Mateusz Fic Przyczyny i skutki kryzysu finansowego w Grecji
|
|
- Michalina Pawlak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UNIWERSYTET EKONOMICZNY W KRAKOWIE KRAKOWSKA SZKOŁA BIZNESU STUDIA PODYPLOMOWE MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO Mateusz Fic Przyczyny i skutki kryzysu finansowego w Grecji Praca pisana pod kierunkiem Dr Katarzyny Stabryła-Chudzio Kraków rok
2 Spis treści 1. Wstęp Droga Grecji do strefy euro Stan greckiej gospodarki przed przystąpieniem do strefy euro Kontrowersje przy wprowadzaniu Grecji do strefy euro Przebieg kryzysu Ujawnienie faktycznego stanu greckich finansów jesienią 2009 roku Pomoc finansowa udzielona Grecji przez Unię Europejską i Międzynarodowy Fundusz Walutowy Powstanie Europejskiego Mechanizmu Stabilności odpowiedzią na kryzys w Europie Wnioski Literatura
3 1. Wstęp Celem pracy było określenie przyczyn oraz wskazanie skutków kryzysu gospodarczego w Grecji. Wybór tematu pracy wynika z jego aktualności oraz obecności w mediach. W pracy posłużono się analizą dostępnych dokumentów i opracowań m. in. Komisji Europejskiej i Narodowego Banku Polskiego. W pierwszym rozdziale następującym po wstępie przedstawiono stan greckiej gospodarki przed jej przystąpieniem do strefy euro, wskazano na jej problemy oraz zwrócono uwagę na kontrowersje i nieprawidłowości jakie towarzyszyły akcesji Grecji do Unii Gospodarczej i Walutowej. Kolejny rozdział dotyczy przebiegu kryzysu w Grecji, uwidocznionego w 2009 roku oraz pomocy udzielonej Grecji przez Unię Europejską i Międzynarodowy Fundusz Walutowy w zamian za obietnice reform ze strony greckiego rządu. W następnym rozdziale przedstawione zostało powstanie oraz struktura Europejskiego Mechanizmu Stabilności, który ma wspomagać kraje strefy euro będące w trudnej sytuacji finansowej. W rozdziale ostatnim zawarto wnioski płynące z powyższych rozdziałów. 2. Droga Grecji do strefy euro 2.1. Stan greckiej gospodarki przed przystąpieniem do strefy euro Grecja stała się pełnoprawnym członkiem Unii Gospodarczej i Walutowej z dniem 1 stycznia 2001 roku. Obecne uważa się, że Grecja w ogóle nie powinna była zostać dopuszczona do strefy euro. Trudną sytuację gospodarczą tego kraju można było zaobserwować jeszcze przed jej przystąpieniem do strefy euro. W dokumencie opublikowanym przez Ministerstwo Finansów (Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s. 3) za główne przyczyny spadku konkurencyjności Grecji na arenie międzynarodowej oraz słaby stan jej gospodarki uważa się m. in.: preferencyjne traktowanie przedsiębiorstw państwowych w porównaniu z sektorem prywatnym, sztywność rynku pracy, strukturę systemu ubezpieczeń społecznych wspierającą nadmierny rozwój drobnej przedsiębiorczości oraz brak przejrzystości instytucjonalnej i legislacyjnej. System socjalny w Grecji był bardzo kosztowny. Nie motywował obywateli do płacenia większych niż minimalne składek, ponieważ korzyści z takiego działania były niewielkie. Grecy przechodzili na emeryturę bardzo wcześnie, spadała więc podaż pracy i jednocześnie wzrastało obciążenie budżetowe. Systematycznie wzrastało 3
4 samozatrudnienie z uwagi na trudności w pobieraniu składek na ubezpieczenia społeczne od osób samo zatrudnionych. Ponadto Grecja nie potrafiła stworzyć skutecznego systemu egzekwowania podatków. Wprowadzony w 1982 roku system indeksacji płac również negatywnie oddziaływał na gospodarkę, przyczyniając się do wzrostu poziomu bezrobocia (wykres 1). Miał on doprowadzić do zmniejszenia się różnicy dochodów w społeczeństwie. W rezultacie jednak doprowadził do nadmiernego wzrostu płac pracowników niedoświadczonych i niewykwalikowanych o stosunkowo małej produktywności w relacji do wynagrodzenia jakie otrzymywali. Koszty zatrudnienia były wysokie, a nieproporcjonalne zarobki w tej grupie zawodowej spowodowały niechęć przedsiębiorców do zatrudniania większej ilości pracowników. Stopniowo zaczęto łagodzić reguły systemu indeksacji, gdyż zauważono, że jest on niekorzystny. W 1992 roku zniesiono go całkowicie. Wykres 1. Stopa bezrobocia w Grecji i Unii Europejskiej w latach Źródło: Rozkrut, Woreta, 2005, s. 11. Grecką gospodarkę ograniczały również inne regulacje dotyczące pracy, między innymi wysokie koszty zwolnień i rotacji pracowników. Przedsiębiorcy niechętnie zatrudniali nowych ludzi w okresie dobrej koniunktury z uwagi na kosztowną redukcję etatów w przypadku niekorzystnej zmiany w sytuacji gospodarczej. Grecki rynek pracy pozostawał w grupie najbardziej regulowanych wśród krajów OECD (Rozkrut, Woreta, 2005, s. 12). Aż do 1993 roku banki komercyjne były zobligowane do zakupu skarbowych instrumentów dłużnych. Jednocześnie były zobowiązane do przeznaczenia 75% 4
5 środków odpowiadających wartości zgromadzonych przez nie depozytów na finansowanie preferowanej przez państwo działalności, z tego 40% musiało być zainwestowane w zakup bonów skarbowych (Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s. 4). Pieniądze uzyskane ze sprzedaży papierów wartościowych były wykorzystywane do finansowania nierentownych spółek państwowych działających w branżach schyłkowych. Analogicznie więc spadała podaż kredytów dla instytucji prywatnych, co skutkowało wypieraniem ich projektów przez nieefektywną działalność państwową. Niskie tempo prywatyzacji pomagało w utrzymaniu takiego stanu rzeczy. W latach Grecja była jedynym krajem w Unii Europejskiej, w którym nakłady na inwestycje w środki trwałe spadały zamiast rosnąć, średnio 0,4% rocznie (Rozkrut, Woreta, 2005, s. 13). Należy podkreślić, że Grecja miała bardzo znikomy napływ inwestycji zagranicznych, co spowalniało jej rozwój. Było to spowodowane między innymi brakiem przejrzystych reguł i niejasnymi procedurami administracyjnymi, oraz słabo rozwiniętą infrastrukturą utrudniającą prowadzenie działalności gospodarczej. Przyczyniła się do tego również polityka makroekonomiczna Grecji, ukierunkowana na zapewnienie osiągniecia korzyści politycznych zamiast dążenia do stabilności i równowagi. W konsekwencji wszystkie te czynniki doprowadziły do tego, że grecki przemysł był słabo rozwinięty i nie był konkurencyjny na arenie międzynarodowej. Odzwierciedlało się to w pogłębiającym się deficycie obrotów towarowych (wykres 2). Wykres 2. Saldo obrotów towarowych w Grecji w latach (% PKB) Źródło: Rozkrut, Woreta, 2005, s
