Pakt stabilności i wzrostu strażnik porządku Unii Gospodarczej i Walutowej? Wstęp
|
|
- Aleksander Szymczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Pakt stabilności i wzrostu strażnik porządku Unii Gospodarczej i Walutowej? Wstęp Wprowadzenie wspólnego pieniądza na obszarze Unii Gospodarczej i Walutowej implikuje istotne zmiany w zakresie prowadzonej polityki gospodarczej. Polityka pieniężna wraz z polityką walutową zostały przeniesione na szczebel ponadnarodowy. Utrata suwerenności w zakresie tych polityk nie idzie jednak w parze z utratą kompetencji w sferze polityki budżetowej. Ta pozostała w rękach poszczególnych państw członkowskich. Asymetria w zakresie podejścia państw członkowskich Eurolandu do polityki pieniężnej i budżetowej przy jednoczesnym nakładaniu się na siebie obu wymienionych obszarów polityki gospodarczej wymusza potrzebę przynajmniej minimalnego nadzoru i koordynowania zdecentralizowanej polityki budżetowej. Bez tego dalece utrudnione byłoby prowadzenie przez Europejski Bank Centralny skutecznej, jednolitej dla wszystkich krajów członkowskich antyinflacyjnej polityki pieniężnej. Jednym z najważniejszych mechanizmów, przyczyniającym się do zapewnienia dyscypliny sektora budżetowego krajów członkowskich UGW jest Pakt Stabilności i Wzrostu. Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie zasad i oceny jego funkcjonowania z uwzględnieniem reformy Paktu w 2005 roku. Autor podejmuje się próby odpowiedzenia na pytanie, na ile ten instrument koordynacji polityk budżetowych krajów strefy euro spełnia swą rolę i jakie są perspektywy jego stosowania w najbliższej przyszłości. Znaczenie Paktu Stabilności i Wzrostu dla funkcjonowania Unii Gospodarczej i Walutowej Nadzór i koordynacja narodowych polityk budżetowych sprowadza się w głównej mierze do minimalizowania ryzyka napięć wynikających z utrzymywania długotrwałych, nadmiernych deficytów budżetowych. Negatywne konsekwencje ich występowania są ogólnie znane. Przyczyniają się one do wzrostu stóp procentowych, utrudniają dostęp do pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwa, a w rezultacie mają niekorzystny wpływ na wzrost gospodarczy. 1 1 Detken C., Gaspar V., Winkler B.: On prosperity and posterity. The need for fiscal discipline in a monetary union, Working Paper Series No 420, European Central Bank, December 2004, s. 7.
2 W rozumieniu Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) nadmierny deficyt budżetowy to sytuacja, w której przekracza on poziom 3 % PKB. 2 Wielkość ta jest analogiczna z fiskalnym kryterium konwergencji i ma charakter arbitralny. Choć podanie przyczyn ustalenia wartości referencyjnej na tym poziomie jest trudne, niektórzy autorzy podejmują próby jej racjonalizacji w szczególności w powiązaniu z wielkością referencyjną dla długu publicznego. 3 Procedura nadmiernego deficytu, której podstawa prawna zawarta została w TWE była pierwotnym mechanizmem dyscyplinującym państwa członkowskie w zakresie finansów ch. W 1995 roku rząd Niemiec zaproponował jednak jego poszerzenie o specjalny pakt stabilizacyjny, którego celem było wzmocnienie istniejących, ale uznanych za niewystarczające, zachęt do utrzymania ograniczeń deficytów na poziomie wyznaczonym w regulacji traktatowej i protokolarnej. 4 W szczególności chodziło o wprowadzenie swoistego automatyzmu w zakresie realizacji poszczególnych etapów wspomnianej procedury. Uznaniowy charakter praktycznie wszystkich środków, które mogły zostać podjęte wobec kraju mającego nadmierny deficyt oznaczał, że Rada mogła, ale nie musiała wdrożyć ich w życie. 5 Poza tym wszelkie decyzje podejmowane były przez Radę większością 2/3 głosów z wyłączeniem reprezentanta kraju zainteresowanego, co sprawiało, iż na każdym etapie procedura mogła zostać zablokowana. Obawy rządu niemieckiego sprowadzały się do tego, iż po przejściu do trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej i wprowadzeniu waluty euro czynniki dyscyplinujące zawarte w procedurze mogły okazać się dalece nieskuteczne w zwalczaniu nadmiernych deficytów budżetowych w niektórych krajach członkowskich. W konsekwencji neutralizowanie dysproporcji w dziedzinie polityki budżetowej poszczególnych państw spoczywałoby na sferze pieniężnej. Taka sytuacja wymuszałaby stosowanie wyższych stóp procentowych przez Europejski Bank Centralny, co w największym stopniu uderzałoby w kraje zdyscyplinowane budżetowo i charakteryzujące się niską inflacją. Wyższe niż u pozostałych państw członkowskich realne stopy procentowe miałyby bowiem negatywny wpływ na wzrost gospodarczy. Pakt Stabilności i Wzrostu był odpowiedzią na słabości przepisów traktatowych dotyczących zwalczania nadmiernego deficytu. Jak sama nazwa wskazuje, Pakt ten miał 2 Art. 104 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz Protokół 5 - w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu. 3 zob.de Grauwe P.: Economics of Monetary Integration. Oxford University Press, Oxford 2000, s.33; Karnowski J.: Polityka gospodarcza Hiszpanii, Portugalii i Grecji w drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej. Analiza doświadczeń na tle teorii, Narodowy Bank Polski, Materiały i Studia nr 199, Warszawa/Waszyngton 2006, s Nowak Far A.: Pakt stabilności i wzrostu. Funkcje, działanie i przyszłość, Biblioteka Monitora Prawniczego, C.H. Beck, Warszawa 2007, s Oręziak L.: Finanse Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.59.
