konferencja Schulz Między mitem a filozofią

Transkrypt

1 Uniwersytet Warszawski Instytut Filozofii Austriackie Forum Kultury konferencja Schulz Między mitem a filozofią czerwca 2012 roku Austriackie Forum Kultury Bruno Schulz ( ) Warszawa, ul. Próżna 8

2 25 czerwca 2012 roku Rzeczywistość jest cieniem słowa Prof. dr hab. Iwona Lorenc Figuralność prozy Brunona Schulza Dr Adam Lipszyc Kolory odnalezione. Schulza Freudem, Freuda Benjaminem Mgr Przemysław Tacik Schulz i Kafka wobec Prawa Mgr Ireneusz Łysik Filatelistyczne inklinacje Brunona Schulza i Waltera Benjamina Dr Wiera Meniok Akt artystyczny jako konfrontacja kreacji i interpretacji: przypadek hermeneutyki fenomenologicznej Bruno Schulza moderator Dr Joanna Michalik przerwa na lunch Credo filozoficzne: panmaskarada Prof. dr hab. Zofia Rosińska Hermeneutyka doświadczenia źródłowego w recenzjach i listach Bruno Schulza Dr Przemysław Bursztyka Szczeliny w nieskończoność. Bruno Schulza metafizyka śladu Dr Joanna Michalik Mesjasz leży odłogiem. O metafizycznych pretensjach prozy Bruno Schulza przerwa na kawę Dr Adam Górniak Ironiczna mityzacja metafizyki Dr hab. Artur Jocz Brunona Schulza gnostyczna mityzacja metafizyki Dr Dariusz Konrad Sikorski Metafizyczne aspekty rzeczywistości: filozofowanie Brunona Schulza moderator Dr Wiera Meniok

3 26 czerwca 2012 roku Rumowiska kultury Prof. dr hab. Małgorzata Kitowska-Łysiak Postępowy koniec świata. Uwagi o Komecie Brunona Schulza Dr Arkadiusz Kalin Zaklinanie katastrofy Kometa Brunona Schulza Dr Marcin Całbecki Schulz dadaista? Parodystyczna krytyka kultury europejskiej w opowiadaniu Brunona Schulza Dodo przerwa na kawę Mgr Małgorzata Balcerzak Spacery sceptyka przez rumowiska kultury. Wyobraźnia mityczna Brunona Schulza i Michała Ajvaza Aleksander Furtak Cały smutny i jałowy Olimp. Powracanie tradycji kultury w twórczości Brunona Schulza Brian Banks A European from Drohobycz: New Discoveries in the Life of Bruno Schulz Ostap Dzondza Studencki Teatr Alter z Drohobycza: wątki i inspiracje schulzowskie moderator Dr Przemysław Bursztyka przerwa na lunch Schizoidalne anatomie Dr Anna Szyjkowska Wnętrze, zewnętrze i metamorfozy w fizjonomiach u Bruno Schulza Mgr Agata Rosochacka Rekonwalescenci, dziwotwory i kaleki. Brunona Schulza ciała protetyczne Mgr Piotr Jakub Wąsowski Bruno na czworakach rzecz o masochizmie w twórczości Bruno Schulza Mgr Dawid Matuszek Père-wersja Brunona Schulza moderator Prof. dr hab. Małgorzata Kitowska-Łysiak

4 27 czerwca 2012 roku Ciemny fluid materii Dr hab. Maria Gołębiewska Status prawa natury w prozie Bruno Schulza Mgr Anna Cieślak Paradoksy materii. Amorficzność i forma w prozie Brunona Schulza Mgr Agnieszka Dauksza Nie ma materii martwej martwota jest jedynie pozorem. O ambiwalencjach Schulzowskiego materializmu moderator Dr Wiera Meniok przerwa na kawę Mitologia szumi w naszej krwi Prof. dr hab. Wojciech Owczarski Między mitem a świtem. O Schulzowskiej wizji snu Dr Marzena Karwowska Proza Brunona Schulza w świetle mitokrytyki Mgr Anna Zofia Jaksender Bruno Schulz i genealogia mitotwórczych głębi przerwa na lunch Dr Piotr Nowak W stronę mitu (Jacob Taubes, Bruno Schulz) Orna Mundschine Myth and Nostalgia in the Sanatorium Under the Sign of the Hourglass. A Political Reading of the Novel Aviv Livnat Bruno Schulz and the Yiddish-Polish Avant-Garde moderator Prof. dr hab. Zofia Rosińska

