samorząd i administracja

Transkrypt

1 Środa 11 stycznia 2012, nr 7 (3145) gazetaprawna.pl prenumerata samorząd i administracja najnowsze w serwisach ksiegowosc.gazetaprawna.pl temat tygodnia Za wywóz odpadów od mieszkańców odpowiadają gminy C4-5 podatki i cła Od 1 stycznia 2012 r. zmiany w VAT Sprawdź, jakie nowe formularze obowiązują w 2012 roku Zmiany w akcyzie rachunkowość Do 15 lipca trzeba ogłosić sprawozdanie finansowe i zamknąć księgi Pobierz znowelizowane KSR Najczęstsze błędy przy tworzeniu informacji dodatkowej do sprawozdania egzaminy zawodowe Pobierz pytania egzaminacyjne na doradcę podatkowego Doskonalenie zawodowe doradcy możliwe przez internet sfera budżetowa Pod jaką datą należy przeksięgować wynik finansowy za 2011 r. w jednostce budżetowej kadry.gazetaprawna.pl Od 1 stycznia samorządowcy uzyskali skuteczne narzędzia do kontrolowania, czy każdy mieszkaniec ma podpisaną umowę na wywóz nieczystości i na bieżąco ponosi z tego tytułu opłaty. Do tej pory ich brakowało i wielu właścicieli nieruchomości spalało odpady w piecach albo wyrzucało je do lasu w numerze Komentarze Program ochrony środowiska w gminach jest źle realizowany Nauczyciel pracuje nie tylko w szkole Oświata W konkursach na dyrektora szkoły mogą uczestniczyć oskarżeni o zniesławienie C3 Ekspert radzi Czy ostatnie zmiany w wyborze dyrektorów cokolwiek zmienią C3 Co po Nowym Roku zmieniło się w gospodarce śmieciami C2 C2 C5 prawo pracy Czy ujawnienie przez pracownika informacji o wysokości wynagrodzeń uzasadnia jego zwolnienie Czy pracodawca może wprowadzić dwugodzinną przerwę obiadową Czy za czas niezbędny do stawienia się w sądzie przysługuje wynagrodzenie ubezpieczenia Podstawa wymiaru składek za osoby przebywające na urlopie wychowawczym Pobierający rentę socjalną mogą więcej dorobić do świadczenia Czy w dokumencie ZUS ZWUA podać datę rozwiązania umowy wynagrodzenia Do końca stycznia trzeba przekazać pracownikom informację o nieutworzeniu ZFŚS Ustalenie współczynnika do ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy sfera budżetowa Czy niewykonanie polecenia poddania się badaniom lekarskim uzasadnia wydalenie ze służby Finanse Gospodarowanie środkami publicznymi musi być jawne Ekspert radzi W jaki sposób powinno się dokumentować sposób i wyniki głosowań radnych Ustrój samorządu Uchwała nie może ograniczać mieszkańcom prawa do konsultacji Ekspert radzi Czy decyzja podjęta przez samorząd bez opinii organizacji społecznej jest ważna Orzecznictwo Odszkodowanie obejmuje tylko nakłady związane z celem wywłaszczenia Prawo wyboru sołtysa przysługuje mieszkańcom sołectwa C6 C6 C7 C7 C8 C8 Za tydzień Rezygnacja przewodniczącego rady gminy Czy GIODO powinien skontrolować uczelnie monitorujące studentów

2 C2 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl komentarze Samorządy bez wpływu na wywłaszczenie dr Mirosław Pawełczyk radca prawny, partner zarządzający w Kancelarii Radców Prawnych Pawełczyk & Szura Sp. p w Katowicach Zgodnie z przepisami nowej ustawy z 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. nr 163, poz. 981, dalej: p.g.g.), która weszła w życie 1 stycznia br., wojewoda może zarządzeniem zastępczym wprowadzić do gminnego prawa wytworzoną przez firmy poszukiwawcze dokumentację geologiczną odnalezionych złóż gazu. Wskazane tereny będzie można przeznaczyć pod wydobycie, a właściciele ziemi zostaną szybciej i sprawniej wywłaszczeni. Na dodatek gmina nie będzie miała w tej sprawie nic do powiedzenia, choć wywłaszczenia odbędą się na jej koszt. Samorządy pozbawione głosu Wprowadzenie nowych przepisów p.g.g. ma w założeniu przyspieszyć procedury wydawania przez urzędników koncesji na wydobycie. Jednak postanowienia nowej ustawy mogą budzić zasadnicze wątpliwości. Z ich analizy wynika, że eliminacja instytucji państwowych i samorządów z prawa wyboru i decyzji co do sposobu zagospodarowania przestrzennego terenów, wyłączenia obszaru górniczego z innej działalności bez ustalania potrzeby, celowości, opłacalności i zgodności jest sprzeczne ze strategią rozwoju jednostek samorządu terytorialnego. Preferowanie kopalni w zakresie prowadzenia poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji, bez konieczności wykazania się prawem do dysponowania terenem, zakłada z góry wywłaszczenia obecnych właścicieli gruntów (właściciele gruntów bezpośrednio sąsiadujących ze złożem nie są stroną w postępowaniu). Co z ochroną środowiska W mojej ocenie koszty postępowań koncesyjno-wydobywczych oraz inne koszty pochodne (w tym dotowanie eksportu nadwyżek gazu) poniosą, m.in. wskutek monopolu PGNiG, polscy odbiorcy. Wszyscy naiwni powinni sobie uświadomić, że przeciętny, Polak nie zarobi na łupkach ani grosza. prenumerata Samorząd i administracja Ceny gazu będą rosły tak jak do tej pory, bo apetyt monopolisty i budżetu jest nienasycony. Jest wiele spraw wymagających regulacji od zaraz, choćby w celu ułatwienia samych poszukiwań (kwestie własnościowe, pozwolenia wodno-prawne, problem dotrzymywania terminów przez organy państwowe, problem dostępu do informacji geologicznej itd.). Nie wystarczy nowe prawo górniczo-geologiczne, które jest wysoce niedoskonałe. Nie ma w nim np. zapisów dotyczących kontroli i służby geologicznej. Może się zdarzyć, że po tym jak już zostaniemy drugą Norwegią, będziemy od Rosjan sprowadzać wodę pitną i gospodarczą rurociągiem Przyjaźń. Przyzwolenie na uznaniową decyzję organów administracji, bez udziału w procesie podejmowania decyzji obywateli i samorządów, w kwestii deponowania pod ziemią spalin z CO 2 i odpadów radioaktywnych w konsekwencji zablokuje na zawsze możliwość wykorzystania geotermii w Polsce i ograniczy dostęp do wody pitnej. Możliwość bezpłatnego dla koncesjonariusza zanieczyszczania wód podziemnych i ich agresywnej eksploatacji w procesie szczelinowania przy poszukiwaniu gazu łupkowego, mając na względzie art. 20 p.g.g., zgodnie z którym korzystanie z wód kopalnianych dla zaspokojenia potrzeb zakładu górniczego jest bezpłatne, stanowi o społecznym przyzwoleniu na zatruwanie środowiska naturalnego. Tego typu przykładów można w nowych przepisach znaleźć wiele. Ale ich powszechność wskazuje na poważne niebezpieczeństwo zasadniczego ograniczania samorządności. Społeczeństwo będzie miało zaufanie do swoich władz tylko wtedy, gdy administracja lokalna będzie sprawna, będzie przyjaźnie działać na rzecz realizacji interesów obywateli i w swoich decyzjach będzie szanować prawo. O rozwój samorządności muszą zadbać same samorządy. Nikt inny ich w tym nie zastąpi. JKG Redaktor prowadzący: Julita Karaś-Gasparska tel julita.karas@infor.pl Gospodarka odpadami do poprawy Paweł Biedziak rzecznik prasowy Najwyższej Izby Kontroli Co druga gmina skontrolowana przez NIK nie wie, ile odpadów jest odbieranych na jej terenie. Prawie trzy czwarte nie objęło wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych. Są to wyniki ostatniej kontroli w zakresie zarządzania odpadami w gminach. We wszystkich 35 skontrolowanych przez NIK gminach wystąpiły uchybienia i nieprawidłowości w realizacji ustawowych obowiązków dotyczących w szczególności gospodarki odpadami. Dotyczyły one m.in. programów ochrony środowiska (POŚ), mających stanowić podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem. Okazało się, że w większości jednostek nie spełniały one tej roli i wymogów stawianych przepisami prawa. Kontrolerzy NIK wykazali, że większość z tych programów (65,5 proc.) jest nieaktualna (np. Głogów do 2010 r. posiadał plan z przełomu lat 1997/1998, a Czarnków z roku 2001), choć prawo nakłada obowiązek ich aktualizowania co cztery lata. Ponadto często są w nich sprzeczności, błędy, braki i niezgodności z prawem. Kontrolerzy natrafili na programy, w których nie było harmonogramów wykonania działań oraz takie, które wyznaczały cele niezgodne z założeniami gmin albo polityką ekologiczną państwa. Powszechne było umieszczanie w programach zadań należących do innych instytucji. Nieprawidłowości dotyczyły także monitorowania realizacji zaplanowanych działań. Spośród 31 jednostek posiadających POŚ dłużej niż dwa lata tylko 32 proc. przygotowało zgodnie z prawem raport z jego realizacji. W konsekwencji zdaniem NIK regulacje prawne dotyczące zawartości, procedury opracowania i aktualizowania programów ochrony środowiska były niewystarczające. Źle wypadło także badanie innych ustawowych obowiązków gmin służących realizacji planów gospodarki odpadami. Przykładowo 29 proc. kontrolowanych jednostek nie przedkładało marszałkom województw okresowych informacji o rodzaju i ilości substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska. W co drugiej gminie (51,5 proc) brak było natomiast pełnej wiedzy o ilości i składzie odebranych z jej terenu odpadów, a w 73 proc. jednostek nie wypełniono, wynikającego z ustawy o odpadach, obowiązku objęcia wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych. To jednak nie koniec. W co trzeciej skontrolowanej gminie stawki opłat za odbiór odpadów segregowanych i niesegregowanych nie były zróżnicowane. Natomiast w połowie badanych jednostek nie zapewniono warunków dla ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. W ocenie NIK w gminach brak jest kompleksowego systemu zarządzania środowiskiem. Brakuje konsekwentnego planowania i realizacji działań dla osiągnięcia wyznaczonych celów oraz monitorowania osiąganych efektów. Programy ochrony środowiska, mające stanowić podstawę funkcjonowania systemu zarządzania środowiskiem, w większości jednostek nie spełniały tej roli i wymogów prawa. We wszystkich kontrolowanych jednostkach wystąpiły uchybienia i nieprawidłowości w realizacji ustawowych obowiązków dotyczących w szczególności gospodarki odpadami. Działania dotyczące ochrony środowiska i przyrody, ujmowane w wielu dokumentach strategicznych, obowiązujących w gminach, wymagają koordynacji i dyscyplinowania ich realizacji. Dokumentem spajającym wszystkie działania na poziomie gminy mógłby być program ochrony środowiska. Odnotowane w toku kontroli liczne nieprawidłowości w odniesieniu do tych programów wskazują, zdaniem NIK, że w większości kontrolowanych jednostek ich opracowanie było traktowane jako konieczność wypełnienia ustawowego obowiązku, natomiast znaczenie POŚ, jako bazy dla wprowadzenia rzeczywistego, sprawnego systemu zarządzania środowiskiem i narzędzia koordynacji działań, było przez gminy zdecydowanie niedoceniane. ŁS Nauczyciel pracuje nie tylko w szkole Sławomir Broniarz prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego W minionym roku temat czasu pracy nauczycieli pojawiał się często na łamach gazet. Spodziewamy się, że