3 przyczyniać się do ustabilizowania stanu finansów ch krajów UGW przy jednoczesnym wykazywaniu dbałości o stworzenie warunków do wzrostu gospodarczego. Formalnie Pakt jest zbiorczą nazwą trzech aktów prawnych: jednej uchwały i dwóch rozporządzeń (Rysunek 1). Dodać w tym miejscu należy, iż uchwała ma charakter niewiążący i pod kątem prawnym odgrywa mniejszą rolę niż rozporządzenia. Rysunek 1. Elementy składowe Paktu Stabilności i Wzrostu. PAKT STABILNOŚCI I WZROSTU Uchwała w sprawie Paktu Stabilności i Wzrostu kraje strefy euro Charakter prewencyjny Rozporządzenie Rady nr 1466/97 kraje z derogacją Charakter represyjny Rozporządzenie Rady nr 1467/97 ZBIÓR ZOBOWIĄZAŃ DOTYCZĄYCH KRAJÓW CZŁONKOWSKICH KOMISJI I RADY Źródło: Opracowanie własne. Programy stabilizacyjne Programy konwergencji PODSTAWOWE INFORMACJE NA TEMAT CELÓW BUDŻETOWYCH I PRZEWIDYWANEJ WIELKOŚCI DEFICYTU BUDŻETOWEGO I DŁUGU PUBLICZNEGO SZCZEGÓŁOWE PROCEDURY, DZIAŁANIA DYSCYPLINUJĄCE I SANKCJE Pierwszy z aktów legislacyjnych, a mianowicie uchwała Rady Europejskiej w sprawie Paktu Stabilności i Wzrostu określa intencje natury politycznej dla przyjęcia Paktu. 6 Zawiera ona zbiór zobowiązań rozdzielonych pomiędzy trzy grupy podmiotów: kraje członkowskie, Komisję i Radę. Najważniejsze z nich odnoszą się do państw członkowskich i dotyczą: - deklaracji utrzymywania średnioterminowej pozycji budżetowej bliskiej równowagi, lub nadwyżki, 6 Resolution of the European Council on the Stability and Growth Pact, Amsterdam, 17 June 1997, Official Journal C 236 of
4 - zobowiązania do natychmiastowej reakcji w przypadku wystąpienia nadmiernych deficytów i podjęcia działań w celu ich redukcji, - nieodwoływania się do wyjątkowej natury deficytu powiązanej z wahaniami PKB, chyba że wystąpiłaby poważna recesja tzn. sytuacja, w której roczny spadek PKB wyniósłby co najmniej 0,75. Pierwszym rozporządzeniem jest rozporządzenie Rady nr 1466/97 w sprawie wzmocnienia nadzoru sytuacji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych. 7 Ma ono charakter prewencyjny i zobowiązuje kraje UGW do corocznego przedkładania Komisji i Radzie UE programów stabilizacyjnych oraz programów konwergencji. Programy te są przygotowywane przez kraje członkowskie strefy euro, jak i przez kraje objęte derogacją, przy czym pierwsza grupa państw sporządza programy stabilizacyjne natomiast druga grupa programy konwergencji. Dokumenty te winny zawierać podstawowe informacje na temat średnioterminowych celów budżetowych i przewidywanej wielkości deficytu budżetowego i długu publicznego, oraz opisu narzędzi polityki gospodarczej, które mogą być wykorzystane do osiągnięcia celów zawartych w tych programach. Drugim rozporządzeniem wchodzącym w skład Paktu Stabilności i Wzrostu jest rozporządzenie Rady nr 1467/97 w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu. 8 Ma ono charakter represyjny. Określenie to wynika z faktu, iż w opisywanym rozporządzeniu poza szczegółowo określoną procedurą postępowania w przypadku wystąpienia nadmiernego deficytu, dużo miejsca poświęca się wszelkiego rodzaju działaniom dyscyplinującym i sankcjom, które mogą być podjęte wobec kraju, w którym taki deficyt ma miejsce. Ma to oddziaływać mobilizująco na poszczególne kraje członkowskie, aby dążyły do utrzymywania deficytów budżetowych poniżej wartości 3 % PKB. 9 W rozporządzeniu w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu przyjęto dwa rodzaje powiązanych ze sobą sankcji, to jest: - zobowiązanie kraju członkowskiego do złożenia nieoprocentowanego depozytu, który jest zwracany, gdy tylko depozyt spadnie poniżej 3 % PKB, 7 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych, Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich L209/1 z 2 sierpnia 1997 r. 8 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu, Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich L 209/6 z 2 sierpnia 1997 r. 9 Rozporządzenie Rady nr 1467/97 określa dwa przypadki, usprawiedliwiające przekroczenie wartości granicznej 3 % PKB. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku wystąpienia nadzwyczajnego zdarzenia pozostającego poza kontrolą kraju członkowskiego, które ma zasadniczy wpływ na pozycję budżetową tego państwa, lub też jest związane z poważnym załamaniem koniunktury rozumianym jako sytuację, w której roczny realny spadek PKB wynosi co najmniej 2 %. Wówczas wyjątkowo dopuszcza się możliwość występowania wyższego deficytu w danym kraju członkowskim.
