AKADEMIA. pismo Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej. numer pi¹ty, pa dziernik nr ISSN

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "AKADEMIA. pismo Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej. numer pi¹ty, pa dziernik 2003. nr ISSN 1644-2881"

Transkrypt

1 AKADEMIA numer pi¹ty, pa dziernik 2003 pismo Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej nr ISSN

2 Goœæ Akademii Postawiæ na poziom nauczania, koniecznie wspó³pracowaæ z miastem Nie wolno traciæ czasu! Na spektakularne efekty naukowe trzeba bêdzie poczekaæ. A uczelnia nie ma czasu! Musi zdobyæ popularnoœæ i dobr¹ pozycjê! Nie wolno jej traciæ ani jednego roku! mówi JAN WA ACH, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju ATH Jest Pan emocjonalnie zwi¹zany z bielsk¹ uczelni¹. 2 Tak. I to przynajmniej od 1975 r., kiedy zosta³em skierowany do pracy w administracji pañstwowej w Bielsku-Bia³ej i do zakresu obowi¹zków przypisano mi wspó³pracê z w³adzami filii Politechniki ódzkiej. A potem powsta³o Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Oœrodka Politechnicznego, które obecnie nosi nazwê Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Akademii Techniczno-Humanistycznej. Szefowali mu urzêduj¹cy wojewodowie, a poniewa ogrom obowi¹zków, jaki na nich spada³, wymaga³, by ktoœ na bie ¹co zajmowa³ siê pracami stowarzyszenia, na ogó³ ten zaszczyt mnie spotyka³ i stara³em siê go wype³niaæ jak najlepiej. Jak przyj¹³ Pan przekszta³cenie filii w samodzieln¹ uczelniê? Uwa am, e uczelnia w obecnym kszta³cie organizacyjnym i programowym jest dla Bielska czymœ nadzwyczajnym. Myœlê, e mo e stanowiæ swoistego rodzaju rekompensatê dla miasta i regionu za utratê samodzielnoœci wojewódzkiej. Na czym, Pana zdaniem, mo e polegaæ rekompensata? Oprócz zadañ i oczekiwañ zwi¹zanych z dzia³alnoœci¹ dydaktyczn¹ i naukowo-badawcz¹, uczelnia spe³nia³aby jeszcze jedno zadanie, którego wagi, byæ mo e, spo³eczeñstwo sobie do koñca nie uœwiadamia. Bielsko najpierw zosta³o zubo one przez gwa³towny upadek przemys³u. Nastêpnie nast¹pi³a degradacja miasta, jako oœrodka administracji wojewódzkiej. A teraz pojawia siê szansa zorganizowania i rozwijania tutaj niezwykle wa nego oœrodka dydaktycznego i naukowego, który wywo³ywa³by niewymuszon¹, niezadekretowan¹ grawitacjê œrodowiska spo³ecznego z, geograficznie rzecz rozpatruj¹c, doœæ szerokiego krêgu w³aœnie w kierunku tego miasta. Mimo konkurencji blisko po³o onych znanych oœrodków akademickich? Tak, z jednej strony Kraków, z drugiej dynamicznie rozwijaj¹cy siê oœrodek w Katowicach, Politechnika Gliwicka, Opole. Wiem, e spora liczba studentów z Podbeskidzia studiuje w Opolu. Aby Akademia Techniczno-Humanistyczna mog³a, mimo tej konkurencji, spe³niæ swoje zadania, musi przede wszystkim mieæ wysoki poziom nauczania i licz¹ce siê efekty prac naukowo-badawczych. Jak widzi Pan rolê Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju ATH? Stowarzyszenie nie ma bezpoœredniego wp³ywu na osi¹gniêcie tych celów. Natomiast mo e promowaæ uczelniê w œrodowisku i próbuje to robiæ. Mo e popularyzowaæ jej osi¹gniêcia. I wreszcie mo e tworzyæ swoistego rodzaju lobby we w³adzach miejscowych i samorz¹dowych, stwarzaj¹c atmosferê sprzyjaj¹c¹ rozwojowi tej uczelni. Niezbêdne s¹, oczywiœcie, konkretne decyzje finansowe, zasilaj¹ce zawsze zbyt niskie fundusze. Nale a³oby stworzyæ mo - liwoœci rozwojowe dla kadry uczelnianej, myœlê o mieszkaniach, o terenach uzbrojonych. To s¹ wa kie atuty. Aby uczelnia wypromowa³a z grona swoich studentów licz¹c¹ siê postaæ w œwiecie nauki, potrzebuje na to kilkanaœcie, a nieraz i wiêcej lat. Akademia Techniczno-Humanistyczna jeszcze przez d³ugi czas bêdzie musia³a importowaæ si³y naukowe i dydaktyczne. Ten import mo e siê powieœæ, je eli uczelnia bêdzie w stanie zaoferowaæ bardziej korzystne warunki od tych, które oferuj¹ inne uczelnie. Nie wystarcz¹ walory krajobrazowe, dobre powietrze, atrakcyjne po³o enie komunikacyjne. Musi za tym iœæ równie, mo e to jest zbyt dosadne powiedzenie, pewnego rodzaju przynêta, która by sprowadzi³a na uczelniê licz¹ce siê postacie. ci¹g dalszy na str. 39

3 Witamy w Akademii Szanowni Pañstwo! Przed nami trzeci rok istnienia Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej. Jest to równie 35. rok oœrodka akademickiego, któremu pocz¹tek da³a Filia Politechniki ódzkiej. 35 lat to wystarczaj¹co d³ugi czas, aby powiedzieæ, e jesteœmy ju uczelni¹ ukszta³towan¹ i zaczynamy mieæ takie problemy, jakie maj¹ inne, dzia³aj¹ce w Polsce tzw. stare uczelnie. Przede wszystkim s¹ to problemy z tworzeniem kadry takiej, jaka odpowiadaæ bêdzie potrzebom nowoczesnej uczelni oraz problemy z baz¹ materia³ow¹. Bardzo wa ne jest dla mnie, e na pocz¹tku roku akademickiego wszystkie uczelniane s³u by zwi¹zane z rektoratem umieszczone zostan¹ w nowym, podarowanym nam przez miasto, obiekcie, w tak zwanej willi Sixta. W³adze wielu starych uczelni, z tradycjami, ma swoje siedziby w tego typu pa³acykach, co œwiadczy, miêdzy innymi, o stosunku uczelni do przesz³oœci, o jej wpisaniu w historiê danego miasta, w jego tradycjê. Uwa am, e w uczelniach wy szych powinno zwracaæ siê szczególn¹ uwagê na takie wartoœci, jak dorobek œrodowiska i jego tradycje. Willa Sixta ma jeszcze jedn¹ wa n¹ zaletê. Mianowicie zosta³a ofiarowana miastu na jego potrzeby przez jednego z mieszkañców, który trwale zapisa³ siê w historii Bielska-Bia³ej. Teodor Sixt przyczynia³ siê do rozwoju swojego miasta. My mieœcimy siê w tej tradycji. Fakt, i budynek zosta³ nam podarowany przez miasto, œwiadczy, e uczelniê w mieœcie traktuje siê powa nie. Nie ulega dla mnie w¹tpliwoœci, e korzyœæ jest tu obopólna. Proszê zauwa yæ, e nie ma miasta, licz¹cego siê w yciu pañstwa, w którym nie by³oby uczelni wy szej z prawdziwego zdarzenia. Bielsko-Bia³a, jak najbardziej, na tak¹ uczelniê zas³uguje i takiej uczelni potrzebuje. Mam nadziejê, e w tej e willi Sixta, w centrum miasta, bêdê móg³ w styczniu 2004 przyj¹æ uczestników Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych, wizytowanej przez rektorów uniwersytetów z ca³ego kraju. I chcia³bym, aby tam by³y prowadzone obrady. Ma to znaczenie presti owe tak dla miasta, jak i dla uczelni. Sam fakt, i przyje d aj¹ tu rektorzy z ca³ego kraju, jest dowodem wzrastaj¹cego presti u uczelni. Budzimy du e zainteresowanie, jako oœrodek, w którym uda³o siê po³¹czyæ wydzia³y techniczne z humanistycznymi. Wiele uczelni robi takie próby, które nie zawsze s¹ udane. Dlatego z uwag¹ przypatruj¹ siê nam i obserwuj¹ rozwój bielskiej Akademii. Jednym z dowodów tego zainteresowania jest, e najczêœciej powtarzaj¹ce siê pytanie, z jakim siê spotykam, to jak nam siê uda³o takie po³¹czenie. W tym roku akademickim nadal bêdziemy czyniæ starania o umocnienie Wydzia³u Humanistyczno-Spo³ecznego. Uruchomiliœmy ju z powodzeniem pedagogikê, filologiê polsk¹ i neofilologie. Chcemy otwieraæ nowe kierunki. Mo e powinniœmy wprowadziæ jêzyk ukraiñski, mo e s³owacki. Uwa am, e w perspektywie powinniœmy mieæ tak e takie kierunki, jak prawo i nauki matematyczno-fizyczne, bez których nie bêdzie mowy o pe³nym kszta³ceniu uniwersyteckim. Có, póki co, na przeszkodzie wci¹ staj¹ problemy kadrowe i finansowe. Kolejn¹ wa n¹ spraw¹ jest, eby wszystkie nasze wydzia³y zyskiwa³y pe³ne uprawnienia akademickie. S¹dzê, e w ci¹gu najbli szych piêciu lat ka dy z wydzia³ów powinien mieæ uprawnienia do nadawania stopnia doktora. W niezbyt odleg³ym czasie Wydzia³ In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska mo e uzyskaæ uprawnienia doktorskie na kierunku in ynieria œrodowiska. Chcia³bym, aby równie na Wydziale Humanistyczno-Spo³ecznym i na Wydziale Zarz¹dzania i Informatyki któryœ z kierunków uzyska³ prawa doktoryzowania, i to w miarê mo liwoœci jak najszybciej. Gremia przyznaj¹ce takie uprawnienia musz¹ stwierdziæ, e dorobek naukowy danego wydzia³u jest wystarczaj¹cy. W kwietniu, trzy dni przed wejœciem do Unii Europejskiej w Lublinie odbêdzie siê zjazd rektorów wy szych uczelni z wszystkich krajów wchodz¹cych do UE pod has³em: Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej. Bêdê mia³ zaszczyt reprezentowaæ tam ATH. Nasza uczelnia musi jeszcze lepiej dostosowaæ siê pod wzglêdem kadrowym i ekonomicznym do warunków, w jakich bêdziemy dzia³aæ po integracji z Uni¹ Europejsk¹. Du o wysi³ku bêdzie wymaga³o dostosowanie nowych programów nauczania do standardów europejskich zgodnie z tzw. Deklaracj¹ Boloñsk¹. Bardzo wa ne jest, eby wszyscy nasi pracownicy uto samiali siê z Akademi¹ Techniczno- Humanistyczn¹ i uznali, e uczelnia jest ich podstawowym miejscem pracy. Finansowo ten rok akademicki mo e byæ dla nas trudniejszy ni poprzedni, a to ze wzglêdu na problemy bud etowe w pañstwie. Ogólne finanse kraju rzutuj¹ na sytuacjê finansow¹ pañstwowej uczelni. Dlatego, niestety, nale y siê nastawiæ na dalsze oszczêdnoœci i zaciskanie pasa. Rektor Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej Prof. dr hab. in. Marek Trombski Akademia - pismo Akademii Techniczno- Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej. Ul. Willowa 2, Bielsko-Bia³a Pismo wydawane jest co kwarta³. Redaktor naczelny: Artur Pa³yga. Sk³ad: Maria Trzeciak. Fotografie: Franciszek Dzida, Artur Pa³yga. Grafiki na ok³adce: Ma³gorzata uszczak Informacje z ycia uczelni opracowano na podstawie serwisu internetowego redagowanego przez Leszka Zaporowskiego. Dzia³ Promocji i Rozwoju ATH. 3

4 W numerze: str. 2 i 39 goœæ Akademii dr Jan Wa³ach, prezes Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju ATH str. 3 artyku³ wstêpny rektora ATH, profesora Marka Trombskiego str. 4 rekrutacja w liczbach str. 5 egzamin VUE str. 6 Ko³o Naukowe Socjologów str. 8-9 Uczelnia w Europie z mod¹ i tañcem: fotoreporta ze Œwiêta uczelni str Pierwsze pocz¹tki: Jak Bielsko-Bia³a stawa³o siê miastem akademickim Witamy w Akademii str Bywam prymasem rozmowa z Jerzym Królem str Dopisuje mi szczêœcie Ze wspomnieñ profesora Szadkowskiego str wk³adka popularnonaukowa: Patrycja Kaplita, Beata Kudela, Bogus³aw Witas Ogólne informacje o S³owenii; Franciszek Piontek Rola i znaczenie technologii i depozytu wartoœci dla urzeczywistniania rozwoju lokalnego str rozmowa z dr Agnieszk¹ Bêdkowsk¹-Kopczyk S³owenia, moja mi³oœæ str. 29 Utrwalamy dorobek uczelni rozmowa z Grzegorzem Zamorowskim, kierownikiem dzia³u Wydawnictw Naukowych ATH str uczelniane nowoœci wydawnicze i nowe pozycje w Bibliotece ATH str Stawiamy na oryginalnoœæ o wspó³pracy z Centro Ricerche Fiat mówi dr in. Jan Dzida str. 34 zapowiedzi konferencji naukowych str teksty studentów ATH: Filip Micherdziñski pisze o wyjeÿdzie do Grecji w ramach programu Socrates Erasmus, studentka anglistyki o urokach nauki w budynku kuratorium str. 38 kwestionariusz Akademii: Maria Loranc 4 REKRUTACJA W LICZBACH * Szeregi studentów Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej wzros³y po egzaminach wstêpnych na studia dzienne o 1227 osób! Ogó³em kandydatów na studia dzienne w bielskiej Akademii odnotowano 3377, œrednio 2, 75 kandydata na jedno miejsce. Z tego najwiêcej osób, bo 430 przyjêto na studia licencjackie, 414 na in ynierskie, a 383 na magisterskie. Najwiêkszy t³um oblega³ Wydzia³ Humanistyczno-Spo- ³eczny i na kierunki na tym e wydziale najtrudniej by³o siê dostaæ. Œrednio na jedno miejsce by³o tu 4,3 kandydata (1148 kandydatów, 285 przyjêtych). Dla porównania na Wydziale Budowy Maszyn i Informatyki na jedno miejsce przypada³o œrednio 1, 97 kandydata (902 kandydatów, 458 przyjêtych), na Wydziale In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska 2,1 kandydata na miejsce (391 kandydatów, 186 przyjêtych), na Wydziale Zarz¹dzania i Informatyki 3, 14 kandydata na miejsce (936 kandydatów, 186 przyjêtych). Jeœli chodzi o poszczególne kierunki, bez trudu mo na wskazaæ piêæ, na które najtrudniej by³o siê dostaæ. S¹ to kolejno: pedagogika (5,56 kandydata na jedno miejsce), jêzyki s³owiañskie stosowane (5,45 kand. na miejsce), filologia angielska (3,87 kand. na miejsce), socjologia (3,85 kand. na miejsce), polonistyka (3,70 kand. na miejsce). W liczbach bezwzglêdnych najwiêcej osób chcia³o studiowaæ zarz¹dzanie i marketing (458), pedagogikê (317) i informatykê (305). Najwiêcej studentów przyjêto na mechanikê i budowê maszyn (185), na zarz¹dzanie i marketing (152) oraz na in ynieriê œrodowiska (118). Nale y odnotowaæ, i o przyjêcie na nowo otwarty kierunek jêzyk hiszpañski stosowany stara³o siê 78 osób, z czego przyjêto 30. (part) * S¹ to dane wed³ug stanu na 31 lipca 2003, przygotowane przez Joannê Treæ z Dzia³u Nauczania i Spraw Studenckich ATH. Program inauguracji roku akademickiego 2003/ paÿdziernika 2003 roku. Bielskie Centrum Kultury, ul. S³owackiego 27 godz Przemówienie inauguracyjne rektora Akademii Techniczno-Humanistycznej, prof. dr. hab. in. Marka Trombskiego. 2. Wyst¹pienia goœci. 3. Immatrykulacja studentów. 4. Wyk³ad inauguracyjny pt. Twierdzenie Banacha i fraktale prof. dr. hab. in. Kazimierza Nikodema. Teatr Polski, ul. 1 Maja 1 godz Prymas Stefan Wyszyñski Zapiski wiêzienne, re. Jan Machulski, w wykonaniu Teatru Studio K. (patrz str. 13) Dziekan Wydzia³u Humanistyczno-Spo³ecznego profesor Iwona Nowakowska-Kempna przemawia podczas ubieg³orocznej inauguracji.

5 Vivat Academia! Tylko w ATH bez dodatkowych op³at! Uznawany na ca³ym œwiecie! Egzamin VUE Akademia Techniczno- Humanistyczna jest pierwsz¹ uczelni¹ w Polsce, na której otwarto centrum testowe Pearson VUE, gdzie mo na zdawaæ egzaminy z systemów komputerowych ponad 20 najwiêkszych œwiatowych firm. Pearson VUE to jedna z najbardziej znanych firm przeprowadzaj¹cych egzaminy w bran y informatycznej. Posiada na ca³ym œwiecie 3400 autoryzowanych centrów testowych dla informatyków. Mo na tu zdaæ egzamin m.in. z najpopularniejszych œwiatowych systemów, jak Microsoft i Cisco. Otrzymany certyfikat uznawany jest we wszystkich krajach œwiata, w których te systemy s¹ wykorzystywane. Egzaminy bowiem wszêdzie s¹ takie same. Oznacza to, i certyfikat otrzymany w Akademickim Centrum Informatyki ATH z powodzeniem bêdzie mo na przedstawiæ pracodawcy np. w Stanach Zjednoczonych. A bez certyfikatu Microsoft czy Cisco trudno znaleÿæ pracê w bran y informatycznej na Zachodzie. Zdawaæ w ACI mog¹ wszyscy, nie tylko studenci. Kto tylko zechce. Ju w czerwcu, tu po otwarciu centrum w ATH do Bielska-Bia- ³ej przyjecha³o sporo osób, aby tu przyst¹piæ do egzaminu. Wprawdzie w Polsce jest, oprócz ATH, trzynaœcie takich oœrodków, ale wszêdzie indziej pobierane s¹ dodatkowe, czêsto bardzo wysokie op³aty. Oœrodki, które organizuj¹ egzaminy, zarabiaj¹ na tym. Centrum w ATH nie jest natomiast nastawione na zarobkowanie. Jeœli przeprowadzimy du o egzaminów, otrzymamy prowizjê, ale to s¹ ma³e, symboliczne kwoty mówi Marcin Waleczek, administrator uczelnianej sieci komputerowej z ACI. Dla nas to sprawa presti u. Kosztuje jednak sam egzamin. Ceny ustalane s¹ w Stanach Zjednoczonych. Wiêkszoœæ egzaminów Microsoftu kosztuje 80 dolarów. Egzaminy Cisco s¹ dro sze, bo kosztuj¹ 150 dolarów. Koszt egzaminów firmy Novell to 55 dolarów. Natomiast s¹ te egzaminy za 200 dolarów. Przewidziano jednak doœæ znacz¹ce zni ki dla uczestników niektórych kursów komputerowych. Z du ych zni ek mog¹ dziêki temu korzystaæ studenci ATH. Ci, którzy uczestnicz¹ np. w programie Akademii Sieci Cisco prowadzonym na uczelni przez ACI, maj¹ prawo a do 70-procentowej zni ki. Czyli zamiast 150 dolarów kursant p³aci za egzamin Cisco CCNA tylko 45 dolarów. Normalnie VUE nie pozwala na p³atnoœæ gotówk¹. Poniewa karty kredytowe wœród studentów nie s¹ tak popularne, ACI uzyska³o specjaln¹ kartê kredytow¹ tylko do wp³at na VUE i dziêki temu tu mo - na p³aciæ gotówk¹. Nowoczesnoœæ otwartego w ACI centrum oraz szybki dostêp do baz danych pozwalaj¹ na dokonanie rejestracji kilka do kilkunastu minut przed egzaminem. Oznacza to, e nie trzeba, jak w innych tego typu oœrodkach egzaminacyjnych, zg³aszaæ siê i rejestrowaæ kilka dni wczeœniej. Wystarczy przyjœæ tego samego dnia, kiedy chce siê Egzamin na ATH jest taki sam, jaki zdaje siê na ca³ym œwiecie. zdawaæ i poczekaæ na miejscu do kilkunastu minut. Lepiej wczeœniej upewniæ siê np. telefonicznie, czy bêdzie miejsce tzn. czy ktoœ inny akurat nie bêdzie zdawa³ w tym czasie. Na egzamin nale y przynieœæ ze sob¹ dwa dokumenty to samoœci, obydwa z podpisem w³aœciciela, przynajmniej jeden musi byæ ze zdjêciem. Na miejscu trzeba zapoznaæ siê i podpisaæ kartê z zasadami egzaminu. Jedn¹ z surowo wymaganych zasad jest, i rzeczy osobiste, jak np. telefon komórkowy, elektroniczny zegarek, kalkulator, portfel nale y zostawiæ do przechowania na czas egzaminu w wyznaczonym do tego miejscu. Chodzi o to, eby nikt nie œci¹ga³ ani nie wynosi³ pytañ. Osoba egzaminowana jest ponadto przez ca³y czas obserwowana osobiœcie albo przez kamerê. Jakakolwiek próba œci¹gania, rzecz jasna, z miejsca dyskwalifikuje. Egzaminy w ACI odbywaj¹ siê od 9.00 do w poniedzia³ki, œrody i pi¹tki. Wiêcej informacji uzyskaæ mo na na stronie W ACI mo na równie zapisaæ siê na kurs przygotowuj¹cy od podstaw do egzaminów Cisco i Microsoftu. Zapisaæ siê mog¹ tak studenci, jak i osoby z zewn¹trz. Czêœæ studentów odbywa te kursy bezp³atnie, w ramach zajêæ. Pozostali studenci ATH mog¹ otrzymaæ zni ki. Od osób spoza uczelni wymaga siê pe³nej p³atnoœci. (part) Pe³na lista dostawców, których egzaminy mo na zdawaæ w naszym Centrum: Avaya Inc. Testing * BMC Software * Brocade Communications * Check Point Software Technologies * Cisco Systems, Inc. * CIW * CompTIA Testing * Dassault Syst&egravemes/ CATIA * EMC * IBM Testing * Informix Testing * Internet Security Systems * Linux Professional Institute Testing * Lucent Technologies Testing * Macromedia Testing * MatrixOne * McDATA * Microsoft Business Solutions * Microsoft Testing * MySQL * NetScreen Technologies * Novell Testing * PeopleSoft Inc. * RSA Security Testing * Sair Linux & GNU Certification Testing * Siebel Systems Testing * Siemens * Tivoli Testing 5

6 Vivat Academia! W skrócie Sesja naukowa 17 maja 2003 roku odby³a siê pierwsza sesja naukowa na Wydziale Humanistyczno-Spo³ecznym, zorganizowana przez Katedrê Pedagogiki i Psychologii pt. Wokó³ wychowania. Kondycja wspó³czesnego cz³owieka. Spotkania w CARP W Centrum Analiz Rynku Pracy ATH 11 czerwca odby³o siê spotkanie z Centrum Biznesu infofirma.pl i Stowarzyszeniem Polska z Uni¹ Europejsk¹, natomiast 16 czerwca 2003 r. prezentacja Firmy Hutchinson Poland (Zak³ad ywiec). 6 Chór ju œpiewa Mi³o nam poinformowaæ, e rozpocz¹³ dzia³alnoœæ Chór Akademii Techniczno-Humanistycznej. Pierwsze zajêcia odby³y siê 16 wrzeœnia 2003 roku na Wydziale Humanistyczno-Spo³ecznym. Frekwencja dopisa³a. Chór prowadz¹ Jan i Beata Borowscy. Studenci z Cieszyna w Galerii Przez ca³y paÿdziernik w akademickiej Galerii swoje grafiki i obrazy wystawiaæ bêd¹ studenci Instytutu Sztuki cieszyñskiej filii Uniwersytetu Œl¹skiego, którzy na co dzieñ pracuj¹ pod kierunkiem Ma³gorzaty uszczak, dyrektor tego Instytutu (jej grafiki komputerowe prezentujemy na ok³adce Akademii ). Superinformator Najnowszy, wyj¹tkowo elegancko wydany informator Wydzia³u Budowy Maszyn i Informatyki prezentuje d³ugoletni¹ historiê wydzia³u, która stanowi wstêp do przedstawienia jego obecnego kszta³tu. Informator sk³ada siê z przejrzyœcie opracowanych czêœci, które prezentuj¹ poszczególne p³aszczyzny dzia³ania Wydzia³u. Obok graficznych struktur organizacyjnych, a tak e struktur funkcjonowania poszczególnych kierunków studiów, czytelnik mo e uzyskaæ szczegó³owe informacje o mo liwoœciach studiowania na Wydziale. (lz, part) Ko³o naukowe socjologów Wyniki ankiety zaskoczy³y nas na plus. Okaza³o siê, e z yciem studenckim w Akademii Techniczno-Humanistycznej nie jest tak bardzo Ÿle, przynajmniej w opinii samych studentów mówi¹ Marcin Bieda, Magdalena Kocio³ek i Aleksandra Klimont, w³adze ko³a naukowego socjologów. Z przeprowadzonych badañ dotycz¹cych, miêdzy innymi, ycia studenckiego na ATH cz³onkowie ko³a s¹ szczególnie zadowoleni. Rozprowadzili wœród studentów ponad sto ankiet, na które pieni¹dze wy³o yli zreszt¹ z w³asnej kieszeni. Tematem badañ by³a Rola i cele wspó³czesnej uczelni wy szej w opinii studentów ATH (ich wyniki opublikujemy w najbli szym numerze). Ko³o naukowe socjologów za³o one zosta³o 10 grudnia 2001 r. przez pierwszy rocznik studentów socjologii na ATH, w obecnoœci rektora Marka Trombskiego. Ko³o z powodzeniem dzia³a do dziœ, skupiaj¹c w swoich szeregach ponad 50 osób, w wiêkszoœci studentów trzeciego roku. Opiekunem ko³a od pocz¹tku jest dr Patrycja Ba³dys. Chcemy jak najlepiej wykorzystaæ czas studiów, chcemy coœ robiæ, dzia³aæ mówi Marcin Bieda, który pe³ni funkcjê wiceprzewodnicz¹cego ko³a. Na spotkania ko³a, które zwykle odbywaj¹ siê raz na miesi¹c, przygotowuj¹ referaty, je d ¹ na konferencje naukowe, co, jak podkreœlaj¹, uwa aj¹ za rzecz szczególnie wa - n¹. Po ytek z uczestnictwa w takiej konferencji, z udzia³u w dyskusji naukowej, z kontaktu z socjologami z innych uczelni odnoszê przecie nie tylko ja, jako studentka Akademii Techniczno-Humanistycznej, ale tak- e uczelnia, choæby tylko przez to, e dziêki nam, jest na konferencji reprezentowana, co ma przecie znaczenie promocyjne przekonuje Aleksandra Klimont, przewodnicz¹ca. Dlatego staraj¹ siê o pomoc ze strony uczelni w wyjazdach na konferencje naukowe, gdy, jak wiadomo, dla studenta, choæby koszt przejazdu poci¹giem na miejsce konferencji, mo e okazaæ siê decyduj¹c¹ przeszkod¹. Mimo tych trudnoœci, dwukrotnie uczestniczyli ju w konferencjach socjologicznych organizowanych w Tychach, a tak e w Warszawie i w Czêstochowie. W tym roku akademickim po raz drugi planuj¹ zorganizowanie takiej, ogólnopolskiej konferencji w Bielsku-Bia³ej. Odbêdzie siê ona najprawdopodobniej 14 i 15 listopada. Jej uczestnicy spróbuj¹ odpowiedzieæ na pytanie, jak m³odzi ludzie postrzegaj¹ Europê ( Europa w oczach wspó³czesnego cz³owieka ). Konferencja ubieg³oroczna, równie ogólnopolska, przebiega³a pod has³em Regiony pogranicza w perspektywie socjologicznej. Ko³o spe³nia te wa n¹ rolê towarzyskointegracyjn¹, organizuj¹c np. wyjazd integracyjny studentów ATH do Lalików albo planowany w³aœnie na pocz¹tek II semestru, bal socjologa. Podkreœlaj¹ jednak, e jakakolwiek pomoc ze strony macierzystej uczelni jest dla nich bardzo wa na, oczekiwana i, jak wierz¹, korzystna dla wszystkich. (part)

