Edukacja dla bezpiecze stwa Program nauczania dla gimnazjum

Transkrypt

1 Edukacja dla bezpiecze stwa Program nauczania dla gimnazjum Spis tre ci: I. Wst p II. Cele edukacyjne: 1. Cele ogólne 2. Cele szczegółowe: kształcenia i wychowania III. Materiał nauczania uwzgl dniaj cy tre ci okre lone w podstawie programowej i opis zało onych osi gni ucznia. IV. Przedmiotowy system oceniania osi gni ucznia. 1. Kontrola i ocena osi gni uczniów. 2. Propozycja szczegółowych osi gni V. Omówienie zało e dydaktycznych i wychowawczych, na jakich została oparta koncepcja programu. VI. Proponowane metody realizacji programu. VII. Pomoce i rodki dydaktyczne. Program nauczania do nowej podstawy programowej (Rozporz dzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z r.) 1

2 I. Wst p Naród polski nigdy nawet za czasów Piastów nie skłaniał si do wojen z s siadami a raczej ku zaspakajaniu swoich potrzeb własn prac. Wi kszo or nych wyst pie polskich była wywołana konieczno ci zasłaniania si napa ciami. Pa stwo dobywało miecza w wypadkach nieuniknionych dla własnej obrony i dlatego wojna nazywała si u nas charakterystycznie "potrzeb ". Pomimo wstr tu do wojen, który le ał w polskiej naturze, mimo wad i niedostatków pospolitego ruszenia, historia or a polskiego jest pełna wielkich czynów. O pier polskiego rycerstwa w długoletnich i uporczywych walkach w XV wieku rozbiła si najwi ksza wówczas w Europie pot ga militarna, Zakon Krzy acki. Przez szereg pokole wodzowie polscy ci gn li na tradycyjny bój w obronie krzy a, z nawał otoma sk. Zasłyn ła wówczas w wiecie niezwyci ona skrzydlata jazda polska, husaria. Zwyci ska i silna armia, nie u ywała jednak swej broni do napa ci i grabie y. W XVIII wieku Polska upadła, poniewa nie upodobniła si do despotyzmu s siadów, przy niedogodnym poło eniu geograficznym była krajem wolno ci po rodku pa stw opartych na samowładztwie i polityce pi. Tak wi c potrzeba bezpiecze stwa zawsze nam towarzyszyła i jest jedn z zasadniczych potrzeb człowieka. Jednak e zwyczajowe pojmowanie obronno ci uto samiane ze zdolno ci do przeciwdziałania zagro eniom zewn trznym, kojarzonym zazwyczaj z działaniami wojennymi odchodzi w przeszło. Współcze nie o wiele wi kszego znaczenia nabiera kształcenie umiej tno ci radzenia sobie z wieloma zagro eniami niemaj cymi cech typowych zagro e zewn trznych. wiat, w którym yjemy nieustannie si zmienia a lista wyzwa cywilizacyjnych i społecznych jest coraz dłu sza. Na całym wiecie wskutek stałego rozwoju cywilizacyjnego oraz post puj cego uprzemysłowienia i urbanizacji gwałtownie wzrasta liczba czynników powoduj cych bezpo rednie zagro enie ycia i zdrowia ludzkiego, a tak e stanowi cych niebezpiecze stwo dla rodowiska ekologicznego i kulturalnego człowieka. O zagro eniach i ich skutkach dowiadujemy si na bie co ze rodków masowego przekazu. 2

