ZRÓŻNICOWANIE STRUKTURY AGRARNEJ POWIATÓW WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO W ŚWIETLE WYNIKÓW PSR 2010 (Z ZASTOSOWANIEM KLASYFIKACJI ROZMYTEJ)

Transkrypt

1 Zróżncowane STOWARZYSZENIE struktury agrarnej EKONOMISTÓW powatów województwa ROLNICTWA małopolskego I AGROBIZNESU w śwetle... Rocznk Naukowe tom XVI zeszyt 6 57 Jadwga Bożek, Tadeusz Grabowsk Unwersytet Rolnczy w Krakowe ZRÓŻNICOWANIE STRUKTURY AGRARNEJ POWIATÓW WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO W ŚWIETLE WYNIKÓW PSR 2010 (Z ZASTOSOWANIEM KLASYFIKACJI ROZMYTEJ) DIFFERENTIATION OF AGRARIAN STRUCTURE IN DISTRICTS OF MALOPOLSKA PROVINCE IN THE LIGHT OF THE RESULTS OF NATIONAL AGRICULTURAL CENSUS 2010 (WITH THE APPLICATION OF FUZZY CLASSIFICATION METHOD) Słowa kluczowe: struktura agrarna, województwo małopolske, klasyfkacja rozmyta Key words: agraran structure, Malopolske vovodshp, fuzzy classfcaton Abstrakt. Celem pracy była ocena zróżncowana powatów województwa małopolskego pod względem struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Metodą klasyfkacj rozmytej przeprowadzono grupowane powatów podobnych pod względem badanej struktury. Oblczena przeprowadzono na podstawe danych PSR Uwzględnono następujące klasy obszarowe gospodarstw: do 1 ha, 1-2 ha, 2-5 ha, 5-10 ha, ha, 15 ha węcej. Przedstawono także powerzchnę zajmowaną przez wymenone klasy obszarowe gospodarstw według wyodrębnonych grup typologcznych powatów. W wynku oblczeń wyodrębnono 4 grupy powatów. Każdą z grup cechuje odmenna struktura od pozostałych, a różnce dotyczą główne perwszych czterech klas obszarowych. Wstęp Problematyka przestrzennego zróżncowana rolnctwa w Polsce jest wcąż aktualna często podejmowana w badanach naukowych [Borkowsk, Szczęsny 2002, Muszyńska 2009, Poczta, Mrówczyńska 2002, Rudnck 2001, Zegar 2003]. Zróżncowane to ujawna sę na pozome województw, podregonów, powatów dotyczy wszystkch struktur rolnczych, w tym struktury agrarnej [Bożek, Bożek 2012]. W 2010 roku gospodarstwa bardzo małe, o powerzchn 1-5 ha stanowły od 30% w województwe podlaskm do 84% w województwe małopolskm. Udzały gospodarstw o powerzchn 5-10 ha wynosły od 12% w małopolskm do 30% w łódzkm. Duże zróżncowane dotyczy równeż udzałów pozostałych grup obszarowych gospodarstw. Najwększe rozdrobnene struktury agrarnej cechuje województwo małopolske. Województwo to jest także najbardzej zróżncowane pod względem warunków przyrodnczych (rzeźba terenu, warunk klmatyczne, glebowe), co znajduje odzwercedlene w zróżncowanu rolnctwa na tych terenach. Celem pracy była ocena zróżncowana powatów województwa małopolskego pod względem struktury obszarowej ndywdualnych gospodarstw rolnych z zastosowanem klasyfkacj rozmytej. Materał metodyka badań Oblczena przeprowadzono na podstawe danych ostatnego Powszechnego spsu rolnego 2010 [2011] lczby gospodarstw rolnych według grup obszarowych w powatach. Uwzględnono następujące grupy obszarowe gospodarstw: do 1 ha, 1-2 ha, 2-5 ha, 5-10 ha, ha, 15 węcej ha. Metodą klasyfkacj rozmytej przeprowadzono grupowane powatów podobnych pod względem badanej struktury. Następne przedstawono powerzchnę zajmowaną przez wymenone klasy gospodarstw w poszczególnych powatach według wyodrębnonych grup typologcznych powatów.

