Uzasadnienie. Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco:

Transkrypt

1 1 Sygnatura II FSK 3926/13 Data Sąd Naczelny Sąd Administracyjny SENTENCJA Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, Sędzia NSA Andrzej Jagiełło, Sędzia NSA del. Zbigniew Romała (sprawozdawca), Protokolant Anna Dziewiż-Przychodzeń, po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 518/13 w sprawie ze skargi A. S. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 9 listopada 2012 r. nr IPPB1/ /12-2/MG w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych oddala skargę kasacyjną. Uzasadnienie Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 518/13 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi A. S. na interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 9 listopada 2012 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych, uchylił zaskarżoną interpretację. Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco: A. S. wystąpił do Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, działającego z upoważnienia Ministra Finansów, o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych. Przedstawiając zdarzenie przyszłe wnioskodawca podał, że będzie akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej - dalej jako "S.K.A.". Ponadto zamierza przystąpić jako akcjonariusz do kolejnych S.K.A. Walne zgromadzenie w S.K.A. podejmie uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków własnych spółki poprzez emisję nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Na ten cel zostaną przekazane zgromadzone przez S.K.A. zyski, w tym zyski z lat ubiegłych zgromadzone na kapitale zapasowym. Akcje przydzielone (nabyte) w tym trybie nie wymagają objęcia, będą przysługiwały akcjonariuszom, w tym wnioskodawcy, w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym Na tle tak przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wnioskodawca zwrócił się z pytaniem, czy jako akcjonariusz S.K.A. jest zobowiązany zapłacić podatek dochodowy od osób fizycznych, jeśli walne zgromadzenie S.K.A. podejmie uchwałę o przekazaniu środków zgromadzonych na

2 2 kapitale zapasowym na kapitał zakładowy S.K.A., a wnioskodawcy zostaną przydzielone nowe akcje lub nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji? Zdaniem wnioskodawcy, przepisy art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.) - dalej jako "u.p.d.f", nie obejmują swoim zakresem opodatkowania przychodu uzyskanego przez akcjonariusza S.K.A. w przypadku podniesienia kapitału zakładowego ze środków własnych SKA. Również unormowania art. 11 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 tej ustawy nie obejmują swoim zakresem opisanej w zdarzeniu przyszłym sytuacji. Nie przewiduje jej także art. 17 u.p.d.f., wymieniający przychody z kapitałów pieniężnych. W ocenie wnioskodawcy, z brzmienia art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f. jasno wynika, że dochód (przychód) do opodatkowania powstaje jedynie na skutek podwyższenia kapitału zakładowego w spółce będącej osobą prawną. Zgodnie zaś z art. 8 i art. 125 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz ze zm.) - dalej jako "k.s.h.", oraz art. 331 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.) S.K.A. jest jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną tak jak pozostałym spółkom osobowym. W interpretacji indywidualnej z dnia 9 listopada 2012 r. Minister Finansów uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe w zakresie skutków podwyższenia kapitału zakładowego poprzez emisję nowych akcji, zaś za prawidłowe w części dotyczącej skutków podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Zdaniem organu, na gruncie prawa podatkowego odmiennie kwalifikuje się podwyższenie kapitału zakładowego ze środków pochodzących z kapitału zapasowego poprzez podniesienie wartości nominalnej posiadanych akcji, odmiennie natomiast podwyższenie kapitału zakładowego ze środków pochodzących z kapitału zapasowego poprzez emisję nowych akcji przydzielanych dotychczasowym akcjonariuszom. Wskazując na