Diagnoza potrzeb kulturalnych, sportowych i turystycznych Gminy Jastków

Transkrypt

1 Diagnoza potrzeb kulturalnych, sportowych i turystycznych Gminy Jastków Research Design Marta Nazaruk-Napora: Agnieszka Duda-Jastrzębska Marta Nazaruk-Napora Czerwiec 2015 str. 1

2 Spis treści: 1. Wprowadzenie do diagnozy Kilka słów o gminie Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie... 8 Inicjatywy GOKiS-u Inicjatywy w gminie Metodologia czyli jak zbierane były informacje do diagnozy Dane z badań Wywiady fokusowe Wywiady indywidualne z mieszkańcami Warsztat kreatywny Ankieta on-line Ankieta papierowa Wydzieranka Festyn wyklejanka Ankieta gminy Dane z innych źródeł Najważniejsze wnioski Rekomendacje str. 2

3 1. Wprowadzenie do diagnozy Funkcjonowanie instytucji kultury to obecnie zmiana działalności z kierunku programowania oferty dla biernego odbiorcy oferty kulturalnej w kierunku wspólnego tworzenia z mieszkańcami inicjatyw w swojej społeczności lokalnej. Klasyczne podejścia dotyczące kultury i uczestnictwa w niej w sposób wyraźny oddzielają twórców i animatorów kultury od jej odbiorców, próbując uchwycić w sztywne ramy to, co ze swej natury jest procesem. Jak zauważają m.in. autorzy publikacji Praktyki kulturalne Polaków 1 podziały takie są nieadekwatne do opisu żywej kultury i jej funkcji w społecznościach. Domy kultury mają obecnie przede wszystkim nie tyle budować kapitał kulturowy (funkcja edukacyjna), ale kapitał społeczny mieszkańców. Ma nastąpić wyjście z upowszechniania działań kulturalnych, edukacji w kierunku budowania wzajemnych relacji między mieszkańcami. Podobnie autorzy programu Dom Kultury+ wskazują na istotny wymiar partycypacyjny kultury: Celem strategicznym programu Narodowego Centrum Kultury Dom Kultury+ Inicjatywy lokalne jest inicjowanie działań służących wzmocnieniu zaangażowania domów kultury w życie społeczności lokalnej, odkrywaniu i rozwijaniu potencjału i kapitału kulturowego jej członków oraz kulturotwórczych zasobów społeczności. Program ma angażować do realizacji nowatorskich działań animacyjnych projektowanych w oparciu o przeprowadzoną wcześniej diagnozę i poddane ewaluacji, a ukierunkowane na bezpośrednią i bliską współpracę z przedstawicielami społeczności lokalnej. Główny nacisk programu położony jest na nawiązywanie przez dom kultury stałych relacji z mieszkańcami miejscowości, na terenie, którym działa. Odkrywanie talentów i wzmacnianie potencjału społecznego ma owocować stworzeniem wspólnych projektów na rzecz społeczności lokalnych i przestrzeni publicznej. 2 Punktem wyjścia jest to, że każda działalność w sferze kultury, sportu czy turystyki jest wartościowa. Potencjał jest w każdym, bowiem każdy człowiek ma zainteresowania, potrafi coś zrobić czy wie coś ciekawego w swojej dziedzinie. Wystarczy tylko chcieć podzielić się swoimi umiejętnościami czy wiedzą z innymi. Kultura nie jest przecież tylko dobrem zastanym, ale zmienia się dzięki temu, że każdy z nas z nią obcuje i dostosowuje do swoich potrzeb kultura jest 1 Drozdowski R., Fatyga B., Filiciak M., Krajewski M., Szlendak T., Praktyki kulturalne Polaków, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2014r. 2 str. 3

4 żywa. 3 Diagnoza miała na celu zbadanie potencjału mieszkańców i wsparcia instytucjonalnego "Gmina Jastków- gmina ludzi z inicjatywą" dla ich działań. W niniejszym dokumencie zostały zebranie pomysły mieszkańców gminy Jastków. Realizacja inicjatyw będzie natomiast działaniem samych mieszkańców gminy Jastków z pomocą pracowników Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Jastkowie. Celem działań było zbadanie potencjału mieszkańców do realizacji własnych inicjatyw, obszaru ich zainteresowań, zebranie wachlarza pomysłów oraz zastanowienie się nad możliwościami ich realizacji. Inicjatywy mieszkańców powinny wzmacniać stałe relacje z mieszkańcami miejscowości, na terenie których działają. Działania powinny nawiązywać bezpośrednią i bliską współpracę z przedstawicielami społeczności lokalnej. Wspólne odkrywanie talentów mieszkańców i wzmacnianie kapitału społecznego powinny owocować stworzeniem wspólnych inicjatyw na rzecz społeczności lokalnych. Myślą przewodnią wszelkich działań mieszkańców powinna być wypowiedź jednej z badanych osób, że talenty są, ale ukryte w naszej wsi. Integrująca, sprzyjająca rozwojowi kapitału społecznego na wsi, rola kultury wydaje się oczywista. Działające na obszarach wiejskich instytucje kultury, z uwagi na względnie niewielką grupę odbiorców ich oferty, są bardziej niż instytucje w większych miastach uzależnione od inicjatywy i zaangażowania mieszkańców. Kultura, rozumiana zarówno jako działania artystyczne, podejmowane w środowiskach wiejskich lub kierowane do wiejskiej publiczności, a także jako animacja uczestnictwa mieszkańców wsi w kulturze wydaje się zatem jednym z najbardziej adekwatnych obszarów interwencji na rzecz poprawy tworzenia kapitału społecznego wsi. Działalność GOKiS czy też innych instytucji związanych z obszarami kultury, sportu czy turystki nie zadowoli wszystkich, jest to oczywisty wniosek. Każdy ma swoje życie i swoje potrzeby. Diagnoza jest próbą przybliżenia i ujednolicenia różnych scenariuszy życia mieszkańców gminy, próbą wychwycenia sensu podejmowanych działań w sferze kultury, sportu czy turystki. Diagnoza to mapa wspólnych pomysłów integrujących społeczność, ukazujących mieszkańców - ich talenty i przedstawiających wzajemnie siebie. Diagnoza jest dialogiem, gdzie można było wyrazić swoją opinię i przypatrzeć się, co też inni myślą. W diagnozie będziemy odwoływać się, więc do dynamicznego rozumienia uczestnictwa w kulturze, takiego, w którym 3 Więcej o tej perspektywie można poczytać w: pdf str. 4

5 każda ze stron wpływa na sytuację i może ją modyfikować, natomiast jedną z najistotniejszych cech wspólnego tworzenia kultury, z perspektywy społeczności lokalnych, jest funkcja więziotwórcza. Potrzeby mieszkańców są różne, coraz bardziej rozległe. Aspiracją instytucji jest nie tylko sprostać potrzebom z zakresu przedstawionej oferty, ale przede wszystkim być animatorem/inicjatorem budowania wzajemnych relacji, aby mieszkańcy aktywnie włączali się w życie GOKiS-u. 2. Kilka słów o gminie Gmina Jastków położona jest w środkowej części województwa lubelskiego, w powiecie lubelskim, w północno-wschodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego, będącego częścią Wyżyny Lubelskiej - krajobraz w tej okolicy jest bardzo malowniczy, pełen łagodnych wyniesień i stawów 4. Gmina podzielona jest na 25 sołectw. Największe pod względem terytorium to: Moszna, Panieńszczyzna i Ługów. W gminie mieszka 13 tysięcy mieszkańców. Największe sołectwa pod względem liczby mieszkańców to: Panieńszczyzna , Dąbrowica , Płouszowice- Kolonia 993, Snopków 928, Marysin 908, Jastków 815. Gmina od roku 1993 przyjęła status gminy ekologicznej, a w 1995 roku otrzymała III nagrodę w konkursie na najbardziej ekologiczną gminę w Polsce. Na terenie gminy znajdują się zarówno ciekawe zabytki, jak i tereny przyrodnicze. Przez Urząd Gminy Jastków został opracowany Gminny Program Opieki nad Zabytkami i w tym dokumencie zainteresowane osoby mogą przybliżyć sobie historię gminy Jastków, zabytki jakie występują w gminie oraz zapoznać się z oceną stanu dziedzictwa kulturowego. 5 W diagnozie pokazano jedynie zwięzłe informacje dotyczące zabytków w celu przybliżenia zasobów gminy. W Dąbrowicy znajdują się ruiny zamku z XIV wieku, należącego do rodziny Firlejów. W Jastkowie w dniach 31 lipca 3 sierpnia 1915 miała miejsce bitwa 6. W 1931 odbyła się uroczystość odsłonięcia nowego pomnika na Cmentarz Legionistów Polskich w Jastkowie Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/290 z Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/1007 z str. 5

6 Obecnie trwają intensywne przygotowania do obchodów 100-lecia rozegranej na tym terenie bitwy. W Narodowym Archiwum Cyfrowym można obejrzeć zdjęcia związane z tym wydarzaniem 9. W Panieńszczyźnie w rejestrze zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę wpisany jest zespół pałacowy: pałac, kordegarda oraz park We Wsi Ługów znajduje się zespół dworski (dwór i park) 12. Ponadto we wsi znajduje się: pomnik, obelisk, budynek dawnej szkoły podstawowej oraz mogiła ziemna z czasów II wojny światowej. Moszenki posiadają zespół dworski: relikty parku z otoczeniem, dwór W Snopkowie znajduje się zespół pałacowy: pałac, park W Tomaszowicach znajduje się zespół pałacowy (pałac, kaplica, park, ogrodzenie) z 2 połowy XIX 17. W gminie oznakowane są szlaki rowerowe, które łączą ze sobą zwiedzanie zabytków jak i korzystanie z przyrodniczych walorów gminy Dolina Ciemięgi to interesujący obszar z bogatym zbiorowiskiem roślinnym. Obok malowniczego krajobrazu i walorów czystego środowiska niewątpliwą atrakcją dla mieszkańców i turystów jest unikalna flora i fauna, którymi zainteresowani są naukowcy 20. Na terenie gminy Jastków działają trzy kluby sportowe. We wsi Tomaszowice znajduje się Klub Piłkarski Legion Tomaszowice, który został założony w W klubie działa jedna sekcja piłkarska, która skupia siedem drużyn. Wizytówką klubu jest zespół seniorów występujący w rozgrywkach V ligi, który obecnie występuje pod nazwą Legion - Koziołek. W ciągu roku odbywają się liczne imprezy rekreacyjno-sportowe. Działalność klubu to także organizacja obozów sportowych i zajęć rekreacyjnych w czasie ferii zimowych oraz wakacji. W gminie funkcjonuje Klub Sportowy Dąbrowica, którego drużyna piłkarska występuje na boiskach lubelskiej VI ligi. W gminie Jastków jest szachowy Ludowy Uczniowski Klub Sportowy "Tempo" Ożarów Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/736 z Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/737 z Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/799 z Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/528 z Rejestr zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa - A/723 z i z str. 6

