Spis treści. I. Program nauczania... 3 II. Rozkład materiału, plan wynikowy III. Odpowiedzi do ćwiczeń... 35

Transkrypt

1 1

2 2 Spis treści I. Program nauczania... 3 II. Rozkład materiału, plan wynikowy III. Odpowiedzi do ćwiczeń... 35

3 Program nauczania 3

4 Spis treści I. Opis programu... 5 II. Wyciąg z podstawy programowej... 5 III. Szczegółowe cele edukacyjne... 6 Cele kształcenia... 6 Cele wychowania... 7 IV. Treści programu, sposoby osiągania celów oraz osiągnięcia uczniów... 8 V. Procedury osiągania celów metody pracy VI. Sposób i kryteria oceniania osiągnięć ucznia VI. Opinia o programie

5 I. Opis programu Program Zdrowie na talerzu zajęcia techniczne w gimnazjum został opracowany zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Przewidziany jest do realizacji w trzecim etapie edukacyjnym do nauczania zajęć technicznych w klasach I-III gimnazjum. Celem głównym przedmiotu zajęcia techniczne jest przygotowanie uczniów do życia w cywilizacji technicznej. Odbywa się to poprzez realizację określonych treści nauczania. Zadaniem szkoły jest zorganizowanie uczniom takich warunków, aby mogli oni samodzielnie podejmować działania techniczne przy wykorzystaniu typowych metod stosowanych w podstawowych dziedzinach techniki, posługując się bezpiecznie narzędziami i przyrządami. Program uwzględnia szczegółowe cele edukacyjne: kształcenia i wychowania oraz treści programowe, które podane są w układzie tabelarycznym. W poszczególnych kolumnach tabeli znajdują się: treści nauczania, sposoby osiągania celów edukacyjnych, założone osiągnięcia ucznia w zakresie wiadomości, umiejętności oraz postaw. Ponadto program zawiera metody pracy z uczniami oraz propozycje sposobu oceniania wraz z wymaganiami na poszczególne oceny. II. Wyciąg z nowej podstawy programowej Podstawa programowa zajęć technicznych określona Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół określa cele kształcenia wymagania ogólne: I. Rozpoznawanie urządzeń technicznych i rozumienie zasad ich działania. II. Opracowywanie koncepcji rozwiązań typowych problemów technicznych oraz przykładowych rozwiązań konstrukcyjnych. III. Planowanie pracy o różnym stopniu złożoności, przy różnych formach organizacyjnych pracy. IV. Bezpieczne posługiwanie się narzędziami i przyrządami. 5

6 III. Szczegółowe cele edukacyjne Cele kształcenia: zna i stosuje zasady bezpieczeństwa pracy w pracowni; zna zasady dotyczące ergonomii pracy i potrafi je zastosować do funkcjonalnego urządzenia kuchni; zna zastosowanie podstawowego sprzętu AGD; korzysta z informacji zawartych w instrukcjach obsługi urządzeń AGD; zna metody i rodzaje konserwacji żywności; rozpoznaje oznaczenia substancji konserwujących i dodatków do żywności; uzasadnia potrzebę segregacji odpadów umiejętne planowanie i projektowanie zadań technicznych; wyjaśnia pojęcia recykling, utylizacja; określa zasady racjonalnego żywienia i stosuje się do nich; rozróżnia składniki pokarmowe; wyjaśnia rolę poszczególnych składników odżywczych dla organizmu; charakteryzuje piramidę i talerz żywienia; posługuje się tabelami zapotrzebowania energetycznego człowieka i normami żywieniowymi; definiuje pojęcia: jadłospis, norma żywieniowa; wymienia i charakteryzuje rodzaje obróbki wstępnej i termicznej; wymienia i charakteryzuje grupy produktów spożywczych; zna zasady nakrycia do stołu i zachowania się przy stole; potrafi dobrać elementy dekoracyjne stołu do charakteru uroczystości; opisuje współczesne problemy żywieniowe; wskazuje na konsekwencje wynikające ze złego odżywiania; wykorzystuje umiejętności planowania pracy do przygotowywania wybranych potraw; organizuje i wykonuje zadania praktyczne. 6

7 Cele wychowania: dba o bezpieczeństwo swoje i innych; kształtuje nawyki zdrowego trybu życia; rozwija poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie; stosuje zasady higieny podczas sporządzaniu posiłków; wyrabia nawyk współdziałania w grupie; dostrzega korzyści płynące z właściwej organizacji pracy; kształtuje poczucie estetyki; kształtuje nawyki bezpiecznego korzystania z narzędzi i sprzętu AGD; propaguje proekologiczny styl życia; czuje się współodpowiedzialny za środowisko naturalne; umie odpowiednio zachować się przy stole; jest świadomy zagrożeń związanych z niewłaściwym sposobem odżywiania; kształtuje umiejętność poprawnego posługiwania się językiem ojczystym w wypowiedziach o żywności i żywieniu oraz przygotowania się do publicznych prezentacji i wystąpień (np. prezentując zadany temat przed klasą). 7

8 IV. Treści programu, sposoby osiągania celów oraz osiągnięcia uczniów Treści nauczania Sposoby osiągania celów Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy. 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni. 3. Sprzęt gospodarstwa domowego. Omówienie podstawowych zasad bhp w kuchni oraz zasad bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi; wyjaśnienie na czym polega funkcjonalne urządzenie kuchni; zapoznanie z pojęciami-trójkąt roboczy i strefa pracy; omówienie znaczenia ergonomii w życiu człowieka; omówienie przeznaczenia sprzętu AGD: chłodziarko-zamrażarki, robota kuchennego, piekarnika, płyty grzewczej, kuchenki mikrofalowej i zmywarki; analiza informacji umieszczonych na tabliczce znamionowej oraz w instrukcji obsługi urządzenia; analiza informacji umieszczonych na etykiecie efektywności energetycznej. Założone osiągnięcia uczniów (w zakresie wiadomości, umiejętności i postaw) zna i stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) podczas działań praktycznych w pracowni; zna zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych AGD; wie, jak zorganizować stanowisko pracy w kuchni; określa zasady funkcjonalnego urządzenia kuchni; posługuje się pojęciem trójkąt roboczy i strefa pracy; zna pojęcie ergonomia pracy; zna przeznaczenie podstawowego sprzętu AGD; czyta ze zrozumieniem instrukcje obsługi sprzętu AGD; prawidłowo interpretuje treści zawarte na tabliczce znamionowej urządzenia; rozpoznaje energooszczędne urządzenia gospodarstwa domowego; planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań. 8

