Komunik cja. publiczna. nr 1/2008 KWIECIEŃ-CZERWIEC 2008 ISNN komunikacja publiczna KOMUNIKACJA PUBLICZNA 1/2008

Transkrypt

1 ISNN Komunik cja k w a r t a l n i k KWIECIEŃ-CZERWIEC 2008 publiczna nr 1/2008 KOMUNIKACJA PUBLICZNA 1/2008 W poszukiwaniu traconego czasu Zmiany w Tramwajach Śląskich Bezpieczeństwo na mapie komunikacja publiczna

2

3 o d redakcji Dajmy odetchnąć miastu KATARZYNA MIGDOŁ-ROGÓŻ Redaktor naczelna Codziennie największe polskie miasta paraliżują gigantyczne korki. Tysiące samochodów, spaliny, nerwy kierowców tak wyglądają ulice, wzdłuż których spacerujemy, jeździmy na rowerach, spotykamy się ze znajomymi. Przez to miasto umiera, nie chcemy już w nim spędzać wolnego czasu. A przecież możemy to zmienić! Nawet jedna osoba, która porzuci samochód na rzecz autobusu, tramwaju, metra, to oddech dla miasta. Nasuwa się od razu pytanie, jak w takim razie to zrobić? Od lat stale maleje liczba pasażerów komunikacji miejskiej. Po części wynika to ze zmiany stylu życia i potęgi samochodu, ale często także trudności z jeżdżeniem autobusami po mieście. Przecież zawsze znajdzie się jakiś niezadowolony pasażer, a nawet dziennikarz, który będzie narzekał na wszystko. A to na tłok lub na punktualność autobusów i tramwajów, to znów na zbyt małą liczbę kursów. Dlatego komunikacją miejską jeżdżą głównie ci, którzy nie mają innego wyjścia, czyli po prostu nie stać ich na samochód. Takich, którzy rezygnują z auta świadomie, jest stosunkowo niewielu (średnio co dziesiąty). Zanieczyszczenia środowiska spowodowane przez samochody są w największych miastach poważnym zagrożeniem. Co przekona ludzi do komunikacji zbiorowej? Architekci od lat marzą o stworzeniu idealnego, zdrowego i ekologicznego miasta. Z osiedlami z tak bogatą siecią autobusów, że auto staje się wyłącznie hobby na weekendy. Takiego miasta na razie nie ma, są za to rozwiązania, które do niego zbliżają: pasy dla autobusów, dzięki którym nie stoją one w korkach; centra zamknięte dla aut; szybka kolej i rozbudowana sieć metra; parkingi przy ich krańcowych stacjach, rozkłady dopasowane do korzystnych przesiadek. Nie trzeba od razu zakopywać tramwaju pod ziemią, czy w miejscach, gdzie to raczej niemożliwe drążyć latami za kosmiczne pieniądze tuneli metra. Takich rozwiązań w Polsce jest na razie jeszcze niewiele, ale warto próbować, szukać dobrych wzorców i być bardzo cierpliwym. Dlatego też KZK GOP zamierza wznowić wydawanie kwartalnika Komunikacja publiczna, który będzie poruszał tematy szeroko rozumianego pasażerskiego transportu zbiorowego, technologii informatycznych oraz związanych z tą tematyką problemów socjologicznych. Czasopismo będzie miało charakter naukowo-informacyjny o zasięgu ogólnopolskim. Chcemy pokazywać również, jak inne miasta czy państwa radzą sobie z problemami, z którymi i my się borykamy, a dobre przykłady i wzorce przenosić na nasz grunt. W pierwszym numerze szczególnie polecam artykuły z działu Analizy i opinie, w opracowaniu znanych i szanowanych naukowców. Zmiany właścicielskie w Tramwajach Śląskich stworzyły warunki do wdrożenia na terenie aglomeracji śląskiej zintegrowanego systemu transportowego, w którym znaczącą rolę pełnić będzie nowoczesna, ekologiczna, przyjazna mieszkańcom komunikacja tramwajowa. Dlatego zachęcam do lektury tekstu Zmiany w Tramwajach Śląskich. Pasażerowie często skarżą się na bezkarność chuliganów, którzy potrafią sterroryzować autobus czy tramwaj. Jednocześnie podróżujący komunikacją potrafią wykazać się zdumiewającą obojętnością. KZK GOP wraz z policją pragną zapewnić bezpieczeństwo nie tylko pasażerom, ale również kierowcom i motorniczym. Na uwagę zasługuje artykuł Bezpieczeństwo na mapie, który szerzej omawia cały problem. Zachęcam również do przeczytania ciekawego felietonu Alodii Ostroch Lepiej być pięknym i młodym. Komunik cja k w a r t a l n i k publiczna WYDAWCA Komunikacyjny Związek Komunalny GOP Katowice, ul. Barbary 21a tel fax info@kzkgop.com.pl ADRES REDAKCJI Katowice, ul. Barbary 21a tel , fax komunikacja@kzkgop.com.pl REDAKTOR NACZELNY Katarzyna Migdoł-Rogóż RADA PROGRAMOWA dr Grzegorz Dydkowski Alodia Ostroch dr hab. prof. AE Robert Tomanek Roman Urbańczyk REDAKCJA Alodia Ostroch Anna Koteras Tomasz Musioł WSPÓŁPRACA Aleksander Kierecki, TransInfo.pl Aleksander Nawrat Michał Wolański KOREKTA Renata Rosicka PROJEKT I OPRACOWANIE GRAFICZNE Marcin Korus DRUK Drukarnia TOLEK w Mikołowie NAKŁAD 1000 egzemplarzy Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do skrótów i redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku. Za treść reklam i ogłoszeń redakcja nie odpowiada. Wydawca pisma Komunikacja Publiczna dziękuje za współpracę wszystkim autorom tekstów, wyrażając przekonanie, że przyczynią się one do wzbogacenia wiedzy naszych Czytelników. 3 nr 1/2008

4 s pis treści nr 1/ AKTUALNOŚCI Najnowsze wieści z polskiego i światowego rynku transportu zbiorowego. GORĄCY TEMAT Przyszłość dla biletu Katarzyna Migdoł-Rogóż Karta miejska czy bilet? Coraz częściej karty wypierają tradycyjne bilety. Takie rozwiązanie, sprawdzone i doceniane na świecie, w Polsce też staje się coraz popularniejsze. Parkuj i Jedź Marek Sieczkowski Dziś coraz więcej kierowców dobrowolnie decyduje się na pozostawienie swojego samochodu i przesiadkę do autobusu, tramwaju i metra. LIDERZY RYNKU Fachowcy są podstawą sukcesu Z Walterem Grawenhoffem rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż Bombardier jest kanadyjską firmą z sześćdzięcioma pięcioma tysiącami pracowników. Jest obecna wszędzie tam, gdzie działa komunikacja szynowa. ANALIZY I OPINIE W poszukiwaniu traconego czasu Michał Wolański W kierunku nowej kultury mobilności w mieście Jerzy Chudzicki Każdy obywatel ma prawo do mobilności oraz możliwości wyboru najlepszej dla siebie alternatywy transportu. Sedno problemu tkwi jednak w tym, aby wspierać najefektywniejsze środki transportu. WYDARZENIA O taryfach i przetargach Anna Koteras O problemach związanych z funkcjonowaniem publicznego transportu zbiorowego dyskutowano na zorganizowanej przez Komunikacyjny Związek Komunalny GOP konferencji. Program Infrastruktura i Środowisko Aleksander Kierecki W ramach jednego z priorytetów Programu Infrastruktura i Środowisko wsparcie uzyskają m.in. transport kolejowy i transport miejski w obszarach metropolitalnych. JAK ONI TO ROBIĄ? Życzliwości nigdy dość Iwona Czarnacka Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne we Wrocławiu z okazji Dnia Życzliwości zainicjowało akcję Ustąp Miejsca Starszym Finansowanie komunikacji a kontrola unijna Grzegorz Dydkowski, Robert Tomanek Zbiorowy transport miejski w Polsce wymaga finansowania ze środków publicznych. Jest to efektem stosowanych regulacji prawnych oraz prowadzonej polityki transportowej. W warunkach unijnej kontroli pomocy publicznej finansowanie takie podlega ograniczeniom. MobTik. System sprzedaży biletów komunikacji miejskiej Aleksander Nawrat MobTik to system sprzedaży pre-paid biletów komunikacji miejskiej. Zakłada on użycie telefonu komórkowego do zakupu biletu. Jednakże nie trzeba w tym celu korzystać z systemu SMS-premium. Miejski transport w Europie Grzegorz Dydkowski Stosowane w miastach rozwiązania organizacyjne zapewniają funkcjonowanie wszystkich lub zdecydowanej większości operatorów w ramach jednolitych systemów taryfowo-biletowych. Występują różne zasady rozliczeń pomiędzy władzami publicznymi a organizatorami/operatorami miejskiego transportu zbiorowego. UNIJNE ABC Zrównoważony transport szkolny Raf Canters W ciągu ostatnich lat w wielu krajach Europy odnotowano znaczny wzrost liczby dzieci przewożonych do szkoły samochodami osobowymi. Nawet jeśli mogłyby iść piechotą, jechać rowerem lub skorzystać z komunikacji zbiorowej, rodzice często zabraniają im tego, uzasadniając to dużym ruchem oraz względami bezpieczeństwa NASZE SPRAWY Bezpieczeństwo na mapie Anna Koteras PREZENTACJE Zmiany w Tramwajach Śląskich Jerzy Sznajder DOBRE STRONY Profesjonalny portal Katarzyna Migdoł-Rogóż Na rynku medialnym istnieją od 2001 roku. Portal transportu publicznego TransInfo.pl zawiera najnowsze wieści z polskiego i światowego rynku autobusów, tramwajów, kolei regionalnej i rowerów, analizy rynkowe, informacje o przetargach, bazę firm. KĄTEM OKA Lepiej być pięknym i młodym Alodia Ostroch Tematy przecież leżą na ulicy. Wystarczy przejechać się tramwajem, by stwierdzić, że jest stary, huczy i trzęsie, a ktoś z pasażerów na pewno poczuje się w nim mało komfortowo i mało bezpiecznie. No to temat społeczny gotowy. OKŁADKA Fot. Arkadiusz Ławrywianiec komunikacja publiczna

