INFORMATOR dla DIABETYKA

Transkrypt

1 zima 2010 INFORMATOR dla DIABETYKA czyli co o cukrzycy trzeba wiedzieć gdy, chorujesz Ty lub ktoś z Twoich najbliższych nr27 Noworoczne i świąteczne menu diabetyka mgr inż. Anna Hinburg

2 Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy PIERWSZY W POLSCE RAFINOWANY MAGAZYN DLA DIABETYKÓW Zamów prenumeratę mejlem! 6 numerów za jedyne 24,95 zł! prenumerata@glukomag.pl lub telefoniczne - tel. (22) Możesz też nas kupić w salonach Empik. Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy czerwiec 2009 nr 3 (10) dwumiesięcznik Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy W TYM NUMERZE DODATEK sierpień 2009 nr 4 (11) dwumiesięcznik WAKACYJNY NIEZBĘDNIK DIABETYKA **** Magazyn dla diabetyków... my nie słodzimy kwiecień 2009 nr 2 (9) dwumiesięcznik ik Cena 4,99 zł w tym 7% VAT Cena 4,99 zł w tym 7% VAT INDEKS OPOWIEDZ DZIECKU O CUKRZYCY PRZEMYSŁAW BABIARZ GŁOS W SPRAWIE OWSIAK WYCOFUJE SIĘ Z POMP? SZALEŃSTWO W NACZYNIACH Cena 4,99 zł w tym 7% VAT INDEKS Kłopoty z krzepnięciem, czyli BUNTOWNIK Z POWODU ODU DIABETYK ZA KÓŁKIEMKIEM Rozmowa z Jurkiem Owsiakiem :53:06 g _sklad.indd :19:32 k ielonypodstawowy karmazynowypodstawowy ó typodstawowy czarny Glukomag_ _sklad.indd 1 Podstawowy niebieskozielonypodstawo DESIGN Z POMPĄ SŁODKIE MYŚLI Z PRZYMRUŻENIEM OKA BYLE DO DZWONKA

3 Spis treści: Dietetyczna wigilia...2 Barszcz czysty...4 Zupa grzybowa czysta...4 Pierogi z warzywami...5 Łazanki...6 Ryba po grecku...8 Surówka z kapusty czerwonej z bakaliami...9 Sałatka wielowarzywna...9 Biszkopt na białkach...11 Jabłko pieczone z twarogiem i bakaliami...12 Galaretka z mleka słodkiego...12 Słodkości z umiarem...12 Kompot z suszonych jabłek...14 Kompot z jabłek w galarecie...14 Jak zapobiegać skokom cukru...15 Poświąteczne dolegliwości...16 Wigilia w terenie...18 Tabele indeksów glikemicznych...21 Lista aptek przyjaznych diabetykom...23 Redakcja i wydawca: PHOENIX Pharma Polska Sp. z o o. Dział Marketingu idd@pharma.com.pl 1

4 Noworoczne i świąteczne menu diabetyka Okres świąteczny dla cukrzyka jest czasem sprawdzania własnej odporności na wszelkie smakołyki serwowane podczas spotkań w gronie najbliższych. Najczęściej kojarzy się z dużą ilością rozmaitego jedzenia, a leniwie płynący czas spędzany przy stole osłabia silną wolę zwiększając chęć na spożywanie różnych dań i przekąsek. Brak odpowiedzialności i błędy dietetyczne mogą niejednokrotnie przyczynić się do wahań poziomów cukru we krwi oraz do występowania dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, tj. uczucie przejedzenia, zgagi, nudności czy wymiotów. Dietetyczna wigilia Święta zwykle kojarzą się z generalnymi porządkami i przygotowywaniem różnych przysmaków. Mimo iż tradycja głosi, aby kolacja wigilijna obfitowała w potrawy postne, czyli idealne dla diabetyków, to jednak należy zdawać sobie sprawę z tego, że pozornie dietetyczne danie może w większym stopniu zaszkodzić cukrzykowi. Warto dlatego już w okresie przedświątecznym dokładnie przemyśleć menu i zaplanować zakupy, gdyż takie postępowanie zmniejszy ilość mało dietetycznych potraw, 2

5 a zwiększyć produkty właściwe, dzięki czemu cukrzyk nie będzie musiał dokonywać większego wyboru podczas spożywania posiłków. Planowany jadłospis wigilijny powinien być urozmaicony jednak przy równoczesnym zachowaniu wszystkich wskazań dietetycznych. Aby daną potrawę uczynić możliwą do zjedzenia w większej ilości, należy zwrócić uwagę na sposób jej przyrządzania. Dość niską wartością kaloryczną charakteryzują się zupy. Świąteczny barszcz czerwony, czy zupa grzybowa będą miały znacznie mniejszą ilość węglowodanów, jeżeli będą przygotowywane bez zasmażek na bazie mąki oraz z mniejszą objętością makaronu czy ziemniaków. Będą charakteryzowały się obniżoną wartością tłuszczową, gdy zostaną sporządzone na bazie wywarów jarskich wyłączając wywary mięsne. Zmniejszy się ilość cholesterolu jeżeli nie będą zaprawiane śmietaną. Zamiast śmietany można zastosować kefir, czy jogurt naturalny, co zmniejszy ilość tłuszczu, a wzbogaci zupę w białko pełnowartościowe i wapń. Umiejętne stosowanie przypraw do zup będzie poprawiało cechy smakowo-zapachowe. 3

6 - BARSZCZ CZYSTY 1 porcja: 100kcal 0,5WW 0,5WBT Składniki na 5 porcji: Włoszczyzna bez kapusty 250g, buraki 500g (10 szt.), barszcz kiszony 250g (1 szklanka), masło 25g (1,5 łyżki), sól, kwasek cytrynowy, zielenina. Sposób przyrządzania: Włoszczyznę umyć, obrać i pokroić. Zalać wrzącą wodą, ugotować wywar. Buraki umyć, obrać, pokroić, dodać rozpuszczony kwasek cytrynowy i ugotować wywar. Odcedzić wywary, połączyć, dodać barszcz kiszony, sól do smaku, posiekaną zieleninę. Podawać w filiżance. - ZUPA GRZYBOWA CZYSTA 1 porcja: 80kcal 0,5WW 0,5WBT Składniki na 5 porcji: Włoszczyzna bez kapusty 250g, grzyby suszone 20g, cebula 25g (2 łyżki), masło 25g (1,5 łyżki), zielenina, sól. Sposób przyrządzania: Grzyby suszone umyć w ciepłej wodzie, opłukać, namoczyć w zimnej przegotowanej wodzie, gotować w tej samej wodzie, dodać oczyszczoną i opłukaną włoszczyznę, cebulę i sól. Gdy grzyby i włoszczyzna są miękkie odcedzić wywar, dodać surowe masło i zieleninę. 4

7 W przypadku przygotowywania dań na bazie mąki (pierogów, pasztecików, ciasta naleśnikowego) można wykorzystać mniejszą objętość ciasta, a do farszu zaplanować mięso chude lub warzywa czy grzyby, dzięki czemu obniży się ilość wymienników węglowodanowych i białkowo tłuszczowych. Przygotowując świąteczne pierogi z obniżoną ilością WW i WBT można posłużyć się następującym przepisem: - PIEROGI Z WARZYWAMI 1 porcja: 250kcal 8,5WW 1,6WBT Składniki na 5 porcji: Ciasto: mąka pszenna 2 szklanki, jajo 1szt., olej 15g (1 łyżka). Nadzienie: włoszczyzna 750g, bułka czerstwa - 100g (2 małe), koncentrat pomidorowy 20g (1 łyżka pełna), olej 10g (1 łyżka), masło 25g (1,5 łyżki), majeranek, sól, natka pietruszki. Sposób przyrządzania: Ciasto: Mąkę wysypać na stolnicę i uformować wgłębienie. Wbić jajo, dodać olej i letnią wodę. Zarobić nożem i wyrobić rękami. Wyrobione ciasto rozwałkować do grubości ok. 2mm. W cieście wyciąć krążki, nałożyć farsz i zlepiać pierogi. Nadzienie: Włoszczyznę oczyścić i ugotować. Ugotowane warzywa i bułkę czerstwą (ówcześnie namoczoną w wywarze jarzynowym) zmielić w maszynce. Dodać koncentrat pomidorowy, olej i przyprawy. Nadzienie nakładać na krążki ciasta. Zlepione pierogi gotować we wrzącej wodzie. 5

