Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji. Archives of Photogrammetry, Cartography and Remote Sensing
|
|
- Oskar Wolski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji Archives of Photogrammetry, Cartography and Remote Sensing
2 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji jest serią wydawniczą powołaną przez organizacje naukowe: Polskie Towarzystwo Fotogrametrii i Teledetekcji, Sekcja Fotogrametrii i Teledetekcji Komitetu Geodezji PAN, Sekcja Kartografii Komitetu Geodezji PAN, Klub Teledetekcji Polskiego Towarzystwa Geograficznego Redaktor naczelny Wydawnictwa Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji: dr hab. inż. Zdzisław Kurczyński kurczynski@wp.pl tel Adres redakcji: Instytut Fotogrametrii i Kartografii Politechnika Warszawska Pl. Politechniki Warszawa tel fax:
3 Polskie Towarzystwo Fotogrametrii i Teledetekcji, Sekcja Fotogrametrii i Teledetekcji Komitetu Geodezji PAN Zarząd Główny Stowarzyszenia Geodetów Polskich Zakład Teledetekcji i Kartografii Morskiej Instytutu Nauk o Morzu, Uniwersytetu Szczecińskiego Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji Archives of Photogrammetry, Cartography and Remote Sensing Vol. 18a ISBN Szczecin 2008
4 Artykuły zawarte w Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18 zostały zakwalifikowane do publikacji na podstawie recenzji naukowych. Recenzenci: dr hab. inż. Andrzej Borkowski, prof. prof. dr hab. inż. Aleksandra Bujakiewicz dr inż. Ireneusz Ewiak dr hab. Kazimierz Furmańczyk, prof. US dr hab. inż. Beata Hejmanowska, prof. AGH dr hab. inż. Zdzisław Kurczyński dr hab. Zygmunt Paszotta, prof. UWM dr inż. Ryszard Preuss dr hab. inż. Krystian Pyka dr inż. Piotr Sawicki Redaktor zeszytu: dr Joanna Dudzińska-Nowak Zakład Teledetekcji Kartografii Morskiej, Instytut Nauk o Morzu, Uniwersytet Szczeciński, ul. Mickiewicza 18, Szczecin, jotde@univ.szczecin.pl tel , fax: Sekretarz zeszytu: mgr Andrzej Giza Redakcja techniczna i opracowanie edytorskie: mgr Andrzej Giza Artykuły złożono z materiałów dostarczonych przez autorów. Teksty poddano opracowaniu edytorskiemu. Weryfikacja streszczeń w języku angielskim: MAR ECOL CONSULTING, ul. Rydla 45/41, Szczecin Druk: Elpil druk cyfrowy, ul. Artyleryjska 11, Siedlce Nakład: 175 szt. ISBN Copyright by Polskie Towarzystwo Fotogrametrii i Teledetekcji 4
5 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN SPIS TREŚCI Vol. 18a Banaszek A., Banaszek S., Zarnowski A. Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych)... 1 Bernasik J., Mikrut S. Wyznaczanie imperfekcji kształtu wysmukłych budowli w oparciu o znane elementy orientacji kątowej kamery Borkowski A., Jóźków G. Aproksymacja powierzchni terenu na podstawie danych lotniczego skaningu laserowego z wykorzystaniem modelu aktywnych powierzchni Bujakiewicz A. Fotogrametryczne widzenie komputerowe i analiza obrazu w świetle III Komisji XXI Kongresu ISPRS Bujakiewicz A., Zawieska D., Arcisz M. Wykorzystanie różnoskalowych zdjęć do zasilania bazy danych 3D obiektów architektonicznych Cisło U. Zarys koncepcji trójwymiarowej wielorozdzielczej bazy topograficznej Dąbrowska Zielińska K. Zastosowanie teledetekcji i zasady postepowania w swietle Komisji VIII XXI Kongresu ISPRS w Pekinie Dębski W., Walczykowski P., Orych A., Rosińska A. Wykorzystanie zobrazowań hiperspektralnych i wskaźników wegetacyjnych do wyróżniania obiektów sztucznych z tła naturlanego Dębski W., Walczykowski P., Orych A. Dobór materiałów do wytworzenia pasywnych celów kalibracyjnych oraz metodyka wyznaczania terenowej zdolności rozdzielczej kamer i skanerów termalnych Drzewiecki W., Mularz S., Twardy S., Kopacz M. Próba kalibracji modelu RUSLE/SDR dla oceny ładunku zawiesiny wprowadzanego do Zbiornika Dobczyckiego ze zlewni bezpośredniej Dudzińska-Nowak J. Określenie tednedncji rozwojowych brzegu na podstawie badań teledetekcyjnych Ewiak I., Karwel A.K., Kraszewski B. Aspekty dokładności generowania NMT na podstawie obrazów z cyfrowej kamery ADS I
6 Spis treści Głowienka E. Porównanie metod korekcji atmosferycznej dla danych z sensorów hiperspektralnych Głowienka E. Przetwarzanie wstępne danych z hiperspektralnego sensora satelitarnego HYPERION Gołuch P., Jóźków G. Ocena dokładności nmt interpolowanego na podstawie danych pozyskanych metodami fotogrametryczną i GPS-RTK Hejmanowska B., Borowiec N., Badurska M. Przetwarzanie lotniczych danych lidarowych dla potrzeb generowania NMT i NMPT Hejmanowska B., Drzewiecki W., Kulesza Ł. Zagadnienie jakości numerycznych modeli terenu Hejmanowska B., Grabowska J. Porównanie możliwości aktualizacji bazy danych GIS z wykorzystaniem ortofotomap i odbiorników GPS typu: Mobile Mapper Izdebski W. Wykorzystanie internetu i nowych technologii geoinformatycznych w automatyzacji pracy Powiatowych Ośrodków Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Jędryczka R. Dane geoprzestrzenne a standardy grafiki trójwymiarowej w Internecie Kędzierski M., Walczykowski P., Fryśkowska A. Naziemny skaning laserowy drogowych obiektów inżynierskich Kędzierski M., Walczykowski P., Fryśkowska A. Wybrane aspekty opracowania dokumentacji architektonicznej obiektów zabytkowych Kisilewicz T., Wróbel A., Wróbel A. Inwentaryzacja rzeczywistych strat ciepła przez przegrody budynków z wykorzystaniem termografii Kolecka N. Integracja GIS i wirtualnej rzeczywistości do wizualizacji i eksploracji danych geograficznych Kolecki J., Badurska M. Redukcja efektu plamkowania na obrazach radarowych z wykorzystaniem propagacyjno-separacyjnego algorytmu metody największej wiarygodności Kolecki J., Wróbel A. Wykorzystanie adaptacyjnej metody redukcji szumów na obrazach cyfrowych do dektekcji krawędzi Kosiński K., Hoffmann-Niedek A. Klasyfikacja obiektowa użytków zielonych z wykorzystaniem wieloletnich zmian NDVI i filtracji kierunkowych obrazu satelitarnego II
7 Spis treści Kowalczyk M. Zastosowanie schematów powiązań procedur technologicznych do poprawy efektywności pracy naukowo-dydaktycznej Koza P.J., Różycki S. Ocena dokładności ortorektyfikacji obrazów SSC z satelity TerraSAR-X oraz weryfikacja geometrii przetworzonych obrazów dostarczanych przez dystrybutora Kraszewski B. Opracowanie nieregularnego bloku wysokorozdzielczych zobrazowań satelitarnych QuickBird Kunz M. Pokrycie terenu jako kryterium zróżnicowania struktury krajobrazu wybranych obszarów chronionych Pomorza Kupidura P., Marciniak J., Koza P., Kowalczyk M. Wybrane przykłady wykorzystania morfologii matematycznej w przetwarzaniu obrazów w teledetekcji Kurczyński Z. Pozyskiwanie danych obrazowych w świetle XXI Kongresu MTFIT w Pekinie 2008r Kurczyński Z. Metodyka oceny dokładności i scalania wieloźródłowych numerycznych modeli teren Lewiński S., Bochenek Z. Zastosowanie metody parametrycznej w klasyfikacji obiektowej obrazu satelitarnego SPOT Linsenbarth A. Rola geoinformacji obrazowej w badaniach geoprzestrzeni biblijnej Marmol U., Będkowski K. Dokładność określenia wysokości drzew na podstawie numerycznego modelu koron drzew opracowanego z wykorzystaniem danych lotniczego skanowania laserowego Vol. 18b Miałdun J. Próba zrozumienia idei konstrukcji tablicy astronomicznej M. Kopernika na olsztyńskim zamku z pomocą pomiarów fotogrametrycznych Michałowska K., Hejmanowska B. Możliwości wykorzystania wieloczasowych obrazów znormalizowanego indeksu wegetacji (NDVI) i archiwalnych orofotomap do badania zmiennosci wybranych elementów środowiska Mikrut S., Mikrut Z. Wykorzystanie sieci neuronowych w procesach fotogrametrycznych III
8 Spis treści Mróz M., Mleczko M. Zdjęcia radarowe TerraSAR-X / Spotlight mode: komplementarność fotointerpretacyjna w stosunku do zdjęć IKONOS na obszarach zurbanizowanych Mularz S., Drzewiecki W., Głowienka E., Hejmanowska B. Komisja VII przegląd prac badawczych prezentowanych na XXI. Kongresie MTFIT w Pekinie Pachelski W., Parzyński Z., Zwirowicz A. Dane referencyjne: opisywanie położenia obiektów w świetle norm ISO serii Paszotta Z. Generowanie ortofotomapy w aplikacji internetowej Paszotta Z. Generowanie i wizualizacja w internecie anaglifowych obrazów przestrzennych z niemetrycznych aparatów cyfrowych Paszotta Z. Komisja II ISPRS podstawy i koncepcje przetwarzania informacji i danych czasoprzestrzennych w latach Pawłowski R., Malinowski Z. Przegląd nowoczesnych technik udostępniania danych przestrzennych w Internecie Perski Z., Krawczyk A., Marinkovic P. Satelitarna interferometria radarowa (InSAR) wysokiej rozdzielczości z wykorzystaniem danych TerraSAR-X Perski Z., Mróz M. Współczesna aktywność geodynamiczna wybrzeża Bałtyku w świetle wyników badań satelitarnej interferometrii radarowej InSAR i PSInSAR Preuss R. Bazy danych przestrzennych i kartografia cyfrowa w świetle zagadnień IV Komisji XXI Kongresu ISPRS Przyborski M. Badanie dyspersji małych obiektów dla potrzeb morskich systemów geoinformatycznych Pyka K. Porównanie jakości radiometrycznej zdjęć lotniczych wykonanych kamerą analogową i cyfrową Sawicki P. Działalność i badania Komisji V Detekcja bliskiego zasięgu: Analizy i aplikacje w świetle XXI Kongresu ISPRS Sawicki P. Średnioformatowa lustrzanka cyfrowa Mamiya ZD (21.3 MP) nowy sensor wizyjny do aplikacji bliskiego zasięgu IV
9 Spis treści Szczechowski B. Wykorzystane bezzałogowych aparatów latających (mini śmigłowców) do wykonywania fotogrametrycznych zdjęć lotniczych z niskich pułapów Terefenko P., Furmańczyk K., Łapiński M. Analiza rzeźby brzegu na podstawie numerycznego modelu terenu Tokarczyk R., Skoczek K., Fotogrametryczny pomiar elementów walcowanych Tokarczyk R., Szczygieł M. Analiza topografii ciała ludzkiego w zastosowaniu do badania wad postawy Tokarczyk P., Frank A.U. Systemy nawigacji dla pieszych: automatyzacja pozyskiwania danych Twardowski M. Wykorzystanie przeglądarki VGLFL do pozyskiwania i opracowania danych ze źródeł heterogenicznych Uchański J., Falkowski P., Sörensen L. Problematyka standaryzacji w dziedzinie inwentaryzacji obiektów architektonicznych technikami skaningu laserowego naziemnego Walczykowski P., Dębski W., Kędzierski M. Teksturowanie danych z naziemnego skaningu laserowego obrazami termalnymi Wężyk P., Borowiec N., Szombara S., Wańczyk R. Generowanie numerycznych modeli powierzchni oraz terenu w Tatrach na podstawie chmury punktów z lotniczego skaningu laserowego (ALS) Wężyk P., Solecki K. Określanie wysokości drzewostanów Nadleśnictwa Chojna w oparciu o lotniczy skaning laserowy (ALS) Wężyk P., Wańczyk R. Implementacja Dyrektywy INSPIRE na przykładzie internetowego serwisu Mapa roślinności rzeczywistej Miasta Krakowa Wężyk P. Modelowanie chmury punktów ze skaningu laserowego w obszarze koron drzew Wojciechowski T., Perski Z. Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej do określenia aktywności osuwisk obrzeżenia Kotliny Sądeckiej Wróbel A., Greiner-Wrona E. Badanie temperatury zabytkowych przedmiotów z wykorzystaniem termografii Zawieska D. Rekonstrukcja detali 3D obiektów zabytkowych na podstawie zdjęć archiwalnych V
10 Contents CONTENTS Vol. 18a Banaszek A., Banaszek S., Zarnowski A. Programs for recording semantic data on a raster map (as exemplified by tourist maps)... 1 Bernasik J., Mikrut S. Determination of shape imperfections of lofty structures based on know elements of angular orientation of the camera Borkowski A., Jóźków G. Airborne laser scanning data-based approximation of terrain surface using the active surface model Bujakiewicz A. Photogrammetric computer vision and image analysis in the light of Commission III of the 21 st ISPRS Congress Bujakiewicz A., Zawieska D., Arcisz M. The use of multiscale images for supplementing data bases of 3D architectural objects Cisło U. An outline of a concept for three-dimensional multiresolution topographic database Dąbrowska Zielińska K. Remote sensing application and policies in the light of Commission III of the XXI ISPRS Congress in Beijing Dębski W., Walczykowski P., Orych A., Rosińska A. Recognition of artificial objects against a natural background with the use of hyperspectral imagery and vegetation indices Dębski W., Walczykowski P., Orych A. Selection of materials for the development of passive calibration targets and the methodology used in determining the spatial resolution of thermal cameras and scanner Drzewiecki W., Mularz S., Twardy S., Kopacz M. Calibration of RUSLE/SDR model for estimation of suspended matter load supplied to The Dobczyce Reservoir from its immediate catchment Dudzińska-Nowak J. Trends in coast development as determined by remote sensing research Ewiak I., Karwel A.K., Kraszewski B. Accuracy aspects of DEM generation as elucidated by ADS40 aerial digital camera images VI
11 Contents Głowienka E. Comparison of atmospheric correction methods for hyperspectral sensor data Głowienka E. Pre-processing of spaceborne hyperspectral HYPERION data Gołuch P., Jóźków G. Accuracy evaluation of dtm interpolated from data acquired with photogrammetric and GPS-RTK methods Hejmanowska B., Borowiec N., Badurska M. Airborne lidar data processing for digital surface model and digital terrain model generation Hejmanowska B., Drzewiecki W., Kulesza Ł. The quality of digital terrain models Hejmanowska B., Grabowska J. Comparison of possibilities of GIS database update with an orthophotomap and GPS Mobile Mapper receivers Izdebski W. The use of the internet and new geoinformation technology for automation of work at County-Level Centres of Geodetic and Cartography Documentation Jędryczka R. Geospatial data and 3D graphics standards in the Internet Kędzierski M., Walczykowski P., Fryśkowska A. Terrestrial laser scanning of road infrastructure objects Kędzierski M., Walczykowski P., Fryśkowska A. Some aspects of architectural documentation of cultural heritage objects Kisilewicz T., Wróbel A., Wróbel A. Assessment of the actual heat loss through building walls by means of thermal imaging Kolecka N. Integration of gis and virtual reality for geographic data visualization and exploration Kolecki J., Badurska M. Despeckling of synthetic aperture radar images using propagation-separation approach for local likelihood estimation Kolecki J., Wróbel A. Edge detection using adaptive smoothing of digital images Kosiński K., Hoffmann-Niedek A. Object grassland classification using multi-year NDVI changes and directional filtering of satellite image Kowalczyk M. Application of schematic representation of links between technological procedures to improve effectiveness of research and teaching VII
12 Contents Koza P.J., Różycki S. Accuracy assessment of TerraSAR-X orthorectification and geometry verification of geocoded images supplied by the distributor Kraszewski B. Development of an irregular block of high resolution QuickBird satellite images Kunz M. Land cover as the criterion of landscape structure diversity in selected protected areas of Pomerania Kupidura P., Marciniak J., Koza P., Kowalczyk M. Selected examples of applying mathematical morphology to image processing in remote sensing Kurczyński Z. Image data acquisition in the light of the 21 st ISPRS Congress in Beijing Kurczyński Z. Methodology of accuracy assessment and merging of multisource digital terrain model Lewiński S., Bochenek Z. Application of rule-based approach to object-oriented classification of SPOT satellite image Linsenbarth A. The usefulness of satellite images in studies on the biblical geospace Marmol U., Będkowski K. Accuracy of tree height estimation using lidar data-derived DEM Vol. 18b Miałdun J. An attempt at understanding the concept of Nicholas Copernicus astronomical table, housed in the olsztyn castle, using photogrammetric measurements Michałowska K., Hejmanowska B. A possibility of using temporal images of normalised difference vegetation index (NDVI) for detection of environmental changes Mikrut S., Mikrut Z. Application of neural networks to photogrammetric processes Mróz M., Mleczko M. TerraSAR-X / Spotlight mode radar images: photointerpretation complementarity with IKONOS images in urban areas Mularz S., Drzewiecki W., Głowienka E., Hejmanowska B. Technical Commission VII review of the research papers presented at the 21 st ISPRS Congress in Beijing VIII
13 Contents Pachelski W., Parzyński Z., Zwirowicz A. Reference data: describing position of the features according to the ISO series standards Paszotta Z. Orthophoto generation in the web application Paszotta Z. Generation and visualisation of anaglyphic spatial images from non-metric digital images via the internet Paszotta Z. ISPRS technical Commission II theory and concepts of spatio-temporal data handling and information in Pawłowski R., Malinowski Z. Overview of latest trends in spatial data presentation on the Internet Perski Z., Krawczyk A., Marinkovic P. High resolution SAR interferometry (InSAR) with TerraSAR-X data Perski Z., Mróz M. Recent geodynamics of the Baltic Coast as measured with sar interferometry InsSAR and PSInSAR Preuss R. Spatial information systems and digital mapping in the light of topics of Commission IV of the 21 st ISPRS Congress Przyborski M. Examination of dispersion of small objects for the needs of marine geoinformatic systems Pyka K. Comparison of radiometric quality of images taken with analogue and digital cameras Sawicki P. Commission V "Close range sensing: analysis and applications - activity and research in the light of the 21 st ISPRS Congress Sawicki P. The Mamiya ZD (21.3 MP) medium format DSLR camera a new vision sensor for close range applications Szczechowski B. The use of unmanned aerial vehicles (mini helicopters) in photogrammetry from low level Terefenko P., Furmańczyk K., Łapiński M. Digital terrain model-based coast relief analysis Tokarczyk R., Skoczek K., Photogrammetric measurement of rolled elements IX
14 Contents Tokarczyk R., Szczygieł M. Human body topography analysis in posture investigation Tokarczyk P., Frank A.U. Automatization of data acquisition and processing for pedestrian navigation system purposes Twardowski M. VGLFL viewer for acquiring and developing data from heterogeneous sources Uchański J., Falkowski P., Sörensen L. The problem of standardization of terrestrial laser scanning techniques for architecture inventory purposes Walczykowski P., Dębski W., Kędzierski M. Texture mapping of terrestrial laser scanning data using thermal images Wężyk P., Borowiec N., Szombara S., Wańczyk R. Generation of digital surface and terrain models of the Tatras Mountains based on airbone laser scanning (ALS) point cloud Wężyk P., Solecki K. Airborne laser scanning (ALS)-based determination of the chojna forest disrtict tree stand heights Wężyk P., Wańczyk R. Implementation of the INSPIRE Directive, as exemplified by the Vegetation map of Cracow webgis service Wężyk P. The lidar point cloud data-based forest canopy modelling Wojciechowski T., Perski Z. Application of sar interferometry to the assessment of landsliding activity on the edge of The Nowy Sącz Basin Wróbel A., Greiner-Wrona E. Measuring temperature of historical objects by means of thermography Zawieska D. Reconstruction of details of 3D historical monuments on the basis of archival photos X
15 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN OPROGRAMOWANIE DO ZAPISYWANIA DANYCH OPISOWYCH NA MAPIE RASTROWEJ (NA PRZYKŁADZIE MAP TURYSTYCZNYCH) PROGRAMS FOR RECORDING SEMANTIC DATA ON A RASTER MAP (AS EXEMPLIFIED BY TOURIST MAPS) Anna Banaszek 1, Sebastian Banaszek 1, Aleksander Zarnowski 2 1 Katedra Gospodarki Nieruchomościami i Rozwoju Regionalnego, UWM w Olsztynie 2 Zakład Fotogrametrii i Teledetekcji, UWM w Olsztynie SŁOWA KLUCZOWE: SIP, mapy rastrowe, dane opisowe, edytor graficzny, mapa turystyczna STRESZCZENIE: Do dziś nierozwiązanym problemem jest takie zapisywanie danych opisowych na mapie rastrowej, aby uzyskać możliwość ich ponownego odczytania przez przeglądarkę. W wielu przypadkach, nowy produkt kartograficzny posiadający taką umiejętność, mógłby stanowić konkurencje dla tradycyjnych produktów kartograficznych SIP. Jednocześnie tego rodzaju program nie wymagałby od użytkowników specjalistycznej wiedzy z dziedziny kartografii i SIP. Jego wykorzystanie przy tworzeniu i odczytywaniu map turystycznych będzie możliwe nawet przez osoby posiadające wiedzę z dziedziny geografii na poziomie szkoły średniej. Wieloletnie badania sposobów zapisywania danych opisowych na mapach rastrowych, oraz wykorzystania innych dokumentów graficznych w postaci rastrowej, doprowadziły do opracowania metody wygenerowania e-symboli na podstawie alfabetu źródłowego. Dla realizacji tej metody opracowano zestaw oprogramowania autorskiego, zawierający analizator, generator, edytor oraz przeglądarkę graficzną. W artykule przedstawiono sposób jego wykorzystania na przykładzie mapy turystycznej. Jako obiekt badań wybrano mapę turystyczną, ze względu na jej częste wykorzystanie w życiu codziennym i zawierającą przede wszystkim informacje o miejscach godnych zwiedzenia, szlakach turystycznych, środkach komunikacji, a także infrastrukturze turystycznej i rozrywkowej. Dzięki zastosowaniu przedstawionego w artykule oprogramowania zakres informacyjny mapy turystycznej można powiększyć o dowolny zestaw informacji bez utraty jej przejrzystości i budowy dodatkowej bazy danych. Elastyczność metody umożliwia wzbogacenie treści mapy o dowolny rodzaj informacji niezbędny z punktu widzenia użytkownika. 1. WPROWADZENIE Nowoczesny GIS wykorzystuje trójkomponentowy model przy realizacji technologii geoinformatycznej: dane opisowe obiektu, dane przestrzenne określające jego lokalizację oraz system kodowania obiektów do określenia relacji między obiektowo-graficznym dokumentem i danymi opisowymi (Longley i inni, 2005). Wszystkie te komponenty niezależne od fizycznego modelu zapisywania i przechowywania danych są dobrze znane i opisane w literaturze. Istnieją normy prawne i standardy narodowe, które regulują treść i formaty komponentów GIS, technologie ich pozyskiwania i aktualizacji, sposoby dostępu do danych i zasady bezpieczeństwa. Zgodnie z Directive 2007/2/EC of the European Parliament and of the Council 1
16 Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych) of 14 March 2007, odbywają się prace nad standardami danych przestrzennych (INSPIRE). Przy realizacji zapytań użytkownikowi przysługuje dostęp do wszystkich danych o obiektach, które są zapisane w bazach danych i plikach GIS. Wyniki zapytania w postaci hard copy mogą być przekazane użytkownikowi jako rastrowy obiektowograficzny dokument (mapa, ortofotomapa i inne) i w postaci tekstowego dokumentu. Zauważmy, że wydrukowany obiektowo-graficzny dokument, podobnie jak i mapa w technologii WMS (Standard Europejski ISO 19128: Geographic information: Web map server interface), prezentuje tylko położenie przestrzenne obiektów na rysunku, nie zawiera wszystkich danych opisowych i dlatego jego wykorzystanie jest bardzo ograniczone w porównaniu z możliwościami GIS. Dla uzyskania informacji o obiektach potrzebna jest w technologii WMS dodatkowa instrukcja GetFeatureInfo lub stylizowany deskryptor warstwy (SLD). Dla użytkowników zaliczanych do grupy ekspertów (geodeci, projektanci i inni) opracowanie mapy i baz danych opisowych przez oprogramowanie GIS jest niezbędne. Dla użytkownika masowego (małe firmy, administratorzy różnego szczebla, notariusze, rzeczoznawcy, właściciele nieruchomości i inni) w wielu przypadkach wykorzystanie GIS z punktu widzenia ekonomicznego i technicznego jest mało opłacalne, niemniej tego rodzaju użytkownicy to potencjalnie duży rynek zbytu produktów GIS, którego nie można ignorować. 2. PROBLEM BADAWCZY Rozwiązanie problemu polega na opracowaniu, z wykorzystaniem GIS, rastrowej mapy z danymi przestrzennymi, na której będą zapisane potrzebne użytkownikowi dane opisowe o obiektach. Do zapisywania danych opisowych można wykorzystać E-symbole (Żarnowski, 2003), w wyniku czego uzyskamy mapę semantyczną. W tym przypadku do wykonania zapytania do danych opisowych wystarczą zapisana w pliku mapa semantyczna oraz zwykły PC z oprogramowaniem do odczytania danych opisowych. Takie podejście będzie ekonomiczne i technicznie dostępne dla wielu użytkowników, co rozszerzy obszary zastosowania GIS i krąg jego użytkowników. Do realizacji postawionych celów konieczne jest opracowanie oprogramowania, które realizuje opracowanie mapy rastrowej wzbogaconej danymi opisowymi. W zestaw tego oprogramowania wchodzą programy, które mogą być wykorzystywane zarówno jako moduły samodzielne jak i kompleksowo: 1. Analizator tekstów - GZA_Analizator, 2. Generator e-symboli - GZA_Gen_Symboli, 3. Edytor map rastrowych - EZA_Edytor_MR, 4. Przeglądarka graficzna - EAZ_Browser_Map_ZDO. 3. MAPA RASTROWA DLA CELÓW TURYSTYCZNYCH Mapa rastrowa, będąca cyfrową reprezentacją mapy wykonanej w konkretnej skali i odwzorowaniu kartograficznym, tworzona jest najczęściej poprzez skanowanie map analogowych. Stała rozdzielczość takiej mapy powoduje, że nadaje się ona najlepiej 2
17 Anna Banaszek, Sebastian Banaszek, Aleksander Zarnowski do odwzorowania niewielkich obszarów, uniemożliwiających powstawanie zniekształceń charakterystycznych dla wybranego odwzorowania kartograficznego. Mapa taka ze względu na niewielki nakład pracy potrzebny do jej stworzenia, w odróżnieniu od map wektorowych (których wektoryzacja jest procesem pracochłonnym i długotrwałym), może być wykorzystywana z powodzeniem dla celów amatorskich np. turystycznych. Mapą turystyczną możemy nazwać każdą mapę przeznaczoną do użytkowania przez turystów, zawierającą przede wszystkim informacje o miejscach godnych zwiedzenia (zabytkach architektury i przyrody, pamiątkach historycznych i narodowych), szlakach turystycznych (pieszych, rowerowych, samochodowych), środkach komunikacji (przystankach autobusowych, stacjach kolejowych, przystaniach promowych), a także infrastrukturze turystycznej i rozrywkowej (miejscach noclegowych, restauracjach, kinach, barach, dyskotekach). Jedną z najczęściej używanych map turystycznych jest mapa drogowa (atlas samochodowy), realizowana w skalach zależnych głównie od obejmowanego obszaru, gęstości dróg, szczegółowości opracowania oraz dodatkowo zawartych elementów. Wśród map drogowych możemy wyróżnić: - przeglądowe mapy drogowe (obejmujące cały np. kontynent w skali rzędu 1: ) zawierające tylko najważniejsze drogi i największe miasta, - mapy obejmujące pojedyncze kraje (kraj wielkości Polski odwzorowywany jest w skali rzędu od 1: do 1: , - szczegółowe mapy drogowe (obejmujące poszczególne regiony w skali rzędu od 1: do 1: ). Na mapach drogowych najczęściej przedstawione zostają w sposób schematyczny szczegóły topograficzne, w szczególności rzeki i strumienie, zbiorniki wodne, linie kolejowe czy sieć dróg, wzbogacone o informacje przydatne osobom podróżującym samochodem, w tym turystom, dotyczące m.in. lokalizacji parkingów, stacji benzynowych, hoteli i moteli, drogowych przejść granicznych, lasów, rezerwatów przyrody, zabytków itp. Uzupełnieniem map drogowych i atlasów samochodowych są często schematyczne plany miast, zazwyczaj w stosunkowo dużej skali rzędu 1: Skala planu miasta w formie tradycyjnej (papierowej) stanowi kompromis pomiędzy jego dokładnością, rozmiarami arkusza papieru, na którym plan jest wydrukowany i rozległością miasta. Na ogół zawiera się w przedziale od 1: do 1: Plany miast z reguły przedstawiają oprócz siatki ulic wraz z ich nazwami położenie ważniejszych obiektów w mieście: zabytków, kościołów, muzeów, szpitali, aptek, posterunków policji, parków, stacji benzynowych itp., a także linii autobusowych, tramwajowych, trolejbusowych, metra i kolei oraz ich przystanków i stacji. Do planu zazwyczaj dołączony jest spis ulic i ważniejszych obiektów. Tego rodzaju mapy obecnie mogą być wykorzystywane zarówno w postaci tradycyjnego wydruku, jak i w postaci cyfrowej z zastosowaniem urządzeniach GPS i telefonów komórkowych. Obecny poziom technologiczny i ogólna dostępność do nowoczesnych urządzeń cyfrowych otwiera przed nami nowe możliwości wzbogacenia treści map tematycznych, 3
18 Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych) w tym map drogowych i turystycznych, o szereg informacji istotnych z punktu widzenia końcowego odbiorcy, a zastosowanie GIS alfabetu dodatkowo obniża koszty i upraszcza proces wzbogacania map o nowe informacje, a przede wszystkim ułatwia ich dystrybucję i odbiór niezaawansowanym użytkownikom. Zakres informacyjny mapy turystycznej można powiększyć o dowolny zestaw informacji np. w odniesieniu do miejsca noclegowego można udostępnić informacje dotyczące m.in.: nazwy, standardu, adresu, numeru telefonu, adresu , adresu strony internetowej, współrzędnych geograficznych, rodzaju i wyposażenia pokoi, usług dodatkowych czy cen. W przypadku kina poza w/w zestawem można opatrzyć dodatkową informacją o godzinach otwarcia, liczbie sal, liczbie miejsc, cenie biletów czy repertuarze. Tak dobrany zestaw informacji należy uważać za przykładowy i otwarty, elastyczność GIS alfabetu umożliwia wzbogacenie treści mapy o dowolny rodzaj informacji. 4. OPROGRAMOWANIE DO OPRACOWANIA MAP SEMANTYCZNYCH 4.1. Analizator tekstów Głównym zadaniem programu GZA_Analizator.exe jest przeprowadzanie analizy wprowadzonego teksu pod kątem wykorzystanego w nim alfabetu oraz jego optymalizacji. W wyniku jego działania, wygenerowany zostaje plik zawierający indywidualnie dopasowany alfabet, składający się tylko ze znaków zawartych we wprowadzonym tekście, w kolejności, zoptymalizowanej z punktu widzenia częstotliwości wystąpienia liter i liczb w tekście. Utworzony plik niezbędny jest do poprawnego zakodowania, a potem odkodowania tekstu do i z postaci e-symbolu. Po uruchomieniu programu GZA_Analizator, w oknie pojawi się menu główne, w którym znajdują się dwie zakładki: Teksty, Alfabet i przycisk Zakończ. Po rozwinięciu zakładki Teksty otrzymujemy dostęp do opcji Czytaj i statystyka (rys. 1). Opcja Czytaj służy do wczytania żądanego tekstu w formie specjalnie spreparowanego pliku. W tekście wykorzystuje się symbole specjalne: # - znacznik zakończenia słowa, $ - znacznik zakończenia zdania. Rys. 1. Okno programu GZA_Analizator. Źródło: opracowanie własne. Przykładowy fragment tekstu pokazano na rysunku 2. Po wczytaniu pliku z tekstem będzie udostępniona opcja Statystyka, która wykonuje analizę wprowadzonego tekstu pod kątem wykorzystanego w nim alfabetu i znaków w nim występujących. 4
19 Anna Banaszek, Sebastian Banaszek, Aleksander Zarnowski Rys. 2. Format spreparowanego tekstu na potrzeby generowania e-symboli (Źródło: opracowanie własne) Wczytanie i przeanalizowanie tekstu skutkuje uaktywnieniem zakładki Alfabet, w której występują dwie opcje: Generuj i Zapisz (rys. 3). Rys. 3. Okno programu GZA_Analizator z rozwiniętą zakładką Alfabet (Źródło: opracowanie własne) Opcja Generuj tworzy plik zawierający zoptymalizowany alfabet wygenerowany na podstawie przeprowadzonej wcześniej analizy:.#opks12inwzdel0art9 8gy-7hmu()35*/4@ń Opcja Zapisz służy do zapisywania wygenerowanego pliku w pamięci stałej. Przycisk Zakończ w menu głównym zamyka program Generator e-symboli Głównym zadaniem programu GZA_Gen_Symboli jest wygenerowanie e-symbolu w postaci znaku kartograficznego lub obrazu cyfrowego, na podstawie alfabetu utworzonego w programie GZA_Analizator oraz wprowadzonego tekstu. Wygenerowany e-symbol może zostać wpasowany na mapę rastrową. Główne okno programu zawiera menu, w którym znajdują się cztery zakładki: Alfabet, Zdanie, Tekst, e-symbol oraz przyciski Zakończ i Help. Po rozwinięciu zakładki Alfabet otrzymujemy dostęp do opcji Czytaj (rys. 4). Rys. 4. Okno programu GZA_Gen-Symboli z rozwiniętą zakładką Alfabet (Źródło: opracowanie własne) 5
20 Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych) Opcja Czytaj służy do wczytania pliku tekstowego z wybraną wersją alfabetu utworzoną i zoptymalizowaną w programie GZA_Analizator. Zakładka Zdanie udostępnia opcje: Czytaj, Napisz i Zapisz (rys. 5). Rys. 5. Okno programu GZA_Gen-Symboli z rozwiniętą zakładką Zdanie (Źródło: opracowanie własne) Opcja Czytaj umożliwia wczytanie do programu pliku z wcześniej przygotowanym zdaniem, a opcja Napisz służy do wprowadzania zdania bezpośrednio z klawiatury. Opcja Zapisz pozwala zapisać wpisane zdanie do pliku. Rozwinięcie zakładki Tekst powoduje udostępnienie opcji: Czytaj i Utwórz katalog biblioteki (rys. 6). Opcja Czytaj umożliwia wczytanie do programu pliku z wcześniej przygotowanym tekstem składającym się z co najmniej dwóch pojedynczych zdań, a opcja Utwórz katalog biblioteki pozwala założyć indywidualny katalog w którym umieszczone zostaną wygenerowane symbole. Rys. 6. Okno programu GZA_Gen-Symboli z rozwiniętą zakładką Tekst (Źródło: opracowanie własne) Zakładka e-symbol zawiera opcje: Generuj znak kartograficzny, Generuj obraz cyfrowy, Generuj bibliotekę znaków kartograficznych, Generuj bibliotekę obrazów cyfrowych i Zapisz (rys. 7). Rys. 7. Okno programu GZA_Gen-Symboli z rozwiniętą zakładką e-symbol (Źródło: opracowanie własne) Opcje Generuj znak kartograficzny (rys. 8A) oraz Generuj obraz cyfrowy (rys. 8B) służą odpowiednio do wygenerowania znaków kartograficznych i obrazów cyfrowych 6
21 Anna Banaszek, Sebastian Banaszek, Aleksander Zarnowski zadanych wcześniej zdań a opcje Generuj bibliotekę znaków kartograficznych i Generuj bibliotekę obrazów cyfrowych generują odpowiednio zbiory znaków kartograficznych i obrazów cyfrowych dla wprowadzonych tekstów. Opcja Zapisz służy do zapisywania wygenerowanych znaków i obrazów. A Rys. 8. E-Symbol wygenerowany w postaci: A- znaku kartograficznego, B- obrazu cyfrowego (Źródło: opracowanie własne) Przycisk Zakończ zamyka działanie programu a przycisk Help wyświetla informacje o programie Edytor map rastrowych Program EZA_Edytor_MR służy do manualnego wpasowywania wygenerowanych e-symboli na mapę rastrową. Menu programu zawiera następujące zakładki: Mapa i Fragment oraz przyciski Biblioteka, Zakończ i Help. W zakładce Mapa występują opcje Czytaj, Zapisz mapę i Hider (rys. 9). B Rys. 9. Okno programu EZA_Edytor_MR z rozwiniętą zakładką Mapa (Źródło: opracowanie własne) Opcja Czytaj umożliwia wczytanie do programu pliku z mapą rastrową, która ma zostać wzbogacana o warstwę informacyjną. Po wykonaniu funkcji Czytaj w oknie pojawi się kartogram z obrazem mapy, który daje możliwość użytkownikowi wyboru odpowiedniego fragmentu mapy do edycji. Opcja Zapisz mapę służy zapisywaniu wzbogaconej danymi opisowymi mapy semantycznej, a opcja Hider wyświetla szczegółowe informacje o formacie pliku mapy rastrowej. Przyciski Biblioteka pozwala dokonać wyboru biblioteki symboli, które mają zostać wprowadzone na mapę. Po wykonaniu funkcji Biblioteka otrzymujemy dostęp do okna z wyświetloną biblioteką znaków kartograficznych lub obrazów rastrowych w formacie pozwalającym umieścić je w obrazie rastrowym (rys.10). 7
22 Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych) Rys. 10. Lista znaków kartograficznych (obrazów cyfrowych) (Źródło: opracowanie własne) Zakładka Fragment zawiera opcję Wybierz fragment mapy, która umożliwia wybór fragmentu mapy przeznaczonego do edycji. W górnej części obszaru roboczego rozmieszczone zostało dodatkowe menu udostępniające przyciski: zwiększenia skali obrazu, zmieszenia skali obrazu, centrowania obrazu, wyboru i wstawiania e-symbolu, cofania operacji wstawiania, zapisania fragmentu edytowanej mapy. Wygląd fragmentu mapy semantycznej po wyborze i wstawianiu e-symbolu w zakładce Fragment przedstawiono na rysunku 12. Rys. 12. Obszar roboczy po wpasowaniu danych opisowych (Źródło: opracowanie własne) Przycisk Zakończ zamyka działanie programu a przycisk Help wyświetla informacji o programie. 5. WNIOSKI Wykorzystanie e-symboli daje możliwość wygenerowania w postaci rastrowej danych opisowych obiektów turystycznych i rekreacyjnych (informacje o zabytkach, hotelach, 8
23 Anna Banaszek, Sebastian Banaszek, Aleksander Zarnowski restauracjach), które mogą być wklejane w mapę rastrową przed jej wydrukiem. Użytkownik wykorzystując dedykowane oprogramowanie (EAZ_Browser_ Map_ZDO) oraz odpowiedni odbiornik (komputer stacjonarny, laptop, palmtop, telefon komórkowy) może odczytać E-symbole, które mogą zostać przedstawione w postaci tekstu w języku naturalnym. Każdy użytkownik może używać własnego alfabetu podstawowego do generowania e-symboli i w ten sposób zabezpieczyć poufność informacji (np. własnych notatek odnoszących się do obiektów turystycznych). Dzięki temu z jednego urządzenia i mapy rastrowej może niezależnie korzystać kilku użytkowników i każdy z nich będzie wstanie odczytać tylko informacje zapisane przy wykorzystaniu e-symboli kodowanych alfabetem uniwersalnym lub jego własnym.. Badania wykonano w ramach projektu badawczego N /2971 pt. Opracowanie symboli SIP-alfabetu i ich zastosowanie w mapach rastrowych i ortofotomapach cyfrowych" (Decyzja Nr 2971/T02/2006/31 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn r). 6. LITERATURA Longley P. A., Goodchild M. F., Maguire D. J., Rhind D. W Geographic Information Systems and Science, Chichester: Wiley. 2nd Edition Mogiłło-Suchowera S. i in Instrukcja techniczna K-1. Mapa zasadnicza: Wydanie 3, Kordab Polska SP. Z O.O., Łódź. Prawo geodezyjne i kartograficzne. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. (Dz.U Nr 30, poz. 163 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie z dnia 24 marca 1999 r. (Dz.U Nr 30, poz. 297). Zespół ds. Krajowego profilu metadanych w zakresie geoinformacji. (2007). Eksperymentalna implementacja meta danych w zakresie informacji przestrzennej w Polsce na potrzeby projektu GEOPORTAL.GOV.PL ( Żarnowski A E-język i generowanie symboli E-języka na podstawie transformacji tekst-grafika, Arch. Fotogram., Kart. i Teledetekcji, vol. 13A, Wrocław. 9
24 Oprogramowanie do zapisywania danych opisowych na mapie rastrowej (na przykładzie map turystycznych) PROGRAMS FOR RECORDING SEMANTIC DATA ON A RASTER MAP (AS EXEMPLIFIED BY TOURIST MAPS) KEY WORDS: GIS, Raster Map, Semantic Data, Graphic Editor, Maps for Tourists Summary Recording semantic data on a raster map and thus making it amenable to reading through a browser has so far posed an unsolved problem. In numerous cases, such a new cartographic product would be an advantage over traditional cartographic GIS products. The advantage would be augmented by no need for a user to have specialized knowledge and command of GIS. The knowledge of geography at the secondary-school level would be sufficient to create and use such maps. Long-term research on methods for recording semantic information on raster maps and on the use of other graphic documents in a raster form have resulted in developing methods for generating e-symbols based on the source alphabet. To implement the method, the authors have developed a software package containing an analyzer, an e-symbol library generator, an editor for placing e-symbols on a raster map, and a graphic browser for reading the semantic information written on a raster map. The paper describes application of the software on a tourist map as an example. The study is based on a map type that is commonly used by tourists, which contains mostly information on places worth visiting (historical and national monuments of architecture and nature), tourist trails (for pedestrians, bikers, cars), transportation system (bus stops, railway stations, ferry terminals), as well as on tourist infrastructure and entertainment (accommodation, restaurants, cinemas, bars, discos). The software described in the paper makes it possible to extend the information content of such a tourist map by any additional items (e.g., standard, address, phone number, and address of accommodation, geographical coordinates, etc.) without loss of clarity and without any need to build an extra database. Flexibility of the method presented makes it possible to supplement the contents of such map by including any type of information important for the user. dr Anna Banaszek anna.banaszek@uwm.edu.pl tel. (+48 89) dr inż. Sebastian Banaszek banaszek@uwm.edu.pl tel. (+48 89) dr hab. inż. Aleksander Żarnowski aleksander.zarnowski@uwm.edu.pl tel. (+48 89)
25 Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN WYZNACZANIE IMPERFEKCJI KSZTAŁTU WYSMUKŁYCH BUDOWLI W OPARCIU O ZNANE ELEMENTY ORIENTACJI KĄTOWEJ KAMERY DETERMINATION OF SHAPE IMPERFECTIONS OF LOFTY STRUCTURES BASED ON KNOWN ELEMENTS OF ANGULAR ORIENTATION OF THE CAMERA Jerzy Bernasik, Sławomir Mikrut Katedra Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie SŁOWA KLUCZOWE: imperfekcja kształtu, elementy orientacji kątowej, kalibracja, kamera metryczna, fototeodolit cyfrowy STRESZCZENIE: Artykuł prezentuje opracowaną na potrzeby projektu badawczego MNiSzW metodykę analizy obrazów cyfrowych i przetwarzania wyników pomiaru, umożliwiającą wyznaczanie imperfekcji kształtu wysmukłych budowli w oparciu o znane elementy orientacji kątowej kamery. Do obliczeń zastosowano zmodyfikowane procedury stosowane w przypadku pomiarów wychyleń od pionu wysmukłych budowli typu wieżowego. Skonstruowano i przetestowano autorski system mający spełniać funkcję fototeodolitu cyfrowego. Aparat metryczny Rollei 6008 z przystawką cyfrową P20 z zainstalowanymi 4 libellami jest mocowany na teodolicie Theo 010B. Urządzenie umożliwia wykonywanie zdjęć poziomych, oraz nachylonych pod kątem 23. Do testów użyto obiektywu o ogniskowej 80 mm, którego kalibrację wykonano fabrycznie, przy ustawieniu ogniskowania na nieskończoność. Autorzy opracowali procedury pozwalające na wykonywanie automatycznych pomiarów na obrazie cyfrowym. Do wykrywania krawędzi obiektu i pomiaru na obrazie cyfrowym wykorzystano algorytmy podpikselowej analizy obrazu. Bazują one na detekcji pojedynczych punktów przekroi krawędziowych, a następnie na wpasowaniu odpowiedniej funkcji reprezentującej badany kształt obiektu. Algorytmy zostały oprogramowanie w języku C++ i zaimplementowane do systemu. Zastosowane algorytmy pozwalają również na zbadanie dokładności lokalizacji krawędzi testowanych obiektów. 1. WSTĘP Zgodnie z definicją dr inż. Adama Zaborskiego z Instytutu Mechaniki Budowli, Wydziału Inżynierii Lądowej, Politechniki Krakowskiej, imperfekcja to niedoskonałość, odchyłka geometrii albo właściwości od wyidealizowanych (Leksykon, 2008). Autorzy pod pojęciem imperfekcji kształtu wysmukłych budowli rozumieją różnice w geometrii kształtu obiektów wysmukłych (wieże, kominy itp.). To zagadnienie jest przedmiotem badań prowadzonych przez autorów w ramach projektu badawczego MNiSzW, których wstępne wyniki zaprezentowano w niniejszym artykule. Celem badań było zbadanie przydatności algorytmów wyznaczania imperfekcji kształtu wysmukłych budowli w oparciu o znane elementy kątowej orientacji kamery. 11
26 Wyznaczanie imperfekcji kształtu wysmukłych budowli w oparciu o znane elementy orientacji kątowej kamery Sama problematyka jest stosunkowo znana, jednak autorzy zaproponowali nowe podejście, polegające na budowie fototeodolitu cyfrowego w oparciu o wysokorozdzielczą kamerę cyfrową firmy RolleiMetric. 2. WSPÓŁCZESNE KONSTRUKCJE CYFROWYCH FOTOTEODOLITÓW Problem integracji kamery cyfrowej z teodolitem jest aktualnym zagadnieniem, nad którego rozwiązaniem pracuje się w wielu instytucjach naukowych i komercyjnych na całym świecie. Przykładem takiego rozwiązania może być zintegrowany system - teodolit z kamerą cyfrową, zaproponowany przez japońską firmę Topcon Corporation. Po raz pierwszy został on pokazany w Stuttgarcie na targach Intergeo 2004 pod nazwą tachimetru elektronicznego serii GPT Instrumenty tej serii są pierwsze na świecie jeśli chodzi o łączenie najnowszej cyfrowej technologii obrazu z tachimetrem elektronicznym. Jeden z nowszych systemów - wideotachimetr GPT 9000-A IS jest próbą integracji tachimetru oraz kamery cyfrowej. Pozwala on na bezlustrowy pomiar odległości wraz z rejestracją obrazu (Topcon, 2008). Instrumenty te jednak posiadają rozdzielczość matrycy CCD (1.3 MP), co ogranicza przydatność ich do celów typowo fotogrametrycznych. W Polsce również podjęto próby integracji kamer cyfrowych z teodolitem. PGE KWB Bełchatów S.A., Dział Mierniczy zakupił kamerę RolleiMetric z przystawką cyfrową P45 o rozdzielczości 39 mln pikseli. System ma służyć do comiesięcznej inwentaryzacji wyrobiska. Początkowo zintegrowano kamerę z tachimetrem elektronicznym, ale ze względów praktycznych zrezygnowano z tego pomysłu (konstrukcja była ciężka, problemy z przenoszeniem sprzętu, itp.). Aktualnie wykonano przystawkę pozwalająca na zamontowanie kamery na statywie i jej obrót w pionie i w poziomie. Pomiaru kątów dokonuje się poprzez umieszczenie tachimetru w miejsce kamery. Konstrukcja w chwili obecnej jest w fazie testowania. 3. KONSTRUKCJA FOTOTEODOLITU CYFROWEGO NA BAZIE KAMERY ROLLEIMETRIC 6008 AF 3.1. Kamera cyfrowa RolleiMetric 6008 AF i jej oprzyrządowanie Doświadczenia wyniesione z prac nad adaptacją kamery Kodak DCS 760 do pomiaru wysmukłych budowli (Bernasik, Mikrut 2007) stanowiły punkt wyjścia dla koncepcji opisywanego fototeodolitu cyfrowego. Wnioski, które zaważyły nad przyjętymi rozwiązaniami można ująć w trzech grupach: - nie uda się uzyskać wysokiej powtarzalności przestrzennej orientacji kamery, jeśli nie będzie ona stanowić z libellami nierozerwalnej całości, - trzeba zrezygnować ze śrub rektyfikacyjnych, stosując w zamian prostą metodę wyznaczania stałych poprawek rektyfikacyjnych wykorzystywanych później w obliczeniach, - nie dysponując pieniędzmi na zakup kamery cyfrowej o najwyższej rozdzielczości (planowano pierwotnie wykorzystanie kamery z przystawką cyfrową 39 megapikseli), która mogła spełnić wysokie wymagania dokładnościowe pomiaru wysmukłego obiektu, przyjęto koncepcję fotografowania częściami. 12
27 Jerzy Bernasik, Sławomir Mikrut Kamera RolleiMetric 6008AF (rys.1) jest wyposażona w przystawkę cyfrową o wymiarach matrycy mm mm, liczbie pikseli (16.6 mln pikseli) i rozmiarze piksela 9 μm. Przy długoogniskowym obiektywie (f = 80mm), stosując ręczny pomiar obrazu, z dokładnością 0.33 piksela, można osiągnąć rozdzielczość kątową rzędu 24. Zbliżono się zatem do poziomu dokładnościowego standardowego teodolitu klasy Theo 020 (wystarczającego często w przypadku pomiaru punktów niesygnalizowanych). Przy podpikselowej dokładności pomiaru rzędu 0.1 piksela można osiągnąć dokładność precyzyjnego teodolitu klasy Theo 010. Odbywa się to jednak kosztem ograniczonego zasięgu kątowego kamery (tylko 25 ). W sytuacji, gdy możliwy jest dokładny pomiar wysmukłej budowli tylko z niewielkiej odległości, mały zasięg pionowy zmusza do fotografowania i opracowywania wysokiego obiektu częściami. Dlatego przystosowano kamerę do rejestracji zdjęć poziomych i zdjęć nachylonych pod kątem 23, co daje sensowny zasięg pionowy do 35.5, przy dwustopniowej zakładce obydwu zdjęć. Dla porównania, zasięg górny kamery Photheo 19/1318 to niecałe 26. W konstrukcji zastosowano libelle o przewadze 30. Autorami proponowanego rozwiązania są: Jerzy Bernasik i Marek Palusiński (projekt rozwiązania mechanicznego). Ostateczną postać nowego fototeodolitu cyfrowego przedstawiają rysunki 2 i 3. Rys.1. Kamera RolleiMetric 6008 AF z przystawką cyfrową 13
28 Wyznaczanie imperfekcji kształtu wysmukłych budowli w oparciu o znane elementy orientacji kątowej kamery Rys. 2. Elementy teodolitu cyfrowego: 1 kamera RolleiMetric, 2 płyta metalowa z libellami, 3 nasadka na teodolit, 4 teodolit ZeissTheo 010B Rys. 3a. Fototeodolit w ustawieniu do zdjęcia poziomego Rys. 3b. Fototeodolit w ustawieniu do zdjęcia nachylonego(widoczny sygnał do zdjęć rektyfikacyjnych) 3.2. Wyznaczenie poprawek rektyfikacyjnych kamery Poprawki rektyfikacyjne dκ, dω, dφ, które określają odchylenia kątowych elementów orientacji kamery od wymaganych od zrektyfikowanej kamery, wyznaczono na polu testowym. Zastosowana metoda zdjęć przeciwległych (Bernasik, Mikrut, 2007) polega na zarejestrowaniu obrazów z dwóch przeciwległych stanowisk i pomiarze dwóch punktów krawędzi obiektu oraz sygnału ustawionego na przeciwległym stanowisku. Opracowaną metodę należało zmodyfikować, gdyż sygnał ustawiany na przeciwległym stanowisku nie mieści się w zasięgu pionowym (w tym konkretnym przypadku) zdjęcia 14
29 Jerzy Bernasik, Sławomir Mikrut nachylonego; jego funkcję przejął punkt wspólny krawędzi budynku widoczny na obydwu zdjęciach. Jedno ze zdjęć pola testowego ukazuje rysunek 4. Rys. 4. Zdjęcie nachylone pola testowego Na stanowiskach rektyfikacyjnych (A i B) wykonano łącznie 12 zdjąć, na podstawie których wyznaczono ostateczne stałe kątowe elementy orientacji kamery. Dla zdjęć poziomych wyznaczono: κ = , ω = , φ = oraz dla zdjęć nachylonych: κ = , ω = , φ = (kąty podano w radianach). Kontrola poprawności wyznaczenia poprawek dokonana na niezależnych odcinkach wykazała poprawność postępowania, zaś rozbieżności wskazują, że błąd średni ręcznego pomiaru punktu nie przekraczał 0.5 piksela. Finalnymi wartościami są współrzędne ekwiwalentne punktów (Xe, Ze) w pionowej płaszczyźnie obiektu (krawędzi budynku), odległej o Ye = m, które zostały obliczone wg wzorów (1), (2), (3). x cos cos sin sin sin y sin cos cos sin sin z cos sin sin cos cos cos sin cos sin sin sin cos x' sin sin cos sin cos ck cos cos z' (1) X Ye y x e (2) Z Ye y z e (3) 15
TECHNOLOGIA OPRACOWANIA RASTROWYCH MAP TURYSTYCZNYCH Z DANYMI OPISOWYMI OBIEKTÓW*
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 20, 2009, s. 15 24 ISBN 978-83-61-576-10-5 TECHNOLOGIA OPRACOWANIA RASTROWYCH MAP TURYSTYCZNYCH Z DANYMI OPISOWYMI OBIEKTÓW* TECHNOLOGY OF PREPARING
Bardziej szczegółowoOPROGRAMOWANIE DO ZAPISYWANIA DANYCH OPISOWYCH NA MAPIE RASTROWEJ (NA PRZYK ADZIE MAP TURYSTYCZNYCH)
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN 978-83-61576-08-2 OPROGRAMOWANIE DO ZAPISYWANIA DANYCH OPISOWYCH NA MAPIE RASTROWEJ (NA PRZYK ADZIE MAP TURYSTYCZNYCH) PROGRAMS FOR
Bardziej szczegółowoSpis treści CZĘŚĆ I POZYSKIWANIE ZDJĘĆ, OBRAZÓW I INNYCH DANYCH POCZĄTKOWYCH... 37
Spis treści Przedmowa... 11 1. Przedmiot fotogrametrii i rys historyczny jej rozwoju... 15 1.1. Definicja i przedmiot fotogrametrii... 15 1.2. Rozwój fotogrametrii na świecie... 23 1.3. Rozwój fotogrametrii
Bardziej szczegółowoTELEDETEKCJA ŚRODOWISKA dawniej FOTOINTERPRETACJA W GEOGRAFII. Tom 51 (2014/2)
TELEDETEKCJA ŚRODOWISKA dawniej FOTOINTERPRETACJA W GEOGRAFII Półrocznik Tom 51 (2014/2) POLSKIE TOWARZYSTWO GEOGRAFICZNE Oddział Teledetekcji i Geoinformatyki WARSZAWA www.ptg.pan.pl./?teledetekcja_%a6rodowiska
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Vol. 17a. Adamczyk J., Będkowski K. Odwzorowanie wybranych obiektów krajobrazu w danych lotniczego skanowania laserowego...
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 17, 2007 ISBN 978-83-920594-9-2 SPIS TREŚCI Vol. 17a Adamczyk J., Będkowski K. Odwzorowanie wybranych obiektów krajobrazu w danych lotniczego skanowania
Bardziej szczegółowoTEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH MAGISTERSKICH STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2011/2012
STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2011/2012 Instytut Geodezji GEODEZJA GOSPODARCZA PROMOTOR Ocena wykorzystania algorytmów interpolacyjnych do redukcji ilości danych pozyskiwanych w sposób
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE IMPERFEKCJI KSZTAŁTU WYSMUKŁYCH BUDOWLI W OPARCIU O ZNANE ELEMENTY ORIENTACJI KĄTOWEJ KAMERY
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 18, 2008 ISBN 978-83-61576-08-2 WYZNACZANIE IMPERFEKCJI KSZTAŁTU WYSMUKŁYCH BUDOWLI W OPARCIU O ZNANE ELEMENTY ORIENTACJI KĄTOWEJ KAMERY DETERMINATION
Bardziej szczegółowoPROMOTOR TEMAT PRACY DYPLOMOWEJ MAGISTERSKIEJ KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH MAGISTERSKICH STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA (STDS i SNDS) ROK AKADEMICKI 2011/2012 Katedra Fotogrametrii i Teledetekcji * PROMOTOR TEMAT PRACY DYPLOMOWEJ
Bardziej szczegółowoArchiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 16, 2006 ISBN X SPIS TREŚCI
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 16, 2006 ISBN 978-83-920594-5-X SPIS TREŚCI J. Adamczyk Zastosowanie podejścia obiektowego w badaniach transgranicznych na wschodniej granicy Unii
Bardziej szczegółowoPRACA LICENCJACKA SPECJALNOŚĆ: GEOINFORMACJA PROPONOWANA PROBLEMATYKA W ROKU AKADEMICKIM 2016/2017
PRACA LICENCJACKA SPECJALNOŚĆ: GEOINFORMACJA PROPONOWANA PROBLEMATYKA W ROKU AKADEMICKIM 2016/2017 Dr Jolanta Czerniawska (jolczer@amu.edu.pl) 1. Analizy morfometryczne i wizualizacja rzeźby wybranego
Bardziej szczegółowoOgólnopolskie Sympozjum Naukowe "Opracowania Cyfrowe w Fotogrametrii, Teledetekcji i GIS" Stare Jabłonki 2006
Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe "Opracowania Cyfrowe w Fotogrametrii, Teledetekcji i GIS" Stare Jabłonki 2006 Joanna Adamczyk Zastosowanie podejścia obiektowego w badaniach transgranicznych na wschodniej
Bardziej szczegółowo7. Metody pozyskiwania danych
7. Metody pozyskiwania danych Jedną z podstawowych funkcji systemu informacji przestrzennej jest pozyskiwanie danych. Od jakości pozyskanych danych i ich kompletności będą zależały przyszłe możliwości
Bardziej szczegółowoTELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD 10
TELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD 10 Fotogrametria to technika pomiarowa oparta na obrazach fotograficznych. Wykorzystywana jest ona do opracowywani map oraz do różnego rodzaju zadań pomiarowych.
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia w pracy z danymi rastrowymi w ArcGIS Marcin Paź Esri Polska
Wybrane zagadnienia w pracy z danymi rastrowymi w ArcGIS 10.1 Marcin Paź Esri Polska Zagadnienia Koncepcja rastra Typy danych rastrowych Właściwości rastrów Modele danych rastrowych w ArcGIS Przetwarzanie
Bardziej szczegółowoKatedra Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska
Katedra Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska Wydział Geodezji Górniczej i InŜynierii Środowiska AGH w Krakowie Opracowanie zespołowe G I F T GeoInformatyka Fotogrametria i Teledetekcja
Bardziej szczegółowoTrendy nauki światowej (1)
Trendy nauki światowej (1) LOTNICZE PLATFORMY BEZZAŁOGOWE Badanie przydatności (LPB) do zadań fotogrametrycznych w roli: nośnika kamery cyfrowej, nośnika skanera laserowego, nośnika kamery wideo, zintegrowanej
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI CONTENTS Krzysztof Bakuła, Wojciech Ostrowski Małgorzata Błaszczyk
SPIS TREŚCI CONTENTS Krzysztof Bakuła, Wojciech Ostrowski Zastosowanie cyfrowej kamery niemetrycznej w fotogrametrii lotniczej na wybranych przykładach.... 11 The application of non-metric digital camera
Bardziej szczegółowoKATEDRA FOTOGRAMETRII I TELEDETEKCJI GEODEZJA I GEOINFORMATYKA
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INśYNIERSKICH - STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2010/2011 PROMOTOR TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INśYNIERSKICH Dr hab. 1. Budowa cyfrowych obrazów Zygmunt epipolarnych.
Bardziej szczegółowoKoncepcja pomiaru i wyrównania przestrzennych ciągów tachimetrycznych w zastosowaniach geodezji zintegrowanej
Koncepcja pomiaru i wyrównania przestrzennych ciągów tachimetrycznych w zastosowaniach geodezji zintegrowanej Krzysztof Karsznia Leica Geosystems Polska XX Jesienna Szkoła Geodezji im Jacka Rejmana, Polanica
Bardziej szczegółowoPatronat KOMUNIKAT 2
Patronat KOMUNIKAT 2 Polskie Towarzystwo Fotogrametrii i Teledetekcji Zarząd Główny Stowarzyszenia Geodetów Polskich oraz Katedra Geoinformatyki, Wydział Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji Politechniki
Bardziej szczegółowodr hab. inż. prof. nadzw. AM Andrzej Klewski prof. nadzw. AM Andrzej Klewski prof. nadzw. AM Andrzej Klewski prof. nadzw. AM Andrzej Klewski
Tematy prac dyplomowych INŻYNIERSKICH dla studentów studiów STACJONARNYCH prowadzone przez nauczycieli akademickich KATEDRY GEOINFORMATYKI na rok akademicki 2011/2012 kierunek GEODEZJA I KARTOGRAFIA Lp.
Bardziej szczegółowoPodstawy przetwarzania danych pochodzących z lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360 firmy QCoherent
Podstawy przetwarzania danych pochodzących z lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360 firmy QCoherent Mateusz Maślanka QCoherent Product Manager mateusz.maslanka@progea.pl Przebieg prezentacji
Bardziej szczegółowoDIGITAL PHOTOGRAMMETRY AND LASER SCANNING IN CULTURAL HERITAGE SURVEY
DIGITAL PHOTOGRAMMETRY AND LASER SCANNING IN CULTURAL HERITAGE SURVEY Fotogrametria cyfrowa i skaning laserowy w dokumentacji i archiwizacji obiektów dziedzictwa kulturowego Autorzy artykułu: A. Guarnieria,
Bardziej szczegółowoGenerowanie ortofotomapy w aplikacji internetowej Orthophoto Generation in the Web Application
Zygmunt Paszotta Zakład Fotogrametrii i Teledetekcji Uniwersytet Warmińsko-Mazurski Generowanie ortofotomapy w aplikacji internetowej Orthophoto Generation in the Web Application Tworzenie ortofotmapy
Bardziej szczegółowoArchiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji. Archives of Photogrammetry, Cartography and Remote Sensing
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji Archives of Photogrammetry, Cartography and Remote Sensing Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji jest serią wydawniczą powołaną przez organizacje
Bardziej szczegółowoPodstawy przetwarzania danych pochodzących z lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360 firmy QCoherent
Podstawy przetwarzania danych pochodzących z lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360 firmy QCoherent Mateusz Maślanka Specjalista ds. oprogramowania LiDAR mateusz.maslanka@progea.pl Mateusz
Bardziej szczegółowoProjekt rejestratora obiektów trójwymiarowych na bazie frezarki CNC. The project of the scanner for three-dimensional objects based on the CNC
Dr inż. Henryk Bąkowski, e-mail: henryk.bakowski@polsl.pl Politechnika Śląska, Wydział Transportu Mateusz Kuś, e-mail: kus.mate@gmail.com Jakub Siuta, e-mail: siuta.jakub@gmail.com Andrzej Kubik, e-mail:
Bardziej szczegółowoSystemy Informacji Geograficznej
2-letnie studia magisterskie na kierunku Geografia Zakład Systemów Informacji Geograficznej, Kartografii i Teledetekcji Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego Szczegółowe
Bardziej szczegółowoZastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska. ćwiczenia II
Zastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska ćwiczenia II Satelitarna interferometria radarowa Sentinel-1 Toolbox owprowadzenie do programu Sentinel-1 Toolbox. Podczas zajęć wykorzystywane będę obrazy
Bardziej szczegółowoFotogrametria - Z. Kurczyński kod produktu: 3679 kategoria: Kategorie > WYDAWNICTWA > KSIĄŻKI > FOTOGRAMETRIA
Zapraszamy do sklepu www.sklep.geoezja.pl I-NET.PL Sp.J. o. GeoSklep Olsztyn, ul. Cementowa 3/301 tel. +48 609 571 271, 89 670 11 00, 58 7 421 571 faks 89 670 11 11, 58 7421 871 e-mail sklep@geodezja.pl
Bardziej szczegółowoWykorzystanie standardów serii ISO 19100 oraz OGC dla potrzeb budowy infrastruktury danych przestrzennych
Wykorzystanie standardów serii ISO 19100 oraz OGC dla potrzeb budowy infrastruktury danych przestrzennych dr inż. Adam Iwaniak Infrastruktura Danych Przestrzennych w Polsce i Europie Seminarium, AR Wrocław
Bardziej szczegółowoWykład 13. Systemy Informacji Przestrzennej. Systemy Informacji Przestrzennej 1
Wykład 13 Systemy Informacji Przestrzennej Systemy Informacji Przestrzennej 1 Mapa jako element Systemu Informacji Geograficznej Systemy Informacyjne Systemy Informacji przestrzennej Systemy Informacji
Bardziej szczegółowoSYSTEM INFORMACJI GIS DLA POTRZEB GOSPODARKI WODNEJ WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIEGO
ANNA SZCZEPANIAK-KREFT 1 SYSTEM INFORMACJI GIS DLA POTRZEB GOSPODARKI WODNEJ WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIEGO 1. Wstęp Komputerowe systemy GIS określane bywają jako System Informacji Przestrzennej, przy czym
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE KARTOGRAFÓW NA STUDIACH UNIWERSYTECKICH A ZAWODOWE UPRAWNIENIA KARTOGRAFICZNE
Krzysztof Kałamucki UMCS w Lublinie, Zakład Kartografii i Geomatyki Jolanta Korycka-Skorupa Uniwersytet Warszawski, Katedra Kartografii Waldemar Spallek Uniwersytet Wrocławski, Zakład Geoinformatyki i
Bardziej szczegółowoDane teledetekcyjne. Sławomir Królewicz
Dane teledetekcyjne Sławomir Królewicz Teledetekcja jako nauka Teledetekcja to dziedzina wiedzy, nauki zajmująca się badaniem właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych przedmiotów bez bezpośredniego
Bardziej szczegółowoPotencjał wysokorozdzielczych zobrazowań Ikonos oraz QuickBird dla generowania ortoobrazów.
Dr inż.. Ireneusz Ewiak Instutut Geodezji i Kartografii 02-679 Warszawa, ul. Modzelewskiego 27 rene@igik.edu.pl Potencjał wysokorozdzielczych zobrazowań Ikonos oraz QuickBird dla generowania ortoobrazów.
Bardziej szczegółowoWykorzystanie w edukacji morskiej platformy GIS Systemu Informacji Geograficznej
Wykorzystanie w edukacji morskiej platformy GIS Systemu Informacji Geograficznej dr Dariusz KLOSKOWSKI Modular Consulting darek_klos@op.pl UZASADNIENIE Skąd w społeczeństwie informacyjnym pozyskać aktualne
Bardziej szczegółowoBartosz Kulawik Koordynator Projektu Centrum Badań Kosmicznych PAN Zespół Obserwacji Ziemi
Bartosz Kulawik Koordynator Projektu Centrum Badań Kosmicznych PAN Zespół Obserwacji Ziemi Maciej Borsa Koordynator B+R Instytut Systemów Przestrzennych I Katastralnych Upowszechnienie techniki satelitarnej
Bardziej szczegółowoOMÓWIENIE TECHNOLOGII NAZIEMNEGO SKANINGU SKANING LASEROWY LASEROWGO ORAZ PRAKTYCZNYCH ASPEKTÓW ZASTOSOWANIA TEJ TECHNOLOGII W POLSKICH WARUNKACH Jacek Uchański Piotr Falkowski PLAN REFERATU 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoKompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych
Instytut Badawczy Leśnictwa www.ibles.pl Dane pozyskane w projekcie Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych Aneta Modzelewska, Małgorzata
Bardziej szczegółowoMIERNICTWO GÓRNICZE SYLLABUS
MIERNICTWO GÓRNICZE SYLLABUS Dr inż. Jan Blachowski Politechnika Wrocławska Instytut Górnictwa Zakład Geodezji i GIS Pl. Teatralny 2 tel (71) 320 68 73 SYLLABUS Podstawy pozycjonowania satelitarnego GPS
Bardziej szczegółowoLp. Temat pracy Promotor. Analiza porównawcza oprogramowania do produkcji elektronicznych map nawigacyjnych firmy ESRI i firmy CARIS.
Tematy prac dyplomowych INŻYNIERSKICH dla studentów studiów NIESTACJONARNYCH prowadzone przez nauczycieli akademickich KATEDRY GEOINFORMATYKI na rok akademicki 2012/2013 kierunek GEODEZJA I KARTOGRAFIA
Bardziej szczegółowoWspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi
Konferencja Wspomaganie zarządzania zbiornikami zaporowymi Uniwersytet Śląski w Katowicach 12 lutego 2014 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu
Bardziej szczegółowoKierunek: Geodezja i Kartografia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne. Wykład Ćwiczenia
Wydział: Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska Kierunek: Geodezja i Kartografia Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Rocznik: 201/2017 Język wykładowy: Polski Semestr
Bardziej szczegółowoLiS Distribution - zarządzanie, wizualizacja i przetwarzanie danych LiDAR w Internecie
- zarządzanie, wizualizacja i przetwarzanie danych LiDAR w Internecie Mateusz Maślanka Specjalista ds. oprogramowania LiDAR mateusz.maslanka@progea.pl Mateusz Maślanka Specjalista ds. oprogramowania LiDAR
Bardziej szczegółowoZastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska. Wykład 4
Zastosowanie zobrazowań SAR w ochronie środowiska Wykład 4 SAR metody przetwarzania InSAR (Interferometry SAR) - tworzenie DEM (ang. Digital Elevation Model) DInSAR (ang. Differential InSAR) - detekcja
Bardziej szczegółowoTELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD IX
TELEDETEKCJA Z ELEMENTAMI FOTOGRAMETRII WYKŁAD IX to technika pomiarowa oparta na obrazach fotograficznych. Taki obraz uzyskiwany jest dzięki wykorzystaniu kamery lub aparatu. Obraz powstaje na specjalnym
Bardziej szczegółowoOPRACOWANIE KONCEPCJI BADANIA PRZEMIESZCZEŃ OSUWISK NA PODSTAWIE GEODANYCH
OPRACOWANIE KONCEPCJI BADANIA PRZEMIESZCZEŃ OSUWISK NA PODSTAWIE GEODANYCH Małgorzata Woroszkiewicz Zakład Teledetekcji i Fotogrametrii, Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji, Wojskowa Akademia Techniczna
Bardziej szczegółowoFOTOGRAMETRIA ANALITYCZNA I CYFROWA
Miernictwo Podstawy Fotogrametrii FOTOGRAMETRIA ANALITYCZNA I CYFROWA METODY POZYSKIWANIA DANYCH DO BUDOWY NMT I ORTOFOTOMAPY CYFROWEJ Józef Woźniak gis@pwr.wroc.pl Podstawowe pojęcia definicja fotogrametrii
Bardziej szczegółowoSESJA SZKOLENIOWA. SZKOLENIE I Wprowadzenie do ArcGIS Desktop. 8-9 X (2-dniowe) max. 8 osób. SZKOLENIE II Wprowadzenie do ArcGIS Server
SZKOLENIE I Wprowadzenie do ArcGIS Desktop SESJA SZKOLENIOWA 8-9 X (2-dniowe) Szkolenie dla nowych użytkowników oprogramowania ArcGIS oraz osób rozpoczynających pracę z GIS dostarcza podstawowej wiedzy
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI STRESZCZENIE...8 SUMMARY...9 I. WPROWADZENIE... 10
SPIS TREŚCI STRESZCZENIE.....8 SUMMARY.....9 I. WPROWADZENIE.... 10 II. OMÓWIENIE TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE OBSZARU BADAŃ..16 1. Fotogrametria i skanowanie laserowe jako metody inwentaryzacji zabytków......17
Bardziej szczegółowoVII OGÓLNOPOLSKIE SYMPOZJUM GEOINFORMATYCZNE
ORGANIZATORZY ODDZIAŁ TELEDETEKCJI I GEOINFORMATYKI POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOGRAFICZNEGO KATEDRA GEOINFORMATYKI I TELEDETEKCJI WYDZIAŁU GEOGRAFII I STUDIÓW REGIONALNYCH UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Współorganizatorzy
Bardziej szczegółowoZarządzanie przestrzenią miejską - wykorzystanie danych lotniczego skanowania laserowego pochodzących z projektu ISOK
Zarządzanie przestrzenią miejską - wykorzystanie danych lotniczego skanowania laserowego pochodzących z projektu ISOK Mateusz Maślanka Specjalista ds. oprogramowania LiDAR mateusz.maslanka@progea.pl Mateusz
Bardziej szczegółowoSTAN AKTUALNY I ROZWÓJ KIERUNKU GEODEZJA I KARTOGRAFIA NA UNIWERSYTECIE ROLNICZYM W KRAKOWIE
STAN AKTUALNY I ROZWÓJ KIERUNKU GEODEZJA I KARTOGRAFIA NA UNIWERSYTECIE ROLNICZYM W KRAKOWIE posiada 7 wydziałów - Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, - Wydział Leśny, - Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt,
Bardziej szczegółowoKOŁO NAUKOWE GEODETÓW Dahlta
WYDZ. GEODEZJI GÓRNICZEJ I INŻYNIERII ŚRODOWISKA KOŁO NAUKOWE GEODETÓW Dahlta www.kng.agh.edu.pl Karlova Studánka, 17-19 maja 2012 r. BUDOWA SYSTEMU INFORMACJI PRZESTRZENNEJ DLA UCZELNI WYŻSZEJ GEOPORTAL
Bardziej szczegółowoHARMONIZACJA DANYCH PRZESTRZENNYCH JERZY GAŹDZICKI
HARMONIZACJA DANYCH PRZESTRZENNYCH JERZY GAŹDZICKI PODSTAWOWE POJĘCIA (1) 1. Dane przestrzenne (dane geoprzestrzenne) dane bezpośrednio lub pośrednio odniesione do określonego położenia lub obszaru geograficznego
Bardziej szczegółowoANALIZA DOKŁADNOŚCI PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW FOTOGRAMETRYCZNYCH UZYSKANYCH Z ZOBRAZOWAŃ POZYSKANYCH TRZYLINIJKOWĄ CYFROWĄ LOTNICZĄ KAMERĄ ADS40
Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji, Vol. 20, 2009, s. 227 236 ISBN 978-83-61-576-10-5 ANALIZA DOKŁADNOŚCI PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW FOTOGRAMETRYCZNYCH UZYSKANYCH Z ZOBRAZOWAŃ POZYSKANYCH TRZYLINIJKOWĄ
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Geomonitoring. Techniki pozyskiwania informacji o kształcie obiektu. Kod Punktacja ECTS* 3
Geografia, stopień I studia stacjonarne semestr IV KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Geomonitoring Nazwa Nazwa w j. ang. Techniki pozyskiwania informacji o kształcie obiektu Digital measurement
Bardziej szczegółowohome.agh.edu.pl/~krisfoto/lib/exe/fetch.php?id=fotocyfrowa&cache=cache&media=fotocyfrowa:true_orto.pdf
Kurczyński Z., 2014. Fotogrametria. PWN S.A, Warszawa, 656 677. Zabrzeska-Gąsiorek B., Borowiec N., 2007. Określenie zakresu wykorzystania danych pochodzących z lotniczego skaningu laserowego w procesie
Bardziej szczegółowoVI. PRACE NAUKOWO-BADAWCZE I ICH ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE
JOANNA BAC-BRONOWICZ VI. PRACE NAUKOWO-BADAWCZE I ICH ZASTOSOWANIE W PRAKTYCE VI.1 Udział w projektach naukowo-badawczych: 1. Projekt KBN Nr 907379101 Kartograficzna rejestracja stanów i procesów dotyczących
Bardziej szczegółowoPatronat KOMUNIKAT 3
Patronat KOMUNIKAT 3 Polskie Towarzystwo Fotogrametrii i Teledetekcji Zarząd Główny Stowarzyszenia Geodetów Polskich oraz Katedra Geoinformatyki, Wydział Inżynierii Lądowej, Środowiska i Geodezji Politechniki
Bardziej szczegółowoGEODEZJA MAPY WYKŁAD. Katedra Geodezji im. K. Weigla ul. Poznańska 2/34
GEODEZJA WYKŁAD MAPY Katedra Geodezji im. K. Weigla ul. Poznańska 2/34 Mapy Mapa jest to obraz fizycznej powierzchni ziemi na płaszczyźnie w przyjętym odwzorowaniu kartograficznym i założonej skali z symbolicznym
Bardziej szczegółowoMój 1. Wykład. z Geodezji i Kartografii. na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej
Wydział Architektury I rok GP i Kartografia Mój 1. Wykład z Geodezji i Kartografii na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej 08.10.2014 Wydział Architektury I rok GP i Kartografia... nie będzie
Bardziej szczegółowoCharakterystyka danych teledetekcyjnych jako źródeł danych przestrzennych. Sławomir Królewicz
Charakterystyka danych teledetekcyjnych jako źródeł danych przestrzennych Sławomir Królewicz Teledetekcja jako nauka Teledetekcja to dziedzina wiedzy, nauki zajmująca się badaniem właściwości fizycznych,
Bardziej szczegółowoSYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ
SYSTEMY INFORMACJI PRZESTRZENNEJ 2014-2015 program podstawowy dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu Mapy analogowe Zdjęcia lotnicze Obrazy satelitarne Odwzorowania
Bardziej szczegółowoData sporządzenia materiałów źródłowych: zdjęcia:..., NMT:... Rodzaj zdjęć: analogowe/cyfrowe
Ortofotomapa Identyfikator modułu:n-34-121-a-a-1-1 Identyfikator zbioru: ORTO_2015 METRYKĘ ORTOFOTOMAPY Układ współrzędnych: 1992 Zasięg obszarowy modułu: X[m] Y[m] 534158.84 432080.83 534158.84 436870.32
Bardziej szczegółowoKarolina Żurek. 17 czerwiec 2010r.
Karolina Żurek 17 czerwiec 2010r. Skanowanie laserowe to metoda pomiaru polegająca na przenoszeniu rzeczywistego kształtu trójwymiarowego obiektu do postaci cyfrowej. Bezpośrednim produktem skanowania
Bardziej szczegółowoCyfrowe Przetwarzanie Obrazów i Sygnałów
Cyfrowe Przetwarzanie Obrazów i Sygnałów Laboratorium EX0 Wprowadzenie Joanna Ratajczak, Wrocław, 2018 1 Cel i zakres ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się ze środowiskiem Matlab/Simulink wraz
Bardziej szczegółowoKod modułu Fotogrametria naziemna, lotnicza i satelitarna. semestr 5. semestr zimowy (semestr zimowy / letni)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012 r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Fotogrametria naziemna, lotnicza i satelitarna Nazwa modułu w języku angielskim
Bardziej szczegółowoTEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INŻYNIERSKICH STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2010/2011
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INŻYNIERSKICH STUDIA STACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2010/2011 Instytut Geodezji GEODEZJA I GEOINFORMATYKA PROMOTOR TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INŻYNIERSKICH KRÓTKA
Bardziej szczegółowoSINGLE-IMAGE HIGH-RESOLUTION SATELLITE DATA FOR 3D INFORMATIONEXTRACTION
SINGLE-IMAGE HIGH-RESOLUTION SATELLITE DATA FOR 3D INFORMATIONEXTRACTION MOŻLIWOŚCI WYDOBYCIA INFORMACJI 3D Z POJEDYNCZYCH WYSOKOROZDZIELCZYCH OBRAZÓW SATELITARNYCH J. Willneff, J. Poon, C. Fraser Przygotował:
Bardziej szczegółowoFOTOGRAMETRIA I TELEDETEKCJA
FOTOGRAMETRIA I TELEDETEKCJA 2014-2015 program podstawowy dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu Format Liczba kolorów Rozdzielczość Wielkość pliku *.tiff CMYK 300
Bardziej szczegółowoMetryki i metadane ortofotomapa, numeryczny model terenu
Obiekt NAZWA OBIEKTU układ 1992 Opis Obiektu Obiekt Nr_arkusza Data rr-mm-dd Skala 1:5000 Rozmiar piksela 0.5 m Ocena zbiorcza Obiektu Zał. nr 6 1/5 Ortofotomapa Identyfikator modułu:n-34-121-a-a-1-1 Identyfikator
Bardziej szczegółowoForested areas in Cracow ( ) evaluation of changes based on satellite images 1 / 31 O
Forested areas in Cracow (1985-2017) evaluation of changes based on satellite images Obszary leśne w Krakowie (1985-2017) szacowanie zmian na podstawie zobrazowań satelitarnych Cracow University of Technology
Bardziej szczegółowoDNI technik SATELITARNYCH 21-24 CZERWCA 2007. INFRASTRUKTURA zastosowania rozwiązań GIS
DNI technik SATELITARNYCH 21-24 CZERWCA 2007 INFRASTRUKTURA zastosowania rozwiązań GIS Infrastruktura Rozwój systemów GIS cechuje się dużą dynamiką. Jeszcze kilka lat temu w biurach projektowych, firmach
Bardziej szczegółowoWykorzystanie Bezzałogowych Statków Latających w różnych zastosowaniach budowalnych i geodezyjnych
Wykorzystanie Bezzałogowych Statków Latających w różnych zastosowaniach budowalnych i geodezyjnych Współdziałanie inżynierów budownictwa i geodezji w procesie budowlanym" inż. Paweł Wójcik tel. 697 152
Bardziej szczegółowoGenerowanie produktów pochodnych lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360
Generowanie produktów pochodnych lotniczego skanowania laserowego w oprogramowaniu LP360 Mateusz Maślanka Specjalista ds. oprogramowania LiDAR mateusz.maslanka@progea.pl Mateusz Maślanka Specjalista ds.
Bardziej szczegółowoKształcenie w zakresie kartografii i systemów informacji geograficznej na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej
Politechnika Warszawska Wydział Geodezji i Kartografii Zakład Kartografii Kształcenie w zakresie kartografii i systemów informacji geograficznej na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU. Przekazać wszechstronną wiedzę z zakresu produkcji map. Zapoznać z problematyką wykonywania pomiarów kątów i odległości na Ziemi
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: GEODEZJA Z KARTOGRAFIĄ 2. Kod przedmiotu: GK 3. Jednostka prowadząca: Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego. Kierunek: Nawigacja 5. Specjalność: hydrografia
Bardziej szczegółowoGeodezja Inżynierska
Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Kierunek Górnictwo i Geologia Inżynierska Józef Woźniak Zakład Geodezji i Geoinformatyki Politechniki Wrocławskiej jozef.wozniak@pwr.wroc.pl gis@pwr.wroc.pl
Bardziej szczegółowoENVI - wszechstronne narzędzie do analiz teledetekcyjnych
ENVI - wszechstronne narzędzie do analiz teledetekcyjnych Edyta Wyka ewyka@esri.pl Karolina Orłowska korlowska@esri.pl Esri Polska Politechnika Warszawska, 23 września 2016 r. Wsparcie Ogólnopolskiej Olimpiady
Bardziej szczegółowoPodstawy fotogrametrii i teledetekcji
Podstawy fotogrametrii i teledetekcji Józef Woźniak Zakład Geodezji i Geoinformatyki Wrocław, 2013 Fotogrametria analityczna Metody pozyskiwania danych przestrzennych Plan prezentacji bezpośrednie pomiary
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE GIS W SERWISIE INTERNETOWYM SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO
WYKORZYSTANIE GIS W SERWISIE INTERNETOWYM SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO Andrzej Sasuła Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Warszawa, 30.11.2005 r. http://www.malopolska.pl to adres serwisu Internetowego
Bardziej szczegółowoWojciech Żurowski MGGP AERO ZDJĘCIA LOTNICZE I SKANING LASEROWY ZASTOSOWANIA W SAMORZĄDACH 2015-10-08
Wojciech Żurowski MGGP AERO ZDJĘCIA LOTNICZE I SKANING LASEROWY ZASTOSOWANIA W SAMORZĄDACH 2015-10-08 Informacja przestrzenna z pułapu lotniczego 2 Historia firmy Zakup skanera fotogrametrycznego i uruchomienie
Bardziej szczegółowoPodstawy fotogrametrii i teledetekcji W 1 i 2
Podstawy fotogrametrii i teledetekcji W 1 i 2 Józef Woźniak Zakład Geodezji i Geoinformatyki jozef.wozniak@pwr.wroc.pl gis@pwr.wroc.pl Wrocław, 2015 Źródła Bernasik J. Elementy fotogrametrii i teledetekcji.
Bardziej szczegółowoOjcowski Park Narodowy OJCÓW 9, Suł oszowa, POLSKA
Znak sprawy: DNE 370/1/2012 Zamawiający: Ojcowski Park Narodowy OJCÓW 9, 32 045 Suł oszowa, POLSKA tel.: 12 389 10 39, 12 389 14 90, 12 389 20 05, fax: 12 389 20 06, email: opnar@pro.onet.pl www.ojcowskiparknarodowy.pl
Bardziej szczegółowoKod modułu Fotointerpretacja obrazów lotniczych i satelitarnych. semestr letni (semestr zimowy / letni) brak (kody modułów / nazwy modułów)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012 r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Fotointerpretacja obrazów lotniczych i satelitarnych Nazwa modułu w języku
Bardziej szczegółowoGEOMATYKA. dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu
GEOMATYKA 2018 dr inż. Paweł Strzeliński Katedra Urządzania Lasu Wydział Leśny UP w Poznaniu Wspomaganie decyzji: optymalna lokalizacja, optymalna trasa, najefektywniejsze wykorzystanie, Gromadzenie i
Bardziej szczegółowoGeodezja Gospodarcza
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH MAGISTERSKICH STUDIA STACJONARNE DRUGIEGO STOPNIA ROK AKADEMICKI 2013/2014 Katedra Geodezji Szczegółowej Promotor Geodezja Gospodarcza Tematyka pracy dyplomowej magisterskiej
Bardziej szczegółowoNaziemne skanowanie laserowe i trójwymiarowa wizualizacja Jaskini Łokietka
Naziemne skanowanie laserowe i trójwymiarowa wizualizacja Jaskini Łokietka Przez 27 lat, od kiedy Jaskinia Łokietka w Ojcowskim Parku Narodowym została udostępniona dla masowego ruchu turystycznego, jej
Bardziej szczegółowoMetadane w zakresie geoinformacji
Metadane w zakresie geoinformacji Informacja o zasobie danych przestrzennych Plan prezentacji 1. Co to są metadane i o czym nas informują? 2. Rola metadanych 3. Dla jakich zbiorów tworzone są metadane?
Bardziej szczegółowoPROGRAM SYMPOZJUM. Czwartek, 23 września 2010
PROGRAM SYMPOZJUM Czwartek, 23 września 2010 10:00 Rejestracja uczestników konferencji 13:00 14:00 Obiad 14:00 14:20 Otwarcie Sympozjum Wystąpienia gości 14:20 15:50 Sesja Jubileuszowa 80-lecia PTFiT Aleksandra
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI CONTENTS
SPIS TREŚCI CONTENTS Sebastian Aleksandrowicz, Stanisław Lewiński, Andrzej Kotarba Zastosowanie transformacji IR-MAD w detekcji zmian na zdjęciach satelitarnych... 11 Application of IR-MAD transformation
Bardziej szczegółowoKATEDRA MECHANIKI I PODSTAW KONSTRUKCJI MASZYN. Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z elementów analizy obrazów
POLITECHNIKA OPOLSKA KATEDRA MECHANIKI I PODSTAW KONSTRUKCJI MASZYN Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z elementów analizy obrazów Przetwarzanie obrazu: skalowanie miary i korekcja perspektywy. Opracował:
Bardziej szczegółowoII tura wyborów Modułów obieralnych - studia stacjonarne
II tura wyborów Modułów obieralnych - studia stacjonarne Przedmioty uruchomione ilość głosów Inżynieria Środowiska Sem 3 zima 217_218 Moduł obieralny z zakresu grafiki komputerowej Graficzne projektowanie
Bardziej szczegółowoPROMOTOR TEMAT PRACY DYPLOMOWEJ INŻYNIERSKIEJ KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA
TEMATYKA PRAC DYPLOMOWYCH INŻYNIERSKICH STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE PIERWSZEGO STOPNIA (STPS i SNPS) ROK AKADEMICKI 2011/2012 Katedra Fotogrametrii i Teledetekcji * PROMOTOR TEMAT PRACY DYPLOMOWEJ
Bardziej szczegółowoOpracowanie stereogramu zdjęć na stacji cyfrowej Delta
Uniwersytet Uniwersytet Rolniczy Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Fotogrametrii i Teledetekcji Katedra Geodezji Rolnej, Katastru
Bardziej szczegółowoOpracowanie bazy geodanych na podstawie inwentaryzacji geodezyjnej terenu przemysłowego.
Tematy prac dyplomowych INŻYNIERSKICH dla studentów studiów STACJONARNYCH prowadzone przez nauczycieli akademickich KATEDRY GEOINFORMATYKI na rok akademicki 2012/2013 kierunek GEODEZJA I KARTOGRAFIA Lp.
Bardziej szczegółowoKATEDRA SYSTEMÓW GEOINFORMATYCZNYCH Propozycje tematów prac dyplomowych magisterskich Kierunek studiów: Informatyka Edycja: 2017/2018
Temat 1 KATEDRA SYSTEMÓW GEOINFORMATYCZNYCH Propozycje tematów prac dyplomowych magisterskich Kierunek studiów: Informatyka Edycja: 2017/2018 Metody pozycjonowania w systemie Android Positioning methods
Bardziej szczegółowoII tura wyborów Modułów obieralnych - studia niestacjonarne
II tura Modułów obieralnych - studia niestacjonarne Przedmioty uruchomione Przedmiot do ponownego wyboru Geodezja i Kartografia Sem 7 zima 2017/2018 Moduły kierunkowe KR RŚ Fotogrametria i lotniczy skaning
Bardziej szczegółowo