6 2.2. Kontrowersje przy wprowadzaniu Grecji do strefy euro Kwestia przyjęcia Grecji do strefy euro do dzisiaj wzbudza kontrowersje. Analitycy są zgodni, że jedną z przyczyn kryzysu było przyjęcie Grecji do strefy euro, pomimo niepełnego stosowania się do kryteriów zbieżności z Maastricht. W raporcie o konwergencji z 2000 roku Komisja Europejska pozytywnie oceniła sytuację Grecji. Raport wskazywał na to, że (Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s. 7-8): 1. Kryterium stóp procentowych zostało spełnione. Średnia długoterminowa stopa procentowa za okres dwunastu miesięcy poprzedzających dokonywaną ocenę wyniosła 6,4% i była niższa od wartości referencyjnej ustanowionej na poziomie 7,2% (wykres 3). 2. Od grudnia 1999 roku Grecja spełniała kryterium inflacji. Jej wartość w marcu 2000 roku wynosiła 2,0%, czyli o 0,4 pkt proc. poniżej wartości referencyjnej (Zmniejszenie inflacji przez Grecję było krótkookresowe. Wskaźnik inflacji przekroczył swoją wartość referencyjna już w październiku 2000 roku - wykres 3). 3. Deficyt sektora general government został zredukowany w ciągu czterech lat z 10,2% PKB do 1,6% PKB, w kolejnych latach prognozowano utrzymanie poziomu deficytu poniżej 3% PKB (wykres 3). 4. Grecja uczestniczyła w mechanizmie ERM i ERM II ponad dwa lata (do grudnia 2000 roku). Wahania kursu walutowego w tym okresie zostały uznane za zgodne z wymaganiami zawartymi w traktacie z Maastricht (wykres 3). 5. Dług publiczny Grecji nie został obniżony poniżej referencyjnego poziomu 60% PKB. Ze względu na obniżający się dług oraz perspektywę utrzymania tego trendu w następnych latach uznano kryterium długu jako spełnione (wykres 3). 6
7 Wykres 3. Wypełnienie kryteriów konwergencji przez Grecję Źródło: Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s. 8. W 2004 roku zrewidowano przedstawione wyżej dane statystyczne. Jak się okazało, deficyt finansów publicznych Grecji przed przystąpieniem do strefy euro znacznie przekraczał maksymalne 3% PKB (wykres 4). 7
8 Wykres 4. Deficyt sektora finansów publicznych w Grecji w latach Źródło: Rozkrut, Woreta, 2005, s. 14. Unia Europejska i nowy rząd grecki zaczęły podejrzewać, że statystyki w Grecji były fałszowane. W raporcie przygotowanym przez greckie Ministerstwo Finansów wskazano, że poprzednie rządy uciekały się do kreatywnej księgowości i skutecznie ukrywały realną wielkość deficytu za pomocą transakcji finansowych. Jedną z nich była umowa z bankiem Goldman Sachs, który zaproponował Grecji skomplikowany swap. Grecja dostała pieniądze, które pozwoliły jej zmniejszyć deficyt budżetowy w zamian za przychody z opłat lotniskowych. Kolejne greckie rządy zawarły wiele podobnych umów co pozwoliło na zmniejszenie deficytu, oraz przesunięcie długu w przyszłość. Pierwszy ujawniony kontrakt, który miał przyczynić się do ukrywania długów pochodzi z 2001 roku, czyli został zawarty po przystąpieniu Grecji do strefy euro. Wielu ekonomistów i polityków podejrzewa, że takie umowy były zawierane wcześniej i dzięki temu Grecja zdołała dostać się do strefy euro. Były grecki premier jak i inni greccy politycy sprawujący wówczas władzę zaprzeczają, że dochodziło do takich oszustw (Kozieł, 2011). Analitycy są zgodni, że przywódcy unijni nie powinni byli wprowadzić Grecji do strefy euro. Jak powiedział Otmar Issing (główny ekonomista Bundesbanku w latach ): W 1998 roku Grecja mogła tylko marzyc o Euro, nikt nie wierzył w taki scenariusz (Toscer, 2013). Podobne zdanie miał Yves- Thibault de Silguy sprawujący funkcje komisarza europejskiego ds. euro w latach (Toscer, 2013): Było oczywiste, ze Grecja nigdy nie spełni warunków. Zwłaszcza tych, które dotyczą inflacji i długu publicznego Jak to możliwe, że deficyt budżetowy nagle zaczął się kurczyć i 8
9 w niespełna dwa lata Grecja dokonała gospodarczego cudu? Udało jej się to tylko dzięki kreatywnej księgowości i wątpliwym transakcjom z Goldman Sachs. 19 czerwca 2000 roku Rada Europejska zadecydowała o przyjęciu Grecji do strefy euro. Unia Europejska miała w tym konkretny cel. Chciała poszerzać unię walutową, aby móc skuteczniej konkurować z amerykańskim dolarem. Taki stan rzeczy był popierany przez Francję, która nie chciała, aby unia walutowa została zdominowana przez Niemcy. Europejski Bank Centralny również nie zgłaszał sprzeciwu, choć niechętnie patrzył na pomysł przystąpienia Grecji do strefy euro. Wydaje się, że powinien był w tej kwestii stanowczo zaprotestować, być może udałoby się uniknąć jednego z większych kryzysów finansowych w historii. 3. Przebieg kryzysu 3.1. Ujawnienie faktycznego stanu greckich finansów Od 2002 roku, gdy euro weszło do obiegu gotówkowego Grecy systematycznie się zadłużali przeznaczając pieniądze na bieżącą konsumpcję zamiast na inwestycje, które mógłby ożywić grecką gospodarkę. Zarobki w sferze publicznej wzrosły dwukrotnie. W październiku 2009 roku ujawniono, że deficyt sektora rządowego i samorządowego wyniesie 12,7%, a nie 3,7% jak zakładano w kwietniu 2009 czy 8% zakładanych we wrześniu 2009 roku. Ostatecznie w 2010 roku Eurostat wskazał, że deficyt Grecji w 2009 roku wynosił 13,6% PKB (Mroczek, Więcek 2013, s. 64). Rewizja danych aż o dziewięć punktów procentowych była szokiem. Dotychczas żaden kraj UE nie wykazał aż takiej rozbieżności. Inwestorzy i wierzyciele zdali sobie sprawę, że greckie statystyki były od lat fałszowane. Reakcją na te informacje było obniżenie ocen wiarygodności kredytowych przez agencje ratingowe, co doprowadziło do spadku wartości greckich aktywów na rynkach finansowych. W wyniku obniżki ratingów przez agencje S&P,Fitch i Moody s greckie obligacje zyskały miano śmieciowych. Wzrost ryzyka bankructwa Grecji przyczynił się do pogorszenia sytuacji kapitałowej i zmniejszenia płynności w greckim systemie bankowym. Z banków zaczęto masowo wycofywać depozyty, zarówno przez zagranicznych inwestorów jak i obywateli greckich. Wysokie ryzyko niewypłacalności Grecji przyczyniło się do wzrostu kosztów pożyczek jej udzielanych. Grecja wpadła w spiralę zadłużeniową. Unia Europejska musiała opracować plan, dający wyjście z tej sytuacji. Rozważano między innymi (Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s. 19): 9
