Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatturra w Ł omży Łomża, ul. Poznańska 141 tel , ; fax: monlom@wios.bialystok.pl DZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA INFORMACJA O ZAGROŻENIU HAŁASEM DROGOWYM W ZAMBROWIE W 2005 ROKU opracowanie: mgr inż. Alicja Godula pomiary: mgr inż. Bogusław Andrzejczyk mgr inż. Rafał Bujko opracowanie techniczne: mgr inż. Bogusław Andrzejczyk Łomża, 2006

2 Spis treści: 1. Wstęp Literatura i materiały pomocnicze Kryteria oceny hałasu wymagania wynikające z aktualnych przepisów prawnych...4 Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych...6 Tabela 2. Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego Wyniki pomiarów...8 Tabela 3. Pomiary zarejestrowane w punkcie monitoringowym przy ul. Ostrowskiej 38 (P1) dla pory dnia oraz przy ul. Ostrowskiej 5a (P 2) dla pory dnia i nocy w 2000 i 2005 roku...9 Tabela 4. Pomiary zarejestrowane w punkcie monitoringowym przy ul. Białostockiej 13(P3) dla pory dnia oraz przy ul. Białostockiej 25,27 (P4) dla pory dnia i nocy w 2000 i 2005 roku...10 Tabela 5. Zestawienie uśrednionych pomierzonych wartości dla trasy przelotowej przez Zambrów (Warszawa- Białystok) dla pory dnia i pory nocy w latach 2000 i Tabela 6. Porównanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Zambrowie w 2005roku wartościami poziomu dźwięku...11 Tabela 7. Porównanie progowych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Zambrowie wartościami poziomu dźwięku Wnioski

3 1. Wstęp Niniejsze opracowanie powstało na podstawie przeprowadzonych w 2005 roku badań hałasu pochodzącego od komunikacji drogowej w Zambrowie. Hałas komunikacyjny badany był w Zambrowie po raz drugi. Po raz pierwszy hałas komunikacyjny badano w w tym mieście w roku Celem wykonanych pomiarów akustycznych było określenie warunków panujących w bezpośrednim sąsiedztwie głównej trasy komunikacyjnej miasta, którą stanowi droga krajowa nr 8 (Warszawa-Białystok), uzyskanie informacji o stopniu jej uciążliwości akustycznej zarówno w porze dziennej jak i nocnej jak i stwierdzenie ewentualnych zmian w skali natężenia hałasu w stosunku do roku Badania przeprowadzono na wniosek Urzędu Miasta Zambrów (pismo RG /2004 z dnia r.). Zambrów jest położony nad rzeką Jabłonką, na pograniczu Mazowsza i Podlasia. Leży w południowozachodniej części województwa podlaskiego, na skrzyżowaniu ważnych tras komunikacyjnych: Warszawa - Białystok - Sankt-Petersburg (planowana Via Baltica) i Olsztyn - Łomża - Lublin, na terenie Zielonych Płuc Polski. Zambrów jest gminą miejską, zajmującą obszar 19,1 km kwadratowych. Obecnie Zambrów jest zamieszkiwany przez blisko 23 tysiące mieszkańców. 2. Literatura i materiały pomocnicze 1. Kucharski R.J. Hałas drogowy, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa Kraszewski M., Kucharski R.J, Kurpiewski A., Metody pomiaru hałasu zewnętrznego w środowisku, Biblioteka Monitoringu Środowiska PIOŚ, Warszawa, Kucharski R.J. Analiza relacji między długookresowymi poziomami dźwięku a zdrowiem i reakcją ludności, materiały własne, IOŚ, Warszawa 3

4 4. Kucharski R.J. /red./ Metody prognozowania hałasu komunikacyjnego, Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ, IOŚ, Warszawa, Kucharski R.J. /red./ Wskazówki metodyczne opracowania planu akustycznego miasta średniej wielkości, Biblioteka Monitoringu Środowiska, PIOŚ, Warszawa, Kucharski R.j. /red./ Stan klimatu akustycznego w kraju w świetle badań WIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, IOŚ, Warszawa, Ulitkowski G. Analiza pomiarów hałasu komunikacyjnego w Sejnach na podstawie badań z 2002r., Suwałki, Zasady kontroli i ewidencji obiektów emitujących hałas Wytyczne i baza danych, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 29 lipca 2004r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). 