3 Najwi ksz liczb ofiar przynosz wypadki drogowe. Drug grup stanowi zagro enia zwi zane z chorobami cywilizacyjnymi. Zaliczamy do nich schorzenia układu oddechowego, kr eniowego, uczulenia, nowotwory, AIDS, a tak e narkomani, lekomani, alkoholizm, ostre zaburzenia psychiczne i stres. Ska enie rodowiska czynnikami ekologicznymi zwi zanymi z działalno ci człowieka spowodowało, e powietrze, którym oddychamy, wod, któr pijemy i ziemia, po której chodzimy znacznie odbiega od normy i stwarza dodatkowe zagro enia. Bezpiecze stwo, indywidualne i zbiorowe, staje si dobrem coraz bardziej po danym. Jego zapewnienie jest fundamentaln powinno ci pa stwa. wiadomo indywidualna i społeczna w tej dziedzinie jest coraz wi ksza a wiat oczekuje rozwi za systemowych. Skala zagro e i rozmiar zatroskania nimi ka edukacj w tym zakresie rozpoczyna jak najwcze niej; mówi młodym ludziom o zagro eniach i uczy ich radzenia sobie w sytuacjach niebezpiecznych ju od najmłodszych lat. Takie post powanie jest sensowne i słuszne zarówno z etycznego, jak i z pedagogicznego punktu widzenia, przynosi te wymierne efekty społeczne i wydaje powszechnie akceptowan tendencj. Kolejna reforma edukacyjna wprowadziła edukacj dla bezpiecze stwa do obowi zkowego kanonu nauczania na III etapie edukacyjnym w gimnazjum. Wprawdzie nowy przedmiot b dzie nauczany dopiero w gimnazjum, to jego elementy pojawi si nawet w przedszkolu. W nowej podstawie programowej zapisano, e pi ciolatek po przedszkolu ma wiedzie, jak i kogo poprosi o pomoc w sytuacji zagro enia, mie wiadomo, e samemu nie wolno za ywa lekarstw i stosowa rodków chemicznych, nawet tych, u ywanych przez rodziców w domu. Przedszkolak nauczy si równie bezpiecznie porusza po drodze. Program edukacji dla bezpiecze stwa w gimnazjum jest skierowany do nauczycieli w pełni przygotowanych do pracy w tej dyscyplinie z wykształceniem wychowanie obronne, pedagogika obronna, edukacja dla bezpiecze stwa, zarz dzanie kryzysowe, jak i do specjalistów innych dyscyplin, którym zagadnienia bezpiecze stwa s bliskie i s ich osobistym wyborem. Program powinien by realizowany w wymiarze 1 godziny w cyklu rocznym. Ł cznie przeznacza si na jego realizacj 30 godzin. Jedynie od decyzji dyrekcji szkoły zale e b dzie, w której klasie przedmiot b dzie realizowany, mo e to by w 1, 2 lub 3 klasie gimnazjum. Jednak e z racji nauczania edukacji dla bezpiecze stwa w IV 3

4 etapie nauczania w szkole ponadgimnazjalnej w pierwszej klasie, najlepsz byłaby sytuacja realizacji programu w 3 klasie gimnazjum dla zachowania ci gło ci cyklu kształcenia w ostatniej klasy gimnazjum i pierwszej klasie liceum. II. Cele edukacyjne Celem edukacyjnym szkoły w nauczaniu przedmiotu edukacji dla bezpiecze stwa w III etapie jest rozwijanie u uczniów wiedzy o gro cych niebezpiecze stwach regionalnych i ogólnych oraz postawach jakie b dzie przyjmował w obliczu tych zagro e. Ucze poznaje struktur i działania Obrony Cywilnej i instytucji bezpiecze stwa Policji, Pa stwowej Stra y Po arnej i Sił Zbrojnych RP, zna sygnały alarmowe i umie si zachowa w sytuacjach kryzysowych. Zna zbiorowe rodki ochrony ludno ci i wie jak zachowa si podczas po aru, powodzi czy wypadku drogowego. Wreszcie poznaje zasady pomocy przedmedycznej i potrafi udzieli pomocy osobie poszkodowanej, wyst puj c w roli ratownika w sytuacjach zagro enia ycia człowieka. 1. Cele ogólne Cele edukacyjne ogólne opisuj najwa niejsze umiej tno ci w zakresie danego przedmiotu kształtowane podczas pracy nad wymaganiami szczegółowymi. I. Znajomo powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. Ucze rozumie znaczenie powszechnej samoobrony i ochrony cywilnej. II. Przygotowanie do działania ratowniczego. Ucze zna zasady prawidłowego działania w przypadku wyst pienia zagro enia ycia i zdrowia. III. Nabycie umiej tno ci udzielania pierwszej pomocy. Ucze umie udziela pierwszej pomocy w nagłych wypadkach. 2. Cele szczegółowe: kształcenia i wychowania Cele szczegółowe kształcenia i wychowania opisuj wiadomo ci, umiej tno ci i sprawno ci intelektualne, jakie uczniowie maja opanowa. Jednak trzeba pami ta, e samo werbalne przekazanie wybranych informacji o warto ciach i okre lonych 4