w 2012 r. zdominuje on dyskusję o edukacji, ponieważ coraz więcej gmin nakazuje nauczycielom przebywać w szkole 8 godzin dziennie, niezależnie od ich pensum dydaktycznego. W ostatnim czasie na takie rozwiązanie zdecydował się m.in. wójt gminy Repki (woj. mazowieckie). Prekursorzy rozliczania i ewidencjonowania 40 godz. pracy nauczycielskiej pojawili się już w 2004 r. Należały do nich gminy Ryglice (woj. małopolskie), Olesno, Lubsza, Łubniany (woj. opolskie). Jako Związek Nauczycielstwa Polskiego przestrzegamy przed falandyzacją prawa oświatowego przez samorządy oraz przed stosowaniem swobodnej interpretacji zapisów ustawy Karta nauczyciela wymieszanej z zapisami kodeksu pracy (k.p.). Według NIK w gminach brak kompleksowego systemu zarządzania środowiskiem Przyjęcie rozwiązania proponowanego przez gminę Repki realizowania 40 godzin czasu pracy tygodniowo na terenie szkoły, czyli 8 godz. dziennie jest rozwiązaniem pozaprawnym. Wielokrotnie w tej sprawie wypowiadał się główny inspektor pracy, który stwierdził, że nie jest możliwe ścisłe rozliczanie czasu pracy nauczycieli. Podobne zdanie miał minister edukacji, odpowiadając na interpelację poselską. Wypowiedział się także w tej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 5 lipca 2005 r. (III SA/Kr335/05). Nauczycieli nie można zobowiązywać do realizowania na terenie szkoły kodeksowej normy czasu pracy 8 godzin na dobę, ponieważ zgodnie z art. 5 k.p., jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, to przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Dla nauczycieli podstawowym aktem prawnym jest ustawa Karta Nauczyciela. Ta szczególna ustawa ma pierwszeństwo przed kodeksem pracy, a tylko gdy nie reguluje ona określonych zagadnień, w grę wchodzi kodeks. Zwracamy uwagę, że Karta nauczyciela reguluje szczegółowo czas pracy nauczyciela, precyzując w art. 42, że czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Karta nie mówi jednak o dobowej 8-godzinnej normie czasu pracy, a o tygodniowym obowiązkowym wymiarze zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, który kształtuje się w zależności od stanowiska od 18 do 30 godzin. Samorządy nie mogą więc zobowiązać nauczycieli do przebywania 40 godzin w szkole. W art. 42 ust. 2 Karty nauczyciela ustawodawca wskazuje trzy równoprawne elementy składowe 40 godz. tygodniowego czasu pracy nauczyciela, pozostawiając swoistą swobodę nauczycielowi w realizacji trzeciego elementu, jakim są zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych, z samokształceniem i doskonaleniem zawodowym. Ustawodawca każe pracę własną nauczyciela wykonywaną w domu, bibliotece, z wykorzystaniem internetu, a taże doskonalenie zawodowe na kursach kwalifikacyjnych itd. traktować jako pełnoprawny składnik czasu pracy, za który przysługuje nauczycielowi wynagrodzenie. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że zobowiązanie nauczycieli do realizowania na terenie szkoły 40-godzinnego tygodnia czasu pracy niesie ze sobą konsekwencje prawne i finansowe dla samorządów. Chodzi m.in. o stworzenie warunków do pracy własnej nauczyciela na terenie szkoły (ciche stanowisko do pracy własnej, stały dostęp do internetu, drukarki, kserokopiarki, tonerów, papieru i innych materiałów biurowych). Konieczne jest także odpowiednie wyposażenie biblioteki szkolnej w niezbędne podręczniki i literaturę fachową. W końcu należałoby zapewnić organizację i finansowanie na terenie szkoły samokształcenia i doskonalenia zawodowego bądź delegowanie na zasadach kodeksowych nauczycieli do udziału w nich. To spowoduje dodatkowe wydatki po stronie samorządów. Dzisiaj szkoły nie są przygotowane do zapewnienia nauczycielom warunków do takiej pracy, jakie są np. w niemieckich szkołach. ŁS

3 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl C3 OŚWIATA W konkursach mogą uczestniczyć oskarżeni o zniesławienie Przeciwko kandydatom na stanowisko dyrektora szkoły nie może się toczyć postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. Natomiast wniosek o ubezwłasnowolnienie nie eliminuje już kandydata Artur Radwan artur.radwan@infor.pl Komisje konkursowe, które wyłaniają dyrektorów placówek oświatowych, nie będą już wymagały od kandydata informacji, czy toczy się wobec niego postępowanie z oskarżenia prywatnego. Więcej kandydatów będzie więc mogło przystąpić do konkursu. Z kolei wójt, który organizuje wybór dyrektora, nie będzie miał wszystkich informacji na temat kandydata, którego zamierza zatrudnić. To najnowsze zmiany, jakie muszą uwzględnić gminy przy organizacji konkursu na stanowisko szefa placówki oświatowej. Zmiany w konkursie Nowe przepisy dotyczące wyboru szefa placówki oświatowej weszły w życie 10 grudnia 2011 r. Zmiany są ważne nie tylko dla osób, które chcą przystąpić do konkursu, ale też dla samorządu, który organizuje i zatrudnia dyrektora szkoły. Zmiany przepisów wprowadza rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 14 października 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznej szkoły lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. nr 254, poz. 1525). Złagodzenie przepisów pozwala na uczestniczenie w konkursach osobom, przeciw którym toczy się postępowanie o zniesławienie. Powinno to ukrócić sytuacje, w których w taki nieczysty sposób jeden kandydat blokował udział drugiego. O takie zmiany występowała m.in. organizacja zrzeszająca dyrektorów szkół. Docierały do niej bowiem sygnały o przypadkach, gdzie kandydat oskarżał innego o zniesławienie i w ten sposób eliminował konkurencję. [Przykład] Organizacja po staremu Poza tymi zmianami procedura organizacji wyboru dyrektora nie ulega większej zmianie. Warto jednak przypomnieć samorządom tryb ich przeprowadzania. Szkołą lub inną placówką kieruje nauczyciel mianowany lub dyplomowany, któremu powierzono stanowisko dyrektora. Natomiast organem prowadzącym szkołę jest wójt, burmistrz, prezydent miasta. To właśnie samorząd pełni m.in. nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem podległej mu placówki. Trzeba jednak zaznaczyć, że stanowisko dyrektora szkoły nie jest zarezerwowane wyłącznie dla nauczycieli. Może nią pokierować np. menedżer. Wtedy wymagana jest zgoda kuratorium oświaty na powołanie na to stanowisko osoby, która nie jest pedagogiem. Wymagane dokumenty dla gminy przy sporządzeniu konkursu n uchwała rady gminy o rozpisaniu konkursu na stanowisko dyrektora szkoły n ogłoszenie o konkursie zgodne z przepisami rozporządzenia n regulamin konkursu na stanowisko dyrektora szkoły n oferty kandydatów na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki n zarządzenie prezydenta, burmistrza, wójta o powołaniu komisji konkursowej n protokół z postępowania konkursowego n opinia kuratora oświaty o kandydacie na stanowisko dyrektora szkoły n akt powierzenia stanowiska dyrektora szkoły Dyrektor, który nie jest nauczycielem, nie może jednak prowadzić nadzoru pedagogicznego. Dodatkowe kwalifikacje dla nauczyciela... Posiadanie przez nauczyciela odpowiedniego stopnia awansu zawodowego (mianowany lub dyplomowany) to jeszcze za mało, aby móc ubiegać się o stanowisko kierownicze w szkole. Kandydat na taką funkcję musi spełniać określone wymogi w zależności od rodzaju szkoły lub innej placówki oświatowej, którą ma pokierować. Kryteria te są szczegółowo opisane w rozporządzeniu w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze, w poszczególnych typach szkół i placówek. Stanowisko dyrektora przedszkola (szkoły) może być powierzone nauczycielowi mianowanemu lub dyplomowanemu, który: nnukończył studia wyższe magisterskie i ma przygotowanie pedagogiczne oraz kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w określonej placówce albo studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, nnma co najmniej pięcioletni staż pracy pedagogicznej na stanowisku nauczyciela lub pięcioletni staż pracy dydaktycznej na stanowisku nauczyciela akademickiego i ma zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym, nnw okresie 5 lat bezpośrednio przed powierzeniem stanowiska dyrektora uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy w przedszkolu, szkole lub placówce, a w przypadku nauczyciela akademickiego pozytywną ocenę pracy w okresie ostatnich 4 lat pracy w szkole wyższej, jeżeli stanowisko dyrektora obejmuje bezpośrednio po ustaniu zatrudnienia w szkole wyższej albo w okresie roku bezpośrednio przed przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora uzyskał pozytywną ocenę dorobku zawodowego, nnnie był karany. i dla menedżera Stanowisko dyrektora przedszkola, szkoły lub innej placówki oświatowej można powierzyć osobie niebędącej nauczycielem pod warunkiem, że ta: nnukończyła studia wyższe magisterskie albo studia wyższe lub studia podyplomowe z zakresu zarządzania albo kurs kwalifikacyjny z zakresu zarządzania oświatą, nnma co najmniej pięcioletni staż pracy, ma wykształcenie i przygotowanie zawodowe odpowiadające kierunkowi kształcenia w szkole lub zakresowi zadań placówki oraz ma zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowniczym, nnnie była karana. Przykład Informacje od kandydata Wójt zamieścił ogłoszenie o konkursie na stanowisko dyrektora szkoły. Rozmowa kwalifikacyjna ma się odbyć za 14 dni. Jeden z kandydatów spełnia warunki formalne, ale przez swojego kolegę nauczyciela został oskarżony o zniesławienie, więc toczy się wobec niego sprawa karna z oskarżenia prywatnego. Mimo to, może przystąpić do konkursu. Może ubiegać się o to stanowisko i nie musi w ogóle informować komisji, że takie postępowanie toczy się przeciwko niemu. Co więcej, jeśli członkowie komisji wiedzą o tym zdarzeniu, to nie mogą np. ze względów formalnych odrzucić tej kandydatury. Jeśli tak by się stało, osoba ta mogłaby się domagać od wójta unieważnienia całego postępowania konkursowego i przeprowadzenia go ponownie. Ogłoszenie w internecie Samorząd musi w odpowiednim czasie rozpisać konkurs na dyrektora. Ogłoszenie o konkursie jest zamieszczane na stronie internetowej gminy, w miejscu ogólnie dostępnym w jego siedzibie lub w inny zwyczajowo ustalony sposób. Może być opublikowane w Biuletynie Informacji Publicznej kuratorium oświaty właściwego dla siedziby szkoły oraz w dzienniku o zasięgu wojewódzkim. Nie ma już jednak przymusu, aby gmina publikowała taką informację w dwóch dziennikach. W ogłoszeniu muszą być zawarte szczegółowe informacje, aby kandydaci wiedzieli, gdzie składać aplikacje i jakie warunki muszą spełnić. Termin na złożenie dokumentów nie może być krótszy niż 14 dni od dnia zamieszczenia informacji o konkursie. Powołanie komisji Wójt, prezydent czy też burmistrz powołują