Koalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą

Transkrypt

1 1 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Kalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą Materiały praswe Luty 2015

2 2 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ CO 5 CO 10 OSOBY. BLISKO 382 MILIONÓW POLSCE, 3 MILIONY W MILIONÓW.

3 3 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Cukrzyca t pierwsza niezakaźna chrba uznana przez WHO za epidemię XXI wieku. I trzeba tym rzmawiać. Diabetyków jest craz więcej, ale nie zawsze zdają sbie sprawę z pwagi sytuacji i nie ptrafią we właściwy spsób przygtwywać psiłki. Faktem jest, że cukrzyca w craz większym stpniu dtyka sób młdych. Stały wzrst zachrwalnści na cukrzycę ma związek m.in. ze współczesnym, niezdrwym trybem życia i jeg efektami w pstaci tyłści czy nadciśnienia. Wbrew biegwej pinii, cukrzyca t nie tylk właściwa kntrla pzimu cukru we krwi, lecz także kniecznść pdjęcia niezbędnych zmian w dtychczaswym stylu życia. T właśnie prawidłwa dieta, kntrla ciśnienia krwi czy dpwiednia aktywnść fizyczna stanwi klucz d skutecznej prfilaktyki cukrzycy, a w przypadku diabetyków, d efektywnej prewencji pwikłań chrby. Zachrwalnść na cukrzycę w Unii Eurpejskiej sukcesywnie wzrasta i staje się pważnym zagrżeniem dla zdrwia pacjentów, dlateg tak ważna jest prfilaktyka, a przypadku diabetyków - akcje na rzecz pprawy jakści życia chrych. W tym celu Kalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą rusza z akcją spłeczną Menu dla diabetyka.

4 4 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Odpwiedni skmpnwana dieta jest kluczwym elementem dbreg zarządzania taką chrbą jak cukrzyca. Jak się kazuje jest t jednak jeden z najtrudniejszych elementów zmiany stylu życia, z jakim muszą się zmierzyć diabetycy. Badania przeprwadzne przez Kalicję na rzecz Walki z Cukrzycą ptwierdzają, że dla sób z cukrzycą przestrzeganie diety jest znacznym prblemem. Diabetycy z niechęcią przyjmują kniecznść wprwadzenia graniczeń żywieniwych, a w knsekwencji niewiele wiedzą tym, jak pwinna wyglądać prawidłw dbrana dieta. Jeśli nawet mają taką wiedzę, t rzadk z niej krzystają i zdecydwanie bardzie wlą się trchę pruszać niż wprwadzać graniczenia w jedzeniu. Niestety graniczenia dietetyczne bwiązują sbę z cukrzyca przez całe życie, a złą dietą zawierającą duż węglwdanów prstych mżna zniszczyć każdą, nawet najbardziej wyrafinwaną terapię cukrzycy. Pstanwiliśmy zmierzyć się z tym wyzwaniem i pmóc diabetykm dnaleźć się w świecie zdrweg jedzenia. Od lat w ramach Kalicji na Rzecz Walki z Cukrzycą prwadzimy prjekty edukacyjne dtyczące cukrzycy skierwane d szerkiej pinii publicznej, nauczycieli, czy sób z cukrzycą. Tym razem wzięliśmy na warsztat temat żywienia i uruchmiliśmy nwą akcję spłeczną Menu dla diabetyka. W ramach prjektu chcemy edukwać sby z cukrzycą w kwestii jedzenia, inspirwać d sięgania p nwe ptrawy i prdukty, a także zmienić ich nawyki żywieniwe w spsób smaczny i przyjemny. Dlateg też d prjektu zapraszamy wszystkich tych, którzy dziś rządzą pdniebieniami Plaków - restauratrów, prducentów żywnści, kucharzy, blgerów kulinarnych, dziennikarzy. Chcemy wspólnie stwrzyć bazę pmysłów i inspiracji, które pmgą diabetykm w kmpnwaniu cdziennej diety. W tym celu d kńca rku pwstanie pierwszy prtal kulinarny pświęcny wyłącznie diecie cukrzycwej z gtwymi przepisami dla diabetyków. W ramach akcji planwane są cykliczne warsztaty z dietetykami i kucharzami, na których w praktyczny spsób będzie mżna nauczyć się przygtwywania dań uwzględniających wytyczne diety cukrzycwej. Zaplanwan także szklenia dla kucharzy i sób przygtwujących psiłki. Aby ułatwić wybór prduktu dpwiednieg dla diabetyka Kalicja na Rzecz Walki z Cukrzycą zaprasza d współpracy kawiarnie i restauracje, pmagając im stwrzyć menu przyjazne diabetykm, które, w przumieniu z dietetykiem, będzie zawierał wszelkie infrmacje niezbędne dla sby z cukrzycą. Akcja Menu dla diabetyka ma pmagać sbm z cukrzycą dbierać prdukty i kmpnwać psiłki zgdnie z wytycznymi diety cukrzycwej, a także inspirwać restauratrów i prducentów żywnści d wprwadzania i znaczania prduktów dedykwanych sbm z cukrzycą. Na pczątek we współpracy z ekspertami pracwane zstały wytyczne dtyczące kmpnwania psiłków dla diabetyków, które będą upwszechniane wśród sób na c dzień zajmujących się przygtwywaniem psiłków w restauracjach. Symblicznym elementem akcji jest wprwadzenie znaczeń w menu w restauracjach raz na pakwaniach prduktów, które są rekmendwane w diecie cukrzycwej. Partnerami akcji Menu dla diabetyka są media KUKBUK, JEMRADIO, prtal cdgara.pl, mjacukrzyca.rg, medme.pl, blgi kulinarne Odczaruj Gary, Kuchnia Agaty, Kulinarne inspiracje, Blg Samar Khanafer Prywatnie rzeczach pięknych, centrum dietetyczne 4LINE, sklep i restauracja TOTOMATO, rganizacje diabetlgiczne SED Stwarzyszenie Edukacji Diabetlgicznej, Ogólnplska Federacja Organizacji Pmcy Dzieci i Młdzieży Chrym na Cukrzycę, a także firmy Nv Nrdisk raz SOKOŁÓW S.A