7 W gminie Jastków działa Gminny Klub Krajoznawczo -Turystyczny ORNAK. Klub promuje aktywy odpoczynek m.in. doskonali umiejętności posługiwania się mapą i orientacji w terenie. Dzieci i młodzież w gminie mają możliwość działania w drużynie harcerskiej ZHR, która powstała Jastkowie. Gmina posiada boiska wielofunkcyjne przy szkołach w Snopkowe i Jastkowie. Ponadto posiada boiska w Tomaszowicach, Dąbrowicy, Ożarowie i Mosznie 21. Warta uwagi jest inicjatywa młodzieży z Jastkowa, która sama zorganizowała sobie boisko i zawody w piłce siatkowej 22. Na terenie gminy Jastków działa od 1949 roku Gminna Biblioteka Publiczna. Posiada trzy filie: w Dąbrowicy, Ożarowie i Tomaszowicach. W bibliotekach organizowane są wystawy, konkursy, spotkania autorskie, czytanie książek, warsztaty np. plastyczne i komputerowe. Działania biblioteka kieruje do wszystkich mieszkańców gminy 23. W gminie działają liczne organizacje pozarządowe. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Jastkowskiej to lokalne stowarzyszenie, którego działania koncentrują się na realizacji programów poprawiających jakość życia i nauki, spędzania czasu wolnego, przygotowywania imprez kulturalnych oraz sportowych, inspirowania integracji międzypokoleniowej i pomocy materialnej 24. Aktywne w gminie jest Stowarzyszenie U Źródeł Ciemięgi w Miłocinie. Obecnie organizacja realizuje projekt Moja ojczyzna Mój sport Moja duma i radość...", który został dofinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Celem projektu jest zwiększenie zaangażowania społecznego mieszkańców w lokalne inicjatywy kulturalno sportowe 25. W bazie ngo.pl można znaleźć inne organizacje działające na terenie gminy 26. Mieszkańcy są informowani o wydarzeniach kulturalnych, sportowych czy turystycznych najczęściej przez stronę Urzędu Gminy Jastków - oraz poprzez Gazetę Jastkowską. Mieszkańcy chcą jednak, aby informacje o wydarzeniach były zamieszczane również na plakatach np. na tablicach informacyjnych, niestety nie są one dostępne we wszystkich wsiach. Problem jest również dystrybucja plakatów. Warto w tym zakresie rozważyć wsparcie sołtysów czy str. 7

8 też wolontariuszy pozyskanych ze szkół. Rysunek 1. Zdjęcia tablic informacyjnych w gminie Jastków 3. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie Do siedziby GOKiS-u można przyjechać autobusem MPK z Lubina. Naprzeciwko bramy wejściowej znajduje się przystanek autobusowy. Mieszkańcy często zostawiają rowery przy ogrodzeniu na terenie GOKiS-u. Na terenie Ośrodka znajduje się biblioteka (w budynku GOKiS-u), kuźnia, plac zabaw, scena widowiskowa oraz trawiaste boisko. W bliskim sąsiedztwie jest parafia oraz Dom Spotkań Caritas Archidiecezji Lubelskiej, pod którego opieką są ruiny zamku z XIV wieku należącego do rodziny Firlejów 27. W samym budynku GOKiS-u znajdują się pomieszczenia administracyjne, zaplecza sanitarne, sala warsztatowa oraz widowiskowa. Korytarze 27 str. 8

9 są wykorzystywane na wystawy. Niestety dojście do sceny widowiskowej czy do sali warsztatowej jest utrudnione dla osób starszych i niepełnosprawnych. Widoczne są bariery architektoniczne (schody). Ograniczona liczba sal w budynku jest dużym utrudnieniem w rozszerzeniu oferty kulturowej dla mieszkańców przez Ośrodek. Grafik sal jest podporządkowany głównie zajęciom Zespołu Pieśni i Tańca. Brama wejściowa Wejście do budynku Scena letnia Plac zabaw str. 9

10 Kuźnia Boisko Sala warsztatowa Sala widowiskowa Rysunek 2. Siedziba Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Jastkowie zs. W Dąbrowicy Zespół GOKiS-u składa się z dyrektora, który zarządza wszystkimi działaniami ośrodka, specjalisty ds. administracyjno-kadrowych (osoba ta jednocześnie jest organizatorem festynów i innych wydarzeń, współpracuje z Kołami Gospodyń Wiejskich, pozyskuje środki pisząc granty czy wnioski), inspektor ds. kultury (osoba prowadzi zajęcia teatralne, organizuje festiwale i inne wydarzenia, współpracuje z KGW). Zespół jest pełen energii i pomysłów, a ich zaangażowanie w rozwijanie oferty GOKiS-u warte uwagi. Wsparcie tych osób przy realizacji diagnozy było bardzo cenne (pomoc w poznaniu gminy, dystrybucja ankiet, wsparcie w zebraniu grup fokusowych i uczestniczenie w wywiadach). Dodatkowo zespół składa się z instruktorów zajęć przedszkolnych, referenta ds. garderoby oraz pracowników gospodarczych oraz głównej księgowej. Organizacja wydarzeń GOKiS-u opiera się przede wszystkim na realizacji ich w terenie, warto przeanalizować str. 10

11 czy wsparcie techniczne w tym zakresie jest wystarczające. Ośrodek posiada stronę internetową - oraz konto na portalu społecznościowym - (niestety nie ma o tym informacji na stronie GOKiS-u). Na stronie przedstawiane są m. in. relacje z bieżących wydarzeń, kalendarze imprez kulturalno-sportowych (w kalendarzu imprez sportowych zawarta jest i oferta wydarzeń turystycznych), oferta GOKiS-u wraz z krótkim opisem charakteru zajęć oraz zdjęcia z zrealizowanych wydarzeń. GOKiS na swojej stronie promuje osoby, które posiadają cenną wiedzę i umiejętności twórca ludowy 28 oraz kowal 29. Warto ten pomysł dalej realizować i prezentować nowe osoby, które są cenione w gminie w zakresie kultury, sportu i turystyki. Strona GOKiS-u jest bardzo atrakcyjna wizualnie, natomiast, sprawia trudności w znalezieniu aktualnych wiadomości. Dział aktualności przeważnie relacjonuje wydarzenia, które już miały miejsce. Trudno też czasem dotrzeć do informacji dotyczących terminów poszczególnych zajęć. Warto stworzyć proste kalendarium wydarzeń (łącznie, ze wszystkich kategorii: sportowych, kulturalnych, turystycznych; akcyjnych i cyklicznych) i wyeksponować do niego czytelny link na stronie głównej 30. Informacje o zajęciach i wydarzeniach rozwieszane są również na tablicach wewnątrz budynku i na zewnątrz oraz rozsyłane do Urzędu Gminy Jastków (zamieszczone są na stronie gminy w aktualnościach), do sołtysów, przewodniczących KGW, szkół i parafii. Rysunek 3. Tablice informacyjne w GOKiS-ie Strona przykładowa - str. 11

12 GOKiS ma trudne zadanie w realizacji swojej oferty dla mieszkańców ze względu na to, że jest gminą wiejską, ale położoną blisko Lublina. Mieszkańcy gminy korzystają z oferty kulturalnosportowej Nałęczowa czy Lublina. W szczególności mieszkańcy Dąbrowicy, położonej blisko miasta, są osobami, które niedawno sprowadziły się z Lublina i często porównują ofertę ich ośrodka z lubelską ofertą. Jastków jest też gminą bardzo rozległą o różnej charakterystyce poszczególnych miejscowości. Wsie położone dalej od Lublina mają charakter typowo rolniczy, podczas gdy Dąbrowica, Marysin i okolice to bardziej podlubelskie sypialnie. Jednocześnie, tylko dla tych miejscowości, geograficznie położonych bliżej miasta, GOKiS ma szansę być domem kultury w klasycznym tego słowa znaczeniu, czyli miejscem odwiedzanym kilka razy w tygodniu, np. na cykliczne zajęcia. Inne potrzeby mają natomiast mieszkańcy z innych wsi. Każda wieś chce mieć swoje miejsce spotkań czy swój festyn. Jest to naturalne dążenie i ukazuje jak ważna dla mieszkańców jest integracja w swojej lokalnej społeczności i eksplorowanie tożsamości swojego miejsca. Problemem gminy, miedzy innymi z dotarciem do GOKiS-u, jest komunikacja publiczna. Odbywa się ona w zasadzie tylko na trasach z poszczególnych wsi do Lublina, co sprawia, że dojazd bez samochodu z wielu miejsc jest skomplikowany. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie zs. w Dąbrowicy realizuje działania związane z obszarem kultury, sportu i turystyki. GOKiS proponuje mieszkańcom gminy następującą ofertę zajęć: zajęcia plastyczne i teatralne, lekcje tańca ludowego, naukę śpiewu i gry na różnych instrumentach oraz rytmikę. W Szkole Podstawowej w Ożarowie realizowane są zajęcia teatralne dla grupy młodszej i starszej Iskierki oraz wokalno-taneczne. W SP w Snopkowie realizowane są zajęcia z rękodzieła oraz plastyczne. W SP w Tomaszowicach jest chór, a w gimnazjum w Jastkowie zespół wokalny oraz chór. W siedzibie GOKiS realizowane są zajęcia plastyczne i teatralne dla dzieci i młodzieży od 7 lat do 15 lat. Pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Jastkowie z/s w Dąbrowicy działa Zespół Pieśni i Tańca "Dąbrowica", który został utworzony w 1970 roku (w 2015 roku Zespół obchodzi 45-lecie swojego istnienia). Zespół występował w kraju i zagranicą, m.in. w Norwegii, Dani, Niemczech, na Litwie, Węgrzech i w Rumunii. Ma w swoim dorobku liczne nagrody. Obecnie zespół liczy 100 tancerzy i ośmioosobową kapelę ludową. str. 12

13 Ponadto w GOKIS-ie działa Orkiestra Dęta Gminy Jastków 31. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie zs. w Dąbrowicy prowadzi Kluby Przedszkolaka w miejscowościach: Dąbrowica, Tomaszowice, Snopków, Ługów, Ożarów, Jastków, Moszenki i Sieprawice 32. GKKT ORNAK czyli Gminny Klub Krajoznawczo-Turystyczny Ornak od 2013 rozpoczął formalnie swoją działalność przy Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu. Klub ten zajmuje się organizacją różnych form turystyki aktywnej dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Organizowane są rajdy turystyczne (w tym wyprawy górskie), spływy kajakowe, rodzinne spacery oraz marsze na orientacje. Koła Gospodyń Wiejskich mają natomiast organizowane wycieczki turystyczne 33. Tabela 1. Oferta sportowa GOKiS-u 34. Grupa wiekowa Oferta Miejsce Miejscowość Dzieci SP Zespołowe Gry Sportowe sala sportowa Jastków Ożarów Dzieci i młodzież Piłka Nożna sala sportowa boisko (sezon letni) Jastków Ożarów Dzieci i młodzież Piłka Nożna sala sportowa Jastków boisko (sezon letni) Młodzież Piłka siatkowa sala sportowa Jastków Młodzież Zespołowe Gry sala sportowa Jastków Sportowe Dzieci i młodzież Piłka Nożna sala sportowa boisko (sezon letni) Płouszowice Dąbrowica Dzieci i młodzież Piłka Nożna sala sportowa boisko (sezon letni) Jastków Tomaszowice Młodzież oraz dorośli Zajęcia ruchowe - sala GOKiS Dąbrowica FITNESS Seniorzy Zajęcia ruchowe sala GOKiS Dąbrowica GOKiS organizuje oprócz działań w sferze kultury i turystyki organizuje zajęcia sportowe. Dla dzieci i młodzieży realizowane są zajęcia z: piłki nożnej, koszykówki, piłki siatkowej, tenisa stołowego, aerobic i taniec nowoczesny. Powyższe zajęcia odbywają się na terenie Ośrodka oraz poza nim, między innymi w szkołach zlokalizowanych na terenie gminy Jastków np. w Jastkowie i Ożarowie. Dzieci z innych wsi mają zapewniony transport, aby mogły uczestniczyć w zajęciach str. 13