treść art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f. Minister Finansów stwierdził, że dochód (przychód) z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej powstaje jedynie na skutek podwyższenia kapitału zakładowego w spółce będącej osobą prawną. Natomiast S.K.A. jest jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną. W kontekście art. 11 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 u.p.d.f. nie ma zatem podstaw, aby podwyższenie kapitału zakładowego w S.K.A., w drodze podwyższenia wartości nominalnej dotychczas posiadanych akcji, kwalifikować jako przychód otrzymany, postawiony do dyspozycji lub należny. W ocenie organu, nie mamy tutaj do czynienia ze świadczeniem, jakie powstaje po stronie akcjonariusza, lecz wyłączenie ze wzrostem wartości akcji, jakie były już w jego posiadaniu. Wzrost zaś wartości papierów wartościowych w czasie ich posiadania przez właściciela nie skutkuje jeszcze, sam w sobie, powstaniem przychodu, jeżeli nie towarzyszą mu kolejne operacje na tych papierach wartościowych. Zatem w następstwie podwyższenia wartości nominalnej akcji S.K.A. akcjonariusz nie uzyskuje przychodu. Zdarzenie to nie powoduje otrzymania ani postawienia do dyspozycji podatnika pieniędzy, wartości pieniężnych oraz świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń - zgodnie z art. 11

3 3 ust. 1 ustawy, ani przychodu należnego lub przychodu z tytułu kapitałów pieniężnych, w tym z udziału w zyskach osób prawnych. Minister Finansów zgodził się tym samym ze stanowiskiem wnioskodawcy, że akcjonariusz S.K.A. nie ma obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych w przypadku, gdy dojdzie do podwyższenia kapitału zakładowego w S.K.A. poprzez podwyższenie wartości nominalnej dotychczas posiadanych akcji. W takiej sytuacji nie powstaje bowiem przychód do opodatkowania, gdyż takiego obowiązku nie przewiduje u.p.d.f. Zdaniem organu, odmiennie jest jednak w sytuacji, gdy w majątku akcjonariusza pojawia się zmaterializowane, realne i rzeczywiste przysporzenie w postaci nowych akcji, których przed podwyższeniem kapitału zakładowego w S.K.A. akcjonariusz nie miał. Przysporzenie to pochodzi przy tym w całości z majątku spółki, którego na etapie jego powstawania akcjonariusz nie opodatkowywał, tak jak czynił to komplementariusz. Zatem w sytuacji, gdy w następstwie przeznaczenia środków z zysku lub kapitału zapasowego S.K.A. na jej kapitał zakładowy dochodzi do emisji nowych akcji celem przekazania ich nieodpłatnie dotychczasowym akcjonariuszom, przychód w wysokości odpowiadającej przypadającej na akcjonariusza części wartości środków przeznaczonych na podwyższenie kapitału zakładowego (zapewne równy wartości nominalnej otrzymanych akcji) należy potraktować jako przychód z tytułu udziału w S.K.A., a zatem akcjonariusz uzyskuje przychód z działalności gospodarczej. W ocenie Ministra Finansów, skutki otrzymania takich akcji będą bowiem identyczne jak gdyby akcjonariusz otrzymał ze spółki dywidendę, tyle że w formie rzeczowej. Efektem uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki będzie przydzielenie akcjonariuszom akcji, które już nie będą wymagać objęcia. Część majątku spółki zostanie zatem przekazana akcjonariuszom w tej formie. Zdaniem organu, otrzymanie przez akcjonariusza S.K.A. akcji nowej emisji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego należy potraktować jako przychód z tytułu udziału w S.K.A. i - podobnie jak dywidendę z tej spółki - zaliczyć do przychodu z działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.f. Po bezskutecznym wezwaniu organu administracji do usunięcia naruszenia prawa A. S. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie - dalej jako "WSA w Warszawie", domagając się uchylenia interpretacji indywidualnej w całości i zarzucając jej naruszenie przepisów: 1. art. 8 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 3 oraz art. 11 i art. 14 ust. 1 u.p.d.f. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przez organ interpretacyjny w przedstawionym przez wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym i w konsekwencji uznanie, że otrzymanie przez akcjonariusza S.K.A. akcji nowej emisji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego należy potraktować jako przychód z tytułu uczestnictwa w S.K.A., który podlega opodatkowaniu jako przychód z działalności gospodarczej; 2. art. 120 i art w zw. z art. 14h oraz art. 14b 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) przez dokonanie rozszerzającej interpretacji przepisów prawa podatkowego. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że S.K.A. jest spółką niemającą osobowości prawnej, w związku z czym, pomimo że posiada ona kapitał zakładowy, to żaden przepis, który ma zastosowanie do spółek kapitałowych, nie może mieć zastosowania do S.K.A., chyba że

4 4 ustawodawca, poprzez wyraźny przepis, wskaże takie odesłanie. W ocenie skarżącego, stanowisko organu w sprawie jest niezgodne z interpretacją ogólną Ministra Finansów z dnia 11 maja 2012 r., w której stwierdzono, że jednym dochodem akcjonariusza S.K.A. z tytułu działalności gospodarczej z udziału w S.K.A. jest dywidenda. Tym samym nie mogą to być akcje, które akcjonariusz otrzymał w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych S.K.A. Zdaniem skarżącego, nie ma żadnego znaczenia, czy w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego nastąpi emisja nowych akcji, czy też podwyższenie wartości nominalnej akcji już istniejących, gdyż zawsze efektem podwyższenia kapitału zakładowego jest zwiększenie jego wartości. Również w przypadku, gdy w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego S.K.A. zostaną wyemitowane nowe akcje, nie ma podstawy prawnej przewidującej powstanie obowiązku podatkowego z tego tytułu. Podniesiono, że Minister Finansów nie ma prawa dyskrecjonalnie rozszerzać opisu zdarzenia przyszłego twierdząc, że tak naprawdę dochodzi w tym przypadku do wypłaty "jak gdyby" dywidendy. Przedmiotem wniosku było bowiem pytanie o powstanie obowiązku podatkowego w przypadku podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków własnych S.K.A., a nie kwestii opodatkowania wypłaconej "jak gdyby" dywidendy. Zdaniem strony skarżącej, podwyższenie kapitału zakładowego w S.K.A. w żadnym przypadku nie generuje powstania obowiązku w podatku dochodowym od osób fizycznych dla jej akcjonariuszy. Z uwagi na brak podatku dochodowego od aportów do S.K.A. w zamian za otrzymane akcje, należy przyjąć, że ustawodawca zdecydował, iż każde otrzymanie akcji emitowanych przez S.K.A. jest nieopodatkowane, a opodatkowanie jest odroczone do dnia ich odpłatnego zbycia lub umorzenia. A zatem, nie ma obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, jeśli walne zgromadzenie S.K.A. podejmie uchwałę o przekazaniu środków własnych na kapitał zakładowy S.K.A., i to zarówno w przypadku, gdy nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczas posiadanych akcji, jak również w przypadku otrzymania akcji nowej emisji. Skarżący za chybioną uznał argumentację Ministra Finansów, że w przedmiotowej sprawie otrzymał przysporzenie majątkowe, tj. powiększyły się jego aktywa. Podniesiono, że majątek akcjonariusza w postaci akcji S.K.A. nie może ulec zwiększeniu wskutek nowej emisji ze środków własnych. Wartość rynkowa akcji w S.K.A. jest prostą pochodną wartości rynkowej S.K.A. W związku z czym nie jest możliwa taka sytuacja, aby sama operacja przeksięgowania części kapitału zapasowego na kapitał zakładowy zwiększyła rynkową wartość S.K.A. Spółka taka jest nadal tyle samo warta - przed i po omawianej kapitalizacji. Co więcej - także suma bilansowa oraz kapitały własne pozostają bez zmian; mamy tu bowiem do czynienia wyłącznie z zapisami księgowymi, a nie z realną transakcją, która skutkowałaby powiększeniem majątku, a tym samym powstaniem przychodu do opodatkowania. Minister Finansów w odpowiedzi na skargę, wnosząc o jej oddalenie, podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wyrokiem z dnia 11 września 2013 r. sygn. akt III SA/Wa 518/13 WSA w Warszawie uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną.

