Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 13 Oczyszczanie ścieków

Transkrypt

1 Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii Zakład Dydaktyczny Technologii Chemicznej Pracownia Technologii Adam Myśliński Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 13 Oczyszczanie ścieków Rok Akademicki 2011/2012 Materiały teoretyczne do ćwiczenia można znaleźć pod:

2

3 Wstęp. Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z operacją oczyszczania ścieków na wysokoobciążonym złożu spłukiwanym zespolonym z reaktorem osadu czynnego. Oczyszczane będą ścieki mleczarskie. Ścieki mleczarskie zawierają zanieczyszczenia organiczne, a mianowicie w różnym stosunku kazeinę i inne białka, laktozę (cukier mlekowy), sole mineralne i tłuszcze [6]. Ćwiczenie składa się z dwu równocześnie wykonywanych działań: Prowadzenia wieloetapowego procesu technologicznego i wykonywaniu analiz. Ze względu na specyfikę (użycie osadu czynnego i biofilmu tworzonych przez żywe organizmami) proces trwa nieprzerwanie od października do maja. Studenci w odstępach tygodniowych ze zbiornika z osadem czynnym odbierają część biologicznie oczyszczonych ścieków i poddają je dodatkowym zabiegom wykorzystującym reakcje chemiczne - 3- strącania jonów PO 4 zawiesiną Ca(OH) 2 oraz koagulację zawiesin organicznych roztworem Al 2 (SO 4 ) 3 i sorpcję na węglu aktywnym. Zwolnioną objętość reaktora uzupełniają nową porcją ścieków do oczyszczania. Wodny roztwór mleka tłustego imituje w ćwiczeniu ścieki mleczarskie. Tabela 2 Przykładowy skład mleka UHT [w/g danych producenta] Oznaczenie Udział Laktoza 4.7% Tłuszcze ~3.2% Białka ~3% Sole mineralne 0.8% Woda do 100%

4 Tabela 3. Zadania studenta podczas wykonywania ćwiczenia 1. Operacje technologiczne 2. Analizy instrumentalne 1. Pobieranie ścieków z reaktora 2 i dekantacja osadu pod (wyciągiem) 1. Kolorymetryczne oznaczanie jonów 3- PO 4 przed i po 2. Pobieranie ścieków oczyszczonych w warunkach aerobowych w poprzednim strącaniu wodorotlenkiem wapnia i koagulacji. cyklu 2. Opcjonalnie 3. Dekantacja osadu czynnego i przeniesienie wstępnie sklarowanej cieczy do leja Imhoffa kolorymetryczne oznaczanie jonów NO - 3 w ściekach pod koniec cyklu 4. Dozowanie wody wapiennej i roztworu Al 2(SO 4) 3 tlenowego i pod koniec cyklu 5. Strącanie fosforanów i beztlenowego. koagulacja 3. Oznaczanie ChZT 6. Uruchomienie operacji sorpcji cieczy sklarowanej i odbieranie produktu końcowego ścieków oczyszczonych. ścieków nieoczyszczonych na początku nowego cyklu metoda chromianowa. 7. Dozowanie sklarowanych ścieków z reaktora 1 do reaktora 2 4. Analiza mikroskopowa osadu czynnego 8. Dozowanie metanolu jako źródła węgla organicznego do operacji denitryfikacji 5. Cyklicznie (po 2, 24 i 48 h) powtarzane oznaczanie ChZT 9. Przygotowanie nowej porcji ścieków (wodny roztwór mleka tłustego) ścieków oczyszczanych - metoda 10. Załadunek nowej porcji chromianowa. ścieków do reaktora nr 1 (osadu czynnego) 11. Pobieranie próbki ścieków w celu wykonania analiz utlenialności 6. Automatyczny pomiar stężenia tlenu rozpuszczonego w ściekach w funkcji czasu ( pomiarów w ciągu tygodnia). 7. Pomiary zużycia energii towarzyszące pobieraniu próbek ścieków do analiz utlenialności i ChZT 8. Pomiary przepływu ścieków przez złoże towarzyszące pobieraniu próbek ścieków dla wyliczenia jednostkowych obciążeń hydraulicznych i ładunkiem ChZT 3. Obliczenia i szacunki 1. Wprowadzanie danych do arkusza kalkulacyjnego Excel 2. Szacunkowa ocena opłacalności prowadzenia operacji biologicznych w czasie na podstawie zmian współczynnika jakości pracy oczyszczalni [g O 2 / kwh ]