5 - przekształcenie depozytu w karę, jeżeli w ciągu dwóch lat od chwili wydania decyzji wzywającej dane państwo członkowskie do złożenia depozytu nadmierny deficyt nie zostanie w opinii Rady skorygowany. Depozyt, o którym mowa powyżej składa się z dwóch elementów: - części stałej w wysokości 0,2 % PKB, - części zmiennej w wysokości 1/10 różnicy między deficytem jako procentem PKB w poprzednim roku a wartością bazową w wysokości 3 % PKB. Oznacza to, że wyższy poziom deficytu budżetowego przekłada się na większą wartość złożonego depozytu, który nie może być jednak wyższy niż 0,5 % PKB kraju, w stosunku do którego takie sankcje zostały zastosowane. Wynika z tego, iż największy depozyt winny płacić te kraje członkowskie, których deficyt budżetowy wynosi 6 % PKB i więcej. Zależność ta zilustrowana została na rysunku 2. Rysunek 2. Wysokość sankcji wynikających z Paktu Stabilności i Wzrostu. Finansowy wymiar sankcji wyrażony jako % PKB 0,5% 0,2% 3% 6% Wielkość deficytu wyrażona jako % PKB Źródło: Nowak Far A.: Pakt stabilności i wzrostu. Funkcje, działanie i przyszłość, Biblioteka Monitora Prawniczego, C.H. Beck, Warszawa 2007, s. 61. Przepadek depozytu na rzecz Unii jest najsurowszą sankcją związaną z nieutrzymywaniem dyscypliny budżetowej. Jednocześnie zgodnie z artykułem 16
6 rozporządzenia w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu, kwota wynikająca z tej kary, jak również odsetki od zwrotnych depozytów są rozdzielane pomiędzy państwa, które nie mają problemów z nadmiernymi deficytami w proporcji do ich udziału w PNB całej Wspólnoty. Oznacza to, iż państwa utrzymujące deficyty budżetowe na poziomie nie przekraczającym 3 % PKB zyskują w dwojaki sposób: wynoszą korzyści z tytułu utrzymywania zdrowego stanu finansów ch, a także, przynajmniej teoretycznie, mogą uczestniczyć w podziale wyżej wymienionych środków pieniężnych. Kryzys Paktu Stabilności i Wzrostu i potrzeba jego zreformowania Chęć uczestnictwa w jednowalutowym obszarze dała zainteresowanym krajom impuls do przeprowadzenia koniecznych reform fiskalnych. Nałożenie na kraje Eurolandu obowiązku wypełnienia kryteriów konwergencji oraz podporządkowania się założeniom Paktu Stabilności i Wzrostu sprawiło, iż w początkowym okresie funkcjonowania strefy euro, sytuacja finansów ch państw członkowskich była zadowalająca (tabela 1). W latach żaden z ówczesnych członków Eurolandu nie wykazywał problemów budżetowych. 10 Tabela 1. budżetu i poziom długu publicznego w krajach strefy euro w latach Kraj Kryterium fiskalne Austria budżetu -2,2-1,7 0,0-0,6-1,4-3,7-1,5-1,5-0, Belgia budżetu -0,5 0,1 0,6 0,0 0,0 0,0-2,3 0,3-0, Finlandia budżetu 1,6 6,9 5,0 4,1 2,6 2,4 2,9 4,1 5, Francja budżetu -1,8-1,5-1,5-3,1-4,1-3,6-2,9-2,4-2, Grecja a budżetu b.d. b.d. b.d. -4,7-5,6-7,4-5,1-2,6-2, Pewne zastrzeżenia można mieć w tym okresie do poziomu długu publicznego, który w niektórych krajach, takich jak Austria, Belgia, czy Włochy przyjmował chronicznie zawyżone wartości. Państwa te zostały dopuszczone do uczestnictwa w jednowalutowym obszarze mimo niewypełnienia jednego z kryteriów nominalnej zbieżności. Warunkiem było zapewnienie, co do podjęcia działań mających na celu sprowadzenie wskaźnika długu publicznego do wymaganego poziomu, co jak dotąd żadnemu z tych krajów się nie udało.
7 Hiszpania budżetu -1,4-1,0-0,6-0,5-0,2-0,3 1,0 1,8 2, Holandia budżetu 0,4 2,0-0,2-2,1-3,1-1,7-0,3 0,5 0, Irlandia budżetu 2,7 4,7 0,9-0,4 0,4 1,4 1,6 3,0 0, Luksemburg budżetu 3,4 6,0 6,1 2,1 0,5-1,2-0,1 1,3 2, Niemcy budżetu -1,5 1,3-2,8-3,7-4,0-3,8-3,4-1,6 0, Portugalia budżetu -2,8-2,9-4,3-2,9-2,9-3,4-6,1-3,9-2, Słowenia b budżetu -3,1-3,8-4,0-2,5-2,7-2,3-1,5-1,2-0,1 b.d. b.d Włochy budżetu -1,7-0,8-2,9-2,9-3,5-3,5-4,2-3,4-1, a) euro od 2001 roku, b) euro od 2007 roku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Utrzymywanie dobrej kondycji finansów ch było ułatwione ze względu na fakt, iż pierwsze dwa lata istnienia strefy euro przypadły na okres dobrej koniunktury gospodarczej (wykres 1). W 2000 roku wzrost PKB na tym obszarze wyniósł 3,8 %. Od 2001 roku sytuacja gospodarcza Eurolandu zaczęła stopniowo się pogarszać. W 2003 roku wzrost PKB wynosił już tylko 0,8 %, przy czym po raz pierwszy w poszczególnych państwach członkowskich wskaźnik ten przybrał wartości ujemne. 11 Dopiero osłabienie koniunktury uwypukliło nietypowe oddziaływanie jednolitej polityki pieniężnej na obszarze UGW i skłoniło do formułowania pierwszych wniosków, co do poprawności jej funkcjonowania. 11 Sytuacja taka miała miejsce w Niemczech i Portugalii.
8 Wykres 1. Wzrost PKB w krajach Unii Europejskiej i krajach strefy euro w latach % UE Strefa euro Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Osłabienie koniunktury gospodarczej idące w parze z redukcjami podatków, przy jednoczesnym zaniechaniu ograniczeń w zakresie wydatków budżetowych przysporzyło szczególnych problemów w kwestii stabilizacji kryteriów fiskalnych. W roku 2001 przekroczenie granicznej wielkości deficytu budżetowego odnotowano w Portugalii. Rok później nadmierne deficyty ujawniły się w Grecji i, co istotne, Francji i Niemczech. To właśnie rozluźnienie dyscypliny budżetowej w dwóch największych krajach UGW sprowokowało do zreformowania dotychczasowych postanowień Paktu Stabilności i Wzrostu. Zgodnie z obowiązującymi procedurami Rada Unii Europejskiej wystosowała do Francji i Niemiec zalecenia podjęcia środków korygujących nadmierny deficyt. Ze względu na fakt, iż kraje te w wyznaczonym terminie nie podjęły żadnych skutecznych działań w celu jego redukcji, Komisja Europejska w listopadzie 2003 roku przekazała Radzie zalecenia, wzywające do stwierdzenia, iż środki podjęte przez Francję i Niemcy okazały się niewystarczające. Mimo, że etap tej procedury nie powodował jeszcze wprowadzenia jakichkolwiek sankcji, oba kraje, działając solidarnie zdołały doprowadzić do odrzucenia zaleceń wydanych przez Komisję. Efektem tego działania było zawieszenie procedury nadmiernego deficytu w odniesieniu do Francji i Niemiec, mimo że w praktyce ujemne saldo budżetu wypełniło w tych krajach normę określoną w Pakcie Stabilności i Wzrostu dużo później, bo odpowiednio w roku 2005 i Komisja Europejska zaskarżyła decyzję Rady jako niezgodną z prawem. W lipcu 2004 roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie, w którym stwierdza, iż decyzja Rady była błędna, a Francja i Niemcy nie powinny uniknąć sankcji za utrzymywanie zawyżonego poziomu deficytu budżetowego. Orzeczenie to wywołało falę dyskusji na temat
9 niemożności właściwego zastosowania instrumentów, głównie o charakterze represyjnym. Zasadniczo krytyka skupiła się na braku automatyzmu mechanizmu korygującego nadmierny deficyt. W sytuacji, gdy o jego zastosowaniu decyduje organ, w tym przypadku Rada, nieuniknione jest wystąpienie zachowań oportunistycznych, które są tym bardziej prawdopodobne, im bardziej wpływowe jest dane państwo w Radzie. 12 Oczywistym jest fakt, iż kraje członkowskie, w których występują nadmierne deficyty będą ze wszech miar dążyć do uniknięcia sankcji, szczególnie tych o charakterze finansowym. Z jednej strony nałożenie kar ma dyscyplinować poszczególne państwa, jednak z drugiej wysoki, dochodzący do 0,5 % PKB ich poziom, może co najwyżej pogłębić problemy budżetowe danego kraju. Sytuacja, jaka zaistniała w 2003 roku potwierdziła niemożność wymuszenia przez Radę zastosowania mechanizmów Paktu wbrew woli państw członkowskich dysponujących w Radzie odpowiednią liczbą głosów. Co prawda zainteresowane kraje nie uczestniczą w głosowaniu w swojej sprawie, ale nie wyklucza to możliwości porozumienia z innymi członkami UGW, których sytuacja budżetowa jest zbliżona, tak jak miało to miejsce w przypadku Niemiec i Francji. Problemy Paktu Stabilności i Wzrostu ujawniły też podział na kraje duże i małe. Te ostatnie mimo woli przestrzegania dyscypliny budżetowej ostrożnie podchodziły do kwestii egzekwowania sankcji na większych państwach, obawiając się konfrontacji z największymi płatnikami netto do budżetu Unii. Poszczególne kraje członkowskie zwracały też uwagę na inne ułomności Paktu Stabilności i Wzrostu, z których szczególnie istotne wydają się być dwie. 13 Pierwsza dotyczy zbyt sztywnych rozwiązań zawartych w Pakcie, które nie uwzględniają specyficznej sytuacji wynikającej dla budżetu ze słabszej koniunktury gospodarczej. Problem ten w szczególności dotyczy krajów o niskiej inflacji, dla których jednolita polityka antyinflacyjna EBC jest zdecydowanie bardziej restrykcyjna niż dla tych, w których inflacja jest większa. Druga odnosi się do potrzeby wyłączenia niektórych wydatków przy liczeniu wielkości deficytu budżetowego. Chodzi tu między innymi o wydatki na edukację, prace badawczo-rozwojowe oraz infrastrukturę, które w największej mierze przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności europejskiej gospodarki. Pierwsze lata stosowania Paktu Stabilności i Wzrostu unaoczniły ponadto problemy w zakresie zbierania i przetwarzania danych statystycznych dotyczących wielkości salda budżetu w poszczególnych krajach członkowskich UGW. Przykładem w tym względzie mogą być przypadki odnotowane w Grecji i Portugalii. Oba te kraje przekazywały instytucjom 12 zob. Nowak Far A.: op.cit., s Więcej na temat krytyki Paktu Stabilności i Wzrostu zob. Oręziak L.: Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu i jej potencjalne konsekwencje, Bank i Kredyt nr 7/2005, s
10 unijnym niewłaściwe, zaniżone wielkości deficytu budżetowego. W 2001 roku władze Portugalii szacowały deficyt budżetowy na poziomie 1,1%, gdy w rzeczywistości wyniósł on 4,2%. Jeszcze bardziej zaskakujący jest przypadek Grecji, która przekazywała błędne dane przez kilka kolejnych lat przed przyjęciem waluty euro. Podanie prawidłowych wielkości mogło przyczynić się do odsunięcia w czasie akcesji tego kraju w struktury Eurolandu. 14 Wskazane ułomności Paktu były głównym przyczynkiem do jego zreformowania w 2005 roku. Nie bez znaczenia pozostawał też fakt przystąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku dziesięciu nowych krajów członkowskich. Sytuacja gospodarcza tych krajów na tyle odbiegała od sytuacji pozostałych krajów Unii, iż jeszcze bardziej prawdopodobne było pogłębienie istniejących problemów związanych z Paktem. Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu nastąpiła poprzez wprowadzenie zmian do rozporządzeń 1466/97 oraz 1467/97. Oznacza to, iż modyfikacje dotyczyły zarówno części prewencyjnej, jak i represyjnej Paktu. Do najważniejszych zmian o charakterze prewencyjnym należy zaliczyć: 15 zobowiązanie krajów członkowskich do osiągania w perspektywie średnioterminowej pozycji budżetowej bliskiej równowadze lub wykazującej nadwyżkę, przy czym cele średnioterminowe winny być zróżnicowane dla poszczególnych krajów członkowskich, utrzymanie dotychczasowego dopuszczalnego poziomu deficytu budżetowego na poziomie 3 % PKB z zastrzeżeniem, iż kraje obszaru euro i państwa członkowskie uczestniczące w systemie ERM II powinny dążyć do utrzymywania salda budżetowego w przedziale od -1% PKB do stanu równowagi lub nadwyżki, sprecyzowanie poziomu korekty deficytu o 0,5 % dla krajów strefy euro i krajów uczestniczących w systemie ERM II, dążących do osiągnięcia celu średnioterminowego, przy czym wysiłek dostosowawczy powinien być większy w okresie dobrej koniunktury, zaś mniejszy w okresie osłabienia gospodarczego, uwzględnienie przeprowadzania przez dany kraj poważnych reform strukturalnych jako działań usprawiedliwiających wolniejszą realizację celu średnioterminowego lub pojawienie się pewnych odchyleń w krajach, które taki cel już wcześniej zrealizowały. W części represyjnej Paktu na uwagę zasługują następujące modyfikacje: Deficyty budżetowe w tym kraju szacowane były na 4 % w 1997 roku, 2,5 % w 1998 roku i 1,8 % w 1999 roku. W rzeczywistości relacje te wynosiły odpowiednio: 6,4 %, 4,1 % oraz 3,4 %. 15 Council of the European Union, Raport improving the implementation of the Stability and Growth Pact, Brussels, 21 March 2005, s Ibidem, s
11 określenie przesłanek usprawiedliwiających przekroczenie wartości referencyjnej 3 % PKB jako wyjątkowe i tymczasowe; aby deficyt mógł zostać uznany za wyjątkowy musi wynikać z nietypowego zdarzenia pozostającego poza kontrolą kraju członkowskiego lub wynikać z poważnego osłabienia koniunkturalnego. 17 Deficyt może być uznany za tymczasowy jeśli powróci w zakres wartości referencyjnej zaraz po zakończeniu nietypowego zdarzenia lub osłabienia koniunkturalnego, uwzględnianie w ocenie sytuacji budżetowej kraju członkowskiego tzw. pozostałych istotnych czynników w przypadku przekroczenia wartości referencyjnej. Do czynników tych zalicza się m.in.: poziom długu publicznego, inwestycje publiczne, realizację założeń Strategii Lizbońskiej, ogólny stan finansów ch, uznanie reformy systemu emerytalnego, jako czynnika usprawiedliwiającego przekroczenie wartości referencyjnej, zwracanie przez Komisję większej uwagi na poziom długu publicznego i tendencji w jego kształtowaniu, wprowadzenie dłuższych terminów w procedurze dotyczącej nadmiernego deficytu. Wymienione powyżej, najistotniejsze zmiany w Pakcie Stabilności i Wzrostu wprowadzone w 2005 roku są w głównej mierze nakierowane na zwiększenie swobody w zakresie polityki budżetowej państw UGW. Jak można się było spodziewać modyfikacje te zostały przez poszczególne kraje członkowskie ocenione różnie. Zasadniczo w państwach, w których nigdy wcześniej nie występowały problemy budżetowe spotkały się z krytyką. Pozytywne przyjęcie miało natomiast miejsce w krajach członkowskich narażonych na oddziaływanie mechanizmów Paktu w przeszłości. Ocena sytuacji budżetowej krajów UGW po 2005 roku Pomimo złagodzenia zasad Paktu Stabilności i Wzrostu nie doszło do spodziewanego przez krytyków reformy rozluźnienia polityki budżetowej w krajach członkowskich. Znamienny jest fakt, iż w państwach obszaru euro następowała w ostatnich latach systematyczna poprawa mierników wyrażających stan finansów ch (tabela 1). W roku 2007 żaden z trzynastu członków Eurolandu nie wykazywał deficytu budżetowego, przekraczającego wartość referencyjną 3 % PKB. Poprawa widoczna jest także w sferze długu publicznego. W latach w niemal wszystkich krajach członkowskich następowała 17 Poważne osłabienie koniunkturalne to sytuacja, w której występuje ujemna stopa wzrostu gospodarczego lub skumulowany spadek produkcji podczas przedłużającego się okresu bardzo niskiego wzrostu gospodarczego w stosunku do wzrostu potencjalnego.
12 redukcja tego wskaźnika. Co istotne, na koniec 2007 roku poziom długu publicznego przekroczył granicę 100 % PKB tylko w jednym kraju Włoszech. O poprawie stanu finansów ch świadczy również zmniejszająca się liczba członków UGW objętych procedurą nadmiernego deficytu (tabela 2). W sierpniu 2008 roku były to dwa kraje: Węgry i Wielka Brytania, choć jeszcze kilka miesięcy wcześniej lista tych państw była o wiele dłuższa. W kontekście przeprowadzonej reformy Paktu Stabilności i Wzrostu interesujący jest fakt, iż po 2005 roku wszczęto procedurę nadmiernego deficytu w stosunku do jednego tylko kraju Wielkiej Brytanii. Paradoksalnie właśnie to państwo najbardziej krytycznie odnosiło się do zmian wprowadzonych w Pakcie sugerując, że spowodują nadmierne rozluźnienie polityki budżetowej. Tabela 2. Wykaz krajów UGW, w stosunku do których wszczęto procedurę nadmiernego deficytu. Kraj Data wszczęcia procedury Data zakończenia procedury Portugalia Wrzesień 2002 Maj 2004 Niemcy Listopad 2002 Maj 2007 Francja Kwiecień 2003 Styczeń 2007 Holandia Kwiecień 2004 Czerwiec 2005 Cypr Maj 2004 Czerwiec 2006 Czechy Maj 2004 Czerwiec 2008 Grecja Maj 2004 Maj 2007 Malta Maj 2004 Maj 2007 Polska Maj 2004 Lipiec 2008 Słowacja Maj 2004 Czerwiec 2008 Węgry Maj 2004 Trwa nadal Portugalia Czerwiec 2005 Czerwiec 2008 Włochy Czerwiec 2005 Czerwiec 2008 Wielka Brytania Wrzesień 2005 Wrzesień 2007 Wielka Brytania Czerwiec 2008 Trwa nadal Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komisji Europejskiej. Na ostateczną ocenę zreformowanego Paktu Stabilności i Wzrostu jest jeszcze za wcześnie. Trudno jednoznacznie powiązać poprawę stanu finansów ch po 2005 roku ze zmianami wprowadzonymi w Pakcie. Może ona wynikać z innych przesłanek, jak chociażby poprawa koniunktury gospodarczej w krajach członkowskich UGW. Można w związku z tym założyć, iż dopiero jej pogorszenie będzie prawdziwym sprawdzianem dla zmodyfikowanego Paktu.
