Badania i rozwój w przedsiębiorstwach 2015 Czy Europa Środkowa przestawia się na innowacje?

Transkrypt

1 Badania i rozwój w przedsiębiorstwach 2015 Czy Europa Środkowa przestawia się na innowacje? Magdalena Burnat Mikosz Partner R&D and Government Incentives Innovation Consulting Michał Turczyk Dyrektor R&D and Government Incentives Tomasz Gondek R&D Networks Team Leader Innovation Consulting 9 lipca Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 1

2 Agenda 1. Wydatki na badania i rozwój w Polsce i Europie Środkowej 2. Corporate R&D Report cel i założenia 3. Wyniki ankiety: Wydatki na działalność B+R Zarządzanie polityką B+R+I Czynniki wpływające na poziom wydatków B+R Współpraca ze stronami trzecimi Ochrona praw własności intelektualnej Opinie na temat obecnego systemu zachęt Opinie na temat proponowanych zmian 4. Wnioski Elektroniczna wersja raportu do pobrania pod adresem: Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 2

3 B+R w Polsce wydatki na B+R Wydatki na B+R jako % PKB Polska Czechy Litwa Węgry Finlandia Średnia UE ,55 1,23 0,79 0,99 3,34 1, ,87 1,91 0,95 1,41 3,32 2,02 Wzrost 58% 55% 20% 42% - 1% 13% 3,5 [% PKB w 2013] 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Rumunia Cypr Łotwa Bułgaria Grecja Chorwacja Słowacja Malta Polska Litwa Luksemburg Hiszpania Włochy Portugalia Węgry Wielka Brytania Norwegia Estonia Czechy Holandia UE (28) Francja Belgia Słowenia Austria Niemcy Dania Szwecja Finlandia Źródło: Eurostat 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 3

4 Źródła finansowania prac i nakładów na prace B+R 1. Źródła finansowania prac B+R (%) 54,3 43,6 2,1 Środki publiczne Przedsiębiorcy Inne 2. Nakłady na prace badawczo - rozwojowe (GERD jako % PKB) 1,70 0,74 0,77 0,90 0, Cel Nakłady polskich przedsiębiorstw na prace badawczo - rozwojowe (BERD jako % PKB) Źródło: Dane Głównego Urzędu Statystycznego ( Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 4

5 Corporate R&D Report cel i założenia CEL BADANIA identyfikacja czynników decydujących w największym stopniu o wysokości wydatków przedsiębiorstw na badania, rozwój i innowacje (B+R+I) porównanie opinii przedsiębiorców z krajów Europy Środkowej i wpływu systemów wsparcia w nich oferowanych na działalność B+R KONTEKST BADANIA czas realizacji badania - okres wprowadzania nowej perspektywy funduszy unijnych zróżnicowanie udziału wydatków przedsiębiorstw w wydatkach ogółem w krajach Regionu, potwierdzające konieczność skutecznego stymulowania zwiększania wydatków na B+R METODOLOGIA sposób gromadzenia danych: ankieta internetowa oraz wywiady pogłębione kwestionariusz: 13 pytań (jednokrotnego i wielokrotnego wyboru) wielkość próby: przedstawiciele 411 firm działających w krajach objętych badaniem kraje objęte badaniem: Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry czas trwania badania: od 19 stycznia 2015 do 2 marca 2015 języki pobierania danych: 11 języków lokalnych / angielski Raport jest podsumowaniem kolejnej edycji badania, realizowanego corocznie od 5 lat (w każdym roku zwiększana jest liczba krajów objętych badaniem) w celu umożliwienia obserwacji trendów w działalności B+R przedsiębiorców w Europie Środkowej Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 5

6 Wydatki na działalność B+R Polska a Region Znaczny wzrost wydatków na B+R 2 razy więcej polskich firm deklaruje przeznaczenie na badania i rozwój ponad 3% obrotów Jaki procent Państwa obrotów przeznaczony był na działalność B+R w 2014 r.? Polska Region 12% 22% 13% 3% 12% 25% 14% 12% 3% 10% 16% Nie ponieśliśmy żadnych wydatków Mniej niż 1% Pomiędzy 1% a 3% Pomiędzy 3% a 5% Pomiędzy 5% a 10% Powyżej 10% Nie wiem 26% 48% 48% polskich firm ulokowało więcej niż 3% obrotów na działania B+R w 2014 r. (wzrost z 26% w 2013 r.) 45% 51% W Regionie odsetek ten wzrósł z 45% do 51% 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 6