5 5 W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji wskazał, że spór w sprawie dotyczy tego, czy uzyskując nowe akcje w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego, sfinansowanego z zysków, w tym z zysków z lat ubiegłych zgromadzonych na kapitale zapasowym (z agio emisyjnego lub z kapitalizacji zysków), skarżący otrzyma przychód/dochód. Ten przychód, równy dochodowi, miałby - wg organu - stanowić przedmiot opodatkowania ze źródła "pozarolnicza działalność gospodarcza" (art. 10 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 14 u.p.d.f.). Sąd nie podzielił stanowiska organu i wskazał, że znaczenie dla sprawy ma art. 11 ust. 1 u.p.d.f. stanowiący jednoznacznie, że przychodem - co do zasady - są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Zdaniem Sądu, otrzymując akcje w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego skarżący nie otrzyma żadnego świadczenia w naturze ani żadnego świadczenia nieodpłatnego. Dla zaistnienia przychodu konieczne zatem byłoby wykazanie, że otrzymane akcje S.K.A. stanowią wartości pieniężne, którymi są różnego rodzaju instrumenty o charakterze finansowym, które pełnią funkcję płatniczą, tzn. mają moc umarzania zobowiązań, np. weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytywy, polecenia zapłaty. Nie są natomiast takimi instrumentami akcje spółki akcyjnej bądź komandytowo-akcyjnej. WSA w Warszawie podniósł, że skoro otrzymanie akcji w następstwie podwyższenia kapitału S.K.A. nie stanowi przychodu w rozumieniu ogólnej definicji art. 11 ust. 1 u.p.d.f., to rozważyć należy ewentualny status tych akcji jako przychodu na podstawie innych przepisów tej ustawy, albowiem dla zaistnienia przychodu określony przyrost w majątku podatnika, poza tym, że musi mieć cechę nieodwołalnego i trwałego przysporzenia, powinien także polegać kwalifikacji do któregoś ze źródeł przychodu występujących w ustawie. Innymi słowy, nie istnieje przychód, którego nie da się zakwalifikować do żadnego z tych źródeł. Z kręgu racjonalnych rozważań co do kwalifikacji otrzymanych przez skarżącego akcji Sąd pierwszej instancji wykluczył "inne źródła" w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.f., albowiem przychody z "innych źródeł" muszą mieć ogólne cechy przychodu z art. 11 ust. 1 ustawy. Akcje S.K.A. takich cech nie wykazują. WSA w Warszawie nie podzielił stanowiska Ministra Finansów, że otrzymane akcje stanowią przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. Sąd wskazał, że z art. 14 ust. 1 ab initio u.p.d.f. wynika, iż przychodem z działalności gospodarczej są należne kwoty, zaś akcji S.K.A. za takie "kwoty" uznać nie można. Akcje takie nie odpowiadają ponadto żadnej, dalej wymienionej pozycji definiującej przychody z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2-2d u.p.d.f.). Sąd pierwszej instancji podał, że zgodnie ze stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w uchwale w sprawie II FPS 6/12, przychód akcjonariusza S.K.A. związany z posiadaniem akcji powstaje dopiero z dniem wypłaty dywidendy (art. 14 ust. 1i u.p.d.f.). Akcjonariusz nie otrzymuje żadnego innego przychodu z działalności gospodarczej. Nie ma zatem przepisu, który otrzymanie akcji w ramach opisanego we wniosku w niniejszej sprawie podwyższenia kapitału zakładowego pozwoliłby uznać za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.

6 6 WSA w Warszawie podzielił stanowisko strony skarżącej, że z art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f. wynika a contrario, iż otrzymanie akcji spółki nie posiadającej osobowości prawnej, jaką jest S.K.A., nie skutkuje przychodem. Gdyby miało być inaczej, niezrozumiałe byłoby zawężenie przez ustawodawcę zakresu tego przepisu jedynie do spółki posiadającej osobowość prawną - otrzymanie akcji wszystkich kategorii spółek, bez względu na przymiot osobowości prawnej, skutkowałoby przychodem. Tymczasem przepis ten jasno stanowi, że o ile w wyniku otrzymania akcji spółki wspólnik otrzymuje przychód, to dotyczy to tylko spółki akcyjnej i z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż tylko te dwie spółki spośród innych są osobami prawnymi. Końcowo Sąd wskazał, że z