5 Proces technologiczny Rys. 1. Schemat instalacji

6 Opis oczyszczalni Rysunek 1 przedstawia aparaturę oczyszczalni. Składa się ona ze złoża znajdującego się w perforowanym pojemniku (średnica 0,25 m wysokość 0,3 m ), nad którym jest umieszczony zraszacz. Materiałem wypełniającym złoża jest koks (właściwą nazwą jest "koksik", w odróżnieniu od koksu hutniczego) o granulacji mm. Koks jest substancją porowatą, co zwiększa powierzchnię, na której rozwija się błona biologiczna. Poniżej pojemnika jest umieszczony zbiornik ścieków. Zbiornik pełni również funkcję bioreaktora osadu czynnego. Zawartość zbiornika jest mieszana za pomocą mieszadła napędzanego silnikiem. Intensywność mieszania można regulować za pomocą odpowiedniej sekcji transformatora. Na dnie zbiornika umieszczona jest szklana rura z końcówka ze spieku szklanego przez którą jest tłoczone powietrze natleniające ścieki. Końcówka ze spieku pozwala uzyskać natlenianie drobnopęcherzykowe. Tlen z powietrza jest substratem reakcji zachodzących w aerobowych procesach oczyszczania ścieków. Oczyszczalnia wyposażona jest w czujniki: temperatury ścieków, ph i stężenia tlenu rozpuszczonego w ściekach. Chcąc zaliczyć kolokwium na ocenę dobrą lub bardzo dobrą trzeba kliknąć na powyższy link i zapoznać się z metodami pomiaru stężenia tlenu rozpuszczonego. Pomiar temperatury i ph mają znaczenie pomocnicze, pomiary stężenia tlenu w funkcji czasu pozwalają ocenić postęp reakcji zachodzących w oczyszczalni. Czujniki współpracują z mikrokomputerowym ph/tlenomierzem typu CC połączonym z komputerem PC. Zestaw pomiarowy pozwala na samoczynną rejestrację wyników pomiarów w dwóch reaktorach i następnie ich graficzną prezentację w postaci krzywych w układzie współrzędnych prostokątnych. Umożliwia to automatyczny przełącznik umieszczony pomiędzy czujnikami {1 i 2}, a komputerem. Typowe krzywe zależności stężenia tlenu rozpuszczonego w funkcji czasu trwania eksperymentu należy obejrzeć pod: Informacje zawarte w linku mogą się przydać podczas zdawania kolokwium. Zasada działania instalacji Oczyszczanie ścieków na złożach biologicznych jest naśladowaniem oczyszczania na gruntach naturalnych. Są to procesy aerobowe, czyli zachodzące z pełnym dostępem tlenu z powietrza. W biologicznym oczyszczaniu ścieków główną rolę odgrywają mikroorganizmy