7 Vivat Academia! 4 Beskidzki Festiwal Nauki i Sztuki Nauka dla ka dego Podobnie, jak podczas poprzednich edycji, g³ównym organizatorem 4. Beskidzkiego Festiwalu Nauki i Sztuki, który odbywa³ siê od 18 do 20 wrzeœnia, by³a Akademia Techniczno-Humanistyczna. Program festiwalu mia³ 70 punktów! Rozpocz¹³ prof. zw. dr hab. Franciszek Piontek z ATH wyk³adem pt. Rola i znaczenie technologii i depozytu wartoœci dla urzeczywistniania rozwoju lokalnego (fragment publikujemy na ³amach Akademii, w czêœci Artes liberales ), po czym na terenie Bielska-Bia³ej, Cieszyna i ywca odbywa³y siê mniej lub bardziej specjalistyczne wyk³ady i prezentacje. W tym roku wiêcej imprez ni dotychczas odbywa³o siê w Cieszynie, a to ze wzglêdu na aktywny udzia³ Instytutu Sztuki cieszyñskiej filii Uniwersytetu Œl¹skiego mówi dr Jerzy Herma z Katedry Teorii i Programowania Rozwoju, koordynator ds. Festiwalu z ramienia ATH. Po raz pierwszy w tym roku festiwal nauki odbywa³ siê w ca³ym kraju w tym samym czasie, a jedynym sponsorem by³o Ministerstwo Nauki i Informatyzacji. G³ównym za³o eniem by³o, e ma to byæ popularyzacja nauki, czyli rzecz nie powinna byæ na tyle specjalistyczna, aby mog³a zainteresowaæ tylko w¹skie grono s³uchaczy mówi dr J. Herma. Czasami sugerowaliœmy temat, np. w przypadku pani dyrektor Instytutu Sztuki Ma³gorzaty uszczak, która zrobi³a wyk³ad o roli komputera w sztuce. W prezentacjach chêtnie uczestniczyli uczniowie szkó³ œrednich, którzy zastanawiaj¹ siê jeszcze nad podjêciem decyzji, jakie studia wybraæ i festiwalowe prezentacje mog³y im w tym wyborze pomóc. Tradycyjnie zainteresowaniem cieszy³ siê pokaz mody w wykonaniu studentów Wydzia³u In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska. Beskidzki Instytut Tekstylny natomiast pokazywa³ kamizelki kuloodporne z nowoczesnego materia³u, powsta³ego w tym e instytucie. Naukowcy z Wydzia³u Zarz¹dzania i Informatyki ATH mówili o problemach, z jakimi borykaj¹ siê lokalne samorz¹dy. Niektóre punkty skierowane by³y bezpoœrednio do samorz¹dowców. Po raz pierwszy w wiêkszej dawce na naszym festiwalu pojawi³ siê teatr. Chcielibyœmy to kontynuowaæ w przysz³oœci mówi dr J. Oceniano kawê i mówiono o przysz³oœci elektroniki, ogl¹dano dawne Bielsko na pocztówkach, malarstwo i grafikê, odbywa³y siê potyczki s³owne i warsztaty fotograficzne. Herma. Teatr Lalek Banialuka przedstawi³ W osiemdziesi¹t dni dooko³a œwiata wg Juliusza Verne, w inscenizacji zaolziañskiego re ysera, Janusza Klimszy. Mo na ubolewaæ, e wiele instytucji nie przyjê³o zaproszenia ATH do udzia³u w festiwalu. Przecie wszyscy, którzy w³¹czyli siê do organizacji festiwalu, mieli zapewnion¹ potê n¹ reklamê. Rozprowadziliœmy 10 tysiêcy ulotek, kilkaset plakatów, sporo mówiono o imprezach festiwalowych w mediach. Pozostaje mieæ nadziejê, e w przysz³ym roku wiêcej instytucji odpowie na nasze zaproszenie podsumowuje dr J. Herma. (part) Jedn¹ z festiwalowych atrakcji by³a prezentacja samochodów badawczych i dydaktycznych, zorganizowana przez Katedrê Silników Spalinowych i Pojazdów ATH. S¹ to pojazdy skonstruowane przez pracowników katedry b¹dÿ przy ich udziale. Ernest Zawada w Bazyliszku i na placu Chrobrego Ernest Zawada, wyk³adowca ATH z Wydzia³u In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska, od 18 wrzeœnia wystawia swoje prace w pubie galerii Bazyliszek na bielskiej Starówce. Jest to malarstwo odnosz¹ce siê do pejza u, równie do pejza- u miejskiego. Forma wywodzi siê z abstrakcji, odnosi siê jednak w swojej impresyjnoœci do natury mówi artysta. Zamierza tak e kontynuowaæ dzia³ania happeningowe. Po proeuropejskim happeningu, który zorganizowa³ wraz ze studentami ATH przed referendum unijnym (wydarzenie wywo³a³o spore zainteresowanie i odbi³o siê echem w lokalnych mediach) zapowiada kolejne, do których, podobnie jak do poprzednich ( Buty i Drabiny ) chce w³¹czyæ jak najwiêcej zainteresowanych. Kolejny happening ma nosiæ tytu³ W poszukiwaniu innej przestrzeni. E. Zawada chce go zorganizowaæ pod koniec roku przy okazji Bielskiej Jesieni. Na placu Chrobrego, na wy³o onych bristolach mia³by powstaæ krajobraz Bielska-Bia³ej widzianego z góry. Czy happening siê odbêdzie, zale y m.in. od zgody w³adz miejskich. Tymczasem prace bielskiego wyk³adowcy wystawiane s¹ w ramach zbiorowej wystawy malarstwa abstrakcyjnego Œwiat³o i razem z dzie³ami takich artystów, jak Jan Pamu³a i Rajmund Ziemski, kra ¹ po polskich galeriach (m.in. w szczeciñskim Muzeum Narodowym) i maj¹ byæ eksponowane w Niemczech i w Szwecji. W ramach promocji Wydzia³u In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska nadal bêd¹ organizowane pokazy mody, których inicjatorem, obok dr Moniki Bogus³awskiej-B¹czek, jest w³aœnie E. Zawada. Na ten rok w planie dzia³ania zwi¹zane z promocj¹ Wydzia³u W³ókienniczego. W tym roku, jak zapowiada Ernest Zawada, na ATH królowaæ bêdzie moda futurystyczna... (part) 7

8 Vivat Academia! Uczelnia w Europie z mod¹ i tañcem 30 maja na terenie uczelni, na B³oniach obchodzone by³o uroczyœcie coroczne Œwiêto Akademii Techniczno-Humanistycznej po³¹czone z Dniem Europy zorganizowanym przez Ko³o Naukowe Studentów Europeistyki. Impreza w du ej czêœci poœwiêcono integracji z Uni¹ Europejsk¹ i od pocz¹tku do póÿnego wieczora by³o radoœnie i kolorowo. Radosny i kolorowy by³ przemarsz z przypadkowym wózkiem na czele, przechwyconym, ku radoœci studentów, przez prorektora Machnio. Kolorowe i chêtnie odwiedzane by³y stoiska z infor- 8

9 Vivat Academia! macjami o Unii Europejskiej oraz o jej poszczególnych krajach, a tak e ze specjalnym numerem Akademii (poœwiêconym g³ównie tematyce unijnej), który ukaza³ siê tego dnia. Nawet zapowiadany wyk³ad dra J. A. Wojciechowskiego zamieni³ siê w swobodn¹ i rozluÿniaj¹c¹ pogadankê, której konkluzj¹ by³o, e w tym gronie i w tej atmosferze nie trzeba nikogo zachêcaæ do g³osowania w referendum unijnym. Na scenie prezentowali siê studenci z kolejnych kierunków i wydzia³ów. By³ m.in. pokaz mody w wykonaniu studentów Wydzia³u In ynierii W³ókienniczej i Ochrony Œrodowiska, w którym zaprezentowano suknie wieczorowe, ubrania nawi¹zuj¹ce swoj¹ stylistyk¹ do strojów militarnych, kostiumy. Nie zabrak³o projektów awangardowych, które odwa nie prezentowa³y same autorki. By³y efektowne prezentacje studentów z Wydzia³u Humanistyczno-Spo³ecznego. Studenckie wystêpy oklaskiwa³ m.in. rektor ATH, profesor Marek Trombski (który wczeœniej, oczywiœcie, przywita³ wszystkich). Wystêpowa³y zespo³y rockowe, by³ pokaz tañca nowoczesnego w wykonaniu znanej bielskiej grupy Art Dance z Centrum Wychowania Estetycznego. Pokaz tañca przygotowa³a tak e Bielska Szko³a Tañca Towarzyskiego Quick Dance. Nie zabrak³o jad³a i napojów. Na koniec zagra³ bielski zespó³ rockowy Lord, który zakoñczy³ ów obfituj¹cy we wra enia dzieñ. (part) 9

10 Historia Na zdjêciu: pierwsza uroczysta inauguracja roku akademickiego w Filii Politechniki ódzkiej w Bielsku-Bia³ej, w auli Liceum im. Kopernika. Pierwsze pocz¹tki czyli jak Bielsko-Bia³a sta³o siê miastem akademickim 10 Od filii do schroniska W Liceum im. Kopernika przeprowadzany jest generalny remont poinformowa³a Kronika Beskidzka, dodaj¹c przy tym, e równolegle w budynku przeprowadza siê dziêki bielskim zak³adom pracy bardzo sprawnie i szybko adaptacjê II piêtra, z którego wyprowadzi³o siê Technikum Ekonomiczne nr 1, dla potrzeb powstaj¹cej filii Politechniki ódzkiej. Do nowej uczelni bêdzie wiod³o oddzielne wejœcie, w odnowionych salach znajdzie miejsce administracja i czêœæ sal wyk³adowych. Czytaj¹cy Kronikê Beskidzk¹ z 23 sierpnia 1969 roku mogli znaleÿæ ów fragment w wiêkszym tekœcie poœwiêconym remontom w szko³ach i przygotowaniom do rozpoczêcia nowego roku szkolnego. Tygodnik informowa³ ponadto, e wymienione Technikum Ekonomiczne nr 1, w wyniku owej przeprowadzki, po³¹czone zosta³o z Technikum Ekonomicznym nr 2 i obydwa umieszczono w budynku zlikwidowanego Liceum Pedagogicznego. Internat Liceum Pedagogicznego natomiast, mieszcz¹cy siê przy ul. Komorowickiej 25 przeznaczony zosta³ na szkolne schronisko wycieczkowe, co Kronika odnotowa³a z zadowoleniem, gdy, jak napisano, jest to obiekt na jaki turystyczne Bielsko czeka od dawna. Studenci przychodz¹ ogl¹daæ 4 paÿdziernika 1969 roku na pierwszej stronie Kroniki Beskidzkiej og³oszono uroczyœcie wszem i wobec pod nag³ówkiem Bielsko-Bia³a akademickim miastem : DZIŒ OTWARCIE FILII POLITECHNIKI ÓDZKIEJ Do czêœci gmachu Liceum Ogólnokszta³c¹cego im. Kopernika, wydzielonego dla nowo powsta³ej Filii Politechniki ódzkiej, wiedzie osobne wejœcie. Przestronny, jasny korytarz ozdobiony kwiatami prowadzi wzd³u sal wyk³adowych, w których ju kilka dni temu poustawiano stoliki i krzes³a. W sekretariacie ruch studenci ju od tygodnia przychodz¹ ogl¹daæ swoj¹ politechnikê, zg³aszaj¹ siê po zaœwiadczenia. Dzisiaj, 4 paÿdziernika br. nast¹pi moment kulminacyjny o godzinie rozpocznie siê w auli liceum uroczystoœæ otwarcia Filii Politechniki ódzkiej w Bielsku-Bia³ej oraz inauguracja roku akademickiego 1969/70. Kiedy przebrzmi¹ dÿwiêki hymnu pañstwowego, Jego Magnificencja Rektor Politechniki ódzkiej prof. dr Mieczys³aw Sarwiñski wyg³osi przemówienie inauguracyjne. Kolejno zabior¹ g³os przedstawiciele w³adz partyjnych i pañstwowych. Dwudziestu czterem absolwentom wydzia³u w³ókienniczego Politechniki ódzkiej, którzy ukoñczyli studia w trybie zaocznym, zostan¹ wrêczone dyplomy. A potem immatrykulacja czyli zapisanie w poczet studentów wy - szej uczelni przyjêtych na pierwszy rok kandydatów. Uroczystoœæ zakoñczy wyk³ad inauguracyjny doc. dr hab. in. Grzegorza Urbañczyka pt. Fizyka w³ókna nowa ga³¹ÿ wiedzy w³ókienniczej. Koniec pierwszego etapu Równie nastêpny numer Kroniki Beskidzkiej (z 11 paÿdziernika 1969) otwiera³ tekst wraz ze zdjêciem z uroczystoœci inauguracyjnej: PIERWSZY ROK NOWEJ UCZELNI ROZPOCZÊTY Niew¹tpliwie najwa niejszym wydarzeniem ubieg³ego tygodnia by³a inauguracja pierwszego roku akademickiego w nowo otwartej filii Politechniki ódzkiej [...] Na uroczystoœæ przybyli: sekretarz Wydzia³u Nauki KW tow. St. Skibiñski, minister przemys³u lekkiego tow. Tadeusz Kunicki, przewodnicz¹ca ZG Zwi¹zków W³ókniarzy tow. Barbara Natorska, przedstawiciele w³adz politycznych i administracyjnych miasta i powiatu z I sekretarzem KP PZPR Marianem Drewniakiem. O godz na salê wkroczyli w tradycyjnych strojach akademickich rektor i Senat Politechniki ódzkiej oraz przedstawiciele

11 Historia innych uczelni z prorektorem Politechniki Gliwickiej prof. drem Wac³awem Regulskim. W inauguracyjnym przemówieniu Jego Magnificencja prof. dr Mieczys³aw Serwiñski mówi³ o wieloletniej wspó³pracy Politechniki ódzkiej z Bielskim Okrêgiem Przemys³owym. W ci¹gu piêciu lat istnienia w Bielsku punktu konsultacyjnego wydzia³u w³ókienniczego Politechniki ódzkiej, którym kierowa³ dotychczas doc. dr in. Grzegorz Urbañczyk, do czerwca ubieg³ego roku otrzyma³o dyplomy in ynierskie przesz³o 50 absolwentów. W dniu rozpoczêcia nowego etapu tej wspó³pracy dalszych 24 absolwentów otrzyma³o w czasie uroczystoœci dyplomy. Sekretarz KW St. Skibiñski mówi³ o znaczeniu faktu, e w 700- letniej historii miasta po raz pierwszy powstaje stacjonarna uczelnia wy sza, a Bielsko-Bia³a zostaje naniesione na mapê oœrodków akademickich. W czasie uroczystoœci prof. W³adys³aw Gundrach odczyta³ list ministra szkolnictwa wy szego Henryka Jab³oñskiego. Wœród absolwentów punktu konsultacyjnego, którym wrêczono dyplomy zosta³ wyró niony in. Gustaw Machalica, któremu przyznano nagrodê im. prof. W³adys³awa Bratkowskiego ufundowan¹ przez Stowarzyszenie W³ókniarzy. W imieniu m³odzie y przemawia³ Andrzej Fabrowicz. Kulminacyjnym punktem uroczystoœci by³a immatrykulacja studentów pierwszego roku. Reprezentowali ich, sk³adaj¹c œlubowanie ci, którzy zdali egzamin wstêpny z najlepszymi wynikami: Jan Bargie³ z Mikuszowic, Jan Szuta z Bielska-Bia³ej, Czes³aw Tomasik z odygowic, Andrzej Hassny z Wis³y, Henryk Nowak z Mnicha (pow. Cieszyn), Jerzy Pod orski z Bielska-Bia³ej, Ma³gorzata Fusch z Czechowic, Czes³aw Jurczyk z Zabrzega, Ma³gorzata Mateja z Jankowic (pow. Pszczyna), Kazimierz Kudzie³ko z Mazañcowic, Benedykt Koserczyk z Pszczyny i Sylwia Relich z Bielska-Bia³ej. Immartykulacji dokona³ doc. dr Julian Zakrzewski. A potem w murach auli zabrzmia³o Gaudeamus. [...] Zespó³ studentów z odzi da³ program artystyczny. Rozpoczêcie zajêæ w filii Politechniki by³o momentem, który zakoñczy³ pierwszy etap prac nad uruchomieniem w naszym mieœcie stacjonarnej uczelni. Miasto czeka jeszcze drugi, równie trudny etap: przygotowanie bazy umo liwiaj¹cej dalsze istnienie i rozwój nowej placówki. Za to, co ju siê dokona³o, nale ¹ siê s³owa najwy szego uznania aktywowi politycznemu i gospodarczemu miasta i komitetowi organizacyjnemu filii, który pracowa³ spo³ecznie z poœwiêceniem i pe³nym zaanga owaniem. (m) *** Mówi profesor Przemys³aw Wasilewski, do którego zwróciliœmy sie z proœb¹ o komentarz do przytoczonych fragmentów archiwalnych relacji prasowych i o ich uzupe³nienie: Na pierwszej inauguracji roku akademickiego nie by³em i wtedy nie mia³em najmniejszego wyobra enia, e w nastêpnej inauguracji w 1970 roku bêdê uczestniczy³, jako kandydat na kierownika Filii zaproponowany przez prorektora P, doc. Juliusza Zakrzewskiego, po rezygnacji z tego stanowiska doc. dr. hab. in. Grzegorza Urbañczyka. Przemys³aw Wasilewski Pomoc ci¹gle potrzebna Druga inauguracja roku akademickiego w historii Filii P rozpoczê³a siê w po³udnie, w poniedzia³ek, 5 paÿdziernika 1970 roku, co lokalna prasa znów odnotowa³a, jako szczególnie wa ne wydarzenie dla regionu. Przed uroczystoœci¹, 26 wrzeœnia Kronika Beskidzka relacjonowa³a, i ju 1 paÿdziernika rozpoczynaj¹ siê zajêcia drugiego w dziejach miasta roku akademickiego. 10 paÿdziernika 1970 r. na pierwszej stronie Kroniki w nag³ówku nad relacj¹ z inauguracji informowano z dum¹, i Filia Politechniki ódzkiej w Bielsku-Bia³ej kszta³ci 330 studentów. A oto relacja: Na uroczystoœæ, któr¹ prowadzi³ prorektor Politechniki ódzkiej doc. dr hab. Juliusz Zakrzewski, przybyli: Egzekutywa KP z zastêpc¹ cz³onka KC I sekretarzem KP PZPR tow. Marianem Drewniakiem, zastêpca kierownika Wydzia³u Nauki KW PZPR w Katowicach, tow. Zygmunt Ujejski, przewodnicz¹cy prezydiów MRN i PRN tow. Bronis³aw Orkisz i tow. Antoni Kobiela. Prorektor Zakrzewski scharakteryzowa³ dotychczasow¹ dzia³alnoœæ Filii. W pierwszej kolejnoœci mówi³ o sprawnoœci dydaktycznej i podkreœli³, e wymagania wobec studentów w Bielsku nie odbiegaj¹ od poziomu nauczania w uczelni macierzystej. Dla rozwoju Filii potrzebna jest w dalszym ci¹gu pomoc Ministerstwa Oœwiaty i Szkolnictwa Wy szego, opieka w³adz Politechniki oraz wspó³praca bielskiego przemys³u. Niema³e obowi¹zki w tym zakresie spadn¹ na organizatora wspó³pracy i pomocy ze strony przemys³u nowy zak³ad opiekuñczy Wytwórniê Sprzêtu Mechanicznego. I sekretarz KP tow. Marian Drewniak podkreœli³ w przemówieniu okolicznoœciowym, e Bielski Okrêg Przemys³owy oczekuje pilnie na absolwentów Filii. Zachêci³ tak e studentów do intensywnej nauki i pracy spo³ecznej, gdy gospodarka nasza potrzebuje tylko dobrych fachowców, a Pañstwo Ludowe m¹drych obywateli. Wyk³ad inauguracyjny pt. Stan i perspektywy rozwoju t³okowych silników spalinowych wyg³osi³ doc. dr hab. Jan Wajand. Obecnie studiuje w Filii 332 s³uchaczy I i II roku. Na III semestr zosta³o 141 studentów z 234 przyjêtych latem 1969 roku. Roczna sprawnoœæ wzglêdna by³a wiêc ni sza od przeciêtnej (73-80 proc.) i wynosi³a niewiele ponad 60 proc. Wed³ug opinii pracowników dydaktyczno-naukowych Politechniki studenci bielscy s¹ zdyscyplinowani, pracowici i powa nie traktuj¹ swoje obowi¹zki. Wobec ujednolicenia programu studiów ogólnotechnicznych, w³adze Politechniki ódzkiej rozwa aj¹ mo liwoœæ przeniesienia do Bielska od roku akademickiego , pochodz¹cych z naszego terenu s³uchaczy I i II roku wszystkich wydzia³ów Uczelni. Maturzystów przysz³ego roku winna równie zainteresowaæ prawid³owoœæ, e Filia stwarza stosunkowo najwiêksze szanse dostania siê na wy sze studia techniczne, chocia utrzymuje wysokie wymagania przy egzaminie wstêpnym oraz taki sam poziom nauczania jak uczelnia macierzysta. Podczas inauguracji doc. dr hab. Janusz Szosland wrêczy³ 13 absolwentom studiów zaocznych Wydzia³u W³ókienniczego Politechniki ódzkiej dyplomy in ynierskie. (wiel) *** Komentuje i uzupe³nia profesor Przemys³aw Wasilewski: Kierownikiem zosta³em w listopadzie 1970 r. By³em wtedy adiunktem, mia³em 43 lata i wielki zapa³ do pracy. Nie zdawa³em sobie sprawy, jakie problemy organizacyjne, kadrowe i dydaktyczne bêdê musia³ rozwi¹zywaæ. Spotka³em siê z wielk¹ yczliwoœci¹ ze strony miejscowych, etatowych, administracyjnych pracowników Filii, pañ: Wandy Sapiñskiej kierownika administracyjnego, Teresy Paciejewskiej jednoosobowego zacz¹tka kwestury, Marii Skaziak szefowej dziekanatu Oddzia³u Wydzia³u Mechanicznego. Wspania³¹ organizatork¹ i pierwszym kierownikiem biblioteki Filii by³a pani mgr Halina Góralowa. Od strony dydaktycznej kierowali oddzia³ami: Wydzia³u Mechanicznego - doc. dr hab. in. Jan Wajand, Wydzia³u W³ókienniczego mgr in. Euzebiusz Sobiczewski. ci¹g dalszy na str

12 Historia Osob¹, która mnie wprowadza³a do kierownictw: politycznych, samorz¹dowych, przemys³owych i szkolnych by³ nieoceniony, dobrze zorientowany, doje d aj¹cy z odzi ju od 1969 r., znany wszystkim, mój m³odszy kolega, adiunkt dr in. Marek Trombski. Zajêcia dydaktyczne prowadzili pracownicy doje d aj¹cy z odzi i zatrudniani na zlecenia nauczyciele oraz pracownicy bielskiego przemys³u. Etatowych pracowników dydaktycznych mieszkaj¹cych w Bielsku nie by³o. Zajêcia dydaktyczne audytoryjne odbywa³y siê w przydzielonym budynku przy ul. Lubertowicza oraz w technikach: Mechaniczno-Elektrycznym i W³ókienniczym, zajêcia laboratoryjne tylko w technikach. W zwi¹zku z tym wystêpowa³o wiele problemów dydaktyczno-organizacyjnych. Przemys³aw Wasilewski 12 Pierwsze pocz¹tki dokoñczenie ze str. 11 Bielska Filia W tytule relacji z kolejnej uroczystoœci inauguracyjnej w Kronice Beskidzkiej z 9 paÿdziernika 1971 roku napisano o Bielskiej Filii Politechniki ódzkiej taka yczeniowa pisownia ³ama³a regu³y ortografii (mówi¹ce o stosowaniu wielkich liter), wyra aj¹c pragnienia, aby tê czêœæ ³ódzkiej uczelni traktowaæ, jak samodzieln¹ szko³ê wy sz¹. Aula Liceum Ogólnokszta³c¹cego im. Kopernika nie mog³a ju pomieœciæ wszystkich studentów pisa³ dziennikarz. Rok akademicki rozpoczê³o bowiem 578 studentów studiów dziennych i wieczorowych. Uroczystoœæ, na któr¹ przybyli przedstawiciele Komitetu Wojewódzkiego PZPR, w³adz politycznych i administracyjnych miasta i powiatu, przemys³u oraz organizacji spo³ecznych naszego terenu z towarzyszami Zygmuntem Ujejskim, Janem Wieliñskim, Bronis³awem Orkiszem, Antonim Kobiel¹, prowadzi³ JM Rektor P prof. dr Mieczys³aw Serwiñski. Tegoroczna inauguracja zgromadzi³a spoœród dotychczasowych najliczniejsze grono cz³onków Senatu Uczelni i innych jej w³adz, a miêdzy innymi prorektora Juliusza Zakrzewskiego, dra in. Przemys³awa Wasilewskiego, doc. dra hab. Jana Wajanda i mgra in. Euzebiusza Sobiczewskiego. Prof. dr Serwiñski omówi³ w swoim przemówieniu inauguracyjnym dotychczasow¹ dzia³alnoœæ Filii oraz Politechniki na terenie Bielska. Ju 9 lat przyje d a do Bielska coraz to liczniejsza grupa naukowców, aby kszta³ciæ nasz¹ m³odzie i pracowników przemys³u. Obecny rok akademicki, zdaniem rektora i w³adz uczelni bêdzie decyduj¹cy dla losów Filii. Program rozwoju tej placówki dydaktyczno-naukowej zwi¹zany jest œciœle z rozwojem i potrzebami przemys³u BOP-u. W ci¹gu 10 lat powstanie w Bielsku nowoczesna placówka prowadz¹ca dzia³alnoœæ badawczo-rozwojow¹ oraz dydaktyczn¹. Bêdzie to zupe³nie nowy typ uczelni. Jako Filia Politechniki ódzkiej znajdzie ona wœród pracowników macierzystej uczelni ludzi oddanych i zainteresowanych prac¹ w Bielsku. Ju dziœ jednak przedsiêbiorstwa przemys³u elektromaszynowego musz¹ nawi¹zaæ œcis³¹ wspó³pracê z instytutami i zespo³ami Politechniki. Oœrodki Obliczeniowe Centralnego Laboratorium Przemys³u We³nianego, Befamy, Apeny, wyposa one w elektroniczne maszyny cyfrowe musz¹ umo liwiæ pracownikom naukowym Politechniki szybsze opracowywanie prac doktorskich i habilitacyjnych. Bez nawi¹zania takich w³aœnie konkretnych form wspó³pracy rozwój bielskiego oœrodka dydaktyczno-naukowego pozostanie wy³¹cznie w sferze piêknych obietnic i zamierzeñ. Nie tylko te formy wspó³pracy przemys³u i uczelni bêd¹ wa y³y w roku bie ¹cym o losach Filii. W paÿdzierniku 1972 roku liczba studentów osi¹gnie osiemset. Do tego czasu Bielska Politechnika musi otrzymaæ w³asny budynek. Nale y wiêc rozpocz¹æ w ci¹gu kilku najbli szych miesiêcy budowê gmachu nowego Liceum Ogólnokszta³c¹cego, aby na czas budowy Oœrodka Akademickiego w Kamienicy stworzyæ w³aœciwie warunki pracy tak Filii, jak i Liceum im. Kopernika. Pierwszy krok w zakresie poszerzania bazy uczelni zosta³ ju uczyniony. Spó³dzielnia Mieszkaniowa Metalowiec odda³a studentom Politechniki piêkny obiekt klubowy na terenie osiedla przy ulicy Micha³owicza. Kolejnym rozwi¹zaniem winno byæ utworzenie domu akademickiego i sto³ówki studenckiej. Zdaniem rektora Serwiñskiego, bielska uczelnia ma przychylnych prorektorów w centralnych i wojewódzkich w³adzach, ofiarnych entuzjastów we w³adzach partyjnych i administracyjnych miasta oraz oparcie i gwarancje pomocy ze strony miejscowego przemys³u. Nowy rok akademicki rozpoczêli studenci bielscy w szkole dynamicznie rozwijaj¹cej siê. Kolejne roczniki m³odzie y bêd¹ studiowa³y w coraz lepszych warunkach. Przenosi siê z odzi do Bielska- Bia³ej coraz wiêcej pracowników dydaktyczno-naukowych, którzy z du ym zapa³em przystêpuj¹ do organizowania warsztatu badawczego i zapewniaj¹ naszym studentom coraz wy szy poziom kszta³cenia. (wiel) *** Komentuje i uzupe³nia profesor Przemys³aw Wasilewski: Na inauguracji w 1971, kiedy liczba studentów dziennych i wieczorowych osi¹gnê³a 578 osób, zdawa³em sobie sprawê, e dzia³anie Filii w tych warunkach lokalowych i wyposa eniowych, po rekrutacji w 1972 bêdzie niemo liwe (800 studentów). Deklaracje i obietnice w³adz politycznych i administracyjnych w wiêkszoœci by³y bez pokrycia. W³adze te nie zdawa³y sobie sprawy z tego, czym jest stacjonarna wy sza uczelnia techniczna, jakich wymaga pomieszczeñ i laboratoriów. Trzeba równie stwierdziæ, e uczelnia macierzysta Politechnika ódzka, przed powo³aniem Filii, nie postawi³a twardych warunków lokalowych i wyposa eniowych. Takie warunki postawi³a np. Politechnika Warszawska, tworz¹c Filiê w P³ocku. Ten b³¹d mœci³ siê, a do czasu uzyskania obiektów po jednostce wojskowej na B³oniach (1992 r.). Spowodowa³ m.in. konflikty ze szkolnictwem œrednim, po oddaniu na mój wniosek do u ytkowania w 1972 r. budynku Liceum im. Kopernika. Muszê tu dodaæ, wniosek mój dotyczy³ oddania odpowiedniego dla dzia³ania Uczelni obiektu. We wniosku stwierdzi³em, e brak budynku, spowoduje wstrzymanie rekrutacji. W grê wchodzi³y budynki Liceum im. Kopernika i Technikum W³ókienniczego. Decyzjê w tym wzglêdzie podj¹³ kierownik Wydzia³u Nauki Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach. W trudnym dzia³aniu Filii bardzo nam pomaga³y zak³ady: przemys³u metalowego, w³ókienniczego i Zjednoczenie Przemys³u We³nianego Po³udnie. Rok akademicki 1972/73 przyniós³ du e zmiany organizacyjne. Stanowisko kierownika Filii podniesiono do godnoœci prorektora P, na które powo³ano mnie - ju jako docenta. Na mój wniosek utworzono trzy samodzielne instytuty: Mechaniczno-Konstrukcyjny, Technologiczno-Samochodowy i W³ókienniczy, Studium Matematyczno- Fizyczne, Studium Nauk Spo³eczno-Politycznych, Studium WF, Filiê Biblioteki G³ównej, a funkcje kierowników oddzia³ów Wydzia³u Mechanicznego i W³ókienniczego podniesiono do godnoœci prodziekanów. Przemys³aw Wasilewski