5 25 czerwca 2012 roku Rzeczywistość jest cieniem słowa Prof. dr hab. Iwona Lorenc Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Figuralność prozy Brunona Schulza Interpretuję prozę Schulza przy użyciu kategorii figuralności w znaczeniu, jakie jej nadają François Lyotard i Scott Lash. Użycie powyższej kategorii pozwala na umieszczenie cech tej prozy w kontekście zjawisk późnonowoczesnego odróżnicowania estetycznego. O ile różnicujący dyskurs nowoczesny preferuje relacje znaczeniowe, o tyle figuralność jest pojęciem sygnującym estetykę pragnienia i wrażenia, a przestrzeń interpretacji wyznaczana przez to pojęcie jest zarówno hermeneutyką, jak i erotyką sztuki. Jest to przestrzeń wzajemnego przechodzenia w siebie tego, co świadome i nieświadome, zmysłowe i dyskursywne, widzialne i niewidzialne Dr Adam Lipszyc Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk Kolory odnalezione. Schulza Freudem, Freuda Benjaminem Pisarstwo i myślenie Schulza przenika wyrazisty motyw mesjański. Jednakże wzięcie za dobrą monetę jawnych mesjańskich deklaracji pisarza grozi pomieszaniem mesjanizmu z regresywnym wątkiem mityzacyjnym. Mając na uwadze rozsupłanie tych splątanych wątków, warto zobaczyć, czy Schulzowska idea, by osiągnąć jakąś okrężną drogą powtórne dzieciństwo, musi być odczytywana regresywnie. Być może bowiem wobec katastrofy indywiduacji, którą dokumentuje sam Schulz, faktyczna regresja nie jest ani możliwa, ani pożądana. Aby jednak wskazać inne odczytanie tej idei, trzeba przywołać na pomoc koncepcję znaczenia wyrastającą z Freudowskiej teorii popędu i teorii marzeń sennych, skrzyżowanej wszakże z Benjaminowską teorią imienia i niezmysłowego podobieństwa. Ostatecznie dowodziłbym, że kolory, Schulzowska figura literackiej figury, nie tyle odsyłają w trybie regresji do utraconego matecznika sprzed indywiduacji, ile stanowią figuratywną antycypację odzyskania obiektu pragnienia, obiektu, którego wszakże nigdy nie mieliśmy, imienia, które na mesjańską modłę nadchodzi.

6 Mgr Przemysław Tacik Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński Schulz i Kafka wobec Prawa Celem referatu jest analiza struktury rzeczywistości, jaka wyłania się z twórczości Schulza w jej stosunku do idei Prawa. Chciałbym zestawić ją w tym zakresie z dziełem Kafki szczególnie interpretowanym przez Waltera Benjamina by wskazać, w jakim stopniu Schulz wpisuje się w dwudziestowieczną refleksję nad odziedziczoną po judaizmie ideą Prawa, które traci zrozumiałość, lecz nadal obowiązuje. Schulz, podobnie jak Kafka i Benjamin, wspomina o istnieniu pierwotnego, pełnego języka, ściśle odpowiadającego rzeczywistości. Niemniej obecnie, po pewnego rodzaju upadku, słowo jest już tylko fragmentem, wciąż poszukującym utraconej całości. Tutaj drogi Schulza i Kafki wydają się rozchodzić. Kafka, szczególnie w paraboli Przed prawem, koncentruje się na wymiarze tajemnicy, którą owa całość przedstawia; tajemnica ta nie daje się rozwikłać, a zarazem nie pozwala, by odstąpić od jej rozszyfrowywania. Tymczasem Schulz akcentuje inny wymiar rzeczywistości po upadku: kres zrozumiałego Prawa uwalnia kreatywny potencjał słowa. Dzięki temu powstać mogą całe mityczne światy wyobraźni, które wprawdzie nie mają ciężaru w stosunku do upadłej rzeczywistości ale za to są niezwykle bogate. Proponuję więc rozważyć związek Schulzowskiej koncepcji mityzacji z pozycją Prawa. W referacie zostaną także poruszone dwie inne kwestie: odmiennej natury czasu u Schulza i Kafki, spowodowanej tymi dwiema różnymi funkcjami Prawa oraz porównania pary Schulz Kafka w zakresie bliskości do modernizmu bądź myśli ponowoczesnej Mgr Ireneusz Łysik Instytut Filozofii, Uniwersytet Wrocławski Filatelistyczne inklinacje Brunona Schulza i Waltera Benjamina Kolekcje znaczków w twórczości obu autorów, zostały wykorzystane do szkicowania w przypadku Schulza rewolucyjnej Wiosny a Benjamina wybiegającej w przyszłość Ulicy jednokierunkowej. Chciałbym zwrócić uwagę na funkcję, jaką pełnią znaczki. Doskonałe miniaturki mieszczące w sobie egzotyczne dalekie miejsca a równocześnie przybliżające je nam. Życie jednak naznaczone jest na nich rozkładem, przypominając, że opowiadają historie już obumarłe, sięgające swymi korzeniami głęboko w mateczniki mitów. Markownik będący kompendium wiedzy o świecie, zbiorem metaforycznych obrazów jest również mapą, która prowadzi nas w nieznane strony. Ten kolaż państw, postaci, cytatów wymaga ciągłego komentarza. Każda zmiana w konstelacji wymusza nowy komentarz. Nie istnieje jedna właściwa wykładnia markownika, składają się na nią wszystkie możliwe opowieści.