7 takie jak: bakterie, grzyby, pleśnie, glony i pierwotniaki. W złożach są one przyczepione do materiału wypełniającego, tworząc aktywną błonę biologiczną. Proces tlenowego rozkładu zanieczyszczeń przedstawia się zwykle w postaci uogólnionych reakcji utleniania, asymilacji i autooksydacji substancji komórkowej [1]. Powierzchnia wypełnienia złoża jest pokryta błoną biologiczną, utworzoną na bazie handlowego produktu służącego do biologicznego oczyszczania ścieków w oczyszczalniach przydomowych. W zbiorniku ścieków znajduje się pewna objętość wcześniej oczyszczonych ścieków. Powierzchnia i objętość złoża, wydajność pompy użytej w zestawie, a także czas trwania zajęć powodują, że złoże musi pracować jako bardzo silnie obciążone [2]. Zastosowano więc cyrkulację ścieków w celu zintensyfikowania oczyszczania, w odróżnieniu od "prawdziwych" oczyszczalni, w których przepływ ścieków przez złoże następuje - na ogół - tylko raz. Oprócz kontaktu z błoną biologiczną ścieki ulegają zetknięciu z otaczającym powietrzem powodującym ich dodatkowe natlenienie. Proces ten jest intensyfikowany rozwinięciem powierzchni kontaktu międzyfazowego ciecz - gaz przez rozbicie strumienia na drobne krople w zraszaczu i na wypływie ze złoża. Istnieje również możliwość oczyszczania ścieków z wyłącznym wykorzystaniem zbiornika z osadem czynnym. W tym przypadku nie uruchamia się pompy tłoczącej ścieki na złoże, a reakcje zachodzą w osadzie. Osad czynny powstaje z cząstek błony biologicznej wypłukiwanych wcześniej z powierzchni wypełnienia złoża. Aby zwiększyć aktywność osadu poprzez zapobieganie jego sedymentacji, miesza się intensywnie zawartość reaktora. Tlen dostarczany jest wówczas do środowiska reakcji wyłącznie przez napowietrzenie za pomocą kompresora i perforowanej rury zanurzonej w ściekach. Operacja trwa również kilkadziesiąt godzin. Programując w odpowiedni sposób sterownik mikroprocesorowy można uzyskać naprzemienne cykle aerobowe i anaerobowe wymuszając reakcje utleniania, nitryfikacji i denitryfikacji. W warunkach beztlenowych nastepuje również rozkład związków siarki z wydzieleniem H 2 S (zapach wyraźnie wyczuwalny po pierwszym cyklu beztlenowym). Można także wyłączyć kompresor i prowadzić oczyszczanie w warunkach anaerobowych. Jesli chcesz obejrzeć uproszczone schematy animowane - kliknij: Informacje zawarte w linku mogą się przydać podczas zdawania kolokwium.

8 Przebieg ćwiczenia Z reaktora Nr 2 pobrać do polietylenowego naczynia ok cm 3 ścieków poddawanych wcześniej reakcjom denitryfikacji. Ze względu na produkty redukcji siarki towarzyszące operacji (silny zapach H 2 S) ścieki przenieść pod wyciąg i przelać do szklanej zlewki 3000 cm 3, a następnie pozostawić tam do sklarowania. Reaktor Nr 2.

9 1. 1. Pobieranie ścieków oczyszczonych biologicznie w warunkach aerobowych. Przygotowanie części ścieków do chemicznego strącania jonów PO 4 3- Z reaktora Nr 1 do polietylenowego naczynia pobrać ok cm 3 ścieków oczyszczonych biologicznie w poprzednim cyklu doświadczalnym (grupa pracująca tydzień wcześniej). Reaktor Nr 1; lej Imhoffa po prawej stronie fotografii.