10 1. Wykluczenie Grecji ze strefy euro. Dobrowolne odejście Grecji ze strefy euro wiązałoby się z ustaleniami dotyczącymi następujących kwestii: - transferu kompetencji w zakresie prowadzenia polityki pieniężnej z EBC do krajowego banku centralnego, zwrotu krajowemu bankowi centralnemu udziału w kapitale EBC oraz w rezerwach walutowych strefy euro, utworzenia nowej waluty, przywrócenia drachmy lub przyjęcia innej niż euro waluty międzynarodowej. Unia walutowa zapewnia amortyzację skutków kryzysu państwom członkowskim charakteryzującym się wysokim długiem sektora rządowego i samorządowego. Grecja nie miała bodźców ekonomicznych do jej opuszczenia. 2. Doprowadzenie do bankructwa Grecji. Skutkiem niewypłacalności Grecji byłyby straty na rachunkach wierzycieli oraz konieczność znacznej poprawy w krótkim czasie salda budżetu. W wyniku spadku zaufania do Grecji transfery międzynarodowe zostałyby ograniczone. Dopływ zagranicznych środków do greckich przedsiębiorstw zostałby zahamowany, co ograniczyłoby ich rozwój. Ogłoszenie niewypłacalności przez Grecję groziłoby załamaniem stabilności sektora finansowego Unii Europejskiej (wykres 5). 3. Udzielenie Grecji wsparcia finansowego. Ostatecznie zdecydowano się na ten trzeci wariant. Bankructwo Grecji wiązałoby się z dużymi stratami finansowymi dla pozostałych państw Unii Europejskiej, oraz zachwiałoby stabilnością finansową strefy euro. Dzisiejsze systemy finansowe są ze sobą mocno zintegrowane, więc kryzys jednego kraju odbija się na innych. 10
11 Wykres 5. Zaangażowanie zagranicznych banków w inwestycje w Grecji w marcu 2010 roku (mld USD) Źródło: Ministerstwo Finansów Kryzys grecki - geneza i konsekwencje, 2010, s Pomoc finansowa udzielona Grecji przez Unię Europejską i MFW Grecja uzyskała pomoc finansową z Unii Europejskiej oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Musiała jednak zobowiązać się do szeregu reform, które miały w długim terminie zrównoważyć system finansowy oraz doprowadzić do obniżenia poziomu deficytu budżetowego z poziomu 13,7 % PKB do poziomu poniżej 3% PKB w 2014 roku (Mroczek, Więcek 2013, s. 64). Grecja zobowiązała się także zreformować system emerytalny, wzmocnić instytucjonalne ramy finansów publicznych oraz poprawić konkurencyjność greckiej gospodarki. Pozostałe reformy miały dotyczyć miedzy innymi reorganizacji administracji publicznej, wprowadzenia zmian w sztywnych regulacjach dotyczących rynku pracy, poprawy klimatu inwestycyjnego, 11
12 racjonalizację działalności przedsiębiorstw państwowych, poprawę wykorzystania funduszu z UE (Mroczek, Więcek 2013, s. 64). Działania oszczędnościowe rządu spowodowały liczne strajki, zamieszki i niezadowolenie obywateli jednak rząd był zobowiązany do ich wprowadzania w celu otrzymania pomocy finansowej. Na mocy porozumienia zawartego w maju 2010 roku między Grecją a Unią Europejską i Międzynarodowym Funduszem Walutowym Grecji przyznano 110 mld euro pożyczki w ramach tzw. pierwszego programu pomocowego (80 mld euro udostępniła Komisja Europejska, a pozostałem 30 mld euro Międzynarodowy Fundusz Walutowy). Kwota ta miała być wypłacana w transzach od maja 2010 do czerwca 2014 roku w miarę realizacji zaakceptowanych reform. Chodziło głównie o redukcję deficytu budżetowego z poziomu 13,7 % PKB do poziomu poniżej 3% PKB w 2014 roku. Miało to zostać osiągnięte między innymi poprzez obniżanie emerytur, redukcje kadrowe oraz zmniejszenie zarobków w sektorze publicznym i służbie zdrowia. Od Grecji wymagano zrównoważenia salda bilansu handlowego, stabilizacji sektora bankowego, obniżenia kosztów lokalnej administracji, czy umożliwienie łatwiejszego zakładania firm. Program zakładał też redukcję długu publicznego od 2014 roku. Realizację tego programu mieli kontrolować co kwartał eksperci tzw. trojki czyli Komisji Europejskiej, Europejskiego Banku Centralnego oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego ( isting_countries_in_trouble/index_pl.htm data odczytu ). Okazało się jednak, że środki z pierwszego programu pomocowego nie są wystarczające. 14 marca 2012 roku Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz ministrowie finansów państw strefy euro zatwierdzili drugi pakiet pomocowy dla Grecji w wysokości 164,5 mld euro. 144,7 mld euro pochodziło z Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej - funduszu pomocy, który rozpoczął swoją działalność w 2010 roku. Pozostałą kwotę tj mld euro miał pokryć Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Tak jak w przypadku pierwszego programu pomocowego kwotę podzielono na raty wypłacane od marca 2012 do grudnia 2014 roku w miarę realizacji celów wyznaczonych greckiemu rządowi. Oprócz głównego celu postawionemu greckiemu rządowi, czyli konsolidacji fiskalnej, wymaganiami trojki były głównie: poprawa konkurencyjności, redukcja jednostkowych kosztów zatrudnienia poprzez uelastycznienie rynku pracy, prywatyzacja, oraz, podobnie jak w przypadku pierwszego pakietu pomocowego, usprawnienie administracji publicznej w celu sprawniejszego 12
13 przeprowadzania reform ( redukcja-greckiego-dugu--w-zamian-za-wicej-reform data odczytu: ). W listopadzie 2012 Eurogrupa, oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy zdecydowali o obniżeniu kosztów obsługi pożyczek udzielonych Grecji oraz wydłużeniu terminu ich spłacalności. W efekcie w latach Grecja otrzymała 240 mld euro pomocy, które uchroniły ją przed niewypłacalnością. W styczniu 2015 roku w greckich wyborach parlamentarnych zwyciężyła lewicowa partia Syriza będąca do tej pory w opozycji. Jest to przejawem niezadowolenia greckich obywateli z prowadzenia polityki oszczędności. Partia ta w swoim programie stanowczo opowiadała się przeciwko polityce zaciskania pasa. Pod koniec stycznia grecki minister finansów Yanis Varoufakis zapowiedział zerwanie współpracy z kontrolerami trojki ( data odczytu: ). Obecnie (kwiecień 2015) trwają negocjacje w sprawie kolejnego programu pomocowego dla Aten. Syriza i obywatele greccy nie chcą dalszej polityki oszczędności budżetowych i reform narzucanych przez trójkę, jednocześnie chcą pozostać w strefie euro, licząc na dalsze wsparcie finansowe i redukcję długu. Oprocentowanie 10 letnich obligacji rządowych Grecji w dniu 1 kwietnia 2015 wynosiło 13%. Dzień wcześniej Agencja Standard & Poor's obniżyła rating Grecji o jeden stopień, z "B minus" do "CCC plus" z perspektywą negatywną. W ocenie agencji Grecja nie będzie w stanie honorować swoich zobowiązań finansowych "bez głębokich reform lub dalszej pomocy finansowej". Pomimo trwających już od lutego 2015 roku rozmów, władze Grecji nie zdołały się porozumieć z MFW w celu uwolnienia wynoszącej do 7,2 mld euro transzy pomocy. Kredytodawcy domagają się kolejnych reform i cięć, na co nie chcą zgodzić się Grecy. Do 5 czerwca Grecja musi oddać MFW kolejną transzę należności w wysokości około 300 mln euro. Rzecznik MFW William Murray ostrzegł, że Grecja zostanie pozbawiona finansowania, jeśli nie zapłaci należnej raty. Wysokość długu publicznego w stosunku do PKB w 2014 roku to niemalże 175% (wykres 6) tj. 350 mld euro. Jak wskazuje wykres 7 przy założeniu utrzymania 3% PKB nadwyżki pierwotnej Grecja potrzebowałaby ponad 58 lat na spłacenie całego długu ( html data odczytu: ). 13