7 Wydatki na działalność B+R Polska a Region Estonia jest liderem pod względem odsetka firm przeznaczających na B+R powyżej 10% obrotów Jaki procent Państwa obrotów przeznaczony był na działalność B+R w 2014 r.? 13% 13% 25% 39% 21% 15% 26% 47% 4% 7% 33% 38% 29% 36% 11% 21% 38% Największy odsetek w Regionie Powyżej 10% Pomiędzy 5% a 10% 14% 22% 12% 16% 13% 10% 3% 3% 22% 6% 8% 23% 4% 13% 15% 18% 16% 15% 8% 15% 21% 15% 7% 7% 21% 15% 26% 6% 18% 7% 7% 12% 9% 6% 50% 10% 13% 12% 25% 21% 14% 26% 13% 18% 8% 9% 3% 1% 3% 5% 7% 3% 2% Pomiędzy 3% a 5% Pomiędzy 1% a 3% Mniej niż 1% Nie ponieśliśmy żadnych wydatków na działalność B+R Nie wiem 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 7

8 Zarządzanie polityką B+R+I Ponad 2/3 firm nie wdrożyło strategii B+R+I W jaki sposób zarządzacie Państwo polityką B+R+I w firmie? Większość firm w Polsce nie ma strategii B+R reagują ad hoc Deloitte Luxemburg Innovation Survey (2014) 64% Wyniki badania przeprowadzonego wśród przedsiębiorstw z Luksemburga wskazują, iż ponad połowa firm wdrożyła strategię B+R+I. Nie wdrożono żadnej strategii B+R+I, zarząd jest odpowiedzialny za bieżące decyzje Wdrożono strategię B+R+I, która zakłada osiąganie wspólnych korzyści dzięki zaangażowaniu zewnętrznych środków 8% 54% 42% firm w Luksemburgu odpowiada twierdząco na pytanie o istnienie dobrze zdefiniowanej strategii innowacyjności w ich przedsiębiorstwie firm w Luksemburgu odpowiada na pytanie neutralnie bądź przecząco Wdrożono strategię B+R+I oraz powołano stanowisko CIO (Chief Innovation Officer) Wdrożono strategię B+R+I, która skupia się na poszukiwaniu zewnętrznych możliwości finansowania 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 8

9 Wydatki na B+R w Polsce Środkowoeuropejskie przedsiębiorstwa zamierzają zwiększyć wydatki na badania i rozwój polskie firmy jednymi z najbardziej optymistycznych Wydatki na B+R wzrosną w przeciągu 3-5 lat 61,1% 67,0% CE 53,4% 51,2% 67% firm w Polsce uważa, że ich wydatki na B+R wzrosną w kolejnych 5 latach. Polscy przedsiębiorcy są jednymi z większych optymistów w Europie Środkowej, gdzie wzrost w tym okresie zadeklarowało 53,4% respondentów. Potencjalne czynniki wpływające na takie stanowisko firm: 1. Planowane wprowadzenie ulgi na B+R od 2016 r. 2. Uruchomienie funduszy UE na lata Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 9

10 Czynniki wpływające na poziom wydatków B+R Polska Stale rośnie potrzeba współpracy z jednostkami badawczymi W jakim stopniu niżej podane czynniki zewnętrzne wpłyną na zwiększenie wydatków na działalność B+R w ciągu następnych 1-2 lat? Największy wpływ Dostępność większej liczby rodzajów wsparcia nakładów na B+R (dotacje, ulgi podatkowe itp.) 2,34 2,35 2,41 Dostępność wykwalifikowanej i doświadczonej kadry badawczej 1,56 2,05 1,85 Istotny wzrost Więcej dotacji niż ulg podatkowych Dostęp do i współpraca z uniwersytetami / jednostkami badawczymi Koszty kadry badawczej Stabilność otoczenia prawnego Ochrona praw własności intelektualnej Możliwość współfinansowania kosztów procedur związanych z ochroną własności intelektualnej, włączając w to koszty związane z utrzymaniem ochrony Więcej ulg podatkowych niż dotacji Dostępność benchmarków dla sektora oraz podmiotów konkurencyjnych Inne 0,44 0,66 1,56 1,72 1,69 1,53 1,69 1,69 1,3 1,59 1,40 1,32 1,53 1,57 1,36 1,39 1,43 1,38 1,28 1,17 1,22 1,05 2 2, CE 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 2,12 Dostępność większej liczby rodzajów wsparcia 1,99 Dostępność wykwalifikowanej i doświadczonej kadry B+R 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 10