5 5 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Dieta W badaniu Spłeczny braz cukrzycy w Plsce *, które zstał przeprwadzne przez Kalicję na Rzecz Walki z Cukrzycą we współpracy z TNS, zapytan sby z cukrzycą c jest dla nich najtrudniejsze w cdziennym życiu z chrbą. Zdecydwana większść przyznała, że dieta i graniczenia żywieniwe t najtrudniejsze wyzwanie. Badani w większści zgadzają się c d teg, że dieta ma kluczwe znaczenie w leczeniu cukrzycy, chciaż pjawiają się pjedyncze pinie, że pzim cukru regulują leki, a sama dieta jest nieskuteczna. Niektórzy twierdzą wręcz, że stsują zasadę zer graniczeń. Dminująca pinia trzech czwartych respndentów (76%) jest jednak taka, że dbór, ilść i częsttliwść jedzenia ma duże znaczenie w terapii cukrzycy. Źródła infrmacji diecie są różne zwykle są t gólne wskazania d lekarza. Badani rzadk pszukują infrmacji na własną rękę, a nieliczni mają książki z przepisami (czasami p rdzicach chrych na cukrzycę). Wydaje się, że większść kieruje się zdrwrzsądkwymi, gólnymi przeknaniami. Częst dstswują psiłek d pzimu cukru bądź dawki insuliny dpwiedni d planwaneg psiłku: jak ja mam dziś wyski pzim cukru, t muszę zjeść cś delikatniejszeg. Respndenci zdają sbie sprawę z teg, że na dpwiednią dietę składa się nie tylk jakść, lecz także regularnść psiłków: [przejście na] pięcikrtne psiłki z dwóch. I na tym pzimie zaczynają się prblemy wynikające z faktu, że wiele sób ma mgliste pjęcie tym, jak pwinna wyglądać dieta cukrzycwa. Mżna dnieść wrażenie, że psiadane przez respndentów infrmacje są bardz gólne, c nie pzwala na dpwiednie kmpnwanie psiłków. Odniesienia d wymienników węglwdanów były wielką rzadkścią. Pjawiają się także pinie, że chry na cukrzycę mże jeść wszystk, ale w granicznych ilściach. Widać był, że dla części uczestników badań fkuswych usłyszane d innych infrmacje były nwścią. Respndenci sami przyznali, że przestrzeganie diety (jakaklwiek by na była) jest dużym prblemem. Zwykle nie ma mwy drębnej kuchni dla chreg,dlateg badani jedzą t, c je się w dmu, jedynie w mniejszych ilściach i/lub z wyłączeniem pewnych ptraw. Wiele sób przyznaje, że zdarza im się sięgnąć p cś słdkieg zwłaszcza przy kazjach. Bardziej dświadczeni chrzy zwiększają w takich wypadkach dawki insuliny. Niektórzy nie mgą pgdzić się z tym, że inni piją piw, a my wdę mineralną. Mżna pdejrzewać, że również dbija się t na diecie badanych. Bywa, że t rdzina upmina chreg, który sięga p cś słdkieg. Niektórzy respndenci zwrócili uwagę na t, że redukcja masy ciała pmaga kntrlwać pzim cukru. Ogólnie rzecz ujmując, zalety diety zwykle nie były kwestinwane, ale już kniecznść zachwania samdyscypliny dietetycznej stanwi dla wielu pacjentów duży prblem. * Badania zstały przeprwadzne przez TNS OBOP we wrześniu 2010 rku techniką CAPI, w dwóch falach na reprezentatywnej grupie 2010 Plaków w wieku pwyżej 15 lat. Badanie realizwan w ramach dwóch klejnych fal, dla n = 1005 w pierwszej fali i dla n = 1005 w drugiej fali łącznie przeprwadzn 2010 wywiadów. Badania zstały przeprwadzne przez Kalicję na Rzecz Walki z Cukrzycą techniką ankiety na lswej próbie 435 chrych na cukrzycę. Badania zstały przeprwadzne przez TNS OBOP w październiku 2010 rku techniką zgniskwanych wywiadów grupwych (FGI) wśród chrych na cukrzycę (pacjentów z cukrzycą typu 2, 6 grup: Warszawa, Łódź; łącznie 36 sób).