10 Odstawić do opadnięcia osadu czynnego. Ciecz znad osadu zlać do leja Imhoffa napełniając go do kreski 1000 cm cm 3 przesączyć na sączku karbowanym, a pozostałość przekazać asystentowi. Analiza #1 - przed strącaniem PO Do probówki odpipetować 10 cm 3 przesączu, a następnie zadać 7 kroplami odczynnika wanadanowego firmy Merck, 2. wstrząsnąć i odczekać 5 minut. 3. W tym czasie włączyć kolorymetr. W otworze umieścić filtr interferencyjny 400 nm. Blokując dopływ światła do fotoelementu przyciskiem z lewej strony przyrządu (opis przycisku: Dark ) - potencjometrem "ZERO" ustawić wychylenie wskazówki na wartość zerową na dolnej (liniowej) skali miernika. 4. Kuwetę pomiarową #1 napełnić pozostałym przesączem jako roztworem odniesienia, wstawić ją do komory pomiarowej i pokręcając potencjometrem "%" ustawić wartość 100% na skali miernika. 5. Po upływie 5 minut ostrożnie napełnić kuwetę #2 zabarwionym roztworem. Zamienić kuwety w kolorymetrze i po ustaleniu się wyniku zanotować jego wartość w komórce B10 arkusza kalkulacyjnego Excel Arkusz Zapisać na dysku komputera (Ctrl s) Strącanie jonów fosforanowych i koagulacja chemiczna ścieków Celem wstępnego strącenia fosforanów ciecz w cylindrze Imhoffa zadać cm 3 wody wapiennej. i zamieszać. Objętość roztworu strącalnika ustali asystent. Następnie dodać 2 cm 3 roztworu koagulanta chemicznego (10% roztwór Al 2(SO 4) 3). Ponownie zamieszać. W wyniku hydrolizy siarczan glinowy tworzy dodatnio naładowane połączenia (hydrokompleksy) skutecznie destabilizujące koloidy obecne w oczyszczanych ściekach. Powoduje to powstawanie kłaczków, które grawitacyjnie opadają na dno naczynia. Więcej o koagulacji np. tu:

11 Analiza #2 1. Po opadnięciu osadów z cylindra Imhoffa pobrać małą zlewką ok. 50 cm 3 cieczy i przesączyć przez twardy sączek karbowany. 2. Do probówki odpipetować 10 cm 3 przesączu i wkroplić do niego 7 kropli odczynnika Merck, wstrząsnąć i odczekać 5 minut. 3. Dalej postępować podobnie jak w czasie analizy #1 napełniając zabarwionym roztworem kuwetę #3. 4. Odczytać wynik i wpisać go do komórki B11 arkusza kalkulacyjnego Arkusz Zapisać na dysku komputera (Ctrl s). 6. Z komórki H11 odczytać procentową zmniejszenie stężenia jonów fosforanowych w ściekach po strącaniu chemicznym. Ciecze z kuwet wylać ostrożnie (związki szkodliwe) do zbiornika na odpady analityczne ustawionego pod wyciągiem. Kuwety przemyć kilkakrotnie wodą destylowaną i postawić do góry dnem na bibule. Wyłączyć kolorymetr. Sorpcja 1. Po opadnięciu osadów w cylindrze Imhoffa umieścić końcówkę przewodu ssącego na głębokości 1-2 cm powyżej górnej granicy osadu. 2. Uruchomić pompę perystaltyczną i ustawić szybkość tłoczenia wg wskazówek asystenta. 3. Pod wylot przewodu odprowadzającego ścieki po sorpcji podstawić odbieralnik - zlewkę na 500 cm Co pewien czas obserwować objętość cieczy w odbieralniku. 5. Gdy objętość odebranej cieczy wyniesie ok. 500 cm 3, odebrać pozostałą ilość ścieków do drugiej zlewki o pojemności 500 cm Gdy cała objętość ścieków zostanie przetłoczona, zatrzymać pompę perystaltyczną. Z uzyskanej próbki wykonać analizę ChZT wg przepisu analitycznego nr 1 bez stosowania rozcieńczenia wstępnego. 7. Z danych o parametrze ChZT oznaczonym dla ostatniej próby po oczyszczaniu biologicznym uzyskanych przez ćwiczących w poprzednim tygodniu i danych uzyskanych z analizy obliczyć % zmniejszenie parametru ChZT w operacji adsorpcji na węglu aktywowanym i całkowite zmniejszenie dla oczyszczalni (dla wszystkich etapów łącznie).

