Sprawdzian także dla rodziców czyli

Transkrypt

1 Sprawdzian także dla rodziców czyli JAK POMÓC DZIECKU W PRZYGOTOWANIU DO SPRAWDZIANU? POMAGA OSWOID STRES MĄDRZE CHWALI I ZACHĘCA RODZIC DOPILNOWUJE POWTÓREK MATERIAŁU BAWI SIĘ I UCZY RAZEM Z DZIECKIEM

2 DOPILNOWUJE POWTÓREK MATERIAŁU ~ Podstawowe informacje o sprawdzianie szóstoklasisty: czas trwania: 60 minut lub 90 minut (dyslektycy lub uczniowie z innymi orzeczeniami) sprawdzian interdyscyplinarny (sprawdzanie wiadomości i umiejętności z różnych przedmiotów) po co ten sprawdzian? - badane umiejętności: Czytanie Uczeń musi przeczytać i zrozumieć fragmenty tekstów w arkuszu egzaminacyjnym, zrozumieć o czym mówią, a także wyszukać informacje, dostrzec między nimi związki i zależności, odkryć drugie dno tekstu, czyli metafory i przenośnie. Czytanie rozumiane jest szeroko - chodzi nie tylko o teksty literackie, także wykresy, mapy, tabele. Uczeń powinien znać zamieszczane tam symbole i oznaczenia. Pisanie Uczeń powinien umieć napisać: - opowiadanie - opis przedmiotu/ osoby/ krajobrazu/ emocji - sprawozdanie - notatkę - streszczenie - list - instrukcję - zaproszenie - ogłoszenie. Dostaje punkty za zgodność pracy z tematem, poziom wyczerpania tematu, gramatykę, interpunkcję i kompozycję pracy. Pisanie rozumiane jest również szerzej - to nie tylko wypracowanie czy krótkie formy tekstowe, ale ocenia się także umiejętność przedstawiania informacji na mapach czy wykresach).

3 Rozumowanie i korzystanie z informacji Te dwie umiejętności ściśle się ze sobą łączą. Uczeń wykorzystuje je, rozwiązując np. zadania, które wymagają porządkowania rozmaitych informacji - układanie ich chronologicznie, alfabetycznie albo w inne ciągi zjawisk. Zadania sprawdzają też, czy uczeń dostrzega przyczyny i skutki wydarzeń. Szóstoklasista na sprawdzianie musi wskazać źródła informacji, wybrać właściwe informacje spośród większej liczby podanych). Wykorzystanie wiedzy w praktyce Tę umiejętność bada właściwie cały sprawdzian, uczeń musi umieć wykorzystać zdobytą wiedzę w praktycznym działaniu np. obliczyć nie pole prostokąta, ale ilość wykładziny potrzebnej do położenia w pokoju o kształcie prostokąta, zaplanowanie budżetu na wyprawę wakacyjną, wyjazd do kina itp. Typy zadań sprawdzających 5 kluczowych umiejętności: Zadania zamknięte polegają na: - wybraniu prawidłowej odpowiedzi spośród kilku podanych (zadanie wielokrotnego wyboru) - dobraniu słowa lub wyrażenia w pary zgodnie z poleceniem (zadanie na dobieranie) - ocenianie prawidłowości podanych stwierdzeń (zadanie typu prawda-fałsz") Zadania otwarte polegają na: - uzupełnianiu zdania brakującym słowem (zadania z luką) - podaniu rozwiązania zadania w formie 1-2 zdań, kilku słów, liczb, symboli (zadania krótkiej odpowiedzi) - napisaniu dłuższego tekstu na zadany temat lub wykonaniu kilku operacji według planu (zadania rozszerzonej odpowiedzi) Po co próbne sprawdziany? - trening jak u sportowca - trening systematyczny, długofalowy, nie na ostatnią chwilę, jeden dzień, spinanie się w ostatnim momencie tylko osłabia koncentrację. - próby generalne- podczas sprawdzianowego treningu przydają się próby generalne czyli rozwiązywanie przykładowego testu na czas. Takie próby przepro-

4 wadzone w szkole, czy to w domu są potrzebne, aby uczeń zaznajomił się ze sprawdzianem, oswoił się z jego formą, tak aby na kwietniowym teście mógł skoncentrować się na treści, a nie na sposobie wypełniania kwestionariusza odpowiedzi. Bardzo ważne jest wyrobienie umiejętności rozłożenia sił w czasie, aby dziecko nauczyło się pracować na czas. Jak rozwiązywać zadania na sprawdzianie szóstoklasisty? - zadania zamknięte (wyboru) - są to zadania, które nie wymagają od dziecka napisania odpowiedzi, tylko jej wybrania spośród podanych możliwości. Należy wskazać jedną z czterech tę, którą uczeń uznaje za poprawną i trafną. Co należy zrobić, aby wybrać poprawną odpowiedź? - bardzo uważnie przeczytać, nawet kilkakrotnie, treść zadania, pytania (od zrozumienia poleceń zależy poprawność odpowiedzi) - przeanalizować każdą z odpowiedzi, a dopiero potem dokonać wyboru (czasem może się zdawać, że już jest ta właściwa, ale w kolejnym punkcie może być ta w pełni poprawna) - dokładnie przeczytać i zrozumieć tekst dotyczący zadania - sięgnąć czasem do zapamiętanych ze szkoły wiadomości - pamiętać o większym zaufaniu dla swojego rozumowania niż pamięci - nie rezygnować ze wskazania odpowiedzi, nawet jeżeli uczeń nie zna poprawnej (jeżeli odpowiedź będzie błędna uczeń nie straci punktu) - udzielić przemyślanej odpowiedzi, pochopność jest zgubna - zadania otwarte (krótkiej odpowiedzi) - zadania te wymagają napisania odpowiedzi, która może zawierać się w 1-4 zdaniach. Są to bardzo często zadania z treścią np. matematyczne, więc przed udzieleniem odpowiedzi konieczne jest zaplanowanie sposobu rozwiązania, wykonanie obliczeń i dopiero wtedy wpisanie odpowiedzi. O czym należy pamiętać? - bardzo uważnym przeczytaniu treści zadania, polecenia, nawet kilkakrotnym (od dobrego zrozumienia zależy, czy pomysł rozwiązania będzie trafny, a rozwiązanie kompletne) - ustaleniu pomysłu rozwiązania - prawidłowym myśleniu, rozumowaniu

5 - podejmowaniu próby rozwiązania, mino iż zadanie wydaje się zbyt trudne (częściowe rozwiązanie daje szanse na zdobycie części punktów za np. dobre wykonanie rachunków, rozumowanie) - zadania otwarte (rozszerzonej odpowiedzi) - zadania rozszerzonej odpowiedzi to krótkie wypracowanie lub tekst użytkowy (np. kartka pocztowa, list, instrukcja itp.). Wykonując takie zadanie uczeń pokazuje, że potrafi tworzyć obszerniejsze teksty, zawierające kilka lub kilkanaście zdań powiązanych ze sobą i poprawnie zbudowanych. Wykazuje, że pisze poprawnie pod względem ortograficznym, poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne, nadaje właściwą formę swojemu tekstowi. O czym warto pamiętać? - o zwracaniu uwagi na: trzymanie się tematu, zgodność treści z poleceniem, zachowanie formy tekstu, dobór słownictwa, poprawność językową, ortograficzną, interpunkcyjną - o podejmowaniu próby napisania wypracowania bądź tekstu (mimo popełnienia dużej ilości błędów ortograficznych, językowych można dostać kilka punktów) ~ Jak dopilnować powtórek materiału? Bardzo ważne jest okazywanie spokoju i zaufania - pamiętać należy jednak o zasadzie ograniczonego zaufania, należy dopilnować, aby dziecko przećwiczyło daną partię materiału, przerobiło test, nauczyło się, powtórzyło, nie należy zbyt pochopnie polegać na jego słowie, że wszystko już umie, że przecież chodzi do 6. klasy i zalicza się już do młodzieży, więc nie trzeba go na każdym kroku kontrolować. Planowanie Przed zaplanowaniem powtórek, które w tym roku będą dodatkiem do codziennego przygotowania na zajęcia, należy określić optymalny czas koncentracji uwagi swojego dziecka. Poziom skupienia uwagi nie jest stały; zazwyczaj to ok minut, jednak są dzieci, i to bardzo często, których czas skupienia na zadaniu jest krótszy, nawet 20-minutowy; należy zaakceptować ten stan rzeczy i tak zaplanować młodemu człowiekowi naukę, by wykorzystać nawet krót-