10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie dopuszczalnych progowych poziomów hałasu (Dz.U. z 2002r. Nr 8, poz.81). 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 stycznia 2003r. w sprawie rodzajów wyników pomiarowych prowadzonych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, linii tramwajowych, lotnisk oraz portów, które powinny być przekazywane właściwym organom ochrony środowiska oraz terminów i sposobów ich prezentacji (Dz.U. z 2003r. Nr 18, poz. 164). 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz.U. z 2003r. Nr 35, poz. 308). 13. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001r. Nr 62, poz. 627). 14. Ustawa z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (Dz.U. Nr 14, poz.60), z 1988r. (Dz.U. Nr 19, poz. 132), z 1989r. (Dz.U. Nr 35, poz. 192), z 1990r. (Dz.U. Nr 34, poz. 198), z 1991 r. (Dz.U. Nr 75, poz. 332), z 1993 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 212) Kryteria oceny hałasu drogowego - wymagania wynikające z aktualnych przepisów prawnych Uregulowania prawne dotyczące zagadnienia ochrony przed hałasem zawiera ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62, poz.627) z późniejszymi zmianami. Drogi omawiane są głównie w dwóch tytułach tej ustawy: - w tytule II Ochrona Zasobów Środowiska, w dziale V Ochrona przed hałasem, - w tytule III Przeciwdziałanie Zanieczyszczeniom, w dziale III Drogi, linie kolejowe, linie tramwajowe, lotniska oraz porty. Zgodnie z art. 112 ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska. Realizacja tego zadania przebiega poprzez: - utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, - zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. 4

5 W 2004 roku minister właściwy do spraw środowiska określił (zgodnie z art. 113) w postaci rozporządzenia dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. Art. 173 ustawy mówi, że ochronę przed hałasem powstającym w związku z eksploatacją dróg zapewnia się przez: stosowanie zabezpieczeń akustycznych oraz właściwą organizację ruchu. Kolejny artykuł ustawy (art. 174) określa, że eksploatacja dróg nie może powodować przekroczenia standardów jakości środowiska (m.in. Hałasu) poza terenem i obszarem ograniczonego użytkowania, gdy taki utworzono, do którego zarządzający tym obiektem ma tytuł prawny. Ustawa zobowiązuje w art. 175 zarządzającego drogą do okresowych lub ciągłych pomiarów hałasu powstającego w związku z jej eksploatacją. W styczniu 2003 roku wydano akty wykonawcze, wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2004r. odnośnie: - wymagań prowadzenia takich pomiarów (metodyk, zróżnicowania wymagań w zależności od kategorii, rodzaju i usytuowania drogi) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 stycznia 2003 r. (Dz.U ), - rodzaju i sposobu przedkładania wyników pomiarowych właściwym organom ochrony środowiska Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 17 stycznia 2003 roku (Dz.U ). W przypadku stwierdzenia przekraczania standardów jakości środowiska organ ochrony środowiska może (art. 178), w drodze decyzji, na zarządzającego drogą obowiązki: - prowadzenia w określonym czasie pomiarów poziomu substancji lub energii w środowisku, - przedstawiania mu wyników powyższych pomiarów określając ich zakres i terminy ich przedkładania, a także wymagania w zakresie formy, układu i wymaganych technik ich przekazywania wykraczające poza obowiązki, o których mowa w art. 176 i art Zarządzający drogą (art. 179), która powoduje negatywne oddziaływanie na znacznych obszarach ma obowiązek sporządzania co 5 lat mapy akustycznej terenu, na którym eksploatowana droga może powodować przekroczenie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Określenie dróg, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których wymagane