komisję konkursową w sprawie wyboru dyrektora szkoły. W skład tej komisji wchodzą: trzy osoby z organu prowadzącego szkołę, dwie osoby z organu sprawującego nadzór pedagogiczny, po jednej osobie z rady pedagogicznej i rady rodziców szkoły, a także jedna osoba reprezentująca związki zawodowe. Ta ostatnia nie może pracować w szkole, do której wybiera się dyrektora. Komisja w pierwszej kolejności sprawdza, czy oferty spełniły warunki formalne, a potem sprawdza przebieg kariery zawodowej oraz umiejętności, które będą pomocne kandydatowi w prowadzeniu danej szkoły i placówki. Konkurs może być unieważniony przez gminę, jeśli np. wójt uzna, że odrzucona przez komisję oferta spełniała warunki formalne, a nie została uwzględniona. Kadencja na pięć lat Po rozstrzygniętym konkursie stanowisko dyrektora szkoły powierza się na pięć lat szkolnych. Jedynie w uzasadnionych przypadkach można powierzyć to stanowisko na krótszy okres, jednak nie krótszy niż jeden rok szkolny. Taka sytuacja może zaistnieć, np. gdy szkoła będzie likwidowana, będzie zmiana profilu nauczania lub gdy nowy dyrektor sam wnioskował o krótszą kadencje. Jeśli wójt po pięciu latach będzie zadowolony z funkcjonowania szkoły, może przedłużyć zajmowanie stanowiska o kolejną kadencję, bez konieczności przeprowadzania konkursu. W tym przypadku gmina musi zasięgnąć opinii rady szkoły i rady pedagogicznej, w uzgodnieniu z kuratorem oświaty. Jeśli od tych podmiotów do wójta nie docierają większe zastrzeżenia, może on przedłużyć powierzenie stanowiska na kolejne okresy pięciu lat. Podstawa prawna Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz z późn. zm.). Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 8 kwietnia 2010 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznej szkoły lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. nr 60, poz. 373 z późn. zm.). Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz.U. nr 184, poz z późn. zm.). ekspert radzi Jak powinna się zmienić procedura wyboru dyrektora szkoły Na co trzeba zwrócić uwagę przy wyborze dyrektora, aby konkurs nie został podważony? Co powinno jeszcze się zmienić w systemie wyboru dyrektora? Czy nauczyciel kontraktowy może zostać dyrektorem? iesiąc temu zmieniły się M przepisy dotyczące konkursów na dyrektorów szkół. Zamiast oświadczenia, że przeciwko kandydatowi nie toczy się postępowanie karne, postępowanie dyscyplinarne lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie, wymaga się obecnie oświadczenia, że przeciwko kandydatowi nie toczy się postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne. Oznacza to, że nie będzie się wymagać od kandydatów informacji, czy toczy się wobec nich postępowanie z oskarżenia prywatnego. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty (OSKKO) wystąpiło w ubiegłym roku z wnioskiem o tę zmianę, ponieważ pojawiły się przypadki nieetycznego wykorzystywania dotychczasowego stanu prawnego do eliminowania konkurentów do funkcji kierowniczych. Wystarczyło przed konkursem wystąpić z pozwem o np. naruszenie dóbr osobistych, Marek Pleśniar prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kadry Kierowniczej Oświaty, zrzeszającego największą grupę dyrektorów szkół i innych placówek oświatowych by uniemożliwić przystąpienie pozwanego do konkursu. Każde uchybienie formalne może stanowić powód do podważenia konkursu. Osoby chcące zostać dyrektorami powinny zgromadzić odpowiednio wcześnie potrzebne dokumenty i zadbać o złożenie ich na czas. Sposób wyboru dyrektora warto zmienić gruntownie. Choć teraz trudno będzie znaleźć sojuszników dla takiej zmiany, chcę zdecydowanie stwierdzić, że formuła konkursu na stanowisko dyrektora szkoły jest zbyt narażona na patologie, by warto było ją utrzymywać. Samorządy terytorialne powinny wziąć na siebie odpowiedzialność za wskazanie właściwej osoby na takie stanowisko. Wybór dyrektora powinien się odbywać jawnie i w drodze powierzenia przez organ prowadzący szkołę, na jego odpowiedzialność. Obserwuje się tak liczne przypadki wątpliwości co do właściwego przebiegu konkursu, że trudno bronić tej metody. Wszyscy słyszeliśmy nie raz, iż wygrał ten, kto miał wygrać, względnie przegrał ten, kto miał przegrać. Gdyby nie udało się jednak sposobu wyboru kadry kierowniczej zmienić, postuluję jawność przebiegu konkursu. To zdumiewające, że w dobie demokratyzacji życia publicznego obywatele nie mogą obserwować procesu konkursowego, nie mogą publicznie wysłuchać kandydatów i poddać w ten sposób działań urzędników kontroli obywatelskiej. Do konkursu na stanowisko dyrektora może przystąpić nauczyciel mianowany lub dyplomowany, wyposażony w odpowiednie kompetencje. Nauczyciel kontraktowy może zajmować jedynie stanowisko wicedyrektora szkoły publicznej. Każdy przypadek powierzenia stanowiska kierowniczego jest sprawą indywidualną. Powierzenie kierowania szkołą menedżerowi może być znakomitym rozwiązaniem, tylko gdy mamy pewność, że ta osoba ma właściwe pojęcie o misji szkoły. Powinna ona rozumieć szczególny długofalowy rodzaj inwestycji, jaką jest edukacja. Not. AR

4 C4 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl temat tygodnia Gminy odpowiadają za wywóz odpadów od mieszkańców Od 1 stycznia samorządowcy uzyskali skuteczne narzędzia do kontrolowania, czy każdy mieszkaniec ma podpisaną umowę na wywóz nieczystości i na bieżąco ponosi z tego tytułu opłaty. Do tej pory brakowało tych narzędzi i wielu właścicieli nieruchomości spalało odpady w piecach albo wyrzucało je do lasu Łukasz Mazurek dgp@infor.pl Od początku 2012 roku każda gmina na nowych zasadach odpowiada za gospodarowanie odpadami na swoim terenie. Do końca ubiegłego roku właściciele nieruchomości sami podpisywali umowę na odbieranie śmieci z posesji z firmą wywożącą odpady. Teraz się to zmienia, bowiem to gminy w przetargu muszą wybrać firmy, które będą odbierać odpady. Gminy będą też pobierać opłaty za świadczenie takich usług bezpośrednio od mieszkańców. Uwzględnią one koszty odbioru, transportu, zbierania i recyklingu odpadów. To skutek nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która weszła w życie 1 stycznia 2012 r. Harmonogram prac Wejście w życie nowych przepisów nie oznacza, że już teraz obowiązkiem każdej gminy jest odbieranie od mieszkańców wszystkich odpadów i wywożenie ich na przygotowane wcześniej miejsca nie tylko wysypiska, ale przede wszystkim miejsca do przetwarzania i recyklingu. Nie oznacza to także, że Zmiany wymusiła na Polsce Unia Europejska Nowe przepisy mają zmusić Polskę do ograniczenia składowania odpadów, czego wymaga od nas Unia Europejska. Do końca 2010 roku mieliśmy już ograniczyć ilość śmieci ulegających biodegradacji na składowiskach ląduje ich tam ponad 90 proc., a powinno maksymalnie 75 proc. Po 16 lipca 2013 roku jedynie 50 proc. odpadów biodegradowalnych będzie mogło trafiać na składowiska. Unijne kary za niesprostanie tym wymogom to minimum 5 tys. euro za każdy dzień opóźnień, a maksymalnie 300 tys. euro. Z uwagi na nowelizację przepisów Komisja Europejska odstąpiła na razie od podjęcia kroków zmierzających do ukarania Polski. Tak było n za los śmieci odpowiadali mieszkańcy gminy i firmy śmieciowe; n mieszkańcy sami podpisywali z firmami umowy na odbiór śmieci; n prywatne firmy woziły odpady w wybrane przez siebie miejsca, a nie do miejsc wskazanych przez lokalne władze; n większość odpadów trafiała na wysypiska, a nie do przetworzenia; n gminy mogły przejąć kontrolę nad odpadami tylko w drodze referendum. Tak jest n za los śmieci odpowiada gmina; n mieszkańcy są obciążeni przez gminę opłatą za wywóz odpadów; n prywatne firmy zostaną wyłonione w przetargach, a odpady zawiozą tam, gdzie wskaże im gmina, czyli np. do przetworzenia zamiast na wysypisko; n gmina musi nadzorować całą gospodarkę odpadami na swoim terenie, n samorząd musi sukcesywnie zwiększać recykling odpadów. wszystkie umowy mieszkańców z firmami, które do tej pory wywoziły odpady, przestają być ważne, a firmy te nie mają prawa zajmowania się wywozem nieczystości. Umowy te nadal są bowiem ważne, a firmy, które miały pozwolenie na zajmowanie się odpadami, nadal mogą to robić na starych zasadach. Na wykonanie nowych przepisów ustawa daje bowiem gminom czas do połowy 2013 r. W tym czasie muszą one opracować i wprowadzić nowy sposób zarządzania odpadami, wyłonić w przetargu firmy przewożące odpady i poinformować mieszkańców o nowym systemie gospodarki odpadami. Gminy, które będą gotowe do wcześniejszego wprowadzenia systemu, mogą oczywiście wprowadzić go wcześniej. Do połowy 2012 r. samorządy województw mają czas na zaktualizowanie wojewódzkich planów gospodarki odpadami oraz wskazanie miejsc, gdzie odpady będą przetwarzane. Do końca 2012 r. gminy muszą uchwalić lokalne regulaminy utrzymania czystości i porządku na ich terenach. Do tego czasu gminy są również zobowiązane wyznaczyć stawki opłat za śmieci i szczegółowe zasady ich ponoszenia. Po 1 stycznia 2013 r. gminy będą miały pół roku na kampanię edukacyjno-informacyjną dla mieszkańców poświęconą nowym zasadom odbioru odpadów. Najpóźniej 1 lipca 2013 r. gminy zaczną pobierać opłatę śmieciową, a wyłonione w przetargach firmy zaczną odbierać śmieci komunalne od wszystkich mieszkańców. Najpierw plany wojewódzkie Tylko pół roku do połowy 2012 r. samorządy województw mają czas na zaktualizowanie wojewódzkich planów gospodarki odpadami oraz wskazanie miejsc, gdzie odpady będą przetwarzane oddawane do recyklingu, sortowane, kompostowane, spalane i składowane. Plany te powinny być zgodne z polityką ekologiczną państwa, a także z krajowym planem gospodarki odpadami i służyć realizacji zawartych w nim celów. Powinny one zawierać przede wszystkim: analizę aktualnego stanu gospodarki odpadami, w tym informacje dotyczące: rodzajów, ilości i źródeł ich powstawania, środków służących zapobieganiu powstawaniu odpadów i oceny ich użyteczności, rodzajów i ilości odpadów poddawanych poszczególnym procesom odzysku czy unieszkodliwiania, a także rodzajów, rozmieszczenia i mocy przerobowych instalacji do przetwarzania odpadów. Plany powinny również wskazywać prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym zmiany wynikające ze zmian demograficznych i gospodarczych, cele w zakresie gospodarki odpadami, wraz ze wskazaniem terminów ich osiągnięcia oraz kierunki działań w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów. W dokumencie tym władze województwa muszą także określić kryteria rozmieszczenia obiektów przeznaczonych do gospodarowania odpadami oraz mocy przerobowych przyszłych instalacji. Wojewódzkie plany muszą zawierać także m.in.: określenie regionów