6 6 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Dieta cukrzycwa psiada główne zastswanie u sób chrych na cukrzycę, jednakże z pwdzeniem mgą również stswać ją sby zdrwe. Jak każda inna, pwinna pkrywać zaptrzebwanie na składniki dżywcze raz witaminy i składniki mineralne. Psiłki należy przyjmwać regularnie 4-5 razy dziennie (przy cukrzycy typu 1 aż 6-7 razy dziennie). Ten spsób żywienia stswać mże niemal każda sba z uwzględnieniem indywidualneg dzienneg zaptrzebwania na kalrie. Pza lekami i aktywnścią fizyczną, t właśnie dieta jest isttnym elementem prcesu leczenia cukrzycy. Warunkuje na utrzymanie właściweg pzimu glukzy i lipidów (tłuszczów) we krwi raz ptymalizuje wartści ciśnienia tętniczeg. Dbrze dbrana dieta zmniejsza także ryzyk wystąpienia grźnych pwikłań cukrzycy, redukuje też ryzyk chrób naczyniwych. Dieta cukrzycwa nie różni się szczególnie d zdrwej, prawidłw zbilanswanej diety zdrweg człwieka. Psiłki składają się z takich samych ptraw, w których wbrew pzrm jest także miejsce na deser. Największym wyzwaniem jest zachwanie dpwiednich prprcji, a na pczątku p prstu kniecznść przestawienia się ze złych nawyków żywieniwych. Na gół przy tej diecie zaleca się 3 główne psiłki, tj. śniadanie, biad, klacja raz 2 przekąski w trakcie dnia, tj. II śniadanie i pdwieczrek. Należy przede wszystkim graniczyć w diecie spżywania węglwdanów prstych, w tym cukrów (słdycze, ciastka, żywnść przetwrzna, prdukty zbżwe, słdkie napje). Osby stsujące dietę cukrzycwą pwinny pić duż wdy mineralnej, sku pmidrweg, kawy, herbaty czywiście bez cukru. Pwinn się wykluczyć picie napjów słdznych typu cla, pepsi, spżywanie alkhlu. Indeks glikemiczny jest pdstawwym wskaźnikiem diety cukrzycwej. Zależny d składu psiłków raz spsbu ich przygtwania. Im bardziej rzgtwany, rzdrbniny prdukt tym wyższy indeks glikemiczny np.: tręby ryżwe mają indeks IG-19, wafle ryżwe IG-82, a płatki ryżwe IG-89. Gtwanie, jak i inne typy pdgrzewania pwdują rzpad skrbi w pkarmie przez c indeks glikemiczny zwiększa się. Prcesy technlgiczne pwdują t, że skrbia jest bardziej pdatna na trawienie i wchłanianie, c pwduje wzrst indeksu glikemiczneg. Na indeks glikemiczny ma wpływ również becnść białek i tłuszczów, które pwdują zmniejszenie jeg wartści. Tłuszcz późnia próżnianie żłądka raz efektywnść wchłaniania i trawienia węglwdanów, c bniża indeks glikemiczny ptraw. Również djrzewanie i przechwywanie wców i warzyw wpływa na wartść indeksu. Indeks glikemiczny niedjrzałych wców jest zdecydwanie niższy niż wców djrzałych. Prdukty zalecane w diecie: Nabiały - kefir, chudy twaróg, jgurt naturalny Pieczyw - pełnziarniste, razwe Kasze grubziarniste, kasza jęczmienna, jaglana, gryczana Warzywa i kiełki -nasina rślin strączkwych, fasla, sczewica, górki, pmidry, kalafir, papryka, rzdkiewka, sałata zielna, szparagi, kapusta pekińska, seler, brukselka Warzywa strączkwe: sja, sczewica, grch, fasla szparagwa Owce niskim IG i IŁ (wce te spżywamy w ilściach g na dbę) Białka - mięs z kurczaka, włwina, chude gatunki mięsa (cielęcina, włwina, indyk), ryby mrskie Orzechy

