Polski lobbing w Unii Europejskiej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Polski lobbing w Unii Europejskiej"

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe nr 701 Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2006 Agnieszka Kołodziejska Koło Naukowe Handlu Zagranicznego Wojciech Bąba Katedra Europejskiej Integracji Gospodarczej Polski lobbing w Unii Europejskiej 1. Geneza działalności lobbingowej we Wspólnotach Europejskich Zjawisko lobbingu było znane w Europie Zachodniej jeszcze przed pojawieniem się na tym terenie jakichkolwiek ugrupowań integracyjnych. Jednak utworzenie w 1951 r. Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali jest uznawane za jeden z czynników odpowiedzialnych za wzrost liczby grup nacisku istniejących na tym terenie, a także za wzbogacenie zakresu i form działania tych grup. Wraz z powstaniem w 1958 r. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i EURATOM nastąpił na terenie państw członkowskich Wspólnot dalszy dynamiczny rozwój zjawiska lobbingu, odbywającego się od tego momentu coraz częściej według pewnych reguł i zasad oraz funkcjonującego w ramach określonych struktur. Na forum Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali działało w 1957 r. 8 grup, które określić można jako grupy nacisku, a w 1960 r. było ich już 160. Jeżeli chodzi o Wspólnoty jako całość, to w końcu lat sześćdziesiątych na ich forach aktywnych było około 350 grup nacisku, pod koniec lat siedemdziesiątych około 400, natomiast w 1980 r. formalne przedstawicielstwo na szczeblu Wspólnot miało 439 grup. Działalność tych grup koncentrowała się przede wszystkim na reprezentacji interesów środowisk związanych z przemysłem i rolnictwem, a także interesów członków związków zawodowych. W połowie lat osiemdziesiątych liczba przedstawicielstw tego typu wzrosła do ponad 650. Ponadto w tym okresie na K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji w Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002, s. 298.

2 116 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba szczeblu krajów członkowskich WE działało ponad 6000 lobbystów, organizacji lobbystycznych oraz stowarzyszeń narodowych grup nacisku 2. Prawdziwy przełom, jeżeli chodzi o aktywność lobbystów we Wspólnotach Europejskich, nastąpił z dniem 1 lipca 1987 r., kiedy to w życie wszedł Jednolity Akt Europejski (rys.1). Przewidywał on utworzenie jednolitego rynku wewnętrznego, opartego na swobodzie przepływu towarów, osób, usług i kapitału. Realizacja tego przedsięwzięcia wymagała przyjęcia i wdrożenia przez kraje członkowskie prawie 300 dyrektyw. Powodując znaczącą zmianę warunków prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Wspólnot, stanowiła doskonałą szansę dalszego rozwoju działalności lobbingowej. Według różnych szacunków w Brukseli znajdowało się w okresie negocjowania zasad rządzących funkcjonowaniem JRE od 3 do 10 tys. lobbystów Liczba lobbystów Rys. 1. Lobbing we Wspólnotach Europejskich w latach Źródło: S.S. Andersen, K.A. Eliassen, EU-Lobbying: between Representavity and Effectiveness, Sage, London 1996, s. 38. Kolejna ważna zmiana w warunkach prowadzenia lobbingu we Wspólnotach wynikała z podpisania i wejścia w życie z dniem 1 listopada 1993 r. Traktatu z Maastricht. Traktat ten przewidywał utworzenie na obszarze Wspólnot unii walutowej oraz wprowadzenie z dniem 1 stycznia 1999 r. wspólnej waluty euro. 2 Ibidem. K. Tarnawska, Istota i rozwój lobbingu w Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, nr 555, Kraków 2002.

3 Polski lobbing w Unii Europejskiej 117 Traktat ten zmieniał także kompetencje niektórych instytucji wspólnotowych (wzmacniał zwłaszcza pozycję Parlamentu Europejskiego) oraz tworzył nowe (Komitet Regionów). Rozszerzenie zakresu przedmiotowego wspólnotowego prawa zaowocowało wzrostem znaczenia instytucji wspólnotowych, naturalnie kosztem rządów państw członkowskich. Wszystkie te zmiany pobudziły aktywność już istniejących grup nacisku, a także spowodowały wykształcenie się nowych. Znaczna część powstałych do połowy lat 90. grup nacisku działa w sektorach nowych technologii, takich jak: telekomunikacja, informatyka, biotechnologia itp. Zważywszy na rangę, jaką Unia Europejska nadaje budowie społeczeństwa informacyjnego i rozwijaniu gospodarki opartej na wiedzy, należy założyć, że znaczenie lobbingu w tych sektorach będzie rosnąć w dalszym ciągu 4. Jednocześnie w latach 90. zaczęły funkcjonować na forum Wspólnot grupy nacisku wywodzące się ze sfer, dla których działalność gospodarcza nie stanowi podstawowej racji bytu (non-profit organizations). Najczęściej powstawały one na bazie silnych ruchów społecznych, działających na rzecz ochrony środowiska, ochrony praw konsumentów, poprawy statusu społecznego kobiet itp. Ilościowy wzrost grup nacisku wynikał także z poszerzania składu członkowskiego Wspólnot. Szczególnie było to widoczne po przystąpieniu do Wspólnot Austrii, Finlandii i Szwecji. O własną reprezentację na forum instytucji wspólnotowych starają się także coraz częściej grupy nacisku spoza Europy przede wszystkim ze Stanów Zjednoczonych oraz Japonii. 2. Próby prawnego uregulowania działalności lobbingowej we Wspólnotach Europejskich Pierwszych przepisów służących regulacji kontaktów lobbystów z przedstawicielami instytucji wspólnotowych można się doszukiwać już w traktatach założycielskich Wspólnot. Traktat paryski ustanawiający EWWiS zawierał artykuł przewidujący utworzenie przy Wysokiej Władzy EWWiS Komitetu Doradczego. W skład tego organu wchodzili pracodawcy, pracownicy oraz konsumenci i agenci handlowi (każda z tych grup miała tyle samo miejsc), będący reprezentantami określonych organizacji zawodowo-społecznych. Nie byli oni jednak związani żadnymi zaleceniami ani instrukcjami tych organizacji. Wysoka Władza mogła zasięgnąć opinii Komitetu w każdej sytuacji, natomiast w pewnych, przewidzianych w Traktacie sytuacjach, była do tego zobowiązana. 4 K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s K. Michałowska-Gorywoda, Grupy nacisku a proces decyzyjny w UE, Nowe Życie Gospodarcze 2001, nr 5.

4 118 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba W Traktacie rzymskim ustanawiającym EWG znalazł się zapis o utworzeniu Komitetu Ekonomiczno-Społecznego. W skład tego organu (istniejącego także obecnie) wchodzą przedstawiciele różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego (producenci, rolnicy, przewoźnicy, kupcy, rzemieślnicy, przedstawiciele wolnych zawodów itd.). Nie są oni w swojej działalności związani żadnymi instrukcjami. Rada i Komisja są zobowiązane do konsultacji z KES w sytuacjach, które przewiduje Traktat, mogą także zasięgać opinii Komitetu we wszystkich sprawach, w których uznają to za stosowne. KES może również wyrażać swoją opinię z własnej inicjatywy, kiedy uzna to za konieczne 6. Bardziej konkretne próby usystematyzowania działalności lobbingowej rozpoczęto jednak dopiero w latach 90. Za przykład może służyć propozycja członka Parlamentu Europejskiego, belgijskiego socjalisty, M. Galle. W 1991 r. deputowany ten zaproponował wprowadzenie kodeksu postępowania i rejestru lobbystów akredytowanych przy Parlamencie Europejskim. Komisja Europejska odrzuciła wprawdzie tę propozycję w obawie przed uprzywilejowaniem pewnych grup interesu, ale już w 1992 r. przedstawiła własne stanowisko w tej sprawie. Wynikało z niego, że lobbing sam w sobie nie stanowi zagrożenia dla Wspólnot Europejskich. Może jednak owo zagrożenie stanowić, przykładowo w wypadku sprzedaży projektów dokumentów wspólnotowych bądź też wprowadzania w błąd opinii publicznej. Jako odpowiedź na te zarzuty można traktować opracowany w 1994 r. przez środowisko lobbystów Kodeks postępowania z instytucjami Unii Europejskiej. Kodeks ten został zaakceptowany przez kilkadziesiąt wpływowych podmiotów, prowadzących lobbing w instytucjach UE 7. Konkretne podstawy prawne współpracy grup nacisku z instytucjami Unii Europejskiej pojawiły się jednak dopiero w Traktacie z Maastricht. W art. 118 b TUE stwierdza się wyraźnie: Komisja dołoży wszelkich starań, aby rozwijać dialog między pracodawcami a pracownikami na szczeblu europejskim, co może doprowadzić, jeżeli obie strony uznają to za pożądane, do nawiązania stosunków umownych. Stworzone w ten sposób ramy prawne dialogu między Komisją Europejską a grupami nacisku były wprawdzie ograniczone tylko do kwestii związanych z szeroko rozumianą polityką społeczną, jednakże po raz pierwszy została wyraźnie określona partnerska pozycja tych grup w procesie decyzyjnym, zachodzącym w UE 8. 6 K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s J. Greenwood, Representing Interest in the European Union, St Martin s Press, New York 1997, s K. Michałowska-Gorywoda, Warunki i formy skutecznego lobbingu, Nowe Życie Gospodarcze 2001, nr 7.

5 Polski lobbing w Unii Europejskiej Lobbing w instytucjach Unii Europejskiej 3.1. Uwagi wstępne Każda instytucja wspólnotowa może być dla lobbystów źródłem wielu cennych informacji, dlatego też są one często polem działalności lobbystycznej ze strony tzw. europejskich grup nacisku oraz różnego rodzaju stowarzyszeń i firm lobbingowych, reprezentujących poszczególne sektory gospodarki (np. producenci win, przemysł cukrowniczy, budownictwo). Najważniejszymi instytucjami wspólnotowymi z punktu widzenia lobbystów są: Komisja Europejska, Parlament Europejski, Rada Unii Europejskiej, Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów Lobbing w Komisji Europejskiej W wypadku prowadzenia działalności lobbingowej na szczeblu krajowym, najważniejszym obiektem zainteresowania lobbystów są najczęściej organy ustawodawcze danego kraju, czyli parlamenty. Spośród organów Unii Europejskiej największym zainteresowaniem lobbystów cieszy się Komisja Europejska. Głównym powodem tego zainteresowania są jej uprawnienia wykonawcze i legislacyjne, a zwłaszcza, że 10 : jest ona inicjatorem procesów legislacyjnych we Wspólnotach, występuje w roli strażnika przestrzegania postanowień traktatowych i dorobku prawnego Wspólnot (acquis communautaire), a także jest odpowiedzialna za podejmowanie nowych inicjatyw i idei, nie uwzględnionych w traktatach, podejmuje się często roli mediatora w przypadku sporów między państwami członkowskimi oraz instytucjami wspólnotowymi, reprezentuje Unię Europejską w stosunkach z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi. Od początku swego istnienia Komisja Europejska dostrzegała istnienie różnych grup nacisku, nie próbowała jednak, aż do początku lat 90., formalizować swoich kontaktów z tymi grupami. Oficjalne stanowisko Komisji wobec grup nacisku zostało przedstawione w komunikacie z 2 grudnia 1992 r., zatytułowanym Otwarty i strukturalny dialog między Komisją a specjalnymi grupami interesu M. Apostoł, Brukselskie łowiska lobbystów. Raport o lobbyingu, Unia & Polska 2001, nr U. Kurczewska, M. Molęda-Zdziech, Lobbing w Unii Eurropejskiej zarys problematyki, Studia Europejskie 1999, nr U. Kurczewska, M. Molęda-Zdziech, op. cit.