jest sporządzanie map akustycznych spoczywa na barkach ministra właściwego do spraw środowiska. Aktualnie brak jest aktu wykonawczego w tej sprawie. W projekcie rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie sporządzania map akustycznych w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych i lotnisk znajduje się zapis, że takiemu obowiązkowi będą podlegać odcinki autostrad i dróg ekspresowych (natężenie ruchu > 8200 pojazdów na dobę) oraz odcinki linii kolejowych, magistralnych lub pierwszorzędnych (natężenie > przejazdów rocznie). Zarządzający drogą jest obowiązany sporządzić po raz pierwszy mapę akustyczną terenu w terminie 1 roku od dnia, w którym zostały one zaliczone do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach. Nie jest wymagane pozwolenie na emitowanie hałasu do środowiska, gdy hałas powstaje w związku z eksploatacją dróg (art.230, ust. 2). Ustawa Prawo ochrony środowiska zobowiązuje starostę (art. 118) do sporządzania co 5 lat, mapy akustycznej podległej sobie aglomeracji, jeśli liczba mieszkańców na jej terenie jest większa od 100 tys. oraz, gdy powiatowy program ochrony środowiska zawiera takie wskazania. Wykonaną mapę starosta przekazuje niezwłocznie zarządowi województwa, wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska oraz wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. Dopuszczalne wartości poziomu hałasu w środowisku zewnętrznym Art. 113 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi, że minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określi w drodze rozporządzenia, dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. 29 lipca 2004 roku Minister Środowiska wydał rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). Poprzednie rozporządzenie w tej sprawie, na mocy z ustawy z dnia r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 100 z 2001 roku, poz. 1085). utraciło moc z dniem 30 czerwca 2004 roku. Wartości dopuszczalnych poziomów hałasu (równoważnych, oznaczanych L Aeq ) w środowisku, zarówno dla pory dziennej jak i nocnej zawiera załącznik do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tabela 1). Poziomy zawarte w tabeli odnoszą się do terenów wymagających ochrony przed hałasem. Czas uśredniania (wyznaczania, czy pomiaru wartości poziomu L Aeq ) przyjęto w Rozporządzeniu: - na 16 godzin dnia lub 8 godzin nocy dla komunikacyjnych źródeł hałasu (drogowego, kolejowego), 5

6 - na 8 najniekorzystniejszych godzin dnia kolejno po sobie następujących lub 1 najniekorzystniejszej godziny nocy. Wartości poziomów dopuszczalnych są zależne od funkcji urbanistycznej, jaką spełnia dany teren. Ich zakres podzielono na 4 klasy. Dla terenów wymagających intensywnej ochrony przed hałasem określane są najniższe poziomy dopuszczalne, natomiast dla terenów gdzie ochrona przed hałasem nie jest zagadnieniem krytycznym poziomy dopuszczalne są najwyższe. Tabela 1. Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu z wyłączeniem hałasu powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz starty, lądowania i przeloty statków powietrznych. Lp. Przeznaczenie terenu Dopuszczalny poziom hałasu wyrażony równoważnym poziomem dźwięku A w db drogi lub linie kolejowe Instalacje i pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia -przedział pora nocy przedział czasu odniesienia czasu odniesienia równy 16 godzinom równy 8 godzinom pora dnia przedział czasu odniesienia równy 8 najmniej korzystnym godzinom dnia pora nocy przedział czasu odniesienia równy 1 najmniej korzystnej godzinie nocy a. Obszary A ochrony uzdrowiskowej b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży c. Tereny domów opieki d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi c. Tereny rekreacyjnowypoczynkowe poza miastem d. Tereny zabudowy zagrodowej 4. a. Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. mieszkańców ze zwartą zabudową mieszkaniową i koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Minister Środowiska w Rozporządzeniu z dnia 9 stycznia 2002 r. (Dz.U. z dn. 31stycznia 2002r.) określił wartości progowe hałasu w środowisku, których przekroczenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, do kategorii terenów zagrożonych hałasem. Zgodnie z art. 118 ust. 6 ustawy Prawo ochrony środowiska przez teren zagrożony hałasem rozumie się teren, dla którego przekroczone są poziomy hałasu w stopniu wymagającym podjęcia przedsięwzięć ochronnych w pierwszej kolejności. Dla wszystkich źródeł hałasu z wyłączeniem statków powietrznych, wielkością podlegającą ocenie jest równoważny poziom dźwięku A w db, określany w przypadku dróg lub linii kolejowych przedziałem czasu odniesienia równym 16 godzinom dnia i 8 godzinom nocy, natomiast dla pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu przyjęte przedziały odniesienia to 8 najniekorzystniejszych godzin dnia, kolejno po sobie następujących (pora dnia) i 1 najniekorzystniejsza godzina nocy (pora nocy). 6

7 Tabela 2. Wartości progowe poziomów hałasu w środowisku Lp. Przeznaczenie terenu Wartość progowa poziomu hałasu wyrażona równoważnym poziomem dźwięku A w db drogi lub linie kolejowe pozostałe obiekty i grupy źródeł hałasu pora dnia pora nocy pora dnia pora nocy 1 Obszary A ochrony uzdrowiskowej Tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem / Tereny zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży 2/ Tereny zabudowy szpitalnej i domów opieki społecznej 4 Tereny zabudowy mieszkaniowej Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego Pomiary monitoringowe w zakresie oddziaływania hałasu komunikacyjnego prowadzone były w Zambrowie w dni powszednie, w porze dziennej i nocnej, w okresie sierpień - wrzesień 2005 roku, w porze bezdeszczowej, przy wietrze nie przekraczającym 3 m/s. Pomiary przeprowadzono przy drodze krajowej nr 8 biegnącej w Zambrowie ulicami Ostrowską i Białostocką. Do badań wytypowano 4 punkty pomiarowe, po dwa przy ulicach: Ostrowskiej i Białostockiej. Stosowano zasadę, aby jeden punkt pomiarowy był wystarczający dla jednorodnego, z akustycznego punktu widzenia, odcinka drogi. Za jednorodny odcinek drogi uważa się odcinek rozpatrywanej drogi (ulicy) dla którego spełnione są jednocześnie dwa warunki: -jednorodność ruchu drogowego, -jednorodność układu zabudowy wzdłuż drogi. Przy czym jednorodność ruchu jest rozpatrywana ze względu na udział i charakter ruchu ciężkiego (głównie). Terenowe, dobowe pomiary hałasu wykonano zgodnie z wytycznymi zawartymi we Wskazówkach metodycznych opracowania planu akustycznego miasta średniej wielkości, 1998, BMŚ, Warszawa. Porę dnia (16 godzin) podzielono na dwa etapy pomiarowe tj. 6:00-14:00 i 14:00-22:00. Pomiary dla tych etapów rejestrowano dla dwóch różnych dat. Porę dnia podzielono na godziny pomiarowe. W każdej godzinie pomiarowej dnia wykonywano dziesięciominutowy pomiar poziomu dźwięku. jednocześnie liczone były samochody lekkie, ciężkie i autobusy poruszające się po obu pasach ruchu. Dla pory nocy prowadzono pomiędzy 22:00 a 6:00 pomiary ciągłe oraz liczono: samochody lekkie, ciężkie i autobusy, poruszające się w obu kierunkach. 7