5 spis treści 60 Zmiany w Tramwajach Śląskich Fot. Arkadiusz Ławrywianiec 57 Fot. PKM Katowice Zmiany właścicielskie w Tramwajach Śląskich stworzyły warunki do wdrożenia na terenie aglomeracji śląskiej zintegrowanego systemu transportowego, w którym znaczącą rolę pełnić będzie nowoczesna, ekologiczna, przyjazna mieszkańcom komunikacja tramwajowa. Realizacja tych celów wymaga wsparcia politycznego i prowadzenia w miastach regionu szeroko rozumianego lobbingu na rzecz tramwaju jako proekologicznego środka komunikacji, przeżywającego w całej Europie swój renesans. Bezpieczeństwo na mapie Pasażerowie skarżą się na bezkarność chuliganów, którzy potrafią sterroryzować autobus czy tramwaj. Jednocześnie podróżujący komunikacją potrafią wykazać się zdumiewającą obojętnością. W lutym br. nikt z pasażerów nie zareagował, gdy grupa bandytów pobiła kierowcę autobusu, co więcej, podróżni żądali kontynuowania jazdy, kłócąc się z pobitym, który chciał jechać do szpitala. Kierowca musiał przejść operację twarzy. W sumie, w roku 2007 i w pierwszych miesiącach roku bieżącego, zdarzyło się 16 przypadków napaści oraz pobicia kierowców. Dlatego też jednym z najczęściej poruszanych w związku z komunikacją publiczną tematów jest kwestia bezpieczeństwa w autobusach i tramwajach. najnowszym dokumencie strategicznym Unii Europejskiej W Zielonej Księdze. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście zapisano bardzo proste i ważne stwierdzenie, które tak często umyka naszej uwadze: przy czasie podróży, który nie będzie porównywalny do czasu podróży samochodem, transport zbiorowy nie będzie konkurencyjny. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że krótki czas przejazdu jest dla wielu pasażerów ważniejszy, niż najnowszy tabor, o czym świadczy chociażby ogromny sukces poznańskiego szybkiego tramwaju, obsługiwanego w swoich początkach wyłącznie starymi, wysokopodłogowymi konstrukcjami, często wręcz używanymi pojazdami z Zachodu. W poszukiwaniu traconego czasu 20 Fot. nr 1/2008

6 a SERWIS PRZYGOTOWANO NA PODSTAWIE TRANSINFO.PL ktualności Fot. Katarzyna Migdoł-Rogóż Przykład eventu w zajezdni tramwajowej w Katowicach 6 CZAS NA INTELIGENTNY TRANSPORT W dniach maja br. w Warszawie, pod hasłem: Czas na inteligentny transport, odbędzie się I Polski Kongres ITS 2008 dotyczący systemów zarządzania ruchem i pobierania opłat, a także obsługi transportowej dużych imprez. Tematyka kongresu obejmie takie zagadnienia, jak: systemy zarządzania ruchem, systemy pobierania opłat, płatności mobilne w transporcie i parkowaniu, obsługa transportowa dużej imprezy, systemy informacyjne i nawigacja oraz systemy transportu niekonwencjonalnego. Inteligentne systemy transportowe zdobywają coraz większą popularność na całym świecie. Stanowią integralne uzupełnienie systemu transportowego, mając na celu podniesienie jego bezpieczeństwa i efektywności. Pierwszy polski kongres ITS pozwoli na nawiązanie współpracy środowisk związanych z nauką, doradztwem, dostawą technologii, operatorami i producentami urządzeń i oprogramowania ITS. Ma on za zadanie zbliżyć do siebie sektory publiczny i prywatny, a w przyszłości stać się największą imprezą poświęconą tematyce inteligentnych systemów transportowych w kraju. Kongres stwarza szansę spotkania ekspertów specjalizujących się w nowych dziedzinach technologii transportowych oraz tych usługodawców, którzy mogą zadecydować o losach firm w warunkach narastającej globalnej konkurencji. NOWELIZACJA USTAWY O ZAMÓWIENIACH PUBLICZNYCH Usprawnienie procedur przetargowych, zmniejszenie liczby odrzucanych ofert i unieważnionych postępowań zakłada przyjęty przez rząd 1 kwietnia br. projekt nowelizacji ustawy Prawo Zamówień Publicznych (PZP). Celem projektu jest dostosowanie polskich przepisów dotyczących zamówień publicznych do prawa unijnego poinformowało w komunikacie Centrum Informacyjne Rządu (CIR). W projekcie wydłużono do 10 dni termin na wniesienie protestu odwołania w postępowaniach powyżej określonych kwot. Są to: 133 tys. euro dla dostaw, 206 tys. euro dla usług oraz 5 mln 150 tys. euro dla robót budowlanych. Projekt zakłada nowe zasady wprowadzania zmian w treści ogłoszenia o zamówieniu. Będzie można w nim zmienić m.in. kryteria oceny ofert. W przypadku istotnych zmian zamawiający będzie musiał przedłużyć termin składania ofert. Kompetencje dotyczące możliwości zawarcia umowy przed ostatecznym rozstrzygnięciem protestu zgłoszonego przez wykonawcę w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego przejdą z prezesa UZP na Krajową Izbę Odwoławczą czytamy w komunikacie. Według projektu zamówienia na dostawy, usługi oraz roboty budowlane mają być udzielane również w trybie licytacji elektronicznej. Nie będzie ona wymagała od wykonawcy posiadania bezpiecznego podpisu elektronicznego. Projekt wprowadza nowe zasady kontroli postępowań przez prezesa UZP. Obecnie obowiązują dwa rodzaje kontroli uprzednia (obligatoryjna w postępowaniach o wartości powyżej 10 mln euro w przypadku dostaw i usług oraz 20 mln euro w przypadku robót budowlanych) oraz następcza. W projekcie kontrole te zastąpiono kontrolą doraźną, odnoszącą się do wszystkich postępowań oraz kontrolą uprzednią, dotyczącą wyłącznie zamówień współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej wyjaśnia CIR. Krajowa Izba Odwoławcza zgodnie z projektem nie będzie mogła unieważnić z urzędu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. ZAKAZ UŻYWANIA KOMÓREK Magistrat austriackiego miasta Graz ogłosił nowe rozporządzenie, według którego w środkach komunikacji miejskiej i podmiejskiej, w tym również na kolei, surowo zabroniono rozmów telefonicznych. Burmistrz miasta Siegfried Nagl osobiście umieścił pierwszą tabliczkę zakazu w jednym z tramwajów. Ci, którzy naruszą zakaz, mogą spodziewać się nie tylko surowej kary grzywny, ale także natychmiastowego wysadzenia z pojazdu. Salzburg, jako pierwszy w Austrii, wprowadził podobny zakaz również na 30 podmiejskich liniach kolejowych. Burmistrz Nagl rozporządzenie uzasadnia tym, że większość ludzi, którzy po pracy wracają zmęczeni do domu czy rano śpieszą się do pracy, chce przebyć podróż w ciszy, a tymczasem różne melodie sygnałów komórek oraz wydzierający się na cały głos rozmówcy denerwują pasażerów, którzy ponadto stają się przymusowymi świadkami powierzania prywatnych tajemnic. Zakaz ten nie dotyczy jedynie wysyłania SMS-ów czy grania na komórce. W środkach komunikacji publicznej oraz w miejscach publicznych nie wolno również słuchać na głos muzyki z różnych odtwarzaczy. BIOPALIWA W TRANSPORCIE Komisja Europejska zdementowała doniesienia, jakoby chciała odejść od coraz bardziej krytykowanej propozycji obowiązkowego 10-procentowego pułapu biopaliw w paliwach zużywanych w transporcie najpóźniej w roku Chodzi o część ambitnego pakietu legislacyjnego, który ma pozwolić Unii Europejskiej o 20 procent ograniczyć emisję dwutlenku węgla gazu, który odpowiada za zmiany klimatyczne na Ziemi. Takie spe- komunikacja publiczna