2 58 Jadwga Bożek, Tadeusz Grabowsk Do grupowana powatów zastosowano klasyfkację rozmytą, którą następne przekształcono w klasyfkację klasyczną. W odróżnenu od klasyfkacj klasycznej, w której przynależność obektów do danej klasy opsywana jest za pomocą zmennej zero-jedynkowej, w klasyfkacj rozmytej przynależność obektu do klasy opsywana jest za pomocą zmennej cągłej. Są to tzw. funkcje przynależnośc, które przyjmują wartośc z przedzału [0,1]. Zagadnene klasyfkacj rozmytej można sformułować następująco. Zakłada sę, że dany jest zbór Ω, lczący n obektów (w tym przypadku powatów): P,, 1 P2..., Pn. Obekty te opsane są przez wartośc r zmennych: X 1, X 2,..., X r (w pracy X l oznacza udzał lczby gospodarstw z l-tej grupy obszarowej w ogólnej lczbe gospodarstw w danym powece). Na zborze Ω należy tak określć rodznę klas rozmytych: S1, S 2,..., S K ( 1 < K < n), aby spełnone były warunk: 1. 0 f S j ( P ) 1 ( = 1,..., n; j = 1,..., K ), gdze f S j ( P ) oznacza stopeń przynależnośc obektu P do klasy S, K ( P ) = 1 ( = 1 n) 2. f S j,...,, j= 1 j 3. Obekty, dla których stopne przynależnośc do tej samej klasy są duże są bardzo podobne, natomast obekty, dla których stopne przynależnośc do różnych klas są duże są mało podobne. Utworzene klasyfkacj rozmytej polega węc na wyznaczenu dla każdego obektu P Ω ( ) takego wektora f ( P ) f ( P ) f ( P ),..., f ( P ) = S,, że spełnone są warunk S2 SK Istneje klka metod tworzena klasyfkacj rozmytej. W pracy zastosowano metodę teracyjną, wykorzystującą pojęce rozmytego środka cężkośc [Jajuga 1984]. W metodze tej w kolejnych teracjach dokonuje sę zmany wartośc stopn przynależnośc obektów do poszczególnych klas. Procedurę tę kontynuuje sę aż do momentu, gdy te wartośc przestaną sę zmenać w stopnu znaczącym. Otrzymaną w ten sposób klasyfkację rozmytą przekształcono następne w klasyfkację klasyczną, przyjmując, że obekt P należy do klasy (grupy typologcznej) S, gdy: j f P = max f P (1) S j ( ) ( ) l Sl Wynk badań Powaty województwa małopolskego są slne zróżncowane pod względem struktury agrarnej (tab. 1). W 2010 r. gospodarstwa o powerzchn do 1 ha stanowły od 13,7% w powece proszowckm do 63,3% w welckm, te o powerzchn 2-5 ha od 13% w chrzanowskm welckm do 38,4% w proszowckm, udzał gospodarstw 5-10-hektarowych wynosł od 1,7% w chrzanowskm do 27,3% w proszowckm. Lczby te dalece odbegają od średnch wartośc dla województwa małopolskego. Stosując powyższą metodę, przeprowadzono klasyfkację rozmytą powatów pod względem podobeństwa struktury agrarnej dla danych przedstawonych w tabel 1. Oblczena przeprowadzono w oparcu o autorsk program komputerowy. Wartośc początkowe stopn przynależnośc do klas rozmytych były ustalane losowo, co ne mało wpływu na klasyfkację końcową. Oblczena przerywano, gdy maksmum (po klasach po składowych) modułu różncy wartośc stopn przynależnośc w dwóch kolejnych teracjach było mnejsze od 0, Otrzymano cztery grupy powatów o następującym składze: I welck, tatrzańsk, chrzanowsk, ośwęcmsk, wadowck, myślenck, m. Kraków, m. Tarnów; II bocheńsk, krakowsk, gorlck, olkusk, susk, brzesk, m. Nowy Sącz; III mechowsk, proszowck, dąbrowsk; IV lmanowsk, nowosądeck, nowotarsk, tarnowsk. Grafczny obraz otrzymanych grup przedstawono na rysunku 1, a charakterystyk poszczególnych grup zostały przedstawone w tabel 2. Najwększe rozdrobnene struktury agrarnej występuje w grupe I. W 2010 roku w powatach tej grupy średno 56,1% gospodarstw mało powerzchnę do