13 Wnioski końcowe Blisko 10 lat funkcjonowania strefy euro skłania do refleksji nad funkcjonowaniem ważnego dla Unii Gospodarczej i Walutowej mechanizmu, jakim jest Pakt Stabilności i Wzrostu. Choć pełni on trudne do przecenienia, dyscyplinujące funkcje, wywołuje wiele kontrowersji w aspekcie trudności w praktycznym jego zastosowaniu. Doświadczenia minionych lat uwypukliły szereg ułomności Paktu na czele z najważniejszym niemożnością wyegzekwowania jakichkolwiek sankcji od kraju członkowskiego, które nie przestrzega jego założeń. W przekonaniu autora po zreformowaniu jest to możliwe w jeszcze mniejszym stopniu, choćby dlatego, iż członkowie UGW dysponują całym wachlarzem nowych możliwości uzasadniających utrzymywanie deficytu budżetowego powyżej wartości referencyjnej. Nie należny jednak zapominać o fundamentalnej idei utworzenia Paktu, zgodnie z którą ma on pełnić funkcje nie podważające autonomii poszczególnych krajów członkowskich w zakresie kształtowania polityki budżetowej. W tym kontekście trudno wyobrazić sobie mechanizm, który z jednej strony pełni rolę wiarygodnego straszaka, z drugiej zaś nie ingeruje zbyt mocno w sferę polityki budżetowej poszczególnych państw. Choćby z tego powodu można uznać, iż Pakt dobrze spełnia swoją funkcję. Dobrze, to znaczy na tyle, na ile pozwalają zasady funkcjonowania UGW. Z całą stanowczością można stwierdzić, że bez dyscypliny budżetowej, jaką próbuje zapewnić Pakt Stabilności i Wzrostu, stan finansów ch większości krajów członkowskich byłby gorszy od istniejącego. W tym kontekście odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule jest twierdząca, choć prawdziwa próba skuteczności zastosowania mechanizmów Paktu jeszcze przed nim. Bibliografia 1. Council of the European Union, Raport improving the implementation of the Stability and Growth Pact, Brussels, 21 March De Grauwe P.: Economics of Monetary Integration. Oxford University Press, Oxford Detken C., Gaspar V., Winkler B.: On prosperity and posterity. The need for fiscal discipline in a monetary union, Working Paper Series No 420, European Central Bank, December Karnowski J.: Polityka gospodarcza Hiszpanii, Portugalii i Grecji w drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej. Analiza doświadczeń na tle teorii, Narodowy Bank Polski, Materiały i Studia nr 199, Warszawa/Waszyngton Nowak Far A.: Pakt stabilności i wzrostu. Funkcje, działanie i przyszłość, Biblioteka Monitora Prawniczego, C.H. Beck, Warszawa 2007
14 6. Oręziak L.: Finanse Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Oręziak L.: Reforma Paktu Stabilności i Wzrostu i jej potencjalne konsekwencje, Bank i Kredyt nr 7/ Resolution of the European Council on the Stability and Growth Pact, Amsterdam, 17 June 1997, Official Journal C 236 of Rozporządzenie Rady (WE) nr 1466/97/WE z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie wzmocnienia nadzoru pozycji budżetowych oraz nadzoru i koordynacji polityk gospodarczych, Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich L209/1 z 2 sierpnia 1997 r. 10. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu, Dziennik Urzędowy Wspólnot Europejskich L 209/6 z 2 sierpnia 1997 r. 11. Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoRola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach
Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 907 final Zalecenie DECYZJA RADY stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoUnia Gospodarcza i Pieniężna
Unia Gospodarcza i Pieniężna Polityka gospodarcza i pieniężna (art. 119 TfUE) Dla osiągnięcia celów określonych w artykule 3 Traktatu o Unii Europejskiej, działania Państw Członkowskich i Unii obejmują,
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.
Bardziej szczegółowoPolityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz. Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej
Polityka monetarna Unii Europejskiej dr Joanna Wolszczak-Derlacz Wykład 13 Polityka fiskalna w Unii Walutowej http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/ email: jwo@zie.pg.gda.pl 1. Jaka jest rola polityki fiskalnej
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro
Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10796/16 ECOFIN 678 UEM 264 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Portugalia nie podjęła skutecznych działań
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY. w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu. (przedstawione przez Komisję)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 24.6.2004 SEC(2004) 827 końcowy Zalecenie dotyczące: DECYZJI RADY w sprawie istnienia w Polsce nadmiernego deficytu (przedstawione przez Komisję) PL PL UZASADNIENIE
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoNowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego
Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA CELE OSIĄGNIĘCIA
UNIJNE RAMY POLITYKI BUDŻETOWEJ Aby zapewnić stabilność unii gospodarczej i walutowej, potrzeba solidnych ram w celu uniknięcia braku równowagi finansów publicznych. Pod koniec 2011 r. weszła w życie reforma
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.5.2017 r. COM(2017) 291 final ANNEX 3 ZAŁĄCZNIK do DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO BATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ PL PL Załącznik 3. Najważniejsze
Bardziej szczegółowoNOTA Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski
RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 17 lutego 2005 r. 6501/05 UEM 59 NOTA Od: Do: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Opinia Rady w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji Polski Delegacje
Bardziej szczegółowoSpójność w UE15 po kryzysie fiskalnym
Konferencja Wyzwania dla spójności Europy 21-22 kwietnia 2016 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Spójność w UE15 po kryzysie fiskalnym dr Agnieszka Tomczak Politechnika Warszawska atomczak@ans.pw.edu.pl
Bardziej szczegółowoWarunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny
Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji. {SWD(2013) 523 final}
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 10.12.2013 r. COM(2013) 914 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Chorwacji {SWD(2013) 523 final} PL PL Zalecenie
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Zalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 2.7.2008 SEK(2008) 2189 wersja ostateczna Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Zjednoczonym Królestwie (przedstawiona
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2009/415/WE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Grecji
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.7.2017 r. COM(2017) 380 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2009/415/WE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Grecji PL PL Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoEwolucja Paktu na rzecz stabilności i wzrostu
UNIWERSYTET WARMIŃSKO-MAZURSKI W OLSZTYNIE WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH STUDIA PODYPLOMOWE MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji
Bardziej szczegółowoFINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz
Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
3 4 5 6 7 Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające Prof. dr hab. Stanisław Biernat 7 listopada 05 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 99 Podpisanie Układu Europejskiego
Bardziej szczegółowoDroga Polski do Unii Europejskiej
Prof. dr hab. Stanisław Biernat Unia Europejska i prawo unijne po Traktacie z Lizbony -zagadnienia wprowadzające STUDIA PODYPLOMOWE 7 listopada 2015 r. Droga Polski do Unii Europejskiej 1991 Podpisanie
Bardziej szczegółowoU S T AWA. z dnia. o zmianie ustawy o finansach publicznych
U S T AWA Projekt z dnia o zmianie ustawy o finansach publicznych Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z późn. zm. 1) ) wprowadza się następujące
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
PM Monitor konwergencji nominalnej w UE styczeń Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl
Bardziej szczegółowoD Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne
D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
PF Monitor konwergencji nominalnej w UE czerwiec Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce. {SWD(2013) 605 final}
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 906 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce {SWD(2013) 605 final} PL PL Zalecenie ZALECENIE
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
PM Monitor konwergencji nominalnej w UE październik Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoPrognozy gospodarcze dla
Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej
Bardziej szczegółowoPodział środków budżetowych w Unii Europejskiej. Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki,
Podział środków budżetowych w Unii Europejskiej Politologia, PUW 2008 Wojciech St. Mościbrodzki, www.wojmos.com wojmos@wojmos.com Budżet UE Budżet UE tworzony jest z kilku źródeł. Należą do nich m.in..