gospodarki odpadami komunalnymi, wraz ze wskazaniem gmin wchodzących w skład regionu, wykaz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych w poszczególnych regionach. Za przygotowanie projektu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami odpowiada zarząd województwa. Projekt taki podlega zaopiniowaniu przez organy wykonawcze gmin z obszaru województwa oraz organy wykonawcze związków międzygminnych, a w zakresie związanym z ochroną wód przez właściwego dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej. Po zaopiniowaniu projektu przez te podmioty zarząd województwa przekazuje go do zaopiniowania ministrowi środowiska. Wszystkie te opinie powinny być przekazane w terminie dwóch miesięcy od dnia otrzymania projektu. Nieudzielenie opinii w tym terminie uznaje się za brak uwag. Jeżeli projekt zostanie zaopiniowany przez wszystkie podmioty, to zarząd województwa przedkłada go do uchwalenia sejmikowi województwa. Po jego przyjęciu zarząd województwa musi go przekazać ministrowi środowiska w terminie miesiąca. Wraz z uchwaleniem wojewódzkiego planu sejmik województwa podejmuje uchwałę w sprawie jego wykonania. Uchwała ta jest aktem prawa miejscowego. Cele do osiągnięcia Plany gospodarki odpadami podlegają aktualizacji nie rzadziej niż raz na 6 lat. Przykład Czy od razu trzeba zmieniać umowę Gminy są obowiązane osiągnąć do 31 grudnia 2020 r.: 1) poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów w postaci: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50 proc. wagowo; 2) poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70 proc. wagowo. Gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania: 1) do 16 lipca 2013 r. do nie więcej niż 50 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania, 2) do 16 lipca 2020 r. do nie więcej niż 35 proc. wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania Właściciele nieruchomości, którzy 1 stycznia mieli zawarte umowy z gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcą na odbieranie odpadów, nie muszą od razu ich rozwiązywać i wnosić opłaty na rzecz gminy. Są bowiem zwolnieni z tych opłat w trakcie obowiązywania dotychczasowej umowy. Nie może to jednak trwać dłużej niż przez 18 miesięcy. Po wygaśnięciu dotychczasowej umowy właściciel musi jednak poinformować o tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Nowe regulaminy do końca roku Po zapoznaniu się z wojewódzkimi planami gospodarki odpadami każda gmina ma obowiązek uchwalenia nowego regulaminu utrzymania czystości i porządku na swoim terenie. Obowiązek posiadania takiego regulaminu istniał także przed 1 stycznia br. Wszystkie gminy posiadają więc takie uchwały. Z uwagi jednak na zmianę przepisów, gminy mają obowiązek dostosować swoje regulaminy do planów wojewódzkich. Rada gminy powinna uchwalić nowy regulamin po zasięgnięciu opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Regulamin ten jest aktem prawa miejscowego. Powinien on w szczególności określać wymagania w zakresie utrzymania czystości i porządku na terenie nieruchomości (np. uprzątanie śniegu czy zasady mycia pojazdów), rodzaj i minimalną pojemność pojemników przeznaczonych do zbierania odpadów, a także częstotliwość i sposób pozbywania się odpadów oraz inne wymagania wynikające z wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. W regulaminie powinny być ponadto wskazane obowiązki osób utrzymujących zwierzęta domowe, wymagania w zakresie utrzymywania zwierząt gospodarskich na terenach wyłączonych z produkcji rolniczej, a także zasady wyznaczania obszarów podlegających obowiązkowej deratyzacji i terminów jej przeprowadzania. Rada gminy jest obowiązana dostosować regulamin do wojewódzkiego planu gospodarki odpadami w terminie 6 miesięcy od dnia uchwalenia tego planu, ale nie później niż do końca 2012 r. Trzeba na nowo określić stawki opłat Z uwagi na to, iż teraz to gmina odpowiada za gospodarowanie odpadami na swoim terenie, gminy muszą wyznaczyć również stawki opłat za odbiór śmieci i szczegółowe zasady ich ponoszenia. Właściciele nieruchomości będą je bowiem teraz ponosili nie na rzecz prywatnej firmy, ale na rzecz gminy, na terenie której są położone ich nieruchomości. Podobnie jak przyjęcie nowych regulaminów utrzymania czystości i porządku, także i określenie stawek za wywóz odpadów powinno nastąpić najpóźniej do końca 2012 roku. [Przykład] Górne stawki tej opłaty określa rada gminy w drodze uchwały. Z opłat, jakie gmina będzie pobierać od mieszkańców, zostaną pokryte koszty transportu i przetworzenia odpadów. Przepisy pozwalają gminom wybrać jeden z trzech sposobów naliczania opłat. Gmina może wziąć pod uwagę liczbę osób w gospodarstwie, ilość zużywanej wody albo powierzchnię domu czy lokalu. Mieszkańcy mają na piśmie deklarować, ile osób zamieszkuje w ich gospodarstwie domowym, jednak to rodzi ryzyko ukrywania prawdziwych danych. Między innymi z tego względu już teraz większość gmin deklaruje, że przy naliczaniu opłat będą głównie brały pod uwagę ilość zużywanej wody albo powierzchnię domu czy mieszkania, bo takie dane mogą zebrać we własnym zakresie, co eliminuje ryzyko wprowadzania lokalnych władz w błąd. Dodatkowo taki sposób naliczania opłat będzie lepszy dla tych gmin, które nie są w stanie precyzyjnie oszacować, ile osób mieszka na ich terenie, jak np. w Warszawie, gdzie bez zameldowania przebywają setki tysięcy studentów i osób, które w niej pracują. Precyzyjne wyliczenie opłat, jakie będą wpływały z tytułu wywozu nieczystości, jest dla gmin ważne głównie z tego względu, że jest to konieczne przy przygotowywaniu przetargu na wybór przedsiębiorcy zajmującego się gospodarką odpadami. Tu konieczne są założenia specyfikacji istotnych warunków zamówienia, a te opierają się na liczbach. Określając stawki opłat, rada gminy ma obowiązek zastosowania niższych stawek, jeżeli odpady są zbierane i odbierane w sposób selektywny. Rada może też stosować zróżnicowane stawki w zależności od gęstości zaludnienia na danym obszarze gminy oraz odległości od miejsca unieszkodliwiania odpadów komunalnych. W każdym przypadku, określając stawki opłaty za gospo-

5 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl C5 temat tygodnia darowanie odpadami komunalnymi, rada gminy musi brać pod uwagę liczbę osób zamieszkujących na jej ternie, ilość wytwarzanych przez nie odpadów, koszty funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, a także przypadki, w których właściciele nieruchomości wytwarzają odpady nieregularnie, w szczególności to, że na niektórych nieruchomościach powstają one sezonowo. Przetargi do 2013 roku Wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast mają czas do 1 lipca 2013 r. na przygotowanie systemu zbiórki i zagospodarowania odpadów. Najpóźniej więc do tego czasu muszą oni wyłonić w drodze przetargów firmy, które zabiorą worki ze śmieciami od mieszkańców. Zadania te mogą wykonywać także spółki z udziałem gminy. Ze spółką, która wygrała taki przetarg, wójt, burmistrz, prezydent miasta musi zawrzeć umowę na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. W przypadku jej rozwiązania organ wykonawczy gminy jest obowiązany niezwłocznie zorganizować nowy przetarg. Do czasu jego rozstrzygnięcia gmina zapewnia usługi wywozu nieczystości w trybie zamówienia z wolnej ręki. Obszar gmin powyżej 10 tys. mieszkańców będzie mógł być podzielony na sektory. Konsekwencją wprowadzenia takiego podziału będzie możliwość przeprowadzenia odrębnych postępowań przetargowych dla każdego z sektorów. Umożliwi to udział w przetargach mniejszym przedsiębiorcom, którzy nie byliby w stanie wystartować w przetargu zorganizowanym dla obszaru całej gminy. Powstaną nowe spalarnie Samorządy będą też zobowiązane do budowy, utrzymania i eksploatacji regionalnych instalacji zagospodarowania opadów, jak np. spalarnie, kompostownie, segregatornie. Nie muszą tego jednak robić same, gdyż w tym zakresie mogą nawiązać współpracę z sąsiednimi gminami poprzez związek międzygminny. Bez względu na to, czy gmina będzie wykonywała te obowiązki sama, czy też przy współpracy z sąsiadami, musi przeprowadzić przetarg, w którym dokona wyboru podmiotu, który będzie budował, utrzymywał lub eksploatował regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych. Wybór taki może być także dokonany w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego albo w ramach ustawy z 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. nr 19, poz. 101 z późn. zm.). Jeżeli w ramach żadnej z tych procedur nie zostanie dokonany wybór firmy, gmina może samodzielnie realizować zadanie polegające na budowie, utrzymaniu lub eksploatacji regionalnej instalacji do Kalendarium przetwarzania odpadów komunalnych. Trzeba mieć umowę Nowe przepisy przyznały też gminom szersze kompetencje w zakresie sprawdzania, czy wszyscy właściciele nieruchomości mają zawarte umowy na wywóz nieczystości i czy regularnie ponoszą z tego tytułu opłaty. Do tej pory gminy nie miały skutecznych narzędzi do egzekucji obowiązku zgodnego z prawem wywozu nieczystości, co powodowało, że wielu mieszkańców nie ponosiło z tego tytułu żadnych opłat, a swoje odpady zostawiali w lasach czy rowach, albo spalali w piecach służących do ogrzewania domu, co było bardzo szkodliwe nie tylko dla środowiska, ale też dla zdrowia ludzi. Zgodnie z nowymi przepisami obowiązkiem każdego właściciela nieruchomości jest zapewnienie utrzymania porządku i czystości. Realizacja tego obowiązku powinna nastąpić m.in. poprzez wyposażenie nieruchomości Ważne daty dla pełnego wejścia ustawy w życie n 1 stycznia 2012 r. zaczyna się rewolucja śmieciowa w Polsce. Gminy mają do półtora roku (do połowy 2013 r.) na wprowadzenie na swoim terenie nowego sposobu zarządzania odpadami, wyłonienie w przetargach firm przewożących odpady i poinformowanie mieszkańców o nowym systemie. n 1 lipca 2012 r. sejmik województwa uchwala aktualizację wojewódzkiego planu gospodarki odpadami oraz uchwałę w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, w której określone zostaną regiony oraz regionalne instalacje do zagospodarowania odpadów, czyli wskazane zostaną miejsca, gdzie odpady będą przetwarzane: np. spalane, sortowane, kompostowane. n 1 stycznia 2013 r. do tego czasu gminy powinny uchwalić lokalne regulaminy utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. Do tego czasu gminy są również zobowiązane wyznaczyć stawki opłat i szczegółowe zasady ich ponoszenia. n 1 lipca 2013 r. zatrudnione przez gminy firmy odbierają śmieci na terenie całego kraju. w urządzenia służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym i technicznym, a także przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej. Dodatkowo właściciele nieruchomości mają obowiązek udokumentować, poprzez okazanie umowy i dowodu uiszczania opłat, korzystanie z usług wykonywanych przez: gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych lub gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości. Kontrolę tego, czy właściciel ma taką umowę i czy regularnie ponosi opłaty za wywóz nieczystości, a także, czy nie spala swoich śmieci w piecu służącym do ogrzewania domu, będzie mógł przeprowadzić strażnik miejski albo pracownik gminy. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta będzie mógł także wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo komendanta policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych. Jeżeli dany właściciel nie będzie w stanie wykazać się posiadaniem takiej umowy, to nie będzie go to zwalniało z wywozu odpadów we właściwe miejsce i ponoszenie z tego tytułu opłat. W takiej sytuacji gmina jest zobowiązana zorganizować odbieranie odpadów. Nie nastąpi to jednak bezpłatnie. Wójt, burmistrz, prezydent miasta wyda bowiem z urzędu decyzję, w której ustali obowiązek uiszczania opłat i ich wysokość za odbieranie odpadów. Podstawa prawna Ustawa z 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. nr 152, poz. 897 z późn. zm.). Obowiązki gmin Jakie działania muszą podjąć gminy w celu zapewnienia porządku i czystości na swoim terenie: 1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na swoim terenie lub zapewniają wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych; 2) zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi gminami: regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, stacji zlewnych, instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych lub ich części, szaletów publicznych; 3) obejmują wszystkich właścicieli nieruchomości na swoim terenie systemem gospodarowania odpadami komunalnymi; 4) nadzorują gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym realizację zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości; 5) ustanawiają selektywne zbieranie odpadów komunalnych obejmujące co najmniej: papier, metal, tworzywa sztuczne, szkła i opakowania wielomateriałowe oraz odpady komunalne ulegające biodegradacji; 6) tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego; 7) zapewniają osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami oraz ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania; 8) prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego ich zbierania; 9) udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje m.in. o: podmiotach odbierających odpady komunalne, osiągniętych w danym roku wymaganych poziomach recyklingu, punktach selektywnego zbierania odpadów komunalnych; 10) dokonują corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, w celu weryfikacji możliwości technicznych i organizacyjnych gminy w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi; 11) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych, w szczególności przez: zbieranie i pozbywanie się, błota, śniegu, lodu oraz innych zanieczyszczeń uprzątniętych z chodników przez właścicieli nieruchomości oraz odpadów zgromadzonych w przeznaczonych do tego celu pojemnikach ustawionych na chodniku; 12) utrzymują czystość i porządek na przystankach komunikacyjnych; 13) określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych; 14) organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami; 15) zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części oraz współdziałają z przedsiębiorcami podejmującymi działalność w tym zakresie; 16) znakują obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt. ekspert radzi Co po Nowym Roku zmieniło się w gospodarce śmieciami komunalnymi Jakie obowiązki od 1 stycznia zostały przekazane gminom? Do kiedy muszą się one z nich wywiązać? Jakie znaczenie mają nowe przepisy dla mieszkańców gminy? W raz z początkiem tego roku rozpoczęła się w Polsce śmieciowa rewolucja. Kiedy tylko gminy wprowadzą nowe systemy zagospodarowania odpadów, każdy z nas będzie miał szansę na niezaśmiecony krajobraz za oknem. Nowe rozwiązania promują czystość, a także odpowiedzialność gmin za wszystkie odpady z całego terenu gminy i od każdego mieszkańca. To skutek ubiegłorocznej nowelizacji ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 236, poz z późn. zm.). Dzięki niej Polska dołącza do europejskiego standardu zagospodarowania śmieci komunalnych. Na terenie całego kraju porządek powinien zapanować najpóźniej do połowy 2013 roku. Rozwijamy się, produkujemy, kupujemy, konsumujemy i korzystamy z dóbr i produktów. Biegniemy do przodu, a za nami zastają nasze śmieci. Mimo że nie odzwierciedlają tego oficjalne statystyki, zaniżone przez źle funkcjonujący dotąd system, statystyczny Polak prawdopodobnie produkuje tyle samo śmieci, ile jego sąsiad Niemiec czy Czech. Ale nasz sposób na śmieci, które wytwarzamy w naszych domach, odbiegał dotąd od rozwiązań europejskich stąd też efekty mieliśmy znacznie gorsze. Teraz zaczynamy nowoczesne zarządzanie odpadami i po raz pierwszy mamy realną szansę na czystą Polskę. Nowy sposób na śmieci komunalne to metoda, która sprawdziła się już z powodzeniem w większości krajów europejskich. Działa tak: Magdalena Sikorska rzecznik prasowy Ministerstwa Środowiska gmina zapewnia odbieranie i właściwe, ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych i możliwość selektywnego zbierania odpadów, czyli wymagając od nas ekologicznych zachowań jednocześnie daje nam do nich warunki, np. ustawiając odpowiednie pojemniki. Odbierać odpady od mieszkańców będzie wyłoniona w drodze przetargu firma. Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy uiszczają jedną podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno opłacać się wyrzucanie śmieci do lasu. Wyjątek stanowią osoby segregujące śmieci płacą mniej. Co to oznacza dla statystycznego Kowalskiego? Po pierwsze będzie wolny od wszelkich umów, które do tej pory musiał podpisywać z przedsiębiorcami odbierającymi jego śmieci. Teraz zrobi to za niego gmina. Po drugie koniec ze zmartwieniami, co zrobić ze starą pralką, rozpadającą się szafą, przeterminowanymi lekami albo zużytymi bateriami gmina będzie organizować i wskazywać mieszkańcom punkty odbioru takich odpadów. Po trzecie koniec z poszukiwaniem najatrakcyjniejszej oferty wywozu śmieci. Mieszkańcy będą wnosili do gminy opłaty zgodnie z jedną, wyznaczonąa w drodze uchwały stawką. W zamian za to gmina wybierze przedsiębiorcę, który opróżni śmietniki. Co więcej, będzie również musiała sprawować nadzór nad dalszym losem odpadów. No i po czwarte jeśli Kowalski selekcjonuje odpady, to z korzyścią dla środowiska, ale i dla siebie za selektywną zbiórkę gmina będzie pobierać niższe opłaty. Dzięki równej, bez względu na ilość wytworzonych w danym okresie odpadów, stawce za odbiór odpadów nikomu nie będzie się opłacało podrzucać śmieci ani do lasu, ani do sąsiadów. Zniknie też powód, żeby śmieci pozbywać się przez spalanie w domowych piecach co, mimo że jest niezgodne z prawem, nadal stanowi niebezpieczny dla zdrowia ludzi problem w wielu miejscach kraju. Gminy zyskują nowe kompetencje i nowe narzędzia do działania, a także surowce, bo dysponując opłatami za odpady od mieszkańców, mają w ręce kapitał do nowych inwestycji. Do przetwarzania odpadów w Polsce wciąż brakuje specjalistycznych zakładów: kompostowni do przetwarzania odpadów mokrych, spalarni dla aglomeracji oraz sortowni, gdzie możliwe jest odzyskanie ze zmieszanych odpadów tych, które mogą mieć drugie życie po życiu i stać się surowcami do ponownego wykorzystania. W nowym systemie gminy zyskają możliwość skuteczniejszego ubiegania się o pieniądze unijne na tworzenie takich instalacji do zagospodarowania odpadów. Będą też mogły tworzyć inwestycje na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego. 1 stycznia 2012 r. rozpoczął się proces wdrażania ustawy w życie. Potrwa maksymalnie 18 miesięcy. O tym, kiedy nowy system zacznie działać w poszczególnych miejscowościach, mieszkańcy dowiedzą się w lokalnych urzędach gmin. Każda gmina ma obowiązek przeprowadzić kampanię informującą swoich mieszkańców o nowych zasadach gospodarowania śmieciami. ŁM

6 C6 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl Procedury Gospodarowanie środkami publicznymi musi być jawne Samorządy muszą w swoich statutach szczegółowo uregulować tryb podejmowania uchwał dotyczących wydatkowania publicznych pieniędzy. Głosowanie w tych sprawach powinno być imienne Krzysztof Polak krzysztof.polak@infor.pl Ustawa o finansach publicznych wymaga, by w sprawach dotyczących gospodarowania środkami publicznymi samorządy podejmowały uchwały w głosowaniu jawnym i imiennym (art. 34 pkt 10). Wbrew pozorom zdefiniowanie zasady jawności głosowania na poziomie konkretnej jednostki samorządu terytorialnego (j.s.t.) nie jest takie proste. Ustawy samorządowe milczą bowiem na temat technicznych aspektów prowadzania głosowań tak jawnych, jak i tajnych. Dlatego w statucie j.s.t. należy odpowiednio uregulować sposób podejmowania uchwał, który zgodnie z wymogami ustawowymi będzie spełniał wymogi głosowania jawnego i imiennego. Głosowanie imienne jest formą głosowania jawnego. Jego zaletą jest to, że umożliwia zainteresowanym weryfikację, jak poszczególni radni głosowali przy podejmowaniu poszczególnych rozstrzygnięć. Mieszkańcy gmin oczekują, że w głosowaniu jawnym i imiennym podejmowane będą zwłaszcza te uchwały, które mają istotne znaczenie dla gminy jak chociażby te, które dotyczą likwidacji szkoły, sprzedaży majątku gminy. Jawność w organach kolegialnych W demokratycznym państwie prawnym każdy organ kolegialny funkcjonujący w strukturach administracji państwowej i samorządowej powinien mieć ustalone zasady podejmowania decyzji. Zasady te, określone na trwałe w regulaminie (statucie), pozwalają organowi spełnić wymagania ustawowe i normalnie funkcjonować. Jest to szczególnie ważne, gdy decyzje trzeba podejmować w sytuacji rywalizacji politycznej między członkami tego organu i permanentnego sporu, a taka sytuacja jest typowa dla większości samorządów. Podejmowanie decyzji Ustawy samorządowe art. 14 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.), art. 19 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.) oraz art. 13 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.) generalnie ustalają, że uchwały rad gminnych i powiatowych oraz zarządów powiatów i województw zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. n W przypadku Sejmu RP o przeprowadzeniu głosowania imiennego