8 Tradycyjne słodkie łazanki z makiem charakteryzującą się dużą ilością węglowodanów więc można zastąpić je makaronem łazankowym z pieczarkami o mniejszej wartości WW i WBT, np. - ŁAZANKI Z PIECZARKAMI 1 porcja: 260kcal 3,5WW 0,9WBT Składniki na 5 porcji: Ciasto na łazanki: mąka pszenna 250g (1 pełna szklanka), jajo 2szt., woda, sól. Farsz do łazanek: pieczarki 250g, cebula 25g (2 łyżki), olej 10g, masło 15g (1 łyżka), sól, zielenina. Sposób przyrządzania: Ciasto na łazanki: Do przesianej mąki dodać jaja, wodę i sól. Zagnieść ciasto, rozwałkować, przesuszyć i pokroić łazanki. Ugotować we wrzącej, osolonej wodzie i odcedzić. Farsz do łazanek: Pieczarki oczyścić, opłukać i pokroić. Pokrojoną cebulę zarumienić na rozgrzanym oleju, dodać pieczarki i dusić pod przykryciem. Łazanki połączyć z pieczarkami, dodać sól, przełożyć do rondla wysmarowanego tłuszczem. Zapiec w piekarniku. Pieczone mięso w folii lub pergaminie, czy duszone (bez ówczesnego obsmażania) będzie charakteryzowało się 6

9 znacznie mniejszą wartością kaloryczną niż przyrządzone w sposób tradycyjny. Smażone potrawy są ciężkostrawne i nadmiernie obciążają żołądek, a zalegając w nim mogą przyczynić się do podwyższania poziomu cukru. Podczas świąt zalecane jest spożywanie ryb, które można podać w formie duszonej, czy gotowanej jako produkt lekkostrawny i źródło pełnowartościowego, łatwo przyswajalnego białka. Ryby mogą być serwowane z jarzynami, z grzybami, w przyprawach ziołowych, czy w cieście naleśnikowym z wodą gazowaną jako czynnik spulchniający. Tradycyjna Ryba po grecku będzie miała mniejszą ilość WW i WBT jeżeli sos jarzynowy zostanie przygotowany z warzyw mieszanych (marchew, seler, pietruszka korzeń), a nie tylko z marchwi. Koncentrat pomidorowy zostanie dodany w mniejszej ilości. Sos będzie zawierał niewielką ilość lub zostanie całkowicie pozbawiony mąki pszennej i śmietany, a ryba zostanie ugotowana lub upieczona. Stosując przyprawy ziołowe można nadać potrawie odpowiedni świąteczny smak. 7

10 -RYBA PO GRECKU 1 porcja: 200kcal 1WW 1,3WBT Składniki na 5 porcji: Filet z ryby 500g, mąka pszenna 25g (2 łyżki stołowe), olej 25g (2 łyżki stołowe) włoszczyzna bez kapusty 750g, cebula 50g (4 łyżki), koncentrat pomidorowy 40g (4 płaskie łyżki), sól, majeranek, liść laurowy, ziele angielskie, zielona pietruszka. Sposób przyrządzania: Rozmrożone i opłukane filety rybne wyporcjować, natrzeć majerankiem i solą, natrzeć mąką pszenną, obsmażyć na jasnozłoty kolor. Na patelni poddusić drobno posiekaną cebulę. Oczyszczone warzywa opłukać, pokroić w makaron lub zetrzeć na tarce jarzynowej o grubych oczkach. Warzywa przełożyć do rondla, dodać cebulę, poddusić pod przykryciem z liściem laurowym, zielem angielskim i solą. Dodać koncentrat pomidorowy. Na jarzyny wyłożyć obsmażoną rybę i dusić pod przykryciem około 15 min. Przed podaniem posypać posiekaną zieloną pietruszkę. Surówki i sałatki z dozwolonych warzyw z dodatkiem oliwy, jogurtu naturalnego czy kefiru nie wpłyną na zwyżki glikemii, a będą uatrakcyjniały posiłek oraz wzbogacały go w błonnik pokarmowy, witaminy i składniki mineralne wpływając jednocześnie na równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Surowe warzywa mogą być połączone z orzechami, owocami świeżymi, czy suszonymi dzięki czemu tak przyrządzona potrawa będzie bardziej kojarzyła się z atmosferą świąteczną, np. 8

11 - SURÓWKA Z KAPUSTY CZERWONEJ Z BAKALIAMI 1 porcja: 187kcal 2WW 1WBT Składniki na 5 porcji: Kapusta czerwona - 400g (1 mała główka), rodzynki 100g (1 małe opakowanie), orzechy włoskie łuskane 100g, pomarańcza - 100g (1 mała sztuka), figi - 100g, cytryna 25g (1/2 szt. mała), olej 25g (2 łyżki). Sposób przyrządzania: Rodzynki namoczyć w niewielkiej ilości przegotowanej wody, odcedzić. Kapustę drobno poszatkować, skropić sokiem z cytryny. Orzechy opłukać i posiekać. Pomarańczę obrać, podzielić na ćwiartki i pokroić w trójkąty. Figi opłukać, pokroić w kostkę. Wszystkie składniki połączyć, wymieszać, doprawić do smaku. Warzywa gotowane można podać na świąteczny stół w postaci sałatek. W celu obniżenia tłuszczu część majonezu zastępuje się jogurtem naturalnym lub całkowicie eliminuje się go z potrawy, np. - SAŁATKA WIELOWARZYWNA 1 porcja: 145kcal 1,5WW 0,8WBT Składniki na 5 porcji: Włoszczyzna 250g, ziemniaki 100g (2 szt. małe), groszek zielony 100g (1/2 szklanki), ogórki kiszone - 100g (2 szt. średnie), cebula 50g (1/2 szt. 9

12 małej), jabłko 100g (1 szt. małe), majonez - 20g (1 pełna łyżka), jogurt naturalny 30 g (2 płaskie łyżki), sól, kwasek cytrynowy. Sposób przyrządzania: Ugotowaną włoszczyznę i ziemniaki pokroić w kostkę. Groszek odsączyć. Ogórki kiszone i jabłko zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Cebulę pokroić w drobną kostkę. Majonez zmieszać z jogurtem naturalnym i połączyć z przyprawami. Wszystkie składniki połączyć i wymieszać. Niewielkiej modyfikacji podlegają jednak ciasta i wszelkie desery, dlatego należałoby unikać tego typu smakołyków lub planować je w okresie świąt w mniejszych ilościach. Wybierając ciasta z masami kremowymi, karmelem, orzechami oraz polewami czekoladowymi można narazić się znacznie na hiperglikemię. Jednak po spożyciu kawałka ciasta drożdżowego, szarlotki, sernika tradycyjnego czy suchych pierniczków łatwiej będzie utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi. Wypiekiem własnego wyrobu charakteryzującym się dość niską wartością energetyczną i zerową ilością tłuszczu jest biszkopt na białku jaja: 10

13 - BISZKOPT NA BIAŁKACH 1 porcja: 38,5 kcal 8WW 0WBT Składniki na 10 porcji: Białko jaj 90g (3 szt.), mąka pszenna 30g, cukier 60g, cukier waniliowy ½ opakowania, masło do formy, bułka tarta do formy. Sposób przyrządzania: Mąkę przesiać przez sito, zmieszać z cukrem i wanilią. Z białek ubić sztywną pianę, dodać mąkę z cukrem, lekko wymieszać. Ciasto przełożyć do formy. Piec w temp. 160st. Każdy rodzaj ciast czy ciasteczek dostarcza znacznych ilości WW, dlatego lepiej zastąpić je sałatkami owocowymi, deserami na ich bazie, czy galaretkami. Potrawy takie bez dodatku cukru lub z niewielką jego ilością będą charakteryzowały się znacznie mniejszą ilością węglowodanów niż smakołyki przygotowane w sposób tradycyjny. Odpowiednio dobrane składniki będą nadawały potrawie apetyczny wygląd i właściwy świąteczny smak, np. 11