8 Do pomiarów użyto podręcznego analizatora akustycznego typu SVAN 912 nr 2017 z przedwzmacniaczem typu SV01 nr 1240 i mikrofonem typu SV02/C4 nr 284 świadectwo legalizacji nr W3/15-4/05 z r. Mikrofon podczas pomiarów umieszczony był w odległości od 3 do 5m od krawędzi jezdni na wysokości 4m (zgodnie z metodyką referencyjną). W 2000 roku pomiary wykonywano, 1 m od skraju drogi, na wysokości 1,5 m. Rejestrowane przy takim pomiarze wysokie poziomy hałasu mogły być zawyżane przez turbulencję wynikającą z pędu powietrza, w trakcie przejazdu samochodów ciężkich. W tym przypadku charakterystyka L A (którą stosuje się w czasie pomiarów) nie jest odpowiednia do odfiltrowania infradźwięków o wysokich poziomach. Pomiar poziomu dźwięku określono za pomocą funkcji L Aeq ( równoważny poziom dźwięku A w db). Z ekranu przyrządu, po zakończeniu pomiaru, odczytywano poziom ekwiwalentny hałasu L Aeq oraz wartość maksymalną i minimalną L Amin i L Amax. Pomiary prowadzone 1 m od krawężnika na wys. 1,2-1,5m nad ziemią pozwalają zidentyfikować odcinki ulic, z których emitowane są określone poziomy hałasu. Efekt tak wykonanych pomiarów pozwala na ogólną ocenę emisji hałasu ze źródła (ulicy) i wytypowanie miejsc potencjalnego zagrożenia terenów chronionych (terenów zabudowanych). Pomiary prowadzone w odległości 3-5 m od krawędzi jezdni, na wysokości 4 m w sąsiedztwie zabudowy, dają nam już wielkości zagrożenia hałasem na terenach chronionych. Jednym z celów pozyskiwania w taki sposób danych jest śledzenie zmian stanu klimatu akustycznego za pomocą pomiarów cyklicznych wykonanych w ustalonej sieci punktów pomiarowych. Obserwacjom podlegają łącznie źródła hałasu oddziałowujące w tym samym miejscu i okresie czasu. Zadanie realizowane jest w ramach systemu kontrolowania i ewidencji obiektów emitujących hałas (komputerowa baza OPH). Tak uzyskiwane wyniki badań i analiz są stosunkowo proste do zgromadzenia (emisja hałasu ze źródła), lecz na ogół nie mogą być w sposób jednoznaczny i precyzyjny odniesione do wielkości zagrożenia hałasem, ponieważ nie są skorelowane ze sposobem i wskaźnikami zagospodarowania otoczenia trasy (imisja hałasu). Nie dostarczają też jednoznacznie danych nt. liczby zagrożonych osób w poszczególnych klasach parametru. 5. Wyniki pomiarów Zestawienia zawierające: lokalizację i charakterystykę punktów pomiarowych oraz dane dotyczące natężenia ruchu drogowego: całkowitego Q całk., pojazdów lekkich Q lekk., 8

9 ciężkich Q ciężk., autobusów Q aut., procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w ruchu całkowitym p%, równoważny poziom dźwięku L Aeq oraz poziomy: maksymalny i minimalny, przedstawiono w tabelach 3-4. W tabelach, dla porównania, zestawiono wyniki pomiarów z roku 2000 i Kierunek Warszawa Białystok- droga krajowa nr 8 ul. Ostrowska Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P1 ul. Ostrowska 36,38 droga główna, prosta, ruch płynny, zabudowa jednorodzinna, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4 m luźna, 1-2 kondygnacyjna, odległość od skraju jezdni 5- stan nawierzchni: nawierzchnia nowa, 10m., bez kolein i wyrw, niweleta 1% 0 wylot z miasta w kierunku na Warszawę 2. P2 ul. Ostrowska 5a droga główna, ruch płynny, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4 m stan nawierzchni: nawierzchnia nowa, bez kolein i wyrw, niweleta drogi 1,5% 0 zabudowa jednorodzinna luźna, budynki 2-3 kondygnacyjne, murowane, mieszkalne i usługowe w odległości 5-15m. od skraju jezdni po stronie pomiarów i 20-30m po przeciwnej, Tabela 3. Pomiary zarejestrowane w punkcie monitoringowym przy ul. Ostrowskiej 38 (P1) dla pory dnia oraz przy ul. Ostrowskiej 5a (P 2) dla pory dnia i nocy w 2000 i 2005 roku. Numer i opis punktu pomiarowego P1 Ostrowska 36,38 pora dnia Data pomiaru L Aeq L Amin L Amax 75,2 74,0 75,1 72,6 42,4 52,1 42,6 49,7 94,5 92,7 95,7 90, Natężenie Q w poj/h : Q cał Q lek Q cię. Qcięż z przyczepą Q aut p% P2 Ostrowska 5a pora dnia ,6 72,6 41,3 48,2 95,2 95, P2 Ostrowska 5a pora nocy ,2 70,7 70,0 69,9 43,8 42,6 37,3 39,9 98,2 89,6 91,4 93, p% - procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów 9

10 Kierunek: Warszawa Białystok - droga krajowa nr 8 ul. Białostocka Lp. Nr punktu Lokalizacja punktu Charakterystyka jezdni Uwagi pomiarowego 1. P3 ul. Białostocka 13 droga główna, nasyp, ruch płynny, centrum miasta, zabudowa szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, luźna, usługowa, szerokość pasa ruchu; 4 m mieszkaniowa wielorodzinna stan nawierzchni: nawierzchnia nowa, (3 bloki) i jednorodzinna, ok. bez kolein niweleta drogi 0,02% 0 od 5 do 10 m. od skraju jezdni po stronie pomiarów i 2. P4 ul. Białostocka 25,27 droga główna, prosta, ruch wylotowy, szerokość jezdni: 2 pasy ruchu, szerokość pasa ruchu; 4 m stan nawierzchni: nawierzchnia nowa, bez kolein i wyrw, niweleta drogi 0% m po przeciwnej. zabudowa luźna handlowousługowa, zabudowa jednorodzinna i bloki wielorodzinne (6), odległość pierwszej linii zabudowy od skraju jezdni 20-25m po stronie pomiarów i 5-7m po przeciwnej, wylot z miasta w kierunku na Białystok Tabela 4. Pomiary zarejestrowane w punkcie monitoringowym przy ul. Białostockiej 13 (P3) dla pory dnia oraz przy ul. Białostockiej 25, 27 (P 4) dla pory dnia i nocy w 2000 i 2005 roku. Numer i opis punktu pomiarowego P3 Białostocka 13 pora dnia Data pomiaru L Aeq L Amin L Amax 72,4 72,9 72,6 71,0 45,7 51,6 48,3 50,2 95,8 103,9 90,2 96, Natężenie Q w poj/h : Q cał Q lek Q cię. Qcięż z przyczepą Q aut p% P4 Białostocka 25,27 pora dnia P4 Białostocka 25,27 pora nocy ,3 71,8 72,5 70,1 68,8 69,0 43,9 46,2 47,1 46,6 37,4 36,5 92,1 96,2 92,3 88,9 91,6 94, p% - procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów 10

11 Tabela 5. Zestawienie uśrednionych pomierzonych wartości dla trasy przelotowej przez Zambrów (Warszawa- Białystok) dla pory dnia i pory nocy w latach 2000 i dla pory dnia ( ): Badana trasa Rok Średni poziom równoważny dla 16 godz. dnia Średnie natężenie ruchu drogowego w poj/h w db Q lekkie Q ciężkie Q całk. p [%] Trasa Warszawa Białystok: , , ul. Ostrowska , , ul. Białostocka , , dla pory nocy ( ): Badana trasa Rok Średni poziom równoważny dla 8 godz. nocy Średnie natężenie ruchu drogowego w poj/h w db Q lekkie Q ciężkie Q całk. p [%] Trasa Warszawa Białystok: , , ul. Ostrowska , , ul. Białostocka , , p% - procentowy udział pojazdów ciężkich i autobusów w całkowitej liczbie pojazdów Tabela 6. Porównanie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Zambrowie w 2005roku wartościami poziomu dźwięku Numer punktu Ulica Teren* Zmierzony poziom hałasu [db] Dopuszczalny poziom hałasu w środowisku* [db] L Aeq dzień noc dzień noc dzień noc P1 Ostrowska 36,38 3b 73, ,3 - P2 Ostrowska 5a 3b 71,7 69, ,7 19,9 P3 Białostocka 13 3a 72, P4 Białostocka 25,27 3a 71,0 69, * zgodnie z tabelą nr 1 Z analizy otrzymanych wartości poziomów hałasu wynika, że klimat akustyczny miasta w sąsiedztwie trasy Warszawa Białystok był poważnie zagrożony. Dopuszczalny poziom dźwięku przekroczony był na całej długości tej trasy w dzień o średnio 12 db, a w nocy o prawie 20 decybeli. Droga krajowa nr 8 Warszawa - Białystok droga tranzytowa Warszawa-Białystok-Wilno-Petersburg przebiega w Zambrowie ulicami Ostrowską i Białostocką. Poziom hałasu na tej trasie zawierał się w dzień przedziale 70,7 74,0 db, przy średnim poziomie hałasu odniesionym do 16 godzin pory dnia wynoszącym 72dB i średnim natężeniu ruchu wynoszącym 809 pojazdów na godzinę. Dla pory nocy równoważny poziom hałasu zawierał się w przedziale 69,0 69,9 db, przy średnim poziomie hałasu odniesionym do 8 godzin nocy wynoszącym 69,5 db i średnim natężeniu ruchu wynoszącym 310 pojazdów na godzinę (tabela 5). Najgorszymi warunkami akustycznymi cechowała się w Zambrowie ulica Ostrowska. Poziom hałasu wynosił tu średnio w porze dnia 72,5 db, a na odcinku wylotowym z miasta w kierunku na Warszawę nawet 11