9 Przechowywanie i konserwacja żywności oraz opakowania 1. Przechowywanie artykułów spożywczych. 2. Konserwacja żywności. 3. Opakowania, odpady i śmieci. Zasady prawidłowego żywienia 1. Rola racjonalnego żywienia. 2. Składniki pokarmowe. 3. Podział produktów spożywczych. 4. Piramida żywienia. 5. Normy żywienia. Omówienie sposobów i miejsc przechowywania produktów żywnościowych; prezentacja metod konserwacji żywności; omówienie rodzajów opakowań do przechowywania żywności; analiza problemu gromadzenia odpadów; wyjaśnienie pojęć: recykling, utylizacja. Wyjaśnienie pojęcia racjonalne żywienie; omówienie składników pokarmowych, ich funkcji w organizmie, przedstawienie źródła ich występowania oraz skutków nadmiaru i niedoboru; omówienie znaczenia wody w organizmie człowieka; podział produktów spożywczych na grupy; omówienie zaleceń żywieniowych na podstawie piramidy i talerza żywienia; zna i stosuje zasady przechowywania produktów; nazywa metody konserwacji żywności; wyjaśnia wpływ środków konserwujących na jakość żywności; potrafi dobrać sposób przechowywania i konserwacji żywności do określonego produktu; wyjaśnia negatywne skutki gromadzenia odpadów; zna zasady segregacji odpadów; podaje przykłady zagospodarowania odpadów powstających w gospodarstwie domowym; ma poczucie odpowiedzialności za środowisko naturalne. zna pojęcie żywności GMO; wymienia cele racjonalnego żywienia; nazywa składniki pokarmowe i określa ich wpływ na funkcjonowanie organizmu; zna źródła występowania składników pokarmowych; wyjaśnia znaczenie wody w życiu człowieka; 9

10 Obróbka produktów spożywczych 1. Obróbka wstępna. 2. Obróbka termiczna. wyjaśnienie znaczenia aktywności fizycznej dla dobrego stanu zdrowia; analiza treści i znaczenia norm żywieniowych; poznanie zasad układania jadłospisów. Zapoznanie z etapami obróbki wstępnej; prezentacja narzędzi do obróbki wstępnej; omówienie celu i metod obróbki termicznej; prezentacja naczyń i omówienie sprzętu stosowanego podczas obróbki termicznej. charakteryzuje podstawowe grupy produktów i wie jakie składniki odżywcze występują w danej grupie; potrafi określić na podstawie piramidy żywienia orientacyjne ilości dziennego spożycia poszczególnych produktów spożywczych; potrafi zaplanować i ułożyć przykładowy posiłek dla gimnazjalisty; uzasadnia potrzebę aktywności fizycznej; przestrzega zasad racjonalnego żywienia. wymienia etapy obróbki wstępnej; zna narzędzia stosowane do obróbki wstępnej; wymienia rodzaje obróbki termicznej; rozróżnia naczynia i sprzęt stosowany do obróbki termicznej; potrafi bezpiecznie korzystać z wybranego sprzętu gospodarstwa domowego; posiada świadomość o stracie składników odżywczych podczas nieprawidłowej obróbki. 10

11 Grupy produktów spożywczych 1. Mleko i produkty mleczne. 2. Warzywa i owoce. 3. Mięso. 4. Ryby. 5. Produkty zbożowe. 6. Jaja. Zasady podawania i spożywania posiłków 1. Nakrywanie do stołu. 2. Dekoracja stołu. 3. Zachowanie się przy stole. Omówienie wartości odżywczej produktów spożywczych: mleka i produktów mlecznych, warzyw i owoców, mięsa, ryb, produktów zbożowych, jaj; omówienie zastosowania i przeznaczenia kulinarnego w/w grup produktów spożywczych; ćwiczenia praktyczne sporządzanie potraw z zastosowaniem produktów spożywczych z wymienionych grup. Omówienie i prezentacja poprawnie nakrytego stołu; prezentacja zastawy stołowej i sztućców; dobieranie elementów dekoracyjnych stołu; omówienie zasad zachowania się przy stole. określa wartość odżywczą produktów spożywczych: mleka i produktów mlecznych, warzyw i owoców, mięsa, ryb, produktów zbożowych, jaj; zna zastosowanie kulinarne wymienionych produktów spożywczych; potrafi sporządzić potrawę z wymienionych produktów spożywczych; potrafi zaplanować i przygotować stanowisko pracy; potrafi pracować w zespole, stosując zasady higieny przy sporządzaniu posiłków. zna zasady nakrywania stołu; potrafi poprawnie i estetycznie nakryć stół; potrafi dobrać naczynia i sztućce do potraw; potrafi dekoracyjnie składać serwetki; potrafi wykonać dekorację stołu na określoną uroczystość; stosuje zasady dobrego zachowania się przy stole. 11

12 Problemy żywieniowe 1. Problem głodu i braku wody. 2. Organizacje do spraw wyżywienia. 3. Konsekwencje złego odżywiania. Omówienie problemu głodu i braku wody; prezentacja organizacji do spraw żywienia; przedstawienie problemu niedożywienia, nadwagi i otyłości; omówienie zagrożeń wynikających z zaburzeń odżywiania. identyfikuje problemy żywie-niowe współczesnego świata; charakteryzuje organizacje, które zajmują się problemami do spraw żywienia; rozróżnia choroby związane z zaburzeniem odżywiania - (anoreksja, bulimia); ma poczucie odpowiedzialności za poprawne gospodarowanie wodą i żywnością. 12

13 V. Procedury osiągania celów metody pracy Procedury osiągania celów zależne są od metod nauczania na lekcji i wynikają ze specyfiki przedmiotu. Ich stosowanie powinno rozwijać twórczą aktywność uczniów, umiejętności poznawcze oraz rozwijać zainteresowania wytworami współczesnej techniki. Najczęściej stosowanymi metodami nauczania na lekcjach zajęć technicznych są: metody podające, polegają na podaniu uczniowi gotowych treści: pogadanka, wykład, wygłoszenie referatu, praca z książką, metody eksponujące polegają na przyswajaniu określonej wiedzy poprzez ogląd: film, foliogramy, pokaz, metody problemowe polegają na stworzeniu sytuacji problemowej i poszukiwaniu sposobu rozwiązania: burza mózgów, drzewko decyzyjne, gra dydaktyczna, dyskusja, metody praktyczne polegają na praktycznym działaniu uczniów: zadania wytwórcze, metoda ćwiczeń praktycznych, metoda projektu. VI. Sposób i kryteria oceniania osiągnięć ucznia Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia ma na celu: - poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych, - motywowanie do systematycznej pracy, - wdrażanie do samokontroli i samooceny oraz planowania własnego proces uczenia się, 13