14 - JABŁKO PIECZONE Z TWAROGIEM I BAKALIAMI 1 porcja: 190 kcal 2WW 2WBT Składniki na 5 porcji: Jabłka 5szt., twaróg homogenizowany 150g, żółtko jaja 2szt, rodzynki 25g, skórka pomarańczowa. Sposób przyrządzania: Żółtko utrzeć, wymieszać z twarogiem, dodać rodzynki i skórkę pomarańczową. W jabłku wydrążyć gniazdo nasienne, napełnić masą twarogową. Upiec w piekarniku. - GALARETKA Z MLEKA SŁODKIEGO 1 porcja: 100 kcal 1,5WW 2,5WBT Składniki na 5 porcji: Mleko 2% - 2 szklanki, biszkopty 4 szt., cukier 2 łyżki, żelatyna 2 łyżki. Sposób przyrządzania: Żelatynę namoczyć w zimnej wodzie, a następnie rozpuścić na parze. Biszkopty dokładnie rozkruszyć, namoczyć w mleku z dodatkiem cukru, dodać rozpuszczoną żelatynę, dokładnie wymieszać i odstawić do zastygnięcia. Gdy galaretka krzepnie ubić dokładnie trzepaczką. Przełożyć do kompotierki. Słodkości z umiarem Do często spożywanych słodyczy świątecznych (szczególnie przez małych diabetyków) należy czekolada i wyroby czekoladowe (mikołaje, bałwanki, bombki, gwiazdki). Jej skład odżywczy charakteryzuje się znaczną ilością kcal i tłuszczu. Spożycie ok. 20g (około 4 kostek) tego sma- 12

15 kołyka jest równa ilości 1WW. Warto dlatego wiedzieć, że wyrób ten nie musi całkowicie znikać ze świątecznego stołu, gdyż uwalnia w organizmie hormon szczęścia, jest źródłem magnezu, wpływa na wzrost przeciwutleniaczy we krwi, a zawarte w ziarnach kakao polifenole wzmacniają układ krążenia. Jednak jest źródłem cukrów prostych, tłuszczu i cholesterolu, dlatego czekolada spożywana w nadmiarze z pewnością negatywnie wpłynie na poziom glikemii i zdrowie cukrzyka. Na świątecznym stole nie powinno zabraknąć kompotu z suszonych owoców. Dostarczają one znacznych ilości błonnika pokarmowego i składników mineralnych. Jednak są również źródłem cukrów prostych, dlatego należy pamiętać, że kompot spożywany z owocami będzie miał znacznie większe ilości WW niż spożywany w postaci czystego wywaru. Przed kulinarnym zastosowaniem owoce suszone należy opłukiwać wodą, gdyż często spryskiwane są one olejem mineralnym w celu nadania im połysku a utrudniającym wchłanianie witamin i składników mineralnych. 13

16 - KOMPOT Z SUSZONYCH JABŁEK 1 porcja: 65 kcal 0,5WW bez owoców 0WBT Składniki na 5 porcji: Jabłka suszone 100g, woda 3 szklanki, cynamon, goździki, skórka cytrynowa lub pomarańczowa. Sposób przyrządzania: Jabłka zalać przegotowaną i ostudzoną wodą, pozostawić na kilka godzin. Następnie dodać przyprawy, ugotować i ostudzić. Wlać do kompotierki. Do sporządzania kompotu można wykorzystać świeże owoce, ale w taki sposób, aby przypominał jedną ze świątecznych potraw, np. - KOMPOT Z JABŁEK W GALARECIE 1 porcja: 100 kcal 2WW 0WBT Składniki na 5 porcji: Jabłka świeże 2 szt. średnie (ok. 300g), cukier 75g (1/3 szklanki), skórka cytrynowa, żelatyna - 15g (1,5 łyżki), woda 2 szklanki. Sposób przyrządzania: Żelatynę namoczyć w zimnej wodzie. Zagotować wodę z przyprawami. Jabłka obrać, podzielić na połówki, usunąć gniazda nasienne i ugotować w wodzie z przyprawami. Żelatynę rozpuścić na parze. Do przecedzonego wywaru pozostałego z ugotowanych jabłek dodać rozpuszczoną żelatynę, dobrze wymieszać, przestudzić. Gęstniejącym płynem zalać jabłka w kompotierce, wystudzić w chłodnym miejscu. Najtrudniej jest zachować umiar przy kolacji wigilijnej i wówczas najczęściej dochodzi do hiperglikemii. Nie trzeba jednak rezygno- 14

17 wać ze wszystkich smakołyków, a jedynie wybierać te, które dostarczają najmniejszych ilości węglowodanów i ograniczoną ilość tłuszczu. Chuda szynka, ryba, sałatki czy surówki mogą stanowić kompozycję wigilijnego talerza, dzięki czemu utrzyma się odpowiedni poziom glukozy we krwi i nie zrobi się przykrości osobie przygotowującej potrawy. Jak zapobiegać skokom cukru? W pozostałe dni świąteczne, aby zapobiec wahaniom cukru należy pamiętać o podstawowych zaleceniach dietetycznych, tj.: - posiłki spożywać regularnie w niewielkiej objętości, - wystrzegać się podjadania pomiędzy spożywanymi daniami, - unikać potraw smażonych i ciężkostrawnych, - wybierać obróbki termiczne, takie jak duszenie, pieczenie czy gotowanie, - do każdego posiłku serwować warzywa surowe lub krótko gotowane, - ograniczać przyprawy zawierające duże ilości soli kuchennej, - spożywać produkty z pełnego przemiału, będącego źródłem błonnika pokarmowego, - mieć umiarkowanie w jedzeniu potraw słodkich i słodyczy. Dorośli diabetycy w okresie świątecznym planowo decydują się na łamanie zasad żywieniowych regulując poziom cukru dodatkowymi wstrzyknięciami insuliny krótkodziałającej lub przez zwiększenie aktywności fizycznej. Decydując się jednak na takie postępowanie należy unikać podjadania między posiłkami i spożywać je o ustalonych porach, gdyż znacznie zmniejszy to wahania poziomu cukru we krwi. Dodatkowe dawki insuliny nie są polecane dla dzieci, ponieważ chęci dziecka na spożywanie smakołyków często są większe niż ich możliwości. W takim przypadku można doprowadzić do hipoglikemii, wówczas jedynie zwiększona 15

18 aktywność fizyczna możne znacznie zniwelować błędy dietetyczne. Wysiłek fizyczny będzie wpływał na obniżenie stężenia glukozy we krwi przez zwiększenie jej zużycia w komórkach mięśniowych. Poświąteczne dolegliwości Zjadanie obfitych posiłków słodkich i tłustych może stać się przyczyną zarzucania nadtrawionej treści pokarmowej przez żołądek do przełyku i wówczas taki stan określany jest mianem zgagi. Objawia się ona bólem i uczuciem palenia lub pieczenia w nadbrzuszu. W takich przypadkach doraźnie można zastosować lek zobojętniający kwaśne środowisko żołądka dostępny bez recepty, lecz przeznaczony dla diabetyków. Jednak, aby uniknąć przykrych dolegliwości związanych ze zgagą należy przestrzegać kilku podstawowych zasad, tj. jednorazowo jeść małe porcje posiłków, unikać potraw słodkich, tłustych, smażonych i mocno doprawionych, pić dużą ilość płynów (szczególnie wody) między posiłkami, lecz nie w trakcie ich spożywania, unikać schylania się oraz wzmożonej gimnastyki, odpoczywać w pozycji półleżącej z głową lekko uniesioną, co zmniejsza możliwości cofania się treści pokarmowej do przełyku. Inne dolegliwości, jakie mogą wystąpić po biesiadowaniu to uczucie przejedzenia i ból brzucha. Objawy te powinny same ustąpić po kilku godzinach, lecz pod warunkiem, że nic w tym czasie nie będzie się dojadać. W trakcie odpoczynku warto delikatnie rozmasować brzuch lub zastosować ciepły okład, co powinno znacznie osłabić uczucie dyskomfortu spowodowanego niestrawnością. Większą ulgę 16