7 a ktualności Fot. Arkadiusz Ławrywianiec kulacje pojawiły się dlatego, że coraz więcej krajów członkowskich UE zadaje pytanie, czy rzeczywiście walce ze zmianami klimatycznymi służy zwiększenie wykorzystania biopaliw w transporcie. Ich spalanie powoduje mniejszą emisję CO 2 niż ma to miejsce w przypadku zwykłych paliw, ale są wątpliwości, czy ten bilans jest pozytywny, jeśli weźmie się pod uwagę emisję CO 2 powstałą przy produkcji i transporcie biopaliw. Dodatkowo wskazuje się na zagrożenia dla bioróżnorodności i ryzyko ograniczenia tradycyjnych upraw, co grozi dalszą podwyżką cen żywności, bolesną zwłaszcza dla krajów rozwijających się. Nawet Europejska Agencja ds. Środowiska, która m.in. przygotowuje ekspertyzy naukowe dla KE, przestrzegła przed zwiększoną produkcją biopaliw jako zagrożeniem dla środowiska naturalnego. Kraje członkowskie UE powinny się porozumieć w sprawie pakietu klimatyczno-energetycznego do końca roku. Zadecydują o ostatecznych kryteriach, jakie powinny spełniać biopaliwa w UE. Polska, z dużym potencjałem rolniczym, uważa, że może być znaczącym producentem biopaliw. Protestuje więc przeciwko pułapowi 35-procentowemu jako minimalnemu poziomowi redukcji emisji, który mają zapewnić biopaliwa, bowiem tego warunku może nie spełnić uprawa roślin energetycznych w Polsce. Tymczasem chcąc przynajmniej częściowo uciszyć głosy krytyków Komisja Europejska zapowiedziała, że zaproponuje krajom członkowskim zniesienie dopłat do upraw roślin energetycznych, na które z budżetu UE przeznacza się 90 mln euro rocznie (45 euro za hektar). GPS W AUTOBUSACH Po ulicach Krakowa kursuje już pierwszy autobus Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego posiadający nawigację satelitarną (GPS). Od czerwca GPS-y zostaną pilotażowo zainstalowane w pojazdach jednej linii na razie nie wiadomo jeszcze jednak, której. GPS-y w pojazdach komunikacji miejskiej będą bardzo pomocne pasażerom. Osobom niepełnosprawnym podróżującym autobusami i tramwajami wydają się nieodzowne. Dzięki GPS-owi możliwe jest bowiem bieżące informowanie pasażerów m.in. o czasie przyjazdu pojazdu danej linii, numerze pojazdu, miejscu przesiadki czy nazwie przystanku. Wszystkie te informacje mogą być przygotowane w formie komunikatów dźwiękowych i wizualnych. Mogą one zostać wykorzystane zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz pojazdu. GPS zainstalowany w pojeździe odbiera sygnały z satelity i dostarcza informacje o bieżącym położeniu i prędkości pojazdu. Informacje trafiają do centrum obliczeniowego. Stąd dane przekazywane są do pojazdu lub do urządzeń zainstalowanych na przystankach. Pasażerowie odbierają je w formie informacji dźwiękowych lub wizualnych. Dzięki temu na bieżąco informowani są, kiedy dojadą do konkretnego przystanku i gdzie powinni się przesiąść. Oczekujący na przystankach wiedzą, czy pojazd przyjedzie punktualnie czy się spóźni. KIEROWCY WCIĄŻ POTRZEBUJĄ EDUKACJI! Nieustanna edukacja polskich kierowców oraz podnoszenie ich świadomości co do wpływu stanu technicznego pojazdu na bezpieczeństwo są nadal niezbędne. 9 kwietnia 2008 roku w Warszawie miała miejsce inauguracja trzeciej edycji kampanii Akademia Bezpiecznego Samochodu. Podczas spotkania prasowego organizatorzy kampanii przekazali wyniki najnowszych badań dotyczących świadomości i wiedzy polskich kierowców odnośnie wpływu stanu technicznego pojazdu na bezpieczeństwo drogowe. Przedstawiono także wyniki kampanii prowadzonej w 2007 roku. Dobry kierowca to kierowca świadomy swoich umiejętności oraz możliwości swojego pojazdu. Jednakże oprócz podnoszenia świadomości technicznej niezwykle ważne są również zmiany systemowe i legislacyjne, na przykład w odniesieniu do obowiązkowych przeglądów technicznych pojazdów w Polsce. To właśnie ma na celu raport, przygotowywany przez KRBRD we współpracy z Akademią Bezpiecznego Samochodu. Dobry kierowca, to kierowca świadomy swoich umiejętności oraz możliwości swojego pojazdu 7 nr 1/2008

8 a SERWIS PRZYGOTOWANO NA PODSTAWIE TRANSINFO.PL ktualności Fot. Solaris Urbino18 z napędem hybrydowym Fot. 8 AUTOBUSY WODOROWE I HYBRYDOWE W WARSZAWIE? Warszawski ratusz rozpoczął już negocjacje w sprawie sprowadzenia do stolicy nowości komunikacyjnej autobusu napędzanego wodorem. Testowy pojazd ma wyjechać na stołeczne ulice w 2009 roku. Warszawiacy będą mogli obejrzeć i przetestować pojazd hybrydowy, o napędzie spalinowo-elektrycznym, już w połowie maja tego roku. Na jesieni na warszawskie ulice wyjadą z kolei autobusy na biopaliwa. Od września br. mieszkańcy Lublina będą mogli kupić elektroniczny bilet MPK początkowo w wersji tygodniowej, miesięcznej i 90-dniowej. MPK Lublin realizuje projekt biletu elektronicznego wspólnie z Mennicą Polską, która dostarczy karty do Lublina. Na początek Mennica przekaże miejskiemu przewoźnikowi 20 tys. kart, a także 45 urządzeń dla kontrolerów. Powstaną także dwa centra obsługi posiadaczy biletów oraz centrum personalizacji kart, które będzie zapisywać w plastiku dane posiadaczy. Według pierwszych ustaleń projektu na bilecie elektronicznym będzie widniało zdjęcie oraz imię i nazwisko posiadacza. Wewnątrz plastikowej karty znajdzie się A już w przyszłym roku po stolicy zaczną przemieszczać się autobusy na wodór. Na najbliższym posiedzeniu Komitetu Autobusów UITP Międzynarodowego Stowarzyszenia Transportu Publicznego, którego gospodarzem będzie w tym roku Warszawa, przedstawione zostaną najnowsze typy autobusów produkowanych na świecie od mercedesów po solarisy o napędzie spalinowo-elektrycznym. Najprawdopodobniej jeden z zaprezentowanych pojazdów zostanie w Warszawie i przynajmniej przez miesiąc będzie wozić mieszkańców stolicy. Bardziej ekologiczne pojazdy pojawią się na stołecznych drogach już za kilka miesięcy. Będą to autobusy napędzane za pomocą bioestrów, czyli wytwarzanych z oleju rzepakowego paliw roślinnych. MZA planuje już przetarg na zakup przynajmniej 30 autobusów które według badań emitują do 80 procent mniej CO 2 i 30 procent mniej szkodliwych E-BILET W LUBLINIE elektroniczny układ z pamięcią, na której zostaną zapisane dane na temat biletu wykupionego przez posiadacza. Kontrolerzy będą sprawdzali jego ważność, zbliżając kartę do specjalnego czytnika. Podobnie będziemy go doładowywać. Co ważne dla studentów, miejski przewoźnik zapowiada, że system będzie tak opracowany, że funkcję biletu elektronicznego będą mogły spełniać także elektroniczne legitymacje studenckie. Kolejna odsłona lubelskiego e-biletu nastąpi mniej więcej za miesiąc, kiedy to MPK wraz z Mennicą Polską zaprezentują jego wygląd. Cała inwestycja w I fazie (biletów tygodniowych, miesięcznych i 90-dniowych) ma kosztować 1,5 mln złotych. substancji. Największą nowością w komunikacji miejskiej będzie jednak autobus napędzany na wodór. Trwają rozmowy z jedną z niemieckich firm, która mogłaby przekazać Warszawie jeden z testowych autobusów równie ekonomiczny i ekologiczny, jak te napędzane paliwem roślinnym. Problemem jest jednak magazynowanie paliwa, które łatwo wybucha. Podobne pojazdy poruszają się już od dłuższego czasu po Berlinie, a jego władze zamierzają zgłosić się po kolejne pojazdy. SAMORZĄDOWY LIDER KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ W dniu 15 kwietnia 2008 roku w siedzibie Biura Związku Miast Polskich odbyło się pierwsze posiedzenie komisji konkursu Samorządowy Lider Zarządzania W tym roku zgłoszono 46 praktyk w trzech dziedzinach: gospodarka komunalna, transport, komunalna gospodarka mieszkaniowa. W zeszłorocznej edycji konkursu dziedzinami konkursowymi były usługi społeczne, w tym roku są to usługi techniczne. W tym roku ocenie poddano 23 wnioski (z 14 miast) w kategorii wielkościowej miasta na prawach powiatu i miasta powyżej mieszkańców, 4 zgłoszenia w kategorii powiaty ziemskie (z 4 powiatów), 15 (z 14 miast) w kategorii miasta małe i średnie oraz 4 (z 4 gmin wiejskich) w kategorii gminy wiejskie. W zakresie transportu miejskiego zgłoszono 9 wniosków. Komisja konkursowa, spośród rekomendowanych przez ekspertów konkursu projektów, do drugiej finałowej tury ocen zakwalifikowała ostatecznie 6 projektów zgłoszonych przez miasta na prawach powiatu i powyżej mieszkańców, 3 projekty powiatowe, 6 z miast małych i średnich oraz 2 z gmin wiejskich. Wśród finalistów znalazły się dwa projekty z zakresu komunikacji publicznej: Rozwój transportu miejskiego i turystyki w Szczecinku w latach Wdrożenie żeglugi wodnej jako uzupełnienie oferty przewozowej w komunikacji miejskiej oraz E-bilet w ramach Elektronicznej Karty Miejskiej w Rybniku. Teraz jury odbędzie wizytacje w poszczególnych miastach. Rozpoczęły komunikacja publiczna