6 kie odcinki koncentracji uwagi, potem dziecku należy się odpoczynek (nie dłuższy niż 10 minut), gdyż jego uwaga słabnie, po czym znowu się intensyfikuje. Powtórki danej partii materiału powinny być dwie, przy czym druga powinna nastąpić w czasie do 12 godzin po uczeniu się, bo inaczej wyuczony materiał nie trafi do magazynu pamięci długotrwałej, a tym samym wysiłek dziecka pójdzie na marne. Dobrze jest zorientować się, na jakim poziomie znajduje się dziecko, aby wpisać w kalendarz, co i kiedy będzie powtarzane. Systematyczność Nie jest możliwe nauczenie się wszystkiego na raz. Ważne, aby każdego dnia zrobić coś małego w kierunku powtórki do testu. Powstało wiele książek, które ułatwiają przygotowanie. Są też takie, które na każdy dzień wyznaczają jakąś partię materiału do opanowania ( Kalendarze szóstoklasisty GWO), czy stanowią kompendium materiału wymaganego do opanowania ( Repetytorium szóstoklasisty PARK/PWN). Warto z takich pozycji korzystać! Trening Dobrze robić testy w domu, stwarzając dziecku atmosferę podobną do tej, która będzie panować na egzaminie. Czas wykonywania testu dla szóstoklasisty to 60 minut, a dla dyslektyka 90 minut. Testy z ubiegłych lat można pobrać ze stron internetowych OKE różnych miast. Są tam też klucze, czyli odpowiedzi i zasady punktowania, więc sprawdzenie takiego testu też nie będzie trudne. Raz w tygodniu rodzice mogą wejść w rolę nauczyciela z komisji egzaminacyjnej, a dziecko w rolę zdającego egzamin. Warto zaaranżować taką sytuację. Rodzic przez 60 lub 90 minut nie powinien komunikować się z dzieckiem. Może odpowiadać tylko na pytania dotyczące strony formalnej egzaminu, a mianowicie: czy pisać długopisem, gdzie wpisać numer z dziennika i datę urodzenia, czy pisać drukowanymi literami itp. Na pytania dotyczące części testowej, rodzic nie może odpowiadać. Po takim doświadczeniu o wiele łatwiej będzie dziecku zasiąść w ławce już w czasie pisania prawdziwego testu. Relaks Nic tak dobrze nie łagodzi stresu, jak relaks. Dziecko oprócz intensywnej nauki musi mieć czas na odpoczynek. I nie musi to być bierny odpoczynek: le-

7 żenie czy siedzenie. Aktywny relaks pobudza małego intelektualistę do działania. Aktywizuje nie tylko jego ciało, ale także umysł, aby był zawsze w gotowości. Zapewnienie aktywności uczącego się, niepodsuwanie dziecku gotowych rozwiązań, samodzielne rozwiązanie zadań przez dziecko, tworzenie przez nie własnych notatek, schematów itp. jest skuteczniejsze niż podawanie gotowych treści. Należy znaleźć u dziecka kanał zmysłowy, przez który trafia do niego najwięcej informacji i starać się go wykorzystać przy podawaniu nowych wiadomości: - jeśli dziecko jest wzrokowcem- niech czyta, rozrysowuje, tworzy notatki, schematy, podkreśla kolorowym mazakiem ważne informacje, ogląda filmy, albumy, zdjęcia; - jeśli głównym kanałem przyswajania wiedzy jest słuch - niech opowiada głośno o tym, czego się uczy, mówi do lustra, nagrywa na kasetę; - jeżeli jest kinestetykiem niech dotyka, samo tworzy, konstruuje; Ważne, aby uruchomić jak najwięcej kanałów zmysłowych, a nie tylko jeden.

8 MĄDRZE CHWALI I ZACHĘCA ~Motywacja Motywacja dziecka do nauki odgrywa podstawową rolę w procesie uczenia się. Dziecko, które ma motywację do nauki, osiąga dużo większe sukcesy w zdobywaniu wiedzy. Uczy się, bo tego chce, bo przyswajanie wiadomości sprawia mu przyjemność, bo widzi sens i cel swojej pracy. I dużo ważniejszą rolę odgrywa tutaj przyjemność i celowość płynąca z nauki, a nie chęć zdobycia dobrych ocen. Jeśli jedyną motywacją ucznia są stopnie, przyswajanie wiedzy odbywa się mechanicznie, jest powierzchowne, a efekty są krótkotrwałe. Motywacja musi pochodzić z wnętrza dziecka, a nie być wynikiem presji z zewnątrz. Co więc możemy zrobić, żeby wykształcić w naszym dziecku motywację do nauki? Odkrywanie talentów i nauka poprzez zabawę Przede wszystkim nie zaprzepaścić naturalnej dziecięcej ciekawości świata, a nieustannie ją podsycać. W rozmowie należy traktować dziecko jak równorzędnego partnera i starać sie odpowiadać na jego pytania możliwie dokładnie i zrozumiale. A gdy nie znamy odpowiedzi na pytanie, pokażmy dziecku, w jaki sposób takiej odpowiedzi szukać: w Internecie, atlasie, encyklopedii itp. To pierwszy krok do odpowiedniej motywacji dziecka do zdobywania wiedzy. Kolejnym jest pokazanie dziecku, że zdobywanie wiedzy to świetna zabawa. Rodzinne oglądanie programów edukacyjnych, czytanie książek, wyprawy do muzeum czy zwiedzanie zabytków to tylko przykłady takiej zabawy. Nie oczekujmy jednak, że wszystkie tego rodzaju rozrywki spotkają się z entuzjazmem naszych pociech. Dla jednych znakomitą zabawą będzie wizyta w muzeum techniki, inne będą zachwycone wycieczką do zoo czy do filharmonii. I tu kolejne wyzwanie dla rodziców. Niezmiernie istotną sprawą w wychowaniu dziecka jest wychwycenie jego zainteresowań i zdolności oraz rozwijanie ich. Bowiem wiadomo, że łatwiej i szybciej uczymy się tego, co nas interesuje, nauka wtedy sprawia nam przyjemność. Jeśli dziecko uwielbia przyrodę,