14 Wykres 6. Wysokość długu publicznego Grecji w latach (%PKB) Źródło: (data odczytu ). Wykres 7. Dług publiczny Grecji prognoza do roku 2030 (% PKB) Źródło: Sporek, 2013, s
15 4. Powstanie Europejskiego Mechanizmu Stabilności odpowiedzią na kryzys w strefie euro W maju 2010 roku w odpowiedzi na rozprzestrzeniający się kryzys finansowy Rada ECOFIN podjęła decyzję o ustanowieniu tymczasowego europejskiego mechanizmu stabilizacyjnego składającego się z (Trzcińska, 2013, s. 11): 1. Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (European Financial Stability Facility, EFSF) udzielającego wsparcia wyłącznie krajom strefy euro finansowanego poprzez emisję instrumentów dłużnych gwarantowanych przez kraje strefy euro. 2. Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (European Financial Stabilisation Mechanism, EFSM) pozyskującego środki na rynkach finansowych (przez Komisję Europejską) poprzez emisję papierów dłużnych gwarantowanych przez budżet Unii Europejskiej. Potrzebne okazało się jednak utworzenie stałego mechanizmu przywracania stabilności finansowej gospodarek krajów strefy euro. W grudniu 2010 roku Komisja Europejska podjęła decyzję o utworzeniu Europejskiego Mechanizmu Stabilności, który miał w przyszłości zastąpić tymczasowe EFSF oraz EFSM. Aby utworzyć Europejski Mechanizm Stabilności (European Stability Mechanism, ESM) konieczne było wprowadzenie zmian w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). (Trzcińska 2013, s. 10) W marcu 2011 roku art. 136 TFUE dodano ustęp trzeci, który umożliwił państwom strefy euro powołanie mechanizmu stabilności mającego służyć ochronie stabilności strefy euro. Zgodnie z tym zapisem, udzielenie ewentualnego wsparcia finansowego podlega rygorystycznym warunkom. Działalność ESM zainaugurowano 8 października 2012 podczas pierwszego posiedzenia zarządu. Głównym zadaniem ESM jest (Trzcińska, 2013, s. 17): Pozyskiwanie finansowania i oferowanie wsparcia, obwarowanego rygorystycznymi warunkami dostosowanymi do formy pomocy, państwom strefy euro doświadczającym, bądź zagrożonym poważnymi problemami finansowymi, gdy jest to niezbędne w celu ochrony stabilności finansowej strefy euro jako całości oraz jej członków. Zatem podobnie, jak ma to miejsce w przypadku wsparcia z MFW, ESM oferuje pomoc państwom strefy euro, w których występują zakłócenia w normalnym dostępie do finansowania rynkowego lub ryzyko wystąpienia takich zakłóceń. ESM finansuje swoje działania, pozyskując środki na rynkach kapitałowych. ESM ma status międzynarodowej instytucji finansowej ustanowionej na mocy międzyrządowego porozumienia państw strefy euro, dlatego wszystkie kraje 15
16 posługujące się walutą euro są członkami ESM. Całkowity kapitał Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego wynosi 704,8 mld euro (wykres 8), na które składa się ( data odczytu: ).2015): - 80,5 mld euro kapitału wpłaconego przez państwa członkowskie, - 624,3 mld euro kapitału na żądanie. Struktura kapitału ESM (mld euro) [WARTOŚĆ] [WARTOŚĆ] Kapitał wpłacony Kapitał na żądanie Wykres 8. Struktura kapitału ESM Źródło: (data odczytu: ). Efektywna zdolność do udzielenia pożyczek przez ESM wynosi około 500 mld euro podlega rewizji co 5 lat (Narodowy Bank Polski, 2011, s. 4). Europejski Mechanizm Stabilności dysponuje następującymi instrumentami pomocy finansowej ( data odczytu: ).2015): 1. Pożyczkami dla krajów dotkniętych lub zagrożonych poważnymi problemami finansowymi. 2. Zakupem obligacji państw członkowskich na pierwotnym i wtórnym rynku długu. 3. Ostrożnościową pomocą finansową w postaci ostrożnościowej warunkowej linii kredytowej (PCCL), bądź ą ź wspomagającej uwarunkowanej linii kredytowej (ECCL). 4. Pożyczkami dla krajów na dokapitalizowanie instytucji finansowych. 5. Bezpośrednim dokapitalizowaniem instytucji finansowych w określonych warunkach. 16
17 Tabela 1. Rating ESM wystawiony przez agencje Moody s i Fitch Rating długoterminowy Rating krótkoterminowy Moody's Aa1 P-1 Fitch Ratings AAA F1+ Źródło: (data odczytu: ). Tabela 2. Wkład kapitałowy państw członkowskich Członkowie ESM Udział (%) Kapitał ( w mld euro) Kapitał wpłacony (w mld euro) Austria 2, ,48 2,23 Belgia 3, ,34 2,78 Cypr 0,1949 1,37 0,16 Estonia 0,1847 1,3 0,15 Finlandia 1, ,58 1,44 Francja 20, ,7 16,31 Niemcy 26, ,02 21,72 Grecja 2, ,72 2,25 Irlandia 1, ,14 1,27 Włochy 17, ,4 14,33 Łotwa 0,2746 1,93 0,22 Litwa 0,4063 2,86 0,33 Luksemburg 0,2487 1,75 0,2 Malta 0,0726 0,51 0,06 Holandia 5, ,02 4,57 Portugalia 2, ,56 2,01 Słowacja 0,8184 5,77 0,66 Słowenia 0,4247 2,99 0,34 Hiszpania 11, ,33 9,52 Razem ,8 80,5 Źródło: (data odczytu: ). 17
18 5. Wnioski Grecja nie była przygotowana do wejścia do strefy euro. Problemy jej gospodarki można było zauważyć jeszcze przed 2000 rokiem. Do jej głównych problemów można było zaliczyć między innymi: sztywność rynku pracy, kosztowny system socjalny, preferencyjne traktowanie przedsiębiorstw państwowych oraz brak przejrzystości instytucjonalnej i legislacyjnej. Grecja nie spełniła kryteriów z Maastricht. Pomimo tego Komisja Europejska pozytywnie oceniła raport o wypełnieniu przez Grecję kryteriów konwergencji nominalnej i zdecydowała o przyjęciu Grecji do strefy euro. Jak się później okazało, statystyki przedstawione przez Grecję były fałszowane. Grecja weszła do strefy euro bez wyraźnych głosów sprzeciwu ze strony Unii Europejskiej. Grecy po przyjęciu euro zaczęli się zadłużać przeznaczając pieniądze na konsumpcję zamiast na inwestycje. Jednocześnie dalej przedstawiali fałszywe statystyki, aż do 2009 roku. W 2009 roku Grecy ujawnili prawdziwe statystyki. Okazało się, że grecka gospodarka jest w bardzo słabym stanie i nie przetrwa bez pomocy z zewnątrz. Zdecydowano się pomóc Grecji, gdyż jej bankructwo wiązałoby się z dużymi stratami finansowymi innych państw wspólnoty, oraz zachwiałoby stabilnością sektora finansowego strefy euro i całej Unii Europejskiej, a sama Grecja nie chciała opuszczać strefy euro. Grecja uzyskała pomoc finansową z Unii Europejskiej i Międzynarodowego Funduszu Walutowego w zamian za obietnice przeprowadzenia reform, które miały uzdrowić grecką gospodarkę. Dotychczas były to dwa programy pomocowe. W 2015 roku do władzy w Grecji doszła lewicowa partia Syriza. Jest to przejawem niezadowolenia Greków, którzy nie chcą się zgodzić z polityką oszczędności. W związku z pogłębiającym się kryzysem w strefie euro, Unia Europejska podjęła decyzję o utworzeniu stałego mechanizmu wspierającego państwa będące w trudnej sytuacji gospodarczej. Takim projektem jest Europejski Mechanizm Stabilności, który ma status międzynarodowej instytucji finansowej. Jego łączny kapitał wynosi 704,8 mld euro i jego zadaniem jest udzielanie pomocy państwom strefy euro mających finansowe kłopoty. 18