zaskarżonej interpretacji nie wynika w żaden sposób, na jakiej podstawie normatywnej organ oparł swoje zróżnicowanie sytuacji prawnej skarżącego w zależności od tego, czy otrzymuje on nowe akcje, czy też zwiększa się wartość akcji dotychczas przez niego posiadanych. Zdaniem Sądu, otrzymanie nowych akcji lub zwiększenie wartości akcji dotychczasowych jest okolicznością głównie techniczną, poddaną arbitralnej decyzji zgromadzenia wspólników S.K.A., i z punktu widzenia wymaganych cech przychodu obojętną. Stąd trudno zrozumieć, dlaczego ta raczej techniczna okoliczność miałaby mieć tak fundamentalne znaczenie podatkowe, że w pierwszym przypadku (otrzymania nowych akcji) skutkowałaby opodatkowanym dochodem, zaś w drugim (wzrost wartości dotychczasowych akcji) nie prowadziłaby do takiego skutku podatkowego. Skargę kasacyjną od ww. wyroku wywiódł Minister Finansów, reprezentowany przez pełnomocnika - radcę prawnego J. K., wnosząc o uchylenie go w całości i orzeczenie co do istoty sprawy, ewentualnie uchylenie go w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia, oraz zasądzenie od skarżącego na rzecz organu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi, na podstawie art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) - dalej jako "P.p.s.a.", zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania art. 8 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 11 oraz art. 14 ust. 1 u.p.d.f. poprzez uznanie, że w wypadku emisji - i w konsekwencji, otrzymania nowych akcji w związku z przekazaniem środków z kapitału zapasowego na kapitał zakładowy, nie powstanie przychód z działalności gospodarczej. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że na gruncie prawa podatkowego występują dwa różne stany wywołujące odmienne skutki podatkowe, w zależności od tego, czy podwyższenie kapitału zakładowego S.K.A. następuje poprzez podniesienie wartości nominalnej dotychczasowych akcji, czy też emisję nowych akcji. W przypadku podwyższenia wartości nominalnej akcji S.K.A. jej akcjonariusz nie uzyskuje przychodu, gdyż nie uzyskuje przysporzenia majątkowego. Zdarzenie to nie powoduje otrzymania ani postawienia do dyspozycji podatnika pieniędzy, wartości pieniężnych oraz świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń zgodnie z art. 11 ust. 1 u.p.d.f., przychodu należnego lub przychodu z tytułu kapitałów pieniężnych w tym z udziału w zyskach osób prawnych.

7 7 Zdaniem autora skargi kasacyjnej, okoliczność, że podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji nie powoduje powstania przychodu dla akcjonariusza S.K.A. nie oznacza jednak, iż przychód ten nie powstanie również w przypadku otrzymania przez niego akcji nowej emisji. Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.p.d.f. za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. A zatem, w przypadku możliwości otrzymania przez akcjonariusza S.K.A. akcji nowej emisji, w majątku akcjonariusza pojawia się zmaterializowane, realne i rzeczywiste przysporzenie w postaci nowych akcji, których przed podwyższeniem kapitału zakładowego w S.K.A. nie miał. Przysporzenie to pochodzi przy tym w całości z majątku spółki, którego na etapie jego powstawania akcjonariusz nie opodatkowywał, tak jak czynił to komplementariusz. Zatem w sytuacji, gdy w następstwie przeznaczenia środków z zysku lub kapitału zapasowego S.K.A. na jej kapitał zakładowy dochodzi do emisji nowych akcji celem przekazania ich nieodpłatnie dotychczasowym akcjonariuszom - przychód w wysokości odpowiadającej przypadającej na akcjonariusza części wartości środków przeznaczonych na podwyższenie kapitału zakładowego należy potraktować jako przychód z tytułu udziału w S.K.A. Tym samym, akcjonariusz uzyskuje przychód z działalności gospodarczej. Skutki otrzymania takich akcji będą bowiem identyczne, jak gdyby akcjonariusz otrzymał ze spółki dywidendę, tyle że w formie rzeczowej. Efektem uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki będzie przydzielenie akcjonariuszom akcji, które już nie będą wymagać objęcia. Część majątku spółki zostanie zatem przekazana akcjonariuszom w tej formie. A. S. nie skorzystał z możliwości wniesienia