9 a ktualności się one w dniu 15 kwietnia, a zakończą w dniu 17 maja br. Wybór Laureatów konkursu dokona się w dniu 30 maja, a ogłoszenie wyników konkursu nastąpi w trakcie konferencji, która odbędzie się w Warszawie, 18 czerwca 2008 roku. Dwie osoby odpowiedzialne za zwycięski projekt w danej kategorii pojadą na tydzień do Norwegii. Celem organizowanego cyklicznie konkursu jest wybranie i upowszechnianie dobrych praktyk. Propozycje dobrych praktyk powinny dotyczyć innowacyjnych rozwiązań, mających na celu poprawę jakości, efektywności i dostępności usług w dziedzinie komunalnej gospodarki mieszkaniowej, transportu (drogownictwo i komunikacja publiczna) oraz gospodarki komunalnej (sektor wodno-kanalizacyjny, gospodarka odpadami), które są realizowane przez administrację samorządową lub podległe jej jednostki. Zgłoszone do konkursu przykłady działań samorządów zostaną ocenione pod kątem pięciu podstawowych kryteriów: innowacyjności, skuteczności, efektywności kosztowej, integracji z systemem zarządzania strategicznego jednostki oraz możliwości zastosowania rozwiązania w innych samorządach. BUDAPESZT MODERNIZUJE KOMUNIKACJĘ Budapeszteński Związek Komunikacyjny (Budapesti Közlekedési Szövetség BKSz) zlecił przygotowanie planu modernizacji stołecznej komunikacji publicznej. Budapeszteński Związek Komunikacyjny skupia w sobie kilka różnych firm operujących różnymi środkami transportu. Są to: koleje MÁV i BHÉV, stołeczny pekaes Volánbusz oraz Zakłady Komunikacyjne BKV. Obecnie BKSz pracuje nad planem modernizacji stołecznej komunikacji publicznej. Koszty wykonania tego planu wynoszą 215 mln forintów (około 3 mln złotych), z czego 100 mln forintów wpłaci stołeczny samorząd, a reszta kosztów obciąży budżet BKSz. Na początku 2008 roku związek ogłosił przetarg na przygotowanie planu modernizacji stołecznej komunikacji publicznej. Przygotowaniem projektu ma się zająć konsorcjum FKTurb, które wygrało ogłoszony przez BKSz przetarg. Zresztą było jedynym oferentem, który podjął to wyzwanie. W skład konsorcjum wchodzą biura projektowe: Fővárosi Mérnöki Tervező és TanácsadóZrt., Közlekedés Fővárosi Tervező Iroda Kft., Transman Közlekedési Rendszergazdálkodási TanácsadóKft. Kontrakt podpisany z FKTurb daje projektantom bardzo mało czasu termin wykonania prac upływa z dniem 31 grudnia 2008 roku. Jeżeli uda im się wypełnić to zadanie na czas, będzie to duży sukces. Jednym z ważnych celów projektu jest ustalenie kolejności stołecznych inwestycji komunikacyjnych, według siedmioletniego cyklu unijnego. Plany figurujące w dwóch pierwszych cyklach ( oraz ) są bardziej szczegółowo analizowane. Dzięki temu istnieje możliwość skutecznego udziału poszczególnych projektów inwestycyjnych w unijnych konkursach komunikacyjnych. Ponieważ w projekcie tym ze szczególną uwagą należy śledzić uchwały związane z rozwojem stolicy, do prac projektowych wciągniętych zostanie cały szereg stołecznych architektów podwykonawców. Innym ważnym celem wykonania projektu jest przygotowanie i badanie wniosków związanych z długofalową strategią rozwoju organizacji stołecznej komunikacji. Obok tego planowane jest także badanie skuteczności wcześniej podjętych kroków, np. wprowadzenia opłaty za wjazd do centrum od większych ciężarówek. Wszystkie projektowane posunięcia powinny być wcześniej skonsultowane ze specjalistami i poprzedzone badaniami opinii pasażerów. Warto zaznaczyć, że projekt ma dotyczyć komunikacyjnych potrzeb całej budapeszteńskiej aglomeracji. LIFTING STOPIĄTEK Drzwi w nich są szczelne i już się nie zacinają, ogrzewanie działa, siedzenia nie są połamane i poobdzierane, a całość wygląda jak skrzyżowanie Karlika z tramwajem z połowy ubiegłego stulecia. Wygodne, ciche, a przede wszystkim dużo ładniejsze. W lutym na tory wyjechały pierwsze zmodernizowane wagony tramwajowe. Na razie jest ich tylko osiem, jednak to dopiero początek pozytywnych zmian, jakie szykują pasażerom Tramwaje Śląskie S.A. i KZK GOP. Remonty wagonów przeprowadzane były w trzech firmach Modertrans Poznań, MPK Łódź i ZUR Chorzów. Różnią się między sobą wyglądem i niektórymi rozwiązaniami technicznymi. Jeszcze w ubiegłym roku do warsztatów w Poznaniu trafiły dwa, a do Łodzi pięć popularnych modeli 105Na. Jeden przeszedł lifting w Chorzowie. To właśnie stopiątki najczęściej obsługują śląskie linie tramwajowe. Najstarsze mają 9 Komunikacja w Budapeszcie Fot. pl.wikipedia.org nr 1/2008