6 120 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba Dokument ten miał jednak znaczenie typowo deklaracyjne i nie regulował kwestii reprezentacji interesów od strony formalnoprawnej. W publikacji tej Komisja zawarła ogólne informacje na temat grup nacisku funkcjonujących na forum instytucji wspólnotowych oraz wytyczyła cele swojej polityki wobec tych grup. Komisja stwierdziła ponadto, że to sami lobbyści powinni opracować kodeks postępowania w kontaktach z pracownikami instytucji wspólnotowych, a zadaniem Komisji jest tylko określenie minimalnych wymogów, jakie powinny się znaleźć w takim kodeksie. Do takich wymogów Komisja zaliczyła m.in. 12 : nieużywanie symboli lub tytułów, związanych z tymi, które przynależą instytucjom Wspólnoty, unikanie sytuacji, w których może się pojawić konflikt interesów (chodziło tutaj o kwestię zatrudniania przez firmy lobbingowe byłych pracowników instytucji wspólnotowych bądź też o rodzinne powiązania między lobbystami a pracownikami takich instytucji), kierowanie się przez lobbystów zasadami profesjonalizmu i uczciwości, zakaz stosowania jakichkolwiek form przekupstwa, zakaz sprzedaży dokumentów uzyskanych z instytucji wspólnotowych, honorowanie poufnego charakteru informacji, przestrzeganie przejrzystych zasad reprezentacji w kontaktach z funkcjonariuszami instytucji wspólnotowych, zakaz celowego rozpowszechniania informacji nieprawdziwych. Reakcją na powyższą publikację był oparty na powyższych zasadach Kodeks postępowania lobbystów z instytucjami Unii Europejskiej, przedstawiony Komisji we wrześniu 1994 r. 13 Kodeks ten został opracowany przez specjalistów związanych z dwoma organizacjami reprezentującymi środowisko lobbingowe Public Affairs Practicionners (PAP) oraz Society of European Affairs Practiotionners (SEAP). W gronie sygnatariuszy tego dokumentu znalazło się kilkadziesiąt wpływowych grup nacisku, prowadzących profesjonalną działalność lobbingową w instytucjach wspólnotowych (różnego typu organizacje doradcze, konsultanci, firmy public relations). Kodeks ten, oprócz zasad wymienionych przez Komisję Europejską w swoim Komunikacie, zobowiązywał lobbystów do składania wyraźnych deklaracji co do ich działalności (nazwisko lobbysty, nazwa reprezentowanej przez niego firmy) oraz przewidywał coroczny przegląd Kodeksu przez jego sygnatariuszy. 12 K. Michałowska-Gorywoda, Lobbing na forum głównych organów UE, Nowe Życie Gospodarcze 2001, nr K. Kukier, Lobbing w Unii Europejskiej, Biuletyn Analiz UKIE 2001, nr 1.

7 Polski lobbing w Unii Europejskiej 121 Wprowadzenie Kodeksu było jednym z czynników, które doprowadziły do konsolidacji środowiska i powstania w jego obrębie kilku organizacji lobbystycznych. Przykładowo w 1996 r. powstały dwie takie organizacje: European Federation of Lobbyists EFL oraz European Parlamentary Affairs Lobbyists (EPAL) Lobbing w Parlamencie Europejskim Parlament Europejski jest jedynym wspólnotowym organem decyzyjnym, wybieranym w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Jego kompetencje różnią się znacznie od kompetencji parlamentu krajowego. Polegają przede wszystkim na opiniowaniu aktów prawnych, a nie ich uchwalaniu. Jedynie w kilku kwestiach, takich jak m.in. uchwalanie budżetu Wspólnot lub też przyjmowanie nowych członków, Parlament ma głos decydujący. Warto jednak zauważyć, że w miarę upływu czasu kompetencje decyzyjne Parlamentu Europejskiego ulegają poszerzeniu, stąd rosnące zainteresowanie nim lobbystów. Parlament Europejski jest także pierwszym organem wspólnotowym, który formalnie uregulował swoje kontakty z lobbystami. Propozycja stworzenia kodeksu postępowania lobbystów działających w Parlamencie Europejskim pojawiła się już w 1991 r. we wspomnianym wcześniej raporcie belgijskiego deputowanego M. Galle. Jednak dopiero 17 lipca 1996 r., po dwóch kolejnych raportach w tej sprawie oraz długiej debacie, deputowani PE podjęli decyzję o włączeniu do regulaminu wewnętrznego Parlamentu reguły nr 9 pod tytułem Kodeks postępowania oraz dwóch aneksów (I i IX) 15. Zapisy w nich zawarte dotyczyły ogólnych zasad postępowania lobbystów oraz parlamentarzystów w ich wzajemnych kontaktach, a ponadto przewidywały utworzenie rejestru lobbystów działających przy Parlamencie oraz przyznanie im pewnych przywilejów (przepustki do budynków Parlamentu, prawo obserwacji otwartych posiedzeń komisji parlamentarnych, dostęp do biblioteki). W wersji regulaminu wewnętrznego Parlamentu Europejskiego, która weszła w życie 20 lipca 1999 r., zasady kontaktów parlamentarzystów z lobbystami zostały oparte na wyżej wspomnianej regule nr 9 oraz aneksach I i IX. W myśl przepisów regulaminu lobbysta jest zobowiązany do przestrzegania kodeksu postępowania oraz umieszczenia swych danych w rejestrze grup interesu działających przy Parlamencie. Po spełnieniu tych dwóch warunków otrzymuje on roczną 14 K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, Lobbing, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2000, s K. Michałowska-Gorywoda, Grupy nacisku a Parlament Europejski, Nowe Życie Gospodarcze 2001, nr 18.

8 122 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba przepustkę, uprawniającą go do przebywania na terenie Parlamentu Europejskiego. Pozostałe zasady zawarte w regulaminie zobowiązują lobbystów do 16 : składania corocznych szczegółowych deklaracji na temat instytucji lub osób, których interesy lobbysta reprezentuje, honorowania informacji poufnych (zakaz odpłatnego rozprowadzania informacji tego typu, uzyskanych w trakcie kontaktów z Parlamentem), przestrzegania zakazu zdobywania informacji w sposób nieuczciwy, przestrzegania powyższych zasad w przypadku zatrudniania przez grupy nacisku byłych funkcjonariuszy instytucji wspólnotowych, niereprezentowania interesów konfliktowych. Regulamin dotyczy również kwestii związanych z etyką postępowania deputowanych, przewidując m.in. 17 : obowiązek składania przez parlamentarzystę szczegółowej deklaracji na temat swej zawodowej działalności, z wyszczególnieniem listy osób trzecich, od których otrzymuje on jakiekolwiek wsparcie (finansowe, kadrowe, techniczne). Deklaracja ta jest corocznie aktualizowana, a w przypadku jej nieprzedstawienia deputowany ponosi konsekwencje dyscyplinarne; zakaz przyjmowania podarunków, honorariów czy innych korzyści, w zamian za głosowanie zgodnie z intencją darczyńcy; obowiązek rejestrowania podarunków wartościowych (significant gifts), tzn. o wartości przekraczającej 600 euro. Aktywność lobbystów w Parlamencie Europejskim rozpoczyna się najczęściej w momencie, gdy Komisja Europejska kończy pracę nad projektem danego aktu prawnego i przedkłada ów projekt do konsultacji komisjom PE. Lobbyści starają się nawiązać kontakt z deputowanym-sprawozdawcą danej komisji parlamentarnej i przekonać go do swoich racji. Wynika to z faktu, że to właśnie deputowany-sprawozdawca sporządza raport na temat wniesionej przez Komisję propozycji aktu prawnego, dokonuje jej oceny oraz przygotowuje ewentualne poprawki. Na podstawie informacji przez niego dostarczonych, członkowie komisji parlamentarnej podejmują ostateczną decyzję w sprawie propozycji. Lobbyści wykorzystują często fakt, że deputowany-sprawozdawca może w trakcie trwania prac nad projektem korzystać z pomocy ekspertów zewnętrznych w ich roli często występują przedstawiciele rozmaitych grup nacisku. 16 K. Michałowska-Gorywoda, Grupy nacisku 17 Ibidem.

9 Polski lobbing w Unii Europejskiej Lobbing w Radzie Unii Europejskiej W odróżnieniu od wcześniej opisywanych organów Unii Europejskiej, które mają charakter wspólnotowy (Komisja Europejska, Parlament Europejski), Rada Unii Europejskiej jest organem międzyrządowym. Zasiadają w niej przedstawiciele rządów wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Rada UE, jako główny organ legislacyjny w Unii, posiada największy wpływ na proces podejmowania decyzji w Unii Europejskiej. Nie jest więc niczym zaskakującym, że różnorakie grupy nacisku działające na forum instytucji wspólnotowych były i są żywotnie zainteresowane wypracowaniem różnorodnych form kontaktu z Radą. Jednakże ze względu na międzynarodowy charakter Rady oraz fakt, że obraduje ona za zamkniętymi drzwiami, możliwości bezpośredniego wpływu lobbystów na ten organ są w dużym stopniu ograniczone. Z dotychczasowej praktyki wynika, że wpływ na decyzje Rady UE mogą mieć jedynie najważniejsze europejskie grupy nacisku czy też europejskie organizacje związków zawodowych 18. W obradach Rady uczestniczą ministrowie krajów członkowskich Unii (którzy zmieniają się w zależności od tematu obrad) oraz członkowie istniejącego od 1958 r. Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER), w skład którego wchodzą urzędnicy cywilni w randze ambasadorów państw członkowskich oraz specjaliści z różnych dziedzin (finanse, rolnictwo, ochrona środowiska, ochrona konsumenta). Specjaliści ci stanowią ogniwo pośredniczące w procesie wymiany informacji między Komisją Europejską a reprezentantami rządów krajów członkowskich, dlatego COREPER jako organ złożony ze specjalistów jest ważnym źródłem informacji i istotnym miejscem przedstawiania i obrony swoich interesów przez międzynarodowe grupy nacisku 19. Lobbyści mogą także próbować oddziaływać na decyzje Rady kanałami nieoficjalnymi. Warto jednak od razu zaznaczyć, że zarówno możliwość, jak i efektywność działań tego typu, w przypadku zarówno samej Rady UE, jak i jej organów pomocniczych (np. COREPER), jest niewątpliwie znacznie mniejsza niż ma to miejsce w wypadku Komisji Europejskiej czy Parlamentu. Paradoksalnie, trudności te wpłynęły na rozwój działalności lobbingowej na szczeblu krajów członkowskich UE. Intensyfikacji uległy bowiem z biegiem czasu kontakty między grupami nacisku a pracownikami ministerstw poszczególnych państw członkowskich K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s J. Gardner, Effective Lobbying in the EC, Kluwer Academic Publishers, Boston 1991, s U. Kurczewska, M. Molęda-Zdziech, Lobbing w Unii Europejskiej