odpowiedzi na skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Zgodnie z art. 176 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom określonym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Rozpatrując sprawę na skutek skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny związany jest jej granicami, tj. treścią przytoczonych w niej podstaw kasacyjnych oraz treścią i zakresem zawartego w niej wniosku, z urzędu biorąc pod rozwagę jedynie nieważność postępowania (art P.p.s.a.). Związanie granicami skargi kasacyjnej oznacza zatem, że zakres kontroli orzeczenia wydanego w pierwszej instancji wyznacza sama strona wnosząca ten środek zaskarżenia. Związanie Naczelnego Sądu Administracyjnego podstawami skargi kasacyjnej wymaga prawidłowego ich określenia w samej skardze. Oznacza to konieczność powołania konkretnych przepisów prawa, którym uchybił Sąd pierwszej instancji, uzasadnienia zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutu naruszenia prawa procesowego, wykazania dodatkowo, że to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W odniesieniu do prawa materialnego należy wykazać, na czym polegała dokonana przez Sąd pierwszej instancji

8 8 błędna wykładnia lub niewłaściwe zastosowanie oraz jaka powinna być wykładnia prawidłowa lub, jakie powinno być właściwe zastosowanie przepisu prawa materialnego. Istota sporu wiąże się z ustaleniem, jakie konsekwencje w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wywoła dla akcjonariusza S.K.A. operacja przesunięcia środków z kapitału zapasowego spółki (pochodzących z tzw. agio emisyjnego z poprzednich emisji akcji) na jej kapitał zakładowy, skutkująca podniesieniem tego kapitału, w wyniku czego akcjonariuszowi temu przydzielone zostaną nowe akcje. W powyższej kwestii wypowiadał się już Naczelny Sąd Administracyjny m.in. w wyroku z dnia 4 listopada 2015 r. sygn. akt II FSK 172/14 (dostępny na stronie: orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podziela pogląd i argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu ww. orzeczenia. Istotne w sprawie jest uwzględnienie argumentacji zawartej w uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 maja 2013 r. sygn. akt II FPS 6/12 (ONSAiWSA 2013/5/77), w której wskazano, że dochody uzyskiwane przez wspólnika w spółce, w tym w S.K.A., należy kwalifikować do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.f.), na co wskazuje treść przepisów art. 5b ust. 2, art. 8 ust. 1, art. 10 ust. 1 pkt 3, a także art. 17 ust. 1 pkt 4 i art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d.f. Przepis art. 5b ust. 2 tej ustawy wprowadza zasadę, zgodnie z którą przychody wspólnika będącego osobą fizyczną z udziału w każdej spółce nieposiadającej osobowości prawnej, bez względu na jej rodzaj (a więc także S.K.A.) są przychodami z pozarolniczej działalności gospodarczej. Przy czym pod pojęciem wspólnika ustawodawca rozumie wszystkich udziałowców każdej spółki osobowej, w tym komplementariusza i akcjonariusza S.K.A. Zasada ta w jakimkolwiek przepisie u.p.d.f. nie jest ograniczana ani modyfikowana. Potwierdzeniem na gruncie wykładni systemowej wewnętrznej, że dochód akcjonariusza SKA powinien być opodatkowany na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.f., jest uregulowanie zawarte w art. 17 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, odczytywane w sposób prawidłowy, czyli bez pominięcia jakiegokolwiek fragmentu tego przepisu. Zgodnie z nim, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną lub spółdzielni. Natomiast w myśl art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d.f., od uzyskanych dochodów (przychodów) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a. Dywidendy wypłacane przez S.K.A. nie są jednak dywidendami, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d.f., bowiem te odnoszą się wyłącznie do osób prawnych. Ponieważ S.K.A. nie jest osobą prawną, stąd a contrario akcjonariusze będący osobami fizycznymi nie mogą uzyskiwać z niej dochodu w postaci dywidend, o jakich mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 oraz art. 30a ust. 1 pkt 4 u.p.d.f. Cecha osobowa S.K.A. przesądza więc o niemożności zaklasyfikowania przychodów akcjonariusza takiej spółki do źródła "kapitały pieniężne i prawa majątkowe", o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 u.p.d.f., bowiem z brzmienia art. 17 ust. 1 pkt 4 i art. 30a ust. 1 pkt 4 tej ustawy wynika, że dotyczą one przychodów