9 a nie znosi matematyki, pozwólmy mu na poświęcanie czasu i uwagi temu, co przynosi mu satysfakcję. W problemach z matematyką należy dziecku pomóc, a jednocześnie wytłumaczyć mu, że nie musi mieć samych piątek, że najważniejsze jest, żeby dziecko realizowało własne pomysły na życie. Najczęściej jednak odniesienie sukcesu w jednej dziedzinie, łączy się z łatwiejszym pokonywaniem problemów z innymi przedmiotami. Pewność siebie i wiara we własne możliwości, jakiej dziecko wówczas nabywa, jest siłą napędową do podejmowania innych wyzwań. Motywacja do nauki szkolnej Wiadomo, że dziecko, chodząc do szkoły, musi uczyć się wszystkich przedmiotów. Z tego powodu należy zmotywować dziecko do zainteresowania nauką jako taką. Nie możemy oczekiwać, że dziecko będzie świetne ze wszystkich przedmiotów, i nie o to chodzi. Chodzi o to, aby wpoić mu przekonanie o celowości przyswajania sobie wiedzy. Najłatwiej to zrobić poprzez wskazywanie związków uczenia się konkretnych rzeczy z wykorzystaniem ich w życiu, np. połączenia wiedzy z biologii i fizyki ze zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie, wykorzystania zadań z matematyki w życiu, wskazywania problemów bohaterów literackich, które dotykają każdego z nas. W sytuacji, gdy sami widzimy bezsens wymagań szkolnego programu lub nie odpowiada nam sposób nauczania jakiegoś nauczyciela, nigdy nie wolno mówić o tym przy dziecku. Jeśli obalimy autorytet szkoły i nauczyciela, zwłaszcza w początkowych klasach szkolnych, dziecko straci motywację do pracy, nabywania nowych umiejętności. Może stać się to łatwą wymówką od konieczności odrabiania zadań domowych czy uczenia się w ogóle: nie będę tego robił, bo pani jest głupia, a zadanie bez sensu. Nie za trudno, nie za łatwo W motywowaniu dziecka do nauki ważną rolę odgrywa poczucie kompetencji. Lubimy robić to, co nam wychodzi. Jeśli dziecko dojdzie do przekonania, że zadanie jest zbyt trudne, ponad jego możliwości, zniechęci się do jego wykonywania. W takiej sytuacji należy przede wszystkim pomóc zrozumieć dziecku, gdzie tkwi trudność zadania. Może po prostu dziecko nie rozumie, co należy zrobić? Czasem pomaga podzielenie zadania na mniejsze części nie musimy

10 dziś przeczytać całej książki, przeczytajmy tylko część. Jeśli zadania z matematyki są trudne, zacznijmy od najłatwiejszych. Czasem dziecko jest wręcz sparaliżowane dużą ilością pracy do wykonania. Należy wówczas pomóc dziecku w podjęciu decyzji od czego zacząć i zawsze w takiej sytuacji najlepiej zacząć od najłatwiejszego zadania lub ulubionego przedmiotu. Jeśli pierwsze wyzwania pójdą gładko, uczeń zdobywa motywację i chęć działania w stosunku do następnych. Wtedy warto przejść do przedmiotu, z którego zadane jest najwięcej- po wykonaniu takiej pracy dziecko poczuje, że dużą część ma już za sobą. Z kolei zbyt łatwe zadania nie motywują dziecka ani nie powodują zdobywania nowych umiejętności. Podczas pracy dziecko powinno siedzieć w przy uporządkowanym biurku, w pomieszczeniu, w którym nic go nie rozprasza, powinno być najedzone i wypoczęte - wychodzenie do kuchni, na film, podchodzenie do telefonu zakłóca koncentrację. Zadaniem rodzica jest więc troska o komfort nauki dziecka. ~Pochwała Rodzic jest trochę jak trener, który wpływa na sukces swojego zawodnika - dziecka poprzez umiejętne połączenie krytyki i pochwały. I chociaż wydaje się, że nie ma nic prostszego od komplementowania swoich pociech, wielu rodziców popełnia błędy, które obniżają wartość ich słów. Jak chwalić skutecznie? Oto 7 wskazówek dr Gregory ego Rameya, psychologa dziecięcego. 1. Bądź realistyczny. Jeśli chwalisz dziecko bez wyraźnego powodu albo tylko po to, by je pocieszyć, pochwała z Twojej strony wkrótce nie będzie miała dla niego żadnej wartości. Przekonując syna, że świetnie zagrał w meczu, kiedy w rzeczywistości było odwrotnie, tracisz w jego oczach wiarygodność. 2. Nie uzależniaj dzieci od pochwał. Uważaj, jak często je chwalisz najwięcej słów uznania potrzebują dzieci w młodszym wieku oraz te, które właśnie zdobywają nowe umiejętności. 3. Bądź konkretny. Niezależnie od tego, czy Twoje dziecko ma trzy czy trzynaście lat, dobrze jest, by wiedziało, za co je chwalisz. Zamiast więc mówić córce,

11 że jest wspaniała, skoncentruj się na konkretnej rzeczy, która zdobyła twoje uznanie. Możesz jej na przykład powiedzieć: Aniu, twoje wypracowanie jest bardzo dobre. Podoba mi się szczególnie zakończenie bardzo pomysłowe!. 4. Nie zwlekaj z pochwałami. Twoje słowa odniosą największy skutek, kiedy dziecko usłyszy je od razu. Małe dzieci najlepiej chwalić zaraz po tym, gdy udało im się coś zrobić, a starsze przynajmniej tego samego dnia. 5. Nagradzaj również za wysiłek, nie tylko za osiągnięcia. Czwórka ze sprawdzianu znaczy co innego dla dziecka, które do tej pory miało same trójki, a co innego dla piątkowego ucznia. Jeśli Twoje dziecko ciężko pracowało na czwórkę, dobrze jest je pochwalić. 6. Chwalić na oczach wszystkich, czy raczej wtedy, gdy jesteście sami? Tutaj wszystko zależy od konkretnego dziecka dla niektórych publiczna pochwała jest powodem do dumy, inne może zawstydzić. Zobacz, co sprawdza się najlepiej u Twoich pociech. 7. Pochwała niekoniecznie musi być werbalna. Jest wiele sposobów, by okazać dziecku uznanie na przykład uśmiech, przytulenie, poklepanie po ramieniu, SMS. Najważniejsze jest, by komplementy nie były ciągle takie same i odpowiadały konkretnym dokonaniom dziecka.

12 POMAGA OSWOIĆ STRES ~ Opanowanie Przede wszystkim należy pamiętać, że jest to tylko test, który pozwala na kształtowanie w sobie wielu umiejętności. Pisząc klasówki, odpowiadając przy tablicy czy wypełniając testy końcowe, od najmłodszych klas dziecko uczy się panowania nad sobą i własnym strachem. czujność - dziecko tylko pozornie udaje wyluzowanego, w głębi jest wystraszone a nawet przerażone, w końcu to tylko 13-latek, oswajanie stresu dziecka- stres działa z jednej strony paraliżująco, z drugiej mobilizująco, pomaga koncentrować uwagę, sprzyja spostrzegawczości i szybkim reakcjom. Rodzic uważnie obserwujący dziecko potrafi określić, jaki wpływ na jego funkcjonowanie ma stres. Należy uczynić ze stresu sojusznika i nauczyć się panować nad nim. By utrzymać energię dziecka na optymalnym poziomie należy zadbać o 3 rzeczy: relaks, ruch i prawidłowe odżywianie. Należy znaleźć coś, co młody człowiek lubi robić i co jest zgodne z jego temperamentem. Dziecko może też stosować techniki relaksacyjne: wyobrażenia przy muzyce, kontrolę oddechu, napinanie i rozluźnianie mięśni; bardzo ważną rolę w walce ze stresem odgrywa ruch, który powoduje dotlenianie mózgu, a dzięki temu lepsze przyswajanie wiadomości; w planowaniu jadłospisu należy pamiętać, aby w diecie 13-latka znalazły się wszystkie składniki odżywcze. Łatwo dziecku stracić wiarę we własne możliwości, szczególnie gdy ma ono już negatywne doświadczenia związane ze sprawdzianem czy egzaminem. Dodatkowym elementem tej układanki jest fakt, że w stresie człowiek traci umiejętność realnej oceny sytuacji. Często zdarza się, że opinia, iż egzamin źle wypadł, jest iluzją. Każdego dnia Warto nastawiać dziecko pozytywnie. Jak? Bombardujmy je wzmacniającymi hasłami: Jesteś dobrze przygotowany", Jesteś mądry, dobry w tym",