7 Dr Wiera Meniok Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Iwana Franki w Drohobyczu Akt artystyczny jako konfrontacja kreacji i interpretacji: przypadek hermeneutyki fenomenologicznej Bruno Schulza Dla Schulza decydującym i najważniejszym w jego akcie artystycznym jest ten sens istnienia, który obecny jest zawsze jeszcze przed jego własnym egzystowaniem, w procesie jego działalności artystycznej oraz po jego śmierci fizycznej. Albo inaczej: istnieje ten sens przed nim, w nim i poza nim. Takiemu sensowi poświęca się on w swojej twórczości, interpretując go, a z kolei interpretując tworzy. Jego indywidualna kreacja zajmuje wtórne, pochodne miejsce w akcie artystycznym. On sam jako ktoś, kto potrafi tworzyć jego zdaniem w gruncie rzeczy nic nie zmienia, o niczym nie decyduje, albowiem sekret, tajemnica istnienia i jego sens nieskończony niezmiennie pozostają same w sobie, nie znajdują się w jego zasięgu, nieskończenie trwają jako fenomeny całkowicie niezależne od niego oraz od jego kreacji. Tym niemniej fenomeny te nie mają raczej u Schulza nacechowania husserlowskiego jako czyste byty idealne są one bardziej ujmowane z ingardenowskiej perspektywy realizacji fenomenu, którym jest z reguły przedmiot intencyjny wyzwolony ze świadomości autora lub czytelnika i który dosięga swej realizacji najwyższej w momencie intencyjnym, kiedy to w okolicznościach wyjątkowych i szczególnych jednoczą się ze sobą intencje autorskie i intencjonalność tekstu. Poprzez interpretację swoistego metatekstu świata, natury, potencjalnej architektury, pierwotnego projektowania i budowania Schulz realizuje intencje własne, spełnia swój personalny zamiar kreatora, pokonując równocześnie ograniczenia kreacji indywidualnej. Wydaje się oczywiste Schulzowskie założenie o niezbędnej hierarchii w twórczości dróg interpretacji i kreacji tych dwóch, które jedynie w połączeniu docierają do harmonii najwyższej, osiągają tę architekturę ogromną i natchnioną, urbanistykę obłoczną i transcendentalną (Republika marzeń). Przypadek hermeneutyki fenomenologicznej Brunona Schulza, ukazany poprzez koncepcję konfrontacji interpretacji i kreacji w akcie artystycznym, spełnia dwa podstawowe wymogi współcześnie rozumianej hermeneutyki: wymóg transcendencji jako przekraczania własnego ja w twórczości oraz wymóg ontologiczny jako pragnienia bytu pierwotnego i uniwersalnego.

8 Credo filozoficzne: panmaskarada Prof. dr hab. Zofia Rosińska Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Hermeneutyka doświadczenia źródłowego w recenzjach i listach Bruno Schulza Wypowiedź będzie dwuczęściowa. W części pierwszej przedstawię określenia Schulza, które w moim przekonaniu charakteryzują doświadczenie źródłowe, w części drugiej wykażę, jak to doświadczenie z kolei kształtuje jego myśl. Wypowiedź moja będzie się ograniczała do listów i recenzji pisanych przez Schulza. Zarówno listy, jak i recenzje są mniej analizowane niż jego proza literacka i twórczość plastyczna, a posiadają wartość dokumentu artystycznego. Jego przemyślenia są tam częściej wyrażane expressis verbis, mniej w nich metafor i porównań obrazowych, mimo iż jego epistolografia także stanowiła świadectwo odnalezienia wspólnika do przedsięwzięć odkrywczych i stawała się elementem Sklepów cynamonowych Dr Przemysław Bursztyka Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Szczeliny w nieskończoność.... Bruno Schulza metafizyka śladu Wizja rzeczywistości, z jaką mamy do czynienia w prozie Schulza, zdaje się mieć charakter wydarzeniowy. Oznacza to, iż wymyka się zarówno twardym kategoriom tradycyjnej metafizyki takim jak choćby tożsamość, identyczność, fundament jak i perspektywie klasycznego transcendentalizmu, wedle której miałaby ona stanowić reprezentację przefiltrowanego przez maszynerię intelektu, a więc z konieczności niedostępnego, lecz równie koniecznie założonego bytu-w-sobie. Rzeczywistość ukazana w opowiadaniach Schulza nie jest uporządkowaną czaso-przestrzennie syntezą, za którą stałby niezależny od niej samej podmiot. Każdorazowo rysuje się raczej jako rozsadzająca ów porządek eksplozja widzialności, eksplozja form i kształtów niesłychanych, bajecznych, karykaturalnych. Wymykając się jakiemukolwiek wyjaśnieniu przyczynowemu, wyłaniają się one w swej nieprzewidywalności i niepowtarzalności, w swym wydarzeniowym charakterze. Tak określona widzialność odsyła wprawdzie poza siebie, do czegoś innego, jest jego śladem, jednak to inne nigdy nie może stać się widzialnym, nie podlega tematyzacji, nie uobecnia się, prześwieca jedynie przez wszystkie swoje poszczególne, ułomne, deliryczne manifestacje i artykulacje. Schulz odwołuje się co prawda do klasycznie metafizycznych pojęć, takich jak substancjalność, nieobjętość transcendentu, wyższy byt czy też byt zastępczy ich znaczenie ulega tu jednak znamiennemu przekształceniu. Wskazują one raczej na wyślizgiwanie się tego, co miałoby być ontologicznie pierwotne, na nieuchwytność źródła, na nieograniczoną plastyczność tego, co w nieskończoność dając się naszemu doświadczeniu, wzywa do tego, by dać mu wyraz. Takie więc określenia jak rzeczywistość zdegradowana, czy bankructwo realności, nie powinny być rozumiane w kategoriach ontologicznej wtórności, upadku, odstąpienia od wzorca. Fenomenologia hermeneutyczna, jaką posługuje się autor Sklepów cynamonowych, opiera się na założeniu, iż nie sposób dotrzeć do nagiej esencji tego, co jest, że byt i sens splątane są nierozerwalnym węzłem wieloznaczności. Oznacza to, że regresywny ruch w stronę źródła, w stronę pierwotnych obrazów, ruch, z którego nie jesteśmy w stanie zrezygnować, nie znajduje nigdy swojego kresu.

9 Dr Joanna Michalik Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Mesjasz leży odłogiem. O metafizycznych pretensjach prozy Bruno Schulza Bruno Schulz odżegnywał się od prób filozoficznego interpretowania jego prozy, jednocześnie przyznając się do ciekawości, jakie mogłoby być filozoficzne credo jego opowiadań (które miałoby je rzekomo nobilitować). Z jednej strony, chcąc sam takie credo sformułować, pisał o rzeczywistości zdegradowanej, o utraconej i niedostępnej pełni sensu (wyrażanej w filozofii przez takie kategorie jak byt, substancja, idee, absolut itp.). O rzeczywistości, która stanowi jedynie panmaskaradę, przepływ, migotanie tymczasowych form i znaczeń, pojawiających się zawsze tylko na próbę. Stąd możliwość interpretowania Schulzowskiej diagnozy mówiącej o bankructwie realności w kategoriach dekonstrukcji. Z drugiej strony, Schulz zdradzał pretensje w sensie tradycyjnym metafizyczne, dalece wykraczające poza ten obraz rzeczywistości. Nawet jeśli sens rzeczywistości uległ bankructwu czy też zawsze się w takim stanie znajduje, Schulzowska figura Mesjasza zapowiada możliwość jego odrestaurowania albo ostatecznego ustanowienia. Napięcie między tymi dwoma biegunami postawy Schulza znajduje wyraz w jego stosunku do języka i to język jest pomostem pomiędzy nimi. Z jednej strony, pierwotny wedle Schulza język mitu, który jakoby objawia pełną prawdę rzeczywistości, uległ rozproszeniu w językach potocznych, filozoficznych czy naukowych. Z drugiej strony, język posiada regresywnoprogresywny potencjał przezwyciężania swego rozproszenia, a tym potencjałem jest metaforyczność językowy odpowiednik metafizyczności (w rozumieniu Heideggera i Ricoeura). I Schulz tak właśnie powiada: mowa jest metafizycznym organem człowieka. Czy odzyskanym językiem miała być niepowstała powieść Schulza Mesjasz? Dr Adam Górniak Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Ironiczna mityzacja metafizyki Dla Bruno Schulza mit jest filozoficzną formą rozpoznawania sensu świata. Wyraźny komizm, uzyskany poprzez zastosowanie pełnej patosu narracji uniwersalnych mitów do opisu codziennego obcowania ze znajomymi osobami i rzeczami, zachęca do odrywania się od zwykłego nastawienia poznawczego i praktycznego. Pozwala na ukazywanie kontrastu między rzeczywistą kondycją człowieka a jego aspiracjami, a tym samym umożliwia mu pełniejsze samopoznanie.

10 Dr hab. Artur Jocz Katedra Religioznawstwa i Badań Porównawczych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Brunona Schulza gnostyczna mityzacja metafizyki Maria Podraza-Kwiatkowska w swoich rozważaniach na temat literackiego poznania rzeczywistości stwierdziła, że bardzo często w literaturze tkwi pokusa eksploracji tej części świata, która wymyka się regułom realistycznego obrazowania. Okazuje się wówczas, że literatura próbuje omawiać problemy charakterystyczne dla religii i filozofii. Wypowiada się wówczas na temat istoty Absolutu, natury i sensu rzeczywistości, a także tajemnicy ludzkiego bytu. Na tego typu dążenia będę starał się zwrócić uwagę, interpretując prozę Brunona Schulza. Chodzi mi oczywiście o ukazanie podejmowanych przez niego prób budowy własnej, odrębnej metafizyki. Moim zdaniem tę metafizykę można również czytać poprzez kategorie zaczerpnięte z gnostycyzmu i neognozy. Przede wszystkim mam na myśli funkcjonujący w jego tekstach problem relacji pomiędzy materią i formą, a także fenomen cielesności, demiurgiczności i wreszcie Demiurga Dr Dariusz Konrad Sikorski Instytut Polonistyki, Akademia Pomorska w Słupsku Metafizyczne aspekty rzeczywistości: filozofowanie Brunona Schulza W moim referacie chciałbym prześledzić różne inspiracje filozoficzne Schulza, opierając się na wskazówkach z jego opowiadań, ale także z listów i tekstów krytycznych. Wyodrębniam też pewne kategorie, w ramach których obraca się autor Mityzacji rzeczywistości, a mianowicie: mit; idea; metafizyka (arche); istota rzeczy; monadyzm; indywidualizm; myśl personalistyczna. Referat jest raczej źródłowym przeglądem możliwych inspiracji niż rozważaniem na temat konkretnego filozofa, chciałbym wskazać, na jakim trzonie osadzone jest filozofowanie Schulza.

11 26 czerwca 2012 roku Rumowiska kultury Dr Arkadiusz Kalin Instytut Humanistyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wielkopolskim Zaklinanie katastrofy Kometa Brunona Schulza Referat jest próbą interpretacji wątków katastroficznych w twórczości Brunona Schulza przede wszystkim w Komecie, jednym z ostatnich utworów drohobyckiego pisarza (druk w czasopiśmie w 1938 roku). Opowiadanie to jest rzadko uwzględniane w interpretacjach schulzowskich, między innymi ze względu na funkcjonowanie poza podstawowym korpusem pism Schulza dwóch tomów opowiadań, podobnie temat katastrofizmu był dotąd pomijany lub niedostrzegany w opracowaniach twórczości autora Sklepów cynamonowych. Ten jeden z najdłuższych i najważniejszych utworów Schulza stał się okazją do wyartykułowania wizji artystycznej wyrażającej katastrofizm par excellence: od groźby zagłady kosmicznej poprzez jej wymiar filozoficzno-społeczny i etyczny. Schulz, poddając katastrofizm groteskowej i ironicznej przeróbce, tworzy ujęcie katastrofizmu przewrotne i niezwykłe, jest to wizja katastrofy bardzo oryginalna na tle twórczości literackiej Dwudziestolecia. Tematyka ta stała się istotnym składnikiem problematyki mesjanizmu oraz praktyki mityzacji rzeczywistości w twórczości tego autora. Jednym z ciekawszych zabiegów pisarskich jest w omawianym opowiadaniu nasycenie problematyki katastroficznej wątkami nawiązującymi do tradycji ezoterycznej do alchemii, zestawionej zarazem z nowoczesnym scjentyzmem Dr Marcin Całbecki Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Gdański Schulz dadaista? Parodystyczna krytyka kultury europejskiej w opowiadaniu Brunona Schulza Dodo Referat będzie interpretacją opowiadania Brunona Schulza Dodo. Uwaga zostanie zwrócona szczególnie na temat kompleksowej krytyki zastanej tradycji kulturowej Europy, która dochodzi do głosu w pozornie banalnym opowiadaniu o losie pewnej rodziny. Możliwość wprowadzenie kontekstu krytyki kultury wynika ze specyfiki językowej utworu, stąd referat zawierać będzie analizy językowych zwrotów i fraz obecnych w opowiadaniu, bo na tej właśnie podstawie językowego obrazu świata wpisanego w tekst Schulzowski możliwym staje się rozpoznanie dyskursu podejmującego kluczowe wątki kulturowego dziedzictwa Europy. Groteskowe zestawianie patetycznego ujęcia językowego i banalnej treści prowadzą z kolei do przewartościowania owej językowej matrycy, która zdaje się być sparodiowana i ośmieszona. W takim ujęciu zdaje się, że celem Schulza była krytyka tradycji kulturowej, zaś środek, jakim się posłużył, wskazuje na wyraźną inspirację konwencją dadaistyczną, dla której kategorie ironii i groteski odgrywają rolę kluczową.

12 Mgr Małgorzata Balcerzak Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Spacery sceptyka przez rumowiska kultury. Wyobraźnia mityczna Brunona Schulza i Michała Ajvaza Przedmiotem rozważań jest sposób funkcjonowania figury mitu w porównawczym ujęciu dwóch poetyk wyobraźni Bruno Schulza i czeskiego, współczesnego pisarza i estetyka, Michała Ajvaza (których można, za nomenklaturą Edwarda Balcerzana, określić mianem literackich pół-sobowtórów ). Zestawienie obu poetyk i idących za nimi stanowisk filozoficznych wiąże się z analizą punktów stycznych w twórczości pisarzy problemu kryzysu zaufania wobec kultury (odniesienie do tradycji modernizmu i postmodernizmu), relacji pomiędzy sferą sacrum a profanum, centrum a peryferiami, światem alternatywnym a światem obiektywnym, własnym a innym, myśleniem mitycznym a myśleniem logicznym (z widoczną próbą przezwyciężenia owych dychotomii). Mit jako reprezentacja twórczej wyobraźni pisarzy stanowi wyraz, z jednej strony, sceptycyzmu poznawczego, wynikającego z niezgody na uniformizację rzeczywistości, z drugiej, będąc tworem sprzęgniętym z tym, co pierwotne, obnaża także mistyfikacyjny wymiar, przez co ujawnia swój polisemiotyczny wymiar. Odnosi się nie tylko do sfery konstrukcji świata (ładu i nie-ładu), ale staje się także narzędziem badania samej sfery postrzegania sposobu rodzenia się obrazu rzeczywistości, mitologii egzystencji, mitologii świata czy światów możliwych Aleksander Furtak Instytut Historii Sztuki, Katolicki Uniwersytet Lubelski Cały smutny i jałowy Olimp. Powracanie tradycji kultury w twórczości Brunona Schulza. Referat będzie próbą określenia miejsca, charakteru i roli reliktów przeszłości w narracyjnie pojmowanej Schulzowskiej recepcji rzeczywistości. Bruno Schulz nasycił swą f a b u l i s t y k ę całym bogactwem elementów kulturalnych, tworząc krąg legendarny utkany z fragmentów wszystkich kultur i mitologij. Pojawia się pytanie, jaka zasada rządzi doborem owych fragmentów, i w jakim celu Schulz pozwolił im ponownie zaistnieć. Zagadnienie powtórnego wykorzystania dawnych treści kultury stanowi istotną przesłankę dla ponownego rozpatrzenia problemów filozofii Schulza, w której nie można pominąć pytania o swoiście rozumianą filozofię historii czy nierozdzielną od niej filozofię historii kultury. Szczególnie interesującym problemem w tym kontekście staje się znaczenie częstych odwołań Schulza do repertuaru sztuk wizualnych, wykorzystywanie tradycyjnych motywów obrazowych i dawnych stylistyk jako środka wzbogacającego semantykę własnych utworów literackich i plastycznych, jakkolwiek zawsze w oryginalnej, autorskiej redakcji artysty-filozofa.

13 Brian Banks A European from Drohobycz: New Discoveries in the Life of Bruno Schulz The general subject of my paper concerns the status of Bruno Schulz at this important time of anniversaries in his posthumous reputation, and also the last year of copyright that has been carefully monitored by his true last relative. The reader's exposure to any writer or artist needs to be synchronized with the vision, the hopes and perspective of the subject, as well as those who knew him, the primary witnesses. Has this been done regarding Schulz? The posthumous history is an interesting example if we ask ourselves was the writer-artist Drohobyczian, Polish, Jewish, European, and how much this amalgam affects the life and after-life, so to speak, of Bruno Schulz. This paper briefly discusses what he read and was influenced by known and hypothesized based on textual availability to the bi-lingual author in the awareness that he turned from art exclusively to writing augmented by art. What could have been available for him in Drohobycz ? These choices also impinge on his preferences of travel resulting in the inner portmanteau carried back to the eastern borderland of Europe, Drohobycz and the Republic of Dreams. This reappraisal will be based on recent Polish-only published research, by an Italian scholar, together with exclusively new recent discoveries made by Brian R. Banks concerning Schulz's family. The family of course was a crucial nexus of his stories, a nexus that left its own choices for portrayal or silence. The paper will be delivered with a DVD-rom of Drohobycz.

14 Schizoidalne anatomie Dr Anna Szyjkowska Instytut Filozofii, Uniwersytet Warszawski Wnętrze, zewnętrze i metamorfozy w fizjonomiach u Bruno Schulza Będę odpowiadać na pytanie o symbolikę przemian w fizjonomiach opisywanych w prozie Bruno Schulza, o znaczenia przenikania się wyglądów ludzi, zwierząt i przedmiotów. Ta swoista ontologia pełna metamorfoz i metafor kryje w sobie jedne z najistotniejszych dla filozofii kultury zagadnień Mgr Agata Rosochacka Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Rekonwalescenci, dziwotwory i kaleki. Brunona Schulza ciała protetyczne Jedną z konsekwencji nowoczesnych przygód ciała jest niepokój reifikacji, odczuwanie ciała jako już martwego, które wywołują między innymi coraz bardziej powszednie mariaże z technologią oraz wyabstrahowanie ciała z uwznioślającego kontekstu teologicznego. Twórczość Brunona Schulza pełna jest postaci kalekich, chwilowych, zmiennych i heterogenicznych. W referacie zaproponuję interpretację twórczości Schulza w perspektywie teorii zajmujących się ciałem protetycznym (Davida Willsa, Vivien Sobchack, Elizabeth Grosz, Hala Fostera, Bernarda Stieglera i innych). Zarówno niestabilna tożsamość cielesna postaci występujących w opowiadaniach (na przykład w Emerycie) i esejach (między innymi w Wędrówkach sceptyka) Schulza, jak i projekty wtórnego kreacjonizmu (przede wszystkim w Traktacie o manekinach) można, moim zdaniem, odczytywać jako możliwość protetycznej zabawy, odchylenia, otwarcia ciała na rozkosz protetyczności. Schulz zdaje się bowiem pokazywać, że doświadczenie rozczłonkowania jest wyzwalające. Masochistyczną erotykę, którą tak silnie zabarwione jest twórczość autora Sanatorium pod Klepsydrą, mam zamiar interpretować jako oswobadzającą, bowiem poprzez nią bohaterowie opowiadań Schulza odczuwają rozkosz reifikacji. W prozie Schulza przede wszystkim interesować mnie więc będzie: protetyczna ontologia postaci opowiadań, wtórny kreacjonizm jako dyskusja z wymienialnością ciała, manekiny i automaty jako protezy człowieka, afirmowanie materii, masochistyczna przyjemność reifikacji.