11 Wspólna realizacja projektów B+R Trend obserwowany w Regionie jest odwrotny do trendu obserwowanego w gospodarkach opartych na wiedzy spada liczba firm współpracujących z podmiotami trzecimi przy projektach B+R Czy współpracują Państwo ze stronami trzecimi przy realizacji prowadzonych projektów B+R? 68% 41% 50% 32% 14% 36% 21% 9% Nasza firma posiada CBR Nasza firma posiada CBR w innej spółce grupy kapitałowej Inny powód Brak odpowiedzi Jest to konieczne do przeprowadzenia projektów badawczych Jest to wymagane w Jest to koniecznie w celu otrzymania celu aplikowania o większego wsparcia wsparcie Inny powód Największy odsetek spośród Europy Środkowej! Kraje Bałtyckie Bułgaria nie 44% 2014: 18% 30% 2014: 22% CE 2014: 78% 66% tak 53% 2014: 82% Kraje Bałtyckie Bułgaria 20% 75% 83% PL 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 11

12 Ochrona praw własności intelektualnej Świadomość ochrony praw własności intelektualnej rośnie - firmy w coraz większym stopniu chronią swój know-how W jaki sposób chronią Państwo własność intelektualną / know-how swojej firmy? Tajemnica przedsiębiorstwa wciąż najpopularniejsza Spadek znaczenia patentów / wzorów użytkowych przy jednoczesnym wzroście tajemnicy przedsiębiorstwa Zmiany mogą wynikać z obawy o know-how: procedura patentowa wymaga upublicznienia danych, tajemnica przedsiębiorstwa uważana jest za najbardziej pewny sposób ochrony. Struktura patentowania Polska a Świat: Tajemnica przedsiębiorstwa 67% 77% 76% TOP 10 podmiotów zgłaszających wynalazki do PCT, EPO, UPRP w 2012 r. Prawa autorskie Znaki towarowe Patenty / wzory użytkowe 28% 38% 37% 42% 40% 42% 38% 51% 38% Europa Środkowa Polska Polska 2014 PCT 10/10 przedsiębiorstwa EPO 10/10 przedsiębiorstwa Wzory przemysłowe 15% 29% Nie korzystamy z ochrony 10% 11% 8% UPRP 10/10 jednostki naukowe 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 12

13 Ulgi podatkowe Aż 42% przedsiębiorstw niepewnych podejścia organów podatkowych do kosztów B+R Które z poniższych twierdzeń dotyczących ulg podatkowych związanych z działalnością B+R odnoszą się do Państwa firmy? 45% 40% deklaruje, że posiada pełną wiedzę o ulgach i z nich korzysta 20% firm twierdzi, że posiada wiedzę o ulgach, ale deklaruje jednocześnie brak pewności co do kwalifikowalności wydatków 42% firm twierdzi, że są niepewne podejścia organów do kosztów B+R, dlatego korzystanie z zachęt jest zbyt ryzykowne (systematyczny wzrost z roku na rok) 42% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 6% INNE 2% 11% 12% 10% 14% 24% b/d 22% 20% 20% 20% 22% 20% 27% 21% 27% 33% 30% 32% 27% 18% 18% 26% 29% Europa Środkowa Polska 2013 Polska % firm twierdzi, że wie jak udowodnić kwalifikowalność B+R do zachęt, lecz ich systemy nie są w stanie rejestrować związanych z nią kosztów 20 % twierdzi, że nie prowadzi kwalifikujących się prac B+R 27% deklaruje, że regulacje podatkowe są niejasne i stanowią zbyt duże ryzyko 30% twierdzi, że nie zna metod zarządzania ryzykiem związanym z kwalifikowalnością działań B+R Aż 33% deklaruje brak wiedzy na temat ulg 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 13

14 Dotacje na B+R 38% firm z Polski ma wiedzę na temat dotacji i z nich korzysta Które z poniższych twierdzeń dotyczących wykorzystania dotacji na działalność B+R odnoszą się do Państwa firmy? 13% firm w Polsce nie ma wiedzy na temat dotacji na działalność B+R 24% 28% firm w Polsce uważa, że uzyskanie dofinansowania w ich przypadku wiązałoby się z koniecznością zawiązania konsorcjum na co nie pozwalają charakter projektu / interesy firmy 28% 29% 36% 30% 37% 31% 38% 38% firm w Polsce twierdzi, że ma wiedze na temat dotacji i z nich korzysta 37% Polska: % 13% 14% 10% 13% 15% 20% 2015 Region 14% firm w Polsce nie korzysta z dotacji 30% wszystkich ankietowanych w Polsce twierdzi, że nie posiada odpowiednich zasobów do monitorowania możliwości wsparcia, aby z sukcesem o nie aplikować 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 14