19 Literatura Gajewski P. (2013), Kryzys w strefie euro Przyczyny przebieg i perspektywy jego rozwiązania, Narodowy Bank Polski, Warszawa. Informacja na temat nowych zasad funkcjonowania Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF) oraz przyszłego kształtu Europejskiego Mechanizmu Stabilności (ESM), (2011), Narodowy Bank Polski, Departament Zagraniczny, Warszawa. Kalka P. (2012), Powstanie Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego, Biuletyn Instytutu Zachodniego, nr 99, Poznań. Karnowski J. (2006), Polityka gospodarcza Hiszpanii, Portugalii i Grecji w drodze do Unii Gospodarczej i Walutowej. Analiza doświadczeń na tle teorii, Warszawa, Waszyngton. Kryzys grecki - geneza i konsekwencje (2010), Narodowy Bank Polski, Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez Rzeczpospolitą Polską, Warszawa. Mroczek K., Więcek A. (2013), Kryzys gospodarczy w Grecji i Hiszpanii a jego skutki w ujęciu sektorowym, Przegląd Prawniczy Ekonomiczny i Społeczny 1/2013. Mundry R. (2012), Działania Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (EFSM) oraz Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej (EFSF), Zakład Polityki Gospodarczej, Wrocław. Programy pomocowe dla Grecji, Irlandii i Portugalii stan na sierpień 2011 r., Narodowy Bank Polski, Departament Zagraniczny. Rozkrut M., Woreta R. (2005), Sukcesy i porażki Grecji na drodze do strefy euro Wnioski dla nowych krajów UE, Narodowy Bank Polski, Warszawa. Trzcińska A. (2013), Europejski Mechanizm Stabilności jako stabilizator w planowanej unii finansowej, Departament Zagraniczny, Narodowy Bank Polski. Sporek T. Globalne konsekwencje kryzysu finansowego w Grecji, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Źródła internetowe: Baj L. (2012), Alfabet greckiego kryzysu, data odczytu: Gans M. (2013), Europejski Mechanizm Stabilności, data odczytu
20 Gwiazda A. (2010), Udawanie Greka w eurolandzie, data odczytu: Kolany K. (2015), W co gra Grecja?, data odczytu: Kozieł H. (2012), Wysokie koszty nieuzasadnionej pobłażliwości, Rzeczpospolita, data odczytu: Literki kontra kryzys. ESM - brakujący element unii monetarnej, (2012) Polska Agencja Prasowa ESM braku jacy_element_unii.html#ixzz3zw60hiqe data odczytu: Tajne pożyczki z Goldman Sachs pomogły ukryć dług Grecji ( ) g_grecji.html data odczytu: Toporowski P. (2015), Czas na katharsis: redukcja greckiego długu w zamian za więcej reform, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, -w-zamian-za-wicej-reform data odczytu: Toscer O. (2013), Grecja- Europejska Pięta Achillesa, data odczytu: Widzyk A. (2015), KE: "niepokojące tendencje" na rynkach z powodu Grecji, Polska Agencja Prasowa iet&dz=gospodarka&idnewscomp=198194&filename=&idnews=201505&data=&statu s=biezace&_checksum= data odczytu: m data odczytu: sting_countries_in_trouble/index_pl.htm data odczytu: data odczytu: onding_to_the_debt_crisis/index_pl.htm data odczytu:
21 data odczytu: data odczytu:
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKryzys strefy euro. Przypadek Grecji
Kryzys strefy euro. Przypadek Grecji Początek kryzysu w Grecji Skala problemów w Grecji została ujawniona w kwietniu 2009, gdy w zrewidowano prognozę deficytu budżetowego z 3,7% PKB do 12,7%, a ostatecznie
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoKonwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie. Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ
Konwergencja nominalna versus konwergencja realna a przystąpienie Polski do strefy euro część I Ewa Stawasz Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UŁ Plan prezentacji 1. Nominalne kryteria konwergencji
Bardziej szczegółowoPrognozy gospodarcze dla
Prognozy gospodarcze dla Polski po I kw. 21 Łukasz Tarnawa Główny Ekonomista Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, 13.5.21 Gospodarka globalna po kryzysie finansowym Odbicie globalnej aktywności gospodarczej
Bardziej szczegółowoPrognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela/Strasburg, 25 lutego 2014 r. Prognoza z zimy 2014 r.: coraz bardziej widoczne ożywienie gospodarcze W zimowej prognozie Komisji Europejskiej przewiduje się
Bardziej szczegółowoSystem finansowy w Polsce. dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl
System finansowy w Polsce dr Michał Konopczak Instytut Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich michal.konopczak@sgh.waw.pl Segmenty sektora finansowego (w % PKB) 2 27 212 Wielkość systemu finansowego
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 5 listopada 2013 r. Jesienna prognoza gospodarcza: stopniowe ożywienie, zewnętrzne ryzyko W ostatnich miesiącach pojawiły się obiecujące oznaki ożywienia
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro Po co komu Unia Europejska i euro? dr Urszula Kurczewska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 23 października 2012 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 2018 ROK
29.2.207 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 536 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ W EUROPIE NA 208 ROK Końcowe miesiące roku to dla większości menedżerów i specjalistów
Bardziej szczegółowoDepartament Zagraniczny
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Zagraniczny Warszawa, sierpień 2011 Informacja na temat nowych zasad funkcjonowania Europejskiego Instrumentu Stabilności Finansowej (EFSF) oraz przyszłego
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 29 grudnia 2017 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO DEBATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 31.5.2017 r. COM(2017) 291 final ANNEX 3 ZAŁĄCZNIK do DOKUMENTU OTWIERAJĄCEGO BATĘ W SPRAWIE POGŁĘBIENIA UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ PL PL Załącznik 3. Najważniejsze
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 9 / 1 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 9 fax (+ ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów Ul.
Bardziej szczegółowoGospodarka polska, gospodarka światowa w jakim punkcie dziś jesteśmy?
Gospodarka polska, gospodarka światowa w jakim punkcie dziś jesteśmy? Łukasz Tarnawa Departament Strategii i Analiz Warszawa, 6 listopada 2008 1 Gospodarka globalna kryzys sektora finansowego w gospodarkach
Bardziej szczegółowoPolska bez euro. Bilans kosztów i korzyści
Polska bez euro Bilans kosztów i korzyści Warszawa, marzec 2019 AUTORZY RAPORTU Adam Czerniak główny ekonomista Polityka Insight Agnieszka Smoleńska starsza analityczka ds. europejskich Polityka Insight
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 11 / 01 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+ ) 9 00 9 0 fax (+ ) 9 1 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo Finansów
Bardziej szczegółowoWpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP
Wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej na sektor małych i średnich przedsiębiorstw MSP Prof. Anna Zielińska-Głębocka Uniwersytet Gdański Rada Polityki Pieniężnej 1.Dynamika wzrostu gospodarczego spowolnienie
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.11.2013 r. COM(2013) 907 final Zalecenie DECYZJA RADY stwierdzająca, że Polska nie podjęła skutecznych działań w odpowiedzi na zalecenie Rady z dnia 21 czerwca 2013
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 5 / 1 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 69 36 69 36 fax (+8 ) 69 1 77 e-mail: dziennikarze @mofnet.gov.pl
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r.
Warszawa, dnia 29 czerwca 2018 r. Bilans płatniczy Polski w I kwartale 2018 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoSytuacja gospodarcza Grecji w 2014 roku :11:20
Sytuacja gospodarcza Grecji w 2014 roku 2015-02-11 20:11:20 2 Dzięki konsekwentnie wprowadzanym reformom grecka gospodarka wychodzi z 6 letniej recesji i przechodzi obecnie przez fazę stabilizacji. Prognozy
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Po co komu Unia Europejska i euro? Prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska (Katedra Integracji Europejskiej im. Jeana Monneta; www.kawecka.eu) Poprzedniczka strefy euro Łacińska
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Walutowa wieża Babel dr Monika Pettersen-Sobczyk Uniwersytet Szczeciński 3 grudnia 2015 r. Temat: Walutowa Wieża Babel 1) Czy potrzebujemy własnej waluty? 2) Czy ma sens
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r.
Warszawa, dnia 30 grudnia 2016 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2016 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2005
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki 2005-03-31 BILANS PŁATNICZY W STYCZNIU 2005 Komponenty miesięcznego bilansu płatniczego są szacowane przy wykorzystaniu miesięcznych płatności
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w I kwartale 2017 r.
Warszawa, dnia 30 czerwca 2017 r. Bilans płatniczy Polski w I kwartale 2017 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoRola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach
Rola salda pierwotnego w stabilizowaniu długu publicznego krajów członkowskich strefy euro w latach 1999 2013 dr hab. Kamilla Marchewka-Bartkowiak, prof. nadzw. UEP dr Marcin Wiśniewski Katedra Polityki
Bardziej szczegółowoMonitor Konwergencji Nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Makroekonomicznej Numer 5 / 015 Monitor Konwergencji Nominalnej Kontakt: tel. (+8 ) 9 3 00 9 3 0 fax (+8 ) 9 1 77 e-mail: dziennikarze @mf.gov.pl Ministerstwo
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 4.6.2014 r. COM(2014) 324 final 2014/0170 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Litwę euro w dniu 1 stycznia 2015 r. PL PL UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wspólna waluta euro
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspólna waluta euro dr Marta Musiał Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński 17 listopad 2016 r. PLAN
Bardziej szczegółowoWyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych
Anna Trzecińska, Wiceprezes NBP Wyzwania dla sektora finansowego związane ze środowiskiem niskich stóp procentowych Warszawa / XI Kongres Ryzyka Bankowego BIK / 25 października 2016 11-2002 5-2003 11-2003
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp Dariusz Rosati... 11. Część I. Funkcjonowanie strefy euro
Spis treści Wstęp Dariusz Rosati.............................................. 11 Część I. Funkcjonowanie strefy euro Rozdział 1. dziesięć lat strefy euro: sukces czy niespełnione nadzieje? Dariusz Rosati........................................
Bardziej szczegółowoCo warto wiedzieć o gospodarce 2015-06-11 13:56:00
Co warto wiedzieć o gospodarce 2015-06-11 13:56:00 2 Hiszpania pod koniec XX wieku była jednym z najszybciej rozwijających się gospodarczo państw Europy, kres rozwojowi położył światowy kryzys z końca
Bardziej szczegółowoPrognozy wzrostu dla Polski 2015-06-02 15:58:50
Prognozy wzrostu dla Polski 2015-06-02 15:58:50 2 Bank of America Merrill Lynch podniósł prognozy wzrostu PKB dla Polski - z 3,3 do 3,5 proc. w 2015 r. i z 3,4 do 3,7 proc. w 2016 r. W raporcie o gospodarce
Bardziej szczegółowoSytuacja gospodarcza Polski
Sytuacja gospodarcza Polski Bohdan Wyżnikiewicz Warszawa, 4 czerwca 2014 r. Plan prezentacji I. Bieżąca sytuacja polskiej gospodarki II. III. Średniookresowa perspektywa wzrostu gospodarczego polskiej
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w IV kwartale 2013 r.
Bilans płatniczy Polski w IV kwartale 2013 r. Warszawa, dnia 31 marca 2014 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony przy wykorzystaniu danych miesięcznych i kwartalnych przekazanych przez polskie
Bardziej szczegółowoFORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU
FORUM NOWOCZESNEGO SAMORZĄDU Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa 02.12.2015 Transformacja polskiej gospodarki w liczbach PKB w Polsce w latach 1993,2003 i 2013 w mld PLN Źródło:
Bardziej szczegółowoPlan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej
Plan wykładu 8 Równowaga ogólna w małej gospodarce otwartej 1. Model Mundella Fleminga 2. Dylemat polityki gospodarczej małej gospodarki otwartej 3. Skuteczność polityki monetarnej i fiskalnej w warunkach
Bardziej szczegółowoZatrudnienie w Polsce Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Iga Magda Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Trendy na polskim rynku pracy 80 75 Wskaźnik zatrudnienia Wskaźnik aktywności Stopa bezrobocia 20 18 70 16 65 60 14 55 12 50 10 45 8 40 35 6 30 4 Turcja
Bardziej szczegółowoSPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 27.6.2016 r. COM(2016) 414 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zawierające ocenę wymaganą na mocy art. 24 ust. 3 i art. 120 ust. 3 akapit trzeci
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer 7 / 2014 Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+48 22) 694 36 00 694 36 04 fax (+48 22) 694 41 77 e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoRada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en)
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 11 lipca 2016 r. (OR. en) 10796/16 ECOFIN 678 UEM 264 AKTY USTAWODAWCZE I INNE INSTRUMENTY Dotyczy: DECYZJA RADY stwierdzająca, że Portugalia nie podjęła skutecznych działań
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU ALIOR SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO
Warszawa, dnia 27 lutego 2017 r. OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU ALIOR SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Money Makers Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Spółką Akcyjną z siedzibą w Warszawie
Bardziej szczegółowoEuropejska Unia Gospodarcza i Walutowa
Europejska Unia Gospodarcza i Walutowa I. Polityka pieniężna EBC Znowu kamienie milowe :-) Kamień 1: utworzenie strefy euro 1992-1998 Traktat z Maastricht, art.109j: Kryteria konwergencji Kraje prowadzą
Bardziej szczegółowoDelegacje otrzymują w załączeniu dokument COM(2017) 291 final ANNEX 3.
Rada Unii Europejskiej Bruksela, 2 czerwca 2017 r. (OR. en) 9940/17 ADD 3 ECOFIN 491 UEM 185 INST 242 PISMO PRZEWODNIE Od: Data otrzymania: 1 czerwca 2017 r. Do: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
Bardziej szczegółowoForum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego. Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017
Forum Bankowe Uwarunkowania ekonomiczne i regulacyjne sektora bankowego Iwona Kozera, Partner EY 15 marca 2017 2000 2001 2002 2003 200 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 201 2015 2016 Uwarunkowania
Bardziej szczegółowoCzy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013
Czy w Polsce nadchodzi era bankowości korporacyjnej? Piotr Popowski - Lider Doradztwa Biznesowego dla Instytucji Biznesowych Sopot, 25 czerwca 2013 Agenda Bankowość korporacyjna w Polsce na tle krajów
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W IV KWARTALE 2009 ROKU
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dn. 31 marca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W IV KWARTALE 2009 ROKU Ujemne saldo rachunku bieżącego Saldo rachunku bieżącego w IV kwartale
Bardziej szczegółowo2012-01-09. mgr Rafał Mundry Zakład Polityki Gospodarczej. Wrocław, 2011
Działania Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (EFSM) oraz Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej (EFSF) mgr Rafał Mundry Zakład Polityki Gospodarczej Wrocław, 2011 1 Od czego się zaczęło?
Bardziej szczegółowoT. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii
Teresa Łuczka Godziny konsultacji: 12 13.30 poniedziałek 15 16 wtorek p. 306 Strzelecka T. Łuczka Kapitał obcy w małym i średnim przedsiębiorstwie. Wybrane aspekty mikro i makroekonomii WYKŁAD 1 (26.02)
Bardziej szczegółowoZimowa prognoza na lata : do przodu pod wiatr
EUROPEAN COMMISSION KOMUNIKAT PRASOWY Bruksela, 22 lutego 2013 r. Zimowa prognoza na lata 2012-14: do przodu pod wiatr Podczas gdy sytuacja na rynkach finansowych w UE znacząco poprawiła się od lata ubiegłego
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA
Wykład: MAKROEKONOMICZNE PODSTAWY GOSPODAROWANIA Aktorzy gry rynkowej RZĄD FIRMY GOSPODARSTWA DOMOWE SEKTOR FINANSOWY Rynki makroekonomiczne Zasoby i strumienie STRUMIENIE ZASOBY Strumienie: dochody liczba
Bardziej szczegółowoFINANSE. Rezerwa obowiązkowa. Instrumenty polityki pienięŝnej - podsumowanie. dr Bogumiła Brycz
Rezerwa obowiązkowa FINANSE dr Bogumiła Brycz Zakład Analiz i Planowania Finansowego Rezerwa obowiązkowa - częśćśrodków pienięŝnych zdeponowanych na rachunkach bankowych, jaką banki komercyjne muszą przekazać
Bardziej szczegółowoWniosek DECYZJA RADY. w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.5.2010 KOM(2010) 239 wersja ostateczna 2010/0135 (NLE) C7-0131/10 Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przyjęcia przez Estonię euro w dniu 1 stycznia 2011 r. PL PL UZASADNIENIE
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W KWIETNIU 2010 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 16 czerwca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W KWIETNIU 2010 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych
Bardziej szczegółowoWarunki uzyskania zaliczenia z przedmiotu, na którym słuchacz studiów podyplomowych był nieobecny
Studia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Projekt realizowany z Narodowym Bankiem Polskim w ramach programu edukacji ekonomicznej VII edycja Rok akademicki 2015/2016 Warunki uzyskania zaliczenia
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2009/415/WE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Grecji
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 12.7.2017 r. COM(2017) 380 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2009/415/WE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w Grecji PL PL Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca
Bardziej szczegółowoWpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę
Mirosław Gronicki Wpływ globalnego kryzysu finansowego na polską gospodarkę Warszawa 31 maja 2011 r. Spis treści 1. Geneza światowego kryzysu finansowego. 2. Światowy kryzys finansowy skutki. 3. Polska
Bardziej szczegółowo18 miesięczna LOKATA Strukturyzowana Giganci Bankowi zarabiaj razem z dużymi bankami
18 miesięczna LOKATA Strukturyzowana Giganci Bankowi zarabiaj razem z dużymi bankami Okres subskrypcji: 09.09.2011 20.09.2011 Okres trwania lokaty: 21.09.2011-22.03.2013 Aktywo bazowe: koszyk akcji 5 banków
Bardziej szczegółowoUnia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski. Warszawa, 29 listopada 2012 r.
Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski Warszawa, 29 listopada 2012 r. Unia bankowa skutki dla UE i dla strefy euro Andrzej Raczko Narodowy Bank Polski Strefa euro Strefa euro doświadcza bardzo
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/ULS2/1/2017
Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Spis treści Opis funduszy OF/ULS2/1/2017 Rozdział 1. Postanowienia ogólne... 3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK Portfel Oszczędnościowy... 3 Rozdział 3.
Bardziej szczegółowoBudowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach 2000-2008 (w mld zł) 2000 2001 2002 2003
Bardziej szczegółowo5. Sektor bankowy i rynek kapitałowy
5. Sektor bankowy i rynek kapitałowy Sektor bankowy W I kwartale 2016 r. w sektorze bankowym można zauważyć kilka niekorzystnych zjawisk, które były już sygnalizowane w IV kwartale 2015 r. Do najważniejszych
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe banków w I półroczu 2013 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 24 września 2013 r. Wyniki finansowe banków w I półroczu 2013 r. 1 W końcu czerwca 2013 r. działalność operacyjną prowadziły
Bardziej szczegółowoPROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 2017 ROK
07.06.206 Informacja prasowa portalu Pytania i dodatkowe informacje: tel. 509 509 56 media@sedlak.pl PROGNOZY WYNAGRODZEŃ NA 207 ROK Jak wynika z prognoz Komisji Europejskiej na 207 rok, dynamika realnego
Bardziej szczegółowoMakrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy
Makrootoczenie firm w Polsce: stan obecny i perspektywy Prof. dr hab. Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Makrootoczenie: Otoczenie polityczne Otoczenie ekonomiczne Otoczenie społeczne Otoczenie technologiczne
Bardziej szczegółowoGlobalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy
Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego
Bardziej szczegółowoMonitor konwergencji nominalnej
PF Monitor konwergencji nominalnej w UE czerwiec Ministerstwo Finansów Departament Polityki Finansowej, Analiz i Statystyki Numer / Monitor konwergencji nominalnej Kontakt: tel. (+ ) fax (+ ) e-mail: dziennikarze
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/ULS2/3/2017
Opis funduszy OF/ULS2/3/2017 Spis treści Opis funduszy OF/ULS2/3/2017 Rozdział 1. Postanowienia ogólne... 3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK Portfel Oszczędnościowy... 3 Rozdział 3.
Bardziej szczegółowoBilans płatniczy Polski w III kwartale 2012 r.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i D e p a r t a m e n t S t a t y s t y k i Warszawa, dn. 2 stycznia 2013 r. Bilans płatniczy Polski w III kwartale 2012 r. Kwartalny bilans płatniczy został sporządzony
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w okresie I-IX 2013 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 20 grudnia 2013 r. Wyniki finansowe banków w okresie I-IX 2013 r. 1 W końcu września 2013 r. działalność operacyjną
Bardziej szczegółowoNowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego
Nowa Teoria Optymalnego Obszaru Walutowego dr Grzegorz Tchorek Biuro ds. Integracji ze Strefą Euro, Narodowy Bank Polski Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania Poglądy wyrażone przez autora nie stanowią
Bardziej szczegółowoZalecenie DECYZJA RADY. uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 18.5.2016 r. COM(2016) 295 final Zalecenie DECYZJA RADY uchylająca decyzję 2010/401/UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu na Cyprze PL PL Zalecenie DECYZJA RADY
Bardziej szczegółowoSytuacja społecznogospodarcza
Sytuacja społecznogospodarcza w regionie Włodzimierz Szordykowski Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Gdańsk, dnia 30 listopada 2011 roku Sytuacja gospodarcza na świecie Narastający dług publiczny
Bardziej szczegółowoBANKI SPÓŁDZIELCZE I ZRZESZAJĄCE W 2013 r.
BANKI SPÓŁDZIELCZE I ZRZESZAJĄCE W 213 r. Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo - Kredytowych Warszawa, kwiecień 213 Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski banki spółdzielcze
Bardziej szczegółowoBanki spółdzielcze i zrzeszające, I kwartał 2017 r.
Banki spółdzielcze i zrzeszające, I kwartał 2017 r. Podsumowanie banki spółdzielcze Na koniec marca 2017 r. działało 558 banków, w tym 355 było zrzeszonych w BPS SA w Warszawie, a 201 w SGB-Banku SA w
Bardziej szczegółowoGrupa Banku Zachodniego WBK
Grupa Banku Zachodniego WBK Wyniki finansowe 1H 2011 27 lipca, 2011 2 Niniejsza prezentacja w zakresie obejmującym twierdzenia wybiegające w przyszłość ma charakter wyłącznie informacyjny i nie może być
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w okresie trzech kwartałów 2014 r
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 grudnia 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w okresie trzech kwartałów 2014 r W końcu września 2014
Bardziej szczegółowoCzy EBC stłumił dyscyplinę fiskalną w strefie euro?
Czy EBC stłumił dyscyplinę fiskalną w strefie euro? Juliusz Jabłecki jjablecki@wne.uw.edu.pl Ewa Stawasz ewa.stawasz@gmail.com Plan prezentacji 1. Cel i pytania badawcze 2. Polityka zabezpieczeń EBC 3.
Bardziej szczegółowoSCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH
SCOREBOARD WSKAŹNIKI PROCEDURY NIERÓWNOWAG MAKROEKONOMICZNYCH Scoreboard to zestaw praktycznych, prostych i wymiernych wskaźników, istotnych z punktu widzenia sytuacji makroekonomicznej krajów Unii Europejskiej.
Bardziej szczegółowoD Huto. UTtt. rozsieneoia o Somne
D Huto UTtt rozsieneoia o Somne Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2007 Wstęp 9 ROZDZIAŁ I Zarys teoretycznych podstaw unii monetarnej 15 1. Główne koncepcje i poglądy teoretyczne 15 1.1. Unia monetarna
Bardziej szczegółowoJesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja
Komisja Europejska - Komunikat prasowy Jesienna prognoza gospodarcza na 2014 r.: powolne ożywienie i bardzo niska inflacja Bruksela, 04 listopad 2014 Zgodnie z prognozą gospodarczą Komisji Europejskiej
Bardziej szczegółowoZadłużenie Sektora Finansów Publicznych I kw/2016 Biuletyn kwartalny
Warszawa, 1 czerwca r. Zadłużenie Sektora Finansów Publicznych I kw/ Biuletyn kwartalny 1. Państwowy dług publiczny(pdp, zadłużenie sektora finansów publicznych po konsolidacji) na koniec I kwartału r.
Bardziej szczegółowoCezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy
Bardziej szczegółowoAktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej
Aktywność zawodowa osób starszych w wybranych krajach Unii Europejskiej dr Ewa Wasilewska II Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa Społeczne wyzwania i problemy XXI wieku. STARZEJĄCE SIĘ SPOŁECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoWiosenna prognoza na lata : w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego
KOMISJA EUROPEJSKA KOMUNIKAT PRASOWY Wiosenna prognoza na lata 2012-13: w kierunku powolnego ożywienia gospodarczego Bruksela 11 maja 2012 r. W związku ze spadkiem produkcji odnotowanym pod koniec 2011
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Wydział Ekonomiczny
UNIWERSYTET MARII CURIE-SKŁODOWSKIEJ W LUBLINIE Wydział Ekonomiczny Studia podyplomowe: Mechanizmy funkcjonowania strefy euro Marta Grzechnik nr albumu: 9355154 Ocena stopnia spełnienia kryteriów fiskalnych
Bardziej szczegółowoBILANS PŁATNICZY W MAJU 2010 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 13 lipca 2010 r. BILANS PŁATNICZY W MAJU 2010 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z miesięcznych
Bardziej szczegółowoAgencja Rozwoju Przemysłu to:
Misja ARP S.A. Misją Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. jest wspieranie działań restrukturyzacyjnych oraz kreowanie proinnowacyjnych rozwiązań w celu poprawy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw. ARP S.A.
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/ULS2/2/2016
Opis funduszy OF/ULS2/2/2016 Spis treści Opis funduszy OF/ULS2/2/2016 Rozdział 1. Postanowienia ogólne... 3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK portfel Dłużny... 3 Rozdział 3. Polityka
Bardziej szczegółowoBANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A.
BANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A. Wyniki skonsolidowane za III kwartał 2011 roku Listopad 2011 III kwartał 2011 roku podsumowanie Wolumeny Kredyty korporacyjne 12% kw./kw. Kredyty hipoteczne 20% kw./kw. Depozyty
Bardziej szczegółowo"Wybrane wyniki finansowe Raiffeisen Bank Polska S.A. i Grupy Kapitałowej Raiffeisen Bank Polska S.A. za I kwartał 2016 roku"
Warszawa, dnia 20.05.2016 Raport bieżący nr 8/2016 "Wybrane wyniki finansowe Raiffeisen Bank Polska S.A. i Grupy Kapitałowej Raiffeisen Bank Polska S.A. za I kwartał 2016 roku" Zarząd Raiffeisen Bank Polska
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Mechanizmy funkcjonowania strefy euro finansowane przez Narodowy Bank Polski
Załącznik do uchwały nr 548 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego w sprawie określenia efektów kształcenia dla studiów podyplomowych prowadzonych na Wydziale Ekonomii i Zarządzania Studia podyplomowe Mechanizmy
Bardziej szczegółowoBilans Płatniczy nowe standardy statystyczne (BPM6)
Grzegorz Dobroczek, Jacek Kocerka / Departament Statystyki Bilans Płatniczy nowe standardy statystyczne (BPM6) Warszawa / 30 września 2014 Spis treści Nowe standardy statystyczne Zmiany w rachunku bieżącym
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT KOMISJI DO RADY. Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 15.6.2018r. COM(2018) 475 final KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY Informacje finansowe dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Europejski Fundusz Rozwoju (EFR): prognoza dotycząca
Bardziej szczegółowoOGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE STATUTU MCI.CreditVentures 2.0. Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z dnia 27 maja 2015 r. Niniejszym, MCI Capital Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. z siedzibą w Warszawie,
Bardziej szczegółowoKonsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro. Jerzy Osiatyński
Konsolidacja finansów publicznych a kryzys strefy euro Jerzy Osiatyński 2 Kryzys euro i lekcje dla Polski Czy załamanie się obszaru euro nie osłabi samej Unii Europejskiej lub w ogóle jej nie przekreśli?
Bardziej szczegółowoSubfundusz Obligacji Korporacyjnych
Protokół zmian z dnia 17 kwietnia 2013 r. w Prospekcie Informacyjnym Millennium Specjalistycznego Funduszu Inwestycyjnego Otwartego (z wydzielonymi subfunduszami) W związku z wymogami zawartymi w 28 ust.
Bardziej szczegółowo