7 7 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ 1. Regularne psiłki. Ważne jest przestrzeganie dzienneg harmngramu żywieniweg. Psiłki w diecie cukrzycwej należy jadać dść częst w mniejszych ilściach. Najlepiej, by dbywał się t w 3-4 gdzinnych dstępach czaswych. T przyczynia się d wyzbycia uczucia głdu. T z klei wiąże się ze zmniejszeniem stężenia cukru w naszym rganizmie. Pierwszy psiłek spżywamy najpóźniej d 2 gdzin p przebudzeniu, a statni d 2 gdzin przed snem. 2. Kalrie. Dieta musi być parta dzienny harmngram zaptrzebwania na kalrie: Zaptrzebwanie energetyczne kcal sby tyłe kcal chrzy z nadwagą - sby niepracujące lub lekk pracujące kcal chrzy z prawidłwą masą ciała - sby niezbyt ciężk pracujące kcal chrzy z niedwagą - sby ciężk pracujące 3. Niski pzim IG i ŁG. W diecie cukrzycwej szczególnie trzeba zwracać uwagę na niski pzim indeksu glikemiczneg i ładunku glikemiczneg w prduktach. Wart krzystać z tabel 4. Prprcje. Psiłki pwinny zawierać każdą grupę pkarmwą, czyli tłuszcze, węglwdany, białka itd. w dpwiednich prprcjach: Dzienny plan żywieniwy party dietę cukrzycwą pwinien składać się z węglwdanów (45-50%), tłuszczy (30-35%), a także białka (15-20%). 5. Białk. Zalecane są przede wszystkim prdukty zawierające białk t ryby i chude mięsa. Oczywiście również mżna zastswać rśliny strączkwe, a także chudy nabiał. 6. Tłuszcze. Źródłami tłuszczu w diecie pwinny być leje rślinne, rzechy; 7. Warzywa. Zalecane są niemal wszystkie warzywa z wyłączeniem ziemniaków, buraków, a także kukurydzy. Te należy spżywać jak najrzadziej, max. 2 razy w tygdniu; 8. Napje. Należy spżywać napje bez ddatku cukru, czywiście najlepsza jest zwykła, czysta, niegazwana wda, lub też kawa bez cukru. 9. Błnnik. Zaleca się spżywanie błnnika (25-40 g/d), który spwalnia prces trawienia węglwdanów, a także hamuje nagłe skki glukzy we krwi 10. Magnez. Zwiększa zdlnść tlerancji glukzy, dlateg zaleca się spżywanie prduktów bgatych w ten minerał m.in. rzechy, rśliny strączkwe.