13 Poradziłeś sobie już z niejednym trudnym egzaminem", Jesteś silny i poradzisz sobie, Przypomnij sobie, jak dobrze poszło ci, gdy..., Dobrze ci idzie. Ważne, aby formułować takie wypowiedzi w sposób pozytywny, to znaczy unikając zaprzeczeń typu: Nie martw się", Nie będzie tak źle." Unikajmy również stwierdzeń, sloganów typu: Weź się w garść", Nie rozklejaj się.", Nie jesteś małym dzieckiem". Przed sprawdzianem Stres i napięcie z nim związane sprawiają, że człowiek staje się pobudzony. Zdarza się, że w takiej sytuacji stracimy głowę - mamy poczucie, że nic nie umiemy ( pustka w głowie ), że sytuacja nas przerasta, że jesteśmy słabsi od innych. Warto z wyprzedzeniem zaplanować wspólnie popołudnie poprzedzające egzaminy. Im większa przewidywalność sytuacji, tym mniejszy stres. Dobrym pomysłem będzie wyjście do kina, na kręgle, na rower, wspólna kolacja, którą razem przygotujecie. Jak opanować stres, uniknąć mentalnej czarnej dziury"? Jest wiele strategii obniżających napięcie wynikające ze stresu. Jedną z najbardziej efektywnych są wizualizacje. Polegają one na wyobrażeniu sobie konkretnej sytuacji, która obniża niepokój. W przypadku zdawania egzaminów świetną wizualizacją będzie wyobrażenie sobie chwili, kiedy jest się już po egzaminie. Ważna w tej technice jest wielozmysłowość wizji, czyli włączenie w nią zarówno wzroku, słuchu, jak i smaku oraz węchu. Jak może wyglądać taka wizualizacja? Wyobraź sobie na przykład bardzo dokładnie, jak wychodzisz już ze szkoły: spróbuj zobaczyć, kogo mijasz, z kim idziesz, o czym rozmawiacie, jakie głosy mają te osoby, jak pachnie powietrze. Jeśli idziecie na pizzę, to przywołaj wspomnienie, jak ona smakuje, jak pachnie pizza i chłodna słodka cola, którą popijasz przez słomkę. Wyobraź sobie swoje samopoczucie, kiedy wiesz, że jest już po wszystkim. Jak swobodnie i głęboko możesz oddychać. Im bardziej rozbudowana wizualizacja, tym bardziej jest efektywna.

14 Inną ciekawą strategią jest wizualizacja czasu. Wyobrażamy sobie zegar i jak przesuwa się wskazówka sekund. Z każdym przemieszczeniem, tyknięciem zbliżamy się do momentu, kiedy egzaminy zostaną zakończone. W tym przypadku paradoksalnie czas gra na naszą korzyść! Pomocne będą także tak zwane autonarracje, czyli powtarzane w duchu pozytywne twierdzenia, analogiczne do tych wymienionych wyżej: Poradzę sobie, Jestem dobrze przygotowany, Z trudniejszymi rzeczami sobie radziłem, Zdam. I znów unikamy zaprzeczeń. Jak się zachować, gdy dziecko wróci z egzaminu? Wypytywać o zadania, a może traktować ucznia normalnie, jakby nigdy nic? Warto podążać za dzieckiem. Zainteresować się, jak poszło, zadać kilka otwartych pytań (takich, które nie wymuszają krótkiej odpowiedzi tak" lub nie"). Jeżeli zobaczymy, że chętnie rozmawia i opowiada, dopytujmy, potwierdzajmy, rozwijajmy wątki, chwalmy, że świetnie mu idzie i dobrze sobie radzi. Czasem sytuacja wygląda inaczej - dziecko unika opowiadania, zamyka się. Nie naciskajmy wtedy, pokażmy jednak swoje wsparcie i otwartość. Bądźmy w gotowości do rozmowy. Po sprawdzianie uczniowie wymieniają się odpowiedziami. Szukają ich w Internecie. Czy pozwalać dziecku sprawdzić, ile zadań zrobiło dobrze? W dobie rozmaitych technologii ( Internet, telefon) i łatwego do nich dostępu nie unikniemy poszukiwania dobrych odpowiedzi i liczenia zdobytych punktów, nawet jeśli uznamy to za niewłaściwe. Potrzeba potwierdzenia swoich odpowiedzi i stres wynikający z niepewności jest bardzo silny. Wiąże się to z ogromnym napięciem. Docieranie do informacji jest formą obniżenia go. Nie warto dodawać stresu całej sytuacji zabranianiem sprawdzania odpowiedzi. Często rodzice są w porównywalnym stresie w czasie egzaminów co ich dzieci. Zdarza się, że napięcie u tych pierwszych bywa nawet większe. Pamiętajmy, że stres jest zaraźliwy. Starajmy się unikać pokazywania swojego

15 niepokoju, ponieważ przenosimy go na dzieci. Warto wprowadzić tematy rozmów niezwiązane z egzaminami, najlepiej te odprężające. Na przykład zacznijcie wspólnie planować wakacje. ~ Dieta dla mózgu Ludzki mózg to niezwykły narząd, który potrzebuje odpowiedniego paliwa, aby mógł prawidłowo funkcjonować, dostarczyć je można dzięki zrównoważonej diecie, zawierającej odpowiednią ilość węglowodanów, tłuszczów i białka. Mózg dorosłego człowieka waży około 1400 g. Największą jego częścią jest przodomózgowie, co odróżnia nas od innych zwierząt nie tylko dlatego, że od niego zależy inteligencja i kreatywność, ale przede wszystkim jest źródłem emocji, takich jak radość, złość czy miłość oraz cech charakterystycznych dla jednostki ludzkiej. Węglowodany: Węglowodany dzielą się na proste i złożone. Ponieważ węglowodany są niezbędnym składnikiem energetycznym, to ich niedobór w organizmie może spowodować osłabienie dziecka, apatię, zły nastrój i kłopoty ze skupieniem uwagi. Gdzie szukać? Cukry proste występują przede wszystkim w miodzie, owocach i sokach owocowych, cukry złożone - w produktach roślinnych: rośliny strączkowe ( na przykład fasola), kasze i orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe. Glukoza Glukoza stanowi główne źródło energii dla mózgu. Aby ten narząd funkcjonował optymalnie wskazane jest spożywać produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG <50), ponieważ cukry uwalniają się z nich powoli, dlatego poziom glukozy we krwi jest na stałym poziomie. Nagłe zmiany poziomu glukozy przyczyniają się do powstania zaburzeń koncentracji i zmęczenia.

16 Zjedzenie produktu z glukozą natychmiast poprawia możliwości intelektualne. Warunek: źródłem glukozy powinny być węglowodany złożone, które powoli się wchłaniają, więc zapewniają sprawność mózgu na stałym poziomie. Gdzie szukać? Razowe pieczywo i makarony, ryż nieoczyszczony, gruboziarniste kasze (gryczana, jęczmienna), płatki zbożowe (owsiane, jęczmienne), musli, warzywa oraz owoce. Aby cukier utrzymywał się na stałym poziomie, trzeba je jeść 5 razy dziennie w małych porcjach. Witaminy i mikroelementy: Witaminy z grupy B Pomagają przekształcić węglowodany w energię, metabolizować ważne dla mózgu tłuszcze, a także budować i utrzymywać w zdrowiu komórki nerwowe. Wpływają na pamięć. Brak witaminy B3 powoduje kłopoty z pamięcią, rozkojarzenie, bezsenność. Niedobór witaminy B6 u dzieci może objawiać się nadpobudliwością i drażliwością. Gdzie szukać? Witaminy z grupy B (z wyjątkiem witaminy B12) znajdziesz w drożdżach, fasoli, grochu, soi, kiełkach pszenicy, produktach zbożowych z mąki razowej, orzechach, musli, płatkach zbożowych, bananach, awokado, morelach. Witaminę B12: w mięsie, wędlinach, rybach, drobiu, jajkach, skorupiakach. Selen Wspomaga działanie przeciwutleniającej witaminy E. Znacząco wpływa na koncentrację, poziom znużenia, widzenie, kondycję stawów i mięśni ( w tym serca), a także wygląd cery ( bladość) i paznokci. Gdzie szukać? Bogatym źródłem selenu jest wątróbka, mięso z części mięśniowych, ryby, pełne ziarno, nabiał. Magnez Umożliwia sprawne działanie mózgu. Nieodzowny w przebiegu procesów życiowych. Dzieciom z problemami koncentracji powinien być podawany przed snem razem z wit. B6!

17 Gdzie szukać? Najwięcej magnezu znajduje się w nasionach (pestki dyni), orzechach, migdałach, pełnym ziarnie, roślinach strączkowych, szpinaku, brokułach i innych ciemnozielonych warzywach. Żelazo Odgrywa istotną rolę w transporcie tlenu do mózgu. To dzięki niemu dotleniona krew dopływa do każdej komórki mózgu, dostarczając składniki odżywcze i zwiększając sprawność myślenia. Niedobór może obniżyć zdolności intelektualne i doprowadzić do anemii. Żelazo to jeden z najważniejszych składników w diecie dziecka. Gdzie szukać? Wątroba i mięso, fasola, płatki, brokuły, szpinak, natka, szczypiorek. Żelazo zawarte w warzywach jest gorzej przyswajane, ale mają one mniej kalorii, więc można je jeść do woli. Wchłanianie poprawia witamina C, utrudniają kawa i herbata. Kobiety przed menopauzą powinny dostarczyć mg, mężczyźni 15 mg dziennie. Jedz mięso z surówką oraz dodawaj do potraw natkę i szczypiorek. Cynk Chroni komórki mózgu przed niszczącym działaniem wolnych rodników. Poprawia sprawność intelektualną, zapobiega demencji. Wchłanianie utrudnia alkohol, cukier, błonnik. W organizmie dziecka ważny też ze względu na wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego i poprawę metabolizmu. Gdzie szukać? Wątroba, owoce morza, kasza gryczana, ciemny ryż, pieczywo razowe, wołowina, orzechy ziemne, pestki dyni, warzywa strączkowe, kapusta, ogórki, seler. Aby zmniejszyć straty cynku, warzywa najlepiej jeść surowe. Potrzeba dziennie mg cynku. Warto jeść częściej owoce morza i chude mięso. Kwasy tłuszczowe omega-3 Mózg zawiera dużo tłuszczu strukturalnego, aby komórki mózgowe działały na dobrym poziomie tłuszcz ten powinien być budowany z kwasów tłuszczowych omega-3. Poprawiają one ukrwienie mózgu, usprawniają przepływ

18 bodźców nerwowych. Od tego, czy systematycznie uzupełniamy poziom tych kwasów, zależy sprawność myślenia, zapamiętywania i kreatywność przez całe życie. Dzieci, w których diecie nie brakuje kwasów omega-3 mają mniej trudności w uczeniu się, szybciej kojarzą fakty i łatwiej się koncentrują. Osoby, które jedzą ich dużo, rzadziej zapadają na demencję i chorobę Alzheimera. Gdzie szukać? Głównie w tłustych rybach morskich. Potrzebujemy 1g tych kwasów, co odpowiada przynajmniej 2 posiłkom z ryb morskich tygodniowo po minimum g. Przeciwutleniacze Komórki mózgu są wrażliwe na ataki wolnych rodników - cząsteczki, które są produktem ubocznym naturalnych procesów, mogących uszkodzić komórki organizmu. Zadaniem przeciwutleniaczy jest usunięcie nadmiaru wolnych rodników i hamowanie ich rozwoju. Dieta bogata w przeciwutleniacze w znacznym stopniu redukuje ryzyko utraty zdolności kognitywnych, tj. utrata pamięci, umiejętności oceniania produktów rozumowania. Gdzie szukać? Źródłem przeciwutleniaczy są: szpinak, brokuły, papryka, maliny, truskawki, świeże zioła. Tyrozyna i cholina Tyrozyna to aminokwas pomagający komórkom mózgowym tworzyć połączenia między sobą. Cholina pomaga budować błony komórkowe produktów przenosić impulsy nerwowe. Gdzie szukać? W mięsie, rybach, drobiu, chudym serze. Lecytyna Jest źródłem choliny niezbędnej do szybkiego przesyłania impulsów w mózgu. Wspomaga zapamiętywanie, odtwarzanie faktów. Zapobiega odkładaniu się cholesterolu w naczyniach i powstawaniu miażdżycy, gwarantując sprawne myślenie. Niedobory prowadzą do osłabienia koncentracji. To cenny składnik w diecie dziecka, zwłaszcza w wieku szkolnym.

19 Gdzie szukać? Orzechy, żółtka jajek, kiełki pszenicy, produkty sojowe, wątróbka, drożdże, wołowina, kapusta, kalafior. Normy nie podają dziennego zapotrzebowania organizmu na lecytynę. Nie zabraknie jej, jeżeli zjesz codziennie kilka orzechów, włączysz do diety kiełki i soję. Produkty najlepsze dla mózgu: 1. Awokado - źródło witaminy E, B6 i tyrozyny, 2. Borówki - bogate źródło antocyjanów; najsilniejszych przeciwutleniaczy, 3. Zielone warzywa liściaste - źródło przeciwutleniaczy, witaminy C, kwasu foliowego, karotenu, choliny i wapnia, 4. Jajka - najlepsze źródło choliny, dobre źródło witaminy B, 5. Chuda wołowina - źródło tyrozyny, witamin z grupy B i żelaza, 6. Soczewica - niskie IG (Indeks Glikemiczny), dobre źródło białka, żelaza, selenu, kwasu foliowego i tyrozyny, 7. Pestki dyni - źródło kwasów tłuszczowych omega-3, cynku, żelaza, magnezu i wit. E, 8. Łosoś - źródło kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy E, selenu i białka, 9. Orzechy włoskie - źródło kwasów omega, witaminy E i magnezu, 10. Pełnoziarnisty chleb - węglowodan o niskim IG, dobre źródło choliny, tyrozyny, witamin z grupy B i cynku. 11. Sery, jogurt, twaróg- źródło wapnia Należy zadbać o urozmaicone posiłki! Przepis na cudowny koktajl: Składniki: pęczek pietruszki, sok z cytryny, łyżka miodu, pół litra wody mineralnej

20 Wszystko zmiksować, przefiltrować, pić jak najczęściej w sytuacjach kryzysowych: grypa, sprawdzian, stres itp. Smakuje jak kiwi. ~ Gimnastyka mózgu Ćwiczenia opracowane przez dr Paula Dennisona, twórcę kinezjologii edukacyjnej, są stosowane w terapii dzieci z różnego rodzaju problemami w nauce, ale tak naprawdę każdy może je wykorzystać dla swojego rozwoju. To on powiedział, że Ruch to drzwi do świata uczenia się. Ruch stymuluje i aktywizuje odpowiednie obszary mózgu, powoduje zwiększenie liczby połączeń nerwowych między prawą i lewą półkulę, co wpływa na jakość pracy mózgu. Lewa półkula mózgu odpowiada za mowę, myślenie logiczne, liczenie, zdolności matematyczne. Prawa - odpowiada za działania twórcze - rytm, muzykę, obrazy, wyobraźnię. Po to aby lewa i prawa półkula mózgu mogły współpracować, łączy je ze sobą ciało modzelowate - wiązka włókien nerwowych. Im bardziej

21 mózg jest aktywny, tym więcej tworzy się połączeń w ciele modzelowatym. Zaburzenia w uczeniu się mogą się brać właśnie ze zbyt małej liczby tych połączeń. Powodem może być m.in. stres. Ćwiczenia usprawniające umysł zostały nazwane GIMNASTYKĄ MÓ- ZGU. Jej celem jest nabywanie umiejętności uczenia się całym mózgiem. Gdy używa się tylko jednej półkuli wyłączając" przy tym drugą, nie wykorzystuje się pełnych możliwości swego mózgu. Nie jest się zintegrowanym. Aby uczyć się efektywnie, potrzebne są obie półkule mózgu. Tak jak przy wykonywaniu zadań fizycznych potrzebna jest rozgrzewka aparatu ruchowego, tak przy wykonywaniu pracy umysłowej niezbędna jest rozgrzewka mózgu. Aby móc płynnie czytać, pisać, zapamiętywać, słuchać i myśleć jednocześnie nasze półkule mózgowe, prawa i lewa, muszą współpracować i porozumiewać się. Musimy być w stanie przekroczyć linię środkową, która łączy lewą i prawą półkulę mózgu. Kiedy lewa i prawa półkula dobrze współpracują - wtedy linia środkowa jest pomostem łączącym drogi nerwowe. Kiedy natomiast lewa i prawa półkula pracują kolejno, na zmianę, wtedy linia środkowa staje się przeszkodą i połączenie zostaje przerwane. Trzeba się więc nauczyć przekraczania linii środkowej można to osiągnąć, wykonując ćwiczenia z kinezjologii. Aby lepiej zrozumieć potrzebę wprowadzania ćwiczeń mózgu, posłuchajmy, w jaki sposób postrzega siebie dziecko niezintegrowane (przy jednostronnej pracy ciała i mózgu): 1. Nawet, jeśli bardzo się staram, nigdy mi się nie udaje. Pewnie jestem beznadziejny. 2. Jestem niezdarny i często się kaleczę, chociaż bardzo staram się uważać. 3. W towarzystwie innych dzieci często czuję się zagubiony, ale potrafię sobie radzić przy osobie dorosłej, która mnie pochwali (lub zgani). 4. Chcę być lepszy niż inne dzieci (najsilniejszy, najgrubszy, najładniejszy, najsprytniejszy), wszystko jedno, w czym! 5. Nikt mnie nie rozumie, gdy czytam, a czasem, gdy mówię, nawet ja sam się gubię. Jeśli chodzi o pisanie, zależy mi tylko na tym, by się spodobało nauczycielowi Zupełnie inaczej postrzega siebie dziecko zintegrowane : 1. Wszystko robię najlepiej, jak tylko potrafię. Z radością sprawdzam różne swoje możliwości. Nigdy nie chcę się poddawać.

22 2. Ruch sprawia mi radość. Z przyjemnością wspinam się, biegam, sprawdzam swoje fizyczne zdolności. 3. Sam stawiam sobie cele i czuję się dobrze, gdy je osiągam, niezależnie od tego, co inni sobie pomyślą. 4. Sprawia mi radość poprawianie własnych wyników. Szanuję indywidualny sposób uczenia się innych osób. 5. Lubię pisać własne opowiadania, a moje pomysły i przemyślenia jak gdyby same spływają na papier. Gdy czytam, zawsze wydaje mi się, że wiem, co wydarzy się dalej. Kiedy mówię i chcę wyrazić jakąś myśl, która właśnie przyszła mi do głowy, słowa natychmiast pojawiają się w mojej głowie i układają się w sensowną całość. Wystarczy poświęcić 15 minut dziennie, ćwiczyć można w domu, a żaden specjalistyczny sprzęt nie jest potrzebny. Trening prowadzi do integracji obu półkul mózgu i wytworzenia nowych połączeń neuronowych. Ćwiczenia oddechowe: Inne oddychanie - obniżenie napięcia mięśniowego, kreatywne myślenie, doskonalenie czytania ze zrozumieniem Połóż się na plecach, zamknij oczy, odpręż się i spokojnie oddychaj. Pomyśl, że z każdym wdechem odżywasz, wzmacniasz swoje ciało i mózg, a z każdym wydechem pozbywasz się tego, co jest Ci niepotrzebne. Wyobraź sobie, że oddychają Twoje dłonie, stopy, biodra, ramiona, serce, oczy Części ciała, którymi oddychasz, mogą być dotknięte przez rodzica. Obłoczek - doskonalenie umiejętności pisania i czytania, świetne dla dyslektyków Połóżcie się na plecach głowami do środka, tworząc krąg. Dwie osoby stoją pomiędzy Wami napinając materiał (obrus, koc, chusta ). Następnie: - obniżają materiał, pochylając się nad Wami, a Wy mocno dmuchacie - podnoszą materiał, a Wy nabieracie powietrza

23 Osoby poruszające materiał wykorzystują najpierw całe ciało, potem tylko nadgarstki, ręce od łokcia, a na koniec ręce od stawu barkowego. Piękny poranek wzmacnia witalność, percepcję wzrokową i ruchową, rozwija otwartość do uczenia się Leżąc na plecach. Skoncentruj się na oddechu. Obserwuj ruch ciała przy wdechu i wydechu: - masuj czoło, uszy, policzki, nos. Ziewaj. - rozciągnij się, jak tylko możesz na linii lewa dłoń-prawa stopa, prawa dłońlewa stopa - zwiń się w kłębek, oddychaj spokojnie - przełóż lewą nogę na prawą stronę, następnie prawą nogę na lewą stronę- w takich pozycjach pozostań chwilę Jeśli Ci się uda, powtórz ćwiczenia w leżeniu kolejno na prawym i lewym boku. Rozciąganie gumy - obniżanie napięcia, doskonalenie percepcji wzrokowej i małej motoryki Stań w lekkim rozkroku. Ręce ułóż wzdłuż ciała. Na wdechu unieś prawą wyprostowaną rękę, a lewa przenieś do tyłu. Na wydech rozciągaj kręgosłup, pchając otwartą dłonią w kierunku sufitu i podłogi. Powtórz zmieniając układ rąk. Możesz też rozciągać niewidzialną gumę pod różnym kątem. Ulotne znaki - doskonalenie koordynacji oko-ręka, dysleksja Na lustrze wychuchaj na jednym wydechu dowolny znak (kółko, literę, leniwą ósemkę, bazgrołek ). Obrysuj go lewą i prawą ręką, poszczególnymi palcami, a następnie oburącz. Rozmowy mamutów - nadpobudliwość, dysleksja, gdy coś się nie udało i jesteś zdenerwowany, gdy chcesz, by rodzic pocieszył Połóż ręce na brzuchu i obserwuj jego ruch podczas wymawiania dźwięków. Wypowiadaj je najkrócej (staccato), używając głównie spółgłosek bezdźwięcznych. Możecie tworzyć wspólnie mamucie dialogi, np.: -k-kkk-k

24 -pp-pp-p -kkk-k -sz-szsz-sz -r-rr-r-rr -bbb-b -ddd-ddd-dddd -f-ff-fff-ff Skacz boso po kałużach, przebiegnij przez spryskiwacz, śmigus dyngus nie tylko na Wielkanoc Ćwiczenia motywujące do podejmowania procesu uczenia się: Punkty na myślenie - stymulacja przepływu krwi (i tlenu) do mózgu, podniesienie poziomu uwagi i koncentracji; usprawnienie ogólnej koordynacji i wzroku; zwiększenie poziomu energii, odprężenie; sprzyja jasności myślenia Jedną rękę kładziemy na pępku, podczas gdy druga masuje około 30 sekund zagłębienia pomiędzy mostkiem a pierwszym żebrem. Następnie zmieniamy ręce i powtarzamy ćwiczenie, pamiętając, by podczas masowania wykonywać ruchy koliste, zawsze zgodne z ruchem wskazówek zegara. Aby odnaleźć punkty na myślenie układamy kciuk i palec wskazujący jednej ręki na kostkach obojczyka, a następnie zsuwamy palce około 1 cm w dół, w poszukiwane zagłębienie. Masując te punkty niwelujemy uczucie zmęczenia i blokadę w uczeniu się. Ruchy naprzemienne- wykonywanie ruchów naprzemiennych często jest podstawą zapobiegania trudnościom w uczeniu się. Najlepiej wykonywać je jako ćwiczenie poranne. Ćwiczenia takie jak: dotykanie lewym łokciem prawego kolana i odwrotnie, krzyżowanie wyprostowanych ramion przed klatką piersiową tak, aby na zmianę wyżej była ręka lewa potem prawa - są proste i efektywne. A oto różne wersje ruchów naprzemiennych: Noga zgięta w kolanie, uniesiona do góry; ręka po tej samej stronie wzniesio-

25 na, przeciwległa ręka dotyka łokciem kolana. Zmiana stron. Trudniejszą wersją jest dotykanie prawą ręką lewej pięty za sobą, przy uniesieniu w górę lewej wyprostowanej ręki i odwrotnie. Ostatnie z ćwiczeń naprzemiennych to wykrok jedną nogą w przód z podniesieniem ciężaru ciała, z jednoczesnym wyciągnięciem w przód ręki przeciwnej, powrót do pozycji wyjściowej i zmiana kończyn. W leżeniu na plecach zegnij nogi, unieś ręce. Gdy nogi poruszają się w prawo, ręce w lewo ( w przeciwnych kierunkach). Glowa porusza się w tę samą stronę co ręce. Możesz rękami kreślić znak nieskończoności i obserwować go. Leniwe ósemki Stań prosto. Wyciągnij przed siebie lewą rękę. Pięść zaciśnij, a kciuk skieruj w górę. Kreśl w powietrzu znak "położonej ósemki" (nieskończoności) - zacznij na wysokości nosa i skieruj dłoń w lewo do góry. Wykonuj obszerny ruch wodząc oczami za kciukiem. To samo powtórz drugą ręką, a następnie spleć dłonie i kreśl ósemki obydwiema rękami. Ćwiczenie wykonuj 5 minut dziennie. Słoń - Ósemka rozruszająca całe ciało- ćwiczenie to relaksuje mięśnie szyi i barków. Poprawia wzrok, pisanie, czytanie, słuchanie i koncentrację. Stajemy w rozkroku. Prostujemy rękę przed siebie (to trąba słonia). Do barku przykładamy ucho. Wykonujemy w powietrzu ósemki (początek - w górę w lewo). Druga ręka jest oparta na kości ogonowej (ogonek słonia). Kolana miękko balansują, oddychamy głęboko. Sowa poprawia pamięć długotrwałą, rachunki w pamięci, koncentrację. Zwracamy głowę w lewą stronę, prawą ręką chwytamy lewy mięsień u nasady szyi, nabieramy powietrze i wydychając je krótkimi dmuchnięciami (hu-hu-hu), kierujemy głowę poziomo na prawe ramię i z powrotem. Ćwiczenie należy powtórzyć trzy razy, a następnie dokonać zmiany. Kapturek myśliciela - ćwiczenie to pobudza słuch i wspomaga pamięć.

26 Kciukiem i palcem wskazującym chwytamy małżowinę uszną i kilkakrotnie masujemy ją od góry do dołu, lekko ją rozwijając ( jak lepienie pierożków). Potem delikatnie rozciągamy do góry, w bok i w dół do płatka ucha. Pozycja Dennisona - celem ćwiczenia jest jak najdalsze przekroczenie linii środka, jak największe skręcenie ciała. Pierwszy etap: stań lub usiądź w lekkim rozkroku, skrzyżuj nogi w kostkach. Ramiona wyprostuj przed sobą, zewnętrzne strony dłoni skieruj do siebie, kciuki w dół. Przełóż jedną rękę przed drugą tak, by dłonie dotykały się wewnętrznymi stronami (kciuki są nadal skierowane w dół). Skrzyżuj palce dłoni i zegnij ręce w łokciach. Oprzyj ręce na mostku, łokcie są skierowane w dół. Zamknij oczy, a język połóż na podniebieniu. Pozostań w pozycji około 2 minuty. Drugi etap ćwiczenia: stań lub siądź w lekkim rozkroku, dłonie ustaw w piramidę i oprzyj na pępku. Głęboko oddychaj. Możesz stosować tę pozycję zawsze, kiedy chcesz poprawić koncentrację. Pozycja Cook`a - zadaniem ćwiczenia Cook`a jest odblokowanie emocji i umożliwienie kontaktu z płatami czołowymi mózgu, gromadzącymi zdobytą wiedzę. Nadpobudliwi i rozdrażnieni stają się spokojniejsi, a zahamowani i zablokowani- otwierają się emocjonalnie. Ćwiczenie Cook`a wykonujemy dwuetapowo. Część pierwsza: Ułożenie na plecach, skrzyżowanie nóg w kostkach, włożenie czterech palców dłoni (bez kciuka) pod pachy, język ułożony na podniebieniu, oczy zamknięte. Miłym dodatkiem do tego ćwiczenia jest spokojna muzyka relaksacyjna. Cechą charakterystyczną tego ćwiczenia jest całkowite rozluźnienie mięśni i bezruch. Jeśli dziecko wierci się, widać, że nie może odblokować emocji. Warto wówczas być cierpliwym, a ostatecznie ćwiczenie to uda się każdemu. Część druga : Sprawdzenie, czy ćwiczenie zostało prawidłowo wykonane. Sprawdzian polega

27 na rozkrzyżowaniu nóg, otwarciu oczu i delikatnym połączeniu opuszków palców obu rąk. Czuć w nich lekkie pulsowanie. Dzieci nazywają to mrówkami. Ćwiczenie Cook`a można traktować jako poobiedni odpoczynek. Pomaga ono w koncentracji i motywacji do podejmowania intelektualnych wyzwań. Ćwiczenie to można robić stojąc, siedząc na krześle lub leżąc. Jednak najbardziej optymalną jest pozycja horyzontalna. Cyrk - stymulowanie procesów pamięciowych, koncentracja. Ćwiczenie wykonuje się z asekuracją rodzica! Pamiętajcie, zamieńcie się rolami! Usiądź na dużej piłce. Oprzyj nogi na podłodze lub unieś je. Powoli poruszaj głową, tułowiem, biodrami, ramionami, rękami. Wariant 1. Wykonaj ruchy naprzemienne Wariant 2. Rozrzuć nogi i ręce, a następnie przyciągnij je do siebie Wariant 3. Usiądź na piłce po turecku i wykonaj proponowane ćwiczenia. W każdej pozycji staraj się pozostać jak najdłużej. Dyskoteka - wzmacnianie pewności siebie, spontaniczność, organizowanie własnego ciała w czasie i przestrzeni Włączcie dowolną muzykę. Stańcie w kręgu lub jak na aerobiku. Po kolei wychodźcie na środek i prezentujcie krótki układ taneczny, który wszyscy odtwarzają. Każdy prezentuje swój układ!!! Sukces - nieśmiałość, wycofanie, brak strategii działania. Zorganizujcie scenę (niewielkie podwyższenie, miejsce w pokoju). Kolejno wchodźcie i prezentujcie cokolwiek (scenka, pantomima, ćwiczenie, taniec). Pozostali obowiązkowo podziwiają pokaz i biją brawo. Wakacje nad morzem - wzmacnianie pamięci krótko- i długoterminowej, gotowość do przyjęcia nowych informacji, pogłębianie koncentracji Połóż się wygodnie na brzuchu, oprzyj się na rękach, unieś głowę i wykonuj nią ruchy okrężne, zmieniając kierunek. Zegnij nogi i delikatnie na zmianę dotykaj stopami podłogi. Często tak odpoczywaj.

28 Na koniec schemat odblokowania: Istotą kinezjologii edukacyjnej są tzw. równoważenia. Człowiek niezrównoważony wg kinezjologów to taki, który jest zamknięty na przyswajanie nowych wiadomości, nie podejmuje prób nauczenia się czegoś nowego. Schemat odblokowania polega na usunięciu fizjologicznych przyczyn trudności w uczeniu się. Schemat ten przedstawia się następująco: Woda- pij ja cały dzień oraz koniecznie przed ćwiczeniami i po nich Punkty na myślenie Ruchy naprzemienne Pozycja Cook`a

29 BAWI SIĘ I UCZY RAZEM Z DZIECKIEM Uczymy się szybciej i zapamiętujemy lepiej, gdy towarzyszą temu pozytywne emocje. Dobrze zatem wykorzystać naturalne sytuacje z życia, by doskonalić umiejętności dziecka oraz przybliżyć je do standardów wymagań. Wiele wiadomości można przekazać dziecku we wspólnej pracy i zabawie. Niech dziecko nie będzie świadome, że uczy się, jest przepytywane, kontrolowana jest jego wiedza. Niech myśli, że to zabawa, naturalna czynność, pomoc rodzicom, którzy nie zawsze mają czas na zaplanowanie określonych działań, czy też nie potrafią. Niech dziecko poczuje się organizatorem, a przez to ćwiczy sprawdzane na teście wiadomości. ~Propozycje działań, zabaw: wspólne wyjście do kina Przejrzyjcie wspólnie z dzieckiem repertuar kina, wybierzcie film, sprawdźcie godziny seansów, zorganizujcie dojazd do kina, sprawdźcie rozkład jazdy autobusów, oszacujcie koszty, wybierzcie godziny odjazdu tak, aby zdążyć kupić bilety; po filmie omówcie jego fabułę, przeanalizujcie przyczyny pewnych zdarzeń, omówcie postawy bohaterów; na koniec wymieńcie opinie o filmie, napisanie krótkiej recenzji może być także wspólnym działaniem, lecz zakładającym przede wszystkim dużą aktywność dziecka ( szanujemy jego opinie, wskazujemy nieprawidłowe miejsca, zastanawiamy się nad ciekawszymi sformułowaniami, dziecko stara się poprawić tekst samodzielnie). wyjazd na wakacje/ wycieczkę Wybierzcie miejsce, odszukajcie je na mapie, obliczcie odległość na podstawie skali mapy, sprawdźcie możliwości dojazdu, wybierzcie trasę najkrótszą lub najciekawszą krajobrazowo, sprawdźcie temperatury, ustalcie ubiór, najpotrzebniejszy ekwipunek, wyszukajcie w przewodniku ciekawostki związane z historią, kulturą, poszukajcie w Internecie, prasie, biurach podróży oferty i porównajcie je, policzcie koszty wyjazdu itp.

30 wymiana zasłon Zmierz z dzieckiem wysokość pokoju oraz szerokość okna i oblicz, ile metrów tkaniny potrzeba. W sklepie poproś, by z pomocą kalkulatora obliczyło, z którego materiału zasłony będą najtańsze, a z którego najdroższe. Zastanówcie się, jaki wzór i kolor będzie najlepiej pasował do wnętrza. Święta tuż-tuż Wspólnie napiszcie list do babci lub wujka. Mogą to być życzenia świąteczne i krótki opis tego, co się ostatnio wydarzyło. Przygotujcie razem pisemne zaproszenie na świąteczne śniadanie, zamiast korzystać z telefonu. kupiliście odkurzacz Przeczytajcie razem instrukcję obsługi. Potem obliczcie powierzchnię mieszkania i sprawdźcie razem, ile czasu potrzebujecie, by ją sprzątnąć. Otrzymacie informację, którą będziecie mogli wykorzystać przy planowaniu dnia. remont w mieszkaniu Zmierz z dzieckiem długość, szerokość i wysokość pokoju, oblicz, ile potrzeba nowej wykładziny, tapety, zasłon, obliczcie koszt zakupów. Obliczcie także, z których materiałów remont będzie najtańszy, a z których najdroższy itp. zakładanie akwarium Przejrzyjcie leksykony, zróbcie wywiad z panią w sklepie zoologicznym, wyszukajcie informacje dotyczące wyboru i wyposażenia akwarium, zastanówcie się nad doborem ryb, roślin, obliczcie koszty założenia akwarium, zorganizowania transportu itp. Dzień Babci i Dziadka Napiszcie list z krótkim opisem tego, co się ostatnio wydarzyło lub kartki z życzeniami, przygotujcie pisemne zaproszenia na uroczystość itp.

31 urodziny Zróbcie listę gości, napiszcie zaproszenia, zaplanujcie zakupy, obliczcie ich koszt, zaplanujcie zabawy. Przykładów można mnożyć bez liku. Chodzi tylko o to, aby uświadomić, że każda zabawa lub czynność może, poprzez doświadczenie, poszerzyć umiejętności dziecka i przybliżyć je do standardów wymagań, które są podstawą sprawdzianu. Nazwy tych standardów brzmią oficjalnie i trudno je zapamiętać, ale wyżej wymienione ćwiczenia pomagają je osiągnąć. Bo czymże innym jak nie wykonywaniem obliczeń dotyczących długości i pieniędzy oraz planowaniem i wykonywaniem obliczeń z wykorzystaniem kalkulatora" jest wymiana zasłon, czyli wykorzystanie wiedzy w praktyce. Czy też pisanie na temat i zgodnie z celem, posługując się m.in. listem, zaproszeniem, notatką" z przykładu o świętach. Czy wyprawa do kina nie jest umiejętnością odczytywania tekstów kultury, wyrażania własnych opinii i próbą uzasadnienia swojego stanowiska z użyciem odpowiednich argumentów, analizą oferty mediów oraz przedstawieniem przyczyn i skutków wydarzeń i zjawisk? Planowanie wakacji to rozumienie podstawowych symboli występujących m.in. w opisach map, posługiwanie się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń, opisanie sytuacji przedstawionej w zadaniu za pomocą wyrażenia arytmetycznego. Literatura: - materiały OKE w Jaworznie, opracowała Ewa Dukaczewska- Łada - Klemens Stróżyński : Kompendium szóstoklasisty. Wzory testów" Test dla szóstoklasistów: poznaj bliżej ten sprawdzian" - Barbara Jędrzejewska- Rudak : Baw się i ucz razem z dzieckiem" - Małgorzata Grzegorek: Sprawdzian także dla rodziców" - P.Dennison: Kinezjologia edukacyjna dla dzieci" - Joanna Zwoleńska: Radosna kinezjologia