19 przyniesie również picie wody niegazowanej, ponieważ przyspiesza ona wydzielanie soków trawiennych, dzięki czemu pokarm ulegnie szybszemu trawieniu i nie będzie zalegał w żołądku. Gdy organizm przestaje sobie radzić z nadmiarem pożywienia powoduje, że część kwasu solnego przedostaje się do przewodu pokarmowego i podrażniając go wpływa na odczuwanie nudności, a niekiedy może prowadzić do wymiotów. W celu zminimalizowania uczucia nudności często pomaga wąchanie olejków aromatycznych (miętowy, eukaliptusowy, melisowy) zakroplonych na chusteczce lub części ubrania. Należy również zadbać o wywietrzenie pomieszczenia, w którym się przebywa i głęboko oddychać. Jednak w przypadku obfitych wymiotów warto skorzystać z pomocy medycznej, gdyż tak przedłużający się stan może być niebezpieczny dla zdrowia i życia. Po zjedzeniu potraw wzdymających (na bazie cebuli, kapusty, czosnku, nasion roślin strączkowych), smażonych i pikantnych często zdają się objawy w postaci nadmiernych gazów lub skurczów jelit. Aby zmniejszyć takie dolegliwości wystarczy założyć mniej krępujące ubranie lub rozluźnić pasek i skorzystać z krótkiego spaceru na świeżym powietrzu. Postępowanie takie przyspiesza ruchy robaczkowe jelit i ułatwia wydalenie stolca wraz z nadmiarem gazów, zapobiegając zaparciom, które często towarzyszą takiemu stanowi. W sytuacji dolegliwości ze strony wątroby objawiających się bólem po prawej stro- 17

20 nie brzucha, tuż pod żebrami można zastosować napary wzmagające wydzielanie żółci (np. dziurawiec) poprawiające pracę tego narządu. Należy wówczas znacznie ograniczyć potrawy ciężkostrawne i wybierać produkty o technikach kulinarnych zalecanych dla diabetyka. Warto pamiętać, że popijając napary ziołowe, tj. mięta, koper, kminek można znacznie złagodzić wszelkie dolegliwości pokarmowe. Wigilia w terenie Warto zastanowić się nad zmianą tradycji spędzania świąt przy stole. Wyjazdy poza miasto, długie spacery, wędrówki szlakami górskimi, czy spokojny odpoczynek nad morzem zwiększy aktywność fizyczną i zmniejszy chęć na degustację wszelkich przysmaków. W przypadku spożywania produktów przyczyniających się do hiperglikemii dodatkowa aktywność wpłynie na zmniejszenie wahań poziomów cukru. Szczególnie należy zachęcać dzieci do wspólnego spędzania czasu z daleka od suto zastawionego stołu. Posiłki najlepiej spożywać o stałych porach unikając całodniowego biesiadowania. Święta dla małego diabetyka w przyszłości z pewnością wówczas nie będą kojarzyły się z jedzeniem, co ułatwi spokojne przeżywanie okresu świątecznego. mgr inż. Anna Hinburg dietetyk, autorka artykułów dla magazynu Glukomag Źródło przepisów: Pod redakcją Z. Wieczorek-Chełmińskiej, 1984 Dietetyczna książka kucharska, PZWL, Warszawa. Obliczenia WW i WBT własne. 18 Artykuł przygotowany przez redakcję dwumiesięcznika Glukomag. Magazyn dostępny jest we wszystkich salonach EMPiK oraz w salonach prasowych RUCH

21 Opatrunki specjalistyczne do leczenia trudno gojących się ran. CICA-CARE Opatrunek silikonowy skuteczny w leczeniu blizn. Samoprzylepny, cienki i elastyczny Wielokrotnego użytku Łatwy w użyciu ACTICOAT Opatrunki z barierą antybakteryjną ze srebrem nanokrystalicznym. Działanie bakteriobójcze wobec szerokiego spektrum patogenów Przyspieszają gojenie ran zakażonych Może pozostawać na ranie do 3/7 dni NOWOŚĆ ALLEVYN Hydrokomórkowe opatrunki chłonne z pianki poliuretanowej. Utrzymują wilgotne środowisko rany, przyspieszają gojenie ran Duże zdolności absorpcyjne Dostępne w wersji z przylepcem i bez INTRASITE Hydrożel usuwający tkankę martwiczą. Łatwa aplikacja Szybko nawilża i rozpuszcza tkanę martwiczą Nie uszkadza tkanki ziarninującej Smith & Nephew Sp. z o.o. al. Jerozolimskie Warszawa tel.: fax: info.poland@smith-nephew.com Trademark of Smith & Nephew, Smith & Nephew TM SILCRYST jest znakiem handlowym NUCRYST Pharmaceuticals Corp., używanym na jej licencji. Nanokrystaliczne srebro jest technologią chronioną patentem NUCRYST Pharmaceuticals Corp.. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z ulotką dołaczoną do opakowania lub skonsultować się z lekarzem. 19

22 JesteÊmy tu dla Ciebie Infolinia * Dzia Obs ugi Klienta Abbott Diabetes Care Serwis gwarancyjny glukometrów Szkolenia z obs ugi glukometrów fi rmy Abbott Dost p do materia ów edukacyjnych JesteÊmy do Paƒstwa dyspozycji od poniedzia ku do piàtku w godz Abbott Laboratories Poland Sp. z o.o. Abbott Diabetes Care ul. Post pu 18A, Warszawa tel.: , 75 lub dok.adc@abbott.com *(od 8.00 do w dni powszednie, op ata wg taryfy lokalnej)

23 Tabele indeksów glikemicznych Indeks glikemiczny (IG) to średni procentowy wzrost stężenia glukozy (cukru) we krwi po spożyciu pokarmu zawierającego 50g węglowodanów. Im indeks glikemiczny produktu jest wyższy, tym obserwuje się wyższe stężenie cukru we krwi. Spożywanie produktów o niskim IG pomaga utrzymać poziom cukru we krwi na stałym poziomie, co ułatwia kontrolowanie jego stężenia osobom chorym na cukrzycę. Produkty spożywcze można podzielić na trzy grupy: Produkty o niskim IG 55 Produkty o średnim IG Produkty o wysokim IG 70 Produkt Produkty o niskim IG 55 Indeks glikemiczny Bekon surowy* 0 Bekon wędzony* 0 Ser Camembert* 0 Ser żółty Edamski półtłusty* 0 Ser żółty Tylżycki* 0 Soja 14 Cebula 15 Czosnek 15 Jogurt naturalny bez cukru 15 Marmolada owocowa 22 Orzechy 22 Czereśnie 22 Groch gotowany 22 Maślanka 0,5% 25 Wiśnie 25 Kasza perłowa gotowana 25 Kiełki fasoli Mung 25 Soczewica czerwona, gotowana 26 Brzoskwinie 29 Jabłko suszone 29 Fasola czarna 30 Śmietana 36% (kremówka) 30 Chleb pumpernikiel 40 Płatki śniadaniowe, Muesli 43 Sok z marchwi świeżej 43 Spaghetti al dente 45 Laktoza 46 Sok ananasowy 46 21

24 Produkty o średnim IG Produkty o wysokim IG 70 Produkt Indeks glikemiczny Produkt Indeks glikemiczny Herbatniki 57 Chlebek pitta 57 Kasza manna 58 Chleb żytni pełnoziarnisty 58 Ananas 59 Banan 59 Ciasto francuskie 59 Mleko słodzone zagęszczone 61 Lody z pełnego mleka 61 Ciasteczka z mąki razowej 62 Coca Cola 63 Ciasteczka kruche 64 Rodzynki 64 Kus kus (kasza) gotowany 65 Buraki 65 Melon 65 Kasza manna, gotowana 68 Cukier rafinowany 68 Fanta 68 Chleb pszenny z pełnego ziarna 69 Ziarno kukurydzy Proso 70 Ryż biały gotowany 70 Kasza jaglana 71 Żelki 80 Bób gotowany 80 Płatki ryżowe 80 Pieczywo chrupkie 81 Wafle ryżowe 82 Precle 83 Płatki kukurydziane 84 Ryż preparowany 85 Płatki owsiane błyskawiczne 85 Ziemniaki pieczone 85 Marchewka długo gotowana 85 Ziemniaki pieczone 85 Miód 87 Chleb bezglutenowy 90 Frytki 95 Ziemniaki gotowane 95 Daktyle suszone Przygotowała: Specjalista ds. żywienia, mgr inż. Paulina Balcerzak, absolwentka Technologii żywności i żywienia człowieka SGGW * Gwiazdką zostały oznaczone produkty, których indeks glikemiczny w postaci nie przetworzonej (surowej) wynosi zero, ponieważ surowe mięso nie dostarcza organizmowi weglowodanów.