8 8 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Cukrzyca Cukrzycą kreśla się różne chrby metabliczne niejednrdnej patgenezie charakteryzujące się przewlekłym pdwyższeniem pzimu glukzy we krwi (czyli hiperglikemią) spwdwanym zaburzeniem wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekle utrzymujące się zwiększne stężenie glukzy we krwi prwadzi d grźnych pwikłań dtyczących m.in. układu krążenia, układu nerwweg, czu, nerek itd. W dużej mierze mżna im jednak zapbiec lub późnić ich wystąpienie, jeśli chrba zstanie wcześnie rzpznana i będzie skutecznie leczna. Cukrzyca t przewlekła chrba, w której przebiegu stężenie glukzy we krwi jest zbyt duże. Stężenie glukzy we krwi jest bniżane przez działanie jedneg hrmnu insuliny. Jeżeli insulina nie jest prdukwana przez rganizm lub jest prdukwana w niewystarczających ilściach alb występuje prnść tkanek na działanie insuliny, wówczas stężenie glukzy we krwi wzrasta i rzwija się cukrzyca. Objawy cukrzycy t: zmęczenie, sennść, utrata masy ciała, wzmżne pragnienie, ddawanie dużych ilści mczu, zakażenia skóry, dróg mczwych i narządów płciwych, zaburzenia widzenia. Typy cukrzycy Cukrzyca typu 1 pjawia się najczęściej u dzieci, młdzieży i młdych, szczupłych sób drsłych. Mże się rzpcząć w każdym wieku, nawet p 80. rku życia. Bezpśrednią przyczyną chrby jest zniszczenie kmórek prdukujących insulinę w trzustce (tzw. kmórek beta) przez własny układ dprnściwy chreg, dlateg chrba ta należy d schrzeń autimmunlgicznych. Czynnik uruchamiający reakcję autimmunlgiczną prwadzącą d destrukcji kmórek prdukujących insulinę jest nadal nieznany mim bardz intensywnych badań w tym kierunku. Gdy zniszczeniu ulegnie 80-90% kmórek beta i pzim insuliny w rganizmie jest zbyt niski, stężenie glukzy we krwi gwałtwnie wzrasta, c prwadzi d wystąpienia bjawów klinicznych chrby (niekntrlwanej utraty masy ciała, wzmżneg pragnienia, słabienia, sennści) i ich szybkieg narastania w czasie kilku tygdni. Od chwili rzpznania chrby leczenie wymaga stałeg pdawania insuliny, najczęściej 4-5 razy dziennie. U sób drsłych temp rzwju chrby jest zwykle pwlniejsze, a bjawy mniej nasilne. Leczenie insuliną w cukrzycy typu 1 jest niezbędne d przeżycia chrych. W czasach przed dkryciem insuliny (prawie 90 lat temu) dzieck z nw rzpznaną cukrzycą typu 1 umierał zazwyczaj w pierwszym rku chrby. Cukrzyca typu 2 t najpwszechniejsza (85-90% chrych) pstać cukrzycy, występuje najczęściej u sób starszych, jest ściśle związana z nadwagą i tyłścią raz innymi zaburzeniami metablicznymi. Rzpznawana jest głównie u sób p 60. rku życia, ale craz częściej stwierdza się ją już u czterdziestlatków, zwłaszcza tyłych. U sób z nadwagą lub tyłścią działanie insuliny jedyneg hrmnu pwdująceg, że rganizm człwieka mże czerpać energię z glukzy i jedyneg, który pwduje bniżenie stężenia glukzy we krwi jest znacznie słabine. Zjawisk t jest kreślane mianem insulinprnści. W pczątkwym kresie chrby trzustka wytwarza zwiększną ilść insuliny, kmpensując w ten spsób insulinprnść. Jednak p pewnym czasie wydzielanie insuliny zmniejsza się być mże