13 Vivant professores! Bywam prymasem Zaczyna³o byæ dla mnie enuj¹ce, e rêce do modlitwy sk³adam, e koloratkê noszê. Wtedy zacz¹³em odmawiaæ brewiarz kap³añski. I spektakl sta³ siê modlitw¹ mówi Jerzy Król. Od kiedy wystawiane s¹ Zapiski wiêzienne? Prapremiera odby³a siê w 1988 roku w teatrze Ochoty. Najpierw kardyna³a gra³ Jan Machulski, od 96 r. tê rolê gram ja. Jak to siê sta³o, e pan przej¹³ tê rolê? W 96 r. obj¹³em funkcjê kierownika artystycznego w Teatrze Nowym w Zabrzu i, tworz¹c repertuar, przypomnia³em sobie o spektaklu Machulskiego. Chcia³em, eby przeniós³ ten spektakl do Zabrza. Niestety, spotka³ mnie zawód. Machulski powiedzia³, e ju kilka lat minê³o i teraz móg³by zagraæ kardyna³a w póÿniejszym wieku, a nie 52-letniego. A akurat tak siê z³o y³o, e ja mia³em wówczas dok³adnie 52 lata! I wtedy Jan Machulski mi powierzy³ tê rolê. W 96, w grudniu spektakl znów zacz¹³ yæ. W Zabrzu graliœmy go rok. Wprowadziliœmy parê istotnych zmian. W 1988 r. przed Okr¹g³ym Sto³em Machulski po³o y³ du y nacisk w adaptacji na sferê polityczn¹. A w 96 poszliœmy w kierunku stworzenia wzorca osobowoœciowego dla m³odzie y, eby im pokazaæ, e taki cz³owiek istnia³, e to nie jest science fiction. Czyli jest to spektakl adresowany do m³odzie y? Nie tylko. Ale tak siê sk³ada, e widowniê teatraln¹ w wiêkszoœci stanowi dziœ m³odzie szkolna. O doros³ych jest trudniej. Na Jasnej Górze, gdzie gra³ Pan Zapiski w klasztorze, mia³ pan inn¹ publicznoœæ, nie tylko m³odzie. Ten spektakl ma kilka ró nych grup odbiorców. Pierwsza grupa to m³odzie, druga to osoby konsekrowane, trzecia to osoby po piêædziesi¹tce, które te wydarzenia pamiêtaj¹. Dla nich mo e to byæ spektakl troszeczkê kultowy. Bo tekst jest kultowy. S³owo kultowy ma tutaj szczególne znaczenie. Po raz pierwszy w ramach inauguracji kolejnego roku akademickiego Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej odbêdzie siê spektakl teatralny. Bêd¹ to Zapiski wiêzienne na podstawie tekstu prymasa Stefana Wyszyñskiego wyre yserowane przez Jana Machulskiego. Spektakl wykona Studio K - prywatny teatr Jerzego Króla, który wystêpuje w roli g³ównej. Jerzy Król jest kierownikiem Podyplomowych Studiów Wychowania Teatralnego przy Akademii Techniczno-Humanistycznej. Jednym z wyk³adowców Studium jest Jan Machulski. Poni sza rozmowa, niczym program w teatrze, mo e byæ wprowadzeniem i komentarzem do inauguracyjnego spektaklu. Zgadza siê. Dlatego w Roku Prymasowskim zagraliœmy prawie 90 spektakli w ca- ³ej Polsce na konferencjach poœwiêconych prymasowi, nie tylko wœród ksiê y. Ponadto bardzo du o spektakli zagra³em w seminariach duchownych, gdzie widzów interesowa³, przede wszystkim, pokazany w nim wzorzec kap³ana. Przy pomocy spektaklu szukali dla siebie drogi, pomys³u na kap³añstwo. Pan, nie bêd¹c nigdy kap³anem, stawa³ siê podczas spektaklu wzorcem kap³ana dla przysz³ych ksiê y? Tak, to wielka przyjemnoœæ. I co dalej? Co siê zmieni³o po tych kilku latach grania spektaklu. Du o siê zmieni³o po doœwiadczeniach jasnogórskich. Zagra³em oko³o spektakli na Jasnej Górze, codziennie po dwa, bez dnia przerwy. To by³, jak gdyby duchowy trening. W tamtym miejscu ten spektakl stawa³ siê trochê misterium. Po przedstawieniu razem z publicznoœci¹ szliœmy za œcianê, na Apel Jasnogórski. Rzeczywistoœæ zaczê³a siê mieszaæ z fikcj¹ teatraln¹. Pamiêtam, e Pan zaprasza³ na ten Apel Jasnogórski, jeszcze zanim Pan zszed³ ze sceny, w stroju prymasa. To pan by³ na przedstawieniu wieczornym. Nieraz, jak by³o za póÿno, musia³em pogoniæ publicznoœæ. I co siê sta³o po Jasnej Górze. Jaki ten spektakl jest dzisiaj? W moim odczuciu ta rola bardzo siê pog³êbi³a. Posz³a w stronê mistycyzmu. Uda- ³o mi siê odszukaæ i o ywiæ u prymasa wiele, e siê tak wyra ê, duchowych zakamarków. Chodzi³em po jego œladach. Ludzie, którzy go znali, potwierdzaj¹, e uda³o mi siê gdzieœ go dogoniæ i coœ z³apaæ. Na Jasnej Górze zdarzy³o mi siê, ze posk³ada- ³em p³aszcz tak, jak on to robi³, nie wiedz¹c o tym. Ktoœ panu o tym powiedzia³? Maria Okoñska, która przez wiele, wiele lat prowadzi³a sekretariat prymasa, a potem zak³ada³a Instytut Prymasowski. Co to znaczy, e chodzi³ pan po œladach prymasa? Je eli wierzymy w œwiêtych obcowanie, to jest to dla nas rzecz namacalna i oczywista. To siê odbywa w przestrzeni mistycznej. Poznawa³em prymasa coraz bli ej, opieraj¹c siê na dosyæ szerokim materiale faktograficznym, na relacjach œwiadków. Wiedza teatralna, z któr¹ siê zetkn¹³em, nie przewidywa³a takiego procesu twórczego, takiego sposobu pracy. Ludzie w tym zawodzie zwykle maj¹ do czynienia z fikcj¹ literack¹, a ja mia³em do czynienia z prawdziw¹ osob¹. Z dokumentem, który sta³ siê podstaw¹ spektaklu. Z dokumentem, który jednoczeœnie by³ materia³em literackim. Nie ka dy dokument pozwala na tworzenie pe³nej osobowoœci. ci¹g dalszy na str

14 Vivant professores! Bywam prymasem ci¹g dalszy na str. 14 A to jeden z wybitniejszych pamiêtników w literaturze œwiatowej i nieprawdopodobny materia³ dramaturgiczny. Dlatego punkt wyjœcia do tej pracy by³ niecodzienny. W koñcu wydawa³o mi siê, e widzê tego cz³owieka, e rozmawiam z nim. Proszê mnie Ÿle nie zrozumieæ, to nie ma nic wspólnego z jakimœ odlotem. To pojawi³o siê gdzieœ poza mn¹. Czyli chodzenie œladami prymasa nale y rozumieæ mistycznie. W sferze duchowej. To jest tak jak kiedy jesteœmy zwi¹zani uczuciowo z kimœ, kto nagle odchodzi. To z czasem wygasa. Tu, przy moim zaanga owaniu w tê pracê, muszê bez przerwy zachowywaæ ³¹cznoœæ z osobowoœci¹ tego cz³owieka. Chcê za wszelk¹ cenê utrzymaæ tê intensywnoœæ wewnêtrznego ycia. Mimo i powtarza Pan wci¹ ten sam tekst, wypowiada te same kwestie? zszed³ z ekranu, znów zaczê³o siê zapotrzebowanie na spektakl. Teatr jest ywsz¹ form¹ od filmu. Film ma swoje piêæ minut, kiedy siê pojawia, a spektakl za ka dym razem mo e byæ premier¹. Ogl¹daj¹c film, mia³em mo liwoœæ skonfrontowania swoich w¹tpliwoœci. Widzia- ³em, gdzie Andrzej Seweryn mia³ trudnoœci z t¹ rol¹. Znalaz³em wiele przemyœleñ nad rol¹ w scenach z sobowtórem prymasa. Spodoba³a mi siê jego koncepcja postaci sobowtóra. Mo na by³o w niej pokazaæ to, czego nie da³o siê umieœciæ w postaci prymasa. Bo to jest tak z aktorem, e nie puszczaj¹ pewne postronki, pewne zapory. Jeœli wewn¹trz nie mamy pewnoœci, nie poczujemy tej prawdy, to nie uwolnimy natchnienia. Dlatego po roku grania w Zabrzu, zacz¹³em siê wstydziæ tej roli. Zaczyna³o byæ dla mnie enuj¹ce, e sk³adam rêce do modlitwy, e koloratkê noszê. By³em za enowany, e wychodzê na scenê i oszukujê, udajê ksiêdza. Dopiero po przerwie, kiedy mog³em to przemyœleæ, kiedy pojawi³ siê ten brewiarz, ju by³o inaczej. Z tego, co Pan mówi wynika, e dziœ ten spektakl jest lepszy ni na pocz¹tku, dojrzalszy. Wydaje mi siê, e jest lepszy. Osoby wierz¹ce wiedz¹, co znaczy codzienna modlitwa. Osoby duchowne wiedz¹ doskonale, co siê dzieje, gdy zaniedba siê brewiarz przez dwa, trzy dni, jak¹ energiê daje brewiarz, jak¹ moc. Podobnie jest z t¹ rol¹. Trening polega na ci¹g³ym utrzymywaniu g³êbi. Ten spektakl jest jak modlitwa, co szczególnie odczuwa siê, gdy, jak na Jasnej Górze, gra siê go 60 razy pod rz¹d. Dlaczego taki akurat spektakl na inauguracji roku akademickiego? Uwa am, e ten spektakl ma ogromne wartoœci moralne, duchowe. A przecie zadaniem wy szej uczelni jest podniesienie poziomu umys³owego i duchowego cz³owieka. Myœlê, e dobrze i godnie jest, gdy podczas tej w³aœnie uroczystoœci pojawia siê spektakl o najwy szych wartoœciach duchowych, o najwy szej randze, jeœli chodzi o idee, które ze sob¹ niesie. Rozmawia³ Artur Pa³yga 14 Ja nawet nie wiem, e powtarzam ci¹gle te same kwestie. Wie pan, kiedy otrzyma³em ten tekst po rozmowie z Machulskim, mia- ³em trzy godziny czasu w ekspresie z Warszawy do Katowic. Wysiad³em w Katowicach przera ony, nie rozumia³em tego tekstu. Jêzyk jest niby prosty, ale mamy do czynienia z myœl¹ teologiczn¹, która wymaga du ego zastanowienia. Nie mia³em pomys³u na to, jak wype³niæ ten tekst swoj¹ treœci¹, jak go przyswoiæ, eby by³ mój. Dziœ twierdzê, e wówczas otrzyma³em radê stamt¹d. W naszym zawodzie nazywa siê to czêsto intuicj¹. W pewnym momencie postanowi³em czytaæ brewiarz kap³añski. Od studiowania brewiarza do modlitwy jest ju niedaleko. Przestudiowa³em te inne pisma prymasa. W pewnym momencie przesta³em na scenie mówiæ tekstem prymasa, a zacz¹³ pojawiaæ siê ci¹g kontemplacji. Ta rola jest dwupoziomowa. Z jednej strony wypowiadam s³owa prymasa, z drugiej strony, pod spodem ca³y czas leci wachlarz skojarzeñ wywo³anych przez ten tekst. I w ten sposób tekst, który wymawiam, sta³ siê naturalny. Uda³o mi siê uchroniæ przed czymœ w rodzaju: O, wychodzi aktor i gra jakiegoœ kap³ana. Jak na losy spektaklu wp³yn¹³ film Teresy Kotlarczyk pt. Prymas? Spad³a intensywnoœæ grania. Film wype³ni³ pewne braki. Natomiast, kiedy film JERZY KRÓL (ur. 1944) z wykszta³cenia jest polonist¹ i aktorem. Zawodowo zajmuje siê aktorstwem, re yseri¹ oraz prac¹ dydaktyczn¹ z m³odzie ¹ akademick¹. Na sta³e zwi¹zany z Teatrem Studio K (który dzia³a od 1993) oraz z Akademi¹ Techniczno- Humanistyczn¹ w Bielsku-Bia³ej (kierownik Podyplomowych Studiów Wychowania Teatralnego). Na scenie jest od 1963 roku. W roku 1965 zadebiutowa³, jako re yser. Ponadto by³ dyrektorem artystycznym Teatru Nowego w Zabrzu oraz Teatru Dramatycznego w Elbl¹gu. Wa niejsze role teatralne, filmowe i telewizyjne: Konrad - Wyzwolenie - S. Wyspiañski (Teatr Œl¹ski), Alfred - M¹ i ona - A. Fredro (Teatr Œl¹ski), Sobolewski - Dziady - A. Mickiewicz (Tragedia Romantyczna - Spodek Katowice), Kuba - Pêtla - M. H³asko (Teatr Nowy w Zabrzu), kardyna³ Wyszyñski - Zapiski wiêzienne - St. Kard. Wyszyñski (Teatr Studio K), AA - Emigranci - S. Mro ek (Teatr Studio K), Ksi¹dz - Paciorki jednego ró añca - re. K. Kutz, Diabe³ - Karczma na bagnach - re. Z. Lech, Nauczyciel - Urlop zdrowotny - re. K. Kutz, Fotograf - Na stra y swej staæ bêdziesz - re. K. Kutz. Wa niejsze re yserie: Colas Breugnon - R. Rolland (Teatr Nowy) wyró nienie w OFTJA w Toruniu, Pêtla - M. H³asko (Teatr Nowy), Tango - S. Mro ek (Teatr Nowy), Wie a spadochronowa - scen. w³asny, plener (widowisko œwiat³o i dÿwiêk), Niedziela dla Orzegowa - scen. w³asny (film krótkometra owy TV), 00 -zg³oœ siê - film fabularny, krótkometra owy, Emigranci - S. Mro ek (Teatr Studio K). Podyplomowe Studia Wychowania Teatralnego adresowane s¹ do wszystkich, którzy chc¹ wychowywaæ m³odzie przy pomocy teatru, m.in. do nauczycieli i wychowawców, do pracowników zak³adów resocjalizacyjnych i jednostek penitencjarnych, do ksiê y, sióstr zakonnych, katechetów. Kó³ka teatralne w szko³ach czêsto prowadzone s¹ przez aktorów, ale aktor nie jest pedagogiem i nie potrafi przy pomocy teatru wychowywaæ mówi Jerzy Król, kierownik studiów. - Trzeba umieæ u ywaæ teatru, jako narzêdzia pedagogicznego, œwiadomie stosowaæ teatr w kierunku i celu prawid³owego rozwoju osobowoœci m³odego cz³owieka. Studenci ucz¹ siê m.in. aktorstwa, re yserii, animacji przedmiotu. S¹ zajêcia z dykcji i emisji g³osu. Jednym z wyk³adowców jest Jan Machulski. Studia trwaj¹ cztery semestry. Semestr kosztuje 1600 z³otych. *** Jerzy Król zapowiada stworzenie w najbli szym czasie na uczelni teatru studenckiego. Chcê nawi¹zaæ do tradycji teatrów studenckich z lat 60. zapowiada.

15 Vivant professores! Ze wspomnieñ profesora Szadkowskiego Dopisuje mi szczêœcie Rodzice i siostra. Wojna. Hilter. Stalin. Mój ojciec by³ in ynierem chemikiem. Skoñczy³ we wczesnych latach 30. Politechnikê Warszawsk¹, Wydzia³ Chemiczny, gdzie nastêpnie przez pewien czas pracowa³. Mama by³a nauczycielk¹, ale nied³ugo pracowa³a w zawodzie. Po moim urodzeniu zajê³a siê prowadzeniem domu. W rezultacie w rodzinie pracowa³ tylko ojciec. Mieszkaliœmy wtedy w okolicach Warszawy. Kilka lat po mnie przysz³a na œwiat siostra. Dziœ jest lekarzem. W czasie wojny mieszkaliœmy w Krakowie. Ojciec najpierw siê ukrywa³, potem pracowa³ dorywczo. Podobnie jak inne osoby z mojej rodziny dzia³a³ w Zwi¹zku Walki Zbrojnej, potem w Armii Krajowej. Jakiœ czas ukrywa³ siê u nas brat mamy. Potem poszed³ do lasu. Ostatni raz widziano go w Oœwiêcimiu. Pamiêtam wojsko niemieckie na ulicach Krakowa, kolumny ludzi prowadzonych pod stra ¹ przez Niemców, odrutowane ulice krakowskiego getta ydowskiego. Mam takie wspomnienie jadê tramwajem, ulic¹, która jest z obu stron odrutowana, bo tereny po obu stronach ulicy by³y zajête pod getto. mówi prof. dr hab. in. Jan Szadkowski Pamiêtam sceny rewidowania ludzi na ulicy. Trzyosobowy patrol niemiecki zatrzymywa³ kogoœ. Dwaj stali z pistoletami w garœci, a trzeci rewidowa³ jakiegoœ cz³owieka. Pamiêtam widok zburzonej Warszawy po wojnie, pamiêtam bardzo zniszczone Opole. Wœród ogólnych zniszczeñ i bardzo trudnych warunków ycia by³o nam tym gorzej, e w 1946 ojca, jako akowca, zamkniêto w wiêzieniu, oskar aj¹c go o czyny antypañstwowe. Spêdzi³ w tym wiêzieniu dwa lata. By³o nam naprawdê ciê ko. Szko³a. Futbol. Hokej. Odwil. W 1950 skoñczy³em podstawówkê. Poszed³em do bardzo dobrej, ciesz¹cej siê œwietn¹ opini¹, szko³y œredniej, do Liceum Ogólnokszta³c¹cego w Gorlicach, gdzie wtedy mieszkaliœmy. W bardzo niewielkim stopniu na mojej edukacji zaci¹ y³ stalinizm, a to dziêki temu, e mia³em bardzo dobrych nauczycieli, a ja ma³o interesowa³em siê polityk¹. Najchêtniej gra³em w pi³kê, równie jako reprezentant klubu sportowego. Pod koniec szko³y œredniej jako junior gra³em w hokeja w klubie Górnik Glinik (Glinik to czêœæ Gorlic). Maturê zda³em w Wróci³em do Krakowa na studia. Dosta- ³em siê na Wydzia³ Mechaniczny Politechniki Krakowskiej. Kierunek odpowiada³ moim zainteresowaniom. Gdybym dziœ mia³ wybieraæ po raz drugi, wybra³bym to samo. Jako student prze ywa³em rok Nigdy potem nie zaanga owa³em siê w wydarzenia polityczne, jak wówczas. Ogrom ujawnionych oficjalnie zbrodni stalinowskich bulwersowa³. Bra³em udzia³ w manifestacjach studenckich na Uczelni. Bardzo czekaliœmy na reformy. Skoñczy³o siê to wszystko ogromnym rozczarowaniem. Du y wp³yw mia³y na mnie wtedy wyk³ady profesora Wiktora Bonieckiego (niedawno zmar³) z ekonomii politycznej. On wyk³ada³ w latach 50. w taki sposób, e, jak s¹dzê, dziœ te wyk³ady mog³yby byæ powtórzone bez zmian. Dziêki niemu wiedzia³em, e z gospodark¹ w Polsce dzieje siê coraz gorzej. Zainteresowanie ekonomi¹ pozosta³o mi do dziœ, jak równie bardzo krytyczne spojrzenie na procesy ekonomiczne. Profesor by³ moim egzaminatorem na egzaminie doktorskim z ekonomii. Wiele lat potem, jako prorektor Politechniki ódzkiej ds. Filii, przed kolejnym prze³omem politycznym w roku 80, mia³em przyjemnoœæ zaprosiæ profesora Bonieckiego na wyk³ady dla pracowników, które wzbudzi- ³y du e zainteresowanie. Nauka. Obrabiarki. Na studiach szczególnie interesowa³em siê obrabiarkami. Trudno jest mi dzisiaj wyt³umaczyæ, dlaczego. Po prostu to lubi³em. Moja praca magisterska dotyczy³a wiêc konstrukcji obrabiarek. Z powodu k³opotów ze zdrowiem moje studia trwa³y doœæ d³ugo. Skoñczy³em je w 1962 z na tyle dobrymi wynikami, e mog³em rozpocz¹æ pracê naukow¹ na Politechnice. ci¹g dalszy na str

16 Vivant professores! Ze wspomnieñ profesora Szadkowskiego ci¹g dalszy ze str. 15 Pracowa³em na Politechnice Krakowskiej przez 13 lat, w Katedrze Obrabiarek na Wydziale Mechanicznym. Zacz¹³em karierê akademick¹ od najni szego szczebla, tzn. by³em przez ca³y rok asystentem sta yst¹. Potem pracowa³em, jako asystent, nastêpnie starszy asystent. Podoba³a mi siê praca na uczelni. W 66 r. obroni³em pracê doktorsk¹. Doktorat dotyczy³ zagadnieñ dok³adnoœci w budowie maszyn. Kierownik Katedry, profesor Tadeusz Riedel by³ znanym specjalist¹ z tego zakresu i mnie to siê te podoba³o. Równie moja praca habilitacyjna w 1970 dotyczy³a tej tematyki. W Polsce by³o wtedy zapotrzebowanie na in ynierów. Rozwija³ siê przemys³, inwestowano w fabryki, otwierano nowe zak³ady. I in ynierów wci¹ przybywa³o. Ma³ eñstwo na dorobku Przeprowadzka. Rola przypadku. Moja ona, Alojza, jest ksiêgarzem. Kiedy j¹ pozna³em, pracowa³a w jednej z krakowskich ksiêgarni. Powiem tyle, e to spotkanie to by³ zupe³ny przypadek, traf losu. Zostaliœmy ma³ eñstwem w Byliœmy m³odym ma³ eñstwem na dorobku, zarobki by³y kiepskie, jak to w szkolnictwie wy szym (tu akurat nic siê nie zmieni³o). yliœmy bardzo skromnie. Trzeba by³o sporo czasu poœwiêciæ na jakieœ dodatkowe prace. Pomaleñku uda³o nam siê dojœæ do przyzwoitego mieszkania, potem pojawi³y siê dzieci. Sprawy rodzinne przes³oni³y polityczne mimo, e 1968 rok w Krakowie by³ burzliwy. Pamiêtam wyst¹pienia studentów w marcu i brutalne akcje milicji. To co na Politechnice Krakowskiej uda³o siê zrobiæ, to e nie by³o represji w stosunku do studentów. Uda³o siê tego unikn¹æ i w du ej mierze by³a w tym zas³uga kadry. Ja jednak, jak mówi³em, mia- ³em wtedy zupe³nie inne problemy. Oprócz trudnych warunków materialnych, boryka³em siê z k³opotami zdrowotnymi, przede wszystkim z górnymi drogami oddechowymi. Kraków cierpia³ wówczas z powodu niezwykle du ego zapylenia, którego Ÿród³em by³a Nowa Huta, zak³ady w Skawinie i nienajlepszy krakowski klimat. Znosi³em to coraz gorzej, tak, e zacz¹³em liczyæ siê z mo liwoœci¹ wyjazdu. Wtedy tak siê zdarzy³o, e dotarli do mnie dwaj panowie z Bielska-Bia³ej (po dzieñ dzisiejszy s¹ moimi wspó³pracownikami), którzy szukali promotora dla swojej pracy doktorskiej. A ja od 71 r. by³em docentem i mog³em zostaæ ich promotorem. Opowiadali mi o powstaj¹cej w Bielsku Fabryce Samochodów Ma³olitra owych. To by³a wielka inwestycja. Pojawi³y siê mo liwoœci pracy dla FSM. Namówili mnie, ebym przyjecha³ do Bielska, zobaczy³, jak to wygl¹da. Przyjecha³em. Obejrza³em bielsk¹ uczelniê. Istnia³y tu ju wtedy trzy instytuty, czyli zal¹ ki samodzielnej uczelni. Spotka- ³em siê z panem profesorem Wasilewskim, ówczesnym prorektorem Politechniki ódzkiej ds. Filii w Bielsku-Bia³ej, który z³o y³ mi m.in. bardzo atrakcyjn¹ propozycjê mieszkaniow¹. Filia potrzebowa³a samodzielnych pracowników, a ja mia³em pe³ne uprawnienia. Zarówno miasto, jak okolica, bardzo mi siê spodoba³y. Wyst¹pi³em do ministra z proœb¹ o przeniesienie s³u bowe i w 1976 przeprowadzi³em siê z rodzin¹ do Bielska-Bia- ³ej. ona by³a bardzo zadowolona, dzieci tu bym nie trafi³ do Bielska. Tak wiêc jest to ewidentna wina W³adka i Henia. Prorektor. Kryzys. Poszukiwanie siedziby. W³adze doœæ umiarkowanie dba³y o bielsk¹ uczelniê. Wiele obiecywano, ale na obietnicach siê koñczy³o. Tymczasem narasta³y trudnoœci lokalowe, by³o coraz ciaœniej. Planowano budowê siedziby dla uczelni, plany by³y piêkne. Có, kiedy w drugiej po³owie lat 70. nast¹pi³y powa ne ograniczenia w ca³ym kraju w zakresie inwestycji. Coraz trudniej by³o cokolwiek budowaæ. W tym kryzysowym czasie, w roku 1978 ówczesny rektor Politechniki ódzkiej, profesor Edward Galas zaproponowa³ mi objêcie funkcji prorektora ds. Filii w Bielsku- Bia³ej. Propozycja by³a zaskakuj¹ca. Pracowa³em w tej filii dopiero dwa lata. By³em cz³owiekiem m³odym, energicznym. Podj¹- 16 Prorektor ds. Filii Jan Szadkowski inauguruje rok akademicki 1979/80. zaczê³y chodziæ do szko³y. S¹dzê, e dziœ nikt z rodziny nie a³uje tej decyzji. Kraków bardzo lubiê i chêtnie tam je d ê, mam tam zreszt¹ sporo kontaktów, które podtrzymujê i wielu znakomitych przyjació³ w Politechnice, AGH i w Instytucie Obróbki Skrawaniem. W adnym wypadku jednak nie a³ujê przenosin. A to wszystko by³ przypadek. Gdyby ci dwaj d entelmeni nie trafili do mnie, to ja ³em siê tego. Nie wiem, byæ mo e kierownictwo Politechniki chcia³o mieæ w Bielsku kogoœ nowego, kto bêdzie mia³ nowe pomys³y. Oczekiwano pchniêcia do przodu sprawy budowy siedziby dla uczelni, dla której za³o enia do planów budowy ju istnia³y (powsta³y w czasie kadencji prorektora Przemys³awa Wasilewskiego). Wydawa³o mi siê to realne, szczególnie, e spor¹ pomoc okazywa³y nam ówczesne w³adze woj. bielskiego.