zgodnie z art. 188 ust. 4 regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej decyduje Sejm większością głosów na wniosek marszałka lub na pisemny wniosek poparty przez co najmniej 30 posłów. n Podobną swobodę co do określenia sposobu głosowania ma organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (j.s.t.), z wyjątkiem sytuacji, w których ustawodawca wymaga głosowania imiennego. Postanowienia dotyczące podejmowania uchwał w głosowaniu jawnym i imiennym powinny być zawarte w statucie organu stanowiącego j.s.t. n Przepisy samorządowych ustaw ustrojowych formułują ogólną zasadę, iż uchwały kolegialnych organów j.s.t. zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu jawnym. Niemniej ustawodawca przewidział wyjątki od tej reguły i wtedy o sposobie głosowania rozstrzyga statut. Wyjątkowo uchwały sejmiku województwa zapadają w głosowaniu jawnym lub jawnym imiennym. Biorąc pod uwagę, że ustawy samorządowe nie regulują technicznych aspektów przeprowadzania głosowania zarówno jawnego, jak i tajnego, statut j.s.t. wydaje się najwłaściwszym miejscem, w którym zasady te powinny być odpowiednio uregulowane. Jawność głosowania Aby prawidłowo dokonać zapisu o sposobie głosowania jawnego i imiennego w statucie, należy uprzednio ustalić, na czym polega istota głosowania jawnego. Przy definiowaniu zasady jawności głosowania niebagatelne znaczenie mają dyspozycje wyżej wymienionych ustaw. Przepisy te wprowadzają szerszą zasadę, zgodnie z którą działalność organów wykonawczych w samorządach jest jawna. Oznacza to, że ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Ponadto przepisy te gwarantują obywatelom prawo do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rad i posiedzenia komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów z posiedzeń organów samorządowych i komisji rad. Istotą problemu nie jest więc sposób głosowania, lecz sposób odpowiedniego zrelacjonowania tego głosowania w protokole, co w sposób zwrotny może mieć wpływ na technikę głosowania. Przepisy statutu powinny więc gwarantować zachowanie jawności działalności organów gminy przez odpowiednie dokumentowanie, przede wszystkim podejmowanych przez nie decyzji. Jak udokumentować Uregulowanie w statutach samorządowych sposobu głosowania jawnego i imiennego w kwestiach gospodarowania środkami publicznymi w sprawach finansowych wychodzi naprzeciw ustawowym wymaganiom. Z drugiej strony uzupełnia brak ustawowych przepisów regulujących kwestie sporządzania dokumentacji faktograficznej (protokołów) z działalności organów samorządowych. Obowiązujące ustawy nie wprowadzają bowiem wymogów formalnych dotyczących formy czy treści zarówno uchwały rady, jak i protokołu z jej obrad. W wymienionych ustawach brakuje też odesłania do innych przepisów. Tymczasem czynności organu kolegialnego, które nie są udokumentowane, w sensie prawnym i faktycznym nie istnieją. Jeżeli ustawa stanowi, że działalność organów gminy jest jawna i uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów, przy obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady oznacza to, że każdej podjętej uchwale musi towarzyszyć dokument stwierdzający, kiedy głosowanie się odbyło, jak przebiegało, kto i jak z członków organu kolegialnego głosował. Nie wystarczy samo stwierdzenie w protokole, że głosowanie odbyło się jawnie, i podanie wyniku głosowania oraz złożenie podpisu pod uchwałą przez przewodniczącego obrad. [Przykład 1] Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz.U. nr 14, poz. 67 z późn. zm.) w swoich załącznikach ustala wprawdzie kategorię archiwalną A dla tych protokołów, a nawet dla stenogramów. Jednak wciąż jest to zbyt ograniczona dyspozycja co do sposobu organizacji głosowania jawnego i imiennego oraz udokumentowania go. Tym więc ważniejsze jest uregulowanie tej materii w statucie. [Przykład 2] Przykład 1 Nieodpowiednie regulacje w statucie W statutach samorządów formalne udokumentowanie głosowania jawnego jest rozumiane na wiele sposobów. Na ogół wymóg jawności spełniany jest przez chwilowe uzewnętrznienie swojej woli przez radnego czy członka zarządu, np. przez podniesienie ręki (mandatu itp.) przez radnych, po wezwaniu przez przewodniczącego obrad do okazania, kto jest za uchwałą, kandydaturą lub wnioskiem, a kto jest przeciw. Następnie wyniki głosowania jawnego ogłasza przewodniczący obrad oraz nakazuje odnotowanie ich w protokole. Taka przykładowa regulacja statutowa zapewnia spełnienie wymogu jawności, ale tylko w momencie głosowania. Po takim głosowaniu z reguły pozostaje w protokole zdawkowy zapis, np. Za uchwałą w sprawie za głosowało 8 radnych, przeciw 5 radnych, a 3 radnych wstrzymało się od głosu Tego rodzaju udokumentowanie głosowania, które z zasady powinno być jawne i imienne, kamufluje informację o sposobie głosowania przez poszczególnych radnych. Trudno więc mówić tu o spełnieniu ustawowego wymogu jawności głosowania. Obywatel, który dotrze do takiego protokołu, nie uzyska informacji, do której ma ustawowe prawo. PRZYKŁAD 2 Zagwarantowanie jawności głosowań Przepisy statutu powinny gwarantować zachowanie jawności działalności organów gminy poprzez odpowiednie dokumentowanie podejmowanych przez nie decyzji. Przykładowy zapis może przybrać następującą formę: 1. W głosowaniu jawnym radni, po wywołaniu kolejno z listy przez przewodniczącego obrad, wstają i wypowiadają się za uchwałą, kandydaturą lub wnioskiem, przeciw, czy jeżeli jest to możliwe wstrzymują się od głosu. Wyniki głosowania jawnego ogłasza przewodniczący obrad. 2. Sposób głosowania przez każdego radnego oraz wyniki głosowania odnotowywane są w protokole z sesji. 3. Rada może postanowić, że głosowanie jawne zostanie przeprowadzone przy użyciu imiennie podpisanych kart do głosowania. Punkt 3 zakłada, że protokół z sesji zawiera zapisy pozwalające na sprawdzenie przebiegu głosowania nad daną uchwałą, tzn. powtórne zbadanie na podstawie złożonych kart, jak głosował imiennie każdy z członków organu kolegialnego. Kwestie techniczne Organizacyjnie głosowania imienne są znacznie trudniejsze do przeprowadzenia. Wymagają one odpowiedniego prowadzenia przez przewodniczącego obrad oraz wprowadzenia metody odnotowywania przez protokolanta, czy konkretny radny w głosowaniu nad konkretnym wnioskiem (uchwałą) był za, przeciw czy wstrzymał się od głosu. W praktyce można zastosować kilka rozwiązań ułatwiających pracę protokolantowi. Do najpopularniejszych należy sporządzanie tzw. arkuszy głosowań. Większe samorządy wdrażają specjalistyczne systemy elektroniczne, analogiczne do tych, które funkcjonują w parlamencie. Pozwalają one na identyfikację sposobu głosowania przez radnego w każdym z głosowań. Podstawa prawna Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz z późn. zm.). ekspert radzi W jaki sposób powinno się dokumentować sposób i wyniki głosowań W jaki sposób samorząd może zadośćuczynić wymogowi prowadzenia głosowań jawnych? Jak udostępniać wyniki głosowań osobom zainteresowanym? Jaką pomocą może być w tym zakresie użycie techniki? Wodzisławiu Śląskim od W dłuższego czasu spotykaliśmy się z postulatami mieszkańców o umożliwienie głosowania imiennego w czasie podejmowania uchwał rady miejskiej. Składano wnioski w tej sprawie. Mieszkańcy chcieli wiedzieć, jakie stanowisko zajmowali poszczególni radni w głosowaniu nad istotnymi społecznie kwestiami, np. w sprawie rozwoju sportu, rekreacji i promowania kultury fizycznej. Wreszcie na wniosek Mieczysława Kiecy, prezydenta naszego miasta, 26 października 2011 r. radni uchwalili odpowiednie zmiany w statucie miasta. W ten sposób kwestia sposobów prowadzenia głosowań jawnych i imiennych została uregulowana w prawie miejscowym, bo dyspozycje ustawowe są w tym zakresie dość ogólne i na ich podstawie można kształtować różne praktyki. Od stycznia br. wodzisławscy radni mogą zatem głosować imiennie. Ustanowienie głosowania imiennego ma Wojciech Mitko sekretarz urzędu miasta Wodzisław Śląski sprawić, że obrady rady miejskiej staną się bardziej przejrzyste, a ich wyniki będą mogły być udostępnione dla zainteresowanych. Teraz każdy mieszkaniec Wodzisławia może sprawdzić, jak jego radny głosował w poszczególnych sprawach. Stosowanie uchwalonych regulacji prawa miejscowego we wspomnianym zakresie jest dodatkowo wzmocnione przez zastosowanie rozwiązań technologicznych. Technologia sprawia, że głosowania jawne i imienne przestaje być dość złożonym przedsięwzięciem organizacyjnym, wymagającym żmudnego liczenia i protokołowania głosowań. By usprawnić przebieg kolejnych sesji i zapewnić im całkowitą przejrzystość, do urzędu miasta Wodzisławia Śląskiego w grudniu 2011 r. trafił sprzęt, który umożliwi rejestrację elektroniczną wyników głosowań jawnych i imiennych. W niedalekiej przyszłości tego rodzaju głosowania będą się odbywały przez podniesienie ręki i naciśnięcie przycisku na urządzeniu rejestrującym głosowanie. Terminale, za pomocą których rajcowie będą głosować, są bardzo proste w obsłudze. Każdy z nich, opatrzony określonym numerem, zostanie przyporządkowany konkretnemu radnemu. Centralne miejsce na terminalu tworzą trzy przyciski. Naciśnięcie odpowiedniego z nich jest równoznaczne z opowiedzeniem się za albo przeciw uchwale poddanej pod głosowanie. Radni będą mogli też zajmować wobec głosowanych uchwał pozycję neutralną odpowiedni przycisk umożliwia im zasygnalizowanie, że wstrzymują się od głosu poparcia lub sprzeciwu wobec uchwał. Wyniki automatycznie wyświetlają się na ekranie umieszczonym w sali obrad rady miejskiej. Wydruki z wynikami głosowania zarejestrowanego w bezprzewodowym systemie głosowania dołączane będą do protokołu z obrad rady miejskiej, a następnie publikowane wraz z protokołem w Biuletynie Informacji Publicznej. Dzięki takiemu rozwiązaniu każdy zainteresowany (nie tylko mieszkaniec Wodzisławia) będzie mógł sprawdzić, jakie stanowisko przyjmowali radni w konkretnych sprawach. POL