5 wychowankom nie wystarczy. nauczyciele musz nauczy si dostrzega i diagnozowa potrzeby, niepokoje, l ki, niezadowolenia. Nauczyciele wychowawcy musz widzie w uczniu człowieka, któremu trzeba pomóc dostosowa si do nowej rzeczywisto ci i do nowych wyzwa cywilizacyjnych. Wychodz c naprzeciw potrzebom współczesnego społecze stwa globalnego, trzeba przeciwstawi si takiemu modelowi ycia, który zmierza do zatracenia człowiecze stwa. Nowy człowiek-europejczyk to taki, który posiada swoje przekonania moralne, jest gotowy do realizacji zasad etycznych i obrony warto ci społeczno-moralnych, ma umiej tno ycia we wspólnocie i twórczo uczestniczy w kształtowaniu ycia społecznego i współczesnej cywilizacji. Samo mówienie o warto ciach i umiej tno ciach a nawet doprowadzenie uczniów do ich zrozumienia i zapami tania, nie jest wystarczaj ce. Ukazanie ich konieczno ci w yciu, winno sta si najwa niejszym działaniem wychowawczym szkoły i ka dego nauczycielawychowawcy. Koniecznym jest takie ukazywanie warto ci, aby wychowanek przekonał si do nich. Ucze musi sam, przekona si do okre lonych warto ci musi widzie ich przydatno, wobec otaczaj cego go rodowiska społecznego i przyrodniczego. 1. Główne zadania ochrony ludno ci i obrony cywilnej. Ucze : wie jakie s zadania obrony cywilnej w Rzeczypospolitej Polskiej w czasie wojny i pokoju; zna dokumenty ONZ reguluj ce funkcjonowanie obrony cywilnej w wiecie; wie jak funkcjonuje obrona cywilna w innych krajach europejskich; zna humanitarn postaw współczesnego człowieka. 2. Ochrona przed skutkami ró norodnych zagro e, Ucze : zna typowe zagro enia zdrowia i ycia podczas powodzi, po aru, huraganu, burzy, silnych mrozów itp.; zna zagro enia wyst puj ce w regionie i najbli szej okolicy zyskuje poczucie odpowiedzialno ci za stan rodowiska naturalnego; jest zdyscyplinowany, ch tnie b dzie pomagał w czasie ratowania ludzi i ich dobytku podczas po aru, powodzi i innych kl sk ywiołowych; zna zasady ewakuacji ludno ci, zwierz t z terenów zagro onych po arem i powodzi ; potrafi opisa zasady zaopatrzenia ludno ci ewakuowanej w wod i ywno ; 5

6 zna miejsca usytuowania studni gł binowych w najbli szej okolicy; charakteryzuje zagro enia po arowe w domu, szkole i najbli szej okolicy; wyja nia, jak nale y gasi zarzewie ognia przy u yciu dost pnego sprz tu i rodków ga niczych w domu i szkole; wie jak nale y gasi odzie pal c si na człowieku; potrafi racjonalnie zachowa i zorganizowa si podczas wypadków i katastrof komunikacyjnych, technicznych i innych; wie jak zorganizowa prac w grupie wie jak przeciwdziała stresowi i panice. 3. ródła promieniowania j drowego i jego skutki. Ucze : zna wpływ rodków promieniotwórczych na ludzi, zwierz ta, ywno i wod ; wie jak zabezpieczy ywno i wod przed ska eniami; wie jakie mog by ródła promieniowania j drowego, zna inne wynalazki, które s po yteczne ale mog by te szkodliwe; zna znaczenie poj : odka anie, dezaktywacja, dezynfekcja, deratyzacja; potrafi wykona podstawowe zabiegi sanitarne i specjalne. 4. Oznakowanie substancji toksycznych na rodkach transportowych i magazynach. Ucze : wymienia rodzaje znaków substancji toksycznych i miejsca ich eksponowania; rozpoznaje znaki substancji toksycznych na pojazdach i budowlach; potrafi zaalarmowa odpowiednie słu by w przypadku awarii instalacji chemicznej, rodka transportu lub rozszczelnienia zbiorników z substancjami toksycznymi; umie wykona i wykorzysta ró ne materiały jako zast pcze rodki dla ochrony dróg oddechowych i skóry. 5. Ostrzeganie ludno ci o zagro eniach, alarmowanie. Ucze : definiuje i rozpoznaje rodzaje alarmów i sygnałów alarmowych; charakteryzuje zasady zachowania si ludno ci po ogłoszeniu alarmu; umie zachowa si w szkole po ogłoszeniu alarmu i ewakuacji. zna swoje obowi zki po usłyszeniu sygnałów alarmowych, potrafi rozpozna d wi ki sygnałów, zna znaki ewakuacyjne; 6

7 pomaga kole ankom i kolegom słabszym podczas wiczebnego alarmu w szkole; potrafi zachowa si po usłyszeniu alarmu o kl skach ywiołowych; potrafi wykorzysta umiej tno ci po usłyszeniu alarmu w miejscach publicznych; zna zasady ewakuacji ludno ci; potrafi przedstawi zachowanie w przypadku ska enia toksycznymi rodkami przemysłowymi w miejscu zamieszkania; potrafi pracowa w grupie i indywidualnie 6. Bezpiecze stwo i pierwsza pomoc. Ucze : uzasadnia znaczenie udzielania pierwszej pomocy; zna zasady post powania aseptycznego; rozumie znaczenie bezpiecze stwa ratownika i osoby poszkodowanej w trakcie czynno ci ratowniczych; potrafi racjonalnie zorganizowa prac w grupie; ma poczucie odpowiedzialno ci za zdrowie i ycie swoje i innych; wyja nia zasady bezpiecznego post powania w rejonie wypadku; potrafi wezwa odpowiedni pomoc; ma poczucie odpowiedzialno ci za zdrowie i ycie swoje i innych; rozpoznaje stan bezpo redniego zagro enia ycia; omawia zasady zabezpieczenia miejsca wypadku; wyja nia, jak nale y udziela pomocy w wypadku drogowym, podczas k pieli, załamania lodu, pora enia pr dem; omawia sposób wynoszenia poszkodowanego ze strefy zagro enia; zna podstawowe czynno ci yciowe człowieka, wiadomo, oddech, t tno i wie jak je sprawdzi ; wymienia zagro enia dla osoby nieprzytomnej; potrafi udro ni drogi oddechowe; układa osob nieprzytomn w pozycji bezpiecznej; potrafi wykona samodzielnie resuscytacj kr eniowo-oddechow ; udziela pomocy osobie pora onej pr dem, piorunem; wyja nia, dlaczego du y krwotok zewn trzny i wewn trzny i wstrz s pourazowy zagra aj yciu; 7

8 tamuje krwotok za pomoc opatrunku uciskowego; potrafi udzieli pomocy przy omdleniu, ataku epilepsji, krwotoku z nosa udziela pomocy przy złamaniach i zwichni ciach; wykonuje dora ne unieruchomienie kr gosłupa szyjnego udziela pomocy przy zatruciach: pokarmowych, lekami, gazami, rodkami chemicznymi; potrafi opisa działanie rodków toksycznych na organizm człowieka; zna skutki działania niskiej i wysokiej temperatury na organizm ludzki; udziela pomocy osobie poszkodowanej przy oparzeniu termicznym i chemicznym; potrafi opanowa stres w sytuacjach nagłych; wyja nia konieczno zapobiegania uzale nieniom Cele wychowawcze: wzbudzanie potrzeby uczenia si, doskonalenia i wszechstronnego rozwoju, przygotowanie do wiadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w yciu zawodowym i publicznym, kształtowanie umiej tno ci dokonywania poprawnych wyborów moralnych, godne reprezentowanie siebie, klasy, szkoły w ró nych sytuacjach, rozwijanie wra liwo ci na problemy rodowiska, kształtowanie wła ciwych postaw wobec ludzi, promowanie szacunku dla drugiego człowieka, kształtowanie wi zi z własn szkoł oraz umiej tno identyfikowania si z ni, u wiadamianie roli zdrowego współzawodnictwa i współpracy w zespole, budzenie zainteresowa aktualnymi problemami najbli szego otoczenia i kraju, kształtowanie kreatywno ci i asertywno ci, kształtowanie umiej tno ci w posługiwaniu si nowoczesnymi rodkami komunikacji i informacji. wyzwalanie aktywnej postawy wobec zagro e rodowiska przyrodniczego, w miejscu zamieszkania, kształtowanie zachowa ukierunkowanych na ochron rodowiska przyrodniczego, 8