25 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Aleksandrów Łódzki Alba Warszawska 8 Alwernia Galen Mickiewicza 15 a Andrychów Apteka Prywatna Melisa Targanice ul. Beskidzka 42 Andrychów Animar Lenartowicza 40 Babimost Prywatna Gagarina18 Baranowo Punkt Apteczny Przemysława 79/210 Barwice Natura Bolesława Chrobrego14 Belsk Duży Apteka Szkolna 4 Będzin W Kauflandzie 11 Listopada 10 Biała Podlaska Dr. Max Al. JanaPawła II 163 Biała Podlaska Centuria Pl. Wolności 26 Biała Podlaska Medica Terebelska Biała Rawska Beata Danków 3 Białystok Remedium Bohat. M. Cassino 5 Białystok Super-Pharm Miłosza 2 Białystok Apteka Rodzinna Przejazd 2a/4 Białystok Na Zielonych Wzgórzach Storczykowa 5 Bielsko-Biała Apteka Prywatna Barlickiego 2 Bielsko-Biała Apteka Al. gen. Andersa 81 Bielsko-Biała Galen Warszawska 180 Biskupiec EKO Armii Krajowej 3 Błonie Apteka Traugutta 1 B Bobowa Apteka Prywatna Bobowa 146 Bobrowniki Apteka Sienkiewicza 121 B Bochnia Pod Białym Orłem K.Wielkiego 25 Bojano Bojano Wybickiego 18 Bolesławiec Rodzinna Staszica 27 Bolesławiec U Nelli Dolne Młyny 21 Bolimów Słoneczna Łowicka 10 a Braniewo Lekpol Kosciuszki 63 Brodnica Pod Lwem Mostowa 5 Brwinów Apteka Powstańców Warszawy 8 Brzesko Apteka Brzezowiecka 16 Brzozów Punkt Apteczny Słoneczko Brzozów Stary 49 Buk Centrum Kościuszki 45 Bukowno Apteka Geranium Kolejowa 12 Bydgoszcz Veris 3 Maja 16 Bydgoszcz Veris Pelplińska 41 Bydgoszcz Dr. Max Apteka Bydgoszcz Super Pharm Jagiellońska 3 Bydgoszcz Sangera K.K.Baczyńskiego 17 Bytom Apteka Wrocławska 3 Bytom Bytom Wyczółkowskiego 30a Bytom Apteka Szymały 122a Bytom Apteka Chrzanowskiego 5 Miasto Nazwa Apteki Ulica Bytom Witaminka Plus Daleka (pawilon A) Bytom Witaminka Stolarzowicka 44 Chełm Stansenpol Al.Marsz.J.Piłsudskiego 32 Chełm Apteka Lubelska 36 Chęciny Trzy Wieże Plac 2-go Czerwca 23 Chodzież Veris Małachowskiego 2 Chojna Aspirynka Kościuszki 5 Chojna Rodzinna Piastów 8 Chorzów W Kauflandzie 3 Maja 185 Chrzanów Apteka Prywatna Orkana 21d Cieszyn Apteka Frysztacka 20 Cieszyn Galen Liburnia 22 Ciężkowice Millenium Św. Floriana 9 Ciężkowice Centrum Rynek 34 Cikowice Pod Orzechem Cikowice 213 Czarnków Pod Orłem pl. Wolności 9 Częstochowa Apteka Prywatna Wręczycka 29 Częstochowa Apteka Nałkowskiej 11 Częstochowa Apteka Mirowska 15 Częstochowa Apteka Prywatna Nowowiejskiego 15 Częstochowa Galen Drogowców 6 Daszewice Przy Krzyżu Poznańska 5a Dąbrowa Górnicza Asklepios Krasickiego 1 Dąbrowa Górnicza W Kauflandzie Gustawa Morcinka 2 Dąbrowa Górnicza Mydlice Ludowa 7 Dąbrowa Tarnowska Apteka Szpitalna 1 Dębica Apteka Rzeszowska 115 Dębica Galen Nagawczyna 245f Dobrzyca Św. Tekli Koźmińska 19 Drawsko Pomorskie DrawskaII Obr.Westerplatte 1a Drezdenko Asklepios Piłsudskiego 38a Duszniki Wlkp. Centrum Zdrowia Świerczewskiego 11 Elbląg Verbena Lotnicza 2 Gdańsk Na Matejki Matejki 3 Gdańsk Uniwersytecka Debinki 7 Gdańsk Piastowska Piastowska 90e Gdańsk Na Zaspie Pilotow 3a Gdańsk Przy Akademii Składowskiej-Curie 3/1 Gdańsk Zielona Partyzantowa 44 Gdańsk Super Pharm Złota Karczma 26 Gdańsk Bratek Jaśkowa Dolina 105 Gdańsk Orlik Cieszyńskiego Gdańsk Super Pharm Grunwaldzka 141 Gdańsk Aptecus II Pańska 6 Gdańsk Aptecus IV Podwale Grodzkie 1 23

26 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Gdańsk Herba Mickiewicza 1/3 Gdynia WładysławaIV Władysława IV 50 Gdynia Quercus Swietojanska 37 Gdynia Datura Bosmańska 44/1 Gdynia Dr. Max Morska 82 Gdynia Aptecus Powstania Styczniowego 10 Gdynia Aptecus VI Abrahama 1/3 Gdynia Pod Lwem Chylońska 191 Giewartów Punkt Apteczny Parkowa 4 Gliwice Alfarm Piwna 17 Gliwice Biz Dworcowa 42 Głogów Nova Kościuszki 16a Głogów Veris Jedności Robotniczej 2 Gniew Kociewska Kopernika 8a Gniew im. Klaudiusza Galena Pilsudskiego 17 Gniew Medical Witosa10 Gniezno Fundacji Cymsa16 Gniezno Jagiellońska Os.Jagiellońskie 45 Gniezno Piastowska Roosevelta 69 Gniezno Staromiejska Warszawska 30 Gniezno Św. Wawrzyńca Bednarski Rynek 2/3 Gniezno Kosmyi Damiana Łokietka 25k Golina Floriańska Strażacka 7 Gorlice Apteka Prywatna Jagiełły 8 Gostynin Dr. Max Wojska Polskiego 22 Gostyń Farmacja Plus PrzyDworcu 4A Góra Lawendowa Pl.Chrobrego 21 Góra Kalwaria Apteka Prywatna Dominikańska 2/4 Grodzisk Wlkp. Pascal Powstańców Chocieszyńskich 17 Gromnik Punkt Apteczny Krynicka12 Grójec Apteka Koncesyjna 1 Armii Krajowej 7 Grójec Apteka Jana Pawła II 26 Grudziądz Corda Włodka 11 Halinów Aprteka Remedium Szkolna 18 Hrubieszów Apteka Prywatna Piłsudskiego 46 Inowrocław Dr. Max Niepodległości 36 Inowrocław Veris Emilii Plater 10 Inowrocław Veris Świętokrzyska 38 Jabłonowo Pomorskie Złota Główna 29b Janikowo Veris Dworcowa 9 Jaraczewo Zdrowie Kolejowa 18 Jarocin Centrum Wojska Polskiego 44 Jarocin Witaminka Wrocławska 9 Jarosław Aspirynka Jana Pawła II 21 Jastrzębia Punkt Apteczny Jastrzębia 174 Miasto Nazwa Apteki Ulica Jastrzębie-Zdrój Apteka Harcerska 1D Jaworzno Apteka Rodzinna I.Paderewskiego 43 Jaworzno Apteka Podwale Nosala 5 Jelenia Góra Dr.Max Al.JanaPawła 24 Jelenia Góra Pharm Express JanaPawłaII 17 Jerzmanowice Apteka Prywatna Jerzmanowice 188a Józefów Apteka Gen.W. Sikorskiego 7B Józefów Apteka Graniczna 21 B Józefów Apteka M.Skłodowskiej-Curie 14 Kalisz Śródmiejska Śródmiejska 32 Kalwaria Zebrzydowska Twoja Apteka Jana Pawła II 7 Kampinos Marta Chopina 9 A Karczew Apteka Rynek Zygmunta Starego 9 Katowice Centrum al. Korfantego 2 Katowice Centrum II Piotra Skargi 6 Katowice Familijna Rolna 30 Katowice Medyczna Kossak-Szczuckiej 41 Katowice Villa Medica Ligocka 3a Katowice Super-Pharm Chorzowska 107 Katowice Pharmavit Stawowa 8 Katowice Apteka Samsonowicza 17 Kazimierz Panaceum Świerczewskiego 5A Kazimierz Biskupi Punkt Apteczny Golinska 1 Ketrzyn Apteka Sikorskiego 7 Kędzierzyn-Kożle W Kauflandzie Kozielska 36 Kielce Apteka Targowa 7 Kielce Na Stoku Oś.NaStoku 113 Kielce Apteka Żródłowa 20 Kielce Melisa Władysława Orkana 11 Kielce Apteka Nowy Świat 36A Kielce Białogon Fabryczna 3 Kielce Apteka Karczowkowska 20 Kielce Na Targowej Targowa 2 Kielce Apteka Oś. NaStoku 51d Kielce Vita-Med. Żelazna 43 Kielce Herba Paderewskiego 14 Kińskie Rodzinna Kilińskiego 21 Kiszkowo Św. JanaChrzciciela Dworcowa 20 Kleczew Optima 2 50-lecia KWB 14 Kłaj Twoja Apteka Kłaj 651 Kłobuck Veris 11 Listopada 7A Kłodzko Kłodzka Tadeusza Kościuszki 13 Kłodzko Nova Harcerzy 1 Kobyłka Apteka Ks.Antoniego Zagańczyka 3a Koło Veris Blizna 26 24