17 Vivant professores! Ze wspomnieñ profesora Szadkowskiego Szczególnie nale y tu wspomnieæ pana wojewodê Józefa abudka i wicewojewodê dr. Jana Wa³acha, którzy naprawdê starali siê coœ zrobiæ dla tej uczelni. Dziêki nim w Krakowie wykonane zosta³y przez biuro projektów plany nowej siedziby, która mia³a stan¹æ na terenach pod Szyndzielni¹. Okaza³o siê jednak, e koszt budowy musia³by byæ znacznie wy szy ni przewidywa³y to wstêpne kalkulacje. A to by³ ju rok Inwestycje, jedna po drugiej, wypada³y z planu. Pojawi³ siê przepis, e o budowie nowej uczelni decyduje prezydium rz¹du po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Planowania Gospodarczego. Uzyskanie wszystkich pozytywnych opinii i zgód w warunkach dramatycznie pog³êbiaj¹cej siê zapaœci gospodarczej okaza³o siê niemo liwe. Czas mojego prorektorowania w latach up³yn¹³ zatem pod znakiem starañ o utrzymanie uczelni na dotychczasowym poziomie, poœród pog³êbiaj¹cego siê kryzysu zakoñczonego póÿniej katastrof¹ stanu wojennego. Podejmowa³em kolejne, nieudane próby rozwi¹zania problemów lokalowych. Próbowaliœmy przy³¹czyæ siê do którejœ z inwestycji przemys³owych. Przygotowywano du e inwestycje w FSM oraz w przemyœle w³ókienniczym. Przy tej okazji chcieliœmy zbudowaæ budynek, który pomieœci³by nasze laboratoria. Ale wszystkie te inwestycje zosta- ³y wstrzymane. Stara³em siê wiêc pozyskaæ dla uczelni gotowy obiekt na terenie miasta, który by³ wtedy s³abo wykorzystany. Na moj¹ proœbê o przekazanie nam tego obiektu wyst¹pi³ wojewoda bielski, Józef abudek. Niestety, w³adze centralne odmówi³y, m.in. na skutek interwencji grupy ludzi z Bielska. Zwyciê y³y partykularne interesy. A szkoda, bo to uregulowa³oby sprawy lokalowe uczelni na wiele lat. Du ym sukcesem by³o odremontowanie i adaptowanie do potrzeb Instytutu W³ókienniczego obiektów na placu Fabrycznym. Pieni¹dze na te prace da³o Zjednoczenie Przemys³u W³ókienniczego. Ale mój udzia³ w tym sukcesie by³ bardzo skromny. To zdecydowanie zas³uga profesora Andrzeja W³ochowicza i jego ogromnej energii. Podczas mojej kadencji doprowadzono do koñca sprawê utworzenia Wydzia³u Budowy Maszyn, pierwszego pe³nego wydzia- ³u w Filii P. Ale to równie nie by³a moja zas³uga. Mieliœmy kadrê, która mog³a utworzyæ taki wydzia³ i podjêliœmy stosowne dzia- ³ania. Szczególnie du o pracy poœwiêci³ tej sprawie ówczesny prodziekan Wydzia³u Mechanicznego Politechniki ódzkiej ds. Filii, profesor Marek Trombski. Z mojej strony to by³a kwestia sporz¹dzenia wniosku i przypilnowania, eby nie ugrz¹z³, eby przeszed³ przez senat w odzi, eby rektor go podpisa³, eby nie ugrz¹z³ w ministerstwie, ot, takie prozaiczne sprawy. Pocz¹tek lat 80. Powrót do nauki. W 1980 i 81 r. polityka coraz bardziej wdziera³a siê na uczelniê. Pamiêtam dobrze tê atmosferê, kiedy nie wiadomo by³o, czy Armia Czerwona wkroczy do Polski, czy nie. Zrobi³o siê nerwowo. Nikt nie wiedzia³, czego siê spodziewaæ nazajutrz. Na pocz¹tku 1981 studenci Filii i pracownicy przy³¹czyli siê do strajku generalnego. To by³ strajk okupacyjny, wiêc strajkuj¹cy pozostawali na terenie uczelni. Moja rola by³a tu skromna. Wtedy rz¹dzili studenci. Koncentrowa³em siê na tym, eby od strony w³adz uczelni zapewniæ spokojny przebieg wydarzeñ. I to siê uda- ³o. Wszystko odbywa³o siê bardzo spokojnie. Oby³o siê bez niepotrzebnych konfliktów. Nie by³o wydarzeñ, które mog³yby zagroziæ studentom czy uczelni. Wiedzia³em, e te strajki by³y nieuniknione, bo oczekiwania demokratyzacji nie spe³nia³y siê. Nie pochwalam strajków na uczelni, ale wtedy uznawa³em ich koniecznoœæ. Nie by³o adnych represji. Nikt nie zosta³ wyrzucony ze studiów. Kiedy wybuch³ stan wojenny (to ju by³o po mojej kadencji), kilku studentów zosta³o internowanych, a tak e docent Józef Wranik. Uczelnia nie funkcjonowa³a. Teoretycznie prace badawcze by³y kontynuowane, ale atmosfera nie sprzyja³a adnej pracy. Z ulg¹ i bez alu przesta³em byæ prorektorem. Wydaje mi siê, e zrobi³em to, co mog³em zrobiæ w tym czasie, na tym stanowisku. A potem mog³em poœwiêciæ siê rzeczom, które mnie znacznie bardziej interesuj¹. Raptownie przyby³o mi czasu, a dobre przygotowanie siê do zajêæ ze studentami wymaga du o czasu. Stworzenie zespo³u. Profesura. Przez ca³y czas sporo uwagi poœwiêca- ³em kszta³ceniu kadry. Ostatnio obroni³ siê mój dwunasty doktor. Przy wspó³pracy ze mn¹ ukoñczonych zosta³o kilka prac habilitacyjnych. Dwóch moich doktorów habilitowanych pracuje dziœ na uczelni. Jeden to prorektor Józef Matuszek, drugi to profesor Stanis³aw P³onka. W najbli szych latach oczekujê jeszcze dwóch, trzech habilitacji. Zespó³, którym kierowa³em, wykonywa³ szereg prac dla FSM zwi¹zanych m.in. z liniami automatycznymi i obróbk¹ kó³ zêbatych do skrzyni biegów. W latach 80. os³ab³a wspó³praca uczelni z zak³adami, co dla uczelni technicznej jest bardzo niekorzystne. Impas w tej dziedzinie trwa do dziœ. Kiedyœ wiêkszoœæ prac doktorskich by³a wykonywana we wspó³pracy z przemys³em. Wystarczy spojrzeæ, jak jest dziœ. Wynika to z faktu, i najlepsze zak³ady dzia³aj¹ z udzia³em kapita³u zagranicznego, b¹dÿ wrêcz s¹ czêœci¹ zagranicznych koncernów, które maj¹ w³asne zaplecza naukowo-badawcze, w³asne instytuty i placówki zajmuj¹ce siê badaniami. W 1987 roku otrzyma³em tytu³ profesorski. S³abo pamiêtam sam¹ uroczystoœæ w Belwederze. Nie przywi¹zujê wiêkszej wagi do ceremonii i nie prze ywam ich zbyt mocno. Pamiêtam za to anegdotyczn¹ sytuacjê. Wtedy by³ jeszcze tytu³ profesora zwyczajnego i nadzwyczajnego, a przy wejœciu na dziedziniec Belwederu sta³ pan z ministerstwa, który ka dego z wchodz¹cych pyta³: Zwyczajny czy nadzwyczajny?. To zapamiêta³em najlepiej. A potem by³o wrêczenie, uœcisk rêki, kawa, ciasteczka. Precyzja. Plany. Obawiam siê, e jestem uci¹ liwy dla swoich studentów i doktorantów. Wymagam, przede wszystkim, precyzji. Obawiam siê, e uwa aj¹ mnie za drêczyciela. Jednak w dziedzinie, któr¹ zajmowa³em siê ca³e ycie, precyzja ma ogromne znaczenie. Stosowanie metod matematycznych w celu ulepszania i optymalizacji procesów tym siê zajmowa³em od pocz¹tku. ci¹g dalszy na str

18 Vivant professores! Ze wspomnieñ profesora Szadkowskiego Moja specjalnoœæ to obróbka skrawaniem, a ostatnio tak e niekonwencjonalne metody kszta³towania czêœci maszyn, z wykorzystaniem energii elektrycznej, techniki laserowej, czy doœæ egzotycznych metod, jak obróbka przedmiotów przy pomocy strugi wody pod bardzo wysokim ciœnieniem. Hobby to, od czasu studiów, obrabiarki i roboty. Od pocz¹tku wprowadza³em do wyk³adów tematykê robotów przemys³owych i nowoczesnych obrabiarek ze sterowaniem komputerowym. Chcia³bym przekazaæ studentom, doktorantom, wspó³pracownikom zami³owanie do precyzji myœlenia i umiejêtnoœæ badania skomplikowanych zjawisk, umiejêtnoœæ radzenia sobie tam, gdzie pojawiaj¹ siê bardzo z³o one zwi¹zki, gdzie jest potrzeba u ycia œcis³ego aparatu, przede wszystkim matematycznego. Co móg³bym jeszcze planowaæ? Nigdy wiele nie planowa³em. Wiem ju, e w nauce wiêkszoœæ rzeczy, które cz³owiek zrobi, idzie od razu do kosza. Czekam, co los przyniesie. To mi siê zawsze sprawdza³o. Jeœli cz³owiek nie robi sobie wielkich nadziei, to nie prze ywa wielkich pora ek i wielkich nieszczêœæ. Pewnie, e chcia³bym, eby wszystko wokó³ prê nie siê rozwija³o. Chyba jestem optymist¹. Za kilka lat muszê przejœæ na emeryturê. Nie jest to bolesne, ale te nie wywo³uje we mnie entuzjazmu. W adnym wypadku nie jestem cz³owiekiem, który czeka na emeryturê. Có, czasami przypominam sobie cytat z jednego filmu radzieckiego, e ka dy, komu dopisze szczêœcie, zostanie staruszkiem. 18 Curriculum vitae Praca na drugim miejscu Praca jest zdecydowanie na drugim miejscu, na pierwszym, oczywiœcie, rodzina, która jest moim najwiêkszym osi¹gniêciem. ona, dwoje dzieci, synowa oto mój yciowy sukces. Nawet najm³odszy cz³onek rodziny, kot, który przyb³¹ka³ siê do nas i zosta³, te siê do nas dopasowa³. A w pracy najbardziej ceniê sobie grono moich wspó³pracowników, a wœród nich doktorów, doktorów habilitowanych i profesorów. Najtrwalszym osi¹gniêciem s¹ ludzie. S¹ trwalsi ni wyniki badañ naukowych, które siê bardzo szybko dezaktualizuj¹. Czas podsumowañ Prof. dr hab. Jan Szadkowski urodzi³ siê w 1937 roku w Helenówku ko³o Warszawy. W 1957 rozpocz¹³ studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej, które ukoñczy³ w Doktorat obroni³ w Habilitowa³ siê w W 1971 zosta³ docentem, w 1987 profesorem. W 1992 mianowany zosta³ na stanowisko profesora zwyczajnego. Od 1992 jest kierownikiem Katedry Technologii Maszyn i Automatyzacji. Jego specjalnoœæ to: techniki wytwarzania, obróbka skrawaniem, obrabiarki, roboty, zarz¹dzanie produkcj¹ i jakoœci¹. Jest autorem kilkudziesiêciu publikacji naukowych, wypromowa³ dwunastu doktorów. Czterech jego wspó³pracowników habilitowa³o siê. Odznaczony zosta³ Krzy em Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Edukacji Narodowej. Ostatnie wa niejsze publikacje: 1. Cutting Parameters Optimization for Integrated Manufacturing. Integrated Design&Process Technology, vol. 3, Extended Model of Tolerances Optimisation. 1st International Congress of Precision Machining, Usti nad Labem Zdjêcia rodzinne: na górze profesor z on¹ Alojz¹, ni ej synowa, syn i córka. Podsumowanie zamyka siê w tej katedrze, w Katedrze Technologii Maszyn i Automatyzacji. Ta jej czêœæ, która jest zwi¹zana z obrabiarkami, obróbk¹ skrawaniem, robotami w du ej mierze jest stworzona przeze mnie. W nieco sztuczny sposób, w pewnym momencie po³¹czyliœmy siê z Katedr¹ Technologii Bezwiórowych, której twórc¹ jest profesor Wasilewski i jest to zupe³nie odrêbny zespó³. Z naszego zespo³u wyszed³ profesor Józef Matuszek, który za³o y³ Katedrê In ynierii Produkcji. Jak na tak niedu y zespó³, jesteœmy dostrzegani. W dziedzinie technik wytwarzania jest to zespó³ znany w Polsce. Od lat jestem cz³onkiem Sekcji Podstaw Technologii Komitetu Budowy Maszyn PAN. Dwukrotnie sekcja odbywa³a posiedzenia w Bielsku. Czêsto jestem powo³ywany na recenzenta prac habilitacyjnych i doktorskich. To wszystko wynika z faktu dostrzegania tego zespo³u. Jestem równie cz³onkiem zespo³u redakcyjnego czasopisma PAN Advances in Manufacturing Science and Technology oraz cz³onkiem Rady Naukowej Instytutu Obróbki Skrawaniem w Krakowie (podczas kadencji przewodnicz¹cym tej rady). Coœ zosta³o zrobione, ja wiem, e to nie jest du o. To jest cegie³ka w jakimœ gmachu, ale ten gmach sk³ada siê z takich cegie³ek. Byle to by³a cegie³ka w miarê mocna, eby siê za szybko nie wykruszy³a. Spisa³ i opracowa³ Artur Pa³yga

19 Patrycja Kaplita Beata Kudela Bogus³aw Witas OGÓLNE INFORMACJE O S OWENII OBSZAR I JEGO LOKALIZACJA S³owenia rozci¹ga siê miêdzy Alpami, Adriatykiem i Równin¹ Panoñsk¹. Mimo niewielkiego obszaru przeplataj¹ siê na jej terenie ró ne krajobrazy: alpejski, œródziemnomorski, panoñski i dynarski, z których ka dy ma swoje cechy charakterystyczne i unikatowe. S³owenia znajduje siê w centrum Europy, pomiêdzy Austri¹ od pó³nocy, W³ochami od zachodu, Wêgrami od wschodu i Chorwacj¹ od po³udnia. Kraj ten od zawsze by³ rejonem, w którym krzy owa³y siê drogi szlaków transeuropejskich. Port w Koprze jest jedn¹ z najwa niejszych œrodkowoeuropejskich bram, prowadz¹c¹ do reszt œwiata. Stale rozwijaj¹ca siê kolej, która z pocz¹tku w 1857 roku ³¹czy³a Wiedeñ i Triest, póÿniej zosta³a rozbudowana na resztê krajów œródziemnomorskich, ³¹cz¹c tym samym Europê centraln¹ z Pó³wyspem Ba³kañskim. Po³o enie oraz dorobek tradycji zapewniaj¹ S³owenii doskona³y potencja³ rozwojowy. POWIERZCHNIA I MIESZKAÑCY Ca³kowita powierzchnia: km 2 Liczba mieszkañców: (1991 r.). D³ugoœæ wybrze a morskiego: 46,6 km. Jêzyk: s³oweñski, w obszarze mniejszoœci: w³oski i wêgierski Stolica: Lublana Jednostka monetarna: 1 tolar = 100 stotinek Tabela 1: D UGOŒÆ GRANIC Pañstwo D³ugoœæ Austria 330 km W³ochy 232 km Wêgry 102 km Chorwacja 670 km RAZEM km S³owenia ma 1.965,986 mieszkañców, z czego 88% to S³oweñcy. Jêzykiem oficjalnym jest s³oweñski. Kraj ten posiada równie mniejszoœci narodowe W³ochów i Wêgrów. Ich jêzyki s¹ uznane za oficjalne jêzyki mniejszoœciowe i respektowane przez konstytucjê. W S³owenii mieszka tak e ok przedstawicieli innych grup etnicznych, najczêœciej imigrantów z by³ej Jugos³awii. Jednak przy stosunkowo niskiej gêstoœci zaludnienia wiele górzystych i drzewiastych terenów pozostaje niezamieszkanych. Tabela 2: G ÓWNE MIASTA S OWENII (1991 r.) Miasto Liczba mieszkañców (tys.) Lublana 330 Maribor 103 Celje 40 Kranj 37 Velenje 27 Koper 27 Novo mesto 25 Ptuj 19 Nova Gorica 17 Murska Sobota 14 Škofja Loka 12 Kamnik 10 Slovenj Gradec 8 Idrija 7 Stolica S³owenii, LUBLANA, jest najwiêkszym miastem, a zarazem centrum ekonomicznym, administracyjnym, politycznym oraz edukacyjno-kulturalnym. Po³o ona nad rzek¹ Lublanic¹ w czasach rzymskich by³a znana jako Emona, a w œredniowieczu by³a miastem targowym o du ym znaczeniu handlowym. W 1809 ustanowiono Lublanê stolic¹ Prowincji Iliryjskich (pañstwa utworzonego przez Napoleona). Do dzisiaj zachowa³y siê liczne zabytki, m.in. zamek z XI w., przebudowany w XVI i XVII w., ratusz, pa³ac biskupi, katedra i inne koœcio³y. S³awnym architektem, który nada³ Lublanie bardziej wspó³czesny wygl¹d, jest Jože Pleènik. Zaprojektowa³ on mosty na rzece Lublanicy, malownicze zabudowania targowe, narodow¹ bibliotekê uniwersyteck¹, centrum sportowe oraz wiele atrakcyjnych obiektów. W Lublanie znajduj¹ siê tak e liczne muzea oraz teatry. Równie inne historyczne miasta S³owenii ciesz¹ siê zainteresowaniem odwiedzaj¹cych to pañstwo, np. Maribor z najstarszymi na œwiecie winiarniami; Celje, Ptuj (najstarsze miasto S³owenii), Nova Gorica oraz port w Koprze. ci¹g dalszy na str. 20 Artes liberales 19

20 OGÓLNE INFORMACJE O S OWENII dalszy ci¹g tekstu ze str. 19 MARIBOR le y nad rzek¹ Draw¹, które jest równie oœrodkiem przemys³owym (przem. œrodków transportu, chemiczny, elektrotechniczny, w³ókienniczy). W mieœcie tym znajduje siê wiele zabytków, m.in. katedra romañska z 1150 rozbudowana XV-XVI w. i zamek z XII w. przebudowany XVII-XVIII w. (obecnie muzeum). Opodal na Drawie jest kaskada z elektrowniami wodnymi. CELJE le y nad rzek¹ Sawini¹ (dop³yw Sawy). Znane w staro ytnoœci pod nazw¹ Celeia Klaudia. W VI w. zosta³o opanowane przez S³owian. Obecnie jest to oœrodek przemys³u metalowego, maszynowego, chemicznego. Ponadto znane jest z hutnictwa cynku i wyrobu porcelany. Zabytkami w Celje s¹: wykopaliska z czasów rzymskich, ruiny zamku XIV/XV w., gotycki koœció³ œw. Daniela, renesansowy pa- ³ac. W okolicy znajduj¹ siê liczne uzdrowiska. MNIEJSZOŒCI NARODOWE I STOSUNKI PRZYGRANICZNE ewangelicy 0.7% inna wiara chrzeœcijañska 1.3% islam 1.1% inni (nie chrzeœcijanie) 0.3% SYMBOLE NARODOWE Flaga Republiki S³owenii oraz hymn narodowy s¹ symbolami gwarantowanymi przez konstytucjê. Flaga powsta³a po og³oszeniu niepodleg³oœci 25 czerwca Artes liberales 20 Tabela 3. MNIEJSZOŒCI NARODOWE Narodowoœæ Liczba osób S³oweñcy W³osi Wêgrzy Pozostali Pozycja geograficzna oraz bieg historii sprawi³y, e S³owenia ulega³a rozlicznym wp³ywom s¹siadów, a na jej terenie miesza³y siê ró - ne narodowoœci. Od ok. VI w. S³oweñcy walczyli o swoje terytorium z Niemcami, Rzymianami, Wêgrami. Na podstawie uk³adów miêdzynarodowych S³owenia uzyska³a wreszcie prawo do w³asnego jêzyka i tworzenia odrêbnej kultury, a W³osi i Wêgrzy na sta³e osiedlili siê w jej granicach, tym samym tworz¹c mniejszoœci narodowe. Konstytucja i akty prawne Republiki S³owenii gwarantuj¹ tym mniejszoœciom okreœlone prawa do u ywania w³asnych symboli narodowych, a tak e prawo do uczestnictwa w yciu politycznym. Jêzyk wêgierski i w³oski s¹ tak e u ywane w lokalnych mediach. WARUNKI NATURALNE Ukszta³towanie powierzchni jest górzyste, z wyj¹tkiem nizinnego pasa nadmorskiego. Wzd³u granicy z W³ochami rozci¹ga siê pasmo Alp Julijskich z najwy szym szczytem kraju, Triglavem (2864 m). Przy granicy z Austri¹ rozci¹ga siê pasmo Karavanki (Grintavec, 2558 m), na p³d. pogranicze G. Dynarskich, a na p³d.-zach. rozleg³y wapienny p³askowy Kras z unikalnymi zjawiskami krasowymi (podziemne jeziora, rzeki, jaskinie, m.in. s³ynna jaskinia Postojna). Klimat jest umiarkowany, ciep³y, w g³êbi kraju o cechach kontynentalnych, na wybrze u œródziemnomorski. G³ównymi rzekami s¹: Sawa, Drawa (dop³ywy Dunaju) oraz Socza. W Alpach znajduj¹ siê liczne jeziora polodowcowe, z których najwiêkszym jest Bled z efektown¹ rezydencj¹ rz¹dow¹ na wysepce. Lasy zajmuj¹ 50,3% powierzchni kraju, w ni szych partiach gór i na wy ynach przewa aj¹ bukowe i bukowo-jod³owe, na nizinach ostrokrzew i d¹b kar³owaty. Na terytorium S³owenii znajduj¹ siê liczne parki narodowe i rezerwaty przyrody, m.in. Jeziora Triglavskie, Bohinj, Logarska Dolina. WOLNOŒÆ WYZNANIA Ka dy obywatel S³owenii ma prawo do wolnoœci wyznania. Na podstawie badañ stwierdzono, e wiêkszoœæ obywateli S³owenii jest katolikami (70%), a Koœció³ rzymsko-katolicki jest z pewnoœci¹ najwiêkszy i najaktywniejszy na jej terenie. Jego znaczenie zosta³o potwierdzone przez dwie wizyty Jana Paw³a II (w 1995 i 1999 r.). Grupy religijne w S³owenii w 1999 roku: Koœció³ rzymsko-katolicki 72,3% niewierz¹cy 16,7% bez zdania 5.8% Koœció³ ortodoksyjny 1.7% God³o S³owenii: kszta³t tarczy, na której jest naszkicowana góra Triglav, pod ni¹ fale symbolizuj¹ce morza i rzeki, natomiast u góry widniej¹ trzy szeœcioramienne gwiazdy (symbolizuj¹ce miasto Celje, ostatni bastion wielkiej s³oweñskiej dynastii grafów celejskich). God³o zosta³o zaprojektowane przez rzeÿbiarza, Marko Pogaènika. HYMN S OWENII Fragment wiersza Zdravljica (pol. Toast) autorstwa France Prešerna ( ), jest oficjalnie uznawany za hymn narodowy Republiki S³owenii. Muzykê skomponowa³ Stanko Premrl ( ). Tytu³owy Toast za zdrowie wszystkich ludzi o dobrym sercu, zosta³ napisany w 1844 i jest wyrazem zapatrywañ autora oraz wiary w wolnoœæ myœli i œwiadomoœæ polityczn¹ S³oweñców. Czêœæ wiersza France Prešerna, u yta w hymnie, mówi o równoœci i wspó³dzia³aniu ma³ych i du ych narodów œwiata. WALUTA Narodow¹ walut¹ S³owenii jest tolar, którego miêdzynarodowym symbolem jest SIT. Banknoty zosta³y zaprojektowane przez Miljenko Licul i Zvone Kosovelja. Wzór monety stworzy³ rzeÿbiarz Jane Boljka (widniej¹ na nich zwierzêta: sowa, pszczo³a, koñ, jaskó³ka.na banknotach umieszczeni zostali wybitni S³oweñcy. USTRÓJ S³owenia jest republik¹ utworzon¹ na podstawie konstytucji z 1991 (modyfikowanej w 1997). G³ow¹ pañstwa jest prezydent powo³ywany w wyborach bezpoœrednich na 5 lat (od 1990 Milan Kuèan, reelekcje 1992, 1997) a obecnie Janez Drnovšek. Jednoizbowy parlament (Zgromadzenie Narodowe), na czele którego stoi premier, Anton Rop, sk³ada siê z 90 cz³onków (40 pochodz¹cych z wyborów bezpoœrednich, 50 powo³anych przez Republikañsk¹ Komisjê Wyborcz¹, w tym dwóch przedstawicieli mniejszoœci w³oskiej i wêgierskiej). Organem doradczym jest Rada Narodowa, która sk³ada siê z 40 cz³onków (w tym 22 pochodz¹cych z wyborów bezpoœrednich oraz 18 przedstawicieli grup zawodowych i spo³ecznych). Kadencja parlamentu trwa 4 lata a organu doradczego 5 lat. W³adzê wykonawcz¹ sprawuje rz¹d. Opracowali studenci I roku s³oweñskiego jêzyka stosowanego: Patrycja Kaplita, Beata Kudela, Bogus³aw Witas