14 sportowych. Dorośli mają natomiast w siedzibie GOKiS-u zajęcia ruchowe. GOKiS organizuje również różne turnieje i imprezy sportowe o zasięgu gminnym, powiatowym oraz wojewódzkim. Imprezy te skierowane są do dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Do największych cyklicznych imprez należą między innymi: Bieg Przełajowy Szlakiem Dąbrowicy, Turniej Tańca Hip-Hop i Freestyle 35. Najwięcej organizowanych imprez sportowych skierowanych jest dla dzieci z następujących dziedzin: tenis stołowy, piłka siatkowa, siatkówka plażowa, koszykówka, mini piłka ręczna dla chłopców i dziewczyn, szachy, mini piłka nożna dziewcząt i chłopców, czwórbój lekkoatletyczny dziewcząt i chłopców, taniec - HIP HOP oraz bieg przełajowy. Młodzież ma mniej zorganizowanych turniejów, a dorośli mogą jedynie brać udział w imprezach sportowych z piłki siatkowej, koszykówki oraz tenisa. Tabela 2. Oferta imprez sportowych dla grup wiekowych w 2015 roku 36. Rodzaj imprezy sportowej Termin Dzieci Akcja zimowa - Ferie na Sportowo Styczeń Turniej Tenisa Stołowego Drużynowego Luty Turniej piłki siatkowej o mistrzostwo gminy Jastków Luty Turniej Tenisa Stołowego Luty Turniej Mini Piłki Ręcznej dl Dziewcząt i Chłopców Luty Gminna Szkolna Liga Szachowa- 5 Turniejów Luty, Marzec, Kwiecień, Maj, Czerwiec Indywidualny Turniej Tenisa Stołowego o Mistrzostwo Gminy Jastków Marzec Turniej tańca Hip Hop Kwiecień Turniej mini piłki nożnej dziewcząt i chłopców Kwiecień Wiosna w lesie Maj Festyn rodzinny Turniej Siatkówki Plażowej o Puchar Wójta Gminy Maj Jastków Czwórbój lekkoatletyczny dziewcząt i chłopców Czerwiec Wypoczynek letni Lipiec Letnia Szkółka Piłkarska Sierpień Indywidualny turniej tenisa stołowego dziewcząt i chłopców Październik Turniej Koszykówki Mężczyzn o Mistrzostwo Gminy Jastków Październik Turniej Mini koszykówki dziewcząt i chłopców Listopad Młodzież Turniej piłki siatkowej o mistrzostwo gminy Jastków Luty Turniej Tenisa Stołowego Luty Indywidualny Turniej Tenisa Stołowego o Mistrzostwo Gminy Jastków Marzec str. 14

15 Rodzaj imprezy sportowej Młodzież Turniej tańca Hip Hop Turniej mini piłki nożnej dziewcząt i chłopców Wiosna w lesie Festyn rodzinny Turniej Siatkówki Plażowej o Puchar Wójta Gminy Jastków Wypoczynek letni Indywidualny turniej tenisa stołowego dziewcząt i chłopców Turniej Koszykówki Mężczyzn o Mistrzostwo Gminy Jastków Dorośli Turniej piłki siatkowej o mistrzostwo gminy Jastków Turniej Tenisa Stołowego Indywidualny Turniej Tenisa Stołowego o Mistrzostwo Gminy Jastków Wiosna w lesie Turniej Koszykówki Mężczyzn o Mistrzostwo Gminy Jastków Termin Kwiecień Kwiecień Maj Maj Lipiec Październik Październik Luty Luty Marzec Maj Październik Warte uwagi jest sprawne funkcjonowanie Kół Gospodyń Wiejskich w gminie Jastków 37. GOKiS swoją opieką otacza amatorski ruch ludowy. W gminie funkcjonuje 12 grup KGW, które działają mniej lub bardziej aktywnie od 70 lat 38. KGW są w następujących miejscowościach: Piotrawin od 1936r; Ożarów od 1961r; Panieńszczyzna od 1965r; Dąbrowica od 1932r; Sieprawki od 1986r; Miłocin od 2000r; Ługów od 1935r; Moszenki od 1937r; Tomaszowice od 1961r; Kol. Płouszowice od 2004r; Moszna od 2011, Sługocin - Wysokie od 2015 roku. Niedługo dołączy nowe koło w Marysinie. Koła Gospodyń Wiejskich liczą obecnie 180 osób. Swoją działalnością koła nie tylko podtrzymują tradycję folkloru ludowego i przekazują go kolejnym pokoleniom, ale także starają się animować lokalne społeczności, integrować je oraz tworzyć inicjatywy dla różnych grup. Najważniejsze wydarzenia kulturalne, w których uczestniczą wszystkie Koła to: Dzień Kobiet, Festiwal Wielkanocny, Jarmark Firlejowski oraz Dożynki. Panie uczestniczą również w warsztatach oraz w wycieczkach organizowanych przez GOKiS. Forma działalności KGW: Kulinarna (wspólne gotowanie, prezentacja własnych wyrobów na konkursach, festynach). Przygotowanie wieńców, przedstawień czy przyśpiewek na Dożynkach i innych festynach. Kultywowanie obrzędów Forma organizacji społecznych, która przetrwała w Polsce od 150 lat. W ostatnich latach widoczna jest reaktywacja KGW w wielu gminach. Koła nie są zrzeszone, nie ma ich w rejestrze, stąd trudno oszacować skalę zjawiska. W większości nie mają osobowości prawnej. str. 15

16 Wyjazdy. Organizacja spotkań dla mieszkańców wsi. Panie z KGW współpracują z GOKiS-em. Niestety współpraca ta powoduje nadwyrężenie wizerunku Ośrodka, bowiem pojawiają się głosy, że główna forma aktywności GOKiS-u skierowana jest na Koła (oraz Zespół Pieśni i Tańca). Należy jednak zauważyć, że Koła są miejscem gdzie GOKiS może działać, wspierać i stymulować inicjatywy, które mogą być pomocne w dotarciu do lokalnych społeczności. Panie najczęściej współpracują z GOKiS w ramach organizacji np. festynów czy organizacji spotkań dla mieszkańców gminy, czasem także swoich wsi. Panie bardzo angażują się w działalność Koła np. posiadają własne stroje, organizują spotkania cykliczne, wspierają się wzajemnie. W Kołach pojawiają się również młode osoby, które wprowadzają nowe pomysły, nową energię w działalność np. organizowane są spotkania wymiany ubrań. Panie z Kół widzą swoją misję w integracji społeczności lokalnej. Brak siedziby utrudnia jednak wszelkie działania, chociaż Koła posiadają duży potencjał w inicjowaniu działań w swoich wsiach. W celu promocji swojej działalności warto jednak odświeżyć wizerunek - dodać nowe, współczesne elementy. GOKiS może również zaproponować wsparcie dążące do profesjonalizacji zarządzania kołami, dające kierowniczkom kół kompetencje organizacyjne, motywacyjne, pozyskiwania funduszy i pisania projektów czy też interpersonalne. Warto zaprosić panie do wspólnego planowania przygotowanej dla kół oferty, albo nawet zaproponować rodzaj minigrantów, tak, żeby uczestniczki kół mogły same zaproponować i przygotować wydarzenia, które uważają za ważne w ich miejscowości. Według badania realizowanego w 2013 roku przez GOKiS zainteresowanie Pań z Kół Gospodyń Wiejskich to: Gotowanie - mają doświadczenie w tym zakresie i co najważniejsze lubią to robić. Robótki ręczne. Rozwiązywanie krzyżówek. Telewizja, seriale. Muzyka. Czytanie książek, gazet. str. 16

17 Sport panie chętnie spacerują czy też jeżdżą rowerem ciekawymi trasami. Zabawy z wnukami, dziećmi. Florystyka. Folklor - panie chcą i pielęgnują tradycje ludowe. Plastyka - przede wszystkim interesują Panie robótki ręczne, ale i ceramika. Ponadto: malowanie na szkle, papieroplastyka, biżuteria z filcu, ozdoby świąteczne. Oprócz powyższych Panie chciałaby mieć zajęcia komputerowe, ponieważ korzystają z komputera w celu sprawdzenia poczty, zapłacenia rachunków, kontaktu z bliskimi, czytają wiadomości, ale i sprawdzają przepisy. Ciekawe dla Pań są również warsztaty dotyczące urody, zdrowia, czy pierwszej pomocy (zajęcia z tego zakresu były już realizowane i Panie były z nich bardzo zadowolone). Przykłady inicjatyw związanych z działalnością Kół Gospodyń Wiejskich: Koła chcą kultywować tradycję. Spotkania z osobami, którzy są historią czy też znają historię okolicy byłyby pomocne w poznaniu dziedzictwa kulturowego. Przydałyby się również warsztaty z pielęgnowania tradycji. W tym celu pomocne byłyby spotkania z historykami czy etnografami, z którymi Panie z KGW wspólnie przybliżą lokalne potrawy, rękodzieło czy obrzędy. Panie mogłyby natomiast młodzież uczyć przyśpiewek, dla dzieci zorganizować zajęcia z rękodzieła, natomiast dla napływowych mieszkańców przeprowadzić spotkania przybliżające lokalną historię i tradycję. Młode osoby mogłyby natomiast wesprzeć Panie z KGW pozyskując informacje we własnych rodzinach dotyczące historii związanych z gminą/wsią. Opracowany materiał można zaprezentować na wystawie, na spotkaniach z mieszkańcami. Koła w celu promocji swojej działalności mogłyby robić kronikę swoich działań w celu ich upamiętnienia. Do kroniki warto zaangażować dzieci, niech piszą teksty, robią zdjęcia, ilustracje - dla nich to zabawa, a kronika nie jest wtedy formalna, ale nabiera życia i każdy na nią chętnie spojrzy. Panie z Kół Gospodyń Wiejskich lubią gotować i chcą się dalej rozwijać w tym zakresie gotowanie, pieczenie ciast i mięs, robienie sałatek, obiadów, przystawek, sosów, dekoracji. KGW mogłoby zorganizować warsztaty gotowania dla innych mieszkańców czy też wymieniać regionalne przepisy np. między kołami z innych gmin. Można też sprawdzić czy str. 17

18 różnice w przepisach są już na poziomie gminy. Panie mogłyby wydać swoją książkę kulinarną zdjęcia swoich potraw, własne opisy. Można zorganizować też spotkanie z osobą, która przybliży kuchnię regionalną. Panie lubią rozwiązywać krzyżówki. Można zorganizować konkurs na ułożenie krzyżówki o gminie, swojej wsi. Na festynie można wtedy zorganizować konkurs, kto szybciej rozwiąże krzyżówkę. Oglądanie telewizji jest jednym z zainteresowań Pań z KGW. Można zatem nakręcić własny film o mieszkańcach. Warto w tym zakresie zorganizować dla młodzieży warsztat np. jak pisać scenariusz, jak montować filmy. Dzieci/młodzież niech zrobią film o swoich mamach, babciach o tym jak robią np. pierogi, pisanki, przygotowują wieniec. Panie lubią śpiewać. Nagrywając stare przyśpiewki, piosenki, kołysanki mogłyby ocalić je od zapomnienia. Panie, które lubią czytać mogłyby polecać ciekawą książkę czy artykuł. Taka lista powinna być zamieszczona np. w bibliotece. Panie mogłyby pisać bajki dla dzieci. W tym celu warto zorganizować warsztaty z pisania bajek czy legend. Panie z KGW często spędzają czas z dziećmi, a najczęściej z wnukami. Można zorganizować warsztaty pomocne w wychowaniu np. jak się bawić i uczyć z dziećmi, jak rozwiązywać problemy w rodzinie. Jednym z zainteresowań Pań z KGW jest ogrodnictwo. Panie mogłyby się z mieszkańcami wymaniać szczepkami roślin. Warto zorganizować też spotkania jak np. dbać o rośliny. Ciekawym pomysłem Pań z Koła jest organizacja konkursu na najpiękniejszy ogródek. Koła integrują społeczność, ale trudno wejść do grupy, ponieważ panują relacje koleżeńskoprzyjacielskie. Możliwe, że ich członkiniom przydałyby się także warsztaty dotyczące relacji w grupie, radzenia sobie z konfliktami. Warto rozważyć organizację spotkania pozwalającego na wspólne zdefiniowanie celów działania KGW, stworzenie strategii i pomysłów na to, jak otworzyć się na nowe osoby i jak je zaprosić do siebie. str. 18