Bardziej szczegółowoCezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PRAWNA CELE OSIĄGNIĘCIA
NOWE RAMY POLITYKI BUDŻETOWEJ Kryzys zadłużeniowy zagrażający stabilności unii gospodarczej i walutowej uwydatnił pilną potrzebę znacznego usprawnienia ram polityki budżetowej. Gruntowna reforma (część
Bardziej szczegółowoJEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO. mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki
JEDNOLITA POLITYKA PIENIĘŻNA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, A HETEROGENICZNOŚĆ STREFY EURO mgr Dominika Brózda Uniwersytet Łódzki Plan wystąpienia 1. Ogólne założenia polityki pieniężnej EBC 2. Dywergencja
Bardziej szczegółowoPUBLIC. Bruksela,17czerwca2014r. (OR.en) RADA UNIEUROPEJSKIEJ 10525/14 LIMITE ECOFIN567 UEM189
ConseilUE RADA UNIEUROPEJSKIEJ Bruksela,17czerwca2014r. (OR.en) 10525/14 PUBLIC LIMITE ECOFIN567 UEM189 AKTYUSTAWODAWCZEIINNEINSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJARADYuchylającadecyzję2010/407/UEwsprawieistnienia
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA UNII EUROPEJSKIEJ
Leokadia Oręziak KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski Warszawa 2007 SPIS TREŚCI Wstęp...........................................................
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 291 final ANNEX 3.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 czerwca 2017 r. (OR. en) 9940/17 ADD 3 ECOFIN 491 UEM 185 INST 242 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 1 czerwca 2017 r. Do: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoPŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
10.05.2018 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 12 423 00 45 media@sedlak.pl PŁACA MINIMALNA W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji.
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia. gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r.
Bruksela, dnia 12 maja 2010 r. Sprawozdanie nr 29/2010 Sprawozdanie z konwergencji za 2010 r. - jedynie Estonia gotowa na przyjęcie waluty euro z dniem 1 stycznia 2011 r. Wstęp W sprawozdaniu z konwergencji
Bardziej szczegółowoPROJEKT SPRAWOZDANIA
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Gospodarcza i Monetarna 18.7.2012 2012/2150(INI) PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie europejskiego okresu oceny na potrzeby koordynacji polityki gospodarczej: realizacja
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
PF Monitor konwergencji nominalnej w UE 7 marzec Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 77
Bardziej szczegółowoWniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 909 final 2013/0399 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez Maltę PL PL 2013/0399 (NLE) Wniosek
Bardziej szczegółowoB ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu
1997R1467 PL 13.12.2011 002.001 1 Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość B ROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1467/97 z dnia
Bardziej szczegółowoZ UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO?
Z UNII DO POLSKI, z POLSKI DO UNII, ILE, ZA CO i NA CO CZYLI CZY POLSKA BĘDZIE PŁATNIKIEM NETTO? Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest kwestią wyboru pewnego modelu cywilizacyjnego. Skutki ekonomiczne
Bardziej szczegółowoInformator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej
Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej Konwergencja nominalna a konwergencja realna kiedy będzie możliwe wprowadzenie euro? Joanna
Bardziej szczegółowoPROCEDURY REDUKOWANIA NADMIERNEGO DEFICYTU SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ
NAUKI O FINANSACH FINANCIAL SCIENCES 2(19). 2014 ISSN 2080-5993 Agata Szymańska Uniwersytet Łódzki PROCEDURY REDUKOWANIA NADMIERNEGO DEFICYTU SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Streszczenie:
Bardziej szczegółowoDeficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie. Joanna Siwińska
Deficyt budżetowy i dług publiczny w dłuższym okresie Joanna Siwińska Dług publiczny, jako % PKB Dług publiczny kraje rozwinięte 1880 1886 1892 1898 1904 1910 1916 1922 1928 1934 1940 1946 1952 1958 1964
Bardziej szczegółowoWynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej
Wynagrodzenie minimalne w Polsce i w krajach Unii Europejskiej Płaca minimalna w krajach unii europejskiej Spośród 28 państw członkowskich Unii Europejskiej 21 krajów posiada regulacje dotyczące wynagrodzenia
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Luksemburg, 12 czerwca 2017 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Luksemburg, 12 czerwca 2017 r. (OR. en) 10000/17 ECOFIN 496 UEM 188 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2014/56/UE w sprawie istnienia nadmiernego
Bardziej szczegółowoPUBLIC. Bruksela,2grudnia2013r. (OR.en) RADA UNIEUROPEJSKIEJ 16852/13 LIMITE ECOFIN1078 UEM410
ConseilUE RADA UNIEUROPEJSKIEJ Bruksela,2grudnia2013r. (OR.en) 16852/13 PUBLIC LIMITE ECOFIN1078 UEM410 AKTYUSTAWODAWCZEIINNEINSTRUMENTY Dotyczy: ZALECENIERADYmającenacelulikwidacjęnadmiernegodeficytu
Bardziej szczegółowoReforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku
Renata Grochowska Reforma czy status quo? Preferencje państw członkowskich wobec budżetu rolnego po 2020 roku Konferencja naukowa Strategie dla sektora rolno-spożywczego i obszarów wiejskich dylematy rozwoju
Bardziej szczegółowoInformator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej
Informator uro w Polsce w roku 20.?.?. Ekonomiczne, polityczne i społeczne aspekty rezygnacji z waluty narodowej STABILIZACJA KURSU WALUTOWEGO PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO STREFY EURO Joanna Stryjek, SGH Wejście
Bardziej szczegółowoKONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW. w ramach UNII EUROPEJSKIEJ. Implikacje dla Polski B 365094
KONKURENCJA PODATKOWA i HARMONIZACJA PODATKÓW w ramach UNII EUROPEJSKIEJ Implikacje dla Polski B 365094 SPIS TREŚCI Wstęp 9 ROZDZIAŁ I. PODATKI JAKO CZYNNIK WPŁYWAJĄCY NA MIĘDZY- NARODOWĄ POZYCJĘ GOSPODARKI
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoWiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Wiosenna prognoza na lata 2012-13: w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego Bruksela 11 maja 2012 r. W związku ze spadkiem produkcji odnotowanym pod koniec 2011
Bardziej szczegółowoSCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH
SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowodr Jan Hagemejer Karol Pogorzelski