21 Franciszek Piontek ROLA I ZNACZENIE TECHNOLOGII I DEPOZYTU WARTOŒCI DLA URZECZYWISTNIANIA ROZWOJU LOKALNEGO** WPROWADZENIE Rozpatrywanie ³¹cznie zagadnieñ dotycz¹cych technologii, depozytu wartoœci oraz wzajemnych relacji miêdzy nimi mo e wzbudzaæ zdziwienie i sk³aniaæ do pytañ o racje logiczne i merytoryczne takiego ich ujêcia. Na przestrzeni dziejów zagadnienia te by³y podejmowane przez ró nych myœlicieli i w ró nym aspekcie. Œw. Pawe³ ukierunkowany na depozyt niezrelatywizowanych wartoœci pisze o zwleczeniu w sobie starego cz³owieka i przyobleczeniu siê w nowego cz³owieka, który zosta³ stworzony wedle obrazu tego, który go stworzy³ (35, Efez.4,22-24; Kol.3,9-11). W.I.Lenin pisze o budowaniu nowego spo- ³eczeñstwa komunistów [21, s.73,74], a ca³¹ etykê sprowadza do tej zwartej, solidarnej dyscypliny oraz do œwiadomej walki klasowej przeciwko wyzyskiwaczom [21, s.74-75], co skutkuje relatywizmem. Sokrates definiuje wiedzê jako cnotê i g³osi pogl¹d, e wystarcza wiedzieæ, aby czyniæ [48, s.92]. C.Mead doradza: s³uchajcie techniki, zobaczcie co ona wam mówi [12, s.xv]. A.Toffler stwierdza: nowa cywilizacja ma charakter przede wszystkim technologiczny [51, s.45]. Dodaæ nale y, e A. i H.Tofflerowie s¹ doradcami rz¹du Stanów Zjednoczonych do spraw strategicznych. Dokument pt.: Polska w drodze do globalnego spo³eczeñstwa informacyjnego. Raport o rozwoju spo³ecznym. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju mówi o budowaniu tzw. spo³eczeñstwa informacyjnego i spo³eczeñstwa opartego na wiedzy [37, s.6], a nikt na œwiecie nie wie jak¹ ostatecznie formê przybierze to spo³eczeñstwo [37, s.6]. Równoczeœnie w tym dokumencie wskazuje siê na potrzebê zmiany dotychczasowej hierarchii wartoœci [37, s.11] oraz na to, e przyrost wolnoœci bêdzie objawia³ siê w tym, e nawet dewiacyjne style ycia zostan¹ zaakceptowane [36, s.77]. Z kolei dokument pt.: Polska D³ugookresowa strategia trwa³ego i zrównowa onego Rozwoju wykazuje, e budowa spo³eczeñstwa informacyjnego jest warunkiem przejœcia na wy szy etap rozwoju spo³ecznego do spo³eczeñstwa opartego na wiedzy [38, s.15,24]. Celem tematu niniejszego wyk³adu jest: * przedstawienie wzajemnych relacji miêdzy szeroko rozumian¹ technologizacj¹ ycia a depozytem wartoœci, * pokazanie w jaki sposób rozwój lokalny jest czy te mo e byæ funkcj¹ technologii i depozytu wartoœci oraz zachodz¹cych miêdzy nimi relacji. W rozwa aniach przyjêto nastêpuj¹ce hipotezy badawcze: * standaryzowane technologie, obowi¹zuj¹ce w procesie globalizacji i w gospodarce sieciowej, stanowi¹cej nerw tego procesu, i depozyt niezrelatywizowanych wartoœci wykluczaj¹ siê wzajemnie, * standaryzowane technologie i zrelatywizowane wartoœci niezbêdne s¹ dla urzeczywistnienia rozwoju lokalnego wed³ug modelu a), tj. wyspy szans, * urzeczywistnienie rozwoju lokalnego wed³ug modelu b), tj. jako niszy, jest mo liwe, jeœli obok technologii standaryzowanych dopuszczone zostan¹ technologie niestandaryzowane, a kryteria wyznaczaj¹ce kierunki rozwoju bêd¹ umocowane w depozycie niezrelatywizowanych wartoœci. Przeciwstawnoœæ tych dwóch modeli (a i b) posiada charakter zasadniczy, istotny. Natomiast ca³a propaganda ukierunkowana jest na przekonanie spo³ecznoœci lokalnej do urzeczywistniania modelu (a). 1. PODSTAWOWE DEFINICJE: Kluczowe kategorie (pojêcia), maj¹ce istotne znaczenie dla podjêtego zagadnienia to: technologie (standaryzowane i niestandaryzowane), depozyt niezrelatywizowanych wartoœci, spo³eczeñstwo informacyjne, globalnoœæ, proces globalizacji, rozwój, rozwój zrównowa ony i trwa³y, Mno nik Cztery, uk³ad lokalny. Wskazano na dwa mo liwe mo- dele rozwoju lokalnego: a) jako tzw. wyspy szans pracuj¹cej na potrzeby gospodarki sieciowej i b) jako niszy, w której urzeczywistniaj¹ siê rzeczywiste konstytucyjne cele rozwoju wspólnoty lokalnej. W tym miejscu ograniczamy siê do zdefiniowania nastêpuj¹cych pojêæ: technologie, depozyt niezrelatywizowanych wartoœci, spo³eczeñstwo informacyjne, Mno nik Cztery. Technologie w literaturze funkcjonuj¹ jako dwa pojêcia dotycz¹ce technicznych aspektów wytwarzania: technologie i techniki. Za G. Ritzerem przez technologie rozumiemy nie tylko maszyny i narzêdzia, ale równie surowce, umiejêtnoœci, wiedzê (por. spo³eczeñstwo wiedzy F.P.), przepisy, regulaminy, instrukcje, systemy zarz¹dzania i techniki, procedury postêpowania (F.P.), a zatem pojêcie technologie jest pojêciem szerszym i obejmuje nie tylko co jest oczywiste komputery, roboty, taœmy monta owe, lecz tak e mniej oczywiste biurokratyczne przepisy, standardy, regulaminy, instrukcje, dyrektywy oraz podrêczniki opisuj¹ce przyjête metody i techniki [42, s ]. Tak rozumiane pojêcie technologii znajduje swoje urzeczywistnienie w szerokim zakresie w gospodarce sieciowej, stanowi¹cej nerw procesu globalizacji. Potwierdza to analiza dziesiêciu regu³ obowi¹zuj¹cych w gospodarce sieciowej [12, 24]. Technologie mo na podzieliæ na dwa podzbiory: standaryzowane, obowi¹zuj¹ce w procesie globalizacji [51, 12, 28], a zatem takie, które w szerokim zakresie wykorzystuj¹ prawa przyrody (w wolnej konkurencji wykorzystuj¹ darwinowskie prawo walki o byt). Specyfik¹ standaryzowanych technologii jest to, e producenci nowych technologii staraj¹ siê wymyœliæ urz¹dzenie zastêpuj¹ce wszystkie lub kilka urz¹dzeñ dotychczasowych [57]. Do technologii standaryzowanych nale y dziesiêæ regu³ nowej gospodarki sieciowej [12]; niestandaryzowane, do stosowania których zachêca i wzywa Mno nik Cztery [53, 24]. Mno nik Cztery jest raportem dla Klubu Rzymskiego. Mo emy pos³u yæ siê definicj¹ opisow¹ tej koncepcji. Mno nik Cztery to czterokrotny wzrost produktywnoœci zasobów (energii). Z jednej bary³ki ropy i jednej tony ziemi chcemy uzyskaæ czterokrotnie wiêcej bogactwa. Bêdziemy wtedy mogli podwoiæ dobrobyt (2) i dwukrotnie zmniejszyæ zu ycie zasobów przyrody (2). St¹d: 2 x 2 = 4 Mno nik Cztery - ksi¹ ka o tym tytule [53] - jest zbiorem najlepszych dostêpnych technologii niestandaryzowanych. Do depozytu wartoœci nale ¹ nastêpuj¹ce podzbiory, które maj¹ istotne znaczenie dla kszta³towania poprawnie zdefiniowanego rozwoju: dotycz¹ce transcendentnych relacji cz³owieka, zwi¹zane z godnoœci¹ osoby i stanowi¹ce o integracji bio-psycho-duchowej cz³owieka [8, s.128; 9, s ], wynikaj¹ce z prawa naturalnego, a dotycz¹ce: prawa do ycia, wolnoœci, rodziny, wychowania, pracy, bezpieczeñstwa, odpoczynku, w³asnoœci, godnych warunków ycia, cierpienia, dotycz¹ce unormowañ moralnych. Farzin Davachi do zbioru tych wartoœci zalicza: [...] prawoœæ, prawdomównoœæ, godnoœæ, zaufanie, ³agodnoœæ, szacunek do samego siebie i innych, uprzejmoœæ, poczucie piêkna, odwagê, wspó³pracê, sprawiedliwoœæ, jednoœæ, czystoœæ, lojalnoœæ, szczodroœæ, s³u ba innym, wytrwa³oœæ, d¹ enie do doskona³oœci itp., [56]. One umo liwiaj¹ podejmowanie moralnych decyzji i postêpowanie wed³ug nich [56]. ci¹g dalszy na nastêpnych stronach Artes liberales 21

22 ROLA I ZNACZENIE TECHNOLOGII I DEPOZYTU WARTOŒCI DLA URZECZYWISTNIANIA ROZWOJU LOKALNEGO Artes liberales 22 dalszy ci¹g ze str. 21 zawarte w aksjologii, np. zasada sprzecznoœci, zasada najwiêkszej pewnoœci, ontologiczna zasada: od mo liwoœci do bytu nie ma przenoszenia, prawo do prawdy, prawo do oceny aksjologicznej skutków rozwi¹zañ technicznych [2, s.148], zachowanie w³aœciwych relacji miêdzy naukami podstawowymi a stosowanymi, humanistycznymi a przyrodniczymi i technicznymi, przekazywane w tradycji, historii, przys³owiach, zwi¹zane z to samoœci¹ rodzinn¹, religijn¹, lokaln¹, narodow¹, dotycz¹ce kultury materialnej. Depozyt wartoœci jest zbiorem hierarchicznie uporz¹dkowanym. Próba zrelatywizowania wartoœci nale ¹cych do depozytu mo e byæ dokonana na kilka sposobów. Spo³eczeñstwa informacyjnego na obecnym etapie nie potrafimy jednoznacznie zdefiniowaæ i nie potrafimy powiedzieæ jak¹ przybierze ono formê. Mo na jedynie stwierdziæ, e bêdzie ono sk³adow¹ gospodarki sieciowej, w której obowi¹zuje dziesiêæ regu³ [12]. W procesie transformacji do spo³eczeñstwa informacyjnego obowi¹zuj¹ nastêpuj¹ce tendencje, które omówiono w pracach [36, 37]. Zakres przedmiotowy transformacji bêdzie obejmowaæ harmonizacjê i rozwój piêciu dziedzin: ludzi, techniki, zasobów informacyjnych, przedsiêbiorstw i prawa [36, s.7], a kluczowymi elementami uczestnictwa w globalnym spo³eczeñstwie informacyjnym staje siê kultura i edukacja [37, s.4]. Obowi¹zywaæ bêdzie kilkakrotna zmiana zawodu, a nie tylko miejsca pracy, w ci¹gu ca³ego ycia [36, s.5-6]. St¹d pytanie jak kszta³ciæ: w¹sko specjalistycznie, czy kompleksowo? Mo na wyró niæ cztery g³ówne scenariusze rozwoju spo³eczeñstwa informacyjnego wed³ug kryterium korzyœci i strat, obaw i nadziei, szans i zagro eñ: * spo³eczeñstwo wyczerpuj¹cej siê demokracji zw³aszcza antycypacyjnej (zniechêcenie do inicjatyw obywatelskich), * spo³eczeñstwo zdyscyplinowane, scentralizowane rz¹dy, kontrola nad obywatelami, * spo³eczeñstwo demokratycznej kontynuacji - ekstrapolacja dotychczasowych trendów. Technologie bêd¹ intensywnie wykorzystywane w celach militarnych i w biznesie, w tym w biznesie kultury, a spo³eczeñstwo zachowa swój dotychczasowy charakter, * spo³eczeñstwo transformacyjne z technologi¹ jako si³¹ napêdow¹. W scenariuszach wskazanych przez Grupê Lizboñsk¹ model przetrwania (B) [7, s ]. Model ten jest aktualnie urzeczywistniany: przyrost wolnoœci polegaj¹cy na akceptowaniu zachowañ dewiacyjnych, uczenie otwartoœci, rozbudzanie d¹ eñ do osi¹gniêæ, patrzenie w przysz³oœæ, nie odwo³ywanie siê do historii [36, s.77]. Jest rzecz¹ charakterystyczn¹, e w budowaniu spo³eczeñstwa informacyjnego wykorzystuje siê podobne dzia³ania operacyjne, jakie obowi¹zuj¹ w odniesieniu do depozytu niezrelatywizowanych wartoœci. Jedna ze strategii sformu³owanych na bazie regu³y pi¹tej obowi¹zuj¹cej w gospodarce sieciowej brzmi: pos³uguj siê ewangelistami!!! Przy czym nie s¹ to ani sprzedawcy, ani mened erowie. Ich praca polega po prostu na rozszerzaniu sieci, na wyszukiwaniu osób o podobnych zainteresowaniach, nastêpnie na kontaktowaniu ich ze sob¹ [12, s.72]. 2. UDOWODNIENIE HIPOTEZY: A. Tezê, e standaryzowane technologie wykluczaj¹ depozyt niezrelatywizowanych wartoœci, udowodniono poprzez nastêpuj¹ce kroki postêpowania: * Ukazanie istoty procesu globalizacji i rozwoju zrównowa onego i trwa³ego. Globalnymi a zarazem alternatywnymi koncepcjami (i strategiami) rozwoju, i rozwoju s¹: rozwój zrównowa ony i trwa³y oraz proces globalizacji. Istota tych koncepcji, relacje miêdzy nimi, a tak e ich relacje do globalnoœci omówione zosta³y w innych pracach [26, 34, 29, 30]. W niniejszych rozwa aniach przyjmujemy za³o enie, e globalnoœæ, tj. uniwersalnoœæ, powszechnoœæ i proces globalizacji ró ni¹ siê istotnie [26] i nie wolno ich uto samiaæ. Za H.P.Martinem i H.Schumannem proces globalizacji definiujemy jako rosn¹c¹ z dnia na dzieñ rzekê wolnego kapita³u [16, s.59]. Przy czym proces globalizacji ukierunkowany jest przede wszystkim na powiêkszanie kapita³u ekonomicznego (E), urzeczywistnia w¹sko rozumiany wzrost gospodarczy ( rozwój ) i podporz¹dkowany jest kryterium maksymalizacji stopy zysku, które artyku³uje w¹sko rozumian¹ efektywnoœæ ekonomiczn¹. Ten rodzaj efektywnoœci charakteryzuje wzglêdnoœæ, czyli relatywizm [31, s.22-23]. Najogólniej mo na stwierdziæ, e definicje globalizacji wskazuj¹ce na utratê to samoœci przynajmniej poœrednio zak³adaj¹ relatywizacjê depozytu wartoœci, a otwarcie domaga siê tego A.Toffler na wielu stronach swoich prac [52, s.43-45,93; 51, s.88-89]. Z kolei rozwój zrównowa ony i trwa³y definiujemy jako trwa³¹ poprawê jakoœci ycia wspó³czesnych i przysz³ych pokoleñ poprzez kszta³towanie w³aœciwych proporcji miêdzy trzema rodzajami kapita³u: ekonomicznym (E), ludzkim (L) i przyrodniczym (P) (definicja autorska). St¹d: E : L : P. I w³aœnie ta definicja znalaz³a pe³n¹ akceptacjê na Szczycie Zrównowa onego Rozwoju w Johannesburgu 2002 [3, 47]. Jakoœæ ycia gwarantowana w art.5 i 30 Konstytucji RP pe³ni w tej definicji funkcje kryterialne i integruj¹ce, a centralnym elementem w jakoœci ycia jest depozyt niezrelatywizowanych wartoœci, podporz¹dkowanych godnoœci osoby ludzkiej [20]. Depozyt niezrelatywizowanych wartoœci decyduje o trwa³oœci rozwoju, tylko takie wartoœci zapewniaj¹ stabilnoœæ kryteriów, w wyznaczaniu kierunków rozwoju i w ocenie jego realizacji w sferze realnej. Tezê tak¹ ilustruje i potwierdza wypowiedÿ a Goh Chok Tong, premiera Singapuru, stwierdzaj¹cego wprost: Punktem wyjœcia dla sukcesu tego kraju by³o silne przywództwo... mia³o ono w³aœciwe kwalifikacje moralne. Integralnoœæ moralna i uczciwoœæ prze³o y³a siê na sposób funkcjonowania i koherencjê instytucji Singapuru [19]. * Wskazanie miejsca i roli depozytu niezrelatywizowanych wartoœci w modelu rozwoju [por. prace: 31,s.51 i nast.; 27] * Prezentacjê modelu wspó³zale noœci miêdzy postêpem technologicznym, procesem globalizacji, a rozwojem zrównowa onym i trwa- ³ym (por. rys.1) Rys.1 Wspó³zale noœæ miêdzy postêpem technologicznym (T), procesem globalizacji (X) mierzonym wzrostem kapita³u ekonomicznego (E), a rozwojem zrównowa onym i trwa³ym (Y), gdzie:

23 T technologie zgodnie z definicj¹ przyjêt¹ w p.1 [42, s ], X proces globalizacji, mierzony wzrostem kapita³u ekonomicznego (E) i stopy zysku, bêd¹cy funkcj¹ inwestowania w technologie oraz zu ycia energii [X=f(Tn)], Y rozwój zrównowa ony i trwa³y, który obejmuje poprawê jakoœci ycia i proporcje pomiêdzy kapita³ami (E : L : P), miêdzy kapita³och³onnoœci¹, pracoch³onnoœci¹ i przyrodoch³onnoœci¹ (w tym powiêkszanie kapita³u ekonomicznego, ale nie kosztem pozosta³ych kapita³ów tj. L i P). ród³o: Opracowanie w³asne F.Piontek * pokazanie, e rozdÿwiêk miêdzy wzrostem ekonomicznym a rozwojem zrównowa onym pojawia siê kiedy do technologii wed³ug zjawiska skali wprowadza siê prawa biologii (por. rys.1). Na rys. 1 w punkcie G do technologii wprowadzone zosta³y prawa przyrody, które powoduj¹ wyk³adniczy wzrost efektów (efekt ekonomiczny mierzony wzrostem ekonomicznym na osi (X) w punkcie od G do Gn oraz efekt ekonomiczny na osi Y powy ej punktu K, gdzie rozwój ograniczony zostaje do powiêkszania kapita³u ekonomicznego (E), a L i P schodz¹ do obszaru z³ych struktur D). W punkcie G wzrost gospodarczy, który jest czymœ naturalnym przekszta³ci³ siê w proces globalizacji. * Przedstawienie czym skutkuj¹ dla depozytu wartoœci wybrane regu³y gospodarki sieciowej: potêga decentralizacji regu³a pierwsza na przyk³ad w deregulacji rodziny czy w religii (New Age), powszechnoœæ, a nie rzadkoœæ regu³¹ trzecia negacja priorytetów, najpierw nakarm sieæ regu³a pi¹ta rezygnacja z w³asnych lepszych standardów na rzecz sieci, powszechna standaryzacja. * Oparcie technologii na prawach przyrody ma charakter materialistyczny i deterministyczny: takie technologie eliminuj¹ cz³owieka z procesu wytwarzania (wydajnoœæ wzrasta wyk³adniczo n2) i z wyborów egzystencjonalnych, takie technologie eliminuj¹ b¹dÿ usi³uj¹ przekszta³ciæ albo zrelatywizowaæ depozyt wartoœci (od spo³eczeñstwa opartego na depozycie wartoœci do spo³eczeñstwa opartego na wiedzy), a zatem na technologiach; por. definicjê technologii. Uzyskanie wydajnoœci wed³ug regu³y n2, tj. wyk³adniczo, powoduje, e czynnikiem produkcji staje siê zasób, który jest bardzo ograniczony, a który bezwzglêdnie trzeba wykorzystaæ - uwaga ludzka [12,s.48 i 22]. Dlatego w procesie globalizacji uwaga ludzka nie mo e funkcjonowaæ wed³ug kryteriów wynikaj¹cych z depozytu niezrelatywizowanych wartoœci. * Wskazaæ te nale y na istotn¹ korelacjê miêdzy pogl¹dami A. i H. Tofflerów wyra onymi w ich pracach [51, 52], a pogl¹dami K.Marksa i F.Engelsa prezentowanymi w Manifeœcie komunistycznym [17,s ] wzywaj¹cym do relatywizowania podstawowych wartoœci. B. Drug¹ i trzeci¹ czêœæ tezy udowodniono poprzez: * wskazanie, e obok technologii standaryzowanych istniej¹ technologie niestandaryzowane, o których traktuje nowy Raport dla klubu Rzymskiego pt.: Mno nik Cztery [53] * w ramach gospodarki sieciowej w niszy, jaka mo e stanowiæ uk³ad lokalny istnieje mo liwoœæ urzeczywistniania rozwoju opartego na technologiach niestandaryzowanych i na depozycie niezrelatywizowanych wartoœci. Pozwalaj¹ na to: regu³a 7 (przestrzeñ zamiast miejsca) i regu³a 8 ( adnej harmonii) nowej gospodarki sieciowej. Technologie niestandaryzowane i depozyt niezrelatywizowanych wartoœci nie wykluczaj¹ siê wzajemnie. 3. ALTERNATYWNE KSZTA TOWANIE ROZWOJU UK ADU LO- KALNEGO: Uk³ad lokalny kszta³towany wed³ug modelu wyspy szans (a) [14] funkcjonuje wed³ug nastêpuj¹cych za³o eñ: * zabieganie o konkurencyjnoœæ wobec zewnêtrznych inwestorów, * zdanie siê przede wszystkim na finansowanie zewnêtrzne, * stawianie sobie celów rozwoju, które przekraczaj¹ lokalne mo liwoœci, * d¹ enie za wszelk¹ cenê do tzw. standaryzacji (uzyskanie certyfikatu), * zastêpowanie programów zrównowa onego rozwoju strategiami rozwoju, które dopuszczaj¹ przyjmowanie celów zewnêtrznych. Model (a) urzeczywistnia proces proces globalizacji w uk³adzie lokalnym. Natomiast model rozwoju uk³adu lokalnego zrealizowany w ramach niszy (b) powinien uwzglêdniæ nastêpuj¹ce za³o enia: * uznanie, e najcenniejszym kapita³em jest kapita³ ludzki [6;25;18,s.29-31]; * gotowoœæ do podjêcia pracy po stronie spo³ecznoœci lokalnej [1a]; * stworzenie mo liwoœci do stosowania i wykorzystywania technologii niestandaryzowanych; * obrona i wykorzystanie popytu wewnêtrznego (lokalnego) [11, 24]; * obrona depozytu niezrelatywizowanych wartoœci i lokalnej to - samoœci; * zapewnienie, a nastêpnie wykorzystanie okreœlonego poziomu oszczêdnoœci krajowych (lokalnych) [10;25,s.15]. PODSUMOWANIE Czas poka e jakie koszty bêd¹ ponosiæ spo³ecznoœci lokalne opowiadaj¹c siê œwiadomie lub nie za okreœlonym modelem rozwoju. K.E.Boulding [1,s.33] stwierdza, e ostateczne rozwi¹zanie ka dego problemu ekonomicznego znajduje siê w jakieœ innej dziedzinie. LITERATURA I PRZYPISY*: 1. Cyt. za: Morrison D., Rozwój gospodarczy. strategia dla samorz¹dów lokalnych, Agencja Rozwoju Komunalnego, Warszawa (brak roku wydania) 1a Dzier awski K., Bezrobocie fa³szywe nuty (w:) Rzeczpospolita 2003 nr Czerny L., G³ówne nurty filozofii nauki, BMF, Katowice Deklaracja z Johannesburga w sprawie zrównowa onego rozwoju. Czerpi¹c z naszego dziedzictwa, dzia³amy dla przysz³oœci, 4 wrzeœnia 2002 (m-pis) 4. Dokumenty koñcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych Œrodowisko i Rozwój Rio de Janeiro, 3-14 czerwca Szczyt Ziemi, Warszawa Gilder G., Bogactwo i ubóstwo, Wydawnictwa Zysk i S-ka, Poznañ a Glikman P., Nadzieja w ma³ych firmach (w:) Rzeczpospolita 2002 nr Go³êbiewski I., Mostoñ K., Rozmowa z C.Fuentesem (w:) Rzeczpospolita 2002, nr Granice konkurencji, Grupa Lizboñska, Wydawnictwo PO- LTEXT, Warszawa Hvozdik S., Rozwój identycznoœci, a ostateczne cele ludzkiego ycia w warunkach wychowania ekologicznego (w:) Kapita³ ludzki w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym i trwa³ym. Red. F.Piontek, ATH w Bielsku-Bia³ej, WSEiA w Bytomiu, NNT Eco- Edycja, Wis³a Hvozdik S., Psychologické pohl ady na edukáciu a postmodernizmus, Filozofická fakulta Prešovskej univerzity, Prešov Jak unikn¹æ kryzysu na wzór Argentyny. Recept¹ na konsekwencje reformy (G.I.) (w:) Rzeczpospolita 2002 nr a Kamela-Sowiñska A., Szansa, ale niepewna (w:) Rzeczpospolita 2003 nr 108 ci¹g dalszy na str. 24 Artes liberales 23

24 ROLA I ZNACZENIE TECHNOLOGII I DEPOZYTU WARTOŒCI DLA URZECZYWISTNIANIA ROZWOJU LOKALNEGO Artes liberales 24 dokoñczenie ze str. 21,22, Kaletsky A., Europê powali amerykañski wirus, The Times za Forum Kelly K., Nowe regu³y nowej gospodarki. Dziesiêæ prze³omowych strategii dla œwiata po³¹czonego sieci¹, WIG-Press, Warszawa Kiepas A., Wiedza o skutkach techniki jako czynnik zrównowa onego rozwoju (w:) Problemy Ekologii 2000 nr K³osowski W., Warda J., Wyspy szans. Jak budowaæ strategie rozwoju lokalnego? Biblioteka Rozwoju Lokalnego, Bielsko-Bia³a Krasnodêbski Z., Historia pewnego z³udzenia, Rzeczpospolita 2002 nr 52 15a Kropiwnicki A., Rekiny konsumpcji (w:) Wprost 1 czerwca Martin H.P., Schumann H., Pu³apka globalizacji, Wydawnictwo Dolnoœl¹skie, Wroc³aw Marks K., Engels F., Manifest komunistyczny, KiW, Warszawa McRae H., Œwiat w roku Potêga, kultura i dobrobyt - wizja przysz³oœci, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa Nie mieliœmy siê prawa pomyliæ. Rozmowa z Goh Chok Tongiem, premierem Singapuru, liderem Partii Akcji Ludowej. Rozmawia³ B.Wildstein (w:) Rzeczpospolita 2002 nr Nowak A.J. OFM, Absolutna wartoœæ osoby ludzkiej w œwiecie przyrody (w:) Kapita³ ludzki w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym i trwa³ym. Red. F.Piontek, ATH w Bielsku-Bia³ej, WSEiA w Bytomiu, NNT EcoEdycja, Wis³a Lenin W.I., O moralnoœci socjalistycznej. Wybór, KiW, Warszawa Ludzk¹ uwagê konsumuje obfitoœæ informacji, dlatego obfitoœæ informacji powoduje niedosyt uwagi. Oddaj¹c produkt - pisze K.Kelly - zyskujemy ludzka uwagê, czyli udzia³ w umys³ach [12, s.48]. 23. Piontek F., Najlepsze dostêpne techniki (BAT) (w:) Problemy ekologii 2000 nr Piontek F., Piontek B., Podstawy ekonomii mened erskiej (globalizacja a rozwój zrównowa ony i trwa³y), WSEiA w Bytomiu, Bytom Piontek F., Aksjologiczne podstawy rozwoju regionalnego w warunkach globalizacji a w rozwoju zrównowa onym i trwa³ym (w:) Uwarunkowania i metody finansowania rozwoju regionalnego. Red. K.Jajuga, WSZi NS w Tychach, Tychy Piontek F., Sektorowoœæ i integralnoœæ kapita³u ludzkiego i przyrodniczego w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym i trwa³ym (w:) Kapita³ ludzki w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym, Red. F. Piontek, WNT EcoEdycja, Wis³a Piontek F., Rola i znaczenie depozytu wartoœci dla zapewnienia rozwoju (w:) Problemy Ekologii 2003 nr Piontek F., Najlepsze dostêpne techniki niestandaryzowane (w:) Problemy Ekologii 2002 nr Piontek F., Globalizacja a rozwój zrównowa ony i trwa³y (w:) Problemy Ekologii 2003 nr Piontek F., Piontek B., Ochrona œrodowiska w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym i trwa³ym (w:) Globalizacja gospodarki a ochrona œrodowiska. Red. A. Budniakowski i M. Cygler, SGH, Warszawa Piontek F., Piontek W., Rachunek ekonomiczny w ochronie œrodowiska, WSEiA w Bytomiu, Bytom, Piontek F., Globalizacja w opinii Grupy Lizboñskiej (w:) Problemy Ekologii 2001 nr Piontek B., Koncepcja rozwoju zrównowa onego i trwa³ego Polski, PWN, Warszawa Piontek B., Alternatywne koncepcje urzeczywistniania powszechnoœci w procesie rozwoju (w:) Kapita³ ludzki w procesie globalizacji a w rozwoju zrównowa onym, Red. F.Piontek, WNT EcoEdycja, Wis³a Pismo Œwiête Nowego Testamentu, t³. S.Kowalski, Instytut wydawniczy PAX, Warszawa Polska w drodze do globalnego spo³eczeñstwa informacyjnego. Raport o rozwoju spo³ecznym. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa Polska w drodze do globalnego spo³eczeñstwa informacyjnego. Raport o rozwoju spo³ecznym. Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Warszawa 2002 (streszczenie) 38. Polska D³ugookresowa strategia trwa³ego i zrównowa onego rozwoju. Rada Ministrów, Warszawa, czerwiec Popielski K., Cz³owiek-wartoœci-sens, RWKUL, Lublin Przyk³adem mo e byæ konferencja pt.: Zarz¹dzanie rozwojem lokalnym i regionalnym w kontekœcie integracji europejskiej organizowana przez Komitet Zagospodarowania Przestrzennego Kraju Polskiej Akademii Nauk, Komisjê Studiów nad Przysz³oœci¹ Górnego Œl¹ska PAN O. Katowice, Akademiê Ekonomiczn¹ w Katowicach, Katowice, czerwca 2003r. 41. Poskrobko B., Ejdys J., Miêdzynarodowa Konferencja Stowarzyszenia Ekonomii Ekologicznej, Camberra, Australia 5-8 lipca 2000 (sprawozdanie) Ekonomia i Œrodowisko 2000 nr Ritzer G., Mcdonalizacja spo³eczeñstwa, Muza S.A., Warszawa Rokita J., Fabiañska K., Planowanie rozwoju przedsiêbiorstwa, PWE, Warszawa S³ownik jêzyka polskiego, PWN, tom 1, Warszawa S³ownik jêzyka polskiego, PWN, tom 3, Warszawa Stabryta A., Rozwój jako przedmiot zarz¹dzania (w:) Rozwój organizacji, Ksiêga jubileuszowa AE w Krakowie, Kraków Szutkowski P., Szczyt pogrzebany za ycia? (w:) Rzeczpospolita 2002 nr Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, PWN, Warszawa Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 3, PWN, Warszawa Tyszka T., Kontrolowanie ryzyka i awersja do strat (w:) Rzeczpospolita 2002, nr Toffler A., Szok przysz³oœci, Zysk i S-ka, Poznañ 52. Toffler A., Trzecia fala, PIW, Warszawa Weizsäcker von E.U., Lovins A.B., Lovins L.H., Mno nik Cztery, Podwójny dobrobyt - dwukrotnie mniejsze zu ycie zasobów naturalnych. Nowy raport dla Klubu Rzymskiego. Polskie Towarzystwo Wspó³pracy z Klubem Rzymskim, Wydawnictwo Rolewski, Toruñ W grupie albo w niszy (w:) Rzeczpospolita 2003 nr Wojciechowski M., Zamkniêty system partiokracji (w:) Rzeczpospolita 2003 nr Z Prof. Tarzin em Davachi, lekarzem amerykañskim, specjalist¹ ds HIV/AIDS rozmawia³a Ewa Jod³owska, Rzeczpospolita - Magazyn 2001 nr ycie cybermana (w:) Wprost 23 marca 2003 Prof. zw. dr hab. Franciszek Piontek jest wiceprzewodnicz¹cym Komitetu Cz³owiek i Œrodowisko przy Prezydium PAN oraz kierownikiem Katedry Teorii i Programowania Rozwoju Akademii Techniczno- Humanistycznej w Bielsku-Bia³ej ** Niniejszy artyku³ stanowi streszczenie wyk³adu inauguracyjnego wyg³oszonego na Festiwalu Nauki i Sztuki w Bielsku-Bia³ej, w dniu 18 wrzeœnia 2003 roku. * W niniejszym streszczeniu literatura cytowana jest w ograniczonym zakresie