19 Inicjatywy GOKiS-u Jedną z ciekawych inicjatyw GOKiS-u realizowaną w 2014 roku było stworzenie razem z mieszkańcami galerii lokalnego dziedzictwa Gminy Jastków. Stare zdjęcia ze swojej miejscowości należało przesłać mailem do GOKiS-u - Pochwalmy się naszą historią... zdjęcia ślubne, przy żniwach czy pod kościołem... odkryjmy dawną gminę... dawne stroje, fryzury... stare już nie istniejące budynki... i ich mieszkańców! Jak wyglądali nasi pradziadkowie, kim byli, jak mieszkali, co robili w wolnym czasie? Lokalna rekonstrukcja! 39 Inna inicjatywa warta uwagi to zorganizowana potańcówka we wrześniu 2014 roku. W wywiadach i ankietach pojawia się propozycja kontynuacji w takiej formie imprez cyklicznych. Rysunek 4. Plakat informujący o Potańcówce dla mieszkańców. Ciekawą imprezą cykliczną jest organizowany przez GOKiS Jarmark Firlejowski 40. Jest on jest jedną z wielu cyklicznych wydarzeń kulturalnych zaplanowanych na okres w ramach wieloletniego projektu Siedem wieków Dąbrowicy uroczystych obchodów 700-lecia założenia miejscowości Dąbrowica. Jarmark promuje region od strony kultury i historii związanej z rodem Firlejów. Wzmacnia świadomość historyczną i poczucie tożsamości 39 Facebook GOKiS-u 40 str. 19

20 lokalnej oraz ma zapoczątkować stworzenie szlaku turystycznego - Szlak Firlejowski - który zaczynałby się w historycznej siedzibie rodu Dąbrowicy. Jarmark cieszy się zainteresowaniem mieszkańców gminy. Można tam zapoznać się z tańcami dawnymi, posłuchać o historii rodu Firlejów, obejrzeć twórczość KGW, ale także pokaz walk rycerskich. Osoby lubiące muzykę organową, mają możliwość posłuchania koncertu w Kościele. Dla dzieci organizowane są gry i zabawy. Osoby zainteresowane tańcami mają możliwość potańczenia. Jarmark ma funkcję integracyjną całych rodzin, ale i mieszkańców rdzennych z napływowymi. Osoby o różnych zainteresowaniach tj. taniec, muzyka, rękodzieło, teatr, historia, fotografia, kuchnia mają możliwość ciekawego spędzenia czasu wolnego. Rysunek 5. Plakat informujący o Jarmarku Firlejowskim. Dla osób lubiących robić zdjęcia był zorganizowany w 2013 roku konkurs fotograficzny "Skąd dąb w rowie?" Na stronie została przedstawiona galeria najciekawszych prac str. 20

21 Inicjatywy w gminie W gminie pielęgnowana jest historia miejsca. Ma to szczególny związek z setną rocznicą bitwy pod Jastkowem. Organizowane były sympozja naukowe Z przeszłości Jastkowa 42, Jastków W setną rocznicę bitwy 43 oraz konkursy w szkole podstawowej Jastków - moja gmina (drużyny odpowiadały na pytania z ogólnej wiedzy o gminie Jastków, a także miały za zadanie opracować i zaprezentować: prezentację multimedialną dotyczącą znanej osoby związanej z miejscowością, w której znajduje się szkoła; drzewo genealogiczne rodziny mieszkającej od kilku pokoleń na terenie mojej miejscowości lub w okolicy, piosenkę zachęcającą do odwiedzin gminy Jastków ) 44. Rysunek 6. Plakat informujący o Festynie Rodzinnym. Jedną z imprez cyklicznych organizowanych w gminie jest Festyn Rodzinny. Organizatorem XVI Festynu Rodzinnego jest gmina Jastków. Festyn jest połączeniem wielu działań gminnych _rocznica_bitwy_pod_jastkowem 44 str. 21

22 instytucji takich jak GOKiS, GOPS, UG, GBP czy szkoły. Hasłem przewodnim w tym roku jest - Jesteśmy razem - łączy nas historia. Temat ten nawiązuje do imprez upamiętniających bitwę. Program zawierał prezentację działalności kulturalnej szkół gminy Jastków. Oprócz tego w ofercie znalazły się takie atrakcje: Jastków dawniej i dziś, gry żołnierskie, twierdza szyfrów, poznaj herb Gminy Jastków, gra na orientację, loteria fantowa, gry zręcznościowe, zawody sportowe, strzelnica i przejażdżki łódkami. Ciekawą propozycją dla dzieci i młodzieży było zbieranie pieczątek, które można było zdobyć przy poszczególnych stoiskach wykonując określone zadania. Na Festyn przyjeżdżają osoby nie tylko z gminy, ale i mieszkańcy Lublina. Otwarcie świetlicy w 2014 roku dodało energii do realizacji swoich pomysłów mieszkańcom wsi Moszna. Kółko Rolnicze oraz Koło Gospodyń Wiejskich w Mosznej organizuje Festyn Rodzinny w swojej wsi. Podczas Festynu rozgrywane są mecze piłki nożnej, siatkowej oraz badmintona. Dla najmłodszych są atrakcje: trampoliny, dmuchana zjeżdżalnia, basen z kulkami oraz gry i zabawy. Na zakończenie organizowana jest wspólna zabawa na parkiecie 45. Inne działania KGW organizowane są pod hasłem Jak się chce to Moszna. Były to spotkania z seniorkami, kurs wizażu oraz prawidłowego doboru bielizny. Współpraca KGW i KR z GOKIS-em zaowocowały powstaniem siłowni na powietrzu. 4. Metodologia czyli jak zbierane były informacje do diagnozy Głównym celem realizowanego badania była diagnoza potrzeb kulturalnych, sportowych i turystycznych mieszkańców gminy Jastków oraz ich potencjału do własnej działalności w tym zakresie. Do opracowania dokumentu potrzebna była wiedza o potrzebach/potencjale społeczności lokalnej gminy Jastków oraz ocena działalności i wsparcia w realizacji inicjatyw przez Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Jastkowie. Punktem wyjścia jest teza, że GOKiS to dobro wspólne całej społeczności lokalnej. Wpływ na jego program/ofertę i sposób funkcjonowania zależeć powinien nie tylko od pracowników/pracowniczek i kadry zarządzającej, ale i od samych mieszkańców. Głównym pytaniem postawionym w diagnozie jest: jaki jest potencjał i jakie są potrzeby społeczności lokalnej gminy Jastków w zakresie działalności w obszarze kultury, sportu i turystyki? Diagnoza przeprowadzona została z podziałem na płeć, wiek, miejsce zamieszkania 45 str. 22

23 oraz czas zamieszkania w danej miejscowości. Zakres obszarów badawczych: Wydarzenia z zakresu kultury, sportu i turystyki, w jakich chcieliby mieszkańcy gminy uczestniczyć. Wydarzenia z zakresu kultury, sportu i turystyki jakie chcieliby mieszkańcy gminy inicjować. Pomysły na działania oddolne. Obecne sposoby spędzania czasu wolnego. Obecne uczestnictwo w kulturze, sporcie i turystyce. Bariery uczestnictwa w kulturze, sporcie i turystyce. Znajomość działalności GOKiS. Ocena działalności GOKiS. Źródła informacji o działalności GOKiS. W badaniu korzystano z narzędzi badawczych tj.: Analiza desk-research dotycząca działalności GOKiS w Jastkowie oraz innych instytucji działających w obszarze kultury, sportu i turystyki na terenie gminy. Wywiady grupowe (FGI). Wywiady fokusowe zostały przeprowadzone z Paniami z Kół Gospodyń Wiejskich. Zrealizowano 4 wywiady. Wywiady pogłębione (IDI). Wywiady polegające na swobodnej rozmowie z mieszkańcami gminy. Zrealizowano 4 wywiady. Warsztat kreatywny/partycypacyjny. Rozszerzona forma wywiadu fokusowego, realizowana w konwencji warsztatu, wzbogacona o aktywne metody pracy, takie jak: mapa gminy, prace w parach nad przygotowaniem oferty wydarzeń i zajęć dla poszczególnych grup wiekowych. Ankieta on-line na stronie internetowej GOKiS-u, Facebook-u oraz na stronie gminy. Wywiad z pracownikami/pracowniczkami GOKiS-u, którego celem było uzyskanie informacji dotyczących realizacji działań Ośrodka i komunikacji z mieszkańcami/mieszkankami gminy. Zrealizowano 3 wywiady z pracowniczkami i dyrektorem GOKiS-u. Ankieta papierowa udostępniana przez sołtysów oraz pracowniczki GOKiS-u str. 23

24 mieszkańcom gminy. Obserwacja uczestnicząca na Festynie Rodzinnym połączona z rozmowami z mieszkańcami. Ankieta wydzieranka rozdawana na Festynie Rodzinnym. Wyklejanka. Plakat z pytaniem o interesujące dla mieszkańców zajęcia i przedsięwzięcia, który był rozwieszony w przestrzeni Festynu Rodzinnego. Uczestnicy Festynu byli zapraszani do zapisania na samoprzylepnych karteczkach swoich pomysłów i przyczepienie ich do plakatu. 5. Dane z badań Wywiady fokusowe Przeprowadzono 4 wywiady fokusowe: w Piotrawinie, Miłocinie, Płouszowicach i Ożarowie. W każdej z tych miejscowości większość uczestników stanowiły Panie z Kół Gospodyń Wiejskich. Towarzyszyli im zaproszeni mieszkańcy. Zazwyczaj był też obecny sołtys. Większość uczestników posiada staż zamieszkania w gminie dłuższy niż 5 lat, co oznacza, że ich wiedza i znajomość warunków lokalnych jest dobrze ugruntowana. Rysunek 7. Zdjęcia z wywiadu w KGW str. 24