3 Zróżncowane struktury agrarnej powatów województwa małopolskego w śwetle Tabela 1. Indywdualne gospodarstwa rolne według grup obszarowych użytków rolnych w powatach województwa małopolskego w 2010 r. Table 1. Prvate farms by area groups n dstrcts of Małopolske provnce n 2010 Powat/Dstrct Ogółem/ Total Gospodarstwa o powerzchn użytków rolnych/ Area of agrcultural land [ha] do węcej/ or more udzał/share [%] Bocheńsk ,6 20,7 26,1 5,5 0,6 0,4 Krakowsk ,6 22,9 23,8 6,8 1,1 0,8 Mechowsk ,6 11,0 29,2 25,6 8,6 6,0 Myślenck ,1 23,4 22,5 2,7 0,2 0,1 Proszowck ,7 13,5 38,4 27,3 5,1 2,0 Welck ,3 19,3 13,1 2,9 0,5 0,8 Masto Kraków ,6 22,0 17,7 3,2 0,5 0,9 Gorlck ,2 24,7 25,6 6,4 1,2 1,0 Lmanowsk ,8 22,2 37,1 8,2 0,5 0,1 Nowosądeck ,9 22,5 31,9 7,6 0,8 0,4 Nowotarsk ,1 21,9 29,0 8,1 1,2 0,6 Tatrzańsk ,1 22,6 18,1 2,5 0,4 0,2 Masto Nowy Sącz ,2 27,2 20,6 4,0 0,7 0,4 Chrzanowsk ,7 27,9 13,0 1,7 0,2 0,5 Olkusk ,8 22,1 25,6 8,4 1,2 0,8 Ośwęcmsk ,9 22,1 17,4 4,2 0,9 1,6 Susk ,8 25,9 26,8 2,4 0,1 0,1 Wadowck ,2 23,5 16,8 2,3 0,5 0,7 Brzesk ,7 24,3 26,0 5,8 1,4 0,9 Dąbrowsk ,4 18,9 36,1 16,3 3,2 2,1 Tarnowsk ,2 22,5 30,3 7,2 0,9 0,8 Masto Tarnów ,4 24,6 15,7 2,3 0,4 0,6 Województwo małopolske/ Małopolske provnce ,8 22,2 26,0 7,0 1,2 0,8 Źródło: oblczena własne na podstawe [Charakterystyka gospodarstw 2012] Source: own calculatons based on [Charakterystyka gospodarstw 2012] 1 ha, 23,2% stanowły gospodarstwa 1-2 ha, a 16,8% gospodarstwa 2-5 ha. Pozostałe gospodarstwa obejmowały w sume około 4%. W powatach grupy II występowało mnejsze rozdrobnene w porównanu do grupy I był mnejszy odsetek gospodarstw o powerzchn do 1 ha (średno 44%), wększy odsetek gospodarstw o powerzchn 2-5 ha (24,9%) gospodarstw 5-10-hektarowych (5,6%). Najmnej rozdrobnona struktura charakteryzowała powaty grupy III. Struktura (profl) tej grupy wyraźne kontrastowała z pozostałym grupam. Spośród wszystkch grup powatów w tej grupe było najmnej gospodarstw o powerzchn do 1 ha (średno 18,9%) gospodarstw 1-2-hektarowych (14,5%). W powatach tej grupy przeważały gospodarstwa 2-5-hektarowe (34,6%), gospodarstwa o powerzchn 5-10 ha stanowły średno 23%, a gospodarstwa powyżej 10 ha średno 9%. W powatach grupy IV wystąpł odmenny od pozostałych grup rozkład struktury. Gospodarstwa do 1 ha stanową przecętne 36,5%, podobne gospodarstwa 2-5-hektarowe 32,1%. Gospodarstw o powerzchn 1-2 ha było średno 22,3%, 5-10 ha 7,8%, a powyżej 10 ha 1,4%. Cechą najslnej różncującą otrzymane grupy powatów był odsetek gospodarstw o powerzchn do 1 ha (rys. 2), następne 2-5 ha 5-10 ha. Udzały pozostałych gospodarstw kształtowały sę na podobnym pozome w grupach I, II IV. Grupa III stotne odbegała strukturą od po-