12 Schemat prac analitycznych oznaczania ChZT metodą chromianową pomiar fotometryczny.

13 Oznaczanie ChZT ścieków metodą chromianową oraz bilans energetyczny i hydrauliczny Odczytać na wodowskazie ogólną objętość ścieków zwiększająć ją o 2 dm 3 gdy pracuje pompa zraszająca złoże. Jeśli w danej chwili złoże nie jest zraszane, wyniku nie zwiększać. Wynik zapisać w arkuszu kalkulacyjnym uruchomionym w komputerze. Aby nie zakłócać samoczynnego naboru wyników pomiaru stężenia tlenu w ściekach, wpisy do arkusza Excel należy przeprowadzić w chwilę po automatycznym zapisie do pliku w środowisku DOS. Stosując kombinację klawiszy "Alt Tab" przejść ze środowiska DOS w środowisko Windows, dokonać wpisu w odpowiedniej rubryce, a następnie powrócić do środowiska DOS tą samą kombinacją klawiszy. Postępować podobnie przy wpisywaniu pozostałych wyników. Odczytać stan licznika energii elektrycznej i miernika przepływu cieczy; wpisać do arkusza kalkulacyjnego (Arkusz 2). Posługując się schematem prac analitycznych (patrz wyżej) pobrać próbkę ścieków surowych i przygotować próbki analityczne. 1. do PE naczynia pobrać cm 3 ścieków i wlać ponownie do zbiornika. Ma to na celu usunięcie z króćca ścieków o składzie nie odpowiadającym średniemu składowi świeżej porcji ścieków wprowadzonych do reaktora. 2. do następnej zlewki pobrać 100 cm 3 ścieków i przesączyć je na sączku karbowanym od osadu czynnego, 3. pobrać pipetą 2 cm 3 przesączu i przenieść do kolby miarowej 250 cm 3, a następnie dopełnić wodą destylowaną do kreski. Wymieszać. 4. Z przygotowanego roztworu analitycznego oznaczyć ChZT. Analiza ChZT metodą chromianową - pomiar fotometryczny. Aby wykonać analizę ChZT należy: 1. Z opakowania NANOCOLOR Test 0-26 lub Test 0-22 (asystent dokona wyboru) wyjąć jedną próbówkę, wstawić ukośnie w stojaku, odkręcić korek. 2. Odmierzyć 2 ml rozcieńczonego roztworu ścieków używając pipety jednomiarowej i powoli wkroplić ciecz do próbówki kierując strumień na ściankę. 3. Zakręcić korek i trzymając za zakrętkę (próbówka silnie się nagrzewa) wstrząsać w sposób pokazany na ilustracji (rys. 202). 4. Wstawić probówkę do jednego z gniazd termostatu i zamknąć osłonę bezpieczeństwa. 5. Włączyć termostat i przyciskami programowania wybrać czas i temperaturę ogrzewania 30 min; C, następnie nacisnąć przycisk OK. 6. Czekać do sygnału dźwiękowego informującego o rozpoczęciu ogrzewania w temperaturze C, a następnie drugiego sygnału informującego o zakończeniu ogrzewania. 7. Wyjąć próbówkę chwytając za zakrętkę (wysoka temperatura!), a następnie na 10

14 min pozostawić w stojaku. 8. Po 10 min. wstrząsnąć zawartością próbówki i ponownie pozostawić w stojaku do całkowitego ostygnięcia (ok. 10 min.) 9. Włączyć fotometr przyciskiem I/0. Posługując się klawiaturą numeryczną wprowadzić numer metody (022 lub 026). 10. Probówkę wyjąć ze stojaka, przetrzeć próbówkę ręcznikiem papierowym lub ściereczką. Postępując zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na wyświetlaczu wstawić próbówkę w gniazdo pomiarowe i nacisnąć przycisk M. 11. Odczytać wynik w [ mg O 2 / l ]. Wynik zapisać w arkuszu wyników i w arkuszu Excel. 12. Postępować analogicznie podczas kolejnych analiz ChZT. Jeśli ostatnia analiza wykonywana jest w pięć lub więcej dni po wprowadzeniu nowej porcji ścieków do reaktora, użyć próbówki Test 0-22, a rozcieńczanie pominąć. Termostat programowalny