7 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl USTRÓJ SAMORZĄDU C7 Mieszkańcy mają prawo do wyrażania opinii Samorządy mogą, a czasami muszą, przeprowadzać rozmowy z członkami lokalnej społeczności. Nie mogą ograniczyć w uchwale kręgu osób uprawnionych do udziału w tych konsultacjach Łukasz Sobiech lukasz.sobiech@infor.pl Obowiązek przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami nakładają na lokalne władze samorządowe ustawy ustrojowe (ustawa o samorządzie gminnym, samorządzie powiatowym i samorządzie województwa). Co do zasady na szczeblu gminnym i powiatowym muszą być one przeprowadzane w przypadkach przewidzianych w ustawach bądź też w innych sprawach ważnych dla danej jednostki samorządowej. Z kolei ustawa o samorządzie województwa nie przewiduje obligatoryjnego konsultowania się władz z mieszkańcami regionu. Bez przeszkód mogą być one natomiast przeprowadzane w ważnych sprawach. O tym, które sprawy są ważne w danej jednostce samorządu terytorialnego (j.s.t.), rozstrzygają uchwały ich organów stanowiących. Niemniej jednak za takie powinny być uznawane sprawy nie tylko dotyczące wszystkich mieszkańców, ale również znacznej ich części, a dodatkowo takie, których sposób rozstrzygnięcia będzie miał zasadniczy wpływ na funkcjonowanie samorządu, a także zaspokajanie zbiorowych potrzeb lokalnej wspólnoty. [Przykład 1] Uchwała rady Organy stanowiące gminy, powiatu bądź województwa, zgodnie z art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (odpowiednio art. 3d ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym i art. 10a ust. 2 ustawy o samorządzie województwa), określają w formie uchwały zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami. Ten lokalny akt prawny powinien nie tylko określać sposób, czas i miejsce ich przeprowadzenia, ale również wskazywać reguły ustalania wyników oraz sposób ich przekazania do wiadomości społeczności lokalnej. Równocześnie uchwała rady nie może ustalać kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach. [Przykład 2] Potwierdził to również ostatnio Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 8 grudnia 2011 r., II OSK 1562/11; orzeczenia.nsa.gov.pl). W analizowanym przez sędziów przypadku jedna z gmin w województwie dolnośląskim jeszcze w 2003 r. podejmując uchwałę określającą zasady przeprowadzania konsultacji, ograniczyła krąg mieszkańców gminy uprawnionych do wzięcia w nich udziału. Zgodnie z uchwałą w przeprowadzonych konsultacjach mogli brać udział tylko mieszkańcy posiadający czynne prawo wyborcze. W praktyce oznaczało to wyeliminowanie z nich niepełnoletnich mieszkańców gminy oraz osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu lub praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu oraz ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu. Dodatkowo radni gminni nie zakwalifikowali omawianej uchwały do aktów prawa miejscowego. Nie została ona również opublikowana w dzienniku urzędowym. O uchylenie uchwały do wojewódzkiego sądu administracyjnego wniósł wojewoda. Wskazał, że zawężenie kręgu mieszkańców gminy uprawnionych do udziału w konsultacjach oraz nieopublikowanie uchwały w dzienniku urzędowym województwa narusza konstytucję oraz ustawę z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 197, poz z późn.zm.). W odpowiedzi na skargę burmistrz gminy z uwagi na uchylenie uchwały przez radnych wniósł o umorzenie postępowania i wyjaśnił, że część przewidzianych w uchwale rozwiązań była spowodowana wytycznymi wojewody, który w piśmie do rady gminy określił zamknięty katalog samorządowych aktów prawnych podlegających publikacji w dzienniku urzędowym. Po rozpoznaniu sprawy WSA stwierdził nieważność uchwały. Wskazał, że w delegacji art. 5a ust. 2 ustawy o samorządzie gminy nie mieści się ustalanie kategorii podmiotów uprawnionych do udziału w konsultacjach. Zdaniem sądu kompetencja zawarta w tym przepisie upoważnia rady gminy jedynie do określenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji. Gmina nie zgodziła się z tym rozstrzygnięciem i sprawa trafiła do NSA, który oddalił jej skargę. Stanowisko NSA Podzielając zdanie wojewódzkiego sądu administracyjnego, sędziowie NSA wskazali dodatkowo, że żadna ustawa nie przyznaje wojewodzie kompetencji do formułowania i przekazywania organom stanowiącym j.s.t. jakichkolwiek wytycznych, w tym oczywiście także takich, które z założenia miałyby stanowić pomoc dla organów samorządu we właściwym kwalifikowaniu podejmowanych uchwał jako aktów prawa miejscowego lub aktów o innym charakterze. Takie działanie pozbawione jest podstaw prawnych i narusza ustrojową samodzielność j.s.t., którym są przekazywane. Nie zmienia to jednak faktu, że rada gminy nie posiada kompetencji do odbierania komukolwiek prawa do wyrażenia opinii w ramach udziału w konsultacjach społecznych, przewidzianych w art. 5a ustawy o samorządzie gminnym. Zadania dla radnych Jak zostało to już wskazane, przed przeprowadzeniem konsultacji organ stanowiący określonej j.s.t. powinien określić zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami. Należy pamiętać, że uchwała w sprawie konsultacji zapada zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady (sejmiku) w głosowaniu jawnym. Nie ma również formalno-prawnych przeszkód do uchwalenia jednej generalnej uchwały bądź podejmowania odrębnych uchwał określających, obok przedmiotu konsultacji, także zasady i tryb ich przeprowadzenia. Niezależnie od metody zastosowanej w danym samorządzie, w uchwale radni powinni szczegółowo określić przedmiot konsultacji, obszar, na którym konsultacje będą przeprowadzane oraz ich formę i sposób. W tym ostatnim przypadku może to być przykładowo zbieranie podpisów pod określonym wnioskiem czy też zebranie opinii w drodze wyrażenia poparcia bądź sprzeciwu na karcie konsultacyjnej. Pożądane jest również, aby uchwała określała kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem konsultacji. Nie mogą one bowiem trwać przez bliżej nieokreślony czas. Ważne są również postanowienia dotyczące zawiadamiania mieszkańców o przeprowadzaniu konsultacji, jej terminie i miejscu oraz liczbie mieszkańców, która powinna wziąć w nich udział, aby konsultacje zostały uznane za przeprowadzone. W samorządowej uchwale nie może również zabraknąć zasady ustalania wyników konsultacji oraz sposobu podania wyników do publicznej wiadomości. Referendum lokalne W praktyce konsultacje bywają dosyć często mylone z referendum lokalnym. Różnice pomiędzy tymi formami kontaktu z mieszkańcami lokalnej wspólnoty są jednak zasadnicze. Chodzi przede wszystkim o cel oraz moc wiążącą wyrażanego przez społeczność lokalną stanowiska. Przykład 1 Zagospodarowanie przestrzenne w gminie Czy mieszkańcy powinni mieć możliwość zgłaszania uwag do planów polityki przestrzennej, która ma być wprowadzona w gminie? Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.) gwarantuje udział społeczności lokalnej zarówno w trakcie sporządzania, jak i uchwalania planu miejscowego. Brak jest w tym względzie jakichkolwiek ograniczeń. W praktyce oznacza to zatem, że każdy może złożyć swoje uwagi i wnioski zarówno osoba fizyczna, osoba prawna, jak też jednostki nieposiadające osobowości prawnej. Równocześnie obowiązkiem wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jest rozpatrzenie każdego złożonego wniosku. Mieszkańcy muszą mieć także zagwarantowany udział w dyskusji publicznej w czasie trwania wyłożenia projektu planu do publicznego wglądu. Dyskusję taką organizuje wójt, burmistrz lub prezydent. Z jej przebiegu sporządza się protokół. PRZYKŁAD 2 Organizacja spotkania W jednej z gmin w związku ze zmianami w podziale terytorialnym mają powstać nowe osiedla. Władze zapowiedziały, że w celu ustalenia tych kwestii odbędą się spotkania. Czy konsultacje mogą mieć formę takich spotkań? Obowiązek przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami spoczywa na radzie gminy przed podjęciem uchwały w sprawie utworzenia jednostek pomocniczych: sołectw, dzielnic, osiedli i innych, chyba że utworzenie jednostki pomocniczej następuje z inicjatywy samych mieszkańców. Jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. W rozstrzygnięciu nadzorczym z 5 maja 2000 r. wojewoda łódzki wskazał, że wymóg podejmowania uchwał po konsultacji z mieszkańcami powinien być rozumiany jako rzeczywiste omówienie z nimi proponowanych zmian i wyrażenie przez nich opinii, a nie tylko jako zorganizowanie kilku spotkań i uznanie, bez względu na liczbę ich uczestników, że wymóg konsultacji został spełniony. Należy bowiem pamiętać, że celem konsultacji jest wyrażenie opinii, celem referendum natomiast jej bezpośrednie podjęcie. Innymi słowy opinia mieszkańców wyrażona w ramach konsultacji nie jest wiążąca i stanowi jedną z przesłanek do skutecznego podjęcia decyzji przez właściwe władze. Z kolei w referendum mieszkańcy bezpośrednio rozstrzygają o istotnych dla nich sprawach. Nie oznacza to jednak, że rada gminy ma zastosować tryb referendum wówczas, gdy ustawa wymaga jedynie przeprowadzenia konsultacji, oddając tym samym rozstrzygnięcie w gestię członków wspólnoty. W przypadku jednak, gdy referendum nie zakończy się wynikiem rozstrzygającym, można jego rezultaty potraktować jako wyraz stanowiska lokalnej społeczności w danej sprawie. Podstawa prawna Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.). Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.). Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.) ekspert radzi Czy uchwała podjęta bez opinii organizacji społecznej jest ważna Kiedy samorządy muszą konsultować podejmowane uchwały ze związkami zawodowymi? Jak przebiega ta procedura? U stawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.) przyznaje reprezentatywnym organizacjom związkowym (w rozumieniu ustawy z 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego Dz.U. nr 100, poz z późn. zm.) prawo do opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. Nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej. W tym celu przepisy ustawy związkowej nakładają na organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego obowiązek kierowania założeń albo projektu wskazanych wyżej aktów prawnych do odpowiednich władz statutowych związku w celu przedstawienia swojej opinii. W tym celu wyznaczają im one odpowiedni termin, nie krótszy jednak niż 30 dni. Termin ten może zostać skrócony do 21 dni ze względu na ważny interes publiczny. Skrócenie terminu wymaga szczególnego uzasadnienia. Nie wszystkie projekty uchwał samorządowych będą jednak podlegały zaopiniowaniu Jarosław Król prawnik z Kancelarii Adwokackiej Małecki & Rychłowski przez związki zawodowe. Dotyczy to tylko tych, których treść odnosi się wprost do określonego przedmiotu działalności związków zawodowych. Przykładowo takimi sprawami będą zasady wynagradzania nauczycieli czy innych grup zawodowych, regulaminy pracy czy przyznawanie dodatków do pensji. Taki charakter będą miały także uchwały rad gmin związane z likwidacją szkoły. Dotychczasowe rozbieżności w orzecznictwie przeciął ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny. W uchwale składu siedmiu sędziów z 29 listopada 2010 r. (I OPS 2/10; wskazał, że uchwała o zamiarze likwidacji szkoły i uchwała o jej likwidacji są aktami prawnymi podejmowanymi w sprawie objętej opiniowaniem przez odpowiednie władze statutowe związku zawodowego. Przedstawienie do zaopiniowania projektu jednej z nich oznacza spełnienie wymaganego przepisami obowiązku. Opinia wyrażona przez związek zawodowy nie ma jednak charakteru wiążącego. Stanowisko organizacji związkowej może zostać odrzucone, o czym właściwy organ samorządu terytorialnego informuje związek na piśmie, podając uzasadnienie swojego stanowiska. Niemniej jednak, zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa oraz doktryny, uchylenie się organu samorządu terytorialnego od zasięgania opinii związku zawodowego stanowi naruszenie prawa dające podstawę do podjęcia odpowiednich czynności przez organ nadzoru (por. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 czerwca 1993 r., I PZP 2/93; LexPolonica nr ). W uzasadnieniu do tego orzeczenia sędziowie wskazali, że od oceny organu nadzoru zależy, czy uchybienie obowiązkowi zasięgnięcia opinii związku zawodowego o projekcie uchwały organu gminy zawierającym przepisy wykonawcze do ustawy uzna on za powodujące stwierdzenie nieważności uchwały w całości lub w części, czy też ograniczy się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa i utrzyma akty jednostki samorządu terytorialnego (j.s.t.) w mocy. Praktyka jednak pokazuje, że niedochowanie obowiązku konsultacji przez j.s.t. skutkuje stwierdzeniem nieważności tak podjętej uchwały. ŁS