4 60 Jadwga Bożek, Tadeusz Grabowsk Tabela 2. Charakterystyka struktury agrarnej grup typologcznych powatów województwa małopolskego Table 2. Characterstc of agraran structure of typologcal groups n dstrcts of Małopolske provnce Charakterystyk grup/characterstc of groups Gospodarstwa o powerzchn użytków rolnych/area of agrcultural land [ha] do węcej/or more udzał/share [%] Grupa/Group I Średna/Average 56,1 23,2 16,8 2,7 0,5 0,7 s(x) 3,2 2,3 2,8 0,7 0,2 0,4 V(x) 0,06 0,10 0,17 0,25 0,43 0,62 Grupa/Group II Średna/Average 44,0 24,0 24,9 5,6 0,9 0,6 s(x) 2,3 2,1 2,0 1,8 0,4 0,3 V(x) 0,05 0,09 0,08 0,32 0,46 0,50 Grupa/Group III Średna/Average 18,9 14,5 34,6 23,0 5,6 3,4 s(x) 4,0 3,3 3,9 4,8 2,3 1,8 V(x) 0,21 0,23 0,11 0,21 0,40 0,54 Grupa/Group IV Średna/Average 36,5 22,3 32,1 7,8 0,9 0,5 s(x) 0,9 0,3 1,2 0,4 0,2 0,2 V(x) 0,02 0,01 0,04 0,05 0,22 0,37 Źródło: oblczena własne Source: own calculatons Rysunek 1. Grupy powatów województwa małopolskego o podobnej strukturze agrarnej Fgure1. Groups of dstrcts of smlar agraran structure Źródło: opracowane własne Source: own study zostałych grup. Struktura grupy III różnła sę także bardzo stotne od struktury średnej dla województwa małopolskego. Najwększe różnce dotyczyły udzałów gospodarstw do 1 ha, które wynosły 18,9% w powatach grupy III, a w województwe 42,8% oraz udzałów gospodarstw 5-10 ha (23% w grupe III, 7% w województwe). Struktury grup I IV równeż wyraźne odbegały od struktury ogólnowojewódzkej, natomast struktura grupy II była do nej najbardzej zblżona. W tabel 3 przedstawono powerzchnę zajmowaną przez gospodarstwa w poszczególnych powatach według grup typologcznych. W powatach I grupy gospodarstwa o powerzchn obszarowej do 1 ha skupały najwększy odsetek zem w porównanu z nnym grupam typologcznym (średno 13,5%). Gospodarstwa o powerzchn 1-2 ha skupały 21,8% zem, a gospodarstwa 2-5 ha średno 32,3%. Na gospodarstwa 5-10-hektarowe przypadało 11,5% powerzchn, a na najwększe gospodarstwa (15 węcej ha) 17,5%. Należy zwrócć uwagę na duże zróżncowane tej grupy powatów, dotyczące gospodarstw 15-hek-

5 Zróżncowane struktury agrarnej powatów województwa małopolskego w śwetle Tabela 3. Indywdualne gospodarstwa rolne według grup obszarowych użytków rolnych w powatach województwa małopolskego w 2010 r. Table 3. Prvate farms by area groups n dstrcts of Małopolske vovodshp n 2010 Powat/Dstrct Powerzchna ogółem/total area [ha] Gospodarstwa o powerzchn użytków rolnych/ Area of agrcultural land [ha] do węcej/ or more udzał/share [%] Grupa/Group I Welck ,1 18,4 25,9 13,3 4,3 24,0 Masto Kraków ,4 17,9 29,5 12,1 3,2 27,9 Tatrzańsk ,1 23,1 38,4 11,8 3,3 7,3 Chrzanowsk ,3 29,2 27,5 8,1 1,9 15,9 Ośwęcmsk ,8 15,6 26,3 14,2 5,3 29,8 Wadowck ,0 23,2 33,9 10,5 4,4 14,1 Masto Tarnów ,4 23,4 31,5 10,6 3,0 17,1 Myślenck ,8 23,4 45,8 11,6 1,7 3,7 Średna/Average ,4 13,5 21,8 32,3 11,5 3,4 17,5 s(x) 7 393,2 2,8 4,0 6,4 1,7 1,2 8,7 V(x) 0,51 0,21 0,18 0,20 0,15 0,34 0,50 Grupa/Group II Bocheńsk ,7 16,3 43,7 19,1 4,1 7,2 Krakowsk ,4 15,6 34,9 21,2 6,2 13,7 Gorlck ,8 16,6 35,8 19,9 6,5 13,3 Masto Nowy Sącz ,9 22,3 33,7 15,5 4,9 12,7 Olkusk ,0 14,1 36,2 24,6 6,3 11,7 Susk ,8 24,4 51,8 9,6 0,7 1,6 Brzesk ,3 16,3 36,7 17,5 7,7 13,5 Średna/Average ,6 9,1 18,0 39,0 18,2 5,2 10,5 s(x) ,5 1,6 3,5 6,0 4,4 2,1 4,2 V(x) 0,55 0,18 0,20 0,15 0,24 0,41 0,40 Grupa/Group III Mechowsk ,1 3,0 18,0 32,9 18,7 26,3 Proszowck ,9 4,3 27,6 38,7 12,5 16,0 Dąbrowsk ,7 7,9 33,3 30,9 10,7 14,5 Średna/Average ,7 1,6 5,0 26,3 34,2 14,0 18,9 s(x) 6 398,9 0,8 2,1 6,3 3,3 3,4 5,3 V(x) 0,18 0,51 0,41 0,24 0,10 0,25 0,28 Grupa/Group IV Lmanowsk ,1 14,1 50,6 22,7 2,6 4,7 Nowosądeck ,4 15,0 45,5 22,4 4,0 6,7 Nowotarsk ,0 9,7 27,7 16,2 4,4 37,0 Tarnowsk ,1 14,2 40,3 20,1 4,7 13,6 Średna/Average ,3 5,9 13,3 41,0 20,3 4,0 15,5 s(x) ,8 0,9 2,1 8,5 2,6 0,8 12,8 V(x) 0,23 0,15 0,16 0,21 0,13 0,20 0,83 Źródło: opracowane własne na podstawe [Użytkowane gruntów 2012] Source: own study based on [Użytkowane gruntów 2012]

6 62 Jadwga Bożek, Tadeusz Grabowsk 60 udzał/share [%] grupa/group I III II IV 10 0 do 1 ha >15 powerzchna gospodarstw/area of land [ha] Rysunek 2. Struktura obszarowa wyodrębnonych grup powatów Fgure 2. Agraran structure of groups of dstrcts Źródło: opracowane własne Source: own study taowych wększych (współczynnk zmennośc V(x) wynosł 50%). Powodem takej sytuacj był udzał tej grupy gospodarstw w powece tatrzańskm myślenckm, znaczne odbegający od udzału w pozostałych powatach. W takm przypadku wartość średnej ne była warygodna. W II grupe powatów powerzchna zajmowana przez najmnejsze gospodarstwa stanowła średno 9,1%. Najwększą powerzchnę zajmowały gospodarstwa 2-5-hektarowe (39%), a 10,5% zem przypadało na najwększe gospodarstwa (15 ha węcej). W powatach grupy III w najmnejszych gospodarstwach skupony był najmnejszy odsetek zem (spośród pozostałych grup powatów), bo tylko średno 1,6%. W powatach tej grupy najwększy odsetek zem (spośród pozostałych grup) skupały gospodarstwa z trzech najwyższych grup obszarowych: około 34% zem zajmowały gospodarstwa o powerzchn 5-10 ha, 14% ha, a 18,9% powyżej 15 ha. W grupe IV w dwóch powatach nowotarskm tarnowskm najwększe gospodarstwa, o powerzchn 15 ha węcej, skupały równeż duży (relatywne) odsetek zem. W posadanu tych gospodarstw było odpowedno 37% 13,6% użytków rolnych. W pozostałych dwóch powatach tej grupy gospodarstwa z najwyższej grupy obszarowej zajmowały odpowedno 4,7% 6,7%, stąd taka wysoka wartość V(x). W powatach tej grupy najwęcej zem (41%) skupały gospodarstwa 2-5-hektarowe, natomast gospodarstwa o powerzchn do 1 ha zajmowały tylko 5,9%. Podsumowane Powaty województwa małopolskego są slne zróżncowane pod względem struktury agrarnej. Według danych spsowych z 2010 roku, w województwe małopolskm występowały 4 typy struktury agrarnej. Najwększe rozdrobnene charakteryzowało powaty (grupa I): welck, chrzanowsk, ośwęcmsk, wadowck, myślenck, tatrzańsk, m. Kraków, m. Tarnów, gdze ponad połowę stanowły gospodarstwa o powerzchn do 1 ha (56,1%), a udzały kolejnych klas obszarowych (1-2 ha, 2-5 ha, 5-10 ha, ha, 15 ha węcej) wynosły odpowedno: 23,2%, 16,8%, 2,7%, 0,5%, 0,7. W powatach grupy II: bocheńskm, krakowskm, gorlckm, olkuskm, suskm, brzeskm, m. Nowy Sącz udzały poszczególnych klas obszarowych kształtowały sę następująco (w %): 44,0, 24,0, 24,9, 5,6, 0,9 0,6. Grupę III tworzyły powaty: mechowsk, proszowck dąbrowsk. Struktura agrarna była tu najmnej rozdrobnona o najbardzej równomernym rozkładze: 18,9,

7 Zróżncowane struktury agrarnej powatów województwa małopolskego w śwetle ,5, 34,6, 23,0, 5,6 3,4. Grupę IV tworzyły powaty: lmanowsk, nowosądeck, nowotarsk, tarnowsk o strukturze: 36,5, 22,3, 32,1, 7,8,0,9 0,5. Grupa I, III IV bardzo wyraźne odbegały od struktury ogólnej województwa małopolskego, natomast grupa II była do nej zblżona. We wszystkch grupach typologcznych powatów (oprócz grupy III), najwększą część zem skupały gospodarstwa o powerzchn 2-5 ha: odpowedno 32,3% w grupe I, 39% w grupe II 41% w grupe IV. Jedyne w grupe III gospodarstwa te obejmowały 26,3%, a węcej zem skupały gospodarstwa 5-10-hektarowe (34,2%). Gospodarstwa najwększe, o powerzchn 10 ha węcej skupały średno w grupach od 15 do 18% UR. Gospodarstwa o powerzchn do 1 ha zajmowały średno od 1,6% w grupe III do 13,5% UR w grupe I. Lteratura Borkowsk B., Szczęsny W. 2002: Metody taksonomczne w badanach przestrzennego zróżncowana rolnctwa, Rocz. Nauk Roln., sera G, t. 89, z. 2, Bożek J., Bożek B. 2011: Typologa struktury agrarnej województw w ujęcu dynamcznym z zastosowanem klasyfkacj rozmytej, Metody loścowe w badanach ekonomcznych, XII/2, Wydawnctwo SGGW, Warszawa, Charakterystyka gospodarstw rolnych w województwe małopolskm. Powszechny sps rolny : US w Krakowe. Jajuga K. 1984: Zbory rozmyte w zagadnenu klasyfkacj, Przegląd Statystyczny, z.3/4, Muszyńska A. 2009: Regonalne zróżncowane rolnctwa w Polsce w 2007 roku. Rocz. Nauk. SERA, t. XI, z. 4. Warszawa, Poczta W., Mrówczyńska A. 2002: Regonalne zróżncowane polskego rolnctwa, [w:] W. Poczta, F. Wysock (red.), Zróżncowane regonalne gospodark żywnoścowej w Polsce w procese ntegracj z Uną Europejską, Akadema Rolncza w Poznanu, Użytkowane gruntów. Powszechny sps rolny : GUS, Warszawa. Rudnck R. 2001: Zmany układu przestrzennego struktury agrarnej Polsk Północnej w latach (uwarunkowana dynamka kerunk), Wydawnctwo Unwersytetu Mkołaja Kopernka w Torunu, Toruń. Zegar J. 2003: Zróżncowane regonalne rolnctwa, GUS, Warszawa. Summary The paper presents the results of groupng of dstrcts of the provnce Małopolska wth respect to the smlarty of agraran structure. To group fuzzy classfcaton method was used. The calculatons were made on the bass of PSR 2010 (Polsh Agrcultural Census) takes nto account the followng groups of holdngs area: 0-1 ha, 1-2 ha, 2-5 ha, 5-10 ha, ha, 15 ha and more. The artcle shows whch area s occuped by these types of farms accordng to typologcal groups of countes. As a result of the calculatons 4 groups of provnce were obtaned. Each group has a dfferent structure from the others,, but the manly dfferences are related to the frst four area classes. You may have notced a drect connecton between varaton n the structure of farms n the countes of Malopolska wth the dversty of natural condtons occurrng n ths area. Sgnfcant nfluence s the agglomeraton of Krakow and Śląsk. Adres do korespondencj dr Jadwga Bożek, mgr Tadeusz Grabowsk Unwersytet Rolnczy w Krakowe Katedra Statystyk Matematycznej Al. Mckewcza 21, Kraków e-mal: rrbozek@cyf-kr.edu.pl, tadeuszgrabowsk@hotmal.com