15 Fotometr PF-12

16 Obrazkowa instrukcja wykonania analizy dołączana przez producenta do zestawu próbówek fotometrycznych (Adaptacja do polskich warunków - autor instrukcji) Przygotowanie do analizy na zawartość azotanów Jeśli próbki pobrane z reaktorów są mętne, przeprowadzić koagulację. W tym celu do 100 ml zlewki dodać 5 8 kropli 10% roztworu Al 2 (SO 4 ) 3, powoli zamieszać bagietką i pozostawić do opadnięcia osadów. W ostatniej fazie można przyśpieszyć flokulację osadów wykonując bardzo powoli dwa trzy obroty bagietką. Przygotować stanowisko sączenia. W lejku umieścić sączek z gęstej bibuły ( twardy o numerze 390) złożywszy go jako karbowany. Przeprowadzić filtrację dwustopniową. Do lejka ostrożnie wlać ok. 1/4 objętości cieczy znad osadu. Przesącz odbierać do innej zlewki 100 ml. Przygotować trzecią zlewkę 100 ml i kiedy ciecz będzie prawie całkowicie przesączona, zamienić odbieralniki, a przesącz ponownie wlać ostrożnie na sączek. Pozostałość sączyć aż do uzyskania ml przesączu. Sączenie dwustopniowe polepsza jakość przesączu. Osad w pierwszym sączeniu uszczelnia pory sączka, przesącz z drugiego stopnia jest bardziej klarowny. Analiza wstępna #1 Przeprowadzić wstępną analizę na zawartość azotanów / azotynów paskami Quantofix wg instrukcji producenta.

17 Schemat prac analitycznych - na podstawie materiałów producenta.

18 Jeśli próbka wykazuje znaczącą zawartości azotynów, analizy fotometrycznej nie wykonuje się, a ścieki pobrane z reaktora 1 kieruje się do reaktora 2 celem ich denitryfikacji.

19 Analiza fotometryczna #2 metoda 064 Przesącz - zawierający azotany w stężeniu przewyższającym zakres oznaczalności metody - rozcieńczyć w stopniu określonym przez asystenta (ok. 2-10). W tym celu odpipetować odpowiednią ilość przesączu do kolby miarowej 100 cm 3, a następnie dopełnić do kreski wodą świeżo destylowaną i dokładnie wymieszać. Jeśli wstępna analiza wykazała zawartość azotanów w granicach oznaczalności metody 064 (2 100 mg / dm 3 ), nie rozcieńczać. Oznaczenie wykonać zgodnie z instrukcją producenta. Przygotowanie operacji denitryfikacji i analiza #3 Obliczyć szacunkowe zapotrzebowanie węgla organicznego w funkcji stężenia azotanów w ściekach przyjmując, że źródłem węgla jest CH 3 OH, a jego utlenienie będzie zachodzić wg uogólnionej reakcji denitryfikacji: 5CH 3 OH + 6NO > 3N 2 + 5CO 2 + 7H 2 O + 6OH - [16] Dodać odpowiednią objętość metanolu przyjmując jego gęstość r = 0.79 g / cm3. Metanol dodać do zdekantowanych ścieków pobranych z reaktora Nr 1 i wlać je do reaktora Nr 2 przez górny króciec. Analiza #3 Analizę wykonuje się w następnym tygodniu. Robi to kolejna grupa ćwiczących. Analizę wykonuje się wg przepisu bez rozcieńczenia.

20

21 Opracowanie wyników W trybie normalnym obliczenia bilansu energetycznego i hydraulicznego należy wykonać używając arkusza kalkulacyjnego w programie Excel 1. Po wykonaniu ostatniej analizy ChZT program samoczynnego naboru danych stężenia tlenu rozpuszczonego pracuje jeszcze do dnia poprzedzającego następną pracownię. Asystent umieszcza komplet danych na stronie internetowej: skąd ćwiczący mogą je sobie ściągnąć. 2. Korzystając z pliku zawierającego wyniki pomiarów stężenia tlenu rozpuszczonego (Arkusz 1) narysować krzywe tlenowe w układzie współrzędnych prostokątnych (oś Y w [%] tlenu rozpuszczonego, oś X czas [h]) dla reaktora 1 i reaktora Za pomocą tego samego programu wykonać wykres słupkowy ChZT = f(t) i współczynnik jakości pracy oczyszczalni w funkcji czasu. Pożądane jest wykonanie wykresów ilustrujących zależność wszystkich wyników uzyskanych w arkuszu kalkulacyjnym w kolumnach "Wyniki" od czasu. Porównać przebiegi wymienionych funkcji. Wyciągnąć wnioski 4. Opis należy dostarczyć do prowadzącego ćwiczenie nie później niż dwa tygodnie od dnia udostępnienia kompletu wyników pomiarów i analiz wykonanych w trakcie ćwiczenia. Forma opisu - plik w formacie MSWord (*.doc lub *.rtf lub*.docx) nadesłany jako załącznik pod adres: admys@chem.uw.edu.pl, lub osobiście jako plik w formacie MSWord na niezawirusowanym nośniku zewnętrznym (pendrive, CD, dyskietka 3,5 itp.)..