14 - dostarczanie rodzicom informacji o postępach oraz ewentualnych trudnościach ucznia, - dostarczanie informacji o skuteczności procesu nauczania. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia to systematyczne zbieranie informacji o przebiegu i wynikach nauczania. Przedmiotem oceny powinny być nie tylko wiadomości i umiejętności, których zakres jest określony programem nauczania, ale także zdolności oraz zaangażowanie ucznia w pracy na lekcjach. Podczas oceniania działań praktycznych należy zwrócić uwagę na: - wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązaniu się z zadania, - celowość, dokładność, staranność w wykonywaniu zadania, - przestrzeganie zasad dobrej organizacji pracy, - właściwe wykorzystanie produktów spożywczych, narzędzi oraz sprzętu kuchennego, - czytanie ze zrozumieniem różnych instrukcji. Sprawdzanie i ocenianie pozwalają na wartościowanie osiągnięć ucznia oraz przyczyniają się do ulepszania procesu nauczania. Obszary aktywności oceniane na lekcjach zajęć technicznych: - aktywność na lekcjach, - prace wytwórcze wykonywane na lekcjach, - zadania dodatkowe, - odpowiedzi ustne, - testy, sprawdziany, - zadania domowe, - przygotowanie do zajęć. Wymagania ogólne na poszczególne oceny Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - zdobył wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania; - biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami; - systematycznie korzysta z wielu źródeł informacji; - proponuje nowatorskie rozwiązania lub wykraczające poza program nauczania; - osiąga sukcesy w konkursach technicznych; - twórczo rozwija własne uzdolnienia. 14

15 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował pełny zakres wiedzy określonej w programie nauczania; - wykorzystuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań problemowych; - właściwie organizuje stanowisko pracy, przestrzega zasad bhp, potrafi współpracować w grupie; - sprawnie posługuje się narzędziami oraz sprzętem kuchennym, poprawnie wykonuje operacje technologiczne; - prezentuje wzorowe cechy i postawy podczas zajęć; - systematycznie korzysta z różnych źródeł informacji. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w stopniu zadawalającym wiadomości i umiejętności określone programem nauczania; - czasami korzysta z różnych źródeł informacji; - rozwiązuje samodzielnie zadania teoretyczne; - umie wykorzystać wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań teoretycznych i praktycznych; - stosuje zasady dotyczące organizacji i bezpieczeństwa pracy, racjonalnie wykorzystuje czas pracy; - poprawnie posługuje się narzędziami i sprzętem kuchennym, w stopniu zadawalającym opanował umiejętności technologiczne. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował wiadomości na poziomie podstaw programowych; - rozwiązuje zadania o średnim stopniu trudności; - umie wykorzystać wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań teoretycznych i praktycznych o średnim stopniu trudności; - przeważnie stosuje zasady dotyczące organizacji i bezpieczeństwa pracy, mało efektywnie wykorzystuje czas pracy; - rzadko korzysta z różnych źródeł informacji; - mało efektywnie wykorzystuje czas pracy; - posługuje się narzędziami i sprzętem kuchennym z pomocą nauczyciela, w stopniu średnim opanował operacje technologiczne. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w wiedzy na poziomie podstaw programowych; - rozwiązuje zadania o niewielkim stopniu trudności; - ma trudności z poprawną organizacją pracy, wykazuje brak samodzielności; - bardzo rzadko korzysta z różnych źródeł informacji; - posługuje się tylko podstawowymi narzędziami kuchennymi, z pomocą nauczyciela wykonuje proste operacje technologiczne. 15

16 VII. Opinia o programie mgr Wiesław Korpikiewicz dyplomowany nauczyciel Techniki i Informatyki, III stopień specjalizacji zawodowej z Techniki, rzeczoznawca MEN. OPINIA dotycząca Programu Nauczania przedmiotu Zajęcia Techniczne dla klas I-III gimnazjum pt. Zdrowie na talerzu. Pozytywnie rekomenduję przedstawiony mi do recenzji Program Nauczania z przedmiotu Zajęcia Techniczne w klasach I-III gimnazjum pt. Zdrowie na talerzu, do zestawu szkolnych programów nauczania. Autorami programu nauczania dla klas I-III gimnazjum są pani Maria Kulczyńska i pani Renata Stasiak. Akty prawne, w oparciu o które dokonano analizy zgodności programu nauczania z podstawą programową: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Dz. U. nr 4, poz. 17 z dnia 15 stycznia 1009 r. 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczenia do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczenia do użytku szkolnego podręczników Dz. U. nr 89, poz.730 z dnia 10 czerwca 2009 r. Przedstawiony program nauczania spełnia wymogi formalne, stanowiąc opis sposobu osiągania celów kształcenia i realizacji zadań edukacyjnych opisanych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla szkół gimnazjalnych. Program zawiera m.in.: - ogólne i szczegółowe cele kształcenia i wychowania, - treści edukacyjne zgodne z podstawą programową, - sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków w jakich program będzie realizowany, - dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości uczniów, - 16

17 - opis założonych osiągnięć ucznia, - propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia. Program jest poprawny merytorycznie i metodycznie. Bazuje na aktualnym stanie wiedzy naukowej i dydaktycznej. Dostosowany jest do wieku i możliwości uczniów w trzecim etapie edukacyjnym. Zawiera wszystkie konieczne elementy budowy programu nauczania. Sprzyja realizacji idei nowoczesnej szkoły, przyjaznej uczniowi. Dla nauczyciela stwarza warunki twórczej pracy, uwzględnia możliwości środowiska i szkoły. Uczeń ma szansę uczestnictwa w ciekawym poznawaniu wiedzy o żywieniu poprzez zajęcia techniczne, które w znacznej mierze przyczyniają się do określenia przez ucznia swoich mocnych i słabych stron oraz wyboru dalszej drogi kształcenia, a co za tym idzie przyszłego zawodu. 17

18 18

19 Rozkład materiału, plan wynikowy 19

20 Spis treści I. Rozkład materiału nauczania II. Plan pracy z podziałem na jednostki lekcyjne

21 I. Rozkład materiału nauczania I. Wyposażenie i urządzenie kuchni 3 godz. 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni 3. Sprzęt AGD II. Przechowywanie i konserwacja żywności oraz opakowania 1. Przechowywanie artykułów spożywczych 2. Konserwacja żywności. Ćwiczenie praktyczne 3. Opakowania, odpady i ich segregacja III. Zasady prawidłowego żywienia 1. Rola racjonalnego żywienia. Składniki pokarmowe 2. Podział produktów spożywczych 3. Piramida żywienia 4. Normy żywienia 5. Ćwiczenie praktyczne IV. Obróbka produktów spożywczych 1. Obróbka wstępna 2. Obróbka termiczna 3. Ćwiczenie praktyczne godz godz godz V. Grupy produktów spożywczych 12 godz. 1. Mleko i produkty mleczne 1 2. Warzywa i owoce 1 3. Mięso 1 4. Ryby 1 5. Przetwory zbożowe 1 6. Jaja 1 7. Ćwiczenia praktyczne 6 VI. Zasady podawania i spożywania posiłków 3 godz. 1. Nakrywanie do stołu 2. Dekoracja stołu. Zachowanie się przy stole 3. Ćwiczenie praktyczne VII. Problemy żywieniowe 1. Problem głodu i braku wody 2. Organizacje do spraw wyżywienia. Konsekwencje złego odżywiania się 3. Podsumowanie realizacja projektu Razem godz godz. 21

22 II. Plan pracy z podziałem na jednostki lekcyjne Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni. 1 zna regulamin pracowni; stosuje się do regulaminu; zna zasady korzystania z urządzeń elektrycznych i stosuje się do nich. określa zagrożenia jakie mogą wystąpić podczas pracy w kuchni, potrafi udzielić pierwszej pomocy przedmedycznej. Funkcjonalne urządzenie kuchni. 1 zna i wyjaśnia pojęcie funkcjonalnej kuchni; wymienia strefy pracy w kuchni, ich zadania i wyposażenie; potrafi zaprojektować funkcjonalną kuchnię. wyjaśnia pojęcie ergonomii pracy w odniesieniu do sprzętu i wyposażenia współczesnej kuchni; potrafi uzasadnić i powiązać rozmieszczenie stref pracy z funkcjonalnością. Sprzęt AGD. 1 wymienia różne rodzaje sprzętu AGD; zna zastosowanie i zasadę działania podstawowego sprzętu AGD; odczytuje i wykorzystuje w praktyce informacje zawarte w instrukcji obsługi oraz na tabliczkach znamionowych. wyjaśnia nowoczesne technologie zastosowane w sprzęcie AGD; charakteryzuje dowolne urządzenie na podstawie danych znajdujących się na tabliczce znamionowej. 22

23 Temat lekcji Przechowywanie artykułów spożywczych. Konserwacja żywności. Ćwiczenie praktyczne dotyczące konserwacji żywności. Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe 1 określa warunki przechowywania żywności; opisuje podstawowe sposoby przechowywania żywności trwałej i krótkoterminowej; zna sposób rozmieszczenia produktów w chłodziarce. charakteryzuje sposób przechowywania w zależności od rodzaju produktu spożywczego; omawia nowe technologie pakowania żywności. 1 zna i omawia metody konserwacji żywności, rozpoznaje konserwanty i inne chemiczne dodatki do żywności na podstawie informacji umieszczonych na opakowaniach produktów żywnościowych; prawidłowo organizuje stanowisko pracy; wykonuje ćwiczenie zgodnie z instrukcją. omawia dobór metody konserwacji do odpowiedniego produktu spożywczego; wyjaśnia wpływ środków konserwujących na jakość żywności; analizuje wpływ konserwantów na organizm człowieka; analizuje konieczność stosowania konserwantów i innych dodatków do żywności; racjonalnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem; analizuje i ocenia swoją pracę. 23

24 Temat lekcji Opakowania, odpady i ich segregacja. Rola racjonalnego żywienia. Składniki pokarmowe. Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe 1 wymienia funkcje opakowania produktu; zna rodzaje opakowań; odczytuje i interpretuje informacje z etykiety produktu; rozpoznaje znaki ekologiczne umieszczane na opakowaniach; potrafi segregować odpady. uzasadnia potrzebę umieszczania etykiet na opakowaniach; omawia działania proekologiczne zmierzające do zmniejszenia ilości odpadów; uzasadnia konieczność i opisuje sposoby zagospodarowania odpadów. 1 wyjaśnia pojęcie żywności oraz GMO; zna pojęcie i cele racjonalnego żywienia; wymienia podstawowe składniki pokarmowe; zna rolę wody i błonnika w organizmie człowieka; przedstawia podział składników odżywczych, ich rolę oraz skutki niedoboru i nadmiaru w organizmie; wyróżnia makro i mikroelementy oraz witaminy. analizuje korzyści i zagrożenia wynikające ze stosowania GMO; wyjaśnia wpływ napojów gazowanych, energetyzujących i izotonicznych na organizm nastolatka; wyjaśnia znaczenie IG; określa rolę witamin i składników mineralnych w żywieniu oraz skutki ich niedoboru; różnicuje składniki odżywcze i składniki pokarmowe. 24

25 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Podział produktów spożywczych. 1 wymienia podstawowe grupy produktów spożywczych; wymienia produkty spożywcze w poszczególnych grupach oraz określa ich wartości odżywcze. charakteryzuje i porównuje podział produktów spożywczych na inne grupy. Piramida żywienia. 1 przedstawia zasady właściwego odżywiania się na podstawie piramidy żywienia; wyjaśnia znaczenie aktywności fizycznej; zna i umie zastosować wskaźnik poprawności wagi - BMI ; opisuje talerz zdrowego żywienia. omawia zawartość piramidy żywienia; analizuje i ocenia swoje żywienie pod względem zasad określonych w piramidzie żywienia; wyjaśnia znaczenie dostarczania organizmowi wody; charakteryzuje zasady zdrowego żywienia. Normy żywienia. 1 wyjaśnia pojęcia wartość odżywcza i energetyczna ; wymienia czynniki mające wpływ na zapotrzebowanie pokarmowe i energetyczne; oblicza wartość energetyczną potraw; analizuje zasady układania diet dla ludzi ze względu na wiek i choroby; wyjaśnia pojęcie zbilansowanej diety; 25

26 Temat lekcji Ćwiczenie praktyczne dotyczące zasad prawidłowego żywienia. Obróbka wstępna produktów spożywczych. Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe wie co to są normy i jak z nich korzystać; określa rozkład posiłków w ciągu dnia; zna zasady układania jadłospisów. ocenia zestawy posiłków pod względem zapotrzebowania energetycznego (bilansu energetycznego); charakteryzuje i stosuje kalkulatory żywieniowe. 1 potrafi zaplanować i przygotować produkty do wykonania ćwiczenia; prawidłowo organizuje stanowisko pracy; wykonuje zestaw śniadaniowy zgodnie z zasadą talerza zdrowego żywienia. racjonalnie gospodaruje produktami i czasem pracy; dba o estetykę podania przygotowanego posiłku; ocenia zestaw śniadaniowy pod względem wartości odżywczej i energetycznej; określa stopień trudności wykonania śniadania oraz aspekt ekonomiczny. 1 zna znaczenie obróbki wstępnej żywności; opisuje etapy obróbki wstępnej; wymienia urządzenia i narzędzia stosowane do obróbki wstępnej. wyjaśnia zasady dotyczące obróbki wstępnej i jej wpływ na produkty spożywcze; opisuje przeznaczenie oraz zasadę działania urządzeń i narzędzi do obróbki wstępnej. 26

27 Temat lekcji Ćwiczenie praktyczne dotyczące obróbki wstępnej. Obróbka termiczna produktów spożywczych. Mleko i produkty mleczne. Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; wykonuje ćwiczenie zgodnie z instrukcją; oblicza samodzielnie wagę ubytków podczas obróbki wstępnej. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; oblicza jaki procent stanowią ubytki podczas obróbki wstępnej. 1 wymienia rodzaje obróbki termicznej; wyróżnia naczynia i sprzęt stosowany do obróbki termicznej; bezpiecznie korzysta z wybranego sprzętu gospodarstwa domowego. posiada świadomość o stracie składników odżywczych podczas nieprawidłowej obróbki; potrafi wymienić i opisać zasadę działania nowoczesnych metod gotowania. 1 wymienia podstawowe wartości odżywcze mleka i produktów mlecznych; zna zalecenia dzienne spożywania mleka przez młodzież; opisuje produkty mleczne; zna zastosowanie kulinarne mleka i produktów mlecznych. potrafi wyszukać i określić normy dotyczące spożywania mleka i produktów mlecznych; analizuje i porównuje wartość odżywczą różnych produktów mlecznych. 27

28 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z mleka i produktów mlecznych. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; potrafi wykonać potrawę korzystając z instrukcji; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; analizuje i ocenia swoją pracę; ocenia potrawę pod względem smakowym i odżywczym. Warzywa i owoce. 1 wymienia podstawowe wartości odżywcze warzyw i owoców; zna podział warzyw i owoców ze względu na zawartość witamin; zna zastosowanie kulinarne warzyw i owoców oraz rodzaje stosowanych obróbek. analizuje i ocenia ilość spożycia warzyw i owoców w zależności od wielu czynników, np. pory roku, diety; charakteryzuje wpływ zastosowanej obróbki na wartość odżywczą warzyw i owoców. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z warzyw i owoców. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; analizuje dobór odpowiednich narzędzi do obróbki wstępnej; 28

29 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe potrafi wykonać potrawę korzystając z instrukcji; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy. Mięso. 1 zna podstawowe wartości odżywcze mięsa; wymienia gatunki mięsa; wymienia przetwory mięsne; zna zastosowanie kulinarne mięsa i przetworów mięsnych. charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania mięsa; opisuje skutki niedoboru żelaza w organizmie; nazywa i opisuje rodzaje diet wykluczające mięso i przetwory mięsne z jadłospisu. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z mięsa. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; potrafi wykonać potrawę z mięsa korzystając z instrukcji; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; ocenia wartości odżywcze przyrządzonej potrawy; umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. 29

30 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Ryby. 1 zna podstawowe wartości odżywcze ryb; wymienia gatunki ryb; opisuje etapy obróbki wstępnej ryb; zna podział ryb ze względu na zawartość tłuszczu; zna zastosowanie kulinarne ryb. analizuje zalecenia dotyczące spożywania ryb; uzasadnia konieczność spożywania ryb ze względu na ich wartości odżywcze; posiada wiedzę na temat owoców morza; charakteryzuje cechy świeżej ryby; wyjaśnia pojęcie filetowania ryb. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z ryb. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; potrafi wykonać potrawę z ryb korzystając z instrukcji; poprawnie wykonuje obróbkę wstępną ryby; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. 30

31 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Produkty zbożowe. 1 wymienia zboża z których powstają produkty zbożowe; wymienia produkty zbożowe; zna podstawowe wartości odżywcze produktów zbożowych; zna zastosowanie kulinarne produktów zbożowych; zna sposoby gotowania kasz i ryżu. analizuje, które produkty zbożowe zawierają więcej składników odżywczych; charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania różnych produktów zbożowych ze względu na rodzaj przemiału. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z produktów zbożowych. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; potrafi wykonać potrawę z produktów zbożowych korzystając z instrukcji; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. Jaja. 1 zna podstawowe wartości odżywcze jaj; charakteryzuje zalecenia dotyczące spożywania jaj; 31

32 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe zna kody informujące o sposobie hodowli kur; potrafi sprawdzić świeżość jaj; zna zastosowanie kulinarne jaj oraz rolę jaką pełnią jaja w potrawie. potrafi odczytać i zinterpretować kod cyfrowy znajdujący się na skorupce jaja; różnicuje wartość odżywczą żółtka i białka; uzasadnia dobór produktu na podstawie kodów do własnych potrzeb. Ćwiczenie praktyczne dotyczące sporządzania potraw z jaj. 1 potrafi zorganizować stanowisko pracy oraz produkty do wykonania ćwiczenia; potrafi wykonać potrawę z jaj, korzystając z instrukcji; dba o ład i porządek na stanowisku pracy. do wykonania ćwiczenia proponuje własne przepisy kulinarne; dba o estetyczne podanie przyrządzonej potrawy; ocenia wartość odżywczą przyrządzonej potrawy; umiejętnie gospodaruje produktami spożywczymi oraz czasem pracy. Nakrywanie do stołu. 1 zna podstawowe zasady nakrywania stołu; wymienia elementy serwisu podstawowego oraz podstawowe sztućce; umie nakryć do stołu. potrafi dobrać naczynia i sztućce do różnego rodzaju potraw; zna różnice między zestawem podstawowym, a rozszerzonym. 32

33 Temat lekcji Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Dekoracja stołu. Zachowanie się przy stole. zna zasady wykonania dekoracji stołu; opisuje zasady zachowania się przy stole; zna symbolikę układu sztućców na talerzu. potrafi dopasować wiele różnych elementów dekoracyjnych stosownie do charakteru uroczystości; stosuje wszystkie zasady kulturalnego zachowania się przy stole. Ćwiczenie praktyczne. 1 stosuje symbolikę układania sztućców podczas posiłku i po skończonym posiłku; opanował umiejętność składania serwetek; potrafi wykonać dekorację stołu; potrafi samodzielnie zaplanować i wykonać element dekoracji stołu; potrafi gustownie i ze smakiem udekorować stół na różnego rodzaju uroczystości. Problem głodu i braku wody. 1 zna pojęcie niedożywienia organizmu. wymienia przyczyny marnowania żywności; zna zasady gospodarowania wodą. charakteryzuje problemy dotyczące żywienia w znaczeniu globalnym; uzasadnia konieczność oszczędnej gospodarki wodą; 33

34 Temat lekcji Organizacje do spraw wyżywienia. Konsekwencje złego odżywiania się. Liczba godzin Osiągnięcia uczniów Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe prezentuje zestawienia ilościowe wody przy oszczędnym gospodarowaniu. 1 wymienia organizacje ds. wyżywienia,; identyfikuje logo z organizacją; zna konsekwencje złego odżywiania się; opisuje niedożywienie oraz otyłość; wymienia choroby związane z zaburzeniami łaknienia. opisuje działalność organizacji ds. wyżywienia,; charakteryzuje choroby cywilizacyjne związane ze złym odżywianiem się oraz choroby wynikające z zaburzeń łaknienia. 34