25 Ksi¹ ki pracowników naukowych ATH BARBARA PIONTEK KONCEPCJA ROZWOJU ZRÓWNOWA ONEGO I TRWA EGO POLSKI WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN, WARSZAWA 2002 Praca ma charakter teoriopoznawczy i aplikacyjny. Dotyczy zagadnieñ istotnych dla dalszego rozwoju wszystkich krajów, a zw³aszcza tych które podobnie jak Polska przechodz¹ okres transformacji ca³ego systemu gospodarczego i spo³ecznego. Zmiany, jakie w nich zachodz¹, wi¹ ¹ siê nie tylko z w¹sko pojêt¹ ochron¹ œrodowiska przyrodniczego, ale narzucaj¹ koniecznoœæ przejœcia do szeroko rozumianej gospodarki œrodowiskiem. Iloœæ publikacji polskich z tego zakresu nie daje jeszcze odpowiedzi na szereg zagadnieñ charakterystycznych dla tej gospodarki. Praca jest ambitn¹ prób¹ w³¹czenia siê w dyskusjê nad rozwi¹zaniem tych zagadnieñ. Jest twórczym rozwiniêciem teorii wzrostu i teorii dobrobytu znajduj¹cych siê w obszarze ekonomii oraz nowego ujêcia procesów rozwoju stanowi¹cego przedmiot nowego nurtu, który w ekonomii zachodniej okreœla siê najczêœciej ekonomi¹ ekologiczn¹. Obok tych walorów bardzo cenna jest empiryczna weryfikacja zwi¹zana z okreœleniem w jakim stopniu za³o enia trwa³ego i zrównowa onego rozwoju znajduj¹ swoje odbicie w scenariuszach rozwoju i oficjalnych dokumentach dotycz¹cych strategii rozwoju Polski na prze³omie XX i XXI wieku. Autorka podjê³a udan¹ próbê operacjonalizacji koncepcji rozpatrywanego rozwoju jako jednego z warunków wdra ania tego rozwoju w polityce gospodarczej i spo³ecznej. W teoretycznej warstwie pracy na uwagê zas³uguje, przede wszystkim, identyfikacja wielu procesów zwi¹zanych z trwa³ym, zrównowa onym rozwojem, miêdzy innymi jest to problem jakoœci i poziomu ycia, odchodzenie od w¹sko pojêtej efektywnoœci ekonomicznej do efektywnoœci spo³ecznej i ekologicznej, koniecznoœci integrowania wszystkich trzech form efektywnoœci. Du e walory aplikacyjne maj¹ te czêœci pracy, które dotycz¹: * analizy instrumentów stymuluj¹cych wdra ania rozpatrywanego rozwoju. S¹ to ujêcia krytyczne, wraz z ocen¹ wykorzystania tych instrumentów w polskiej strategii d³ugookresowej, * koniecznoœci wyodrêbnienia rachunkowoœci ekologicznej, * konfrontacji koncepcji zrównowa onego i trwa³ego rozwoju z dokumentami zak³adaj¹cymi jego realizacjê, id¹c od dokumentów o znaczeniu miêdzynarodowym do dokumentów polskich, * krytycznego przedstawienia, w jakim stopniu zasady omawianego rozwoju uwzglêdniono w programach restrukturyzacji dwóch ga³êzi gospodarki o du ym zaanga owaniu kapita³u ludzkiego i przyrodniczego, to znaczy górnictwa wêgla kamiennego oraz hutnictwa elaza i stali. Bior¹c pod uwagê wymienione walory pracy uwa am, e bêdzie ona bardzo przydatna: * dla zespo³ów naukowych z ró nych dyscyplin, zajmuj¹cych siê problematyk¹ zwi¹zków œrodowiska oraz systemów gospodarczych i spo³ecznych, * stanowi wa n¹ pozycjê w edukacji studentów w uczelniach ró nego typu i ogólnej edukacji, * ze wzglêdu na rozbudowan¹ czêœæ aplikacyjn¹ powinna byæ wykorzystana w praktyce gospodarczej. O znaczeniu pracy przes³anej organom centralnym przez Autorkê mog¹ œwiadczyæ równie opinie o przydatnoœci pracy dla prakty- ki gospodarczej zawarte w liœcie pana prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaœniewskiego i opinia przekazana przez Kancelariê Prezesa Rady Ministrów. prof. zw. dr hab. Anna Jankowska-K³apkowska Jest to przedruk z czasopisma Problemy Ekologii nr 6/2002 EWA JURCZYÑSKA-MCCLUSKEY (RED.) SPO ECZNOŒCI LOKALNE I REGIONALNE. MIEDZY TEORI SOCJOLOGICZN A PRAKTYK, BIELSKO-BIA A 2002 Zbiór przedstawionych w niniejszej ksi¹ ce tekstów jest pok³osiem intensywnych dyskusji prowadzonych w krêgu polskich i zagranicznych socjologów oraz praktyków. Miejscem takich dyskusji sta³a siê Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Bia³ej. Wybór tego miejsca na przedstawienie problemu spo³ecznoœci lokalnych i regionalnych w teorii i badaniach socjologicznych nie by³ przypadkiem. ATH, przekszta³cona i rozbudowana w 2001 roku z istniej¹cej wczeœniej Filii Politechniki ódzkiej, sta³a siê symbolem aktywnych d¹ eñ cz³onków spo³ecznoœci lokalnej do uczestniczenia w zmianach spo³ecznych dokonuj¹cych siê w Polsce. Myœl¹ przewodni¹ wszystkich tekstów by³a teza, i zmiana spo- ³eczna dokonuj¹ca siê obecnie w Polsce przynios³a, oprócz pozytywnych, tak e wiele negatywnych skutków, dla poszczególnych grup spo³ecznych, spo³ecznoœci lokalnych i regionalnych oraz dla indywidualnych ludzi. Tego typu rezultaty przemian nie by³y ani oczekiwane ani przewidywane w takim zakresie przez teoriê modernizacji. Drug¹ tez¹, wyartyku³owan¹ w wiêkszoœci tekstów, jest teza o zró nicowanych lokalnie i regionalnie strategiach radzenia sobie z rzeczywistoœci¹. Autorzy odwo³uj¹ siê do wielu teorii zmian spo- ³ecznych, a w szczególnoœci do teorii przedsiêbiorczoœci i innowacyjnoœci, do teorii kultury politycznej, teorii relacji miêdzy centrum a peryferiami, teorii ci¹g³oœci i to samoœci kulturowej, teorii racjonalnoœci zachowañ jednostkowych i grupowych, które to teorie mo na umieœciæ w nurcie tzw. teorii transformacyjnych. EWA JURCZYÑSKA-MCCLUSKEY (RED.) GLOBALIZACJA I REGIONALIZACJA W OPINII M ODZIE Y WOJEWÓDZTWA ŒL SKIEGO, BIELSKO-BIA A 2002 Problematyka globalizacji i regionalizacji sta³a siê w ostatnich latach przedmiotem dyskursu publicznego prowadzonego przez socjologów, politologów, ekonomistów w zaciszu sal konferencyjnych, jak i na ³amach specjalistycznych czasopism, a tak e w prasie codziennej. Podjête w tej pracy w¹tki globalizacji, regionalizacji i demokracji wynikaj¹ z przeœwiadczenia autorów prezentowanych tu tekstów o koniecznoœci dyskutowania tych zagadnieñ w ró nych formach i gremiach. Tak e w postaci prezentowania rezultatów w³asnych przemyœleñ i wyników badañ empirycznych w postaci upowszechnianych w ró nych œrodowiskach publikacji naukowych, choæby by³y one tylko przyczynkami do dalszych dyskusji. Wed³ug redaktorki tej publikacji prezentowane teksty m³odych wiekiem autorów socjologów, pracowników naukowych w Katedrze Socjologii w ATH, bêd¹cych czêœci¹ pokolenia wchodz¹cego w doros³e ycie w buduj¹cej kapitalizm i demokracjê po-socjalistycznej Polsce, s¹ odzwierciedleniem zarówno teoretycznego przygotowania autorów, jak i ich pierwszych w³asnych doœwiadczeñ badawczych i warte s¹ szerszego upowszechniania i poddania szerszej dyskusji publicznej. 25

26 Prezetnacje - s³owenistyka Wyliczy³am, e mam wiêcej znajomych w S³owenii ni w Polsce, a procentowo ró nica jest jeszcze wiêksza, bo S³oweñców jest dwa miliony, a ja znam oko³o dwustu. O roli przypadku w yciu cz³owieka, o tym, czego musi nauczyæ siê m¹ i o dziadku z Novega Mesta mówi dr Agnieszka Bêdkowska-Kopczyk, s³owenistka, t³umacz, pracownik Wydzia³u Humanistyczno-Spo³ecznego ATH, nowo wybrany prezes Towarzystwa Polsko-S³oweñskiego. S³owenia, moja mi³oœæ Dlaczego s³oweñski? Sk¹d taki akurat wybór? 26 To by³ wielki przypadek. Zawsze chcia³am studiowaæ germanistykê. W ostatniej chwili zauwa y³am og³oszenie, e na slawistyce w Sosnowcu uruchomiono specjalnoœæ anglistyczn¹, z angielskim od zera. Angielskiego nie zna³am w ogóle, a chcia³am siê nauczyæ (za darmo). I w³aœciwie dla tego angielskiego posz³am na slawistykê. Od slawistyki do s³owenistyki jest jeszcze kawa³ek. No wiêc tych, którzy byli pocz¹tkuj¹cy z angielskiego skierowano do grupy serbochorwackiej. A to by³ 1991 r. i aden z lektorów serbskiego i chorwackiego (nie mówi¹c o serbo-chorwackim) nie móg³ przyjechaæ do Polski. Wtedy, w zastêpstwie, zacz¹³ do nas przyje d aæ S³oweniec z Krakowa i tak staliœmy siê grup¹ s³oweñsk¹. Czyli nie œwiadomy wybór, ale przypadek i wojna w Jugos³awii... Na pocz¹tku to nie by³ œwiadomy wybór, ale po drugim roku nawi¹za³am kontakty ze S³oweñcami, zaczê³am s³uchaæ radia s³oweñskiego (pamiêtam melodiê i seksowny g³os spikera: Noèni program Radija Slovenija ). I zaczê³a siê pasja. Kiedyœ (rok 1993) us³ysza³am w s³oweñskim radiu wywiad z aktorem z teatru lalek w Lublanie, który opowiada³, e by³ w Bielsku-Bia³ej na festiwalu organizowanym przez teatr Banialuka i dwa lata póÿniej, podczas pobytu na seminarium w Lublanie, zobaczy³am jego nazwisko w obsadzie Robert Waldl. Powiedzia³am hostessie, by mu przekaza³a, e jest tu taka dziewczyna, która parê lat temu s³ucha³a go w Polsce w radiu. On zaraz przyszed³, poszliœmy na kawê, pozna³am ca³y zespó³ teatru lalek, pokazano mi muzeum teatralne. I tak, dziêki takim m.in.zdarzeniom, moja pasja siê pog³êbia³a. Dwukrotnie, jako studentka, by³am na seminarium i myœla³am, e to s¹ jedyne okazje w yciu, e wiêcej nie wyjadê. A teraz mam wiêcej znajomych w S³owenii ni w Polsce, a procentowo ró - nica jest jeszcze wiêksza, bo ich jest 2 miliony, a ostatnio wyliczy³am, e znam oko³o 200 S³oweñców. A S³oweñcy Ciê znaj¹? Raz wyst¹pi³am w s³oweñskiej telewizji i dwa razy w radiu. Na seminarium ktoœ mnie poleci³, ebym poopowiada³a o t³umaczeniach z literatury s³oweñskiej. Trzy lata temu ukaza³ siê wywiad ze mn¹ w piœmie przeznaczonym dla pedagogów, gdzie przedstawiano mnie jako polsk¹ s³owenistkê i opisywa³am to, czym siê zajmujê naukowo. W tej chwili chcê skoñczyæ ksi¹ kê i wydaæ j¹ w S³owenii. Jest poœwiêcona frazeologii uczuæ negatywnych w jêzyku s³oweñskim w ujêciu kognitywnym. Metodologia kognitywna jest jeszcze nieznana w S³owenii. Nie ma prac poœwiêconych jêzykowi s³oweñskiemu w tej metodologii i wielu jêzykoznawców czeka tam na tê pozycjê. Dziêki niej kontakty miêdzy nasz¹ uczelni¹ (naszymi kognitywistami) a S³oweni¹ mog¹ siê zacieœniæ. Na ksi¹ kê dosta³am grant od ministerstwa s³oweñskiego. O co pytaj¹ S³oweñcy? S¹ ciekawi, przede wszystkim, dlaczego siê zaczê³am uczyæ s³oweñskiego. Kiedyœ mówi³am dla artu, e mam dziadka w Nowym Mieœcie (s³ow. Novo mesto). Wszyscy mi, oczywiœcie, wierzyli, ³¹cznie z naszym lektorem, Andrejem Šurl¹, który sam jest z Nowego Miasta i od razu zapyta³, gdzie mieszka dziadek i jak siê nazywa, i wtedy powiedzia³am, e to art. S³oweñscy s¹ te ciekawi, jak yje siê w Polsce, na przyk³ad czy dobrze zarabiamy, pracuj¹c na uczelni i jako t³umacze... I zawsze siê dziwi¹ (nawet jak koloryzujê), bo u nich np. t³umacze s¹ relatywnie bogaci. No w³aœnie. Dopiero co ukaza³y siê ksi¹ ki z t³umaczeniami poezji s³oweñskiej... Z tymi ksi¹ kami by³o tak: prowodyrem jest Adam Wiedemann (znany polski wydawca, pisarz, eseista przyp. red.), który nawi¹za³ kontakty z literatami s³oweñskimi, nauczy³ siê jêzyka s³oweñskiego i zacz¹³ t³umaczyæ. To on wszed³ w kontakt z Biurem Literackim w Legnicy i umówi³ siê z redaktorem naczelnym, e wydadz¹ trzy tomiki poezji przy wsparciu Fundacji Promocji Literatury S³oweñskiej Trubar. O fundusze na poezjê P. SemolièaI wyst¹pi³a znana t³umaczka literatury s³oweñskiej, Katarina Šalamun-Biedrzycka, na Milèka Komelja Adam, a na Alojza Ihana ja. W rezultacie Salsê Alojza Ihana przet³umaczyliœmy w ca³oœci (oprócz dwu wierszy goœcinnych Katariny) z mê em, Micha³em Kopczykiem i bardzo siê z tego cieszymy, poniewa jest to nasza pierwsza samodzielna ksi¹ ka. W jaki sposób Micha³ Kopczyk, polonista z ATH, sta³ siê t³umaczem literatury s³oweñskiej?

27 Prezentacje - s³owenistyka Wci¹ goœcimy w domu jakichœ S³oweñców. Micha³, chc¹c nie chc¹c, musia³ siê s³oweñskiego nauczyæ. Przet³umaczyliœmy wspólnie sporo tekstów, które ukazywa³y siê g³ównie w krakowskim Studium, w miko³owskiej Arkadii. To jest nasze hobby, które siê bardzo powa nie rozwija. Zaczêto dzwoniæ do nas z wydawnictw, abyœmy coœ przet³umaczyli, a my nie mamy czasu, bo poœwiêcamy go pracy naukowej i Akademii Techniczno-Humanistycznej, która jest dla nas na pierwszym planie. T³umaczymy jednak w wolnych chwilach. To takie hobby. Bywa, e takie t³umaczenie, na przyk³ad, przez rok dojrzewa. T³umaczy siê wiersz po wierszu, a potem trzeba nad tym usilnie popracowaæ, jechaæ do S³owenii posprawdzaæ jakieœ rzeczy, skonsultowaæ siê z autorem (jeœli yje). Kiedy zaczê³aœ t³umaczyæ? Moje pierwsze t³umaczenia ukaza³y siê chyba w roku 1997 (by³o to kilku autorów s³oweñskich). A. Ihana zaczê³am t³umaczyæ ju w roku 1996 kiedy Niko Jež, profesor literatury polskiej z uniwersytetu w Lublanie przywióz³ mi ksi¹ kê jego ksi¹ kê pt. Dziewczyna z po³udnia (Južno dekle). PóŸniej zaczê³am gromadziæ ksi¹ ki Ihana, a jego poezj¹ zainteresowa³ siê tak e Micha³. Problemem dla t³umacza jest znalezienie wydawcy, zw³aszcza dla pierwszych swoich t³umaczeñ. Wydawcy nie za bardzo chc¹ drukowaæ niesprawdzone nazwiska (zarówno autorów, jak i t³umaczy). Zanim siê opublikuje ksi¹ kê, trzeba mieæ mnóstwo t³umaczeñ w ró nych pismach literackich. Tak e droga do wydania takiej ksi¹ ki jest bardzo d³uga. Tymczasem pojawia siê du o z³ych t³umaczeñ. A to dlatego, e zdarza siê, i filologowie obcy nie potrafi¹ pisaæ po polsku. Za³o one przez Ciebie na uczelni ko³o translatorskie ma temu zapobiegaæ? Nasi s³oweniœci z ambasadorem RS Zvone Draganem. Tak. Od pierwszych zajêæ przywi¹zujê du ¹ wagê do tego, eby studenci, w przysz³oœci t³umacze, umieli pisaæ po polsku. Chcê zaznaczyæ, e sami z mê em mamy ogromnie krytyczny stosunek do swoich t³umaczeñ i zdajemy sobie sprawê, e w dzisiejszym œwiecie, kiedy wszystko robi siê na wczoraj, niektóre teksty nie maj¹ szansy dojrzeæ. Poza tym, jeœli chodzi o ocenê t³umaczenia, to ka dy mo e mieæ inn¹ wizjê produktu koñcowego i wtedy mo na siê spieraæ merytorycznie. Mnie chodzi o to, by t³umacze najpierw jednak potrafili postawiæ przecinki tam, gdzie trzeba i jeszcze parê innych rzeczy (których uczymy siê na kole). I w ten sposób kszta³cisz sobie konkurencjê. Nie konkurencjê, ale wspó³pracowników. Byæ mo e za dwa lata uka e siê ca³y numer s³oweñskiego pisma Apokalipsa w krakowskim czasopiœmie Studium. Je eli rzeczywiœcie zapadnie taka decyzja, stanê przed problemem znalezienia dziesiêciu t³umaczy, z którymi bêdziemy przygotowywaæ np. 200 stron tekstów. I byæ mo e móg³by znaleÿæ siê w tym gronie ktoœ z obecnych cz³onków ko³a translatorskiego. Chcesz organizowaæ zespó³ t³umaczy? Tak, bo to ja wci¹gnê³am Studium w ten projekt, kiedy S³oweñcy poprosili, ebym znalaz³a jakieœ pismo w Polsce do tego celu. Uwa asz pracê t³umacza za hobby? Mówimy o t³umaczeniu literatury?. Bo poza tym jestem t³umaczem przysiêg³ym s³oweñskiego. Jest nas troje w Polsce. Robimy przewa nie t³umaczenia prawnicze. Nieraz nie mogê siê od tego wymigaæ, bo na przyk³ad kierowca s³oweñskiego TIR-a coœ przeskroba³ i czeka w areszcie w orach. Razem z nim czeka ciê arówka, towar i odbiorca. Trzeba pomóc. A t³umaczenia literackie to jest naprawdê hobby, które w dodatku nie przynosi dochodu. Niektóre pisma coœ za to zap³ac¹, ale to s¹ takie ekstra pieni¹dze, które wydaje siê na przyk³ad na dobre perfumy. eby to nie by³o hobby, musia³abym zostawiæ pracê naukow¹. A ta jest dla mnie najwa niejsza. To œwiadomy wybór, czy równie przypadek? Nie, to nie jest przypadek. Po studiach pracowa³am w tzw. biznesie i po pó³ roku pracy w miêdzynarodowej firmie stwierdzi³am, e to nie jest to, co chcê robiæ w yciu. Odpowiedzialnoœæ finansowa za ró ne przedsiêwziêcia mnie przera a³a. I dokona³am œwiadomego wyboru. Postanowi³am po egnaæ siê z mi³¹ firm¹ (do dziœ utrzymujê przyjazne stosunki z by³ymi kolegami) i iœæ na studia doktoranckie, do czego zachêca- ³a mnie prof. I. Nowakowska-Kempna. Doœwiadczenie w pracy bardzo du o mnie jednak nauczy³o. Myœlê tu o odpowiedzialnoœci za zadania, które na mnie sp³ywaj¹.. I dziêki temu w Bielsku-Bia³ej powsta- ³a m³oda, prê na, rozwijaj¹ca siê s³owenistyka. No, miêdzy innymi. Na s³owenistykê pracowa³o tu wiele innych osób (myœlê o naszej Pani Dziekan i prof. Emilu Tokarzu). Ja zbieram œmietankê i promujê nas w S³owenii. W lipcu w Lublanie odby³o siê seminarium jêzyka i kultury s³oweñskiej, w Prof. Tokarz i ambasador Zvone Dragan. którym uczestniczy³y m.in. dwie nasze studentki, które promowa³y uczelniê. Organizatorzy przygotowali okr¹g³y stó³ na temat s³owenistyki w œwiecie, w którym wziê- ³am udzia³. Mówi³am o naszych ciekawych programach nauczania, o du ym zainteresowaniu slawistyk¹ w Polsce. Jest to o tyle wa ne, e na Zachodzie slawistyki siê zamyka. Kolejna studentka ATH przygotowuje siê w³aœnie do wyjazdu do S³owenii na cztery miesi¹ce w ramach sieci CEEPUS. Oprócz nas jest jest w tej sieci Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Œl¹ski oraz uczelnie w Lublanie, Brnie, Zagrzebiu. Byæ mo e, w ramach sieci CEEPUS bêdziemy mogli wysy³aæ dwóch studentów na semestr do któregokolwiek kraju s³owiañskiego. Jest dla Ciebie wa ne, by studenci poznawali S³oweniê, podobnie jak Ty j¹ pozna³aœ i aby w ten sposób, jak Ty, zara ali siê s³oweñsk¹ pasj¹. ci¹g dalszy na str

28 Prezentacje - s³owenistyka 28 S³owenia moja mi³oœæ dokoñczenie ze str. 25 Nie tylko s³oweñsk¹. Mamy ju umówione wizyty naszych studentów na uniwersytecie na uniwersytecie w Ostrawie. My ju jeÿdzimy na miêdzynarodowe konferencje, a teraz zaczn¹ jeÿdziæ studenci. Pod koniec lutego byliœmy ze studentami w Bratys³awie na wycieczce naukowo-krajoznawczej i na wyk³adzie o S³owacji. Pojecha³y 44 osoby, g³ównie bohemiœci, ale tak e kroatyœci i jedna polonistka. Chcê zorganizowaæ wycieczkê do Brna, gdzie te jest s³owenistyka. Zagrzeb oferuje nam jedno stypendium rocznie dla studenta, który bêdzie mia³ najlepsze wyniki w nauce. Jeœli chodzi o kontakty naszych studentów ze S³oweni¹, w paÿdzierniku ubieg³ego roku by³ u nas s³oweñski pisarz (Boris Jukiæ), który mia³ zajêcia goœcinne. Na zaproszenie jego i prof. Tokarza pojechaliœmy (po zajêciach) do Wis³y, jedliœmy primorsk¹ zupê i piliœmy rakijê. By³a z nami poeci: Katja Plut i Klemen Pisk (on tak polubi³ Bielsko, e przyje d a tu co pó³ roku). Rzadko siê zdarza, eby studenci s³owenistyki w Polsce na pierwszym roku mieli zajêcia z trzema literatami. Wiem, e niektórzy studenci pojechali do pracy do S³owenii. Firma turystyczna Go Extra podpisa³a umowê z serwisem studenckim. W ramach tej umowy studenci s³owenistyki z ca³ej Polski mogli wyjechaæ do pracy i ca³kiem spora grupa z Akademii Techniczno-Humanistycznej pojecha³a do S³owenii zbieraæ jab³ka. Oprócz tego dwie studentki by³y na seminarium, jedna jedzie teraz na 4 miesiêczne stypendium (w ramach sieci Ceepus), a jeszcze inna spêdzi³a w Lublanie ca³e wakacje. Jestem z tego bardzo zadowolona. Pierwszy raz w mojej piêcioletniej karierze dydaktycznej zdarzy³o siê, eby prawie po³owa grupy pojecha³a do S³owenii. Cieszy mnie, e mog³am im w tym pomóc, cieszy mnie tak e zaanga owanie studentów, którzy samodzielnie organizuj¹ sobie pracê i wakacje w S³owenii. Jednym z efektów twojej s³oweñskiej pasji sta³ siê wybór na stanowisko prezesa Towarzystwa Polsko-S³oweñskiego. Kiedy powsta³o Towarzystwo i w jakim celu? Towarzystwo Polsko-S³oweñskie istnieje od roku Pierwszym prezesem by³ profesor Emil Tokarz. Mia³o swoj¹ siedzibê w Warszawie. Zapisa³am siê do niego, jako doktorantka. Celem Towarzystwa by³o i jest krzewienie kultury s³oweñskiej, a tak- e nawi¹zywanie kontaktów handlowych. Nale ¹ doñ nie tylko s³oweniœci, ale tak e literaci, dzia³acze kultury, politycy, przedsiêbiorcy. Jakie s¹ dotychczasowe efekty pracy Towarzystwa? ALOJZ IHAN SZKO A KREATYWNEGO PISANIA Przede wszystkim unikaæ postaci samobójców, wiaro³omnych kobiet, umieraj¹cych dzieci ka de silne uczucie niesie z sob¹ ryzyko i od razu zdradza amatora. W³aœnie dlatego najlepsi poeci pisz¹ na ch³odno powoli, z wpraw¹ jak krawcy zdejmuj¹cy miarê albo finansiœci obliczaj¹cy wartoœæ inwestycji ich praca ma w sobie sporo z urzêdniczej rutyny przede wszystkim chodzi o to, by co do joty trzymaæ siê takich czy innych regulaminów i paragrafów a kiedy warunki formalne zostaj¹ spe³nione z ulg¹ podpisuj¹ siê zaklejaj¹ kopertê z adresem pisma literackiego lub wydawnictwa i odk³adaj¹ sprawê ad acta. Potem pilnuj¹ jeszcze wyp³aty honorarium ca³y czas pedantycznie zbieraj¹c materia³ do nastêpnych wierszy. T³um. Agnieszka Bêdkowska-Kopczyk i Micha³ Kopczyk Alojz Ihan, ur w Lublanie w S³owenii. Poeta, pisarz, eseista, profesor mikrobiologii na Uniwersytecie w Lublanie. Wyda³ piêæ zbiorów poezji, dwie powieœci i dwa zbiory esejów. W Polsce jego wiersze publikowano w Studium i Arkadii. W przysz³ym roku uka e siê w Polsce wybór jego poezji. Tak¹ efektown¹ rzecz¹ by³ w roku 2000 program telewizyjny Kawa czy herbata poœwiêcony S³owenii, do którego dosz³o przy udziale Towarzystwa. A w tym roku 27 czerwca w Pszczynie wziêliœmy udzia³ w Pikniku S³oweñskim z okazji œwiêta narodowego S³owenii, którego g³ównym organizatorem by³ konsul honorowy S³owenii, Mieczys³aw Barañski. Towarzystwo pomog³o w organizacji. Obecnie do Towarzystwa nale ¹ tak e studenci ATH. Dlatego przy wspó³pracy Leszka Zaporowskiego przygotowaliœmy stoisko promuj¹ce nasz¹ uczelniê. By³a to okazja, eby nawi¹zaæ kontakty ze S³oweñcami. Klemen Pisk i Rok Svetliè dali koncert, piwo lano za darmo, by³a dobra zabawa. Konsul chcia³by w przysz³ym roku zorganizowaæ jeszcze wiêksz¹ imprezê, zaprosiæ polityków. Mam nadzieje, e mu w tym pomo emy. Muszê dodaæ, e Pan Barañski inspiruje wiele dzia³añ Towarzystwa. Na Pikniku wystêpowa³aœ ju jako prezes? Tak, jako prezes wrêczy³am oficjalnie Ambasadorowi S³owenii, Panu Zvone Draganovi, dyplom Honorowego Cz³onka Towarzystwa. Na zjeÿdzie pod koniec maja 2003, na którym by³o oko³o 70 osób, wybrano mnie prezesem zarz¹du. Warto zaznaczyæ, e zjazd odbywa³ siê w siedzibie Radia Katowice. Byli na nim obecni goœcie z ambasady (Ambasador i III Sekretarz). Spotkanie by³o doœæ nag³oœnione (w Radiu Katowice nadawano wywiad z Ambasadorem i informowano o zjeÿdzie). Siedziba Towarzystwa uchwa³¹ zjazdu zosta³a przeniesiona do Mys³owic. Do zarz¹du wesz³a ponadto jedna osoba z naszej uczelni. Jakie plany? Chcemy zorganizowaæ olimpiadê wiedzy o S³owenii i chcia³abym, eby Bielsko by³o centrum tych dzia³añ. Liczê na naszych studentów. W tym miesi¹cu ruszy³a strona internetowa slowenia.on-line, któr¹ przygotowali g³ównie nasi s³oweniœci, a administruj¹ j¹ Agnieszka Kopeæ (II rok s³owiañskiego jêzyka stosowanego) i Marcin Olczykowski (III rok informatyki). Nap³ywaj¹ do mnie z ca³ej Polski oferty wspó³pracy od osób zainteresowanych dzia³alnoœci¹ strony i Towarzystwa. Jest to dla nich szansa zadzia³ania, nawi¹zania kontaktów z politykami, ze S³oweñcami, zdobycia doœwiadczenia. Kadencja prezesa zarz¹du trwa piêæ lat. To du o czasu. Chcia³abym tego czasu nie straciæ. Rozmawia³ Artur Pa³yga