27 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Koło Veris Sienkiewicza 17 Kołobrzeg Corda Koszalinska 36 Kołobrzeg Ratuszowa Plac Ratuszowy 5a/2 Konin Pini Plus Powstańców Wlkp 7 Konin Dr. Max Spółdzielców 6 Konin Pini Plus Kazimierza Wielkiego 1A Konin Veris Sosnowa 9 Konin Optima 3 11 listopada 6 Konin Optima Plac Zamkowy 14 Konstancin Skolimowska Wojewódzka 16 Konstancin-Jeziorna Apteka Warszawska 44B Konstantynów Łódzki Astrum 19 Stycznia 2 Końskie Apteka Południowa 1 Kostrzyń n/odrą Nowa Wodna 6 Koszalin Aptecus III Jana PawłaII 20 Kowale Punkt Apteczny Plac Afrodyty 3 Kowalewo Pom. Pod Złotym Jeleniem Pl. Wolnosci 3a Kowalewo Pom. Mieszczańska 700 Lecia 18/19 Koziegłowy Leśna Os. Leśne 16 Koziegłowy Z Sercem Os. Leśne 16B Kórnik W Rynku Pl. Niepodległości 40 Kraków Apteka Radomska 36 Kraków Apteka Bratysławska 4 Kraków Danfarm Cybulskiego 2 Kraków Apteka Tenczynek 86 Kraków Apteka Kobierzyńska 100 Kraków Apteka Kołobrzeska 13 Kraków Apteka Sadowa 9 Kraków Apteka Wójtowska 3 Kraków Apteka Prywatna Na Skarpie 27 Kraków Apteka Na Błonie 1 Kraków Na Stoku Na Stoku 1 Kraków Sumifarm Ułanów 29A Kraków Sumifarm-Bis Blich 3 Kraków Super-Pharm Podgórska 34 Kraków Galen Kapelanka 56 Kraków Galen Sieroszewskiego 66 Kraków Galen Starowiślna 28 Kraków Victoria J. Lea 37 Kraków Optima Królewska 92 Kraków Płaszów Płaszowska 63 Kraków Podgórze Kalwaryjska 48/52 Kraków Na Skałce Krakowska 19 Kraków Na Ruczaju Miłkowskiego 23 Kraków im. K. Wielkiego Kaz. Wielkiego 42 Miasto Nazwa Apteki Ulica Kraków Apteka Prywatna Os. Ogrodowe 7 Krzęcin Apteka Wielkie Drogi Krzywiń Krzywińska Rynek 9 Krzyż Wlkp. Veris Plac Zwycięstwa 1 Książ Wielki Apteka Warszawska 2 Kutno Dr. Max Wyszyńskiego 5 Lądek św. Mikołaja Pyzderska 17 Legionowo Apteka J. Piłsudskiego 20 Legionowo Apreka Centrum Norwida 1 Legionowo Dr. Max Piłsudskiego 13 Legnica Medyczne ABC Al. Rzeczypospolitej 116 Legnica Medyczne ABC Chojnowska 81 Legnica Pharm Express Najśw. Marii Panny 12 Leszno Dr. Max Al. Konstytucji 3 maja 9 Leszno Leszczyńska Leszczyńskich 43 Leszno Apteka Błońska 1a Lębork Na Osiedlu Olimpijczyków 11 Lidzbark Warmiński Centrum Pl.Wolności 6 Lubcza Punkt Apteczny Lubcza 460 Lubin Graviola Mieszka I 14/16 Lubin Konwalia Jana Pawła II 28 Lubin Dr. Max Zwierzynieckiego 2 Lubin Leśna Leśna 8 Lubin Osiedlowa ArmiiKrajowej 35 Lublin Dr. Max Lubartowska 77 Lublin Apteka Galen Orkana 4 Luboń Złoty Lek Żabikowska 16 Luboń W Przychodni Wschodnia 25 Luboń przy Rynku Jeżyckim Poniatowskiego 24 Lusowo Lusowska Poznańska 6 Lwówek Śląski Św. OjcaPio Wittmanna 19 Łomża Dr. Max Marszałka Piłsudskiego 33 Łódź Bazarowa Bazarowa 9 Łódź Adonis Długosza 26 Łódź Victoria Elsnera 11 Blok 19 Łódź Super-Pharm Jana Karskiego 5 Łódź Ad Astra Kolumny 36 Łódź Zioła Polskie Nawrot 100 Łódź Dr. Max PlacWolności 6 Łódź Pod Niedźwiadkiem Pomorska 91 Łódź Echinacea Rzgowska 198 Łódź Rosa Wandurskiego 4 Łódź Lobelia Zgierska 233 Maków Mazowiecki Dr. Max Moniuszki 46 Maków Mazowiecki Przy Rynku Rynek 15a 25