35 Odpowiedzi do ćwiczeń 35

36 36

37 I. Wyposażenie i urządzenie kuchni Ćwiczenie 1 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy w kuchni Regulamin pracowni zajęć technicznych. 1. Uczniowie przebywają w pracowni wyłącznie w obecności nauczyciela. 2. Uczniowie pracują według wskazań nauczyciela, przestrzegają zasad BHP. 3. Podczas trwania zajęć, uczniowie zachowują spokój i nie przeszkadzają sobie w pracy. 4. Uczniowie dbają o czystość, ład i porządek na stanowiskach pracy podczas zajęć i po ich zakończeniu. 5. Korzystanie z urządzeń oraz sprzętu kuchennego jest dozwolone tylko za zgodą nauczyciela. 6. Urządzenia elektryczne można włączać do sieci 230 V tylko pod nadzorem nauczyciela. 7. Narzędzi oraz sprzętu należy używać zgodnie z ich przeznaczeniem. 8. Każde uszkodzenie narzędzia, sprzętu należy zgłosić nauczycielowi. 9. O każdym wypadku lub niebezpieczeństwie należy poinformować nauczyciela. Ćwiczenie 2 Uczniowie dzielą się na zespoły i przydzielają odpowiednie funkcje. W tabeli zapisują nazwiska uczniów odpowiedzialnych za wykonanie poszczególnych czynności. Zadanie domowe Wskazówki dotyczące bezpiecznego użytkowania miksera. 1. Nie dotykaj elementów roboczych w czasie pracy miksera. 2. Nie kładź urządzenia na powierzchniach gorących lub mokrych. 3. Nie włączaj miksera przed zanurzeniem go w naczyniu. 4. Nie pozostawiaj urządzenia bez nadzoru podczas jego pracy. 5. Przed czyszczeniem miksera zawsze wyjmij przewód elektryczny z gniazda sieci. 37

38 Ćwiczenie 3 2. Funkcjonalne urządzenie kuchni Układ kuchni w kształcie litery L. Kuchnia dwurzędowa. Zasada trójkąta roboczego obrazuje ustawienie najważniejszego sprzętu kuchennego: lodówki, kuchenki, zlewozmywaka opartych na wierzchołkach trójkąta. Ta zasada znacznie usprawnia wykonywanie czynności oraz poprawia komfort pracy w kuchni. Ćwiczenie 4 Układ kuchni w kształcie litery G. 38

39 Kuchnia jednorzędowa z wyspą. Ćwiczenie 5 Strefa pracy Zadania Wyposażenie Strefa zapasów Strefa przechowywania Strefa zmywania Strefa przygotowywania Strefa pieczenia i gotowania Gromadzenie i przechowywanie produktów, półproduktów spożywczych i gotowych potraw. Przechowywanie naczyń, sztućców, rozpakowywanie i segregowanie produktów spożywczych. Zmywanie i osuszanie naczyń, przechowywanie środków czystości, składowanie odpadów. Czynności związane z obróbką wstępną oraz przyrządzaniem potraw. Obróbka termiczna produktów spożywczych. Chłodziarko-zamrażarka oraz sza ki do przechowywania produktów spożywczych. Sza ki do przechowywania naczyń, blat kuchenny. Zlewozmywak oraz miejsce na odkładanie i osuszanie naczyń, sza ka na środki czystości. Blat kuchenny, podręczny sprzęt, miski, sztućce robocze, trwałe produkty spożywcze. Kuchenka, piekarnik, okap, kuchenka mikrofalowa, sza ki na garnki. 39

40 Zadanie domowe Ergonomia, czyli nauka o pracy zajmująca się dostosowaniem urządzeń technicznych, produkcyjnych i innych do możliwości psycho izycznych człowieka. Ma na celu stworzenie optymalnych warunków w miejscu pracy. Ćwiczenie 6 3. Sprzęt gospodarstwa domowego Urządzenie Nazwa Zastosowanie Ciśnieniowy ekspres Przygotowywanie kawy. Czajnik elektryczny Gotowanie wody. Maszynka do mielenia Mielenie, czyli rozdrabnianie produktów spożywczych, np. mięsa, twarogu, warzyw. Sandwiczarka-kanapczarka Przygotowywanie kanapek na gorąco. Mikser z misą Ubijanie piany, wyrabianie ciasta, sporządzanie deserów. 40

41 Ćwiczenie 7 1. Roczne zużycie wody. 2. Roczne zużycie energii. 3. Poziom emisji hałasu. 4. Klasa efektywności suszenia. 5. Pojemność wyrażona jako ilość kompletów naczyń Pozostałe informacje zawarte na etykiecie efektywności energetycznej, to: klasy energetyczne, klasa efektywności energetycznej urządzenia, nazwa dostawcy oraz identy ikator modelu dostawcy. Ćwiczenie 8 Informacje umieszczone na etykiecie efektywności energetycznej, pomagają w podjęciu decyzji podczas zakupu sprzętu, ponieważ: a) przedstawiają jasny i zrozumiały podział na klasy energetyczne; b) pozwalają porównać zużycie energii elektrycznej i wody pomiędzy urządzeniami z tej samej kategorii; c) umożliwiają obliczenie kosztów użytkowania urządzenia, dzięki podanemu zużyciu energii i wody; d) zawierają opis wybranych parametrów, takich jak skuteczność mycia, suszenia, a także poziom hałasu. 41

42 Ćwiczenie 9 Przedstawione tabliczki znamionowe zawierają następujące informacje: dopuszczalne napięcie zasilania, typ urządzenia, zakres mocy i częstotliwości, zgodność z polskimi normami bezpieczeństwa oraz normami Unii Europejskiej, numer serii i rok produkcji, a także sposób postępowania po zużyciu urządzenia. Zadanie domowe Instrukcja obsługi urządzenia zawiera: 1) opis urządzenia; 2) wskazówki dotyczące bezpieczeństwa użytkowania; 3) opis obsługi; 4) wskazówki dotyczące czyszczenia i konserwacji; 5) dane techniczne; 6) sposób utylizacji. II. Przechowywanie i konserwacja oraz opakowania żywności 1. Przechowywanie artykułów spożywczych Ćwiczenie 1 Czynniki wpływające na jakość przechowywania produktów spożywczych: powietrze, wilgotność, temperatura, światło, drobnoustroje, czas przechowywania, czystość pomieszczeń. Ćwiczenie 2 Żywność trwałą należy przechowywać w sza kach kuchennych, w fabrycznych opakowaniach lub w zamykanych pojemnikach zabezpieczających przed wilgocią i kuchennymi zapachami. 42