29 Prezentacje - Wydawnictwa Naukowe ATH Utrwalamy dorobek uczelni Rozmowa z Grzegorzem Zamorowskim, kierownikiem dzia³u Wydawnictwa Naukowe ATH. Od kiedy istnieje wydawnictwo uczelniane? Od pocz¹tku, to znaczy od kiedy powsta³a Filia Politechniki ódzkiej w Bielsku-Bia- ³ej. Natomiast dopiero, gdy powsta³a Akademia Techniczno-Humanistyczna, w 2001 roku wydawnictwo przybra³o formê instytucjonaln¹, wyodrêbni³ siê dzia³. Co jest celem wydawnictwa? Celem wydawnictwa jest, przede wszystkim, wydawanie prac naukowych i zaspokajanie potrzeb naukowych uczelni, a tak- e zaspokajanie potrzeb studentów w dziedzinie skryptów. Wydajemy monografie profesorskie, prace habilitacyjne, skrypty dla studentów. Wszystkie uczelnie w kraju posiadaj¹ w³asne wydawnictwa, które odgrywaj¹ wa n¹ rolê w tworzeniu wizerunku uczelni, rozprzestrzeniaj¹ te wartoœci, które propaguje uczelnia. Dzia³ania wydawnictwa przyczyniaj¹ siê do utrwalenia dorobku uczelni, gdy s³owo pisane pozostaje. Egzemplarze wydanych przez nas pozycji wysy³ane s¹ do czo³owych bibliotek w kraju. Jesteœmy tak e obecni poza granicami kraju. Szereg pozycji pisanych przez naszych pracowników znajduje zainteresowanie w europejskich domach wydawniczych. Szczególnym zainteresowaniem ciesz¹ siê prace z dziedziny biologii, ochrony œrodowiska, a tak e z dziedzin technicznych, jak silniki spalinowe, dÿwigi, mechanika. Staramy siê sprawnie reagowaæ na wszelkie potrzeby uczelni zwi¹zane z edycj¹ prac habilitacyjnych, skryptów, monografii, i myœlê, e to siê nam udaje. Na czym polega praca w dziale Wydawnictwa Naukowe? Robimy pe³n¹ obs³ugê wydawnicz¹, wysy- ³amy prace do recenzji i czuwamy nad ca- ³ym procesem zwi¹zanym z wydaniem pracy. Sporz¹dzamy dokumentacjê wydawnicz¹. Musimy przestrzegaæ norm zwi¹zanych z ekonomicznoœci¹ dzia³ania. Poza tym dokonujemy sk³adu komputerowego tekstu oraz elementów zwi¹zanych z tekstem i drukujemy. Jeœli chodzi o druk, jesteœmy podporz¹dkowani wymogom ustawy o zamówieniach publicznych. Nie mamy w³asnej drukarni. Wiêkszoœæ uczelni, które maj¹ wydawnictwa, nie ma w³asnych drukarni. Odchodzi siê od tego, gdy stwarza to niepotrzebne obci¹ enie finansowe. Autorami wydawanych przez Pañstwa ksi¹ ek s¹ pracownicy ATH? Dominuj¹ca wiêkszoœæ autorów to osoby z naszej uczelni, jest to praktyka wiêkszoœci wydawnictw naukowych w Polsce. Sporadycznie zdarza siê jednak, e pojawia siê autor z zewn¹trz. Musi on wtedy spe³niaæ wszelkie wymogi, jak recenzja ksi¹ ki, opis mo liwoœci finansowania i mo liwoœci zbytu, tak jak to jest w ka dym wydawnictwie, nie tylko naukowym. A co z promocj¹ wydanych ksi¹ ek? S¹ one promowane m.in. na ³amach Forum Akademickiego, gdzie przedstawia siê nasze najnowsze osi¹gniêcia wydawnicze, podaj¹c tytu³y, ceny, nak³ady. Ponadto promocja odbywa siê w Ksiêgarni Akademickiej. Równie pozosta³e ksiêgarnie bielskie s¹ zaopatrzone w nasze ksi¹ ki. Wspó³pracujemy z dwiema hurtowniami w Katowicach, z trzema w Krakowie. Hurtownie te s¹ zaopatrywane w listê pozycji, które wydajemy, przedstawiany im jest tak e egzemplarz sygnalny. Jeœli jest zapotrzebowanie, wysy³amy ¹dan¹ iloœæ pozycji. Jakie s¹ nak³ady? Niewielkie i kszta³towane na podstawie rozpoznania rynku. Przewa nie wysokoœæ nak³adu nie wykracza poza ramy od 200 do 500 egzemplarzy. Ile tytu³ów rocznie wydajecie? Ich liczba z punktu widzenia oczekuj¹cych mog³aby byæ wiêksza, ale jest zwi¹zana z mo liwoœciami finansowymi. Rocznie wydajemy ponad 20 pozycji. Czy w tej liczbie s¹ równie dodruki i kolejne wydania? Pojawiaj¹ siê dodruki, ale to margines. Drugie wydania te s¹ sporadyczne. Które ksi¹ ki wydane przez Pañstwa warto by wyró niæ, jako ciesz¹ce siê szczególn¹ popularnoœci¹? Tytu³y, które cieszy³y siê szczególnym wziêciem to np. Silniki spalinowe profesora Jana Wajanda. Kupowali je tak studenci, jak i pracownicy naukowi z ca³ej Polski. Ponadto praca profesora Jana arnowca dotycz¹ca zjawisk z dziedziny ochrony œrodowiska, która cieszy siê powodzeniem tak e za granic¹. Wziêcie wœród studentów z ca³ej Polski mia³y i maj¹ te ksi¹ ki pracowników Katedry In ynierii Produkcji. Kto decyduje o tym, jakie kolejne ksi¹ ki bêd¹ wydawane? Istnieje rada wydawnicza, w sk³ad której wchodz¹ przedstawiciele wszystkich wydzia³ów. Na ka dym wydziale jest te ktoœ, kto pe³ni funkcjê redaktora dzia³owego. Nadzór naukowy nad wydawnictwem sprawuje prorektor Józef Matuszek, który czuwa nad ca³okszta³tem naszych dzia³añ. Rozmawia³ Artur Pa³yga Grzegorz Zamorowski z wykszta³cenia jest politologiem. Ukoñczy³ tak e studia o specjalnoœci dziennikarskiej. Pracowa³ m.in. jako dziennikarz oraz jako nauczyciel w szko³ach podstawowych i œrednich. W 1997 r. rozpocz¹³ pracê w bielskiej Filii Politechniki ódzkiej, od pocz¹tku zajmuj¹c siê wydawnictwem. W 2001 r. zosta³ kierownikiem dzia³u Wydawnictwa Naukowe ATH. W dziale pracuje tak e mgr Anna Hajduga, specjalizuj¹ca siê w informacji naukowej, oraz redaktor techniczny, Dariusz Loranc. 29

30 Nowoœci wydawnicze Niedawno ukaza³ siê pierwszy numer, powstaj¹cego w Bielsku-Bia³ej, periodyku naukowego Œwiat i S³owo. Filologia, nauki spo³eczne, filozofia, teologia. Nowy g³os humanistyki Podbeskidzia Wiêkszoœæ pracowników nauki zd¹ y³a przywykn¹æ do smutnego faktu, e ogólne trudnoœci, jakie dotknê³y tê dziedzinê wyra aj¹ siê miêdzy innymi ubo eniem pejza u prasy fachowej czy kulturalnej, znikaniem wydawnictw nie nastawionych na komercyjny sukces. Z zainteresowaniem i nadziej¹ odnotowaæ wypada wiêc fakt, który tej tendencji zdaje siê przeczyæ. Tym wiêkszym, gdy dotyczy on naszego miasta i istniej¹cych na jego terenie uczelni. Pod koniec ubieg³ego roku dwie z nich: Instytut Teologiczny i Akademia Techniczno-Humanistyczna (a œciœlej jej Wydzia³ Humanistyczno-Spo³eczny) przedsiêwziê³y wspóln¹ inicjatywê stworzenia periodyku naukowego o krajowym zasiêgu. Za³o ycielom a przede wszystkim g³ównemu pomys³odawcy, ks. prof. Tadeuszowi Borutce towarzyszy³a œwiadomoœæ tego, e w ostatnim czasie niew¹tpliwie wzros³a rola naszego miasta jako oœrodka akademickiego. Dotyczy to zw³aszcza nauk humanistycznych. Sytuacja taka, otwieraj¹c nowe mo liwoœci, wyzwoli³a te oczekiwania, by instytucjonalny rozmach znalaz³ odbicie w budowaniu autorytetu regionu, równie jako œrodowiska, które bierze czynny udzia³ w dialogu (dialogu kultur, dyscyplin wiedzy, procedur badawczych itd.), jakiego terenem jest wspó³czesna humanistyka akademicka. Perspektywa Bielska-Bia³ej, swoistego miasta-palimpsestu, obszaru tradycyjnie pogranicznego nie tylko w administracyjnym sensie tego s³owa - jest tu z pewnoœci¹ dodatkowym atutem. Œwiat i S³owo chce mieæ w tym zadaniu swój udzia³. Wspó³twórcy pisma (pod kierownictwem prof. Anny Wêgrzyniak) rozumiej¹ jego rolê przede wszystkim jako konsolidacjê beskidzkich œrodowisk naukowych wokó³ zagadnieñ dla naszych czasów istotnych, umo liwienie wypowiedzi i rozwijania pracy naukowej pracownikom naszych uczelni a tak e, poprzez inicjowanie dyskusji, zbli anie ich do œrodowisk innych regionów. Publikuj¹c artyku³y o tym, co wyrasta z refleksji nad nasz¹ obecnoœci¹ w tu i teraz, pismo ma przybli yæ nas do Rozumienia, które polega równie na dostrzeganiu za tym, co konkretne wymiaru powszechnego, uniwersalnego. Uskutecznienie takich celów zale eæ bêdzie od wielu czynników, w tym od pozyskania do wspó³pracy zdolnych naukowców naszego regionu i innych oœrodków. Tu cenna mo e siê okazaæ pomoc cz³onków Rady Programowej - osób, których autorytet w reprezentowanych dziedzinach jest niekwestionowany, a które zechcia³y patronowaæ naszym wysi³kom. Cele te przyœwieca³y pracy nad pierwszym numerem pisma. Tworz¹ce go artyku³y koncentruj¹ siê wokó³ tematu Wobec wartoœci, zaœ ró norodnoœæ dyscyplin, które reprezentuj¹ (socjologia, pedagogika, historia literatury, biblistyka i in.) i sposobów ujêcia tematu, zdaj¹ siê przeczyæ obiegowej opinii, zgodnie z któr¹ wspó³czesna nauka usunê³a z pola swych zainteresowañ aksjologiczne waloryzowanie zjawisk. Okaza³o siê przy tej okazji, e refleksje autorów, wywodz¹cych siê wszak z ró nych tradycji naukowych i ró nych formacji intelektualnych, nie tylko nie s¹ wzajemnie sprzeczne, ale dope³niaj¹ siê, tworz¹c interesuj¹cy (œmiem twierdziæ, e nie tylko dla fachowców) i wielostronny (choæ daleki od kompletnoœci) opis problemu. Zachêcona tym doœwiadczeniem redakcja pisma, z myœl¹ o przysz³ym numerze, zdecydowa³a siê na temat nie pozbawiony dozy prowokacji: Czego boj¹ siê Polacy? Redaktorzy pisma maj¹ ambicje, eby charakter podejmowanych zagadnieñ stworzy³ okazjê do tego, by równie reprezentanci nauk œcis³ych mogli przedstawiæ wyniki swych badañ. By dowiedli w ten sposób, e konsiliencja jest nie tylko mo liwa, ale i wobec charakteru dokonuj¹cych siê przemian cywilizacyjnych konieczna, i e ponad szczegó³owymi zadaniami, jakie stawiamy sobie w ramach przypisanych nam dyscyplin, istnieje jeszcze nadrzêdne d¹ enie cz³owieka do poznania. D¹ enie, które ma sens jedynie wówczas, gdy towarzyszy mu œwiadomoœæ integralnoœci œwiata jako obszaru naukowych dociekañ i jednoœci nauki jako takiej. Œwiat i S³owo ma dopiero przed sob¹ próbê najwa niejsz¹: konfrontacjê z najwa niejszym arbitrem, jakim jest czytelnik. Miejmy nadziejê, e wypadnie ona pomyœlnie i (choæ z pewnoœci¹ bêdzie to zale- a³o od wielu tak e przyziemnych, jak finansowe czynników) pismo na trwa³e zadomowi siê w pejza u kulturowym regionu i kraju. Micha³ Kopczyk, Katedra Polonistyki najnowsze tytu³e wydane przez Wydawnictwa Naukowe ATH: 30 Wokó³ wychowania prace z dziedziny pedagogiki pod redakcj¹ Dionizjusza Czubali i Grzegorza Grzybka z Wydzia³u Humanistyczno- Spo³ecznego ATH. Ryszard Barcik, Logistyka dystrybucji. Obszerna monografia profesorska obejmuj¹ca ca³okszta³t zagadnieñ zwi¹zanych z logistyk¹. Autor jest dziekanem Wydzia³u Zarz¹dzania i Informatyki ATH. Nowoczesne tendencje w logistyce, zbiór prac naukowych studentów i pracowników naukowych pod red. profesora Ryszarda Barcika, dziekana Wydzia³u Zarz¹dzania i Informatyki ATH.

Regulamin Konkursu na najlepszego studenta i na najlepsze koło naukowe Województwa Pomorskiego o nagrodę Czerwonej Róży 2016

Regulamin Konkursu na najlepszego studenta i na najlepsze koło naukowe Województwa Pomorskiego o nagrodę Czerwonej Róży 2016 Regulamin Konkursu na najlepszego studenta i na najlepsze koło naukowe Województwa Pomorskiego o nagrodę Czerwonej Róży 2016 1 Postanowienia ogólne 1. Organizatorem konkursu jest Stowarzyszenie Czerwonej

Bardziej szczegółowo

ZASADY ORGANIZACJI, PRZEBIEGU, ZALICZANIA I FINANSOWANIA PRAKTYK STUDENCKICH OBJĘTYCH PLANEM STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH ZAOCZNYCH

ZASADY ORGANIZACJI, PRZEBIEGU, ZALICZANIA I FINANSOWANIA PRAKTYK STUDENCKICH OBJĘTYCH PLANEM STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH ZAOCZNYCH Załącznik do Uchwały nr 198/2008-2012 Rady Wydziału Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej z dnia 31 maja 2011 r. ZASADY ORGANIZACJI, PRZEBIEGU, ZALICZANIA I FINANSOWANIA PRAKTYK

Bardziej szczegółowo

DOP-0212-90/13. Poznań, 20 czerwca 2013 roku

DOP-0212-90/13. Poznań, 20 czerwca 2013 roku DOP-0212-90/13 Poznań, 20 czerwca 2013 roku Zarządzenie nr 90/2013 Rektora Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z dnia 20 czerwca 2013 roku w sprawie wprowadzenia procedury zasięgania opinii absolwentów

Bardziej szczegółowo

PROGRAM LIFELONG LEARNING ERASMUS

PROGRAM LIFELONG LEARNING ERASMUS PROGRAM LIFELONG LEARNING ERASMUS W AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI ZASADY REALIZACJI 2010/2011 I. WSTĘP 1. Decyzję o przystąpieniu Uczelni do Programu Lifelong Learning (dawniej Sokrates) podejmuje Senat Uczelni.

Bardziej szczegółowo

STATUT KOŁA NAUKOWEGO KLUB INWESTORA

STATUT KOŁA NAUKOWEGO KLUB INWESTORA STATUT KOŁA NAUKOWEGO KLUB INWESTORA 1 I. Postanowienia ogólne 1. Koło Naukowe KLUB INWESTORA, zwane dalej Kołem Naukowym, jest jednostką Samorządu Studenckiego działającą przy Wydziale Finansów i Bankowości

Bardziej szczegółowo

Regionalna Karta Du ej Rodziny

Regionalna Karta Du ej Rodziny Szanowni Pañstwo! Wspieranie rodziny jest jednym z priorytetów polityki spo³ecznej zarówno kraju, jak i województwa lubelskiego. To zadanie szczególnie istotne w obliczu zachodz¹cych procesów demograficznych

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE nr 1/2016 REKTORA WYŻSZEJ SZKOŁY EKOLOGII I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE z dnia 15.01.2016 r.

ZARZĄDZENIE nr 1/2016 REKTORA WYŻSZEJ SZKOŁY EKOLOGII I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE z dnia 15.01.2016 r. ZARZĄDZENIE nr 1/2016 REKTORA WYŻSZEJ SZKOŁY EKOLOGII I ZARZĄDZANIA W WARSZAWIE z dnia 15.01.2016 r. w sprawie zmian w zasadach wynagradzania za osiągnięcia naukowe i artystyczne afiliowane w WSEiZ Działając

Bardziej szczegółowo

www.klimatycznykolobrzeg.pl OFERTA PROMOCYJNA

www.klimatycznykolobrzeg.pl OFERTA PROMOCYJNA Portal Klimatyczny Ko³obrzeg www.klimatycznykolobrzeg.pl OFERTA PROMOCYJNA Centrum Promocji i Informacji Turystycznej w Ko³obrzegu widz¹c koniecznoœæ zmiany wizerunku oraz funkcjonalnoœci turystycznej

Bardziej szczegółowo

I. POSTANOWIENIE OGÓLNE

I. POSTANOWIENIE OGÓLNE Załącznik do Zarządzenia Nr 26/2015 Rektora UKSW z dnia 1 lipca 2015 r. REGULAMIN ZWIĘKSZENIA STYPENDIUM DOKTORANCKIEGO Z DOTACJI PODMIOTOWEJ NA DOFINANSOWANIE ZADAŃ PROJAKOŚCIOWYCH NA UNIWERSYTETCIE KARDYNAŁA

Bardziej szczegółowo

1. Koło Naukowe Metod Ilościowych,zwane dalej KNMI, jest Uczelnianą Organizacją Studencką Uniwersytetu Szczecińskiego.

1. Koło Naukowe Metod Ilościowych,zwane dalej KNMI, jest Uczelnianą Organizacją Studencką Uniwersytetu Szczecińskiego. STATUT KOŁA NAUKOWEGO METOD ILOŚCIOWYCH działającego przy Katedrze Statystyki i Ekonometrii Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego I. Postanowienia ogólne. 1. Koło Naukowe

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe nr 3

Zapytanie ofertowe nr 3 I. ZAMAWIAJĄCY STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH M. WAWRZONEK I SPÓŁKA s.c. ul. Kopernika 2 90-509 Łódź NIP: 727-104-57-16, REGON: 470944478 Zapytanie ofertowe nr 3 II. OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Przedmiotem zamówienia

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN STYPENDIALNY FUNDACJI NA RZECZ NAUKI I EDUKACJI TALENTY

REGULAMIN STYPENDIALNY FUNDACJI NA RZECZ NAUKI I EDUKACJI TALENTY REGULAMIN STYPENDIALNY FUNDACJI NA RZECZ NAUKI I EDUKACJI TALENTY Program opieki stypendialnej Fundacji Na rzecz nauki i edukacji - talenty adresowany jest do młodzieży ponadgimnazjalnej uczącej się w

Bardziej szczegółowo

Zasady przyznawania stypendiów doktoranckich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego na rok akademicki 2016/2017

Zasady przyznawania stypendiów doktoranckich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego na rok akademicki 2016/2017 Zasady przyznawania stypendiów doktoranckich na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego na rok akademicki 2016/2017 Postanowienia ogólne 1) Niniejsze Zasady dotyczą stypendiów doktoranckich wypłacanych

Bardziej szczegółowo

Organizatorzy KRPUT. i n f o r m a c j a p r a s o w a. Fundacja Edukacyjna Perspektywy. Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych

Organizatorzy KRPUT. i n f o r m a c j a p r a s o w a. Fundacja Edukacyjna Perspektywy. Konferencja Rektorów Polskich Uczelni Technicznych Fundacja Edukacyjna Perspektywy Organizatorzy Fundacja Edukacyjna Perspektywy jest niezale nà organizacjà non-profit promujàcà szkolnictwo wy sze i wspierajàcà proces internacjonalizacji polskich uczelni

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN OPŁAT ZWIĄZANYCH Z PROCESEM KSZTAŁCENIA W AKADEMII MUZYCZNEJ W KRAKOWIE

REGULAMIN OPŁAT ZWIĄZANYCH Z PROCESEM KSZTAŁCENIA W AKADEMII MUZYCZNEJ W KRAKOWIE Załącznik do Uchwały nr.. /2010 Senatu Akademii Muzycznej w Krakowie z dnia 12 października 2010 r. REGULAMIN OPŁAT ZWIĄZANYCH Z PROCESEM KSZTAŁCENIA W AKADEMII MUZYCZNEJ W KRAKOWIE Regulamin ma zastosowanie

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW NA KIERUNKACH ZAMAWIANYCH W RAMACH PROJEKTU POKL

REGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW NA KIERUNKACH ZAMAWIANYCH W RAMACH PROJEKTU POKL REGULAMIN PRZYZNAWANIA STYPENDIÓW NA KIERUNKACH ZAMAWIANYCH W RAMACH PROJEKTU POKL Inżynier na zamówienie Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa Politechniki Rzeszowskiej Przepisy i postanowienia ogólne 1 1.

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 27/2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 26 kwietnia 2012 roku

Uchwała Nr 27/2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 26 kwietnia 2012 roku Uchwała Nr 27/2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie Wewnętrznego Sytemu Zapewniania Jakości Kształcenia Na podstawie 9 ust. 1 pkt 9 rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

Studia podyplomowe Legislacja administracyjna

Studia podyplomowe Legislacja administracyjna Studia podyplomowe Legislacja administracyjna Podstawowe informacje Oferta studiów podyplomowych Legislacja administracyjna jest kierowana przede wszystkim do pracowników i urzędników administracji rządowej

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku.

Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku. Sprawozdanie z działalności Rady Nadzorczej TESGAS S.A. w 2008 roku. Rada Nadzorcza zgodnie z treścią Statutu Spółki składa się od 5 do 9 Członków powoływanych przez Walne Zgromadzenie w głosowaniu tajnym.

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN BIURA KARIER EUROPEJSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY PRAWA I ADMINISTRACJI

REGULAMIN BIURA KARIER EUROPEJSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY PRAWA I ADMINISTRACJI REGULAMIN BIURA KARIER EUROPEJSKIEJ WYŻSZEJ SZKOŁY PRAWA I ADMINISTRACJI I. POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Biuro Karier Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Warszawie, zwane dalej BK EWSPA to

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRZEPROWADZANIA EGZAMINU KOMISYJNEGO NA WYDZIALE MECHANICZNYM WOJSKOWEJ AKADEMII TECHNICZNEJ. UAKTUALNIENIE do 2016

ZASADY PRZEPROWADZANIA EGZAMINU KOMISYJNEGO NA WYDZIALE MECHANICZNYM WOJSKOWEJ AKADEMII TECHNICZNEJ. UAKTUALNIENIE do 2016 Za cznik nr 2 do Decyzji Dziekana WME nr 591 z dnia18.12.2006r. ZASADY PRZEPROWADZANIA EGZAMINU KOMISYJNEGO NA WYDZIALE MECHANICZNYM WOJSKOWEJ AKADEMII TECHNICZNEJ UAKTUALNIENIE do 2016 Warszawa 2006 Wydano

Bardziej szczegółowo

Przepisy regulujące kwestię przyznawania przez Ministra Zdrowia stypendium ministra:

Przepisy regulujące kwestię przyznawania przez Ministra Zdrowia stypendium ministra: Informacja na temat składania wniosków o Stypendium Ministra Zdrowia dla studentów uczelni medycznych za osiągnięcia w nauce i wybitne osiągnięcia sportowe, w roku akademickim 2011/2012 Ministerstwo Zdrowia,

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA AWANSU ZAWODOWEGO NA STOPIEŃ NAUCZYCIELA MIANOWANEGO W ZESPOLE SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH NR 1 W KATOWICACH

PROCEDURA AWANSU ZAWODOWEGO NA STOPIEŃ NAUCZYCIELA MIANOWANEGO W ZESPOLE SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH NR 1 W KATOWICACH PROCEDURA AWANSU ZAWODOWEGO NA STOPIEŃ NAUCZYCIELA MIANOWANEGO W ZESPOLE SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH NR 1 W KATOWICACH Opracowano na podstawie następujących aktów prawnych: - rozdział 3a Karty Nauczyciela, ustawa

Bardziej szczegółowo

1. Środki finansowe ustala corocznie organ prowadzący.

1. Środki finansowe ustala corocznie organ prowadzący. REGULAMIN DOFINANSOWANIA FORM DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI W PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ IM. BOLESŁAWA CHROBREGO W KOŁCZEWIE 1 1. Środki finansowe ustala corocznie organ prowadzący. 2 1. O dofinansowanie

Bardziej szczegółowo

S-10. Sprawozdanie o studiach dziennych, wieczorowych, zaocznych, eksternistycznych według stanu w dniu 30 XI 200 r.

S-10. Sprawozdanie o studiach dziennych, wieczorowych, zaocznych, eksternistycznych według stanu w dniu 30 XI 200 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY, 00-925 Warszawa, al. Niepodległości 2 Wypełnia US Oddział terenowy Nr formularza Nazwa i adres jednostki sprawozdawczej Numer identyfikacyjny REGON S- Sprawozdanie o studiach

Bardziej szczegółowo

STATUT KOŁA NAUKOWEGO PRAWA MEDYCZNEGO. Rozdział I. Postanowienia ogólne

STATUT KOŁA NAUKOWEGO PRAWA MEDYCZNEGO. Rozdział I. Postanowienia ogólne STATUT KOŁA NAUKOWEGO PRAWA MEDYCZNEGO Rozdział I. Postanowienia ogólne 1 Koło Naukowe Prawa Medycznego, zwane dalej Kołem, jest dobrowolną organizacją studencką. Funkcjonuje na Wydziale Prawa i Administracji

Bardziej szczegółowo

INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW X EDYCJA: GDAŃSK, GORZÓW WLKP., KATOWICE, LUBLIN, ŁÓDŹ, OLSZTYN, POZNAŃ, RZESZÓW, TORUŃ, WARSZAWA, WROCŁAW

INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW X EDYCJA: GDAŃSK, GORZÓW WLKP., KATOWICE, LUBLIN, ŁÓDŹ, OLSZTYN, POZNAŃ, RZESZÓW, TORUŃ, WARSZAWA, WROCŁAW INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI SZKOŁA TUTORÓW X EDYCJA: GDAŃSK, GORZÓW WLKP., KATOWICE, LUBLIN, ŁÓDŹ, OLSZTYN, POZNAŃ, RZESZÓW, TORUŃ, WARSZAWA, WROCŁAW CO PROPONUJEMY? Szkoła Tutorów to nowatorski, 64-godzinny

Bardziej szczegółowo

Zapisy na kursy B i C

Zapisy na kursy B i C Instytut Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego Zapisy na kursy B i C rok akademicki 2016 / 2017 procedura i terminarz Gdańsk, 2016 Tok studiów w Instytucie Psychologii UG Poziomy nauczania i ścieżki specjalizacyjne

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO pt. Świat w Tobie Odsłoń przed nami świat swojej wyobraźni

REGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO pt. Świat w Tobie Odsłoń przed nami świat swojej wyobraźni REGULAMIN KONKURSU PLASTYCZNEGO pt. Świat w Tobie Odsłoń przed nami świat swojej wyobraźni 1 Postanowienia ogólne 1. Niniejszy Regulamin określa zasady, zakres i warunki uczestnictwa w Konkursie pt.,,świat

Bardziej szczegółowo

Wyższego z dnia 9 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, poz. 1370).

Wyższego z dnia 9 października 2014 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. 2014, poz. 1370). UCHWAŁA Nr 37/2015 Senatu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie wprowadzenia wytycznych dotyczących projektowania programów studiów oraz planów i programów

Bardziej szczegółowo

1. Postanawia się przyjąć i przekazać pod obrady Rady Miasta Krakowa projekt uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie zamiaru rozwiązania Zespołu Szkół

1. Postanawia się przyjąć i przekazać pod obrady Rady Miasta Krakowa projekt uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie zamiaru rozwiązania Zespołu Szkół ZARZĄDZENIE Nr 98/2016 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 13.01.2016 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie zamiaru rozwiązania

Bardziej szczegółowo

FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH

FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r. Dz.U.2009.184.1436 2011.12.10 zm. Dz.U.2011.254.1526 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KURSÓW DOKSZTAŁCAJĄCYCH I SZKOLEŃ W UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM

REGULAMIN KURSÓW DOKSZTAŁCAJĄCYCH I SZKOLEŃ W UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM Załącznik do uchwały Senatu UG nr 69/14 REGULAMIN KURSÓW DOKSZTAŁCAJĄCYCH I SZKOLEŃ W UNIWERSYTECIE GDAŃSKIM 1. Regulamin kursów dokształcających i szkoleń, zwany dalej Regulaminem określa: 1) zasady tworzenia,

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN FUNDUSZU STYPENDIALNEGO im. Jerzego Danielaka ODDZIAŁU KONIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POLSKICH. 1 Postanowienia ogólne

REGULAMIN FUNDUSZU STYPENDIALNEGO im. Jerzego Danielaka ODDZIAŁU KONIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POLSKICH. 1 Postanowienia ogólne REGULAMIN FUNDUSZU STYPENDIALNEGO im. Jerzego Danielaka ODDZIAŁU KONIŃSKIEGO STOWARZYSZENIA ELEKTRYKÓW POLSKICH Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie. Stanisław Staszic 1 Postanowienia

Bardziej szczegółowo

Regulamin Programu Ambasadorów Kongresów Polskich

Regulamin Programu Ambasadorów Kongresów Polskich Regulamin Programu Ambasadorów Kongresów Polskich 1. W oparciu o inicjatywę Stowarzyszenia Konferencje i Kongresy w Polsce (SKKP) oraz zadania statutowe Polskiej Organizacji Turystycznej (POT) i działającego

Bardziej szczegółowo

2. OPIS EGZAMINU ZAWODOWEGO 2.1 Informacje ogólne o egzaminie potwierdzaj cym kwalifikacje w zawodzie 1. Egzamin potwierdzaj cy kwalifikacje w

2. OPIS EGZAMINU ZAWODOWEGO 2.1 Informacje ogólne o egzaminie potwierdzaj cym kwalifikacje w zawodzie 1. Egzamin potwierdzaj cy kwalifikacje w 2. OPIS EGZAMINU ZAWODOWEGO 2.1 Informacje ogólne o egzaminie potwierdzaj cym kwalifikacje w zawodzie 1. Egzamin potwierdzaj cy kwalifikacje w zawodzie jest przeprowadzany: a. z zakresu danej kwalifikacji

Bardziej szczegółowo

ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ

ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ W samorządzie jest prowadzony dialog społeczny, samorząd wspiera organizowanie się mieszkańców by uczestniczyli w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnej Zadanie 2.:

Bardziej szczegółowo

POWIATOWY URZĄD PRACY

POWIATOWY URZĄD PRACY POWIATOWY URZĄD PRACY ul. Piłsudskiego 33, 33-200 Dąbrowa Tarnowska tel. (0-14 ) 642-31-78 Fax. (0-14) 642-24-78, e-mail: krda@praca.gov.pl Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 5/2015 Powiatowej Rady Rynku Pracy

Bardziej szczegółowo

Zarząd Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży FORTITUDO oraz Dyrekcja Zespołu Szkół Nr 2 w Łęcznej

Zarząd Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży FORTITUDO oraz Dyrekcja Zespołu Szkół Nr 2 w Łęcznej Zarząd Stowarzyszenia na Rzecz Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży FORTITUDO oraz Dyrekcja Zespołu Szkół Nr 2 w Łęcznej serdecznie zapraszają do udziału w imprezie Dzień Integracji 2016 pod hasłem,,moja

Bardziej szczegółowo

UMOWA PARTNERSKA. z siedzibą w ( - ) przy, wpisanym do prowadzonego przez pod numerem, reprezentowanym przez: - i - Przedmiot umowy

UMOWA PARTNERSKA. z siedzibą w ( - ) przy, wpisanym do prowadzonego przez pod numerem, reprezentowanym przez: - i - Przedmiot umowy UMOWA PARTNERSKA zawarta w Warszawie w dniu r. pomiędzy: Izbą Gospodarki Elektronicznej z siedzibą w Warszawie (00-640) przy ul. Mokotowskiej 1, wpisanej do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z ankiety Uczelni Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie w roku akademickim 2012/2013

Sprawozdanie z ankiety Uczelni Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie w roku akademickim 2012/2013 Sprawozdanie z ankiety Uczelni Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie w roku akademickim 2012/2013 TERMIN ANKIETYZACJI: Rok akademicki 2012/2013 DATA OPRACOWANIA: 22.10.2013 r.

Bardziej szczegółowo

Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych)

Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych) Część II.A. Informacje o studiach podyplomowych ANALIZA DANYCH METODY, NARZĘDZIA, PRAKTYKA (nazwa studiów podyplomowych) 1. Ogólna charakterystyka studiów podyplomowych 1.1 Ogólne cele kształcenia oraz

Bardziej szczegółowo

Kliknij, aby dodać tytuł prezentacji

Kliknij, aby dodać tytuł prezentacji Wsparcie kształcenia zawodowego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. Kliknij, aby dodać tytuł prezentacji Żyrardów, 31 maja 2016 r. Departament Rozwoju

Bardziej szczegółowo

1. NAUCZANIE JĘZYKÓW NOWOŻYTNYCH (OBOWIĄZKOWYCH) W RAMACH PROGRAMU STUDIÓW STACJONARNYCH (CYKL A I B) I NIESTACJONARNYCH

1. NAUCZANIE JĘZYKÓW NOWOŻYTNYCH (OBOWIĄZKOWYCH) W RAMACH PROGRAMU STUDIÓW STACJONARNYCH (CYKL A I B) I NIESTACJONARNYCH 1 Szczegółowe przepisy wykonawcze na rok akadem. 2010/11 wprowadzające w życie Zarządzenie Rektora PWT we Wrocławiu w sprawie nauczania języków obcych na PWT we Wrocławiu z dnia 29 września 2009 r. 1.

Bardziej szczegółowo

Sergiusz Sawin Innovatika

Sergiusz Sawin Innovatika Podsumowanie cyklu infoseminariów regionalnych: Siedlce, 16 lutego 2011 Płock, 18 lutego 2011 Ostrołęka, 21 lutego 2011 Ciechanów, 23 lutego 2011 Radom, 25 lutego 2011 Sergiusz Sawin Innovatika Projekt

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH

DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH Z4c-WIMBiŚ/P-8/2015 (pieczęć dziekanatu) DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH AKADEMIA TECHNICZNO-HUMANISTYCZNA W BIELSKU-BIAŁEJ Wydział Inżynierii Materiałów, Budownictwa i Środowiska (WIMBiŚ) Student... (imię

Bardziej szczegółowo

WARUNKI i TRYB REKRUTACJI NA STUDIA PODYPLOMOWE W AKADEMII IGNATIANUM W KRAKOWIE NA ROK AKADEMICKI 2016/2017

WARUNKI i TRYB REKRUTACJI NA STUDIA PODYPLOMOWE W AKADEMII IGNATIANUM W KRAKOWIE NA ROK AKADEMICKI 2016/2017 Załącznik do Zarządzenia nr 33/2015/2016 Rektora Akademii Ignatianum z dnia 1 kwietnia 2016 roku WARUNKI i TRYB REKRUTACJI NA STUDIA PODYPLOMOWE W AKADEMII IGNATIANUM W KRAKOWIE NA ROK AKADEMICKI 2016/2017

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓ OWA PROCEDURA ZG ASZANIA I WYBORU TEMATU PROJEKTU BADAWCZEGO NA STUDIACH DOKTORANCKICH REALIZOWANYCH W WYDZIALE MECHANICZNYM

SZCZEGÓ OWA PROCEDURA ZG ASZANIA I WYBORU TEMATU PROJEKTU BADAWCZEGO NA STUDIACH DOKTORANCKICH REALIZOWANYCH W WYDZIALE MECHANICZNYM Za cznik do Uchwa y Rady Wydzia u Mechanicznego nr 01/01/2013 z dnia 17.01.2013r. SZCZEGÓ OWA PROCEDURA ZG ASZANIA I WYBORU TEMATU PROJEKTU BADAWCZEGO NA STUDIACH DOKTORANCKICH REALIZOWANYCH W WYDZIALE

Bardziej szczegółowo

Regulamin rekrutacji i udziału w projekcie

Regulamin rekrutacji i udziału w projekcie Regulamin rekrutacji i udziału w projekcie Nauczyciel na miarę czasów język angielski w wychowaniu przedszkolnej i zintegrowanej edukacji wczesnoszkolnej Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji

Bardziej szczegółowo

ORGANIZACJA SZKÓŁ DLA DOROSŁYCH

ORGANIZACJA SZKÓŁ DLA DOROSŁYCH Załącznik nr 1 do Statutu ZSZ nr 1w Białej Podlaskiej ORGANIZACJA SZKÓŁ DLA DOROSŁYCH 1 Nazwa szkoły W Zespole Szkół Zawodowych nr 1 funkcjonują następujące szkoły dla dorosłych: 1. Szkoła Policealna Zaoczna

Bardziej szczegółowo

Regulamin studenckich praktyk zawodowych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu

Regulamin studenckich praktyk zawodowych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu Regulamin studenckich praktyk zawodowych w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nowym Sączu 1 1. Uczelnia organizuje studenckie praktyki zawodowe, zwane dalej "praktykami", przewidziane w planach studiów

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN ORGANIZACJI KONFERENCJI NAUKOWYCH, SYMPOZJÓW I SEMINARIÓW W PODHALAŃSKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W NOWYM TARGU

REGULAMIN ORGANIZACJI KONFERENCJI NAUKOWYCH, SYMPOZJÓW I SEMINARIÓW W PODHALAŃSKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W NOWYM TARGU Załącznik do Uchwały nr 16/2013 Senatu PPWSZ z dnia 24 maja 2013 r. REGULAMIN ORGANIZACJI KONFERENCJI NAUKOWYCH, SYMPOZJÓW I SEMINARIÓW W PODHALAŃSKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOLE ZAWODOWEJ W NOWYM TARGU

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN RADY RODZICÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 6 IM. ROMUALDA TRAUGUTTA W LUBLINIE. Postanowienia ogólne

REGULAMIN RADY RODZICÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 6 IM. ROMUALDA TRAUGUTTA W LUBLINIE. Postanowienia ogólne REGULAMIN RADY RODZICÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 6 IM. ROMUALDA TRAUGUTTA W LUBLINIE Postanowienia ogólne 1 Niniejszy Regulamin określa cele, zadania i organizację Rady Rodziców działającej w Szkole Podstawowej

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. (tekst jednolity) Rozdział 3a. Awans zawodowy nauczycieli

USTAWA. z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela. (tekst jednolity) Rozdział 3a. Awans zawodowy nauczycieli USTAWA z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity) Rozdział 3a Awans zawodowy nauczycieli Art. 9a. 1. Ustala się stopnie awansu zawodowego nauczycieli: 1) nauczyciel stażysta; 2) nauczyciel

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r. Dz.U.2009.184.1436 11-12-10 zm. Dz.U.2011.254.1526 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU. z dnia 27.06.2005roku

UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU. z dnia 27.06.2005roku i Strona znajduje się w archiwum. Data publikacji : 30.06.2005 Uchwała nr 660 Druk Nr 687 UCHWAŁA NR 660/2005 RADY MIEJSKIEJ W RADOMIU z dnia 27.06.2005roku w sprawie: przyjęcia Regulaminu przyznawania

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 21 / 2010 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie z dnia 19 kwietnia 2010 roku

Uchwała Nr 21 / 2010 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie z dnia 19 kwietnia 2010 roku Uchwała Nr 21 / 2010 Senatu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie w sprawie ustalenia struktury indywidualnych wynagrodzeń zasadniczych pracowników Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XIV/ /16 RADY GMINY STARE BABICE. z dnia 28 stycznia 2016 r.

UCHWAŁA NR XIV/ /16 RADY GMINY STARE BABICE. z dnia 28 stycznia 2016 r. UCHWAŁA NR XIV/ /16 RADY GMINY STARE BABICE Projekt z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie przyjęcia na 2016 rok planu dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli Na podstawie art. 18 ust. 2

Bardziej szczegółowo

Dlaczego warto inwestować w promocję projektu od chwili jego narodzin

Dlaczego warto inwestować w promocję projektu od chwili jego narodzin Dlaczego warto inwestować w promocję projektu od chwili jego narodzin Aneta Prymaka, Dorota Stojda Dział Informacji i Marketingu Centrum Nauki Kopernik W promocję projektu warto zainwestować w celu: znalezienia

Bardziej szczegółowo

I N F O R M A C J A. Biblioteki specjalistyczne UWr. w systemie Virtua

I N F O R M A C J A. Biblioteki specjalistyczne UWr. w systemie Virtua Biblioteki specjalistyczne UWr. w systemie Virtua I N F O R M A C J A Studenci wszystkich rodzajów studiów i pracownicy: Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytutu Historycznego Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 19/2015 z dnia 25 maja 2015 r.

Zarządzenie Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 19/2015 z dnia 25 maja 2015 r. Zarządzenie Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 19/2015 z dnia 25 maja 2015 r. w sprawie organizacji roku akademickiego 2015/2016 oraz organizacji, terminów i trybu zaliczania

Bardziej szczegółowo

Edward Grott Sprawozdanie z IV Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Wyzwania i potrzeby wobec edukacji dla bezpieczeństwa" : Ełk, 13 listopada 2012

Edward Grott Sprawozdanie z IV Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Wyzwania i potrzeby wobec edukacji dla bezpieczeństwa : Ełk, 13 listopada 2012 Edward Grott Sprawozdanie z IV Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Wyzwania i potrzeby wobec edukacji dla bezpieczeństwa" : Ełk, 13 listopada 2012 Studia Ecologiae et Bioethicae 10/4, 157-160 2012 Studia

Bardziej szczegółowo

Lubuska Akademia Sportu

Lubuska Akademia Sportu Człowiek najlepsza inwestycja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Lubuska Akademia Sportu Zespół projektu Patrycja Górniak p.o. Dyrektora

Bardziej szczegółowo

Stypendium ministra za osiągnięcia w nauce może otrzymać student, który spełnia łącznie następujące warunki:

Stypendium ministra za osiągnięcia w nauce może otrzymać student, który spełnia łącznie następujące warunki: Stypendia Ministra na rok akademicki 2006/2007 Z uwagi na liczne zapytania w sprawie składania wniosków o stypendia ministra na rok akademicki 2006/2007, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego informuje,

Bardziej szczegółowo

Województwo Lubuskie, 2016 r.

Województwo Lubuskie, 2016 r. Województwo Lubuskie, 2016 r. Kursy kwalifikacyjne, szkolenia doskonalące dla nauczycieli w zakresie tematyki związanej z nauczanym zawodem. Studia podyplomowe itp. Np. uczelnie wyższe w przypadku szkoleń

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 72/2014/2015 Senatu Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie z dnia 14 lipca 2015 roku

Uchwała Nr 72/2014/2015 Senatu Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie z dnia 14 lipca 2015 roku Uchwała Nr 72/2014/2015 Senatu Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie z dnia 14 lipca 2015 roku w sprawie: zasad ustalania zakresu obowiązków nauczycieli akademickich, rodzaju zajęć

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr III/7/2010 Rady Miejskiej w Górze Kalwarii z dnia 30 grudnia 2010 r.

UCHWAŁA Nr III/7/2010 Rady Miejskiej w Górze Kalwarii z dnia 30 grudnia 2010 r. UCHWAŁA Nr III/7/2010 Rady Miejskiej w Górze Kalwarii z dnia 30 grudnia 2010 r. w sprawie określenia planu dofinansowania form doskonalenia zawodowego i ustalenia maksymalnej kwoty dofinansowania na doskonalenie

Bardziej szczegółowo

Działania bieżące 1. Opiniowanie planowanych działań władz Wydziału dotyczących jakości kształcenia.

Działania bieżące 1. Opiniowanie planowanych działań władz Wydziału dotyczących jakości kształcenia. Komisja ds. Krajowych Ram Kwalifikacji i Komisja Programowa, poprzez realizację swoich działań, przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania WSZJK. Do zadań Komisji ds. Krajowych Ram Kwalifikacji w

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie pedagogiczne

Przygotowanie pedagogiczne Przygotowanie pedagogiczne Informacje o usłudze Numer usługi 2016/04/08/7405/7773 Cena netto 3 700,00 zł Cena brutto 3 700,00 zł Cena netto za godzinę 13,31 zł Cena brutto za godzinę 13,31 Możliwe współfinansowanie

Bardziej szczegółowo

STATUT Studenckiego Koła Naukowego EMERGENCY MEDICAL STUDENTS SOCIETY

STATUT Studenckiego Koła Naukowego EMERGENCY MEDICAL STUDENTS SOCIETY STATUT Studenckiego Koła Naukowego EMERGENCY MEDICAL STUDENTS SOCIETY przy Państwowej Medycznej Wyższej Szkole Zawodowej w Opolu. ROZDZIAŁ 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE Na podstawie art. 204 ustawy z dnia 27

Bardziej szczegółowo

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu

Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów. Organizatorzy Konkursu Regulamin Konkursu Start up Award 9. Forum Inwestycyjne 20-21 czerwca 2016 r. Tarnów 1 Organizatorzy Konkursu 1. Organizatorem Konkursu Start up Award (Konkurs) jest Fundacja Instytut Studiów Wschodnich

Bardziej szczegółowo

TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych

TABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych -...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA OŚWIADCZENIA o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych

INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA OŚWIADCZENIA o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA OŚWIADCZENIA o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych Proszę wypełnić wszystkie pola według poniższych informacji. Czytelnie, literami drukowanymi (w szczególności imię

Bardziej szczegółowo

Postanowienia ogólne. Wysokość Stypendium wynosi 1 000 zł miesięcznie.

Postanowienia ogólne. Wysokość Stypendium wynosi 1 000 zł miesięcznie. Regulamin przyznawania stypendiów motywacyjnych za wyniki w nauce na studiach odbywanych w ramach realizowanego przez Wydział Biologii i Ochrony Środowiska projektu konkursowego Zwiększenie liczby absolwentów

Bardziej szczegółowo

W LI RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, J 1j listopada 2014 roku Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak

W LI RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, J 1j listopada 2014 roku Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak zgodnie pozostawać placówka W LI RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, J 1j listopada 2014 roku Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak ZEW/500/33/20 14/JK Pani Joanna Kluzik-Rostkowska Minister Edukacji Narodowej

Bardziej szczegółowo

Szkoła Prawa Francuskiego (SPF)

Szkoła Prawa Francuskiego (SPF) Zmieniony Środa, 0 Październik 204 :2 W ramach rozszerzenia Unii Europejskiej, aby przyczynić się do kształtowania prawników francuskojęzycznych na wysokim poziomie, Wydziały Prawa Uniwersytetów w Tours

Bardziej szczegółowo

Wnioskodawcy. Warszawa, dnia 15 czerwca 2011 r.

Wnioskodawcy. Warszawa, dnia 15 czerwca 2011 r. Warszawa, dnia 15 czerwca 2011 r. My, niŝej podpisani radni składamy na ręce Przewodniczącego Rady Dzielnicy Białołęka wniosek o zwołanie nadzwyczajnej sesji Rady dzielnicy Białołęka. Jednocześnie wnioskujemy

Bardziej szczegółowo

Protokół z Zebrania Plenarnego Rady Rodziców Szkoły Podstawowej Nr 143 im. Stefana Starzyńskiego w Warszawie w dniu 16 stycznia 2014 roku.

Protokół z Zebrania Plenarnego Rady Rodziców Szkoły Podstawowej Nr 143 im. Stefana Starzyńskiego w Warszawie w dniu 16 stycznia 2014 roku. Protokół z Zebrania Plenarnego Rady Rodziców Szkoły Podstawowej Nr 143 im. Stefana Starzyńskiego w Warszawie w dniu 16 stycznia 2014 roku. 1) Otwarcie zebrania Zebranie otworzył Andrzej Kołodziejczyk,

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 424.2016 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA. z dnia 21 kwietnia 2016 r.

ZARZĄDZENIE NR 424.2016 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA. z dnia 21 kwietnia 2016 r. ZARZĄDZENIE NR 424.2016 PREZYDENTA MIASTA ZIELONA GÓRA z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie planu dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli zatrudnionych w jednostkach oświatowych prowadzonych

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 148/2013 WÓJTA GMINY DĄBRÓWKA z dnia 11 stycznia 2013r.

ZARZĄDZENIE NR 148/2013 WÓJTA GMINY DĄBRÓWKA z dnia 11 stycznia 2013r. 0050.148.2013 ZARZĄDZENIE NR 148/2013 WÓJTA GMINY DĄBRÓWKA z dnia 11 stycznia 2013r. w sprawie ustalenia planu dofinansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli na 2013r, oraz ustalenia Regulaminu

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXII / 242 / 04 Rady Miejskiej Turku z dnia 21 grudnia 2004 roku

Uchwała Nr XXII / 242 / 04 Rady Miejskiej Turku z dnia 21 grudnia 2004 roku Informacja dotycząca Stypendiów Burmistrza Miasta Turku za wyniki w nauce, stypendia za osiągnięcia sportowe oraz stypendia za osiągnięcia w dziedzinie kultury i działalności artystycznej. Urząd Miejski

Bardziej szczegółowo

Czy przedsiêbiorstwo, którym zarz¹dzasz, intensywnie siê rozwija, ma wiele oddzia³ów lub kolejne lokalizacje w planach?

Czy przedsiêbiorstwo, którym zarz¹dzasz, intensywnie siê rozwija, ma wiele oddzia³ów lub kolejne lokalizacje w planach? Czy przedsiêbiorstwo, którym zarz¹dzasz, intensywnie siê rozwija, ma wiele oddzia³ów lub kolejne lokalizacje w planach? Czy masz niedosyt informacji niezbêdnych do tego, by mieæ pe³en komfort w podejmowaniu

Bardziej szczegółowo

Rok studiów III DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH

Rok studiów III DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNA im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Lesznie Wydział Nauk Społecznych ul. Królowej Jadwigi 10/ ul. Krótka 5, 64-100 Leszno tel. 065/ 529-47-77 Kierunek: PEDAGOGIKA I STOPIEŃ

Bardziej szczegółowo

TRENER TRENING KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH

TRENER TRENING KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH OFERTA PRACY Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Spytkowicach w związku z realizacją projektu systemowego Czas odnowy klientów GOPS w Spytkowicach realizowanego w ramach POKL, Priorytet VII

Bardziej szczegółowo

Suplement część B dyplomu nr.*

Suplement część B dyplomu nr.* Załącznik nr 5 WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA PERSONELEM Suplement część B dyplomu nr.* I. INFORMACJE O POSIADACZU DYPLOMU 1. Nazwisko:... 2. Imię (imiona): 3. Data urodzenia (dzień, miesiąc, rok):. 4. Numer

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie nr 35 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 23 maja 2012 roku

Zarządzenie nr 35 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 23 maja 2012 roku DO-0130/35/2012 Zarządzenie nr 35 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 23 maja 2012 roku w sprawie: ogłoszenia tekstu jednolitego zarządzenia nr 59 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 18 września

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 4851/2014 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 marca 2014 r.

Zarządzenie Nr 4851/2014 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 marca 2014 r. Zarządzenie Nr 4851/2014 Prezydenta Miasta Radomia z dnia 18 marca 2014 r. w sprawie: przyjęcia Regulaminu przyznawania, wydawania i użytkowania Karty Rodzina Plus. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 6a i

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I

STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE. Rozdział I STATUT POLSKIEGO STOWARZYSZENIA DYREKTORÓW SZPITALI W KRAKOWIE Rozdział I Postanowienia Ogólne. 1. Stowarzyszenie nosi nazwę Polskie Stowarzyszenie Dyrektorów Szpitali w Krakowie w dalszej części określone

Bardziej szczegółowo

Załącznik do zarządzenia Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 8/2013 z 4 marca 2013 r.

Załącznik do zarządzenia Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 8/2013 z 4 marca 2013 r. Załącznik do zarządzenia Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 8/2013 z 4 marca 2013 r. Zasady i tryb przyznawania oraz wypłacania stypendiów za wyniki w nauce ze Studenckiego

Bardziej szczegółowo

POLSKA IZBA TURYSTYKI POLISH CHAMBER OF TOURISM

POLSKA IZBA TURYSTYKI POLISH CHAMBER OF TOURISM Załącznik nr 1 do Uchwały Prezydium Polskiej Izby Turystyki nr 3/2015/P/E Regulamin powoływania i pracy Egzaminatorów biorących udział w certyfikacji kandydatów na pilotów wycieczek I. Postanowienia ogólne

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSÓW EDUKACYJNYCH IV FESTYNU RODZINNEGO NA LUDOWĄ NUTĘ

REGULAMIN KONKURSÓW EDUKACYJNYCH IV FESTYNU RODZINNEGO NA LUDOWĄ NUTĘ REGULAMIN KONKURSÓW EDUKACYJNYCH IV FESTYNU RODZINNEGO NA LUDOWĄ NUTĘ Organizator: Zespół Oświatowy w Stoczku ul. Węgrowska 34 07-104 Stoczek (0-25) 691-91-68 Adresaci konkursów: Adresatami konkursów są

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH

DZIENNIK PRAKTYK ZAWODOWYCH WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNA im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Lesznie Wydział Nauk Społecznych ul. Królowej Jadwigi 10/ ul. Krótka 5, 64-100 Leszno tel. 065/ 529-47-77 Kierunek: PRACA SOCJALNA, I stopień

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku,

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku, PROTOKÓŁ z kontroli w Warsztatach Terapii Zajęciowej Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Słupsku przeprowadzonej przez Głównego Specjalistę Wydziału Audytu i Kontroli

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 4 UMOWA O REALIZACJI PRAKTYKI STUDENCKIEJ

Załącznik nr 4 UMOWA O REALIZACJI PRAKTYKI STUDENCKIEJ Załącznik nr 4 UMOWA O REALIZACJI PRAKTYKI STUDENCKIEJ W dniu 200.. roku, w Płocku pomiędzy: 1. Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku Filia w Wyszkowie, z siedzibą w Wyszkowie przy ul. Geodetów 45a,

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu

REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu Uchwała nr 4/10/2010 z dnia 06.10.2010 r. REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu Podstawa prawna: - art. 53.1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolski Konkurs ROLNIK-FARMER ROKU. XXIII edycja. Ankieta dla Grup Producentów Rolnych

Ogólnopolski Konkurs ROLNIK-FARMER ROKU. XXIII edycja. Ankieta dla Grup Producentów Rolnych Ogólnopolski Konkurs ROLNIK-FARMER ROKU XXIII edycja Ankieta dla Grup Producentów Rolnych ORGANIZATOR: Stowarzyszenie Polski Klub ROLNIK-FARMER ROKU PARTNER KONKURSU: Agencja Nieruchomości Rolnych PATRONAT

Bardziej szczegółowo

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1 IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W KOSZALINIE Regulamin naboru na rok szkolny 2015/2016

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1 IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W KOSZALINIE Regulamin naboru na rok szkolny 2015/2016 ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1 IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W KOSZALINIE Regulamin naboru na rok szkolny 2015/2016 Nabór do szkoły odbywać się będzie metodą elektroniczną według wspólnych zasad dla wszystkich szkół ponadgimnazjalnych

Bardziej szczegółowo

I. Podstawa prawna. Informacje wstępne

I. Podstawa prawna. Informacje wstępne I. Podstawa prawna Załącznik do Uchwały nr 95/2012-2016 Rady Wydziału Budownictwa, Mechaniki i Petrochemii Politechniki Warszawskiej z dnia 25 czerwca 2013 r. ZASADY ORGANIZACJI, PRZEBIEGU, ZALICZANIA

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach Na podstawie art. 95a ustawy

Bardziej szczegółowo