15 Dlaczego polskie firmy nie aplikują o dotacje? Proces uzyskania i korzystania z grantu jest zbyt sformalizowany Nie planujemy zatrudnienia nowego personelu B+R, a zwiększenie liczby miejsc pracy jest warunkiem otrzymania dotacji 42% 33% Zmiany i niepewność w projektach B+R nie są odzwierciedlone w kryteriach oceny Projekt B+R może zostać zakończony w terminie, ale wyniki mogą różnić się od założonych 31% 31% 31% Proces uzyskania i korzystania - zbyt sformalizowany i skomplikowany 39% 45% 16% 22% 23% 22% 25% 25% % 4% 6% 8% 8% b/d b/d b/d Nie pozwala Specyfika prowadzonych Nie możemy na to nasza działań nie jest zbieżna z zobowiązać się do Zachodzi ryzyko, że w polityka kryteriami utrzymania okresie realizacji zostanie zatrudnienia przez podjęta decyzja biznesowa okres trwałości o zmianie priorytetów B+R 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 15

16 Zdanie polskich firm na temat systemu wsparcia 36 % polskich przedsiębiorców nie ma pewności co do oceny kwalifikowalności działań B+R przez instytucje zaangażowane w dystrybucję środków Co Państwa zdaniem jest największym problemem obecnego systemu wsparcia B+R (zarówno pod względem dotacji, jak i ulg podatkowych na działalność B+R)? Identyfikowanie działań, które spełniają wymagania B+R w przypadku aplikowania Prowadzenie wyodrębnionej ewidencji kosztów Niejasne wytyczne dotyczące warunków kwalifikowalności kosztów i ich kalkulacji Brak pewności w zakresie oceny kwalifikowalności przez instytucje dystrybuujące środki Inne powody 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 23% 31% 8% 7% 36% 29% 11% 12% CE 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 16

17 Konstruowanie projektu badawczego Modelowy schemat budowanie strategii finansowania Niespójność różnych aspektów polskiego prawa (np. ustawy o rachunkowości, prawa podatkowego czy pomocy publicznej) Problem zdefiniowania prac B+R Cel Punkt B poziom docelowy Postęp Punkt A poziom bazowy Technologia bazowa Bariery Ograniczenia Niepewność Wyzwania Szybciej Większa wydajność Uniwersalność Większa skalowalność Większe bezpieczeństwo Wiedza Lepsze narzędzia Rozumienie prac B+R Statystyka Księgowość Granty i ulgi 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 17

18 Ocena różnych systemów dotacji System mieszany najbardziej zachęca do ponoszenia wydatków na B+R Który system zachęt miałby największy wpływ na wzrost Państwa wydatków na B+R? >70% państw na świecie z 30 badanych przez Deloitte obowiązuje mieszany system zachęt 27 z 34 państw OECD posiada zachęty podatkowe na B+R 39 państw na świecie stosuje zachęty podatkowe wspierające B+R 48% 23% 5% 9% 14% System mieszany Nie wiem / brak odpowiedzi Zachęty nie mają żadnego wpływu na nasze wydatki Dotacje oraz ulgi mają jednakowy wpływ na poziom wydatków na B+R System składający się wyłącznie z dotacji 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 18

19 Przewidywany wpływ nowej ulgi podatkowej w Polsce Wprowadzenie nowej ulgi w Polsce spowoduje wzrost wydatków na działalność B+R Wprowadzenie w Polsce nowej ulgi podatkowej, oferującej dodatkową premię za prowadzenie prac badawczo - rozwojowych przez obniżenie kwoty należnego podatku dochodowego spowodowałoby: wzrost wydatków na działalność B+R w następnych 3-5 latach 36% 59% wzrost wydatków na działalność B+R w najbliższych 1-2 latach 40% 44% byłaby to dla naszej firmy zachętą do rozpoznawania obecnych działań jako działalność B+R w sprawozdaniach finansowych / w celach statystycznych 33% 38% 2015 pozostałoby to bez wpływu na nasze wydatki na działalność B+R 9% 22% 2014 spadek wydatków na działalność B+R w następnych 3-5 latach spadek wydatków na działalność B+R w najbliższych 1-2 latach 2% b/d 2% b/d 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 19

20 Ocena obecnych zachęt w Polsce Prawie 1/3 przedsiębiorców niezadowolonych z zachęt na B+R Jak oceniacie Państwo dostępne obecnie zachęty na działalność B+R? 39% 34% 11% Umiarkowanie zadowalające Niezadowalające Nie mam wiedzy o dostępnych zachętach 9% 5% 2% Nie mam zdania Przeważnie zadowalające Bardzo zadowalające 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 20

21 Wnioski Polska Region W porównaniu z zeszłym rokiem, niemal dwa razy więcej polskich firm przeznaczyło ponad 3% obrotów na badania i rozwój (wzrost do 48%) Zdaniem niemal połowy respondentów mieszany system zachęt w największym stopniu przyczyniłby się do zwiększenia wydatków na B+R Odsetek firm, które planują zwiększenie wydatków na badania i rozwój w ciągu najbliższych 3-5 lat, rośnie systematycznie z roku na rok (średnio o 8 p.p. rocznie) 45% firm orientuje się w systemie dotacji na działalność B+R, ale nie aplikują one o dofinansowanie, ponieważ proces uzyskania i korzystania z dotacji jest zbyt sformalizowany i skomplikowany Jedna trzecia respondentów jest zdania, że dostępne zachęty na B+R są niezadowalające 64% respondentów stwierdziło, że nie posiada określonej polityki B+R+I Najważniejsze czynniki powodujące zwiększenie nakładów na badania i rozwój nie zmieniły się od ubiegłego roku i są to: dostępność większej liczby rodzajów wsparcia (2,11 pkt w skali od 1 do 3) oraz dostępność wykwalifikowanych i doświadczonych ekspertów ds. badań i rozwoju (1,99 pkt w skali od 1 do 3). Obydwa czynniki są na pierwszym miejscu także w Polsce Kraje Europy Środkowej zamierzają zwiększyć wydatki na długo i krótkoterminowe inwestycje w badania i rozwój w porównaniu z rokiem Polskie przedsiębiorstwa są jednymi z najbardziej optymistycznych pod względem inwestycji długoterminowych W Europie Środkowej spółki zabezpieczają swój know-how stosując głownie politykę ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa (67%). Polskie przedsiębiorstwa wykorzystują politykę ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa częściej niż firmy z krajów z Regionu (77%) Niemal jedna trzecia spółek (31%) uważa, że ustalenie, czy dany zakres działalności spełnia kryteria działalności B+R, która może być dotowana lub która uprawnia do ulgi podatkowej jest największym problemem systemu wsparcia B+R. W Polsce nie jest to największy problem systemu 36% firm uważa, że brak pewności w zakresie oceny kwalifikowalności przez instytucje dystrybuujące środki jest najistotniejszy 66% przedsiębiorstw realizuje projekty wspólnie z ośrodkami badawczymi, zacieśniając współpracę pomiędzy biznesem a środowiskiem naukowym. W Polsce jedynie 55% Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 21

22 Kontakt Magdalena Burnat - Mikosz Partner RDGI Innovation Consulting Tel.: Kom.: mburnatmikosz@deloittece.com Michał Turczyk Dyrektor RDGI Tel.: Kom.: mturczyk@deloittece.com Tomasz Gondek R&D Networks Leader Innovation Consulting Tel.: Kom.: tgondek@deloittece.com Power of experience See what we see 2015 Deloitte Polska R&D and Government Incentives See what we see 22

23 W Polsce usługi na rzecz klientów świadczą: Deloitte Advisory sp. z o.o., Deloitte Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.k., Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o., Deloitte PP sp. z o.o., Deloitte Polska Sp. z o.o., Deloitte Strategy and Research Sp. z o.o., Deloitte Business Consulting S. A., Deloitte Legal, Pasternak, Korba i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza sp. k., Deloitte Services sp. z o.o. (wspólnie określane mianem Deloitte Polska ), będące jednostkami stowarzyszonymi Deloitte Central Europe Holdings Limited. Deloitte Polska jest jedną z wiodących firm doradczych w kraju, świadczącą usługi profesjonalne w obszarach: audytu, doradztwa podatkowego, konsultingu, zarządzania ryzykiem, doradztwa finansowego oraz prawnego za pośrednictwem ponad 1300 profesjonalistów z Polski i zagranicy. Nazwa Deloitte odnosi się do jednej lub kilku jednostek Deloitte Touche Tohmatsu Limited, prywatnego podmiotu prawa brytyjskiego z ograniczoną odpowiedzialnością i jego firm członkowskich, które stanowią oddzielne i niezależne podmioty prawne. Dokładny opis struktury prawnej Deloitte Touche Tohmatsu Limited oraz jego firm członkowskich można znaleźć na stronie