9 9 z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, a nie spółek osobowych, pozbawionych osobowości prawnej. Poszerzony skład NSA zwrócił także uwagę na charakter prawny S.K.A. wynikający z przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz ze zm.). Akcjonariusz w SKA ma status kapitałowy, tzn. jest inwestorem pasywnym, uczestniczącym w działalności spółki poprzez wniesienie kapitału, a nie zaangażowanie osobiste, co przejawia się w wyłączeniu możliwości prowadzenia przez akcjonariusza spraw spółki oraz nieponoszeniu odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki. Stąd też, z gospodarczego punktu widzenia, partycypowanie akcjonariusza w S.K.A. jest działalnością inwestycyjną, a nie operacyjną, a jego przychód z tytułu udziału w spółce jest związany wyłącznie z wypłatą dywidendy, a nie bieżącą działalnością spółki. Orzecznictwo sądowe odwołując się do treści cytowanej uchwały uznaje, że przychodem akcjonariusza S.K.A. jest wyłącznie dywidenda, zaliczana do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.f.). Datą powstania przychodu akcjonariusza S.K.A. jest natomiast - stosownie do art. 14 ust. 1 u.p.d.f. - dzień wypłaty dywidendy (przykładowo wyrok NSA z dnia 5 września 2014 r. sygn. akt II FSK 2503/12, LEX nr ). Zdaniem Ministra Finansów, w przypadku gdy walne zgromadzenie S.K.A. podejmie uchwałę o przekazaniu środków zgromadzonych na kapitale zapasowym na kapitał zakładowy S.K.A. i w związku z tym wnioskodawcy zostaną przydzielone nowe akcje, uzyska on przychód z tytułu udziału w S.K.A., rodzaj dywidendy rzeczowej (w formie akcji), ze źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.f., który to przychód powinien być opodatkowany. Stanowisko takie jest nieprawidłowe. Na uwzględnienie nie zasługują więc zarzuty skargi kasacyjnej dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 8 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 11 i art. 14 ust. 1 u.p.d.f. W orzecznictwie (zob. np. wyroki NSA z dnia 2 kwietnia 2014 r. sygn. akt II FSK 3243/13, LEX nr ; i II FSK 3169/13, LEX nr ) wskazuje się, że przyznanie akcji S.K.A., w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych, nie jest zdarzeniem, na skutek którego po stronie akcjonariusza powstaje przychód w rozumieniu art. 11 u.p.d.f., albowiem w wyniku przydzielenia nowo wyemitowanych akcji przysporzenie po stronie akcjonariusza jest jedynie potencjalne - uzależnione od podjęcia przez komplementariuszy uchwały o wypłacie zysku akcjonariuszom, albo zbycia akcji przez akcjonariusza. Zgodnie z art pkt 2 k.s.h. w zakresie stosunku prawnego akcjonariuszy w S.K.A. stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Konsekwencją tej regulacji jest to, że na podstawie art w zw. z art pkt 2 k.s.h. prawo do udziału w zysku akcjonariusza spółki powstaje dopiero z chwilą jego przeznaczenia przez zgromadzenie wspólników do wypłaty akcjonariuszom. Przyjąć należy, że akcjonariuszowi S.K.A., stosownie do art pkt 2 ww. ustawy, przysługuje zysk ze spółki tylko wtedy, gdy komplementariusze podejmą uchwałę o jego podziale. Wcześniej akcjonariusz nie ma skutecznego roszczenia o jego wypłatę. Z tą

10 10 chwilą (a więc dopiero po spełnieniu określonych w k.s.h. przesłanek) akcjonariusz nabywa wierzytelność o wypłatę należnej mu części zysku (dywidendy). Jednocześnie wskazać należy, że prawo do udziału w zysku jest podstawowym prawem majątkowym przysługującym akcjonariuszowi S.K.A., jednakże prawo to należy odróżnić od wierzytelności i opartego na nim roszczenia akcjonariusza wobec spółki o wypłatę przypadającej mu części zysku przeznaczonego do podziału. Ze stanu faktycznego wniosku wynika, że uchwała - jeśli walne zgromadzenie S.K.A. ją podejmie - dotyczyć będzie przekazania środków zgromadzonych na kapitale zapasowym na kapitał zakładowy. Na ten cel zostaną przekazane zgromadzone przez