12 74dB. Udział szczególnie uciążliwych akustycznie pojazdów ciężkich w ruchu całkowitym na tej ulicy był bardzo duży - od 28 do 36% w dzień i 49% w nocy (Tabela 3). Również wysokim, tylko nieznacznie niższym jak na ul. Ostrowskiej, poziomem hałasu w porze dnia, wynoszącym średnio 71,5 db, charakteryzowała się ulica Białostocka (Tabela 5), prowadząca ruch tranzytowy w stronę granicy wschodniej. Udział pojazdów ciężkich był tu nieco mniejszy jak na ul. Ostrowskiej (wynosił od 20 do 30%) (Tabela 4), znaczne było jednak natężenie ruchu całkowitego (w tym ruchu lokalnego) wynoszące średnio 894 poj./h (Tabela 5), a w punkcie pomiarowym P3 (Białostocka 13), położonym bliżej centralnej części miasta, osiągające nawet 972 poj./h (Tabela 4). Na ul. Ostrowskiej natężenie to wynosiło średnio 724 poj./h (Tabela 5). Bardzo wysoki, na obu badanych ulicach, był procentowy udział, w ruchu całkowitym, pojazdów ciężkich w porze nocy. Wynosił on od 49% (w punkcie P2 przy ul. Ostrowskiej 5a) do 58% (w punkcie pomiarowym P4 przy ul. Białostockiej 25,27) i w znacznym stopniu rzutował na wysoki poziom hałasu na tej trasie w porze nocy (Tabela5). W celu porównania, w tabelach: 3, 4 i 5, przedstawiono obok wyników z 2005 roku również wyniki pomiarów wykonanych w 2000 roku. Analizując otrzymane wartości można stwierdzić, że na badanej trasie we wszystkich punktach pomiarowych, wzrósł wyraźnie ruch całkowity pojazdów, szczególnie zauważalny był ponad dwukrotny w ciągu dnia i ponad trzykrotny w ciągu nocy, wzrost natężenia ruchu pojazdów ciężkich. Jest to wynikiem m.in. zakazu ruchu pojazdów ciężkich drogą nr 61 biegnącą przez Łomżę. Przy tak znacznym wzroście natężenia ruchu, zanotowane wielkości natężenia hałasu były w roku 2005 podobne jak w roku Wynika to, z opisanego w podrozdziale Metodyka wykonywania pomiarów hałasu drogowego, sposobu przeprowadzenia pomiarów i innego ich przeznaczenia. Obecnie, mimo wyraźnego oddalenia mikrofonu pomiarowego od jezdni i wyniesienia go na znaczną wysokość, notowane są nadal wysokie wartości poziomu hałasu, świadczące o zagrożeniu bezpośrednio na terenie chronionym. Progowy poziom hałasu Tabela 7. Porównanie progowych poziomów hałasu w środowisku ze zmierzonymi w Zambrowie wartościami poziomu dżwięku Numer punktu Ulica Teren* Zmierzony poziom hałasu [db] Dopuszczalny progowy poziom hałasu w środowisku* [db] L Aeq [db] dzień noc dzień noc dzień noc P1 Ostrowska , P2 Ostrowska 5a 4 71,7 69, ,9 P3 Białostocka , P4 Białostocka 25, ,0 69, *zgodnie z tabelą 2 W obu badanych w porze nocy punktach pomiarowych stwierdzono przekroczenie progowych poziomów hałasu wyznaczonych dla pory nocy (Tabela 7) o 2 do prawie 3 db. W porze dnia przekroczeń poziomu progowego nie zanotowano. 12

13 Dobowy rozkład natężenia hałasu i natężenia ruchu w punkcie pomiarowym P4 - ul. Białostocka 25,27 - w 2005 roku Dla punktu pomiarowego P4 zlokalizowanego przy ul. Białostockiej 25,27, usytuowanego na wylocie z miasta w kierunku Białegostoku, przeprowadzono analizę rozkładu dziennego i nocnego poziomów hałasu drogowego na tle natężenia ruchu całkowitego i ruchu pojazdów ciężkich, najbardziej uciążliwych akustycznie (Rys.1, Rys. 2). Wynika z niej, że poziom hałasu drogowego zasadniczo koreluje z natężeniem ruchu pojazdów ciężkich (wzrost ilości pojazdów ciężkich wpływa na wzrost poziomu hałasu). W porze dnia duże natężenie ruchu całkowitego (średnio 870 poj./h) utrzymywało się w godz. od 7:00 do 20:00. Od godz. 6:00 do 18:00 poziom hałasu przekraczał 70 db. Natężenie ruchu pojazdów ciężkich utrzymywało się od godz 7:00 do 19:00 na podobnym poziomie (średnio 245 poj./h). Nieco mniejsze natężenie ruchu i to zarówno całkowitego, jak i pojazdów ciężkich, a co za tym idzie i hałasu zanotowano w godz. 6:00-7:00 i 19:00 22:00. W porze nocy największe natężenie ruchu zanotowano w godz. 22:00-24:00 i ponownie od 3:00 do 6:00. Tylko w trzech godzinach nocnych tj. od 24:00 do 3:00 natężenie ruchu całkowitego było najmniejsze, ale bardzo duży w nim udział (prawie 60 procentowy) pojazdów ciężkich sprawił, że natężenie hałasu również pozostawało duże (średnio 68,5 db). Zambrów ul. Białostocka 25,27 - pora dzienna poj./h godzina Qcałkowite Q ciężkie LAeq LAeq [db] Rys. 1. Przebieg czasowy poziomów dźwięków A dla punktu pomiarowego P-4 na tle rozkładu natężenia ruchu całkowitego pojazdów i udziału w nim samochodów ciężarowych pora dnia 13

14 Zambrów ul. Białostocka 25,27 - pora nocna poj./h godzina LAeq [db] wartość dopuszczalna Qcałkowite Q ciężkie LAeq Rys. 2. Przebieg czasowy poziomów dźwięków A dla punktu pomiarowego P-4 na tle rozkładu natężenia ruchu całkowitego pojazdów i udziału w nim samochodów ciężarowych pora nocy 6. Wnioski: 1. Badania klimatu akustycznego na terenie Zambrowa w porze dziennej wykazały, że na obu badanych ulicach (Ostrowskiej i Białostockiej,) stanowiących trasę tranzytową przez miasto, emisja hałasu drogowego przekracza najwyższą (dla terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, zamieszkania zbiorowego oraz zabudowy jednorodzinnej z usługami rzemieślniczymi) dopuszczalną przepisami wartość tj. 60 db. 2. Badania klimatu akustycznego wykonane w Zambrowie w porze nocnej wykazały, że emisja hałasu komunikacyjnego na badanych odcinkach ulic również zdecydowanie przekraczała najwyższą, dopuszczalną dla ww. terenów, wartość wynoszącą dla pory nocnej 50 db. 3. Najwyższym poziomem hałasu charakteryzowała się, zarówno w porze dziennej jak i nocnej, ul. Ostrowska, gdzie średnie natężenie hałasu, wynoszące 72,5 db w porze dnia i ok. 70,0 db nocą, przekraczało w dzień o prawie 13 db, a w nocy o 20 db poziom dopuszczalny. Ulica ta cechowała się również najwyższym udziałem w ruchu całkowitym pojazdów ciężkich (średnio 32 % w dzień i 49% nocą). 4. Niewiele niższym poziomem hałasu drogowego w porze dziennej (71,5 db), przekraczającym o ok.12 db poziom dopuszczalny, cechowała się ulica Białostocka. Również wysoki (69,0 db) był poziom hałasu zmierzony na tej ulicy w porze nocnej. O 14

15 19 db przekroczył on poziom dopuszczalny. Natężenie całkowite ruchu pojazdów w porze dnia było tu największe (średnio 894 pojazdy na godzinę). Natomiast niższy niż na ul. Ostrowskiej był udział w ruchu dziennym pojazdów ciężarowych (średnio 27%). W porze nocnej natomiast był on tu bardzo wysoki (prawie 60%) i stwarzał w pobliżu drogi niekorzystny klimat akustyczny. 5. W stosunku do wyników badań przeprowadzonych w 2000 roku stwierdzono znaczny wzrost natężenia ruchu na omawianej trasie, a szczególnie ponad dwukrotny w porze dnia i ponad trzykrotny w porze nocy, wzrost ilości samochodów ciężkich. Poziomy hałasu w 2005 roku były zbliżone do wartości uzyskanych w 2000 roku. Wynikało to z zastosowania innych metodyk pomiarowych służących różnym celom wykonywania pomiarów.w 2000 roku identyfikowano odcinki ulic o największej emisji hałasu (pomiary w bezpośrednim sąsiedztwie jezdni), a w 2005 roku pomiary przeprowadzono na terenach chronionych (zabudowanych) przy tych odcinkach (w odległości ok. 5 m od jezdni na wys. 4 m). Mimo odsunięcia miernika pomiarowego od źródła hałasu (drogi) uzyskane wielkości hałasu były w dalszym ciągu wysokie. 6. Na całej trasie przelotowej przez Zambrów stwierdzono w porze nocy przekroczenie progowego poziomu hałasu, co powoduje zaliczenie obszaru leżącego przy drodze, do katerorii terenów zagrożonych hałasem. Zgodnie z art.118 ust. 6 ustawy Prawo ochrony środowiska, przez teren zagrożony hałasem rozumie się teren, dla którego przekroczone są poziomy hałasu w stopniu wymagającym podjęcia przedsięwzięć ochronnych w pierwszej kolejności. W porze dnia nie zanotowano przekroczenia progowych poziomów hałasu. 7. W celu wyeliminowania niekorzystnego wpływu ruchu tranzytowego na klimat akustyczny Zambrowa niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie budowy obwodnicy miasta. 15