25 Większość mieszkańców jest zadowolona z rozwoju i funkcjonowania gminy. Wskazywane są natomiast problemy z komunikacją, które są obecne wzmożone przez roboty drogowe. Mieszkańcy większości wsi, chcąc dojechać do GOKiS-u komunikacją publiczną musieliby dojeżdżać najpierw do Lublina. Trudnością jest również to, że Dąbrowica, w której mieści się GOKiS, znajduje się na uboczu od głównej trasy komunikacyjnej. Mieszkańcy na wywiadzie poruszali również kwestie lokalowe brak świetlicy lub etap jej rozwoju. Czasem też (zwłaszcza w Ożarowie) skarżyli się na brak chęci działania przez mieszkańców. Spędzanie czasu wolnego Mieszkańcy poszczególnych miejscowości zgodnie wskazują, że czasu wolnego mają bardzo niewiele, zwłaszcza w lecie. Spędzają go najczęściej na pracach przydomowych, w ogrodzie, z dziećmi czy wnukami. Panie wspominały o pracy w Kole Gospodyń Wiejskich, czasem dołączają do nich panowie. W niektórych miejscowościach (Miłocin, Płouszowice) organizowane są, w grupach zaprzyjaźnionych mieszkańców związanych z KGW, różnego rodzaju spotkania towarzyskie np. imieniny, andrzejki. Panie z KGW chętnie uczestniczą w ofercie specjalnie do nich skierowanej przez GOKiS, tj. wyjazdach i warsztatach. Lubią to i uważają za cenne. Wolny czas chętnie spędzają też z rodziną, na spacerze, rowerze czy po prostu przy rodzinnym obiedzie. Ważne miejsce zajmuje także w czasie wolnym oglądanie telewizji. Sporą ofertę dla mieszkańców ma Kościół i organizacje działające przy poszczególnych parafiach: Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, Jastkowska Akademia Młodzieży Ambitnej i chóry. Na co dzień jednak czasu wolnego jest niewiele. Dotyczy to także młodzieży dojeżdżającej do Lublina do szkół. Młodzież ta realizuje swoje zajęcia dodatkowe przeważnie w Lublinie. W miejscu zamieszkania najczęściej młodzi siadają przed komputerem, albo spotykają się gdzieś w okolicy. Młodsze dzieci przeważnie mają zapewnione zajęcia pozalekcyjne w szkołach (zarówno przez szkoły, jak i GOKiS). Nie zawsze jednak oferta ta spełnia wszystkie potrzeby. Problemem pozostają wakacje, w czasie których dzieci najczęściej nie mają zorganizowanych zajęć. Ofertą cykliczną realizowana przez GOKiS jest Lato z kulturą, które odbywa przez 1 tydzień lipca. str. 25

26 Potrzeby kultura, sport, turystyka Dla mieszkańców wszystkich wsi najważniejsza jest lokalna siedziba - świetlica, miejsce spotkań. Stanowiłaby ona zaplecze dla wszystkich grup wiekowych, od seniorów po dzieci przedszkolne. Umożliwiałaby realizację spotkań, prelekcji, prace KGW, spędzanie w sensowny sposób czasu wolnego przez młodzież (np. stół do ping ponga, gry planszowe). Rozmówcy w Miłocinie i Piotrawinie są przekonani, że własna świetlica sprawiłaby, że więcej mieszkańców wsi zaangażowałoby się do działania, także młodzież. Lokalizacja w poszczególnych wsiach tych miejsc jest szczególnie ważna ze względu na odległość od Dąbrowicy i słabą komunikację publiczną w gminie. Mieszkańcy tych miejscowości, które mają już świetlice Moszna i Płouszowice, skupiają się na rozwoju swoich lokali, wyposażaniu ich i podnoszeniu użyteczności. Swoistym zarządcą i lokalnym animatorem działań są Koła Gospodyń Wiejskich, nieraz współpracują też organizacje np. Miłocin Stowarzyszenie U źródeł Ciemięgi lub inni mieszkańcy np. młodzież dzieci pań z KGW w Płouszowicach. Najczęściej wspominanym wydarzeniem, które chcieliby zrealizować mieszkańcy jest lokalny festyn, pozwalający na integrację, skupiający całą miejscowość oraz umożliwiający też spotkanie z nowymi mieszkańcami wsi. [...]Można by było coś takiego, raz na jakiś czas zorganizować [...], takie wiejskie spotkania [ ]. Było takie zorganizowane przez kółko rolnicze właśnie integracyjne spotkanie. To było na świeżym powietrzu, przy sklepie, przy grillu. Stoły jak na wesele były ustawione. Mogła być cała wieś. [ ] Dlatego, że na Piotrawinie sporo się osób sprowadziło młodych i nie wszyscy tak naprawdę się znają. I było bardzo fajnie. Wypowiedź uczestniczki wywiadu Często pojawiały się propozycje różnego rodzaju warsztatów i prelekcji, ważne jednak, by odbywały się one lokalnie: Warsztaty rękodzielnicze. Warsztaty, opowieści o historii danej wsi (też przyrodzie), często z wykorzystaniem wiedzy najstarszych mieszkańców wsi. str. 26

27 To właśnie nam to chodziło po głowie, bo wykrusza się to pokolenie stare, i zabierają [ ] do grobu wszystkie te tradycje. I młodzież nie będzie ich znała, bo kto tam będzie czytał jakieś ludowe książki, chodził do skansenu. No mało modne się to zrobiło. I teraz powoli się to wydobywa wszystko. I teraz, powiem, jak odszedł tu taki pan, on podobno miał [ ] taką wiedzę historyczną, o tutaj, odnośnie tych terenów, miejsca zamieszkania [ ] i nie miał komu tego mówić. I teraz odszedł i nikt o tym nie wie. I właśnie o tym teraz myślimy. Wypowiedź uczestniczki wywiadu Pierwsza pomoc i warsztaty zdrowotne (np. pokazujące jak dbać o bezpieczny sposób ruchu przy pracach polowych). Właściwie to nam by się przydał taki jakiś rehabilitant, prawda? [ ] Żeby nam pokazał, jak na przykład...[...] My mamy ruchu dużo, tylko ten ruch jest codziennie ten sam, taki wysiłkowy, żeby nasze kości, nasze mięśnie, poruszyć. Żeby zapobiegać temu, żeby potem, na tą rehabilitację nie iść. Wypowiedź uczestniczki wywiadu W tabeli 3 zostały zaprezentowane zebrane potrzeby mieszkańców wsi według uczestników wywiadów. Tabela 3. Potrzeby w sferze kultury/sportu/turystyki. Wieś Potrzeby w sferze kultury/sportu/turystyki Piotrawin własna siedziba, gdzie można organizować spotkania, gdzie mogłyby przychodzić dzieci i młodzież (plac zabaw, miejsce spotkań), warsztaty ruchowe, np. aerobik, festyn integrujący wieś, wyjazdy integracyjne, jednodniowe, historia lokalna z udziałem seniorów, wycieczki po okolicy, poznawanie historii, warsztaty z pierwszej pomocy, warsztaty o ziołach, warsztaty z rehabilitantem, o tym, jak prawidłowo się ruszać, dyskoteki potańcówki, warsztaty komputerowe (dla dorosłych i młodzieży). str. 27

28 Wieś Potrzeby w sferze kultury/sportu/turystyki Miłocin własna siedziba, festyn integracyjny, aerobik (bardziej zimą lub wieczorami), dla dzieci: piłka nożna, szachy, pianino, język angielski, przystań rowerowa z przechowalnią rowerów, sala historyczna w świetlicy, ścieżka tematyczna, przyrodnicza, proste zabawy, festynowe starego stylu (wspominają wyjazd do Krzczonowa), możliwość przygotowań do działań koła w świetlicy np. dań na festyny (certyfikowane pierogi), święto pieczonego ziemniaka (obecnie sobie robią po wykopkach), taniec ludowy, stary, oberki (dla dorosłych), śpiew, zespół muzyczny na festyn, możliwość realizacji takiego festynu, z tańcami do białego rana, konkursy. Płouszowice wykończenie i ulepszenie terenu wokół świetlicy, zatrudnienie osoby, która by dbała o to miejsce, otwierała, włączała ogrzewanie (tak, żeby lokal częściej był otwarty, żeby mogła spotykać się młodzież), festyn integracyjny, klub seniora (wymagałby jednak sprawnego i dobrze mobilizującego seniorów organizatora), zajęcia komputerowe dla dorosłych i dzieci, różne kursy i szkolenia np. baristyczny, gra na fortepianie, kręcenie opon na koszyki, itd., w tym momencie rozmawiamy o warsztatach takich dla mieszkańców, żeby sobie skorzystali, takie rzeczy żeby można było wykorzystać w domu, czy w ogródku [ ] żeby było dla wszystkich Ożarów potrzeba rozbudowy siedziby, tak by można było realizować spotkania, warsztaty, prelekcje, uporządkowanie terenu wokół, by był dostępny dla dzieci i młodzieży, warsztaty: wianki, palmy, koszyki wiklinowe, pisanki, wieczory poetyckie, aerobik, dni Ożarowa (festyn rodzinny, integracyjny), szkolenie z projektów, konkurs ogródków przydomowych, festyn z udziałem zespołu ludowego, albo zespołu muzycznego, dyskoteka-potańcówka, kawiarenka internetowa dla młodzieży, miejsce spotkań dla młodzieży (obecnie trwają prace nad dostosowaniem do takich celów budynku remizy), siłownia na powietrzu, kawiarenka z bufetem, dla dzieci: basen, półkolonie. str. 28

29 Z wypowiedzi pań z KGW wynika, że GOKiS jest dla nich rodzajem zaplecza, źródłem porad i dedykowanych im wydarzeń. Jego rola mogłaby w tym zakresie ewoluować w stronę doradztwa i swoistego coachingu dla pań kierujących kołami, specjalistycznych szkoleń, np. z pisania projektów, pozyskiwania funduszy, mobilizacji i motywowania ludzi do działania, umiejętności organizatorskich. Nietypową wsią jest Miłocin, który położony jest na skraju dwóch gmin, przez co poszczególne instytucje podlegają innym urzędom. Utrudnia to znacznie działanie. Jednocześnie mieszkańcy tej wsi, skupiający się wokół KGW, Stowarzyszenia U źródeł Ciemięgi i sołtysa, są bardzo zintegrowani i przedsiębiorczy. Samo stowarzyszenie jest również bardzo aktywne. Podobnie, mieszkańcy Płouszowic, są świetnie zorganizowani. Trudno im było wskazać potrzeby, które by wprost wymagały realizacji przez GOKiS, większość pomysłów czeka już na ich realizację lub jest realizowana np. liczne bale, imprezy okolicznościowe, szafing organizowany przez młodzież (wymiana odzieży). Przeszkodą jest nie do końca jeszcze zorganizowana infrastruktura, brak finansów czy czasu. Mieszkańcy Płouszowic korzystają także z oferty stacjonarnej GOKiS, ale też instytucji lubelskich. Większość rodzin jest związanych z zespołem tańca ludowego. Pojawiły się głosy, że GOKiS powinien być częściej otwarty po południu. Ożarów z kolei jest najdalej położony od Dąbrowicy i dojazd na zajęcia jest długi, choć możliwy komunikacją publiczną. Mieszkańcom szybciej też jest dojechać do Nałęczowa niż do Lublina. Nałęczów również posiada interesującą ofertę zajęć. Panie z KGW biorące udział w zajęciach, przekazują potem swoje umiejętności koleżankom. W Ożarowie znajduje się świetlica. Niestety nie ma tu możliwości prowadzenia otwartych warsztatów czy spotkań. Trwają natomiast prace nad przystosowaniem do takich celów budynku remizy. Mieszkańcy Piotrawina najczęściej korzystają z wydarzeń mających miejsce w Jastkowie. W tamtejszej szkole GOKiS posiada dużą ofertę dla młodzieży stąd związki z instytucją też są większe. Jednakże na korzystanie ze stacjonarnej oferty Dąbrowicy, mieszkańcom jest już za daleko. str. 29

30 Rysunek 8. Wywiad z KGW W rozmowach z paniami z Kół Gospodyń Wiejskich relacja z GOKiS-em wskazywana jest zazwyczaj jako bardzo dobra i partnerska. Panie z jednej strony korzystają z dedykowanej im oferty (warsztaty, wyjazdy, spotkania), z drugiej, chętnie biorą udział w gminnych imprezach typu Jarmark Firlejowski. Jedynym problemem, jaki był wskazywany w tej relacji, były nieporozumienia dotyczące oceny wieńców dożynkowych, a mianowicie kwestia tego, że zdarzyło się, ze nagradzane wieńce były kupowane, a nie tworzone samodzielnie. Zasoby osoby przedsiębiorcze Praktycznie w każdej miejscowości są osoby posiadające jakieś talenty, którymi warto się podzielić. Najczęściej są to umiejętności rękodzielnicze, często też wspominano osoby znające dobrze historię miejsca. Z częścią z tych osób GOKiS już współpracuje. Panie same były zaskoczone tym, że posiadają tyle osób, które mają wiele do powiedzenia czy pokazania. W trakcie wypowiedzi podsuwane były swoje typy ciekawych osób. Panie wspólnie odkrywały, jakie talenty wśród nich mieszkają. W szczególności cenione są osoby, które znają historię wsi/gminy i pielęgnują tradycję obrzędy, rękodzieło, potrawy regionalne. Wiele pomysłów na spotkania z tymi osobami powstało w trakcie wywiadów i warsztatu. str. 30

31 GOKiS Główną grupą korzystającą z oferty GOKiS-u są dzieci, uczęszczające do szkół, w których realizowane są zajęcia. Najczęściej są to zajęcia sportowe. Poza tym rzadko korzystają z cyklicznej oferty instytucji, co jest związane przede wszystkim z jej oddaleniem od miejscowości osób badanych. We wsiach bliższych Dąbrowicy wspominano o Zespole Pieśni i Tańca Dąbrowica. W tych rejonach niemal każdy ma choć jedną osobę w rodzinie, zaangażowaną w taniec ludowy. Mieszkańcy najczęściej korzystają z imprez dorocznych realizowanych przez GOKiS, takich jak Jarmark Firlejowski. Panie z KGW są natomiast stałymi uczestniczkami kierowanych do nich wydarzeń spotkań, wyjazdów i warsztatów. Oferta GOKiS nie jest szeroko znana. Naturalnie lepiej jest z jej znajomością wśród mieszkańców Dąbrowicy. Oni też, ze względu na lokalizację, są główną grupą docelową zajęć stacjonarnych GOKiS. Zastanawia jednak fakt, że niektóre wydarzenia są prawie w ogóle nieznane wśród mieszkańców, lub znane wyłącznie wśród osób związanych z KGW, tak jest np. ze spływami kajakowymi. Nie wiedzieli o nich nawet mieszkańcy Dąbrowicy, z którymi rozmawiano podczas wywiadów pogłębionych i warsztatu kreatywnego. Rysunek 9. Wywiad z KGW Bariery uczestnictwa Największym problemem jest dla mieszkańców odległość i zła komunikacja z Dąbrowicą. Chcąc dotrzeć tam komunikacją publiczną w zasadzie trzeba jechać przez Lublin. Niektórym str. 31

32 grupom, takim jak seniorzy, praktycznie całkowicie uniemożliwia to korzystanie ze stacjonarnej oferty GOKiS. Wspominano także, że problemem są godziny pracy instytucji i to, że po południu powinna być częściej otwarta, szczególnie dla młodzieży. Źródła informacji Informowanie mieszkańców o wydarzeniach realizowanych przez GOKiS jest sporym wyzwaniem. Wpływa na to wielkość gminy oraz zróżnicowany wiek grupy docelowej. Wielu uczestników wywiadów wskazywało, że jest to problem. Zdarzały się głosy, że strona jest nieczytelna, trudno na niej odnaleźć informacje. W niektórych miejscowościach (Ożarów) nie pojawiają się plakaty. Zapytani o najlepsze sposoby informowania mieszkańcy wymieniali: pocztę pantoflową (wiadomość przekazywana telefonicznie z GOKiS do jednej z członkiń KGW i dalej za jej pośrednictwem do mieszkańców), ogłoszenia parafialne, plakaty (ale nie tylko na tablicach, tylko także w miejscach mniej formalnych, np. przy sklepach), ulotki (padł pomysł, że najskuteczniejsza jest dystrybucja ulotek w szkole, tak, by dzieci zaniosły je do domów), strona internetowa. Wywiady indywidualne z mieszkańcami Wywiady pogłębione z mieszkańcami prowadzono przy okazji targu realizowanego w Dąbrowicy co sobotę. Z tego względu wszyscy czterej rozmówcy są mieszkańcami tej wsi. Dla mieszkańców Dąbrowicy GOKiS jest domem kultury w tradycyjnym miejskim tego słowa znaczeniu. Ze względu na bliskość zamieszkania mają możliwość uczestniczenia w różnych zajęciach, traktowania GOKiS-u jako swoje miejsce. W tym kontekście punktem odniesienia dla instytucji są lubelskie placówki. Warto starać się o ciekawą i konkurencyjną ofertę stacjonarnych str. 32

33 zajęć dla różnych grup wiekowych. Mieszkańcy Dąbrowicy przeważnie znają pobieżnie ofertę GOKiS, często ktoś z ich rodziny korzysta z jakiś zajęć. Jednocześnie wskazują różne możliwe zmiany: chcieliby żeby GOKiS był dłużej i w pełni otwarty, żeby mógł być miejscem spotkań dla nich i ich dzieci. Wystarczyłoby udostępnienie częściej sali w godzinach popołudniowych, ustawienie stołu do ping-ponga, itp. Proponowane przez rozmówców zajęcia i modyfikacje obecnego programu GOKiS-u: częstsze otwarcie GOKiS-u popołudniami, zajęcia lub forma świetlicy, ustawienie stołu do ping ponga, cymbergaja, udostępnienie popołudniami sali gimnastycznej w szkole, nauka gry na pianinie, gitarze czy innych instrumentach dla dorosłych i dzieci, wyszywanie, dzierganie, szydełkowanie dla dorosłych, wyjazdy dla dzieci z Panem Sadawą, wyjazdy rodzinne, robotyka, zajęcia plastyczne dla przedszkolaków, zajęcia dla mam jednocześnie z zajęciami dla dzieci albo opieką może to zintegrowałoby też osoby napływowe, gimnastyka dla dzieciaków, fitness, siłownia, aerobik, spotkania z ciekawymi osobami, spotkania muzyczne, festiwal typu Solo życia, kurs karty rowerowej, motorowerowej dla dzieci, wraz z egzaminem, kurs pierwszej pomocy dla wszystkich grup wiekowych, festyny, imprezy dożynkowe, ćwiczenia dla osób po 50 roku życia, spotkania związane z zdrowiem. Jeden z rozmówców jest instruktorem dżudo. Współpracował już z GOKiS i deklaruje możliwość dalszej współpracy. str. 33

34 Warsztat kreatywny Warsztat kreatywny odbył się 28 maja, w świetlicy parafialnej w Jastkowie. Wzięło w nim udział 6 pań z różnych miejscowości (Dąbrowica, Marysin, Jastków, Snopków). Wśród uczestniczek były zarówno Panie z długim stażem, jak i osoby napływowe - z krótkim stażem zamieszkania w gminie. W warsztacie uczestniczyły osoby pracujące w gminnych instytucjach (GOKiS i GOPS), jedna pani sołtys, a także osoby instytucjonalnie niezwiązane z gminą. Zróżnicowanie to pozwoliło na ciekawe wnioski i pomysły. W czasie spotkania grupa pracowała w trybie warsztatowym i skupiano się przede wszystkim na zasobach gminy oraz pomysłach na konkretne działania i zajęcia dla mieszkańców. Rysunek 10. Warsztat kreatywny Uczestniczki wskazały wiele wartych wykorzystania walorów gminy. Mapa stworzona przez uczestniczki warsztatu ukazuje, że gmina Jastków jest bogata w ciekawe historycznie miejsca np. pałace, historia Dąbrowicy, pałac Firlejów, jak również przyrodniczo np. dolina Ciemięgi, stare wierzby, rzeka Czechówka. Mieszkanki wskazywały też miejsca, w których mogą być realizowane różne wydarzenia świetlice i obiekty sportowe (przeważnie boiska). Panie zaznaczyły, że w gminie, zwłaszcza w samej Dąbrowicy są także inne ciekawe miejsca, mogące stanowić dobrą bazę działania np. Dom Spotkań Caritas czy też Dom Zakonny Sióstr Misjonarek wraz ze znajdującym się w nim muzeum. str. 34

35 Rysunek 11. Mapa stworzona przez uczestniczki warsztatu kreatywnego. W tabeli 4 zostały przedstawione pomysły na działania wykreowane przez uczestniczki warsztatu. Tabela 4. Pomysły na działania wykreowane przez uczestniczki warsztatu Grupa wiekowa Pomysły na działanie Dzieci kluby przedszkolaka, zajęcia muzyczne przez zabawę, organizacja imprez okolicznościowych, festyny rodzinne, rodzinne wycieczki piesze i rowerowe, poznawanie przyrody z przewodnikiem, przekazywanie tradycji. Młodzież szkolna festyny rodzinne, potańcówki, koła gospodyń wiejskich, organizacja czasu wolnego wspólnie dla dzieci i ich rodziców, objazdowe kino terenowe, wzbogacenie bibliotek i GOKiS o gry planszowe str. 35

36 Grupa wiekowa Pomysły na działanie Młodzież szkolna kluby sportowe, siłownia, aerobik, wycieczki po okolicy z przewodnikiem, warsztaty tematyczne, cykliczne, np. kulinarne, gospodarowania budżetem domowym, majsterkowania, strzelnica, robienie ozdób choinkowych, poznawanie tradycji świątecznych, sztuki walki, warsztaty organizacji przyjęć domowych. Młodzież studencka szlak Firlejów, koncerty gwiazd, rajdy rowerowe z piknikiem czy ogniskiem, spływy kajakowe, aerobik, taniec siłownia, skate park, park linowy, dni sportu (rozgrywki drużynowe), warsztaty z historii miejsca, wycieczki piesze, rowerowe, nordic wal king, warsztaty teatralne. Dorośli koncerty, pikniki, integracja rodzinna rajdy, warsztaty muzycznego i teatralne, kursy tańca i językowe, potańcówki, kino na świeżym powietrzu, kluby dyskusyjne, klub książki, zawody w grillowaniu dla panów, klub piłki nożnej dla amatorów, wycieczki piesze, rowerowe, pociągiem (kolej wąskotorowa), nordic wal king, szlak historyczny, inicjatywa w Twoich rękach działania na rzecz wzmacniania i pobudzania inicjatyw oddolnych mieszkańców. Niepełnosprawni warsztaty tematyczne (garncarstwo, plastyka), piknik, ognisko, koncerty (np. organizowane przez chóry i schole przykościelne, albo zespoły taneczne), my też potrafimy/ ja też mogę włączenie osób niepełnosprawnych do aktywnego działania, współpracy i organizacji wydarzeń skierowanych do wszystkich mieszkańców gminy, np. festynów pisanie artykułów do gazet lokalnych. str. 36

37 Głównym wnioskiem warsztatu jest fakt, że mieszkańcy mają mnóstwo pomysłów, nieraz uzupełniających się i układających w całość. Mają też chęci do działania i gotowość do zaangażowania się (wskazuje to chociażby wielkie zaangażowanie w prace warsztatowe pomimo późnej pory i zimnego pomieszczenia). Mieszkańcy są więc kapitałem, z którego może korzystać GOKiS. Możliwe wydaje się zorganizowanie działającej wolontariacko grupy osób, wspierającej działania instytucji, współkreującej pomysły na działania i projekty. Jeśli udałoby się pójść w tym kierunku, możliwe, że mógłby zaistnieć jakiś klub wolontariacki, w którym brałyby udział także dzieci czy młodzież. One mogłyby wspierać trudny proces informowania mieszkańców o wydarzeniach, plakatowanie, roznoszenie ulotek, itp.. Pomysły, które budziły największe emocje, a więc były najważniejsze dla uczestniczek, to te dotyczące odkrywania historii gminy i miejscowości (np. związane z utworzeniem szlaku Firlejów) oraz te dotyczące działań, które integrują mieszkańców, tworzą kapitał społeczny. To bardzo istotny kierunek, wskazuje, bowiem to, ze GOKiS może być nie tylko miejscem realizacji zajęć, ale centrum społeczności lokalnej. Jednocześnie nie do pominięcia jest kwestia lokalizacji i fakt, że zupełnie inaczej może wyglądać relacja GOKiS-u z mieszkańcami Dąbrowicy czy pobliskiego Jastkowa, a inaczej z odległymi miejscowościami, z których nie jest możliwy codzienny dojazd. Dla pierwszej grupy GOKiS może być odwiedzanym codziennie miejscem. Dla drugiej, ważniejsze są mobilne działania i wydarzenia jednorazowe realizowane przez instytucję. Niezależnie jednak od miejsca GOKiS dla wszystkich ma szansę stać się ośrodkiem stymulującym działalność i integrację społeczną poprzez swoje akcje integracyjne, oparte na kapitale społecznym, mobilizujące go. Rysunek 12. Warsztat kreatywny. str. 37

38 Ciekawy jest też fakt, że uczestniczki warsztatu myśląc o możliwych działaniach GOKiS-u i społeczności lokalnej, nie ograniczały się do działań skierowanych tylko do mieszkańców gminy, ale także wskazywały, że poprzez działania można promować całą gminę na zewnątrz, zapraszając tutaj np. mieszkańców Lublina. Jedna grupa uczestniczek, pracując nad pomysłami na działania, stworzyła bardzo komplementarny pomysł. Może on stać się kanwą działań GOKiS-u wraz z mieszkańcami (w tym autorkami pomysłu). Poniżej zaprezentowany jest ten pomysł. Stanowi on najlepsze podsumowanie warsztatu. Projekt: 700-lecie Dąbrowicy. Skąd jesteś? Stąd jesteś! Miejsce realizacji GOKiS Dąbrowica. Wydarzenia: nagraj Babcię i Dziadka (historia mówiona) wystawa grafik historycznych (pałac Firlejów) bieg firlejowski dla różnych grup wiekowych (we współpracy np. z biegusiem.pl) stok narciarski i wypożyczalnia nart (biegówek) historia Jastkowa i okolic- prelekcje strzelnica wystawy, prelekcje; znani ludzie którzy tu bywali Finałem akcji byłby film o Dąbrowicy. Ankieta on-line Ankieta internetowa była dostępna w miesiącu maju. Link do ankiety zamieszczony został na stronie GOKiS-u, stronie Gminy Jastków oraz na Facebooku GOKiS- u. Ankieta on-line zachęciła do wypełnienia przede wszystkim kobiety oraz osoby z Dąbrowicy, ale były także głosy z Jastkowa, Panieńszczyzny i Płouszowic-Kolonii. Ankietę wypełniło 37 osób. Wiek badanych był przede wszystkim od 18 do 40 lat. Badane osoby w większości mieszkają w gminie ponad 10 lat. W 1/3 natomiast osoby, które żyją mniej niż 10 lat. Badane osoby interesują się przede wszystkim turystyką/podróżami (55%), tańcem (45%), sportem (45%), muzyką (37%) oraz ogrodem/sadownictwem (37%). Co 3 osoba interesuje się też str. 38

39 kuchnią, fotografią i przyrodą (po 34%). Rysunek 13. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Proszę wskazać co Pana/Panią najbardziej interesuje, N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi. W tabeli 5 zostały przestawione propozycje inicjatyw związanych z obszarem zainteresowań przez badanych. Tabela 5. Obszary zainteresowań mieszkańców wraz z propozycjami inicjatyw Obszar zainteresowań Propozycje Turystyka/podróże Badane osoby są ciekawe świata, interesują ich podróże małe i duże. Ciekawią ich okolice gminy, obszar województwa lubelskiego. Wyprawy w Polskę to góry czy Suwalszczyzna. Interesuje ich wspólne zwiedzanie gminy np. rajdy piesze czy rowerowe. Jedna z propozycji dotyczyła opracowania szlaków questingowych Charakterystycznymi cechami tego rodzaju szlaków jest określona tematyka (kulturowa, historyczna lub przyrodnicza), brak oznaczenia w terenie, możliwość samodzielnego zwiedzania według schematycznych map i wierszowanych wskazówek oraz rozwiązywanie zagadek w czasie przejścia trasą - str. 39

40 Obszar zainteresowań Propozycje Turystyka/podróże Propozycją dla zainteresowanych turystyką/podróżami osób może być organizacja prezentacji dotycząca rożnych zakątków świata, ale i Polski relacje z podróży, niezbędnik podróżnika, spotkania z różnymi kulturami np. szklakiem zabytków, tańców, smaków, przyrody. Spotkania mogą być organizowane dla dzieci/młodzieży, dorosłych, jaki i seniorów. Ciekawość świata nie ma ograniczeń wiekowych. Mieszkańcy gminy podróżują, zatem warto ich wiedzę, doświadczenie wykorzystać organizując spotkania z nimi. Organizacja biwaków, podróż rowerem. Sport Badane osoby interesują się sportem - piłka nożna, piłka ręczna, piłka koszykowa, piłka siatkowa, jazda rowerem, tenis, jeżdżenie, na łyżwach, rolkach, fitness, pływanie, zajęcia z samoobrony, narty i żagle. Propozycja badanych to organizacja zajęć pokazowych np. sztuk walk, samoobrony. Spotkania o sporcie, gdzie trenować, jaki sprzęt jest potrzebny. Na początek podczas festynu w Jastkowie - Konkurs sołtysów i rad sołeckich w kilku dyscyplinach np. po 5 rzutów piłką do kosza, bieg sztafetowy dookoła pałacu, jedno okrążenie dla każdej z czterech osób z danej wsi. Dwie najsłabsze drużyny za miesiąc organizują niejako w nagrodę rajd rowerowy pomiędzy tymi miejscowościami. Osobiście stworzyłabym grupę osób chętnych np. do chodzenia na kijki, zbierania danych z przejścia kilometrówki i sukcesywnych spotkań do porównywania wyników i dyskusji o tej dyscyplinie. Zajęcia fitness dla mam z dziećmi. Zajęcia samoobrony. Więcej działań/zajęć, z których można aktywnie korzystać (zumba, aerobik, warsztaty rękodzieła) dla odpowiednich grup wiekowych. Obecnie z takich zajęć trzeba korzystać w Lublinie - odpłatnie. Takie zajęcia powinny być organizowane przez gminę oraz zajęcia, które rozwijają zainteresowania i talenty. Taniec Badane osoby chciałyby zajęcia z: zumby, tańca współczesnego, towarzyskiego, baletu. Organizacja potańcówek. str. 40

41 Obszar zainteresowań Propozycje Muzyka Muzyka jaką interesują się badani to: klasyki polskie, poezja śpiewana, średniowieczna, gregoriańska, rock lata 60-80, muzyka filmowa. Stworzenie chóru gminnego pod batutą chętnego muzyka. Transmisje przedstawień baletowych. Przygotowywanie recitali, koncertów w różnych miejscowościach w gminie. Kuchnia, (gotowanie, Gotowanie potraw lokalnych/lubelskich. pieczenie, dekoracja itp.) Przygotowywanie zdrowej żywności. Pieczenie i gotowanie ciasta, torty, mięsa, zupy. Film Film jakimi interesują się badani: SF, stare dobre polskie kino, horror, autorskie, kino akcji, dramat, psychologiczny, komedie. Kino letnie Historia Pokazy militarne Gry Noc gier planszowych byłaby czymś bardzo ciekawym dla młodzieży, myślę, że można by w tej sprawie zgłosić się po pomoc (ewentualne wypożyczenie gier na jeden wieczór czy też weekend) do Lubelskiej Cytadeli Syriusza lub organizatorów - Falkon Badani interesują się grami: komputerowymi, planszowymi, LARP - live action role-playing 47. Zorganizowanie corocznej nocy lub weekendu gier planszowych. Badane osoby najczęściej realizują swoje zainteresowania za pomocą Internetu (45%), na wyjazdach (42%) oraz chodzą na koncerty/spotkania/wystawy (39%). W Internecie słuchają muzyki, oglądają filmy, ale i wyszukują przepisy. Wyjazdy najczęściej organizują sobie sami. W tym zakresie przydałoby się wsparcie w postaci spotkań jak przygotowywać się do wyjazdów, dzielenie się doświadczeniem, wiedzą o danym terenie. Na koncerty/spotkania/wystawy najczęściej wyjeżdżają do Lublina. Co 4 osoba korzysta z oferty GOKiS-u czy też z dodatkowych zajęć dodatkowych. 18% badanych trenuje. Podsumowując, osoby wypełniające ankietę są aktywne, same najczęściej organizują sobie czas wolny i realizację swoich zainteresowań. Zdecydowanie mniej czasu, niż osoby biorące udział np., w ankiecie papierowej, oglądają TV. Ponadto badani 47 LARP (ang. ) aktywność na pograniczu gry i sztuki, podczas której uczestnicy wspólnie tworzą i przeżywają opowieść, odgrywając role podobnie do improwizowanego teatru. Akcja larpa może być osadzona zarówno w świecie rzeczywistym, jak i fikcyjnym. str. 41

42 lubią jeździć, chodzić na koncerty. Jest to też grupa najbardziej niezadowolona z oferty GOKiS-u, ponieważ od wielu lat nie zaskakują ofertą lub też nieposiadaną informacji o tym co się dzieje w Ośrodku brak informacji o takiej ofercie. Rysunek 14. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Gdzie i w jaki sposób realizuje Pan/Pani swoje zainteresowania, N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi. Brak czasu to najczęstsza przeszkoda w rozwijaniu swoich zainteresowań 39% badanych. Osoby wypełniające ankietę on-line są osobami w większości w wieku produkcyjnym czyli prawdopodobnie swój czas poświęcają pracy i rodzinie (najczęściej są to rodzice dzieci czy młodzieży). Brak pieniędzy jest problemem w realizacji swoich pasji/zainteresowań dla 29% badanych. Dokuczliwy jest brak dojazdu do instytucji, gdzie można pogłębiać zainteresowania dla co 4 badanego 26%. Co istotne osoby, odczuwają też brak znajomych osób, które mają podobne zainteresowania 26%. Dla co 5 osoby brakuje miejsca np. boiska w Wysokie, siłowni otwartej, Miejsca gdzie można posiedzieć, porozmawiać spotkać się z innymi. Realizacji oferty poza budynkiem GOKiS i oferty np. dla mam - klub dla młodych mam z małymi dziećmi gdzie mogą się spotkać porozmawiać, wymienić opiniami, czasem zostawić dziecko na kilka godzin, miejsca gdzie w czasie wolnym maluchy w wieku szkolnym, przedszkolnym i jeszcze mniejsze mogą się pobawić str. 42

43 czy sportowych dla dorosłych. Rysunek 15. Rozkład odpowiedzi na pytanie: Czy jest coś co przeszkadza Panu/Pani w rozwijaniu swoich zainteresowań? N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi. Według badanych plakaty są najlepszą formą rozpowszechniania informacji 66%. Plakaty powinny być rozwieszone na tablicach informacyjnych np. przed szkołą, Kościołem, w sklepach, przystankach autobusowych, a jak nie ma takich miejsc należy stworzyć slupy na plakaty. Ponad połowa badanych uważa, że informacje przekazywane przez Kościół mają szansę dotrzeć do mieszkańców 58%. Ponadto informacje powinny być dostępne na stronie gminy 53%, na facebooku 45% oraz na stronie internetowej GOKiS- u 42%. Inne strony internetowe to: szkoła, biblioteka. Informacje ponadto powinny być zamieszczane w Gazecie Jastkowskiej czy tez rozpowszechniane przez sołtysa. Poniżej zostały przedstawione uwagi dotyczące przekazywania formacji: Koniecznie musicie zmienić formę przekazywania informacji - Internet nie jest najlepszą drogą, więcej aktywności w tej dziedzinie ulotki plakat. Za mało nagłaśniane imprezy. str. 43

44 Rysunek 16. Według Pana/Pani jaka jest najbardziej skuteczna forma informowania mieszkańców o nadchodzących wydarzeniach kulturalnych, turystycznych i sportowych? N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi. 68% badanych korzysta z oferty kulturalnej/ turystycznej/ sportowej/ organizowanej przez inne instytucje kultury niż GOKiS np. zajęcia, przestawienia, festiwale, imprezy sportowe, wyjazdy. W szczególności korzystają z oferty, jakie oferowane są w Lublinie. Badane osoby miały możliwość opisania w ankiecie, czego brakuje im w ofercie GOKiS-u. Odpowiedzi zamieszczone w tabeli 6, można potraktować również jak pomysły mieszkańców warte zrealizowania. Tabela 6. Czy czegoś brakuje Panu/Pani w ofercie GOKiS-u według badanych Obszar zainteresowań Imprezy dla mieszkańców Przykładowe odpowiedzi Działań integrujących społeczności i imprez z większym rozmachem, przyciągających tłumy (koncertów). Brak spotkań integrujących mieszkańców, brak imprez okolicznościowych, brak zabaw na scenie letniej. Stworzenie klubów seniora w różnych miejscowościach. Brak fajnych festynów w weekendy. Proponowałabym więcej imprez integracyjnych, na których mieszkańcy mogą się spotkać, porozmawiać. W tej dobie czasów nie mamy czasu nawet porozmawiać z własnym sąsiadem - jest to przykre. Na imprezie integracyjnej jakiejkolwiek, zawsze się warto spotkać z ludźmi. Większość imprez jest ta sama i stała się rutyną. str. 44

45 Obszar Przykładowe odpowiedzi zainteresowań Spotkania z ludźmi Moglibyście zapraszać osoby z różnych dziedzin życia - podróżników, znanych aktorów. Film/teatr Organizować cykliczne wieczory np. wieczór filmowy lub kabaretowy gdzie w wakacje mogliby przychodzić mieszkańcy i wspólnie oglądać przedstawienia bądź film. Wyjazdy na koncerty, do teatru. Objazdowego teatru. Nie ma też organizowanych wieczorów filmowych czy spotkań z interesującymi osobami. Brakuje organizowania np. kina letniego na scenie przy goku. Wieczorami w lecie przede wszystkim dla młodzieży, która nie zawsze znajdzie grosz na bilet, a taki seans na scenie letniej byłby fajną rozrywką, ale i zimą gdy wieczory są długie i siedzi się w domu, a chętnie poszłoby się na film wspólnie ze znajomymi, do GOKiS-u zawsze bliżej niż do Lublina ;-) Zabawy na scenie letniej. Festyny z lokalnym jedzeniem, występami i pokazami różnego rodzaju byłyby fajne. Zajęcia teatralne dla dzieci w szkołach. Sport Sekcji szachowej. Więcej rywalizacji sportowej np. pomiędzy wioskami w różnych dziedzinach i dyscyplinach. Może jakieś przejażdżki rowerowe, mecze oldboyów w piłkę nożną czy siatkową - kiedyś grywano wieś na wieś. W klubach można grać w brydża szachy, warcaby bo są dostępne dla osób w różnym wieku. Może spotkania na sali gimnastycznej? Siłowni otwartej dla wszystkich. Zajęć sportowych dla młodzieży. Sport Fitness. Siłowni udostępnionej dla wszystkich mieszkańców i otwartej w godzinach popołudniowych lub wieczornych. Wyjazdy na pływalnię, wyjazdy turystyczne, zawody sportowe. Warsztaty Zajęcia gry na bębnach. Brakuje ofert dostosowanych do obecnych czasów..., kursów czy spotkań o tematyce np. florystycznej, urządzanie wnętrz, kosmetyka - jak o siebie zadbać, jak dbać o własne zdrowie itp. Integracja pokoleniowa Brakuje spotkań, w których mogłaby uczestniczyć ludzie młodzi, ale i starsi np. takich kin letnich, czy jakieś wspólne czytanie dla dzieci lub dla dorosłych. str. 45

46 Obszar Przykładowe odpowiedzi zainteresowań Historia Ekspozycji związanych z historią Gminy Jastków, np. wystawa starych fotografii z terenu gminy, wystawa starych sprzętów gospodarskich - coś na wzór izby pamięci w Garbowie. Muzyka Koncerty muzyczne w czasie weekendów... Wyjazdy na koncerty. Turystyka Brak oferty turystycznej, dla ogółu mieszkańców. Wycieczki, rajdy, spływy... Oferta nie powinna być realizowana tylko w Ośrodku Szkoda, że atrakcyjniejsze kursy, szkolenia odbywają się w siedzibie. Niektórzy nawet nie wiedzą o nich. Mam wrażenie, że korzysta tylko Dąbrowica - jej mieszkańcy. Powinno to być organizowane w Jastkowie. Do Gokisu jest po prostu za daleko. Każda wieś chciałaby mieć miejsce spotkań miejsce spotkań w Jastkowie gdzie można się spotkać napić kawy i porozmawiać, zorganizować warsztaty. Brakuje też infrastruktury sportowej nie ma w Dąbrowicy boiska do kosza:, brak w Dąbrowicy ścieżek rowerowych, kortu tenisowego, brak lodowiska, brak jakiegoś kompleksu sportowego, gdzie byłaby siłownia itd.. GOKiS powinien być dla wszystkich i program powinien uwzględniać wszystkie grupy wiekowe według badanych BRAK różnorodności, dostosowania programu/oferty do odbiorców w różnym wieku. Co z młodzieżą? Nie ma żadnej oferty dla młodzieży, nie wszyscy są zainteresowani tańcem ludowym, Społeczeństwo jest zamknięte w czterech ścianach, może udałoby się czymś atrakcyjnym oderwać od telewizora czy komputera. Ale jak to zrobić? Rolnicy są uwiązani razem z krowami w oborze. Mają liczne obowiązki prac polowych oraz w gospodarstwie praktycznie przez okrągły rok. Może oferta dla emerytów i rencistów, ale co na to stan ich zdrowia? Jest grupa osób pracujących poza rolnictwem są studenci są dzieci jest młodzież. Myślę, że oferty powinny być kierowane do wszystkich, a i tak skorzystają tylko nieliczni. Badane osoby podkreślają, że brakuje zajęć dla młodzieży brak zajęć dla osób w różnym wieku, które nie ograniczają dostępu do nich. Brak oferty dla osób młodych, istnieje tylko oferta dla dzieci i osób dojrzałych (koła gospodyń, orkiestra itp.). Brak interesującej oferty zajęć w których można by aktywnie uczestniczyć. Imprezy czy zajęcia powinny odbywać się przede wszystkim od wiosny do jesieni. Festyny powinny być organizowane w czasie letnim, w weekendy, a zajęcia późnym popołudniem. Imprezy str. 46

47 powinny odbywać się co 2-3 tygodnie. Oferty GOKiS-u nie zna 29% badanych, ponieważ brakuje im informacji o niej. Tylko 5% i 21% osób ocenia ofertę jako bardzo atrakcyjną i atrakcyjną. Badane osoby nisko oceniają atrakcyjność oferty GOKiS-u, ponieważ: Jest tylko dla niewielkiej części społeczności. Tylko dla wybranych osób, pozostałe nie są informowane. Brak zajęć skierowanych do konkretnych grup, brak ogólnodostępnych informacji na temat oferty GOK-u, Oferta to głównie pomysły mieszkańców, realizowane przede wszystkim przez nich samych, a GOKiS tylko zbiera laury. Oferta nie jest skoncentrowana na różne grono odbiorców, skoncentrowana na tańcu ludowym, brak różnorodności. Oferta jest skierowana wyłącznie dla wąskiego grona mieszkańców gminy. Brak przejrzystych i czytelnych informacji na temat oferty GOK-u. a jeśli taka już jest skierowana tylko do konkretnych osób, np. koła gospodyń, uczniowie szkół itp. brak jest zajęć/inicjatyw angażujących inne grupy społeczne do aktywnego a nie tylko biernego uczestnictwa w zajęciach/wydarzeniach. Rysunek 17. Czy uważa Pan/Pani, że oferta Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Jastkowie jest atrakcyjna?, N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi. str. 47

48 Na Jarmarku Firlejowskim było 29% badanych. Osoby chodzą na inne festyny tj, Dożynki, Festyn Rodzinny. W zespole tańczy lub tańczyło 18% badanych. Rysunek 18. Z jakiej oferty korzysta lub korzystał/a Pan/Pani (lub ktoś z Pana/Pani rodziny) w GOKiS-ie, N=37, w %. Możliwość wielokrotnej odpowiedzi Ankieta papierowa Ankieta w wersji papierowej była dostępna do wypełnienia w siedzibie GOKiS-u, w bibliotekach. Pracowniczki udostępniły ankietę sołtysom/sołtyskom, aby rozpowszechnione zostały na wsiach. Ankieta była skróconą wersją ankiety internetowej. Badanie przeprowadzono w miesiącu maju. Ankiet wypełniono 246 (70% kobiet i 30% mężczyzn). str. 48

49 Rysunek 19. Rozkład płci osób badanych, w %, N=238. Ankietę najwięcej osób wypełniło w wieku powyżej 50 lat 27% badanych. Co 4 ankieta była wypełniona przez osoby w wieku od 28 do 40 lat 24%. Najmniej ankiet było od przedstawicieli dzieci i młodzieży (osób do 18 roku życia) 12%. Średnia wieku osoby wypełniającej ankietę wynosiła 37 lat (mediana, czyli wartość środkowa 36, odchylenie standardowe wynosi 16). Najmniej miała osoba wypełniająca ankietę 11 lat, najwięcej 74 lata. Rysunek 20. Rozkład wieku osób badanych, w %, N=233. Ankietę wypełniły przede wszystkim mieszkańcy: Dąbrowica 31 ankiet, Wysokie 23 ankiety, Miłocin 23 ankiety, Sieprawice 20 ankiet, Barak 20 ankiet, Płouszowice 19 ankiet, Snopków 18 ankiet. Najliczniej wypełniły ankietę osoby mieszkające w gminie powyżej 21 lat 57%. Osoby, str. 49