Po opatentowaniu: wyzwania procesu komercjalizacji wynalazków. dr hab. Krzysztof Klincewicz, prof. UW

Transkrypt

1 Po opatentowaniu: wyzwania procesu komercjalizacji wynalazków dr hab. Krzysztof Klincewicz, prof. UW Kierownik Zakładu Teorii i Metod Organizacji Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego Wydział Zarządzania UW 2008

2 Idealistyczny model komercjalizacji wynalazków pomysł prace badawcze wynalazek zgłoszenie patentowe sukces rynkowy

3 Wyzwania komercjalizacji wynalazków pomysł prace badawcze wynalazek zgłoszenie patentowe sukces rynkowy

4 Wyzwania komercjalizacji wynalazków Niepewność sukcesu po opatentowaniu wynalazku Prace rozwojowe stworzenie produktu i przygotowanie jego masowej produkcji inwestycje, koszty produkcji, wyzwania techniczne, działania konkurentów, potrzeby klientów Problem: valley of death ( dolina śmierci ) Dyfuzja innowacji skuteczna sprzedaż przewaga nad alternatywnymi rozwiązaniami Problem: crossing the chasm ( przekraczanie przepaści ) Wydział Zarządzania UW 2010

5 Proces komercjalizacji wynalazków pomysł prace badawcze wynalazek zgłoszenie patentowe prace rozwojowe innowacja dyfuzja innowacji sukces rynkowy

6 Przykład: BIOGRADEX Firma z Elbląga, dostawca technologii oczyszczalni ścieków Polski patent z 1993 r, patenty zagraniczne: EPO, USPTO, Chiny, Kanada, Australia, Brazylia i Rosja Problem: nieliczne wdrożenia najbardziej zaawansowanego wariantu technologii polskie gminy potrzebują jakiejkolwiek oczyszczalni a nie oczyszczalni szczególnie wydajnej

7 Przykład: BIOGRADEX Spektakularne wdrożenie w Pekinie oczyszczalnia Qinghe, zmodernizowana przed Olimpiadą Jedna z największych oczyszczalni w Azji Amerykański partnerdostawca, sprzedaż głównie dzięki patentowi

8 Model komercjalizacji à la BIOGRADEX Wydział Zarządzania UW 2010 Opatentowanie unikatowego rozwiązania technicznego, które jest potrzebne klientom sprawia, że odbiorcy sami znajdują dostawcę Problem: nie każdy odbiorca podejmuje poszukiwania utrata części rynku przez ograniczoną aktywność

9 Przykład: ECOTECH Firma z Łomianek, dostawca technologii neutralizacji odpadów niebezpiecznych (CFS chemical fixation and solidification) Zgłoszenia patentowe do EPO i USPTO Patenty dotyczą fragmentu technologii a nie samej formuły związków, wykorzystywanych do neutralizacji Patenty mają uwiarygodnić dostawcę, są dodatkiem do oferty

10 Przykład: ECOTECH Neutralizacja odpadów przy wykorzystaniu związków magnezu Rozwiązanie tańsze od alternatyw (spalania w plazmie), bezpieczniejsze od metod tradycyjnych (cementowania) Prosty proces standardowy mikser i proszek ECOTECH-u

11 Model komercjalizacji à la ECOTECH Wydział Zarządzania UW 2010 Patent wizytówką firmy, najważniejsze elementy utajnione Aktywna identyfikacja klientów i rozwiązywanie ich problemów informacja o zgłoszeniu patentowym służy dodatkowemu uwiarygodnieniu oferty

12 Patenty a komercjalizacja wynalazków Sunex wiodący polski dostawca kolektorów słonecznych spektakularne sukcesy w kraju i za granicą brak patentów tylko wzory przemysłowe Wydział Zarządzania UW 2010 Watt wiodący polski dostawca kolektorów słonecznych spektakularne sukcesy w kraju i za granicą aktywne patentowanie wynalazków Patent jest jednym z możliwych środków wspierających sukces komercyjny innowacji

13 Ochrona własności przemysłowej przez polskich eksporterów zaawansowanych technologii 26% - korzysta z usług firm prawniczych za granicą 21% - korzysta z usług firm doradczych za granicą 62% - posiada patenty polskie 32% - dokonało zgłoszeń w zagranicznym urzędzie patentowym 35% - zleca lub prowadzi badania czystości patentowej własnych rozwiązań na rynkach zagranicznych 15% - doświadcza problemów w sprzedaży, wynikających z patentów konkurencji Wydział Zarządzania UW 2010 * Zestawienie nie uwzględnia firm informatycznych Źródło: Klincewicz i in. (2010) Badania polskich firm-eksporterów zaawansowanych technologii. Projekt zlecony przez MSZ

14 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy Technologia rozwijana od lat 90-tych XX wieku Zastosowania: medycyna, wykrywanie zanieczyszczeń, komunikacja podwodna, napędy DVD nowej generacji, wyświetlacze, drukarki Pionier: japońska firma Nichia Chemicals (wynalazca Shuji Nakamura) Polski laser: Instytut Wysokich Ciśnień Polskiej Akademii Nauk IWC PAN (zespół prof. Sylwestra Porowskiego)

15 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy Źródło polskiej przewagi : metoda wytwarzania kryształów azotku galu (GaN), niezbędnych do produkcji lasera Polskie rozwiązanie z 1995 roku gwarantuje podłoża GaN z mniejszą liczbą dyslokacji niż analogiczne podłoża firmy Nichia 1995 KBN przyznał IWC PAN grant w wysokości 3,7 mln zł na uruchomienie produkcji podłoży GaN i dostarczania ich producentom laserów

16 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy Kierownictwo IWC PAN podjęło decyzję o zawieszeniu produkcji podłoży GaN i uruchomieniu projektu rozwoju własnej wersji niebieskiego lasera półprzewodnikowego 1998 strategiczny program rządowy, mający na celu wsparcie rozwoju lasera 2000 trójstronna umowa pomiędzy IWC PAN, KBN i Ministerstwem Gospodarki inwestycja 96,2 mln zł w projekt rozwoju lasera

17 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy 2002 IWC PAN uzyskuje prototypowy laser, 7 lat po Japończykach Spółka odpryskowa TopGaN przejmuje kontrolę nad technologiami wzrostu kryształów GaN i produkcji laserów 2004 IWC PAN nie wywiązało się ze zobowiązań wobec rządu dotyczących wyprodukowania określonej liczby laserów o stabilnych, wyznaczonych umową parametrach

18 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy Sprzedaż Top GaN w latach odpowiada 2% prognoz sprzedaży w tym okresie 2007 polski laser działa przez godzin w temperaturze pokojowej, osiągając parametry gorsze od produktów japońskich konkurentów Porażka komercjalizacji lasera oraz wcześniejsza rezygnacja z komercjalizacja podłoży GaN

19 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy 4 patenty, udzielone IWC PAN przez USPTO dotyczą wytwarzania kryształów GaN i pokrewnych procesów odpowiadają najważniejszym polskim osiągnięciom cytowane przez najważniejszych dostawców optoelektroniki: Cree, General Electric, Hitachi, Matsushita, NEC, Sharp, Siemens, Sony i Sumitomo zgłoszenia jeszcze przed rozpoczęciem projektu rozwoju lasera

20 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy Polska metoda wytwarzania GaN zainspirowała konkurentów do podjęcia B+R już w 1995 roku 2001 GaN amerykańskiej firmy TDI 2002 GaN firmy Crystal Photonics 2002 GaN japońskiej firmy Sumitomo Electric główne źródło dostaw dla producentów elektroniki Pozostali producenci: ATMI, CBL Technology, Furukawa Electric Hitachi Cable, Mitsubishi Chemical, Nitronex, i inni

21 Przykład: niebieski laser półprzewodnikowy W okresie, gdy Polacy uczyli się produkcji laserów, konkurenci doskonalili produkcję GaN Przykład skali nakładów: Sumitomo Electric, inwestycja 40 mln USD, 50 badaczy ( ) Polskie zgłoszenia patentowe zainspirowały poszukiwania, uświadomiły możliwość uzyskania czystych podłoży GaN i motywowały do prac nad metodą, nie naruszającą polskiego patentu

22 Co by się stało, gdyby komercjalizacja polskiego lasera się powiodła? Lider rynku firma Nichia pozywała znaczących graczy o naruszenie własności przemysłowej, narażając na ogromne koszty sądowe Wydział Zarządzania UW 2010

23 Dodatkowe problemy, związane z ochroną patentową Zachęcenie konkurentów do opracowania zbliżonych wynalazków, nie naruszających patentu Konieczność regularnego poszukiwania naruszeń patentu na świecie Gotowość walki sądowej Ryzyko bycia pozwanym przez silniejszego konkurenta

24 Zdobycie patentu to dopiero początek kłopotów Dużo uwagi poświęca się w Polsce zagadnieniom wynalazczości i ochrony własności przemysłowej Nadal ograniczona znajomość dyscypliny zarządzania technologiami, w tym metod komercjalizacji wynalazków i specyfiki procesu dyfuzji innowacji Sukces rynkowy nie jest naturalnym następstwem uzyskania patentu

25 Przykład wyzwań komercjalizacji Dostawca zaawansowanej linii produkcyjnej Wariant technologii w pełni zinformatyzowany Eliminacja fizycznych wizyt w hali produkcyjnej Sterowanie i informacja w czasie rzeczywistym na ekranie komputera Ułatwienie przekazywania produkcji w outsourcing Problem: klienci nie chcą kupować rozwiązania, choć można pokazać im wymierne korzyści z wdrożenia

26 PZNTO - cechy innowacji wpływające na dyfuzję (Rogers) Przewaga Zgodność Niska złożoność Testowalność Obserwowalność

27 Zarządzanie technologiami powrót do szkoły? Wydział Zarządzania UW 2010