28 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Malbork Aptecus V Rodła 6 Mała Wieś Słoneczna Kochanowskiego 9A Masłów Pierwszy Punkt Apteczny Jemioła Jana PawłaII 26 Miechów Apteka Szpitalna 3 Miechów Apteka Wesoła 4 Miejska Górka Górecka Plac Korczka 4 Międzychód Tilia Piłsudskiego 49 Międzyrzec Podlaski Apteka Pocztowa 6 Międzyrzec Podlaski Fidelis Żelazna 1C Międzyrzecz Aspirynka Os.Centrum 3 Milanówek Apteka Grudowska 3 Milanówek Apteka Piasta 30 Milobądź Medical Pamięci Narodowej 10 Miłosław św.jakuba Pl.Wiosny Ludów 22 Mińsk Mazowiecki Herba 11Listopada 5 Mińsk Mazowiecki Dr.Max Piłsudskiego 35B Mińsk Mazowiecki Apteka Warszawska 206 Modlnica Punkt Apteczny Szyce 65 Mosina Natura Pl. 20 października 25 Moszczenica Apteka Moszczenica Nakło Veris Bydgoska 22 Niedźwiedź Apteka Prywatna DH Orkan Niepołomice Niebieska Stefana Batorego 5 Niepołomice Nova Rynek 15 Niepruszewo Punkt Apteczny Starowiejska 16 Nowa Wieś Wielka Veris AL.Pokoju 5a Nowe Rybie Punkt Apteczny Mniszek Nowe Rybie 26 Nowogard Jantar 700lecia 15 Nowogrodziec Rumiankowa Lipowa 5 Nowy Dwór Gd. Nowa Sikorskiego Nowy Sącz Apteka Rynek 22 Nowy Targ Vita Kopernika 12 Nowy Targ Hipokrates Krzywa 14 Nowy Targ AptekaRodzinna Długa 96 Nowy Tomyśl Remedium Poznańska 22 Oborniki Wlkp. Leśna 25stycznia 22 Oborniki Wlkp. Veris Piłsudskiego 41 Olkusz Melisa Aleja1000-lecia 2B Olkusz Apteka10 K.Wielkiego 62 Olsztyn Katharsis Jagielońska 10 Olsztyn Na Podgrodziu Barczewskiego 14 Olszyny Punkt Apteczny Olszyny 549 Oława Farmacja Plus Iwaszkiewicza 4 Opalenica Centrum Zdrowia Reymonta 14 Opalenica Św. Józefa Powst.Wlkp. 2b Miasto Nazwa Apteki Ulica Opole Super-Pharm Krakowska 45/47 Ostrów Mazowiecka Apteka Jagiellońska 7 Ostrówek Ostrówek Kolejowa 42 Oświęcim Apteka K.Jadwigi 11 Otwock-Świder Rodzinna Grunwaldzka 13 Ozorków Stokrotka Starzyńskiego 8 Ożarowice Apteka Stawowa 11 Ożarów Mazowiecka Ożarowska Floriana 2lok.U7 Pakośc Veris św.jana 19 Panki Apteka Prywatna 1-goMaja 10 Parkowo Punkt Apteczny Parkowo 99 Pelplin Pod Orłem Mestwina 1 Piaseczno Pod Różą Fabryczna 32 Piaseczno Viola Kauna 31 Piaseczno Nefrytowa Nefrytowa 16 Piaseczno Apteka Skrzetuskiego 17 Piastów Apteka Al.1000lecia 2A Piastów Apteka Harcerska 16 Piekary Śląskie W Kauflandzie Bytomska 41 Piła Dr. Max Al.PowstańcówWlkp.102 Piła Veris Ludowa 35 Piotrków Kujawski Nowa 1 maja 14 Piotrków Trybunalski Dr. Max WojskaPolskiego 121 Pisz Dr. Max Warszawska 48 Pleszew Stowarzyszenie Poznańska 125a Płock Nasza Apteka Chemików 7 Płock Galena Chopina 56 Płock Apteka Czwartaków 22 Płock Apteka Kolejowa 16 Płock Apteka Miodowa 2 Płock Apteka Miodowa 8 Płock Vita Otolińska 8 Pniewy Pharmacon Targowa 16 Pobiedziska Veris Królowej Jadwigi 4 Poddębice Aesculap Plac Kościuszki 37 Police Gryfarm Wyszyńskiego 6L Police Twoja Apteka Piłsudskiego 2 Police Gryfarm Grzybowa 8b Polkowice Awicenna Browarna 14 Poznań Kresowa Stróżyńskiego 29 Poznań Z Sercem Strzeszyńska 61 Poznań Wildecka 28 czerwca 1956 nr 138/140 Poznań Vitafarm 28 czerwca 1956 nr 151 Poznań Miodowa Miodowa 4 Poznań Bukowa Bukowa 2A 26

29 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Poznań Pod Koroną Grochowska 48 Poznań Kaja Palacza 141/143 Poznań Viola Grunwaldzka 244 Poznań Złotowska Złotowska 21 Poznań Głogowska Głogowska 18 Poznań Ekofarm Ostatnia 45/1 Poznań Przy Grobli Garbary 52 Poznań Na Warszawskim Łomżynska 3 Poznań Alona Potworowskiego 5 Poznań Literacka Rzeszowska 1 Poznań Super Pharm Bukowska 156 Poznań Verbena Długa 1/2 Poznań im. A. Mickiewicza Mickiewicza 22 Poznań Alga Tatrzańska 1/5 Poznań Alga Os.Piastowskie 74 Poznań Alga Żabikowska 66 Poznań Super Pharm Półwiejska 42 Poznań Rodzinna os.jagiellońskie 12 Poznań Libra Słowackiego 26/28 Poznań Gronowa Gronowa 61 Poznań Poznańska Szamarzewskiego 44/3A Poznań Z Sercem Strzeszyńska 63 Poznań Przy Matejki Matejki 2 Poznań Rosa Rynek Łazarski7 Poznań RosaII Rynek Łazarski 2/1-2 Poznań Na Szczepankowie Skibowa11 Poznań Super Pharm Arcybiskupa A.Baraniaka 8 Poznań Bamberska Kościelna 39C/19 Poznań Pharmacon Naramowicka 176 Poznań Apteka dla Ciebie Os.Jagiellońskie 121D Poznań Apteka dla Ciebie Tomickiego 35 Poznań przy Rynku Jeżyckim Dąbrowskiego 49A Poznań Dla Ciebie Rynek Łazarski 1/18 Prabuty Pod Lwami Kraszewskiego 4 Prabuty Jabłońskich Daszynskiego 1a Proszowice Na Rogu Krakowska 32 Proszowice Słoneczna Kopernika 4 Pruchnik Eliksir Ks. Bronisława Markiewicza 11A Pruszcz Gd Hipokrates Chopina 2 Pruszcz Gd Zielna Obrońców Poczty Polskiej 20 Pruszków pw Ojca Pio 3 Maja 57 Pruszków Helenowska Helenowska 20B Pruszków Apteka Prusa 14 Przeworsk Apteka Lwowska 6 Przeworsk Eliksir Krasickiego 5 Miasto Nazwa Apteki Ulica Przeworsk Apteka Szpitalna 12 Przeworsk Apteka Lwowska 14 Przeźmierowo Apteka Rynkowa 75c Przodkowo Św. Marcina Kartuska 24 Przytkowice Punkt Apteczny Przytkowice 605 Pszczolki Medical Sportowa 1B Puławy Dr. Max Lubelska 2 H Puszczykowo W Starym Domu Dworcowa 22 Puszczykowo Alchemia Apteka Pyzdry św. JanaPawła II Rynek 1 Raba Wyżna Apteka Jana III Sobieskiego Rabka-Zdrój Apteka Poniatowskiego 10 Radom Apteka 1905 Roku 2/8 Radom Dr. Max Żeromskiego 52 Radziejowice Remedium Słoneczna 2A Radziejów Przy Dworcu Brzeska 28 Rakoniewice Rodzinna Powstańców Wlkp. 23 Rawa Mazowiecka Eskulap Konstytucji 3 Maja 18 Rawa Mazowiecka Verbena Krakowska 9 Rawicz Lawendowa Rynek 36 Rawicz Lawendowa Westerplatte 1 Rejowiec Fabryczny Nowa Parkowa 3 Rogalinek Macierzanka Mostowa 10 Rogowo Rynkowa Pl. Powstańców Wlkp. 23 Rogoźno Pod Orłem Wielka Poznańska 1 Ruda Śląska W Kauflandzie Katowicka 26 Rumia Vita Okrzei 37a Rumia Kaszubska Pl. Kaszubski 5 Rumia Flos Derdowskiego 23 A Ruszowice Aptecus10 Józefa Poniatowskiego 12 Ryglice Apteka Ryglice 28 Rzepin Galenika Słubicka 1A Sandomierz Rokitek Rokitek 41a Sędziszów Apteka Leśna 7 Siedliska Punkt Apteczny Siedliska 198 Siemianowice Śląskie Apteka Kapicy 10A Siemianowice Śląskie Śląska Powstańców 16 Siemianowice Śląskie Śląska Kościelna 39 Sieniawa Pastylka Kościuszki 12 Sieraków Salix Chrobrego 12 Sierpc Apteka Braci Tułodzieckich 1A Sierpc Apteka Piastowska 26A Siewierz Apteka Piłsudskiego 4 Skawina Panaceum Głowckiego 7 Skawina Panaceum Głowckiego 7 27