10 a SERWIS PRZYGOTOWANO NA PODSTAWIE TRANSINFO.PL ktualności Fot. Tramwaje Śląskie S.A. Tramwaje nie do poznania. Niby stare, ale po liftingu 10 ponad 30 lat, najmłodsze dobiegają dwudziestki. W zasadzie wszystkie elementy w tramwaju są nowe. Oprócz wyglądu zewnętrznego (nowe czoła, skrzydła drzwi), wiele zmieniło się również wewnątrz wagonów. Cała przestrzeń pasażerska, szyby, kabina i pulpit motorniczego wyglądają rewelacyjnie. Wyremontowane tramwaje mają nowy napęd, w wagonach wymieniono także instalację elektryczną, przetwornicę i pantograf. Gruntowny remont jednego wagonu kosztował kilkaset tysięcy złotych. Koszt modernizacji jednego wagonu waha się pomiędzy 450 a 850 tysięcy złotych. Pieniądze na ten cel pochodzą z finansowanego przez województwo śląskie programu kompleksowej przebudowy infrastruktury technicznej w naszej aglomeracji tłumaczy Alodia Ostroch, rzeczniczka KZK GOP. Według zatwierdzonego przez zarząd KZK GOP planu remontów w 2008 roku trzy wagony przejdą kapitalny, a 36 cząstkowy remont. Zaplanowano też nowe zakupy. HAPPENING ZRÓWNOWAŻONEJ MOBILNOŚCI 15 kwietnia br. na terenie kampusu Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej odbył się Happening Zrównoważonej Mobilności. Impreza miała na celu zachęcenie studentów oraz pracowników Politechniki do korzystania z komunikacji miejskiej oraz rozpropagowanie alternatywnych środków transportu. Oczywiście gorąco zachęcano również do uprawiania turystyki rowerowej. Organizatorzy przedstawili także ideę carpooli ngu, która ma przekonać krakowian do umawiania się w kilka osób na wspólną podróż jednym samochodem. Akcja ta ma zmniejszyć liczbę pojazdów poruszających się po zatłoczonym centrum. Każdy, kto tego dnia przyjechał na politechnikę samochodem, zabierając ze sobą minimum trójkę pasażerów, na hasło Jedźmy razem mógł wjechać na parking PK i pozostawić tam swoje auto. Podczas imprezy krakowskie MPK zaprezentowało autobus Jelcz M081MB z zamontowanym zewnętrznym bagażnikiem, umożliwiającym przewóz kliku rowerów. Podobnie wyposażone pojazdy kursują po Krakowie już od kilku lat, m.in. na linii 134, łączącej okolice hotelu Cracovia z miejskim ZOO. Oprócz tego w różnych konkursach (m.in. próba zapakowania do samochodu terenowego jak największej liczby osób) ich uczestnicy mogli wygrać koszulki z logo programu Civitas Caravel. Zwieńczeniem całej imprezy był wieczorny przejazd wynajętym od MPK tramwajem, w którym odbyło się after party. CZY NOWA AKCYZA ZABIJE EKOLOGICZNY TRANSPORT? Klamka zapadła autogaz drożeje. Od pierwszego stycznia akcyza na to ekologiczne paliwo będzie wyższa. Cena może wzrosnąć o kilkadziesiąt groszy na litrze, co będzie oznaczać zabójstwo ekologicznego transportu. Jeszcze kilka lat temu litr autogazu kosztował niewiele ponad złotówkę, obecnie cena jest wyższa o około 150 procent! To nie koniec podwyżek od 1 stycznia 2009 roku rośnie akcyza. Niewątpliwie spowoduje to wydłużenie czasu zwrotu kosztów związanych z montażem instalacji, a tym samym spadnie zainteresowanie kupnem oraz przystosowaniem pojazdów do napędów ekologicznych. Bez wątpienia jest to odejście od europejskich działań ukierunkowania na minimalizację negatywnego oddziaływania transportu na środowisko (takich jak: preferencja dla pojazdów wyposażonych w najnowocześniejsze rozwiązania, ekologiczne podatki czy wręcz zamknięte strefy miast)! W polskiej komunikacji miejskiej dopiero wprowadzane są ekologiczne paliwa. Pierwsze autobusy zasilane gazem jeżdżą już m.in. w Rzeszowie, Przemyślu i Radomiu. Przedsiębiorstwa te, postępując zgodnie z najnowszymi europejskimi trendami, mogą już wkrótce spotkać się z przykrą niespodzianką brakiem opłacalności takich rozwiązań! Póki co ponownie rozpatrują zasadność podjętych decyzji. Czy ostatnio uchwalone przepisy ministra finansów spowodują, że w Polsce nie będą kupowane autobusy na gaz, które tak są przyjazne środowisku? Uważamy, że podwyżka nie zabije ekologicznego transportu argumentuje Witold Lisicki z Ministerstwa Finansów ponieważ pomimo podwyżki to paliwo pozostanie nadal bardzo atrakcyjne cenowo w stosunku do innych, takich jak benzyna czy olej napędowy. Po podwyżce podatek akcyzowy należny od 1 l autogazu będzie wynosił około 0,62 zł, a od benzyny około 1,56 zł. Stosunek spalania autogazu do benzyny wynosi 1,1/1. Szacujemy, że cena LPG podniesie się o około 28 groszy na litrze, a więc w związku ze wzrostem akcyzy cena autogazu osiągnie poziom około 2,50 zł za litr. Jest to więc wciąż najatrakcyjniejsze cenowo paliwo. Ta sama argumentacja dotyczy zarówno konsumentów indywidualnych, jak i przedsiębiorstw komunikacyjnych. Wzrost zużycia autogazu, ze względu na ochronę środowiska naturalnego, powinien być zjawiskiem ze wszech miar pożądanym! Tymczasem ostatnia decyzja o podwyżce akcyzy autogazu a więc kosztów tego rozwiązania przeczy tej idei! Dlaczego ekologiczne paliwo jest tak ważne? Otóż podczas jego spalania wydzielana jest mniejsza liczba substancji szkodliwych, takich jak CO, HC, NO x oraz innych związków siarki i ołowiu. Silniki zasilane autogazem pracują znacznie ciszej niż silniki dieslowskie. Autobusy napędzane autogazem to idealne rozwiązanie. Tradycyjne, na ropę, przejeżdżając dziennie około 300 kilometrów, zużywają około 120 litrów paliwa, emi- komunikacja publiczna

11 a ktualności tując przy tym duże ilości spalin i hałasu. Gdyby je zastąpić pojazdami na gaz, powietrze w miastach mogłoby być znacznie czystsze! To oczekiwany kierunek Unia Europejska zamierza ograniczać emisję gazów cieplarnianych, a udział sektora transportu w UE wynosi 21 procent, natomiast w Polsce ok. 9,5 procenta. Strategia rozwoju CNG w Polsce w perspektywie np. do 2020 roku rozwiązałaby stopniowo kwestię rozwoju komunikacji miejskiej opartej na paliwie przyjaznym środowisku i tańszym w eksploatacji. Rozwój ten powinien być wspierany przez państwo, chociażby przez prowadzenie odpowiedniej polityki podatkowej, tymczasem ostatnia decyzja Ministerstwa Finansów może zniweczyć wszelkie próby wprowadzenia ekologicznego transportu do polskich miast. NOWE ROZWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE Miejskie szynobusy, dodatkowe pasy specjalnie dla autobusów oraz system sterowania miejskim ruchem takie inwestycje mają być realizowane w Rzeszowie za unijne pieniądze. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego właśnie zaakceptowało 75 mln euro dofinansowania dla stolicy. Jeszcze niedawno na forum Gazety Wyborczej żywy był wątek tramwajów w Rzeszowie. Pomysł wydawał się być z gatunku fantastycznych, tymczasem okazuje się, że już za kilka lat rzeszowianie będą mogli dojeżdżać do pracy... szynobusami. Pieniądze na ich zakup mają pochodzić z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Nasz projekt Budowa systemu integrującego transport publiczny miasta Rzeszowa był wpisany na listę priorytetowych inwestycji, które mają być z niego finansowane. A teraz został zaakceptowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, co bardzo przybliża miasto do zdobycia tych pieniędzy tłumaczy Stanisława Bęben, dyrektor miejskiego wydziału pozyskiwania funduszy. A pieniądze, jakie miasto ma otrzymać, są ogromne chodzi o kwotę aż 75 mln euro! Nie jest to cała wartość projektu, ponieważ jak zawsze w przypadku środków unijnych musimy w budżecie miasta zabezpieczyć wkład własny w tę inwestycję to kwota rzędu 13,5 mln euro wyjaśniają urzędnicy. ODCZAROWAĆ KOMUNIKACJĘ Po raz pierwszy w historii przedstawiciele komunikacji miejskiej oraz świata nauki spotkali się i zastanawiali nad kreowaniem pozytywnego wizerunku branży. Podczas spotkania, będącego inicjatywą Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej i Zarządu transportu Miejskiego w Warszawie, które odbyło się 10 i 11 marca br. w Warszawie, zaprezentowano politykę wizerunkową, realizowaną w stołecznej komunikacji miejskiej oraz innych miastach, omawiano możliwe scenariusze i obszary współpracy w ramach zespołu, rozmawiano o inspiracjach i możliwościach w odczarowywaniu komunikacji miejskiej, wymieniano się doświadczeniami, a także dyskutowano o oczekiwaniach mediów wobec przedstawicieli komunikacji miejskiej. Wśród uczestników znaleźli się prezesi zarządów, przedstawiciele urzędów miast, kierownicy działów marketingu i PR oraz rzecznicy prasowi. Efektem dyskusji jest powołanie zespołu roboczego ds. wizerunku i marketingu komunikacji miejskiej, który będzie zajmował się tą problematyką. Obecnie 80% transportu pasażerskiego w Polsce stanowi komunikacja miejska, a 4 miliardy ludzi rocznie przewożonych jest autobusami, tramwajami i metrem. Mimo tych faktów o komunikacji miejskiej wciąż mówi się mało, problemy branży są pomijane. Nie ulega wątpliwości, że kreowanie wizerunku jest niezbędne dla każdego przedsiębiorstwa, również dla komunikacji miejskiej, która zapewnia bezpieczny, szybki, wygodny i tani transport dla milionów mieszkańców to jedyny sposób na sprawne poruszanie się po mieście. Niestety, wokół tego tematu narosło wiele krzywdzących stereotypów, które wynikają z lat zaniedbań, braku odpowiednich służb prasowych, jak również negatywnych odczuć pasażerów. Fot. IGKM Miejskie szynobusy są szansą na sprawny i ekologiczny transport 11 Fot. pl.wikipedia.org nr 1/2008