10 124 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba 3.5. Lobbing w innych instytucjach wspólnotowych Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Europejski Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu nie uczestniczy wprawdzie bezpośrednio w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej, jednakże jego wpływu na ten proces nie można lekceważyć. ETS rozstrzyga bowiem spory między państwami członkowskimi Wspólnot, spory między Wspólnotami z jednej strony a osobami fizycznymi lub prawnymi z drugiej strony, rozpatruje skargi personelu instytucji wspólnotowych, a także wydaje opinie na temat umów międzynarodowych podpisywanych przez Wspólnoty. Generalnie orzecznictwo Trybunału sprzyja tworzeniu prawa wspólnotowego obowiązującego wszystkie państwa członkowskie. Jedna z podstawowych zasad, na których oparte są Wspólnoty Europejskie, mianowicie prymat prawa wspólnotowego nad prawem narodowym powoduje, że żadnego z podmiotów mających wpływ na wspólnotową legislację lekceważyć nie należy. Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów. Kolejnymi instytucjami wspólnotowymi, ważnymi z punktu widzenia aktywności lobbingowej, są Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów. Mimo że opinie obu komitetów nie są wiążące dla Rady UE w procesie legislacyjnym, to musi ona opinii tych wysłuchać. Stwarza to lobbystom możliwość wpływu na decyzje Rady poprzez zaprezentowanie swojego stanowiska na forum odpowiedniego komitetu. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wraz z postępami procesu integracji europejskiej nastąpi dalszy wzrost znaczenia obu tych komitetów Lobbing w krajach członkowskich Unii Europejskiej Płaszczyzna prawna. W większości państw członkowskich Unii Europejskiej brakuje sformalizowanych przepisów prawnych, dotyczących lobbingu. Jeżeli przepisy te istnieją, to dotyczą praktycznie wyłącznie kwestii działania grup interesu w parlamencie. Takie przepisy istnieją przykładowo w Danii i Niemczech 22. W Niemczech kontakty parlamentarzystów z grupami interesu reguluje ustawa z dnia 21 września 1972 r., zgodnie z którą lobbyści są zobowiązani do rejestracji swojej aktywności zawodowej w specjalnym rejestrze w Bundestagu. Działalność lobbingową mogą prowadzić także parlamentarzyści Bundestagu pod warunkiem poinformowania o tym przewodniczącego parlamentu. Są oni jednak zobowiązani 21 Ibidem. 22 Zasady regulujące lobbying w parlamentach narodowych państw członkowskich, Materiały i Dokumenty BSE, nr 194, Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu, Warszawa 1997, s

11 Polski lobbing w Unii Europejskiej 125 do ujawniania dochodów z działalności tej uzyskiwanych, a informacje te są częściowo publikowane w oficjalnym informatorze Bundestagu. System rejestracji grup interesów obowiązuje także w Danii. Tamtejszy parlament (Folketing) przyznał tym grupom specjalny status, zgodnie z którym lobbyści podlegają rejestracji i figurują w archiwach komisji, a ich rejestr jest publikowany co roku. Zarejestrowani lobbyści mają prawo wstępu do budynków parlamentu, przysługuje im także prawo przedstawiania swoich opinii w czasie posiedzeń komisji parlamentarnych. W pozostałych krajach członkowskich Wspólnot, mimo braku uregulowań szczegółowych związanych z lobbingiem, istnieją jednak pewne zwyczaje i nieformalne procedury dające różnym podmiotom możliwość uczestniczenia w procesie decyzyjnym, np. poprzez konsultację projektów (Wielka Brytania, Austria). We Francji, Finlandii i Luksemburgu przedstawiciele przedsiębiorstw mają prawo wstępu do parlamentu tylko i wyłącznie na zaproszenie deputowanych, natomiast pozostałe kraje Wspólnot wykorzystują system akredytacji, tzn. wydają jednorazowe lub okresowe karty wstępu do parlamentu 23. Płaszczyzna etyczna. Jeżeli chodzi o etyczny wymiar działalności lobbingowej, to dotyczy on przede wszystkim problemu samoregulacji środowiskowych, celem zidentyfikowania uczestników procesu lobbingowego oraz zapewnienia jawności i przejrzystości prowadzonych przez nich działań. Od początku lat 90. regulacje z tej dziedziny przyjmują parlamenty państw członkowskich Wspólnot Europejskich, poprzez tworzenie kodeksów etyki parlamentarzystów, rejestrów korzyści majątkowych, specjalnych komisji nadzorczych itp. Regulacje te różnią się naturalnie w poszczególnych krajach, jeżeli chodzi o zakres działania czy rangę norm prawnych, na co wpływ mają np.: koncepcja ustrojowa kraju, tradycja, obyczaje polityczne. Jednakże wspólnym celem tych uregulowań we wszystkich krajach jest dążenie do zapewnienia jawności i przejrzystości działania na arenie publicznej. 5. Próby prawnego uregulowania problemu lobbingu na gruncie polskim Podobnie jak w większości innych krajów członkowskich Unii Europejskiej, w Polsce nie istnieją, jak dotąd, konkretne regulacje prawne, dotyczące bezpośrednio działalności lobbingowej. Polski system prawny koncentruje się w tej kwestii na przedmiocie działalności lobbingowej, tzn.: parlamentarzystach, urzędnikach, osobach zaufania publicznego. Specyficzną dla Polski kwestią jest kojarzenie przez społeczeństwo samego pojęcia lobbing z korupcją, przekupstwem, działaniami 23 K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, op. cit., s

12 126 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba na granicy prawa bądź jednoznacznie bezprawnymi. Stąd w naszym kraju często zamiast słowa lobbing używa się terminu rzecznictwo interesów. Problem z prawnym uregulowaniem działalności lobbingowej w Polsce wynika ponadto z trudności z wyborem wzorca. Najbardziej zaawansowane przykłady uregulowania tego problemu pochodzą z krajów anglosaskich, czyli krajów o odmiennej niż polska kulturze i tradycji prawnej, a także politycznej, stąd trudność ich ewentualnego przeniesienia na grunt polski. Regulacje zaś z bliższego nam kręgu, tzw. kontynentalnego (np. niemieckie), najczęściej sprowadzające się do rejestracji lobbystów, uznawane są za niewystarczające na potrzeby Polski 24. Za pierwszą w Polsce próbę podniesienia kwestii prawnego uregulowania kwestii lobbingu uznać można konferencję zorganizowaną w Senacie RP 7 listopada 1995 r. pod tytułem Sens, istota i granice lobbingu. Konferencja ta zaowocowała powstaniem Zespołu ds. lobbingu przy Biurze Studiów i Analiz Kancelarii Senatu, w skład którego weszli parlamentarzyści, urzędnicy i przedstawiciele grup lobbystycznych. Kolejnym ważnym wydarzeniem, wpływającym na kwestię rzecznictwa interesów było wprowadzenie w 1997 r. tzw. rejestru korzyści majątkowych urzędników państwowych. Pięć lat później, czyli w 2002 r., poseł H. Wujec zgłosił projekt ustawy regulującej kwestie lobbingu, lecz projekt ten nie uzyskał poparcia sejmu. Dyskusje, związane z powyższym projektem, oraz analiza rozwiązań stosowanych w innych krajach doprowadziły po pewnym czasie do wykrystalizowania się trzech koncepcji normatywnego uregulowania kwestii lobbingu w Polsce 25 : koncepcji koncentracji na osobach zaufania publicznego i regułach ich zachowań, koncepcji ścisłego prawnego uregulowania zasad działalności lobbingowej oraz stosunków organów władzy z grupami interesów, koncepcji środowiskowej samoregulacji lobbingu. Dyskusje te zaowocowały ostatecznie przedstawieniem przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w marcu 2003 r. projektu ustawy o lobbingu. Główne założenia tego projektu przedstawiają się następująco 26 : zdefiniowanie lobbingu jako wszelkiej legalnej działalności, która zmierza do uzyskania wpływu na kształt prawa, politykę państwa na poziomie centralnym i lokalnym, wydawanie decyzji administracyjnych czy umów, gdzie jedną ze stron jest organ władzy publicznej, 24 Ibidem, s Ibidem, s strona internetowa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, dokument z marca 2003 r.

13 Polski lobbing w Unii Europejskiej 127 stworzenie jawnego rejestru lobbystów zawodowych (działających na zlecenie) i etatowych (zatrudnionych na stałe przez firmy lub organizacje), ujawnianie przez lobbystów w rejestrze informacji o tym, na rzecz kogo działają, kary w wysokości 3 25 tys. zł za uprawianie lobbingu bez rejestracji, wyłączenie (poza kilkoma wyjątkami) spod działania ustawy organizacji pracodawców, związków zawodowych, dyplomatów oraz organizacji pozarządowych o statusie organizacji pożytku publicznego, radni, urzędnicy państwowi i samorządowi obowiązani byliby zgłaszać kontakty z lobbystami swoim przełożonym, a parlamentarzyści marszałkom sejmu i senatu (niedopełnienie tego obowiązku groziłoby urzędnikom odwołaniem ze stanowiska, jeśli lobbing miał wpływ na podjętą przez nich decyzję), uwzględnienie opinii lobbysty w sprawie musiałoby zostać ujawnione w Biuletynie Informacji Publicznej, warunki kontaktów lobbystów z urzędnikami miałoby regulować osobne rozporządzenie MSWiA, natomiast zasady ich dostępu do Kancelarii Sejmu i Kancelarii Senatu regulaminy tych organów. Projekt ten został przyjęty przez Radę Ministrów 8 października 2003 r. i mimo upływu roku wciąż znajduje się na etapie prac parlamentarnych. Wynika to m.in. z faktu licznych zastrzeżeń, podniesionych wobec tego projektu, z których najważniejsze to: przeregulowanie, niejasność, arbitralność, zbytnia restrykcyjność oraz szkodliwy wpływ na działalność organizacji pozarządowych. Inną swego rodzaju konkurencyjną propozycję ustawy regulującej kwestię lobbingu w Polsce przedstawił w czerwcu 2003 r. Instytut Spraw Publicznych przy współpracy z grupą organizacji pozarządowych, w skład której weszły m.in. Fundacja im. Stefana Batorego czy Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Podstawowe kwestie charakteryzujące ten projekt to 27 : uznanie za lobbing tylko odpłatnego działania wyspecjalizowanych osób lub organizacji, mających na celu wpływ na kształt prawa tworzonego przez instytucje państwowe na szczeblu centralnym i samorządowym, obowiązek rejestrowania swojej działalności przez organizacje, osoby, firmy, świadczące odpłatne usługi lobbingowe, obowiązek jawnego działania lobbystów, tzn. publicznego oferowania swoich usług i informowania, w czyim imieniu działają strona internetowa Instytutu Spraw Publicznych, dokument z marca 2003 r.

14 128 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba 6. Grupy nacisku funkcjonujące we Wspólnotach Europejskich Działalność lobbingowa na szczeblu wspólnotowym ma inny charakter i jest bardziej skomplikowana niż na szczeblu narodowym. Po pierwsze, wynika to z faktu pojawiania się na szczeblu wspólnotowym aktorów, z którymi lobbysta nie ma do czynienia, działając na szczeblu krajowym. Za przykład mogą tu służyć organy Wspólnoty, ale także europejskie grupy konsumentów czy producentów. Po drugie, skomplikowanie to wynika często z faktu jednoczesnego prowadzenia przez lobbystę kampanii lobbingowej na szczeblu regionalnym, krajowym i wspólnotowym. Po trzecie, cały system prowadzenia działalności lobbingowej we Wspólnotach Europejskich jest wciąż w fazie kształtowania się 28. Zróżnicowanie działających we Wspólnotach grup nacisku pod względem wielkości, znaczenia, struktury, statusu prawnego, źródeł finansowania, metod oddziaływania itp. skutkuje tym, że szczegółowa klasyfikacja tych podmiotów jest niezwykle trudna (por. rys. 2) europejskie konfederacje zawodowe 33% 2 firmy i korporacje 18% 3 organizacje reprezentujace interesy publiczne 11% 4 profesjonalni lobbyści 11% 5 firmy prawnicze 8% krajowe związki i stowarzyszenia 7 organizacje regionalne 6% 8 organizacje międzynarodowe 5% 9 ugrupowania promocyjne 1% 9 Rys. 2. Struktura organizacji lobbingowych w UE w 1997 r. Źródło: O. Gray, The Structure of Interest Group Representation in the EU, PIE-EIP, Brussels 1998, s S.S. Andersen, K.A. Eliassen, op. cit., s. 53.