9 9 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ z pwdu przeciążenia kmórek beta i wówczas stężenie glukzy we krwi stpniw wzrasta. Temp tych zmian u wielu chrych jest bardz pwlne i w związku z tym chrba przez długi czas pzstaje niewykryta (k. 40% przypadków cukrzycy typu 2 jest rzpznawane przy kazji badań kntrlnych). Z teg pwdu nawet u płwy sób z nw rzpznaną cukrzycą typu 2 stwierdza się już późne pwikłania chrby (zmiany w naczyniach dna ka, przebyty zawał serca, uszkdzenie nerek itd.). Leczenie cukrzycy typu 2 plega na dążeniu d redukcji masy ciała pprzez graniczenia dietetyczne i zwiększenie aktywnści fizycznej raz na pdawaniu dustnych leków przeciwcukrzycwych. P kilku latach u zdecydwanej większści chrych niezbędne jest stswanie insuliny. W pczątkwym kresie pdaje się ją 1-2 razy dziennie i jedncześnie kntynuuje stswanie niektórych leków dustnych. Jednakże, aby znacząc zmniejszyć ryzyk rzwju pwikłań cukrzycy c jest najisttniejszym celem leczenia tej chrby należy u każdeg pacjenta cenić także inne czynniki uszkadzające naczynia krwinśne. Oznacza t, że chrzy pwinni równie intensywnie jak stężenie glukzy we krwi kntrlwać ciśnienie tętnicze, stężenie chlesterlu i trójglicerydów we krwi raz zaprzestać palenia tytniu. Najnwsze badania naukwe ptwierdzają wyską skutecznść takieg wielkierunkweg pstępwania w zapbieganiu pwikłanim cukrzycy. Jak pwstaje cukrzyca? U zdrweg człwieka insulina wydzielana jest przez trzustkę: w niedużych ilściach przez całą dbę (wydzielanie pdstawwe) i przed każdym psiłkiem (wydzielanie psiłkwe). Jeżeli u danej sby trzustka nie mże wyprdukwać dpwiedni duż insuliny, by przełamać tzw. insulinprnść dchdzi wówczas d wzrstu stężenia cukru we krwi i rzwija się cukrzyca typu 2 (cukrzyca typu 1 pwstaje w wyniku zniszczenia przez rganizm chreg kmórek prdukujących insulinę). Skąd bierze się cukier we krwi? Z jedzenia. T dzięki insulinie mżemy wykrzystywać spżywane w psiłkach węglwdany (cukry), tłuszcze i białka. Między psiłkami dpwiedni pzim cukru we krwi jest utrzymywany dzięki pwstałemu wcześniej zapaswi glukzy w wątrbie. Cukry t węglwdany a więc nie tylk t, c słdkie. T również wszystkie prdukty zbżwe, np. pieczyw, kasze, ryż i inne. Z warzyw głównie ziemniaki, i czywiście wszystkie wce. Przy czym prdukty słdkie w smaku cukier, wce, ski szybk pdnszą pzim cukru we krwi, bwiem zawierają cukry prste. Natmiast prdukty zbżwe, np. ziemniaki, zawierają cukry złżne i pdnszą pzim cukru we krwi pwli. Najczęstsza pstać cukrzycy cukrzyca typu 2 jest ściśle związana z tyłścią. Kmórki przeładwane tłuszczem reagują zbyt słab na działanie insuliny jedyneg hrmnu bniżająceg stężenie cukru we krwi.

10 10 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Cukrzyca, najczęściej z pwdu nierzpznaneg wielletnieg przebiegu, mże prwadzić d pwstania przewlekłych pwikłań związanych z uszkdzeniem różnych tkanek i narządów, c skutkuje ich nieprawidłwym funkcjnwaniem. Osby, u których cukrzyca jest właściwie kntrlwana, mają dużą szansę na niedpuszczenie d przewlekłych pwikłań. Retinpatia cukrzycwa t uszkdzenie siatkówki ka. Najbardziej skrajną pstacią pwikłań cznych jest ślepta. Neurpatia cukrzycwa jest uszkdzeniem układu nerwweg. Jedną z najczęstszych jej pstaci jest tak zwana plineurpatia cukrzycwa z dść charakterystycznymi bjawami, np. drętwieniem, zaburzeniem czucia, uczuciem bólu lub parzenia stóp i rąk. Innym rdzajem neurpatii cukrzycwej jest neurpatia autnmiczneg układu nerwweg dpwiadająceg za pracę większści narządów i układów rganizmu człwieka. Objawy teg rdzaju neurpatii t: zaburzenia pracy serca, nieprawidłwści ciśnienia tętniczeg (brak bniżenia ciśnienia w ncy), zaburzenia pracy przewdu pkarmweg (zaparcia, biegunki, zgaga), zaburzenia erekcji. Nefrpatia cukrzycwa t uszkdzenie funkcji nerek prwadzące d ich niewydlnści i kniecznści leczenia dializami lub przeszczepem nerki. Zespół stpy cukrzycwej, czyli zaburzenie unerwienia i w mniejszym stpniu ukrwienia stóp mże dprwadzić d defrmacji, mikrurazów, trudn gjących się wrzdzeń i infekcji tkanek głębkich stpy, a w statecznści d martwicy. Cukrzyca jest najczęstszą przyczyną nieurazwych amputacji stóp. Chrba wieńcwa serca i zawał serca t najczęstsze przyczyny zgnów chrych na cukrzycę. Wielu chrych z cukrzycą nie przeżywa pierwszeg zawału serca. Chrba niedkrwienna śrdkweg układu nerwweg jest jedną z przyczyn udarów mózgu.

11 11 KOALICJA NA RZECZ WALKI Z CUKRZYCĄ Kntakt dla mediów KOALICJA-CUKRZYCA@PRAWAPACJENTA.EU TEL: Aleksandra Stembnwska mail: alekandra@kalicja-cukrzyca.pl tel: Patrycja R -Z mail: patrycja@kalicja-cukrzyca.pl mbile