43 Ćwiczenie 3 Zasady przechowywania żywności w chłodziarce 1. Nie wkładaj do chłodziarki zbyt dużo produktów. 2. Owiń żywność w papier pergaminowy, folię spożywczą, aluminiową lub włóż do pojemnika. 3. Sortuj żywność przed umieszczeniem w chłodziarce. 4. Wkładaj suche owoce i warzywa. 5. Przechowuj warzywa i owoce w dolnych szufladach. 6. Świeże mięso i ryby przechowuj na dolnej półce. 7. Gotowe potrawy oraz produkty o krótkiej trwałości umieszczaj na środkowej półce. 8. Mleko oraz jego przetwory wkładaj na górną półkę. 9. Napoje, masło i musztardę przechowuj na wewnętrznej stronie drzwi. 10. Nie umieszczaj w lodówce gorącej żywności. Ćwiczenie 4 Zadanie domowe Korzyści wynikające z próżniowego pakowania żywności: a) utrzymanie smaku, b) wydłużenie świeżości 3-5 razy dłużej w porównaniu do tradycyjnych metod, c) zachowanie właściwego wyglądu i formy. 43

44 Ćwiczenie 5 2. Konserwacja żywności Metody izyczne utrwalania żywności zamrażanie lio ilizacja Utrwalanie za pomocą niskiej temperatury Utrwalanie za pomocą wysokiej temperatury pasteryzacja sterylizacja tyndalizacja suszenie Ćwiczenie 6 Dżem powstaje w wyniku krótkiego gotowania owoców z cukrem i zagęstnikiem. Kon itura powstaje w wyniku powolnego ogrzewania owoców z cukrem. Powidła powstają przez gotowanie (smażenie) rozdrobnionych owoców bez dodatku cukru lub z małą ilością, do czasu odparowania soku z owoców. Ćwiczenie 7 Produkt spożywczy Metody konserwacji zamrażanie tyndalizacja peklowanie wędzenie solenie pasteryzacja zamrażanie suszenie suszenie marynowanie Zadanie domowe Majonez zawiera: przeciwutleniacz E 385, regulator kwasowości. Budyń zawiera: skrobie mody ikowane, substancję zagęszczającą (karagen), aromaty, barwnik (annato). Chipsy zawierają: rybonukleotydy E 635, aromat dymu wędzarniczego, glutaminian sodu E 621, kwas cytrynowy E

45 3. Opakowania, odpady i ich segregacja Ćwiczenie 8 Opakowanie chroni przed działaniem czynników zewnętrznych, ułatwia przemieszczanie, ułatwia magazynowanie, jest jednostką miary. Ćwiczenie 9 Na etykiecie znajdują się następujące informacje: nazwa produktu, skład, masa netto, termin przydatności do spożycia, numer partii, warunki przechowywania, sposób przygotowania, informacja o konserwantach. Ćwiczenie 10 Działania proekologiczne, to: przemyślane, dobrze zaplanowane zakupy, kupowanie produktów w opakowaniach, które można poddać recyklingowi lub kupowanie bez opakowań, wybieranie produktów wyprodukowanych przez lokalnych wytwórców, z certy ikatami ekologicznymi, pakowanie zakupów do własnej torby (najlepiej wykonanej z materiałów ekologicznych). Ćwiczenie 11 Znaki dotyczące ekożywności : znak certy ikowanego rolnictwa ekologicznego, Ekoland, Euroliść produkt ekologiczny, wyprodukowany na terenie UE, spełniający wymogi unijne. Znaki dotyczące ekoopakowań: Dbaj o czystość, Zielony punkt, Biodegradowalne, Opakowanie do ponownego wykorzystania, Opakowanie nadaje się do recyklingu nadaje się do ponownego przetworzenia i ponownego wykorzystania. Ćwiczenie 13 Symbol ten umieszczany jest na torbie wielokrotnego użycia na zakupy, torba wykonana z tkaniny polipropylenowej. Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej. Produkty tak znakowane muszą pochodzić z certy ikowanych gospodarstw ekologicznych 45

46 Ćwiczenie 14 Tu wrzucasz: gazety, czasopisma, katalogi i prospekty, papier szkolny i biurowy, książki w miękkich okładkach, torebki papierowe, pudełka kartonowe, tekturę. Tu wrzucasz: butelki, kartony po napojach i mleku, butelki po płynach do mycia, puszki po napojach i konserwach, plastikowe zakrętki, kapsle, pokrywki ze słoików, plastikowe woreczki, reklamówki, drobny złom, folia aluminiowa. Tu wrzucasz: szkło kolorowe, opakowaniowe, butelki bez zakrętek. Zadanie domowe Utylizacja wykorzystywanie odpadów jako surowców wtórnych, potocznie rozumiana jako zniszczenie. Jednym ze sposobów jest spalanie. Recykling odzysk, czyli doprowadzenie zużytych materiałów do stanu pozwalającego na ich ponowne wykorzystanie. III. Zasady prawidłowego żywienia Ćwiczenie 1 1. Rola racjonalnego żywienia Racjonalne żywienie to spożywanie takich produktów żywnościowych (w odpowiedniej ilości i proporcjach), które pokryją zapotrzebowanie organizmu na wszystkie składniki pokarmowe oraz dostarczą potrzebnej ilości energii. 46

47 Ćwiczenie 2 Racjonalne żywienie zapewnia: a) budowę nowych i odbudowę zużytych komórek; b) uzyskanie niezbędnej energii; c) ochronę przed infekcjami; d) regulowanie procesów życiowych. Zadanie domowe Korzyści: uzyskanie większej odporności na choroby, owady, szkodniki oraz niekorzystne warunki atmosferyczne; większa wydajność upraw; dłuższy czas przechowywania; Wady: zaburzenie ekosystemów, niekontrolowane rozprzestrzenianie się (pylenie roślin), nie do końca poznane konsekwencje zdrowotne dla człowieka, zasady etyczne. Ćwiczenie 3 2. Składniki pokarmowe Ćwiczenie 4 Nazwa składnika pokarmowego Białka Tłuszcze Węglowodany Witaminy Składniki mineralne Rola w organizmie główny budulec organizmu dostarczają energii główne źródło energii są regulatorami procesów życiowych są regulatorami procesów życiowych oraz budulcem tkanek organizmu Źródło występowania mięso, ryby, mleko, jaja, rośliny strączkowe, orzechy oleje roślinne, orzechy, nasiona, ryby, masło, smalec produkty zbożowe, warzywa, owoce, miód, słodycze warzywa i owoce, produkty zbożowe woda, sól, produkty pochodzenia zwierzęcego, zboża, warzywa i owoce. 47

48 Ćwiczenie 5 Najważniejsze źródła wody dla organizmu, to: napoje, najlepiej naturalne soki z warzyw i owoców, woda mineralna, produkty spożywcze, potrawy. 1 mleko 4 ser twarogowy półtłusty 5 chleb żytni 2 ogórek 3 jabłko Ćwiczenie 6 Błonnik jest węglowodanem, który nie ulega strawieniu. Stanowi masę, która wchłania wodę, wypełnia jelita i wspomaga trawienie oraz zapobiega zaparciom. Występuje w warzywach i owocach, produktach zbożowych z grubego przemiału oraz suchych nasionach roślin strączkowych. Ćwiczenie 7 Ćwiczenie 8 Dobrym źródłem fosforu jest mleko i produkty mleczne, ryby, wątroba, groch, pestki dyni, fasola, ziemniaki, pełnoziarniste produkty zbożowe, marchew. Fosfor bierze udział w procesach budulcowych kości, zębów, uczestniczy w przemianach tłuszczu i węglowodanów, wchodzi w skład enzymów. 48