12 orący temat g 12 Karta miejska czy bilet? Coraz częściej karty wypierają tradycyjne bilety. Takie rozwiązanie, sprawdzone i doceniane na świecie, w Polsce też staje się coraz popularniejsze. Obecnie funkcjonuje m.in. w Warszawie, Krakowie, Głogowie i Suwałkach. Czy Śląska Karta Usług Publicznych zapewni powszechność i efektywność świadczenia e-usług w województwie śląskim? Przyszłość KATARZYNA MIGDOŁ-ROGÓŻ Od kilku lat w największych miastach w Polsce wycofuje się papierowe bilety na rzecz kart miejskich. Przede wszystkim dlatego, że dają one dużo większe możliwości niż tradycyjny bilet. Karta miejska stanowi ważny element spajający różne działania strategiczne miasta. Mieszkańcom ułatwia poruszanie się w mieście i jego okolicach, dzięki możliwościom integracyjnym różnych środków transportu zbiorowego. Wzorem projektów brytyjskich może być również nośnikiem danych identyfikacyjnych dla załatwiania wielu świadczeń miejskich i spraw na linii obywatel miasto. Karta jest także elementem programu poprawy bezpieczeństwa, dzięki możliwości używania w charakterze elektronicznej portmonetki. Unika się w ten sposób noszenia pieniędzy w kieszeni. Dla odwiedzających miasto stanowi ogromne ułatwienie komunikacyjne oraz bardzo ważny element programu lojalnościowego, który wiąże użytkownika z miastem. Miasto kreuje w ten sposób swój wizerunek. Znacząco poprawia się frekwencja w muzeach, a dzięki włączaniu do programu innych atrakcji, takich jak restauracje, hotele czy centra wypoczynku i rozrywki, zwiększa się liczba uczestników programu oraz wiedza o mieście. Zastosowanie karty miejskiej Badania przeprowadzone w europejskich miastach, które kilka lat wcześniej rozpowszechniły kartę miejską, wykazują, że u 85-97% badanych respondentów poziom zadowolenia jest wyrażany bardzo optymistycznie, a jedynie 3% badanych ma negatywne nastawienie. Dane te spowodowały podjęcie decyzji o wdrożeniu elektronicznej karty w kilkudziesięciu miastach Europy, takich jak: Paryż, Londyn, Lizbona, Bruksela, Bolonia, Fot. dla biletu Mediolan, Neapol. Dużą popularność zdobywają też w USA, gdzie praktycznie wszystkie kluczowe miasta są w trakcie procedur przetargowych lub po podjęciu decyzji o przetargu, a w kilku z nich karty z powodzeniem już działają, jak np. w Waszyngtonie. Karta miejska znajduje bardzo szerokie zastosowanie, między innymi w komunikacji autobusowej miejskiej i międzymiejskiej, tramwajach i trolejbusach, komunikacji kolejowej, programach lojalnościowych związanych np. z usługami turystycznymi i gastronomicznymi (muzea, teatry, restauracje, motele, hotele, baseny), systemach Park&Ride, czyli parkingach biurowych na przedmieściach, kompatybilnych z komunikacją miejską (metro, autobusy, tramwaje). A jakie mamy rodzaje kart miejskich? Są to: karty z paskiem magnetycznym, karty mikroprocesorowe (chipowe) stykowe i bezkontaktowe, karty hybrydowe czyli z dwoma układami elektronicznymi bezkontaktowym i stykowym. Same korzyści Wszystkie polskie miasta, w których funkcjonują karty miejskie, wskazują na ogromne korzyści, jakie przyniosło ich zastosowanie. Przede wszystkim to multiaplikacyjność, czyli uniwersalne używanie tej samej karty przy różnych czynnościach, związanych z poruszaniem się w środowisku miejskim. Na pewno w świadomości obywateli oraz odwiedzających gości tworzy się wtedy wizerunek dobrze zorganizowanego i przyjaznego miasta. Co ważne, proste i przyjazne jest korzystanie z transportu zbiorowego (autobusy, tramwaje, kolej). Nie zapominajmy też, że ta mała karta może służyć nam jako elektroniczna portmonetka do realizowania drobnych płatności za parkingi, toalety, taksówki, kafejki, automaty eliminująca kłopotliwe monety. komunikacja publiczna

13 Umożliwia dostęp (bez znajomości lokalnych stawek) do korzystania w prosty sposób z usług turystycznych i wypoczynkowych. Pozwala również na szczególne traktowanie wybranych grup konsumenckich, specyficznych dla danego miasta, np. w wielu miastach, z dużą ilością uczelni, może być elementem dedykowanym dla uczniów oraz studentów, oferując specjalne przywileje i zniżki. Karta może realizować także zadania specjalne, jak np. studenckiego indeksu z rozszerzeniem na funkcję kontroli dostępu do uczelnianej sieci komputerowej, biblioteki, barów studenckich itp. Zachęca do zmniejszenia ruchu samochodowego na obszarze centrum miast dzięki systemowi parkingów Park& Ride. Może mieć również zastosowanie jako nośnik informacji dotyczący właściciela (karta zdrowotna z informacją o grupie krwi, chorobach np. cukrzycy, numerze ubezpieczenia zdrowotnego, która może być pomocna przy ratowaniu życia i zdrowia użytkownika, np. bezpośrednio po wypadku). Śląska Karta Usług Publicznych Projekt Śląska Karta Usług Publicznych (elektroniczna karta metropolitalna) jest prowadzony przez Górnośląski Związek Metropolitalny oraz KZK GOP, w imieniu własnym i gmin członkowskich. Pierwszy dokument Koncepcja techniczno-funkcjonalna ŚKUP został wykonany na zamówienie Śląskiego Związku Gmin i Powiatów. Dokument ten został uzupełniony przez GZM i KZK GOP. Obecnie prowadzona jest procedura negocjacji z ogłoszeniem. Szczegółowe założenia całego systemu znane będą po wykonaniu projektów i skompletowaniu dokumentów dotyczących Śląskiej Karty Usług Publicznych. W połowie bieżącego roku poznamy wykonawcę, który opracuje komplet dokumentów. Będzie miał na to czas do końca 2008 roku. Celem nadrzędnym ŚKUP jest podwyższenie ilości i jakości usług publicznych, świadczonych drogą elektroniczną, jak również udostępnienie mieszkańcom możliwości korzystania z tych usług oraz dokonywania płatności za nie, także w formie elektronicznych transakcji. Tak naprawdę stworzony zostanie centralny system informatyczny, który będzie gromadził informacje o świadczonych usługach i uprawnieniach użytkowników kart oraz systemu rozliczeń, który umożliwi przepływ należności za świadczone usługi. Śląska Karta Usług Publicznych będzie kartą mikroprocesorową, potocznie zwaną kartą chipową. W ramach projektu przewidziano wydanie 2,5 miliona kart. Można powiedzieć, że karta będzie swego rodzaju identyfikatorem mieszkańca. Mieszkańcy uzyskają dostęp do elektronicznego biletu komunikacji miejskiej, biletu wstępu do miejskich jednostek kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych. Planuje się, że ŚKUP będzie również pełnić funkcję karty parkingowej, karty do rozliczeń elektronicznych w administracji publicznej. Będzie również nośnikiem podpisu elektronicznego niekwalifikowanego i kwalifikowanego. Komfort życia w mieście Sąsiadujące ze sobą miasta w aglomeracji śląskiej potrzebują narzędzia, które umożliwi mieszkańcom swobodę w poruszaniu się i korzystaniu z usług miejskich. Tym bardziej że na tym terenie liczba usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną jest stosunkowo niska. Miejmy nadzieję, że wprowadzenie ŚKUP ułatwi przełamanie braku zaufania do czynności wykonywanych drogą online, zwłaszcza płatności. Dodatkowym, istotnym czynnikiem, motywującym do realizacji projektu, są starania Śląska o możliwość organizacji meczów piłkarskich w ramach EURO Wiąże się to z koniecznością usprawnienia rozwiązań systemu transportu publicznego oraz przygotowaniem narzędzi, które ułatwią dystrybucję kart wstępu, a także pomogą w zapewnieniu bezpieczeństwa dzięki identyfikacji widzów. Przewidziano również kompatybilność ŚKUP z Systemem Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej. Śląska Karta Usług Publicznych w późniejszym czasie może zostać rozszerzona o inne miasta, które nie wchodzą w skład GZM i KZK GOP, a wyrażą taką wolę. Rezultatem wprowadzenia ŚKUP powinno być zwiększenie liczby osób korzystających z komunikacji miejskiej i lokalnej dzięki możliwości płacenia jedną kartą u każdego organizatora oraz precyzyjnych rozliczeń między poszczególnymi organizatorami komunikacji. Pozwoli to na wprowadzenie wspólnych biletów okresowych. Poprzez wzrost liczby osób korzystających z komunikacji zbiorowej powinna zmniejszyć się liczba użytkowników komunikacji indywidualnej. To na pewno przyczyni się do minimalizacji korków, co z kolei przełoży się na zmniejszenie emisji spalin i hałasu, a tym samym na wzrost komfortu życia w mieście. 13 nr 1/2008