22 Opis powinien rozpoczynać się nagłówkiem wg poniższego wzoru: Sprawozdanie z ćwiczenia nr. 13 Asystent prowadzący ćwiczenie: mgr Adam Myśliński Wykonujący ćwiczenie: Data wykonania ćwiczenia Data oddania sprawozdania Nr grupy Tytuł ćwiczenia: Uwagi Asystenta Oczyszczanie ścieków Treść opisu powinna zawierać: 1. Cel ćwiczenia. 2. Przestudiowana literatura dotycząca ćwiczenia. 3. Teoretyczne podstawy eksperymentu. 4. Opis eksperymentu zawierający: a) blokowy (uproszczony) schemat aparatury. Schemat należy wykonać własnoręcznie (nie kopiować rysunku z niniejszej instrukcji) korzystając z dowolnego programu graficznego (np. MS Paint,), lub zakładki "Rysowanie" w pasku narzędzi edytora tekstu MSWord. W ostateczności starannie narysować na arkuszu papieru w kratkę. Schemat powinien przedstawiać podstawowe elementy instalacji w postaci prostokątów lub kwadratów połączone przewodami hydraulicznymi - linie ciągłe i elektrycznymi - linie przerywane. Można je także wyróżnić kolorem. b) listę reagentów i odczynników, c) wykonywane czynności. d) obserwacje i wyniki pomiarów. 5. Opracowanie wyników: a) równania reakcji, b) rachunkowe opracowanie otrzymanych wyników. Wykorzystując arkusz Nr 2 sporządzić wykresy zależności zmian paramertów: o ChZT od czasu o Obciążenia hydraulicznego od czasu o Obciążęnia ChZT od czasu o Współczynnika jakości pracy od czasu Wykorzystując arkusz Nr 3 sporządzić wykres słupkowy ilustrujący redukcję fosforanów. Wykorzystując arkusz Nr 1 wykonać wykres zmian stężenia tlenu rozpuszczonego w funkcji czasu w oparciu o wyniki uzyskane z tlenomierza. c) źródła błędów, 6) Dyskusja otrzymanych wyników. 7) Wnioski (między innymi: czy cel ćwiczenia został osiągnięty, na podstawie zmian współczynnika jakości pracy oczyszczalni [g O 2 / kwh ] ocenić czas opłacalnego prowadzenia operacji biologicznych)..

23 Uniwersytet Warszawski, Wydział Chemii, Zakład Technologii Chemicznej ĆWICZENIE N o 13- OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW ARKUSZ WYNIKÓW Ćwiczenie wykonali: Oczyszczano ścieki o składzie początkowym...cm 3 3,2% mleka tłustego i...cm 3 wody wodociagowej Wyniki pomiarów: L.P. 1. Przed oczyszcz. [V 1 ] 1 2. Po oczyszcz.[v 1 ] 2 3. Po oczyszcz. [V 1 ] 3 4. Po oczyszcz. [V 1 ] 4 5. Po oczyszcz. [V 1 ] 5 ChZT energia [kwh] przepływ [m 3 ] Data godzina Imię i nazwisko lub Nr listy Początek zajęć:... Koniec zajęć... Warszawa, Podpisy: