Udomowienie roślin. Dr Joanna Piątkowska-Małecka

Transkrypt

1 Udomowienie roślin Dr Joanna Piątkowska-Małecka

2 Wpływ człowieka na szatę roślinnąsynantropizacja proces przekształcania szaty roślinnej pod wpływem działalności człowieka, objawiający się jako kolejne wypieranie elementów swojskich przez elementy obce, a elementów swoistych przez wszędobylskie (Faliński 1966) Antropogeniczne przemiany roślinności Antropogeniczne przemiany gatunku

3 Synantropizacja

4 Główne formy wykorzystywania roślin przez człowieka Zbieranie roślin dziko rosnących Ochrona roślin użytecznych w ich naturalnym środowisku Uprawa roślin (zabiegi prowadzące do uzyskania plonu; dotyczy gatunków dzikich i udomowionych)

5 Udomowienie (domestykacja) przekształcenie gatunku dzikiego w uprawny, czyli gatunku, który samorzutnie się rozmnaża i trwa w przyrodzie, w gatunek którego pełny cykl życiowy nie może przebiegać bez pomocy człowieka. Udomowienie wiąże się z dziedzicznymi zmianami w morfologii, anatomii i fizjologii (za Wasylikowa, 2001)

6 Teorie powstania rolnictwa Teoria oaz (wg V. G. Childe a) Teoria przeludnienia (stresu; M. N. Cohen, L. Binford, K. Flannery) Teoria śmietnisk Teoria determinizmu klimatycznego (H. E. Wright, G. Hillman)

7 N. I. Wawiłow ( )

8 Ośrodki udomowienia roślin wg Vavilova

9 Ośrodki udomowienia roślin wg Harlana

10 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

11 Zasięg współczesny występowania dzikiej płaskurki i stanowiska z epipaleolitu i neolitu preceramicznego

12 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

13 Zasięg współczesny występowania dzikiej samopszy i stanowiska z epipaleolitu i neolitu preceramicznego

14 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga (pszenica twarda i zwyczajna) B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

15 POCHODZENIE UPRAWNYCH GATUNKÓW PSZENIC Pszenice diploidalne (2n=14) dzika samopsza (udomowienie) uprawna samopsza Pszenice tetraploidalne (2n=28) dzika płaskurka (udmowienie) uprawna płaskurka mutacja uprawna pszenica twarda uprawna płaskurka hybrydyzacja z Aegilops Tauchii (kozieniec) uprawna pszenica orkisz Pszenice heksaploidalne (2n=48) uprawna pszenica orkisz (mutacje) uprawna pszenica zwyczajna i zbiotokłosa

16 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

17 Zasięg dzikich gatunków żyta i stanowiska z epipaleolitu, neolitu preceramicznego oraz epoki brązu, na których znaleziono ziarna żyta dzikiego i udomowionego

18 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

19 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

20 Zasięg współczesny występowania dzikiego jęczmienia i stanowiska z epipaleolitu i neolitu preceramicznego

21 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

22 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

23 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

24 na Bliskim Wschodzie pszenica płaskurka B.P. pszenica samopsza 9500 B.P. pszenica naga B.P. żyto zwyczajne B.P. jęczmień dwurzędowy 9500 B.P. jęczmień zwyczajny 8000 B.P. groch zwyczajny 9000 B.P. ciecierzyca pospolita 9200 B.P. soczewica jadalna 9100 B.P. len zwyczajny 9200 B.P.

25 w Afryce kawa -? proso perłowe 3500 B.P. sorgo 2000 B.P.

26 w Afryce kawa -? proso perłowe 3500 B.P. sorgo 2000 B.P.

27 w Afryce kawa -? proso perłowe 3500 B.P. sorgo 2000 B.P.

28 w Chinach ryż siewny (Chiny południowe, dolina Jangcy) B.P. proso zwyczajne B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P

29 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne (Chiny północne) B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P

30 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne B.P. Ber (Chiny północne) B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P.

31 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P.

32 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P.

33 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P.

34 w Chinach ryż siewny B.P. proso zwyczajne B.P. ber B.P. herbata -? morela 4000 B.P. brzoskwinia 4000 B.P. soja 3000 B.P.

35 w południowej Azji pieprz czarny bawełna drzewiasta

36 w południowej Azji pieprz czarny bawełna drzewiasta

37 w Ameryce Środkowej kakaowiec dynia zwyczajna B.P. kukurydza zwyczajna 6900 B.P. fasola zwykła B.P.

38 w Ameryce Środkowej kakaowiec dynia zwyczajna B.P. kukurydza zwyczajna 6900 B.P. fasola zwykła B.P.

39 w Ameryce Środkowej kakaowiec dynia zwyczajna B.P. kukurydza zwyczajna 6900 B.P. fasola zwykła B.P.

40 w Ameryce Środkowej kakaowiec dynia zwyczajna B.P. kukurydza zwyczajna 6900 B.P. fasola zwykła B.P.

41 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.

42 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.

43 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.

44 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.

45 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.

46 w Ameryce Południowej ziemniak B.P. pomidor 500 A.D. tytoń dynia zwyczajna 8000 B.P. fasole B.P. kukurydza zwyczajna B.P.