14 gorący temat Fot. pl.wikipedia.org 10 kwietnia 2007 roku, dokładnie o godzinie 4.30, w stolicy uruchomiono pierwszy obiekt typu Parkuj i Jedź. Dziś coraz więcej kierowców dobrowolnie decyduje się na pozostawienie swojego samochodu i przesiadkę do autobusu, tramwaju i metra. Parkuj MAREK SIECZKOWSKI Starszy inspektor ds. komunikacji społecznej, Zarząd Transportu Miejskiego w Warszawie i Jedź 14 Systemy Park&Ride z powodzeniem funkcjonują w wielu europejskich miastach: Pradze, Berlinie, Wiedniu czy Amsterdamie. Od roku takie rozwiązanie istnieje również w Warszawie. Dziś coraz więcej kierowców dobrowolnie decyduje się na pozostawienie swojego samochodu i przesiadkę do autobusu, tramwaju i metra. Zapełnienie na parkingach sięga już prawie 90%! Rok za nami pierwszy parking Punktualnie o 4.30, 10 kwietnia 2007 roku, w Warszawie uruchomiono pierwszy parking typu Parkuj i Jedź. W ten sposób do systemu komunikacji miejskiej stolicy wprowadzony został nowy element, którego podstawowym zadaniem jest odciążenie zakorkowanych ulic w centrum. Obiekt położony przy ulicy Włościańskiej, tuż obok stacji metra Marymont, nie miał łatwego startu. Istniały obawy, że wobec braku dogodnego dojazdu i kursowania pociągu wahadłowego inwestycja nie sprawdzi się. Dziś wiadomo, że był to strzał w dziesiątkę! Pomimo początkowych niedogodności z dnia na dzień parking coraz bardziej się zapełniał. Obecnie, gdy stacja Marymont została włączona do normalnego ruchu podziemnej kolejki i dojeżdżają do niej wszystkie pociągi, obiekt przeżywa prawdziwe oblężenie. Średnio codziennie korzysta z niego około 300 kierowców, a 10 kwietnia, w pierwszą rocznicę otwarcia, padł kolejny rekord frekwencji 350 aut. Parking Parkuj i Jedź Metro Marymont może maksymalnie pomieścić 400 aut tak więc poziom jego napełnienia wyniósł 88%. Tak rewelacyjnego wyniku nie notuje się na innych komunikacja publiczna

15 europejskich parkingach, a kierowców z pewnością będzie przybywać, tym bardziej że trwa tam budowa dużej pętli autobusowej. Przebudowywane jest także skrzyżowanie ulic Włościańskiej i Słowackiego, dzięki czemu dojazd do parkingu będzie o wiele łatwiejszy. Drugi parking Drugi parking, Parkuj i Jedź Połczyńska, ze względu na zmianę przebiegu trasy II linii metra, jest niewykorzystywany. Obiekt położony w dzielnicy Bemowo, w pobliżu centrum handlowego Fort Wola, przygotowany na 500 samochodów, świeci pustkami dziennie korzysta z niego około 30 samochodów. Użytkownicy obiektu Parkuj i Jedź Połczyńska będą mogli przesiąść się do komunikacji miejskiej i dalej kontynuować swoją podróż: tramwajem dojadą bardzo szybko m.in. do centrum miasta i do prawobrzeżnych dzielnic Warszawy. W pobliżu centrum handlowego planowany jest także przystanek kolejowy, który będzie idealnym miejscem przesiadkowym dla mieszkańców zachodnich dzielnic. Obecnie trwają rozmowy w tej sprawie pomiędzy PKP a Zarządem Transportu Miejskiego. Trzeci parking Trzeci parking, uruchomiony 2 stycznia 2008 roku, w pobliżu metra Wilanowska, to największy sukces Zarządu Transportu Miejskiego, który jest zarządcą tych obiektów. Dziś parkuje tam 200 aut (rekord frekwencji padł 19 marca, kiedy to skorzystało z niego 217 samochodów), a miejsc jest tylko 290. Korzystają z niego głównie kierowcy dojeżdżający do centrum z podwarszawskich miejscowości, takich jak Piaseczno czy Konstancin. Dzięki przesiadkom do metra oszczędzają czas i paliwo, nie stojąc w korkach na remontowanej ul. Puławskiej. Z metra Wilanowska do centrum dzięki podziemnej kolejce można dostać się w 10 minut. Integracja komunikacji Trzy parkingi Parkuj i Jedź : Metro Marymont, Połczyńska i Wilanowska to pierwszy etap budowy tych obiektów w stolicy. Ich celem jest integracja transportu komunikacji zbiorowej z komunikacją indywidualną oraz zmniejszenie ruchu w centrum miasta. Idea systemu Parkuj i Jedź jest bardzo prosta. Kierowcy dojeżdżający do centrum miasta z podwarszawskich miejscowości lub z obrzeżnych dzielnic pozostawiają swoje auta i przesiadają się do komunikacji miejskiej. Oszczędzają w ten sposób czas (metro i tramwaj to najszybsze środki transportu w mieście), paliwo (największe zużycie paliwa występuje podczas stania w korku) i pieniądze (nie ma żadnych dodatkowych opłat za parkowanie wystarczy przy wyjeździe pokazać ważny bilet ZTM). Ponadto parkowanie jest korzystne dla miasta a więc nas wszystkich: czystsze środowisko (pozostawiony na parkingu samochód nie powoduje dodatkowej emisji spalin do atmosfery), mniejsze korki w Warszawie (jeden autobus o długości 12 m zabiera tylu pasażerów, co samochody osobowe zajmujące około 300 m drogi). Z badań przeprowadzonych przez Zarząd Transportu Miejskiego wynika, że wśród użytkowników parkingów Parkuj i Jedź większość stanowią mężczyźni (64%). 92% wszystkich osób korzysta z biletów okresowych zakodowanych na warszawskiej karcie miejskiej, jedynie 7% kierowców używa biletów dobowych. Władze Warszawy oraz Zarząd Transportu Miejskiego będą sukcesywnie rozwijać system Parkuj i Jedź w stolicy. W drugiej połowie bieżącego roku otwarty zostanie czwarty parking, zlokalizowany na terenie gigantycznego węzła komunikacyjnego Młociny. Zaawansowane są także prace nad realizacją kolejnych obiektów. Źródło: TransInfo.pl Coraz więcej kierowców decyduje się na pozostawienie swojego samochodu i przesiadkę do komunikacji miejskiej 15 nr 1/2008

16 iderzy rynku l O kondycji i przyszłości komunikacji szynowej na Śląsku z Walterem Grawenhoffem, szefem Dywizji Tramwaje i Koleje Miejskie Bombardier Transportation GmbH Berlin, rozmawia Katarzyna Migdoł-Rogóż. Fachowcy są podstawą sukcesu 16 Katarzyna Migdoł-Rogóż: W czym specjalizuje się grupa Bombardier Transportation? Walter Grawenhoff: Bombardier jest kanadyjską firmą z sześćdzięsięcioma pięcioma tysiącami pracowników. Tak naprawdę połowa z nich pracuje dla komunikacji lotniczej, a druga połowa dla szynowej. W komunikacji szynowej jesteśmy specjalistami i zajmujemy się dokładnie wszystkim, co po szynach jeździ, od tramwajów po szybką kolej, na przykład ICE. W ilu krajach działacie? Jesteśmy obecni wszędzie tam, gdzie działa komunikacja szynowa. Nie tylko dostarczamy swoje towary, ale mamy również w tych krajach filie. Bombardier to globalne przedsiębiorstwo. Działamy na wszystkich kontynentach. W Polsce istnieją cztery filie Bombardiera. Jakie nadzieje wiąże Pan z wizytą w Katowicach? Jak zawsze, pomimo tego, że nie jestem już młody, chcę się czegoś nowego nauczyć. Rynek Europy Środkowo-Wschodniej wciąż się rozwija. Tak niedawno przecież weszliście do Unii Europejskiej. Dlatego jesteście dla nas interesujący. Nie przywiozłem gotowych rozwiązań, które można by zastosować na Śląsku. Natomiast w rozmowach z potencjalnymi partnerami chcę dowiedzieć się, w jakim kierunku idzie rozwój rynku i transportu w Polsce i na Śląsku. Ciekawi mnie, jakie rozwiązania byłyby tutaj optymalne. Jak ocenia Pan współpracę z Polakami? Każdy klient jest inny. Z Krakowem współpracujemy już od 1996 roku. W trzech transzach dostarczyliśmy tam w sumie pięćdziesiąt pojazdów. To potwierdza ogólną filozofię naszej firmy, która nastawiona jest na długoterminową współpracę. Pojazd szynowy to tylko pewna część większego systemu. Nie może być tak, że pojazd jest dobry, ale cały system funkcjonuje nie tak, jak powinien. Dlatego w naszym interesie jest, aby w rozmowach z klientem podejść do tematu profesjonalnie i szeroko, a przede wszystkim uwzględnić potrzeby całego systemu. Tak, żeby każda strona była zadowolona. Jak się u was mówi: aby wilk był syty komunikacja publiczna