30 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Skawina Apteka Ogólna Ks.J.Popiełuszki8 Skierniewice Alfa Sucharskiego 12 Skwierzyna Zdrowie Rynek 2 Sławno Pogodna W.Witosa 13 D Słupca Veris Berlinga 15 Słupsk Dr. Max Kopernika 37 Smętowo Graniczne Zdrowie Kociewska 5 Sochaczew Serduszko Al. 600 Lecia 9 Sochaczew Serduszko Batalionów Chłopskich 3/7 Sochaczew Remedium Chodakowska 23 Sochaczew Vita Gawłowska 3 Sopot Brodwino Cieszynskiego 22 Sopot Vitalis ArmiiKrajowej 114 Sosnowiec Apteka Szpitalna 1 Stalowa Wola W Tesco Przemysłowa 2B Starogard Gd. U Dudka Pelplinska 2a Stawczyn Na Szkolnej Szkolna 1 Strumień Nova Rynek 21 Strzelno Veris Raj 2 Swarzędz Zamkowa Zamkowa 17C Swarzędz Pod Koroną Ul.Rynek 18 Swarzędz Aspirynka Cieszkowskiego 100/102 Szamotuły Rodzinna Braci Czeskich 15 Szamotuły Panaeum Koscielna 2 Szamotuły Pod Zegarem Sportowa 17 Szczecin Apteka Na Zakolu Chopina 22 Szczecin Super Pharm Wyzwolenia 18 Szczecin Dr. Max Struga 29 Szczecin Dr. Max Wyszyńskiego 20 Szczecin Aptecus11 Wiosenna 32 Szczecinek Nova Centrum Boh. Warszawy 43 Szczecinek Na Schodkach Kard.Stefana Wyszyńskiego 18 Sztum Medicus Morawskiego 1 Szubin Veris Ogrodowa 3 Ścinawa Panaceum Jagiełły 2 Ścinawa Lawendowa Rynek 13 Śrem Panaceum 1-go Maja 23 Świdnica Pharm Express Zamenhofa 47 Tarnowo Podgórne Pod Orłem Sportowa 1 Tarnów Apteka Bernardyńska 1 Tczew Św. Łukasz Al.Zwyciestwa 6 Tokarnia Apteka Maria Tokarnia 400 Toruń Corda Łyskowskiego 8 Toruń Corda Ślaskiego 7 Toruń Super Pharm CzerwonaDroga 1/6 Miasto Nazwa Apteki Ulica Toruń Corda Mickiewicza 79 Toruń Dr. Max SzosaBydgoska 26 Trawniki Nowa Przemysłowa 1 Trzebinia Apteka Topolowa 2 Turze Medical Parkowa 12 Wadowice Twoja Apteka Kopernika 10 Wadowice Twoja Apteka PlacKościuszki 9 Wałbrzych Dr. Max Długa 4B Warszawa ONZ Al.JanaPawłaII 15 Warszawa Dr. Max Al.Niepodległości 124 Warszawa Stołeczna Al.Wojska Polskiego 58 Warszawa Apteka Al.Stanów Zjednoczonych 26 A Warszawa Apteka Al.Wilanowska 363 Warszawa Apteka Al.Gen.A.Chruściela Montera 37/39 Warszawa Beata Al.JanaPawła II 52/54 Warszawa Super-Pharm Al.JanaPawła II 82 Warszawa Super-Pharm Al.Jerozolimskie 179 Warszawa Beata Al.Solidarności 149 Warszawa Na Banacha Banacha 1 Warszawa Apteka Bogusławskiego 6A Warszawa Hibiskus 2 Braci Wagów 2 Warszawa Przy Megasam Broniewskiego 65 Warszawa Przy Orle Bukowińska22lok.1U Warszawa Euro Pharm Cieszkowskiego 1/3 Warszawa Blumed Czerska Czerska 18 Warszawa Przy Baśniowej Częstochowska 11/15 Warszawa Skorosze DzieciWarszawy 29 lok.9 Warszawa Apteka Elektoralna 24 Warszawa Przy Szembeka Grochowska 128 Warszawa Apteka Grójecka 76 Warszawa Grzybowska Grzybowska 34 Warszawa Panaceum Kijowska 1 Warszawa Hibiskus Kondratowicza 37 Warszawa Apteka Konopacka 20/45 Warszawa Hetmańska Lentza 35 Warszawa Zielona Apteka Łabiszyńska 16 Warszawa Hibiskus Malczewskiego 52 Warszawa Remedium Marsa 130lok. nr5 Warszawa Przy Meksykańskiej Meksykańska 8/20 Warszawa Remedium Międzyborska 60 lok.62 Warszawa Pod Cedrami Mokotowska 54 Warszawa Apteka Myśliborska 104 Warszawa Apteka Nowogrodzka 62A Warszawa Apteka Nowolipie 27 Warszawa Super-Pharm Ostrobramska 75C 28

31 Lista Aptek Przyjaznych Diabetykom Miasto Nazwa Apteki Ulica Warszawa Apteka Pasaż Ursynowski 7 Warszawa Przy Pięknej Piękna 7/9 Warszawa Mirowska Pl. Mirowski 1 Warszawa Mirowska 24 Pl. Mirowski 1I/Z Warszawa Popularna Popularna 58 Warszawa Porada Potockich 111 Warszawa W Pasażu Powstańców Śląskich 106d Warszawa Verna Powstańców Śląskich 80a Warszawa Apteka Puławska 23/25 Warszawa Hibiskus Puławska 26 Warszawa Radosna Resorowa 40 Warszawa Rondo ONZ Rondo ONZ 1 Warszawa Apteka Prywatna Rynek Starego Miasta 17/19 Warszawa Samarytanka Samarytanka 8A Warszawa Mewik Sobieskiego 74/78 Warszawa Apteka Szczęśliwicka 33 Warszawa Panaceum Szpitalna 4 Warszawa Zielona Apteka Śliska 3 Warszawa Apteka Świętokrzyska 20 Warszawa Apteka Topiel 6 Warszawa Super-Pharm Wołoska 12 Warszawa Super-Pharm Złota 59/019 Warszawa-Wesoła Remedium Armii Krajowej 54A Warszawa-Wesoła Dr. Max Wspólna 3 Wejherowo W Pastorówce Sobieskiego 237 Wejherowo Dr. Max Staromlynska 2a Wejherowo Nova Jagalskiego 10 Wieliczka Agmar Szpunara 17 Włocławek Dr. Max Pułaskiego 18 Wolsztyn Eskulap Słodowa 9 Wolsztyn Prywatna Garbarska 10/13 Wołomin Apteka Mickiewicza 12 Wołomin Forte Warszawska 15A,C Wołomin Dr. Max Wileńska 61A Wrocław Super Pharm Legnicka 58 Wrocław Św. Macieja Pl. Św. Macieja9 Miasto Nazwa Apteki Ulica Wrocław Super Pharm Krzywoustego 110 Wrocław Farmacja Plus Piłsudskiego 105 Wrszawa Apteka Nowolipie 18 Września Dr. Max Miłosławska 10 Wyszków Dr. Max Centralna 10 Wyszków Dr. Max Prosta 2 A Zabrodzie Punkt Apteczny Zielona 8 Zamość Apteka Słoneczna Aleja Jana Pawła II 21a Zbąszyń Remedia 17 stycznia 59 Zblewo Pod Lipami Główna 31a Zduńska Wola Apteka Osmolińska 17 Zduńska Wola Duo-Pharm Szadkowska 26 Zegrze Północne Apteka Drewnowskiego 4 Zgierz Dr. Max Gałczyńskiego 34 Zgorzelec Dr. Max Armii Krajowej 29 Zgorzelec Centralna Tuwima 35a Zgorzelec Pharm Express Warszawska 30 Zgorzelec Cito Daszyńskiego 75A Zgorzelec Aptecus 7 Słowiańska 2 Zgorzelec U Nelli Lubańska 27A Zielona Góra Hygea Wyszyńskiego 32d/10 Zielona Góra Panax Sulechowsla 1 Zielona Góra Dr. Max M.Reja 3 Zielonka Apteka Wyszyńskiego 7 Ziębice Pod Orłem Rynek 33 Ziębice Apteka Prywatna Stolarska 3 Złotoryja Pod Arniką pl.jana Matejki11 Żąbki Forte Ks.Skorupki 71 Żnin Panaceum 700lecia 32 Żory Apteka Okrężna 2 Żory Lege Artis Os.Korfantego 10 Żychlin Bursztyn Os.Słoneczne 77 Żychlin Dr. Max Łąkowa 3A Żyrardów Apteka Księdza Witenberga 3 Żyrardów Apteka Limanowskiego 49A Żyrardów Apteka Limanowskiego 51G Żyrardów Apteka Okrzei 16

32 Redakcja i wydawca: PHOENIX Pharma Polska Sp. z o o. Dział Marketingu Kontakt w sprawie reklamy: idd@pharma.com.pl