49 Zadanie domowe Ćwiczenie 9 3. Podział produktów spożywczych Węglowodany występują w produktach zbożowych, ziemniakach, warzywach, owocach, suchych nasionach roślin strączkowych, słodyczach. Witaminy występują we wszystkich grupach produktów z wyjątkiem grupy: cukier i słodycze. Składniki mineralne występują we wszystkich grupach produktów z wyjątkiem grup: tłuszcze, masło i śmietana. 49

50 Ćwiczenie 10 Źródła białka Źródła tłuszczu roślinnego zwierzęcego roślinnego zwierzęcego masło, smalec, słonina nasiona roślin strączkowych, kasza, ziemniaki ryby, mięso, jajka oliwa, olej, nasiona roślin oleistych, np. lnu, słonecznika Zadanie domowe Podział produktów spożywczych na cztery grupy: 1.Produkty mięsne 2. Produkty zbożowe 3. Produkty mleczne. 4. Warzywa i owoce. Podział produktów spożywczych na sześć grup: 1. Produkty zbożowe i strączkowe. 2. Mleko i produkty mleczne, 3. Mięso, ryby, jaja. 4. Warzywa i owoce. 5.Tłuszcze. 6. Cukier i słodycze. Podział produktów spożywczych na dziewięć grup: 1. Produkty zbożowe. 2. Produkty mleczne. 3. Mięso i ryby. 4.Jaja. 5. Tłuszcze. 6. Ziemniaki. 7. Warzywa i owoce. 8. Suche nasiona. 9. Cukier. Ćwiczenie Piramida żywienia Produkty spożywane podczas każdego posiłku: produkty zbożowe z grubego przemiału, warzywa i owoce, mleko i produkty mleczne. Ograniczyć należy: produkty z mąki oczyszczonej, produkty z dużą ilością tłuszczu, produkty wysokoprzetworzone. Ćwiczenie 12 Spożywam pięć posiłków w ciągu dnia. Dbam, aby głównym źródłem energii były produkty zbożowe, spożywam dużo warzyw i owoców, wypijam minimum 2 szklanki mleka, ograniczam słodycze, piję około 2 litrów płynów. Mój sposób odżywiania jest zgodny z zaleceniami dietetyków. Odżywiam się prawidłowo. Ćwiczenie 13 Moje formy aktywności izycznej, to: ćwiczenia rozciągające oraz ogólnorozwojowe (poranna gimnastyka), szybki marsz do szkoły, jazda rowerem, gry zespołowe, pływanie. Na ruch przeznaczam od minut dziennie. 50

51 Ćwiczenie 13 Masa ciała 55 kg, wzrost 165 cm. BMI mieści się w granicach normy. Ćwiczenie 14 51

52 Ćwiczenie praktyczne Zadanie domowe Podstawę starej piramidy stanowią produkty zbożowe: pieczywo, makarony, ryż, kasze. Na następnym poziomie znajdują się warzywa i owoce, wyżej mięso i nabiał, a na szczycie słodycze oraz tłuszcz, czyli produkty, których spożycie należy ograniczyć. Podstawą nowej piramidy są również produkty zbożowe, ale pełnoziarniste, natomiast białe pieczywo tra iło na szczyt piramidy. Tłuszcze zostały podzielone na nasycone-niepożądane w codziennej diecie oraz nienasycone z kwasami tłuszczowymi, które w niewielkich ilościach spożywać należy codziennie. Nowa piramida wskazuje na konieczność stałego dostarczania wody oraz codziennej aktywności izycznej. Ćwiczenie Normy żywieniowe Czynniki decydujące o zapotrzebowaniu człowieka na energię i składniki pokarmowe: wzrost, masa ciała, wiek, płeć, klimat, tryb życia, poziom aktywności izycznej. 52

53 Ćwiczenie 17 Płeć żeńska wiek 12 lat zapotrzebowanie energetyczne w kcal 2100 kcal białko g tłuszcze g węglowodany g wapń mg żelazo mg miedź mg ,7 cynk mg witamina A µg witamina B 1 mg witamina B 2 mg witamina PP mg witamina C mg Ćwiczenie 18 Ćwiczenie 19 Rodzaj aktywności fizycznej Liczba zużytych kilokalorii Czas na spalenie kalorii zawartych w 100g jogurtu naturalnego frytek czekolady mlecznej kcal/10min min min min Bieganie 166 3,8 15,2 31,7 Gra w piłkę nożną 108 5,8 23,3 48,7 Pływanie 66 9,5 38,2 79,7 Jazda na rowerze 50 12,6 50,4 105,2 Sprzątanie domu ,3 Chodzenie ,2 Czytanie

54 Ćwiczenie 20 Zbilansowana dieta jest to zrównoważona dieta złożona z różnych grup produktów spożywczych. Polega na dostarczaniu organizmowi energii oraz wszystkich niezbędnych składników pokarmowych w odpowiedniej ilości i w odpowiedniej proporcji. Ważna jest liczba posiłków i ich rozłożenie w ciągu dnia. Zbilansowana dieta powinna być dopasowana indywidualnie z uwzględnieniem wieku, płci i aktywności izycznej. Ćwiczenie 21 Prawidłowy jadłospis powinien uwzględniać: a) wszystkie składniki odżywcze w ilościach zalecanych dla danej grupy ludności, b) odpowiednią ilość posiłków, c) odpowiedni podział dziennego zapotrzebowania na poszczególne posiłki, d) odpowiednie przerwy między posiłkami, e) przyzwyczajenia żywieniowe rodziny, f) indywidualne potrzeby żywieniowe, g) sezonowość występowania produktów, h) możliwości inansowe rodziny, i) odpowiednią wartość energetyczną czyli zapewnić zerowy bilans energetyczny. Ćwiczenie 22 Ten sposób znakowania to GDA, czyli wskazane dzienne spożycie. Informuje o wartości energetycznej produktu i ilości zawartych w nim składników odżywczych. Określa też jaki procent zapotrzebowania na dany składnik odżywczy i energię zaspokaja batonik czekoladowy, na którym umieszczone jest GDA. Zadanie domowe Dla dziewczyny 12 letniej o wadze 40 kg i wzroście 145 cm PPM wynosi 1250 kcal zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 2124 kcal. 54

55 IV. Obróbka produktów spożywczych Ćwiczenie 1 1. Obróbka wstępna Ćwiczenie 2 Ćwiczenie 3 Są to kolejno: sortowanie, oczyszczanie, mycie, obieranie, płukanie. 55