17 liderzy rynku Fot. Alodia Ostroch 17 nr 1/2008

18 liderzy rynku Bombardier Transportation GmbH to grupa należąca do kanadyjskiego koncernu Bombardier. Secjalizuje się w produkcji samolotów, elektrycznych zespołów trakcyjnych, lokomotyw, wagonów kolejowych, tramwajów i pociągów metra, ale również urządzeń sterowania ruchem kolejowym i transportu miejskiego. Część taborowa wyprodukowała między innymi dla PKP lokomotywy EU11 i EU43 (E412), odsprzedane później do Włoch. Bombardier Transportation posiada w Polsce kilka zakładów: wrocławski Pafawag, katowicki ZWUS, warszawskie biuro projektowe Rail Engineering oraz łódzkie Biuro Obsługi. Wagony tramwajowe produkcji tej firmy można spotkać w Łodzi, Krakowie oraz Gdańsku. Fot. pl.wikipedia.org i owca cała. Podobne doświadczenia dobrej współpracy mamy także z Łodzią i Gdańskiem. indywidualne podejdziemy do śląskiej komunikacji szynowej. 18 Czy jest możliwa taka współpraca z Katowicami? Inaczej by mnie tu nie było. Nie przywiozłem w torbie gotowego rozwiązania dla Śląska. Widzę jednak, że na wielu płaszczyznach jest wiele do zrobienia. Nie mogę powiedzieć, że interesuje mnie tylko sprzedaż pojazdów, ale też wasza komunikacja, torowiska, warsztaty. Mówiąc uczciwie, wiem, że nie jesteśmy sami na rynku. Mamy oczywiście konkurencję, którą szanujemy i lubimy. I na pewno konkurencją jest dla nas młody polski przemysł szynowy, gdzie ceny w krótkim czasie podyktują właśnie Polacy. Współpracujemy również z warsztatami w Krakowie, gdzie część niektórych pojazdów niemieckich montowana jest w Polsce. Dzięki temu generujemy nowe miejsca pracy. Tego, co zrobiliśmy w Krakowie, nie można skopiować na Śląsk, ale na pewno Czy zrodził się już jakiś nowy pomysł i nowe rozwiązanie? Jestem po raz pierwszy w Katowicach i z reguły nie mówię o dzieciach jeszcze nienarodzonych (śmiech). Widzę jednak, że wciąż za mało korzysta się w Polsce z funduszy unijnych, a trzeba sięgać po te pieniądze i dzięki nim wciąż podnosić poziom komunikacji. Czy zauważa Pan błędy Polaków w sięganiu po unijne fundusze? Błąd to złe słowo. Zauważam pewnego rodzaju ewolucję, wcześniej było to wprost niemożliwe. Widzę potrzebę zorganizowania dużego lobby. Za wejściem Polski do Unii Europejskiej powinna iść nowa jakość w strukturze finansowej, zatrudnianiu specjalistów komunikacja publiczna

19 liderzy rynku Fot. pl.wikipedia.org Fot. pl.wikipedia.org Dwukierunkowa wersja tramwaju we Frankfurcie Niskopodłogowy tramwaj typu Bombardier FLEXITY Classic (NGT6) na ul. Basztowej w Krakowie Bombardier NGT6-2 (trzecia dostawa) w Krakowie we wszystkich podmiotach gospodarczych, szczególnie związanych z transportem i komunikacją. Musicie nauczyć się myśleć i mówić językiem sukcesu, a wtedy na pewno go osiągniecie. Ale przecież wiele firm zagranicznych chwali naszych specjalistów? Nie powiedziałem, że ich w ogóle nie macie. Na razie nie jestem w stanie tego ocenić. Wiem jedno: aby pozyskać fundusze z Unii, trzeba mieć świetne zaplecze doświadczonych fachowców, którzy przygotują dobre dokumenty, znają języki i potrafią obronić swoją koncepcję. Muszą być partnerami w rozmowach i negocjacjach. To przekłada się na pieniądze, a te na właściwe inwestowanie. Wtedy na pewno odnosi się sukces i każdy jest zadowolony: samorząd, organizator transportu, przewoźnik i firma produkująca pojazdy. Tłumaczenie: Franciszek Lipiński i Witold Sikora Fot. pl.wikipedia.org Kolonia, Niemcy Flexity Swift LRV 19 nr 1/2008

20 nalizy i opinie Artykuł recenzowany a Streszczenie Priorytet dla komunikacji miejskiej to nie tylko oszczędność czasu jej pasażerów, wynikająca z krótszych czasów przejazdu i mniejszych spóźnień. To także istotna redukcja ponoszonych przez lokalne samorządy kosztów jednostkowych usług transportowych. Można zatem powiedzieć, że jest to swoiste remedium zarówno na problemy natury handlowej odpływ pasażerów i niską konkurencyjność komunikacji miejskiej, jak i te finansowo-techniczne, czyli brak taboru, funduszy i kłopoty z pozyskiwaniem personelu. W zasadzie nie jest to wielkim zaskoczeniem, bo linie lotnicze nie od dziś wiedzą, że samoloty zarabiają tylko wtedy, kiedy latają. Wystarczy sprowadzić tę koncepcję na ziemię Należy również przewidywać, że projekty zawierające elementy priorytetu w ruchu będą miały znacznie większe szanse na uzyskanie dotacji unijnych. Będą o tym świadczyły nie tylko lepsze współczynniki korzyści do kosztów społecznych, ale również zgodność z priorytetami Zielonej księgi, dotyczącymi inteligentnych systemów transportowych. Oczywiście wszystkie zaprezentowane rozważania dotyczą również komunikacji tramwajowej, dla której w szczególności priorytet na skrzyżowaniach jest bardzo istotny. Summary The priority for municipal transport is not only to save the time of its passengers, which would result from shorter journey times and from following time schedules more closely. It is also a significant reduction of unit costs of transport services, paid by local authorities and self-governments. It can be said, then, that it is a specific remedy both for the problems of mercantile nature reduction of the number of passengers and poor competitiveness of mass transit systems in cities but also to the more financial and technical problems, such as deficiency of rolling stock, funds, and difficulties in attracting personnel. In principle this is not a big surprise, as airlines have known for quite some time already that planes earn money only when they fly. It is enough to use the same way of thinking on the ground One should also presume that projects containing elements of priority in traffic will stand much better chances of obtaining EU co-financing. That will be demonstrated not only by better coefficients of social gains to costs, but also by the compliance with the priorities contained in the Green Paper, concerning intelligent transport systems. Of course all the pondering presented here applies also to transport by trams, for which the right of way and prioritization at cross-roads is of primary importance. pasażer musi najpierw dojść do przystanku, chwilę odczekać, później się przesiąść, by w końcu dotrzeć do celu. To wszystko determinuje łączny czas podróży, który jest pojęciem szerszym od samego czasu przejazdu komunikacją zbiorową. Na tak określony parametr wpływ ma bardzo wiele czynników, takich jak gęstość sieci linii i przystanków, częstotliwość i bezpośredniość połączeń. Nie wolno zapomnieć o jakości informacji dla pasażera (jeśli jest zła, może on podróżować naokoło, zgubić się czy przegapić swój przystanek), dostępności biletów (jeśli trzeba ich długo szukać, czas podróży się zwiększa) czy odpowiedniej konstrukcji centrów przesiadkowych. Ale bardzo istotnym czynnikiem pozostaje oczywiście sam czas jazdy. Można go zapewnić inwestując w kosztowną infrastrukturę, taką jak metro czy szyb- W poszukiwaniu traconego czasu MICHAŁ WOLAŃSKI Doktorant w Katedrze Transportu Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie 20 W najnowszym dokumencie strategicznym Unii Europejskiej Zielonej Księdze. W kierunku nowej kultury mobilności w mieście zapisano bardzo proste i ważne stwierdzenie, które tak często umyka naszej uwadze: przy czasie podróży, który nie będzie porównywalny do czasu podróży samochodem, transport zbiorowy nie będzie konkurencyjny. Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że krótki czas przejazdu jest dla wielu pasażerów ważniejszy niż najnowszy tabor, o czym świadczy chociażby ogromny sukces poznańskiego szybkiego tramwaju, obsługiwanego w swoich początkach wyłącznie starymi, wysokopodłogowymi konstrukcjami, często wręcz używanymi pojazdami z Zachodu. Zapewnienie krótkiego czasu podróży autobusem czy tramwajem nie jest łatwe. Rezygnując z samochodu komunikacja publiczna