S.K.A. zyski, w tym zyski z lat ubiegłych. Wobec zakazu rozszerzania bądź modyfikowania stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o interpretację, w sposób oczywisty nie można przyjąć, że uchwała taka dotyczyć będzie podziału wypracowanego przez spółkę zysku z tej działalności i wypłaty dywidendy. Datą powstania obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych dla osoby fizycznej, będącej akcjonariuszem S.K.A., w myśl art. 14 ust. 1i u.p.d.f. jest dzień faktycznego otrzymania dywidendy. Dopiero wówczas dywidenda będzie niewątpliwie w sensie ekonomicznym przysporzeniem majątkowym dla akcjonariusza S.K.A. Od tego czasu przychód z tytułu udziału w zysku (art. 8 ust. 1 u.p.d.f.) staje się przychodem ze źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 3, jako należny w rozumieniu art. 14 ust. 1 u.p.d.f., stanowi podstawę przychodu do wyliczenia zobowiązania podatkowego w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji powyższego nie można w sposób uprawniony twierdzić, że przychód ten w postaci dywidendy (rzeczowej w formie akcji) powstaje z momentem przydzielenia akcjonariuszom akcji z nowej emisji. Moment uzyskania dochodu z akcji (dywidendy) nie jest tożsamy z momentem ich nabycia bez względu na formę tego nabycia (w tym przypadku przydzielenia nowych akcji w ramach podwyższenia kapitału zakładowego). Cechą papierów wartościowych, jakimi są akcje, jest to, że generują dochód w przyszłości, tj. w postaci dywidendy, czy też - w przypadku ich odpłatnego zbycia - w postaci różnicy pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztami poniesionymi na nabycie akcji. W momencie zaś przydzielenia akcji nowej emisji na warunkach określonych w stanie faktycznym sprawy przysporzenie, jakie z tego tytułu uzyskuje akcjonariusz, niezależnie od źródła i przyczyny uzyskania tego przysporzenia, jest potencjalne. Natomiast stanowisko Ministra Finansów prowadzi do opodatkowania przychodów, których skarżący nie tylko nie otrzymał faktycznie, nie są też należne, ponieważ nie powstało prawo do dochodzenia ich od spółki. Zasadne jest zatem stwierdzenie, że w przypadku przydzielenia akcji z nowej emisji w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego po stronie akcjonariusza nie powstaje przychód z udziału w spółce niebędącej osobą prawną stosownie do art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 u.p.d.f. Dlatego, że przypadającego na tego akcjonariusza udziału w środkach przeznaczonych na podwyższenie kapitału zakładowego S.K.A., odpowiadającego wartości nominalnej otrzymanych akcji, nie można rozumieć jako kwoty należnej w rozumieniu art. 14 ust. 1 u.p.d.f.

11 11 W świetle powyższych rozważań brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że przyznanie akcjonariuszom akcji można uznać za rodzaj dywidendy rzeczowej, a tym samym za przychód z udziału w S.K.A. Jednocześnie należy zauważyć, że ustawodawca w u.p.d.f. wyraźnie wskazał sytuację, kiedy podwyższenie kapitału zakładowego jest przychodem podlegającym opodatkowaniu. Uczynił to w art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f. stanowiąc, że dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego. Ustawodawca zawęził zatem stosowanie art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f. wyłącznie do spółek kapitałowych. W przypadku takiego zawężonego stosowania ww. przepisu należy zgodzić się ze stanowiskiem strony skarżącej, że w u.p.d.f. nie zostało uregulowane opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych podwyższenie kapitału zakładowego, w sytuacji gdy walne zgromadzenie S.K.A. podejmie uchwałę o przekazaniu środków zgromadzonych na kapitale zapasowym na kapitał zakładowy S.K.A., a akcjonariuszowi zostaną przydzielone nowe akcje lub nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Wobec tego dozwolone przepisami k.s.h. podwyższenie kapitału zakładowego z kapitału zapasowego wyklucza zastosowanie przepisu art. 24 ust. 5 pkt 4 u.p.d.f., w przypadku, gdy uchwała w tym przedmiocie dotyczy spółki osobowej. Mając na uwadze wszystkie przedstawione wyżej okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną uznając ją za bezzasadną.[pic]