8 C8 Dziennik Gazeta Prawna, 11 stycznia 2012 nr 7 (3145) gazetaprawna.pl orzecznictwo Liczą się tylko nakłady związane z celem wywłaszczenia Naczelny Sąd Administracyjny o odszkodowaniu za wywłaszczoną nieruchomość Teza Zwiększenie wartości nieruchomości spowodowane nakładami niezwiązanymi z realizacją celu wywłaszczenia nie podlega uwzględnieniu przy ustaleniu wysokości odszkodowania. Stan faktyczny Decyzją z października 2008 r. starosta powiatowy w L. orzekł o zwrocie na rzecz E.K. nieruchomości położonych w L. zabudowanych obiektami handlowymi oraz orzekł o zwrocie przez E.K. na rzecz Skarbu Państwa zwaloryzowanego odszkodowania, na które złożyły się odszkodowanie za grunt oraz kwota z tytułu zwiększenia wartości nieruchomości na skutek działań podjętych po wywłaszczeniu. Organ ustalił, że została spełniona przesłanka zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, gdyż pomimo upływu 37 lat od daty wydania decyzji o wywłaszczeniu nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu publicznego w postaci budowy szpitala. Nieruchomość niewykorzystana na cel wywłaszczenia podlega zwrotowi, jednak z obciążeniami z tytułu dzierżawy oraz roszczeniami osób, które wybudowały na niej trwałe obiekty handlowe. Podstawę orzeczenia w tym zakresie stanowi art. 140 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 z późn. zm.; u.g.n.). W odwołaniu od tej decyzji E.K. podniosła m.in., że art. 140 u.g.n. obejmuje wyłącznie nakłady poczynione przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego (j.s.t.). Wojewoda małopolski decyzją z lipca 2009 r. częściowo uchylił zaskarżoną decyzję, częściowo natomiast utrzymał ją w mocy. E.K. wniosła więc skargę na jego decyzję. WSA uchylił zaskarżoną i poprzedzającą ją decyzję. Uznał, że brak jest podstaw, aby przy obliczaniu wysokości odszkodowania uwzględniać wzrost wartości nieruchomości spowodowany innymi działaniami niż działania zmierzające do realizacji celu publicznego. W skardze kasacyjnej wojewoda zaskarżył wyrok WSA w całości. Uzasadnienie Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw. Stosownie do art. 140 ust. 4 u.g.n. w razie zmniejszenia się albo zwiększenia wartości nieruchomości wskutek działań podjętych bezpośrednio na nieruchomości po jej wywłaszczeniu odszkodowanie pomniejsza się albo powiększa o kwotę równą różnicy wartości określonej na dzień zwrotu. Przepis ten nie stanowi samoistnej regulacji, lecz jest konsekwencją orzeczenia zwrotu nieruchomości wywłaszczonej, na podstawie art. 136 u.g.n., zgodnie z którym nieruchomość wywłaszczona nie może być użyta na cel inny niż określony w decyzji o wywłaszczeniu, z uwzględnieniem art. 137, chyba że poprzedni właściciel lub jego spadkobierca nie złożą wniosku o zwrot tej nieruchomości. Artykuł 140 u.g.n. ma zatem zastosowanie w przypadku zwrotu nieruchomości, która stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu, a więc jest wpisany w regulacje odnoszące się do zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i musi być wykładany w powiązaniu z art. 136 u.g.n. Wobec tego przytoczony przepis musi podlegać wykładni i to przy zachowaniu konstytucyjnych gwarancji, w tym wynikających z art. 21 Konstytucji. Przepis ten w ust. 2 stwierdza, iż wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Roszczenie zwrotowe ma więc rangę konstytucyjną i podkreślić należy, że pogląd ten był wielokrotnie podkreślany przez Trybunał Konstytucyjny. Brak jest zatem podstaw do tego, aby przy obliczaniu wysokości odszkodowania uwzględniać wzrost wartości nieruchomości spowodowany innymi działaniami niż te, które zmierzały do realizacji celu publicznego. Wynika to z art. 136 ust. 1 i 2 oraz art. 137 u.g.n., gdzie w sposób jednoznaczny sformułowano dwie kwestie: po pierwsze, zakaz użycia nieruchomości wywłaszczonej na inny cel niż określony w decyzji o wywłaszczeniu i po drugie, obowiązek zawiadamiania byłego właściciela w przypadku zamiaru zamiany celu wywłaszczenia, przy jednoczesnym zagwarantowaniu zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. W tym kontekście ma rację WSA, że art. 140 ust. 4 może być wykładany tylko w zgodzie z konstytucją, a to oznacza, że nie może odnosić się do wszystkich nakładów poczynionych na nieruchomości po jej wywłaszczeniu. Reasumując, należy stwierdzić, że wskazane w art. 140 ust. 4 u.g.n. zwiększenie wartości nieruchomości na skutek działań podjętych bezpośrednio na nieruchomości, powiększające wysokość odszkodowania zwracanego Skarbowi Państwa lub j.s.t. przez byłego właściciela lub jego spadkobierców, może obejmować tylko te nakłady, komentarz eksperta W Alicja PISKORZ które zostały poczynione dla realizacji celu, na rzecz którego nastąpiło wywłaszczenie. Uwzględnienie w ramach odszkodowania wartości pawilonów było nieprawidłowe, gdyż obiekty te w żadnym wypadku nie stanowiły realizacji prawnik w Kancelarii Kwaśnicki, Wróbel & Partnerzy wyroku z 9 listopada 2011 r. NSA stwierdził, iż art. 140 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.) nie stanowi samoistnej regulacji, lecz jego stosowanie jest konsekwencją orzeczenia zwrotu nieruchomości wywłaszczonej na podstawie art. 136 u.g.n. Z art. 136 u.g.n. wynika, że art. 140 u.g.n. ma zastosowanie w przypadku zwrotu nieruchomości wywłaszczonej, która stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Dokonując wykładni systemowej i jednocześnie prokonstytucyjnej (art. 21 Konstytucji RP) art. 140 ust. 4 u.g.n., nie można przyjąć, iż przy obliczaniu wysokości odszkodowania winno się uwzględniać wzrost wartości nieruchomości spowodowany innymi działaniami niż te, które zmierzały do realizacji celu publicznego. NSA jednoznacznie zatem stwierdził, iż wskazane w art. 140 ust. 4 u.g.n. zwiększenie wartości nieruchomości na skutek działań podjętych bezpośrednio na nieruchomości, powiększające wysokość odszkodowania może obejmować tylko te nakłady, które zostały poczynione dla realizacji celu, na rzecz którego nastąpiło wywłaszczenie. Komentowany wyrok należy w pełni zaaprobować, gdyż dokonał wykładni art. 140 ust. 4 u.g. n. w sposób pozostający w zgodzie z wykładnią systemową i prokonstytucyjną oraz miejmy nadzieję przyczyni się do jednolitego stosowania omawianego przepisu przez organy administracji publicznej. celu wywłaszczenia i nie były z nim związane, a nadto nie zostały zrealizowane przez podmiot, na rzecz którego wywłaszczenie nastąpiło. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 listopada 2011 r., I OSK 1971/10. Prawo wyboru sołtysa przysługuje mieszkańcom sołectwa Wojewoda lubelski o kompetencjach zebrania wiejskiego Teza Zebranie wiejskie jest w sołectwie organem uchwałodawczym, zaś wykonawczym sołtys. Zebranie wiejskie ma więc wyłącznie uprawnienie uchwałodawcze. Stan faktyczny Rada Gminy W. podjęła 7 października 2011 r. uchwałę w sprawie podziału Sołectwa M. S. na dwa odrębne sołectwa. Jednocześnie rada nadała przedmiotowym sołectwom statuty, w których postanowiła, że do zadań zebrania wiejskiego samorządu mieszkańców sołectwa w szczególności należy wybór sołtysa i rady sołeckiej. Na podstawie art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz z późn. zm.; dalej: u.s.g.) wojewoda lubelski jako organ nadzoru stwierdził nieważność tej uchwały. Uzasadnienie W ocenie organu nadzoru regulacja ta narusza art. 36 ust. 2 u.s.g., który stanowi, że sołtys oraz członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Nadanie w przepisie rangi statutowej zebraniu wiejskiemu charakteru elekcyjnego pozostaje także w sprzeczności z art. 36 ust. 1 u.s.g., w którym wyraźnie stwierdzono, że zebranie wiejskie jest w sołectwie organem uchwałodawczym, zaś wykonawczym sołtys. Jak słusznie stwierdził WSA w Opolu w wyroku z 15 września 2009 r. (II SA/Op 225/09), prawo wybierania sołtysa oraz członków rady sołeckiej z art. 36 ust. 2 u.s.g. nie może być utożsamiane i interpretowane poprzez prawo do udziału w zebraniu wiejskim, zdefiniowanym w art. 36 ust. 1 tej ustawy, stanowiącym, że organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie. Przepis art. 36 ust. 2 u.s.g. przesądził, że prawo wybierania sołtysa oraz członków rady sołeckiej przysługuje osobom fizycznym (mającym status stałego mieszkańca sołectwa, uprawnionego do głosowania), nie przysługuje natomiast organowi sołectwa, jakim jest zebranie wiejskie. Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody lubelskiego z 17 listopada 2011 r., NK-II Oprac. Julita Karaś-Gasparska Promocja Prezent dla prenumeratorów Dziennika Gazecie Prawnej Kronika Prawa grudzień 2011 Chronologiczny przegląd polskich i europejskich przepisów prawa Sprawdź, co się zmienia Pracodawca może wysłać świadectwo pracy pocztą Więcej obowiązków dla przedsiębiorców wykonujących transport drogowy Trzecia umowa o pracę oznacza stały kontrakt Abonent musi wiedzieć, ile zapłaci za udział w loterii Zaloguj się na pobierz bezpłatnie wydanie w formacie PDF Dodatkowe informacje: tel.: , Prenumerata: Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETY PRAWNEJ: Wersja Standard: miesięczna (styczeń 2012 r.): 83,79 zł, styczeń grudzień 2012 r.: 992,88 zł. Wersja Premium: miesięczna (styczeń 2012 r.): 105,15 zł, styczeń grudzień 2012 r.: 1219,80 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie