Spis treści. Skróty. Wstęp do zagadnień rozwoju leków, produktów medycznych i zapewnienia jakości 1. Metody statystyczne w planowaniu i analizie 7

Transkrypt

1 Spis treści Skróty XV Rozdział 1 Wstęp do zagadnień rozwoju leków, produktów medycznych i zapewnienia jakości 1 1. Definicje, dyrektywy i rozwój 1 2. Zapewnienie jakości 4 Rozdział 2 Metody statystyczne w planowaniu i analizie 7 1. Rachunek błędów 7 2. Rozkład normalny zwany rozkładem Gaussa Podział klas i wykres Wartości pomiaru podlegające rozkładowi normalnemu Populacja ogólna, próba losowa, wartości szacunkowe Sprawdzanie rozkładu normalnego Przedział ufności próby losowej i porównanie z wartością zadaną Regresja liniowa i korelacja Statystyczne planowanie badań Statystyczne procedury kontroli Jakościowa ocena za pomocą papieru ze skalą prawdopodobieństwa Stawianie hipotez Błąd pierwszego i drugiego rodzaju Kontrola pod kątem znaczących różnic wariancji (test F) Badanie znaczących różnic między wartościami średnimi (test t-studenta) Badanie równoważności biologicznej Kontrola wewnątrzprocesowa Kontrola końcowa Kontrola po zmiennych Kontrola alternatywna Ryzyko producenta i konsumenta Charakterystyka operacyjna alternatywnego planu kontroli 22 Rozdział 3 Szybkości zmian właściwości układu Kinetyka zagadnienia ogólne Kinetyka liniowa Kinetyka nieliniowa 31

2 VIII Spis treści 1.3. Reakcje heterogeniczne Wielkości wpływające na kinetykę reakcji 33 Rozdział 4 Fizykochemiczne podstawy form leków Część ogólna, definicje Układy jednofazowe Ciecze Ciała stałe Roztwory Przemiany fazowe między układami dwu- i wielofazowymi Diagramy fazowe prostych mieszanin materii Zjawiska na granicy faz Koloidy Zagadnienia ogólne, definicje Koloidy cząsteczkowe Koloidy asocjacyjne Mieszaniny trójskładnikowe, trójskładnikowe diagramy fazowe Dyspersyjne układy wielofazowe Część ogólna, definicje Lepkość wielofazowych układów dyspersyjnych Sedymentacja i śmietankowanie cząstek Zjawiska elektrostatyczne Koagulacja Emulsje Zawiesiny 100 Rozdział 5 Podstawowe procesy i operacje z uwzględnieniem sterowania i regulacji Informacje ogólne, definicje Rozdzielanie substancji Rozdrabnianie Rozpylanie i rozpryskiwanie Przesiewanie Klasyfikacja pneumatyczna Filtracja (sączenie) Suszenie Łączenie substancji Mieszanie Mieszanie (mechaniczne) Uzdatnianie wody Woda pitna Woda do celów farmaceutycznych Instalacje do uzdatniania wody pitnej Sterylność i sterylizacja Metody sterylizacji Aseptyczne metody wytwarzania Dezynfekcja 158

3 spis treści IX 7. Konserwacja i czystość mikrobiologiczna Czystość mikrobiologiczna Środki konserwujące Kontrola jakości Techniki sterowania i regulacji Podstawy, pojęcia ogólne Sterowanie Regulacja 166 Rozdział 6 Substancje pomocnicze Wiadomości ogólne Wymagania stawiane substancjom pomocniczym Opis ważniejszych substancji pomocniczych Cukry i alkohole będące pochodnymi cukrów Wielkocząsteczkowe i oligomeryczne substancje pomocnicze Substancje pomocnicze o charakterze amfifilowym, czyli wykazujące aktywność powierzchniową Rozpuszczalniki, organiczne kwasy, zasady i sole Nieorganiczne substancje pomocnicze 196 Rozdział 7 Biofarmacja Podstawy farmakokinetyczne Model LADME Kompartmenty Podstawowe pojęcia farmakokinetyczne Anatomia i fizjologia miejsc aplikowania Przewód pokarmowy Pochwa i macica Oko Nos Płuco Ucho Skóra Podanie pozajelitowe Proces resorpcji Dostępność oraz równoważność biologiczna substancji czynnej Definicje Określenie dostępności biologicznej Formy leków i oddziaływania niepożądane Metody badania uwalniania substancji czynnych in vitro korelacje in vitro/in vivo Cele i zadania Określanie szybkości rozpuszczania Analiza wyników Korelacje in vitro/in vivo Krytyczna analiza wyników badań nad rozpuszczaniem in vitro umożliwiająca przewidywanie zachowania in vivo 241

4 X Spis treści Rozdział 8 Płynne formy leków Informacje ogólne, definicje Kryteria rozwoju Metody produkcyjne Preparaty donosowe (Nasalia) Preparaty do stosowania do uszu (Auricularia) Roztwory do hemodializy 248 Roztwory do hemofiltracji Syropy Problemy biofarmaceutyczne Kontrola jakości 248 Rozdział 9 Parenteralia, łącznie z preparatami krwi, surowice i szczepionki Informacje ogólne, definicje Wytwarzanie preparatów parenteralnych Pojemniki Problemy biofarmaceutyczne Kontrola jakości Leki radioaktywne, diagnostyka rentgenowska oraz diagnostyka rezonansu magnetycznego Preparaty krwi, preparaty zastępcze osocza Surowice i szczepionki 265 Rozdział 10 Docelowe formy podania do stosowania w oku Informacje ogólne, definicje Problemy biofarmaceutyczne Wymogi stawiane lekom stosowanym do oczu Ogólne przepisy dotyczące produkcji Specjalne docelowe formy podania leków Pojemniki Kontrola jakości 277 Rozdział 11 Inhalacje, aerozole Informacje ogólne, definicje Preparaty w inhalatorach podających i dawkujących sprężony gaz Gazy nośne Napełnianie preparatów w aerozolu Inhalatory podające substancje sproszkowane Inhalatory z rozpylaczem Problemy biofarmaceutyczne Badanie aerozoli na sprężony gaz, inhalatorów substancji sproszkowanych oraz nebulizatorów 287

5 spis treści XI Rozdział 12 Półstałe formy leków Informacje ogólne, definicje Maści hydrofobowe Podstawy maści na bazie węglowodorów Trójglicerydowe podstawy maści Maści hydrofilowe (maści na bazie makrogoli i PEG) Podstawy maści pochłaniających wodę (podstawy maści absorbujących) Podstawy maści absorbujących typu W/O Podstawy maści absorbujących typu O/W Kremy, maści zawierające wodę Żele Pasty Wytwarzanie maści, kremów i past Problemy biofarmaceutyczne Kontrola jakości półstałych form leków 307 Rozdział 13 Czopki, preparaty dopochwowe i wewnątrzmaciczne Informacje ogólne, definicje Wytwarzanie czopków i globulek dopochwowych Specjalne systemy uwalniania w preparatach do stosowania dopochwowego i domacicznego Problemy biofarmaceutyczne Kontrole jakości 313 Rozdział 14 Stałe formy leków Informacje ogólne, definicje, stałe formy leków jako układy dyspersyjne Substancje sproszkowane Techniki pomiarowe właściwości technologicznych substancji sproszkowanych Preparaty lecznicze w postaci sproszkowanej Granulaty Techniki granulowania i produkcja granulatu Wiązanie w granulatach Tabletki Substancje pomocnicze do produkcji tabletek i granulatów Receptury bazowe dla tabletek Wielkości i masy tabletek Maszyny tabletkujące Wytwarzanie tabletek Powlekane stałe formy leków Powlekanie cukrem Powlekanie polimerami Urządzenia wykorzystywane do powlekania Kapsułki Kapsułki wykonane z twardej żelatyny Kapsułki wykonane z miękkiej żelatyny Obróbka końcowa kapsułek żelatynowych 377

6 XII Spis treści 7. Problemy biofarmaceutyczne Kontrola jakości stałych form leków 379 Rozdział 15 Mikrocząstki, nanocząstki i liposomy jako układy cząstek będących nośnikami substancji czynnych Informacje ogólne, definicje Mikrokapsułki, mikrosfery, nanokapsułki, nanosfery Metody wytwarzania Zastosowania praktyczne Liposomy Wytwarzanie liposomów Wbudowywanie substancji czynnej Stabilność preparatów liposomalnych Zastosowania praktyczne Aspekty biofarmaceutyczne Kontrola jakości 393 Rozdział 16 Docelowe formy podania z kontrolowanym uwalnianiem substancji czynnej formy leków o opóźnionym działaniu oraz typu depot Informacje ogólne, definicje Cele terapeutyczne, wady i zalety Podstawy biofarmaceutyczne Kryteria wobec substancji czynnych Przedłużenie czasu działania substancji czynnych Wpływ miejsca i rodzaju aplikacji Ingerencja we właściwości farmakokinetyczne Chemiczne zmiany substancji czynnej Środki galeniczne Docelowe postacie leków lub formy podania i ich wytarzanie Leki pozajelitowe typu depot Postacie leków o przedłużonym uwalnianiu do podawania doustnego Układy osmotyczne Implantowane pompy infuzyjne Zewnętrzne, przenośne pompy infuzyjne Docelowe formy leków z pulsacyjnym uwalnianiem substancji czynnej Kontrola jakości 415 Rozdział 17 Plastry zawierające substancje czynne Informacje ogólne, definicje Plastry zawierające substancje czynne przeznaczone do leczenia miejscowego Systemy terapeutyczne Systemy terapeutyczne stosowane w leczeniu miejscowym skóry Przezskórne systemy terapeutyczne (TTS) 420

7 spis treści XIII Rozdział 18 Preparaty lecznicze pochodzenia roślinnego Informacje ogólne, definicje Preparaty lecznicze wytwarzane ze świeżych roślin Preparaty lecznicze wytwarzane z surowców naturalnych i ich części Całe surowce naturalne Rozdrobnione surowce naturalne Ciekłe formy leków wytwarzane z surowców naturalnych i ich części Kontrola jakości 440 Rozdział 19 Homeopatyczne preparaty i docelowe formy leków Czym są leki homeopatyczne? Homeopatyczne substancje podstawowe, nośniki i substancje pomocnicze Preparaty i docelowe formy leków Przepisy dotyczące wytwarzania preparatów Przechowywanie, trwałość, stosowanie 450 Rozdział 20 Materiały opatrunkowe jako produkty medyczne Informacje ogólne, definicje Surowce Celuloza Polimery Półprodukty Opatrunki na rany Materiały wyjściowe Ważne typy opatrunków Opatrunki mocujące Bandaże Podwiązki, opaski i opatrunki typu siatkowego Plastry Uciskowe, wspierające i usztywniające materiały opatrunkowe Materiały szwów chirurgicznych Kontrola jakości 463 Rozdział 21 Opakowania Informacje ogólne, definicje Opis podstawowych materiałów do produkcji opakowań oraz materiałów do produkcji pojemników Szkło Tworzywa sztuczne, polimery Metale Porcelana i zeszklony fajans Specjalne opakowania właściwe 474

8 XIV Spis treści 4. Zalety i wady opakowań właściwych Zapewnienie jakości opakowań 475 Rozdział 22 Kompatybilność i stabilność Informacje ogólne, definicje Kompatybilność i niekompatybilność Stabilność i niestabilność Przyczyny niekompatybilności Przyczyny chemiczne Przyczyny fizyczne Przyczyny niestabilności Przyczyny chemiczne Przyczyny fizyczne Przyczyny mikrobiologiczne Czas przydatności leku, określone warunki przechowywania Strefy klimatyczne Kinetyczna temperatura przeciętna Wilgotności względne Określanie czasu przydatności Alternatywy wobec przewidywania trwałości Praktyczna strona badań stabilnościowych Stabilność następcza Środki zaradcze Unikanie niekompatybilności Stabilizacja 491 Rozdział 23 Formy leków przyszłości Tendencje rozwojowe Organospecyficzny transport substancji czynnych drug-targeting Docelowe formy peptydów i białek Dalszy rozwój docelowych form leków z kontrolowanym uwalnianiem substancji czynnej Optymalizacja istniejących form podania lub postaci docelowych leków nowe drogi aplikacji leków 500 Indeks 503