Kryzys finansów publicznych i druga fala Wielkiej Recesji Badanie wykonane przez Instytut Badań Strukturalnych w ramach prac nad projektem: Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowoPozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej
Pozycja polskiego przemysłu spożywczego na tle krajów Unii Europejskiej mgr Mirosława Tereszczuk dr inż. Robert Mroczek Sofia, 12-13 września 2017 r. Plan wystąpienia 1. Cel pracy, źródła danych 2. Porównawcza
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10793/16 ECOFIN 675 UEM 261 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Hiszpania nie podjęła skutecznych działań
Bardziej szczegółowoOPINIA RADY z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji na lata 2008 2011 przedstawionego przez Polskę (2009/C 66/04)
20.3.2009 C 66/17 OPINIA RADY z dnia 10 marca 2009 r. w sprawie zaktualizowanego programu konwergencji na lata 2008 2011 przedstawionego przez Polskę (2009/C 66/04) RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając
Bardziej szczegółowouwzględniając Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 12,
L 129/12 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 423/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. dostosowujące ze skutkiem od dnia 1 lipca 2012 r. wynagrodzenia i emerytury urzędników i innych pracowników
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski
Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 20 POLITYKA BUDŻETOWA POLSKI W KONTEKŚCIE PRZYSZŁEGO CZŁONKOSTWA W UNII GOSPODARCZO WALUTOWEJ
Jolanta Ciak ROZDZIAŁ 20 POLITYKA BUDŻETOWA POLSKI W KONTEKŚCIE PRZYSZŁEGO CZŁONKOSTWA W UNII GOSPODARCZO WALUTOWEJ Wymogi wejścia do Unii Gospodarczo Walutowej Od ponad dwóch lat Polska jest jednym z
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wyzwania stojące przed Polską gospodarką Paweł Kruk Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 04-12-2014 r. Jeśli nie wiadomo o co chodzi, chodzi o : Pieniądze
Bardziej szczegółowoPL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
L 213/1 I (Akty ustawodawcze) OSTATECZNE PRZYJĘCIE (UE, Euratom) 2018/1140 budżetu korygującego nr 2 Unii Europejskiej na rok budżetowy 2018 PRZEWODNICZĄCY PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, uwzględniając Traktat
Bardziej szczegółowoEuro wspólny pieniądz
Euro wspólny pieniądz dr Agnieszka Kłos Polskie Stowarzyszenie Badań Wspólnoty Europejskiej Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.6.2016 r. COM(2016) 414 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zawierające ocenę wymaganą na mocy art. 24 ust. 3 i art. 120 ust. 3 akapit trzeci
Bardziej szczegółowoBruksela, dnia r. COM(2016) 727 final. ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 16.11.2016 r. COM(2016) 727 final ANNEXES 1 to 2 ZAŁĄCZNIKI do KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO, EUROPEJSKIEGO KOMITETU
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0043/413. Poprawka 413 Monika Vana w imieniu grupy Verts/ALE
7.2.2019 A8-0043/413 413 Motyw 20 (20) Należy w dalszym stopniu dopracować mechanizmy zapewniające powiązanie unijnej polityki finansowania z zarządzaniem gospodarczym w Unii, dzięki którym Komisja będzie
Bardziej szczegółowoPolityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk
Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk https://flic.kr/p/b6mlmh Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Mariusz Sagan Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoUnia Gospodarcza i Walutowa. Dr hab. Urszula Kurczewska
Unia Gospodarcza i Walutowa Dr hab. Urszula Kurczewska Unia Gospodarcza i Walutowa Unia Gospodarcza i Walutowa (UGW) to kolejny etap procesu integracji UE. Oznacza ona wspólną politykę monetarną państw
Bardziej szczegółowoWpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę
Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska
Bardziej szczegółowoEURO jako WSPÓLNA WALUTA
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy EURO jako WSPÓLNA WALUTA Prof. dr hab. Eugeniusz Gatnar Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 18 marca 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą jest euro
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 2.6.2014 r. COM(2014) 401 final Zalecenie ZALECENIE RADY w sprawie wdrażania ogólnych wytycznych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich, których walutą
Bardziej szczegółowoKomisja odzyskuje od państw członkowskich 346,5 mln euro z wydatków na WPR
IP/10/284 Bruksela, dnia 16 marca 2010 r. Komisja odzyskuje od państw członkowskich 346,5 mln euro z wydatków na WPR W wyniku decyzji dotyczącej procedury rozliczenia zgodności rachunków przyjętej przez
Bardziej szczegółowoPłaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT]
Płaca minimalna w krajach Unii Europejskiej [RAPORT] data aktualizacji: 2018.05.14 Wysokość płacy minimalnej jest tematem wielu dyskusji. Niektóre grupy społeczne domagają się jej podniesienia, z kolei
Bardziej szczegółowoKOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY ORAZ EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 28.6.2006 KOM(2006) 320 wersja ostateczna 2006/0109 (CNS) 2006/0110 (CNB) KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY ORAZ EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO
Bardziej szczegółowoWpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP
Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie
Bardziej szczegółowoZalecenie ZALECENIE RADY. mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce. {SWD(2013) 393 final}
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.5.2013 COM(2013) 393 final Zalecenie ZALECENIE RADY mające na celu likwidację nadmiernego deficytu budżetowego w Polsce {SWD(2013) 393 final} PL PL Zalecenie ZALECENIE
Bardziej szczegółowoWniosek OPINIA RADY. w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 911 final 2013/0396 (NLE) Wniosek OPINIA RADY w sprawie programu partnerstwa gospodarczego przedłożonego przez SŁOWENIĘ PL PL 2013/0396 (NLE) Wniosek
Bardziej szczegółowo(Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA
24.9.2014 L 280/1 II (Akty o charakterze nieustawodawczym) ROZPORZĄDZENIA ROZPORZĄDZENIE DELEGOWANE KOMISJI (UE) NR 994/2014 z dnia 13 maja 2014 r. zmieniające załączniki VIII i VIIIc do rozporządzenia
Bardziej szczegółowo=Dá F]QLN QU s}ï v] }o] Çl] ] v]'ïv i v }l îìíï
736 M. Belka Narodowy Bank Polski Warszawa, r. Z nia na rok 2013 przed do projektu u Z nia. W ch realizowanej przez Narodowy Bank Polski 3 r. Ponadto i W na rok 2013 10 2012 r. p 2. W 2013 r. olskim w
Bardziej szczegółowo