15 Polski lobbing w Unii Europejskiej 129 Wydaje się, że jednym z najlepszych i najprostszych sposobów klasyfikacji grup nacisku działających we Wspólnotach jest ich podział na trzy kategorie 29 : europejskie grupy nacisku (tzw. Eurogrupy) działające na szczeblu ponadnarodowym federacje lub stowarzyszenia krajowych grup nacisku, a także bezpośrednie stowarzyszenia firm na szczeblu Wspólnot, krajowe grupy nacisku działające na szczeblu wspólnotowym przedstawicielstwa konkretnych regionów, społeczności lokalnych, organizacji gospodarczych danego kraju itp., grupy nacisku sektora prywatnego, przedstawicielstwa dużych przedsiębiorstw prywatnych, indywidualni konsultanci, organizacje non-profit. W literaturze znaleźć można wiele innych przykładów klasyfikacji, są one jednak na ogół o wiele bardziej skomplikowane 30. Europejskie grupy nacisku. Europejskie grupy nacisku powstały w wyniku procesu zachodzącego równocześnie w dwóch kierunkach. Pierwszy kierunek niejako oddolny polegał na łączeniu się krajowych grup nacisku z poszczególnych krajów członkowskich WE. Dotyczyło to zarówno grup ogólnogospodarczych, jak i branżowych. Z drugiej strony dochodziło do łączenia się grup, które powstały w krajach członkowskich Wspólnot Europejskich i były członkami organizacji o zasięgu regionalnym lub ogólnoświatowym, mających swoje przedstawicielstwa przy Wspólnotach. W obrębie takich organizacji o szerokim zasięgu dochodziło często do wydzielenia się swego rodzaju podgrup składających się z organizacji lobbystycznych pochodzących z państw członkowskich WE. Należy zaznaczyć, że wiele krajowych grup nacisku lub firm, zwłaszcza te o niejednorodnym profilu działania, dążąc do zwiększenia swego wpływu na działalność Wspólnot, należy do więcej niż jednej eurogrupy. Szacuje się, że spośród ogółu eurogrup, działających w latach 90. na forum Wspólnot, około 50% reprezentowało interesy członków organizacji przemysłowych i handlowych, 25% reprezentowało firmy z sektora rolnego i produkcji żywności, około 20% było związane z sektorem usług (w tym prawnych i bankowych), a tylko około 5% eurogrup występowało w obronie interesów członków związków zawodowych, konsumentów czy też ruchów ekologicznych 31. Do najbardziej wpływowych i najliczniejszych pod względem liczby członków Europejskich grup nacisku należą 32 : 29 Za: K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s F.M. Bindi, The Eurogroups, the EU and EU Legislative Process, London 1994; K. Tarnawska, Istota i rozwój lobbingu w Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe, nr 555, AE w Krakowie, Kraków K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s Ibidem, s. 302.

16 130 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba Komitet Zawodowych Organizacji Rolnych Unii Europejskiej COPA, Związek Konfederacji Przemysłów Europy UNICE, Konfederacja Europejskich Związków Zawodowych ETUC, Europejski Okrągły Stół ERT, Zrzeszenie Europejskich Izb Handlowych i Przemysłowych EURO- CHAMBERS. Krajowe grupy nacisku. Grupy nacisku z krajów członkowskich Wspólnot, chociaż często mają swoich przedstawicieli w europejskich grupach nacisku, tworzą także przy Wspólnotach własne przedstawicielstwa. Wynika to często z niezadowolenia z efektywności działania wyłącznie w ramach eurogrupy. Za przykłady tego typu grup mogą służyć: włoskie Stowarzyszenie Pracodawców Confindustria, francuska Izba Przemysłowo-Handlowa APCCI, czy jej niemiecki odpowiednik Deutsche Industrie und Handelstag (DIHT). Organizacje te, mimo członkostwa w europejskich grupach nacisku, mają swoje niezależne przedstawicielstwa w Brukseli 33. Do najbardziej typowych, a zarazem najważniejszych krajowych grup nacisku, działających na forum Wspólnot Europejskich, zaliczyć można organizacje producentów przemysłowych, producentów rolnych, handlowców oraz organizacje z sektora transportu i komunikacji. Liczne są także organizacje reprezentujące rzemieślników, pracowników wolnych zawodów, pracowników najemnych czy wreszcie konsumentów. W skład każdej takiej grupy nacisku, określanej jako grupa centralna, wchodzą liczne, wąsko wyspecjalizowane grupy branżowe. W wypadku pokrewnych branż łączą się one często horyzontalnie, tworząc specjalne instytucje branżowe 34. Do krajowych grup nacisku należą również coraz bardziej liczne na forum Wspólnot przedstawicielstwa regionów i społeczności lokalnych. Są to przykładowo przedstawicielstwa i biura łącznikowe, reprezentujące interesy landów niemieckich (Berlin Region Brussels Office) czy austriackich (Land Salzburg), hiszpańskich comunidades (Comunidad de Madrit, Fundacion Galicia-Europa) oraz władz lokalnych i regionalnych innych państw członkowskich. Rola tej kategorii grup nacisku wzrosła m.in. w wyniku powołania przez Traktat z Maastricht nowego organu Wspólnot o charakterze doradczym Komitetu Regionów, co z kolei było wyrazem rangi, jaką Wspólnoty nadają swojej polityce regionalnej i społecznej. Swoje biura w Brukseli ma także kilkanaście stanów USA oraz kanadyjska prowincja Quebec. W końcu lat 90. różnego rodzaju przedstawicielstwa regionalne w Brukseli reprezentowały interesy około 400 regionów K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, op. cit., s K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s Ibidem, s. 306.

17 Polski lobbing w Unii Europejskiej 131 Warto jednak podkreślić, że zakres i sposób działania krajowych grup nacisku znacznie różni się od sposobu działania eurogrup. Głównym kanałem ich wpływu na europejskie procesy decyzyjne są bowiem krajowe reprezentacje działające w ramach Rady Unii Europejskiej. Ponieważ podczas prowadzenia konsultacji z partnerami społecznymi zarówno Komisja, jak i Parlament faworyzują stowarzyszenia europejskie (eurogrupy), dostęp krajowych stowarzyszeń do tych instytucji napotyka liczne przeszkody. Znacznie łatwiejsze i dużo prostsze jest monitorowanie prac i wywieranie nacisku na swoich krajowych ministrów zasiadających w Radzie UE 36. Grupy nacisku sektora prywatnego. Grupy nacisku sektora prywatnego to najmniej jednorodna kategoria spośród wszystkich grup nacisku, funkcjonujących przy Wspólnotach Europejskich. Najczęściej zalicza się do nich 37 : duże przedsiębiorstwa, mające swoje samodzielne przedstawicielstwa przy Wspólnotach, konsultantów, firmy konsultingowe, kancelarie prawnicze, czyli podmioty świadczące profesjonalne usługi dla innych podmiotów, organizacje non profit, czyli różnego typu organizacje, dla których działalność komercyjna nie jest podstawową racją bytu. Jeżeli chodzi o przedstawicielstwa dużych przedsiębiorstw, to reprezentują one najczęściej znane korporacje międzynarodowe, z siedzibą zarówno w krajach członkowskich (przykładowo: BASF, Bayer, British Airways, Citroen Autos, Fiat, Philips, Shell, Unilever), jak i w Stanach Zjednoczonych (American Airlines, Ford, Microsoft) czy Japonii (Mitsubishi, Nissan). W latach 90. indywidualne przedstawicielstwa w Brukseli (najczęściej w postaci biur public relations) otworzyło ponad 200 przedsiębiorstw (rys. 3). Ten typ działalności, polegający na bezpośredniej i samodzielnej reprezentacji przez firmy swoich interesów nie przeszkadza jednak przedstawicielstwom tych firm wchodzić w skład różnych grup transnarodowych. Największe zainteresowanie firm budzą polityka przemysłowa i handlowa. Można założyć, że bez wpływu przedstawicielstw korporacji prawdopodobnie nie doszłoby do realizacji wielu inicjatyw i programów z obszaru działania wspomnianych rodzajów polityki 38. Rola dużych firm w kształtowaniu europejskiej polityki nie sprowadza się jednak wyłącznie do obecności w Brukseli i lobbowania w instytucjach WE. Korporacje często wpływają na to, co się dzieje w Europie poprzez swoje struktury krajowe. Ocenia się, że niechętna postawa Brytyjczyków wobec europejskiej polityki socjalnej jest w dużym stopniu efektem wpływu brytyjskich firm, dążących 36 K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, op. cit., s K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s K. Jasiecki, M. Molęda-Zdziech, U. Kurczewska, op. cit., s. 222.

18 132 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba do zwiększenia konkurencyjności swoich towarów poprzez utrzymywanie niskich kosztów produkcji 39. Jeżeli chodzi o takie podmioty jak konsultanci, firmy konsultingowe czy kancelarie prawnicze (do najważniejszych i najbardziej znanych można zaliczyć Coopers & Lybrand, McKenzie, GWJ, Putnam & Roberts, Winthrop czy Eurokey 40 ), to tworzą one grupę zawodowych lobbystów, którzy podejmują się odpłatnego reprezentowania na forum wspólnotowym interesów innych podmiotów. Przykładowo w samej Brukseli funkcjonuje ponad 100 firm prawniczych, specjalizujących się w prawie wspólnotowym. Zawodowi lobbyści rekrutują się coraz częściej z grona byłych urzędników instytucji wspólnotowych, takich jak Komisja Europejska czy Parlament Europejski. Osoby te są wysoko notowane jako potencjalni lobbyści, przede wszystkim ze względu na przeważnie wysoki poziom specjalizacji zawodowej oraz ogromne doświadczenie Wielka Brytania 9 Włochy 13 Japonia 14 Niemcy 18 Belgia 19 Francja 23 Holandia 24 USA 94 pozostałe Rys. 3. Przedstawicielstwa firm i korporacji w UE w 1997 r. Źródło: O. Gray, op. cit., s Trzecia kategoria grup nacisku sektora prywatnego to organizacje non-profit. Są to najczęściej grupy zajmujące się promowaniem i propagowaniem określonych idei, poglądów politycznych czy światopoglądowych, przekonań religijnych itp. Przykładem takiej grupy nacisku może być Stowarzyszenie na rzecz Europejskiej Unii Walutowej (Association for the Monetary Union of Europe AMUE), które 39 Ibidem, s Ibidem, s. 226.

19 Polski lobbing w Unii Europejskiej 133 propaguje ideę stabilności walutowej Europy i wspólnej waluty euro. Stowarzyszenie to powstało w 1987 r. i jest organizacją typu think tank 41. Inicjatorami utworzenia AMUE byli: ówczesny kanclerz RFN H. Schmidt i były prezydent Francji V. Giscard d Estaing, do których dołączyli przedstawiciele kół europejskiego biznesu, w sumie około 250 firm Polska działalność lobbingowa we Wspólnotach Europejskich Początki polskiej działalności lobbingowej w Brukseli charakteryzowały najpełniej dwie kwestie: brak funduszy oraz brak osób przygotowanych do jej prowadzenia. Podstawą lobbingu były osobiste kontakty z przedstawicielami instytucji wspólnotowych. Nieocenioną rolę na początku lat 90. odegrały w tej kwestii prywatne kontakty J. Kułakowskiego w latach ambasadora RP przy Wspólnotach Europejskich, a późniejszym okresie polskiego głównego negocjatora w negocjacjach akcesyjnych. Wraz z intensyfikacją dążeń, mających na celu rozpoczęcie negocjacji członkowskich, polska dyplomacja rozwijała także działalność lobbingową. Były to jednak inicjatywy realizowane własnymi siłami, bez angażowania profesjonalnych brukselskich firm lobbingowych. Do najważniejszych metod działania należał stały kontakt z europejskimi grupami nacisku i informowanie ich o stanowisku Polski w konkretnych sprawach. Polskie Przedstawicielstwo w Brukseli oprócz obsługi procesu negocjacyjnego i utrzymywania stałych kontaktów z organami UE pośredniczyło również w kontaktach polskich lobbystów z unijnymi partnerami. Znaczenie aktywnego polskiego lobbingu wzrastało z uwagi na trwające negocjacje akcesyjne oraz perspektywę rychłego członkostwa Polski w UE. Z tego punktu widzenia do najważniejszych zadań realizowanych przez polskie grupy nacisku można było zaliczyć 43 : nawiązywanie współpracy i tworzenie sieci kontaktów z partnerami europejskimi, gromadzenie informacji dotyczących działań Unii Europejskiej oraz opracowywanie materiałów na temat sytuacji ekonomicznej i politycznej w UE, 41 Organizacje tego typu specjalizują się w tworzeniu scenariuszy przyszłego rozwoju określonych zjawisk, prowadzą kompleksowy monitoring życia publicznego, raporty na badaniach naukowych, analizują zebrane informacje, przygotowują kompleksowe programy zmian, prowadzą debaty publiczne nad ich wprowadzeniem, edukują społeczeństwo i przedstawicieli władz w zakresie nowych idei. 42 K. Michałowska-Gorywoda, Podejmowanie decyzji, s K. Kukier, op. cit.

20 134 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba analizowanie ustawodawstwa unijnego oraz zmian w acquis pod kątem ich wpływu na polskie podmioty gospodarcze i grupy społeczne, ułatwianie polskim podmiotom dostępu do unijnych środków pomocowych, dotacji na projekty naukowe i badawcze oraz kredytów z europejskich instytucji finansowych, promowanie polskiej gospodarki i problematyki regionalnej. Polski lobbing w Unii Europejskiej, polegający głównie na monitorowaniu polityki europejskiej i prowadzeniu działań promocyjnych, odbywał się i odbywa nadal drogą oficjalną, tzn. poprzez działalność przedstawicielstwa RP przy UE, ambasady RP w Królestwie Belgii oraz Biura Radcy Handlowego RP w Brukseli. Poza tym polskie grupy nacisku są od pewnego czasu obecne w Brukseli poprzez przynależność do europejskich grup nacisku. Przykładowo NSZZ Solidarność jest członkiem Konfederacji Europejskich Związków Zawodowych ETUC, Polska Izba Handlowa jest członkiem Zrzeszenia Europejskich Izb Handlowych i Przemysłowych EUROCHAMBERS, a Konfederacja Pracodawców Polskich jest członkiem Związku Konfederacji Przemysłów Europy UNICE. Członkostwo w tych organizacjach pozwala polskim grupom interesu nie tylko nawiązać współpracę z partnerami z UE, ale również zapoznać się z mechanizmami i specyfiką działań lobbingowych w Unii Europejskiej. Ponadto polskie organizacje dzięki pomocy europejskich grup lobbingowych mogły jeszcze przed wejściem Polski do UE korzystać z bezpośredniego dostępu do informacji w dziedzinach, które były przedmiotem ich zainteresowania. Jeżeli chodzi o bezpośredni lobbing w instytucjach wspólnotowych, to najdłuższą historię ma dialog strony polskiej z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym. Już jesienią 1997 r. dziewięć polskich organizacji (m.in. Business Centre Club, Polska Rada Biznesu, Krajowa Izba Gospodarcza, OPZZ, NSZZ Solidarność ) utworzyło Tymczasowy Komitet Łącznikowy ds. Współpracy z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym. Działalność Komitetu polegała głównie na prowadzeniu konsultacji i wymiany poglądów z partnerami unijnymi. Przykładami działania Komitetu może być zorganizowana w marcu 1999 r. w Warszawie Europejska konferencja partnerów społecznych z krajów kandydackich i członkowskich, czy też spotkanie reprezentantów Komitetu z przedstawicielami Komisji Europejskiej, które odbyło się w kwietniu 1999 r. 44 Również w ramach współpracy z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym powstał Polsko Unijny Komitet Konsultacyjny, skupiający przedstawicielstwa reprezentujące interesy poszczególnych sektorów gospodarki. Głównym celem istnienia tego Komitetu było wzajemne poznanie stanowisk oraz przygotowanie polskich organizacji lobbingowych do funkcjonowania na forum KES. Struktura 44 K. Kukier, op. cit.

21 Polski lobbing w Unii Europejskiej 135 organizacyjna Komitetu wzorowana była na strukturze KES, składając się z trzech grup: organizacji pracodawców (BCC, Krajowa Izba Gospodarcza), organizacji pracowników (NSZZ Solidarność, OPZZ), organizacji branżowych (Krajowa Rada Izb Rolniczych, Związek Rzemiosła Polskiego). Z dniem Komitet Konsultacyjny zakończył działalność, a polscy przedstawiciele w Komitecie zostali członkami Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 45. Działalność lobbingowa na forum Parlamentu Europejskiego była do niedawna prowadzona przez jedną z intergrup parlamentarnych Amici Poloniae (Grupa Przyjaciół Polski). Grupa ta została założona w grudniu 1981 r., po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego, przez około trzydziestu deputowanych PE z różnych ugrupowań politycznych. Skupiała ona parlamentarzystów szczególnie zainteresowanych sprawami naszego kraju. Grupa ta przedkładała każdego roku Parlamentowi propozycje budżetowe na rzecz Polski. Szacuje się, że dzięki Amici Poloniae Wspólnota Europejska udzieliła Polsce pomocy w wysokości 150 mln euro 46. Grupa ta działała w latach i w tym okresie stanowiła nieformalne forum PE, na którym dyskutowano kwestie związane z Polską. Jej istnienie pomagało polskim lobbystom zidentyfikować parlamentarzystów szczególnie zainteresowanych sprawami Polski i wokół nich budować kampanie lobbingowe. Interesy polskich rolników były w latach reprezentowane na forum organizacji wspólnotowych przez przedstawiciela Polskich Organizacji Rolniczych, w skład których wchodzą m.in. NSZZ Solidarność Rolników Indywidualnych, Federacja Związków Producentów Rolnych czy Krajowa Rada Spółdzielczości. Dzięki jego aktywności udało się POR nie tylko nawiązać kontakty z kilkoma najważniejszymi europejskimi federacjami rolnymi, takimi jak COPA czy COGECA, ale również z ugrupowaniami, reprezentującymi interesy poszczególnych sektorów rolnictwa 47. Jeżeli chodzi o reprezentację na forum wspólnotowym interesów polskich regionów, to pierwszym tego typu podmiotem było utworzone w czerwcu 1999 r. w Brukseli Biuro Informacyjne Regionów Lubelskiego i Podlaskiego (Eastern Poland Euro Office), powstałe dzięki porozumieniu władz wojewódzkich obu tych 45 strona internetowa Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, maj 2004 r. 46 M. Apostoł, op. cit. 47 M. Molęda-Zdziech, Co przeszkadza powstawaniu polskich przedstawicielstw w Brukseli. Artykuł zamieszczony na stronie internetowej Instytutu Studiów Międzynarodowych Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, www2.sgh.waw.pl/sgh/instytuty/ism/ism/publikacje/.

22 136 Agnieszka Kołodziejska, Wojciech Bąba regionów. Ze względu na położenie geograficzne obu województw, szczególną wagę przykładały one do kwestii rozdysponowywania przez Unię środków na wzmocnienie ochrony przyszłej wschodniej granicy UE. Podobne przedstawicielstwo, dzięki współpracy z przedstawicielstwem brytyjskiego hrabstwa Essex, otworzyło w czerwcu 2000 r. Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich (The Pomeranian Association of Rural Communities), które zainteresowane było zmianą zasad przyznawania pomocy z funduszu PHARE i SAPARD, na korzystniejsze z punktu widzenia regionów o wysokim poziomie bezrobocia. Wśród istniejących w Brukseli polskich biur lobbingowych można ze względu na dziedzinę prowadzonej aktywności wyróżnić trzy grupy 48 : 1) biura regionalne, 2) biura organizacji gospodarczych, 3) biura organizacji pozarządowych. Do pierwszej grupy zaliczyć można (według kolejności powstawania) 49 : Biuro Informacyjne Regionów Lubelskiego i Podlaskiego Eastern Poland Euro Office (1999), Pomorskie Stowarzyszenie Gmin Wiejskich The Pomeranian Association of Rural Communities (2000), Biuro Stowarzyszenia Dolny Śląsk w Unii Europejskiej (2001), Biuro Informacyjne Województwa Opolskiego w Brukseli (2002), przedstawicielstwo województwa małopolskiego (2002), przedstawicielstwo województwa mazowieckiego (2002), przedstawicielstwo województwa śląskiego (2002). Do drugiej grupy można zaliczyć takie podmioty, jak: Europejsko-Polska Reprezentacja Organizacji Gospodarczych i Regionalnych REPOER (1999), Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych (2001). Za przykład podmiotu z trzeciej grupy służyć może otwarte w 2001 r. Biuro Polskich Organizacji Pozarządowych w Brukseli (The Polish NGO Office in Brussels). 8. Podsumowanie Podejmując próbę oceny dotychczasowej działalności polskich lobbystów w instytucjach Unii Europejskiej, przyznać należy, że wymienione powyżej inicjatywy stanowią raczej wyjątek, niż regułę. Specjaliści, zarówno ze strony polskiej, 48 M. Molęda-Zdziech, op. cit. 49 Ibidem.

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.

Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Każde pytanie zawiera postawienie problemu/pytanie i cztery warianty odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. 1. Zaznacz państwa członkowskie starej Unii Europejskiej, które nie wprowadziły dotąd

Bardziej szczegółowo

DIALOG SOCJALNY NA SZCZEBLU UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI SOCIAL DIALOGUE ON EU AND POLISH NATIONAL LEVEL. Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna

DIALOG SOCJALNY NA SZCZEBLU UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI SOCIAL DIALOGUE ON EU AND POLISH NATIONAL LEVEL. Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna DIALOG SOCJALNY NA SZCZEBLU UNII EUROPEJSKIEJ I POLSKI SOCIAL DIALOGUE ON EU AND POLISH NATIONAL LEVEL Anna Raulin Polska Izba Odzieżowo-Tekstylna Projekt Perfect Link jest realizowany przy wsparciu finansowym

Bardziej szczegółowo

Sekretariat Komitetu COPA został utworzony w Brukseli 1 kwietnia 1959, a 1 grudnia 1962 połączył sie z sekretariatem Komitetu COGECA.

Sekretariat Komitetu COPA został utworzony w Brukseli 1 kwietnia 1959, a 1 grudnia 1962 połączył sie z sekretariatem Komitetu COGECA. Komitet COPA: Rolnicza Unia Europejska Traktat Rzymski ustanawiający Europejska Wspólnotę Gospodarcza, podpisany 25 marca 1957 zawierał juz najważniejsze ramy dla Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Stosunki

Bardziej szczegółowo

A KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA

A KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA A 397411 KRYSTYNA WIADERNY-BIDZIŃSKA Spis treści Wstęp 9 Rozdział I Przestanki i główne koncepcje tendencji integracyjnych w Europie Zachodniej po II wojnie światowej 13 1. Uwagi wstępne - Europa jako

Bardziej szczegółowo

Samorząd gospodarczy w okresie międzywojennym

Samorząd gospodarczy w okresie międzywojennym Samorząd gospodarczy w okresie międzywojennym W okresie międzywojennym samorząd działał na podstawie rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej: - z dnia 1 czerwca 1927 r. o prawie przemysłowym

Bardziej szczegółowo

Lobbing w Unii Europejskiej

Lobbing w Unii Europejskiej A 368789 INSTYTUT SPRAW PUBLICZNYCH Lobbing w Unii Europejskiej Urszula Kurczewska Małgorzata Molęda-Zdziech Warszawa 2002 SPIS TREŚCI Wstf p (M Clamen) 9 Wprowadzenie. Dlaczego lobbing? (U. Kurczewska,

Bardziej szczegółowo

U Z A S A D N I E N I E

U Z A S A D N I E N I E U Z A S A D N I E N I E Projekt ustawy zmieniającej ustawę o związkach zawodowych rolników indywidualnych oraz ustawę o społeczno-zawodowych organizacjach rolników ma na celu stworzenie możliwości przekazania

Bardziej szczegółowo

System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej

System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Krystyna Michałowska-Gorywoda System prawny i instytucjonalny Unii Europejskiej Z formalno - prawnego punktu widzenia należałoby mówić tutaj o systemie prawa i instytucji Wspólnot Europejskich. Pojęcia

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska

Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska Wymagania edukacyjne przedmiotu Edukacja Europejska Poziom I Wiadomości II Umiejętności Kategoria A Zapamiętanie wiadomości B Zrozumienie wiadomości C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych D Stosowanie

Bardziej szczegółowo

Obywatelski Parlament Seniorów reprezentacja interesów osób starszych na poziomie krajowym i partner w kreowaniu polityki senioralnej

Obywatelski Parlament Seniorów reprezentacja interesów osób starszych na poziomie krajowym i partner w kreowaniu polityki senioralnej Obywatelski Parlament Seniorów reprezentacja interesów osób starszych na poziomie krajowym i partner w kreowaniu polityki senioralnej Michał Szczerba Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu Spotkanie inauguracyjne

Bardziej szczegółowo

Strona1 PLAN OFERTY. I. Kim jesteśmy... 2 II. Co robimy - 4 obszary działania... 3 III. Kluczowe korzyści z członkostwa... 5 IV. Dołącz do nas..

Strona1 PLAN OFERTY. I. Kim jesteśmy... 2 II. Co robimy - 4 obszary działania... 3 III. Kluczowe korzyści z członkostwa... 5 IV. Dołącz do nas.. Strona1 OFERTA WSPÓŁPRACY DOLNOŚLĄSKICH PRACODAWCÓW PLAN OFERTY I. Kim jesteśmy.... 2 II. Co robimy - 4 obszary działania... 3 III. Kluczowe korzyści z członkostwa... 5 IV. Dołącz do nas.. 6 Strona2 KIM

Bardziej szczegółowo

Porozumienie Lokalnej Sieci Organizacji Pozarządowych

Porozumienie Lokalnej Sieci Organizacji Pozarządowych Porozumienie Lokalnej Sieci Organizacji Pozarządowych 1. Postanowienia ogólne 1. Powstanie Lokalnej Sieci Organizacji Pozarządowych, zwanej dalej Siecią jest konsekwencją działań projektu Osiemnastka w

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolska Konferencja LOBBING W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA. 24 kwietnia, Warszawa 2010 r.

Ogólnopolska Konferencja LOBBING W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA. 24 kwietnia, Warszawa 2010 r. Ogólnopolska Konferencja LOBBING W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA 24 kwietnia, Warszawa 2010 r. 1 Spis treści LIST WPROWADZAJĄCY str. 3 ORGANIZATOR str. 4 OPIS PROJEKTU str. 5 PRELEGENCI str. 7 STRUKTURA MERYTORYCZNA

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR 16 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r.

ZARZĄDZENIE NR 16 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r. ZARZĄDZENIE NR 16 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r. w sprawie powołania Komitetu Monitorującego Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Na podstawie art. 14 ust.

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r. Projekt z dnia 18 kwietnia 2012 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia.. 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych 2)

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach

USTAWA z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Kancelaria Sejmu s. 1/1 USTAWA z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej Opracowano

Bardziej szczegółowo

Restrukturyzacji. Mission Statement / Deklaracja programowa. Warszawa, 20 kwietnia 2011

Restrukturyzacji. Mission Statement / Deklaracja programowa. Warszawa, 20 kwietnia 2011 Stowarzyszenie Praktyków Restrukturyzacji Mission Statement / Deklaracja programowa Warszawa, 20 kwietnia 2011 Cele stowarzyszenia Poprawa skuteczności i jakości procesów restrukturyzacji na polskim rynku

Bardziej szczegółowo

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY Europejski Trybunał Obrachunkowy jest odpowiedzialny za kontrolę finansów UE. Jako zewnętrzny kontroler Unii Europejskiej przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE i pełni

Bardziej szczegółowo

III Śląski Okrągły Stół nt. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu KONFERENCJA

III Śląski Okrągły Stół nt. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu KONFERENCJA III Śląski Okrągły Stół nt. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu KONFERENCJA Działalność Rady do spraw Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w latach 2011-2014 Katowice, 29.10.2014 r. CSR co to jest? Społeczna

Bardziej szczegółowo

Komitet Monitorujący Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020

Komitet Monitorujący Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020 Komitet Monitorujący Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020 Komitet Monitorujący Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020 Rola Komitetu: zapewnia właściwe wykorzystanie, efektywne wdrażanie

Bardziej szczegółowo

Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy *

Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy * 23.2.2006 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C 45 E/87 P6_TA(2005)0146 Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy * Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego w sprawie projektu

Bardziej szczegółowo

Program współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego w Gminie Przytoczna na rok 2014

Program współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego w Gminie Przytoczna na rok 2014 Program współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego w Gminie Przytoczna na rok 2014 I. CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU 1. Celem głównym

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH HANDLU I USŁUG POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH HANDLU I USŁUG POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH HANDLU I USŁUG POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. 1. Organizacja pracodawców o nazwie Polski Związek Pracodawców Prywatnych Handlu i Usług, zwana dalej "Związkiem",

Bardziej szczegółowo

Dz.U Nr 55 poz z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1. Przepisy ogólne

Dz.U Nr 55 poz z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/8 Dz.U. 1991 Nr 55 poz. 235 U S T AWA z dnia 23 maja 1991 r. Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2029, z 2018 r. poz. 1608. o organizacjach pracodawców Rozdział 1

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN WEWNĘTRZNY KOMITETU TECHNICZNEGO DS. POJAZDÓW SILNIKOWYCH

REGULAMIN WEWNĘTRZNY KOMITETU TECHNICZNEGO DS. POJAZDÓW SILNIKOWYCH KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA PRZEDSIĘBIORSTWO I PRZEMYSŁ Jednolity rynek, wdrażanie i prawodawstwo dotyczące towarów konsumpcyjnych Przemysł motoryzacyjny KOMITET TECHNICZNY DS. POJAZDÓW SILNIKOWYCH

Bardziej szczegółowo

Status Rzecznika Praw Obywatelskich

Status Rzecznika Praw Obywatelskich C 286 E/172 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 27.11.2009 uwzględniając art. 299 ust. 2 Traktatu WE, na mocy którego Rada skonsultowała się z Parlamentem (C6-0153/2008), uwzględniając art. 51 Regulaminu,

Bardziej szczegółowo

Instytucje Unii Europejskiej

Instytucje Unii Europejskiej Instytucje Unii Europejskiej Parlament Europejski Wybierany w bezpośrednich wyborach organ ustawodawczy UE, posiadający funkcje nadzorcze i budżetowe. Posłowie wybierani są w wyborach bezpośrednich co

Bardziej szczegółowo

ZASADY USTALENIA SKŁADU OSOBOWEGO KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2014-2020

ZASADY USTALENIA SKŁADU OSOBOWEGO KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2014-2020 Załącznik do Uchwały nr XVII/282/2015 Zarządu Województwa Lubelskiego z dnia 19 lutego 2015 r. ZASADY USTALENIA SKŁADU OSOBOWEGO KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

Bardziej szczegółowo

STATUT PODKARPACKIEJ RADY ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH WSTĘP

STATUT PODKARPACKIEJ RADY ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH WSTĘP STATUT PODKARPACKIEJ RADY ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH WSTĘP Mając na względzie, iż istotną cechą i podstawą sukcesu demokratycznie zorganizowanej społeczności lokalnej jest aktywność obywatelska jej mieszkańców,

Bardziej szczegółowo

STATUT. Krajowej Federacji Hodowców Drobiu i Producentów Jaj. Rozdział I. Nazwa, teren działania i siedziba

STATUT. Krajowej Federacji Hodowców Drobiu i Producentów Jaj. Rozdział I. Nazwa, teren działania i siedziba STATUT Krajowej Federacji Hodowców Drobiu i Producentów Jaj Rozdział I Nazwa, teren działania i siedziba 1 1. Krajowa Federacja Hodowców Drobiu i Producentów Jaj (dalej jako: Federacja) jest związkiem

Bardziej szczegółowo

Parlament Europejski. Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków.

Parlament Europejski. Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, Kraków. Parlament Europejski ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Status posła 1. Poseł do PE był przedstawicielem narodów państw należących do UE (art. 190 TWE). Od TL reprezentuje obywateli Unii (art. 14 ust. 2 TUE)

Bardziej szczegółowo

Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy *

Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy * P6_TA(2005)0146 Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy * Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego w sprawie projektu rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (EWG) nr

Bardziej szczegółowo

Zaproszenie. Konferencja Partnerstwo publiczno-prywatne Przyszłość Małopolski. 25 kwietnia 2017 Kraków

Zaproszenie. Konferencja Partnerstwo publiczno-prywatne Przyszłość Małopolski. 25 kwietnia 2017 Kraków Zaproszenie Konferencja Partnerstwo publiczno-prywatne Przyszłość Małopolski 25 kwietnia 2017 Kraków Organizator Inicjatywa Obywatelska Akademia Nowoczesności Instytut Monteskiusza Inicjatywa Obywatelska

Bardziej szczegółowo

Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami

Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami Michał Kuszyk Wiceprezes Związku Pracodawców Polska Miedź Związek Pracodawców Polska Miedź integracja firm, wsparcie otoczenia, współpraca z samorządami Czym jest Związek Pracodawców? Samorządną ORGANIZACJĄ

Bardziej szczegółowo

Działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych wspierające samorządowy i obywatelski wymiar polskiej polityki zagranicznej

Działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych wspierające samorządowy i obywatelski wymiar polskiej polityki zagranicznej Działania Ministerstwa Spraw Zagranicznych wspierające samorządowy i obywatelski wymiar polskiej polityki zagranicznej Departamentu Dyplomacji Publicznej i Kulturalnej Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Bardziej szczegółowo

2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57

2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1

Bardziej szczegółowo

Europejski System Banków Centralnych

Europejski System Banków Centralnych Europejski System Banków Centralnych Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków Instytucje i organy UGiW 1. Rada Europejska 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja

Bardziej szczegółowo

TRYB WYBORU CZŁONKÓW KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

TRYB WYBORU CZŁONKÓW KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO TRYB WYBORU CZŁONKÓW KOMITETU MONITORUJĄCEGO REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO 2014-2020 Podstawy prawne i inne regulacje 1. Art. 47, 48, 49 i art. 110 Rozporządzenia PE i

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX

Spis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny

Bardziej szczegółowo

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ

BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE BARIERY INTEGRACJI UNII EUROPEJSKIEJ pod redakcją Heleny Tendery-Właszczuk Kraków 2009 4 Autorzy Wojciech Bąba rozdz. 4 Czesław Kłak rozdz. 1 Helena Tendera-Właszczuk rozdz.

Bardziej szczegółowo

Organizacje parasolowe zasady działania i ich rola. Oświęcim, 9 września 2005

Organizacje parasolowe zasady działania i ich rola. Oświęcim, 9 września 2005 Organizacje parasolowe zasady działania i ich rola Oświęcim, 9 września 2005 FAZY ROZWOJU SAMODZIELNOŚCI DZIAŁANIA I DOJRZAŁOŚCI DO WSPÓŁPRACY W ŚRODOWISKU LOKALNYM Faza I - spontanicznego altruizmu Początkowa

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 8 października 2004 r.

USTAWA z dnia 8 października 2004 r. Kancelaria Sejmu s. 1/12 USTAWA z dnia 8 października 2004 r. o zmianie ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego oraz o zmianie niektórych

Bardziej szczegółowo

Roczny Program Współpracy. Gminy Nowe Brzesko. z organizacjami pozarządowymi. oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust.

Roczny Program Współpracy. Gminy Nowe Brzesko. z organizacjami pozarządowymi. oraz innymi podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. Projekt Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr./.../2018 Rady Miejskiej Nowe Brzesko z dnia. 2018 roku Roczny Program Współpracy Gminy Nowe Brzesko z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, o których

Bardziej szczegółowo

WIELOLETNI PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY REŃSKA WIEŚ Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA

WIELOLETNI PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY REŃSKA WIEŚ Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA PROJEKT Załącznik do uchwały Nr / /11 Rady Gminy Reńska Wieś z dnia WIELOLETNI PROGRAM WSPÓŁPRACY GMINY REŃSKA WIEŚ Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI NA LATA 2011-2015 1 SPIS TREŚĆI I CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE

Bardziej szczegółowo

L 309/50 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 309/50 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 309/50 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 19.11.2013 DECYZJA NR 5/2013 KOMITETU AMBASADORÓW AKP-UE z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawie statutu Centrum Technicznego ds. Współpracy w dziedzinie Rolnictwa

Bardziej szczegółowo

Statut FORUM ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH POWIATU TCZEWSKIEGO

Statut FORUM ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH POWIATU TCZEWSKIEGO Statut FORUM ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH POWIATU TCZEWSKIEGO WSTĘP Mając na względzie, iż istotną cechą i podstawą sukcesu demokratycznie zorganizowanej społeczności lokalnej jest aktywność obywatelska jej

Bardziej szczegółowo

Stare i nowe podejście legislacyjne do harmonizacji technicznej dla potrzeb wspólnego rynku w Unii Europejskiej

Stare i nowe podejście legislacyjne do harmonizacji technicznej dla potrzeb wspólnego rynku w Unii Europejskiej Stare i nowe podejście legislacyjne do harmonizacji technicznej dla potrzeb wspólnego rynku w Unii Europejskiej Wojciech Rzepka Warszawa, 19 marca 2012 r. 1 1. Wprowadzenie - idea wspólnego rynku - fundamenty

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 października 2015 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 października 2015 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 23 października 2015 r. (OR. en) 13374/15 ECOFIN 803 UEM 387 PISMO PRZEWODNIE Od: Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej, podpisał dyrektor Jordi AYET PUIGARNAU Data

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

KOMUNIKAT DLA POSŁÓW PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.

Bardziej szczegółowo

***I PROJEKT SPRAWOZDANIA

***I PROJEKT SPRAWOZDANIA PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Gospodarcza i Monetarna 26.3.2013 2012/0364(COD) ***I PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR RADY GMINY MOSZCZENICA z dnia..

UCHWAŁA NR RADY GMINY MOSZCZENICA z dnia.. UCHWAŁA NR RADY GMINY MOSZCZENICA z dnia.. Projekt w sprawie przyjęcia Programu współpracy Gminy Moszczenica z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka?

Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka? https://www. Pakiet zamiast kwot: co czeka producentów mleka? Autor: Maria Czarniakowska Data: 14 grudnia 2015 Likwidacja kwot mlecznych to koniec administracyjnej regulacji rynku mleka i poddanie go przede

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 2015 Rady Gminy i Miasta Raszków z dnia r. w sprawie przyjęcia programu współpracy Gminy i Miasta Raszków

Uchwała Nr 2015 Rady Gminy i Miasta Raszków z dnia r. w sprawie przyjęcia programu współpracy Gminy i Miasta Raszków Uchwała Nr 2015 Rady Gminy i Miasta Raszków z dnia.. 2015r. w sprawie przyjęcia programu współpracy Gminy i Miasta Raszków z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy

Bardziej szczegółowo

SKUTECZNA PARTYCYPACJA PUBLICZNA NGO

SKUTECZNA PARTYCYPACJA PUBLICZNA NGO SKUTECZNA PARTYCYPACJA PUBLICZNA NGO W KONTEKŚCIE PODNOSZENIA KOMPETENCJI PRZEDSATWICIELI ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH W ZAKRESIE NIEZBĘDNYM DO UDZIAŁU W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA Czym jest partycypacja

Bardziej szczegółowo

6) Uchyla się dotychczasową treść 25 nadając mu następujące brzmienie: 25

6) Uchyla się dotychczasową treść 25 nadając mu następujące brzmienie: 25 Uchwała Nr XXVI/../2015 Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Czarnoziem na Soli z dnia 29.10.2015 r. w sprawie zmiany statutu stowarzyszenia celem dostosowania go do zastrzeżeń

Bardziej szczegółowo

STATUT MŁODZIEŻOWEJ RADY MIASTA ZIELONA GÓRA

STATUT MŁODZIEŻOWEJ RADY MIASTA ZIELONA GÓRA Załącznik do Uchwały Nr XVI/155/03 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 4 listopada 2003 r. STATUT MŁODZIEŻOWEJ RADY MIASTA ZIELONA GÓRA Rozdział 1 Postanowienia ogólne 1.1. Młodzieżowa Rada Miasta Zielona

Bardziej szczegółowo

Działania zakładane w Programie będą wdrażane za pomocą partnerstw realizowanych na różnych poziomach:

Działania zakładane w Programie będą wdrażane za pomocą partnerstw realizowanych na różnych poziomach: Wytyczne MRR dotyczące partnerstw w ramach Programu Rozwój miast poprzez wzmocnienie kompetencji jednostek samorządu terytorialnego, dialog społeczny oraz współpracę z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY. Warszawa, dnia 6 marca 2015 r. Poz. 20. ZARZĄDZENIE Nr 14 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r.

DZIENNIK URZĘDOWY. Warszawa, dnia 6 marca 2015 r. Poz. 20. ZARZĄDZENIE Nr 14 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY Ministra Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, dnia 6 marca 2015 r. Poz. 20 ZARZĄDZENIE Nr 14 MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU 1) z dnia 4 marca 2015 r. w sprawie powołania Komitetu Monitorującego

Bardziej szczegółowo

POMOC PUBLICZNA ogólne wytyczne dla Instytucji Pośredniczących

POMOC PUBLICZNA ogólne wytyczne dla Instytucji Pośredniczących POMOC PUBLICZNA ogólne wytyczne dla Instytucji Pośredniczących Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, wsparcie dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą podlega

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 2011 r. w sprawie Rady do spraw Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 2011 r. w sprawie Rady do spraw Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej Projekt z dnia 17 sierpnia 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 2011 r. w sprawie Rady do spraw Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej Na podstawie art. 112 ust. 12 ustawy z

Bardziej szczegółowo

Zaangażowanie Polskiej Izby Ubezpieczeń w prace zespołu podatkowego CEA

Zaangażowanie Polskiej Izby Ubezpieczeń w prace zespołu podatkowego CEA Zaangażowanie Polskiej Izby Ubezpieczeń w prace zespołu podatkowego CEA Edyta Paciak Członek Komisji Ekonomiczno Finansowej PIU (Podkomisja Podatkowa) Przedstawiciel PIU w Komisji Podatkowej CEA Zastępca

Bardziej szczegółowo

Parlament Europejski. Rola i funkcje w UE

Parlament Europejski. Rola i funkcje w UE Parlament Europejski Rola i funkcje w UE Instytucje UE Parlament Europejski Rada Europejska Rada Komisja Europejska Trybunał Sprawiedliwości UE Europejski Bank Centralny Trybunał Obrachunkowy Ogólny zakres

Bardziej szczegółowo

HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 93V7 Kazimierz Łastawski HISTORIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ Spis treści WSTĘP 9 I. ROZWÓJ IDEI ZJEDNOCZENIOWYCH W DZIEJACH EUROPY 15 1. Prapoczątki idei jednoczenia Europy (Grecja, Rzym) 15 2. Średniowieczna

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZNY KOMITET RATOWNIKÓW MEDYCZNYCH ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

SPOŁECZNY KOMITET RATOWNIKÓW MEDYCZNYCH ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT STOWARZYSZENIA SPOŁECZNY KOMITET RATOWNIKÓW MEDYCZNYCH ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Stowarzyszenie nosi nazwę: Społeczny Komitet Ratowników Medycznych w dalszych postanowieniach statutu zwane

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW KONSULTINGU POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW KONSULTINGU POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW KONSULTINGU POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. 1. 1) Organizacja pracodawców o nazwie Polski Związek Pracodawców Konsultingu, zwana dalej "Związkiem", jest dobrowolną, samorządną

Bardziej szczegółowo

STATUT ZWIĄZKU PRZEDSIEBIORCÓW PRZEMYSŁU MODY LEWIATAN 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT ZWIĄZKU PRZEDSIEBIORCÓW PRZEMYSŁU MODY LEWIATAN 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT ZWIĄZKU PRZEDSIEBIORCÓW PRZEMYSŁU MODY LEWIATAN 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. 1. 2 Organizacja pracodawców o nazwie Związek Przedsiębiorców Przemysłu Mody Lewiatan, zwana dalej "Związkiem", jest dobrowolną,

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR XIV/289/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 23 listopada 2015 r.

UCHWAŁA NR XIV/289/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 23 listopada 2015 r. UCHWAŁA NR XIV/289/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 23 listopada 2015 r. w sprawie przystąpienia Województwa Kujawsko-Pomorskiego do Stowarzyszenia Agencji Demokracji Lokalnej (ALDA)

Bardziej szczegółowo

PROJEKT STATUT Forum Inspektorów Ochrony Danych Osobowych w JST ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE

PROJEKT STATUT Forum Inspektorów Ochrony Danych Osobowych w JST ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE PROJEKT STATUT Forum Inspektorów Ochrony Danych Osobowych w JST ROZDZIAŁ I POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Forum Inspektorów Ochrony Danych Osobowych w JST zwane dalej Forum jest jednostką edukacyjno-konsultacyjną

Bardziej szczegółowo

Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ANKIETA

Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych ANKIETA ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa, tel. (022) 828 91 28 wew. 135 fax. (022) 828 91 29 Społeczeństwo obywatelskie w Parlamencie RP V kadencji (2005-2009) Projekt badawczy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji

Bardziej szczegółowo

STATUT KRAJOWEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW BRANŻY GEOLOGICZNEJ

STATUT KRAJOWEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW BRANŻY GEOLOGICZNEJ STATUT KRAJOWEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW BRANŻY GEOLOGICZNEJ Rozdział I Przepisy Ogólne 1 1. Organizacja nosi nazwę Krajowy Związek Pracodawców Branży Geologicznej i zwana jest w dalszej części statutu Związkiem

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA RADY

Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 29.1.2015 r. COM(2015) 20 final 2015/0012 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, konwencji Narodów Zjednoczonych dotyczącej przejrzystości

Bardziej szczegółowo

Polska Federacja Szpitali. Projekt

Polska Federacja Szpitali. Projekt Polska Federacja Szpitali Projekt Uzasadnienie: krajowe Na rynku ochrony zdrowia w Polsce brakuje organizacji zrzeszającej większośd szpitali, działają tylko stowarzyszenia szpitali, pogrupowane według

Bardziej szczegółowo

b) Z ważnych powodów dopuszcza się możliwość wyznaczenia przez pracodawcę więcej niż dwóch członków Rady.

b) Z ważnych powodów dopuszcza się możliwość wyznaczenia przez pracodawcę więcej niż dwóch członków Rady. Zasady obowiązujące do dnia 3 czerwca 2014 1. FUNKCJE, MISJA I CELE DZIAŁANIA RADY a) Rada Podatkowa Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan (dalej: "Rada Podatkowa PKPP Lewiatan", "Rada

Bardziej szczegółowo

STATUT. Polskiej Unii Szpitali Specjalistycznych POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT. Polskiej Unii Szpitali Specjalistycznych POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT Polskiej Unii Szpitali Specjalistycznych POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. 1. Organizacja pracodawców o nazwie Polska Unia Szpitali Specjalistycznych, zwana dalej Związkiem jest dobrowolną, samorządną organizacją,

Bardziej szczegółowo

CZŁONKOSTWO W POLSKIM FORUM HR. www.polskieforumhr.pl

CZŁONKOSTWO W POLSKIM FORUM HR. www.polskieforumhr.pl CZŁONKOSTWO W POLSKIM FORUM HR O POLSKIM FORUM HR HISTORIA I DOKONANIA CZŁONKOWIE POLSKIEGO FORUM HR Polskie Forum HR powstało w 2002 roku z inicjatywy największych agencji zatrudnienia działających wówczas

Bardziej szczegółowo

11 Konferencja Ministrów ds. Sportu państw członkowskich Rady Europy Ateny, Grecja grudnia 2008 r.

11 Konferencja Ministrów ds. Sportu państw członkowskich Rady Europy Ateny, Grecja grudnia 2008 r. Rada Europy i Sport MSL11 (2008 r.) 8 wersja ostateczna 17.12.2008 r. 11 Konferencja Ministrów ds. Sportu państw członkowskich Rady Europy Ateny, Grecja 10-12 grudnia 2008 r. przyjęła rezolucję nr 3 Bieżące

Bardziej szczegółowo

STATUT OGÓLNOPOLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW ZAKŁADÓW AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ I INNYCH PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH

STATUT OGÓLNOPOLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW ZAKŁADÓW AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ I INNYCH PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH STATUT OGÓLNOPOLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW ZAKŁADÓW AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ I INNYCH PRZEDSIĘBIORSTW SPOŁECZNYCH (TEKST JEDNOLITY NA DZIEŃ 15.10.2015r.) POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Organizacja pracodawców o

Bardziej szczegółowo

Koncepcja Organizacji Powszechnego Samorządu Gospodarczego

Koncepcja Organizacji Powszechnego Samorządu Gospodarczego Koncepcja Organizacji Powszechnego Samorządu Gospodarczego Opracował: Janusz Strzeboński Kraków, Wrzesień 2015 Założenia do Ustawy o Powszechnym Samorządzie Gospodarczym 1. Definicja przedsiębiorstw: Mikroprzedsiębiorstwo

Bardziej szczegółowo

USTAWA. z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1. Przepisy ogólne

USTAWA. z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1. Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. 1. Pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki według

Bardziej szczegółowo

Anna Tuz Zastępca Dyrektora Departamentu Informacji Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Anna Tuz Zastępca Dyrektora Departamentu Informacji Europejskiej Ministerstwo Spraw Zagranicznych Współpraca Ministerstwa Spraw Zagranicznych z organizacjami pozarządowymi i samorządami przy realizacji wybranych zadań z zakresu współpracy międzynarodowej Anna Tuz Zastępca Dyrektora Departamentu Informacji

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN PRAC Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego

REGULAMIN PRAC Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego REGULAMIN PRAC Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego 1. 1. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego zwana dalej "Komisją" wykonuje zadania określone w 2 rozporządzenia Rady Ministrów

Bardziej szczegółowo

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRAWNICZYCH

STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRAWNICZYCH STATUT POLSKIEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRAWNICZYCH POSTANOWIENIA OGÓLNE Artykuł 1 1. Polski Związek Pracodawców Prawniczych, zwany dalej Związkiem, jest organizacją pracodawców w rozumieniu ustawy z dnia

Bardziej szczegółowo

USTAWA z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1 Przepisy ogólne

USTAWA z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców. Rozdział 1 Przepisy ogólne Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców Rozdział 1 Przepisy ogólne Opracowano na podstawie: Dz.U. z 1991 r. Nr 55 poz. 235, z 1996 r. Nr 34, poz. 148, z 1997 r.

Bardziej szczegółowo

CoopEst. Włodzimierz Grudziński

CoopEst. Włodzimierz Grudziński CoopEst Włodzimierz Grudziński CoopEst jest funduszem kapitałowym z siedzibą w Brukseli, którego celem jest wspieranie rozwoju ekonomii społecznej w nowych i przyszłych krajach członkowskich Unii Europejskiej.

Bardziej szczegółowo

Prawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego

Prawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego Prawo bankowe doc. dr Marek Grzybowski październik 2014 Katedra Prawa Finansowego Próba definicji całokształt norm prawnych regulujących funkcjonowanie systemu bankowego, a w tym strukturę, organizację

Bardziej szczegółowo

STATUT REGIONALNEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ZIEMI ŁÓDZKIEJ POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT REGIONALNEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ZIEMI ŁÓDZKIEJ POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT REGIONALNEGO ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ZIEMI ŁÓDZKIEJ POSTANOWIENIA OGÓLNE 1 1. Organizacja Pracodawców o nazwie Regionalny Związek Pracodawców Prywatnych Ziemi Łódzkiej, zwanego dalej Związkiem,

Bardziej szczegółowo

127. POSIEDZENIE PREZYDIUM KOMITETU REGIONÓW 26 STYCZNIA 2011 R. PUNKT 6 USTANOWIENIE PLATFORMY EUROPEJSKICH UGRUPOWAŃ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ (EUWT)

127. POSIEDZENIE PREZYDIUM KOMITETU REGIONÓW 26 STYCZNIA 2011 R. PUNKT 6 USTANOWIENIE PLATFORMY EUROPEJSKICH UGRUPOWAŃ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ (EUWT) Bruksela, 10 stycznia 2010 r. 127. POSIEDZENIE PREZYDIUM KOMITETU REGIONÓW 26 STYCZNIA 2011 R. PUNKT 6 USTANOWIENIE PLATFORMY EUROPEJSKICH UGRUPOWAŃ WSPÓŁPRACY TERYTORIALNEJ (EUWT) Dokument przedłożony

Bardziej szczegółowo

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en) Rada Unii Europejskiej Bruksela, 14 listopada 2014 r. (OR. en) 15206/14 FREMP 198 JAI 846 COHOM 152 POLGEN 156 NOTA Od: Do: Dotyczy: Prezydencja Rada Zapewnienie poszanowania praworządności I. WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

Polska w Onii Europejskiej

Polska w Onii Europejskiej A/452928 Polska w Onii Europejskiej - wybrane polityki sektorowe Wydawnictwo SGGW Warszawa 2004 Spis treści Wstęp 9 1. CHARAKTERYSTYKA PORÓWNAWCZA GOSPODAREK POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ 11 1.1. Dynamika

Bardziej szczegółowo

Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)

Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II

Bardziej szczegółowo

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.11.2014 r. COM(2014) 714 final 2014/0338 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca niektóre akty prawne w dziedzinie współpracy policyjnej i

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA MIĘDZYRZĄDOWA 2000

KONFERENCJA MIĘDZYRZĄDOWA 2000 KONFERENCJA MIĘDZYRZĄDOWA 2000 Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul. Wenecja 2, 33-332 Kraków PODSTAWA PRAWNA Art. 48 TUE Katedra Studiów nad Procesami Integracyjnymi INPiSM UJ ul.

Bardziej szczegółowo

STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO

STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO STATUT Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii w Łodzi, w Polsce pod auspicjami UNESCO Artykuł 1 Status prawny i siedziba Centrum 1. Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii z siedziba w Łodzi,

Bardziej szczegółowo

Druk nr 323 Warszawa, 6 marca 2008 r.

Druk nr 323 Warszawa, 6 marca 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Prezes Rady Ministrów RM 10-29-08 Druk nr 323 Warszawa, 6 marca 2008 r. Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118

Bardziej szczegółowo

STATUT ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ENERGETYKI W WARSZAWIE POSTANOWIENIA OGÓLNE

STATUT ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ENERGETYKI W WARSZAWIE POSTANOWIENIA OGÓLNE STATUT ZWIĄZKU PRACODAWCÓW PRYWATNYCH ENERGETYKI W WARSZAWIE POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. 1. Organizacja pracodawców o nazwie Związek Pracodawców Prywatnych Energetyki zwana dalej "Związkiem", jest dobrowolną,

Bardziej szczegółowo

Zasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego)

Zasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego) Prof. dr hab. Stanisław Kasiewicz Sekretarz naukowy ALTERUM Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Zasada proporcjonalności dla samorządów (jednostek samorządu terytorialnego) Skuteczność i efektywność systemu

Bardziej szczegółowo

Statut. Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola nr 125 Pod Złotym Promykiem

Statut. Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola nr 125 Pod Złotym Promykiem Statut Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola nr 125 Pod Złotym Promykiem Statut Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola nr 125 Pod Złotym Promykiem str 1 / 10 1 1. Stowarzyszenie Przyjaciół Przedszkola nr

Bardziej szczegółowo

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0411/1. Poprawka. Peter Jahr w imieniu grupy PPE

PL Zjednoczona w różnorodności PL A8-0411/1. Poprawka. Peter Jahr w imieniu grupy PPE 5.12.2018 A8-0411/1 1 Motyw K K. mając na uwadze, że UE nadal mierzy się z najpoważniejszym kryzysem gospodarczym, społecznym i politycznym od czasu jej powstania; mając na uwadze, że nieskuteczne podejście

Bardziej szczegółowo