15 Mgr Piotr Jakub Wąsowski Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Łódzki Bruno na czworakach rzecz o masochizmie w twórczości Bruno Schulza W moim wystąpieniu badam wpływ, jaki na prozę Schulza wywarła twórczość naukowa i artystyczna Leopolda von Sacher-Masocha (Wenus w futrze), Richarda von Krafft-Ebinga (Psychopathia sexualis) i Sigmunda Freuda (Ekonomiczny problem masochizmu). Moją intencją jest przełamanie dominującej w schulzologii percepcji masochizmu jako między innymi: (1) perwersji przynależnej życiu seksualnemu, a przez to nie mającej wpływu na życie duchowe, należące do innej, wyższej sfery (między innymi Jerzy Ficowski, Włodzimierz Bolecki); (2) nienawiści do samego siebie, klęski życia duchowego i wyrazu hołdu wobec trzeźwo myślącego, kupieckiego, przyziemnego żywiołu kobiecego (Artur Sandauer, Ewa Kuryluk, Jerzy Jarzębski); (3) miłości do bólu. Masochizm i życie seksualne w sposób bardzo bezpośredni wpływają na życie duchowe. U Schulza wyraża się to w masochistycznym postrzeganiu czasu jako oczekiwania na sens, który przyjdzie w przyszłości (na moje rozważania w tej materii wpłynęła koncepcja Gillesa Deleuze a o tym, że sednem masochizmu jest czekanie). Wyjaśniam związki masochizmu Schulzowskiego z: teorią melancholii; przedstawieniami Schulza jako psa w twórczości graficznej; mesjańskim, kabalistycznym elementem w twórczości Schulza (w szczególności, co oznacza dla Schulza Mesjasz i czy ma on postać osoby); seksuologią początku wieku (Krafft-Ebing, Freud) i sposobem, w jaki nadawała ona tożsamość różnorakim odmieńcom.

16 Mgr Dawid Matuszek Instytut Nauk o Literaturze Polskiej, Uniwersytet Śląski w Katowicach Père-wersja Brunona Schulza Bruno Schulz śni freudowskie sny i snuje freudowskie opowieści. I choć jego dzieła nie są prostą egzemplifikacją teorii psychoanalitycznej (Markowski), to jednak nią bywają. Jak choćby w cudownie instrumentalnej interpretacji figury ojca, dokonanej przez Pawła Dybla w artykule Seksualność zdegradowana, czyli perwersyjny świat prozy Brunona Schulza, która jeszcze raz potwierdza niewygodną prawdę, mówiącą, że metodologiczny warsztat krytyki psychoanalitycznej dostarcza czytelnikowi zarówno młotka, gwoździ, jak i samych desek. Tymczasem przypadek Schulza domaga się skalpela. I być może kiedyś się go doczeka. W swoim wystąpieniu chciałbym zatrzymać się jednak przy Ojcu. Figurze centralnej nie tylko dla twórczości Schulza, ale i dla literatury nowoczesnej jako takiej. A przecież, jak zauważa Szymon Wróbel, nowoczesność nie sprzyja ojcostwu, jest wszak lamentem synów. Dyskurs synów jest dyskursem skargi, domagającym się wyrównania rachunków krzywd, domagającym się wytłumaczenia źródła bólu, domagającym się wreszcie postawienia ojca w sytuacji porażki (Wróbel); sytuacji, w której syn mógłby sycić się jego upadkiem. Narrator Schulza, jak na perwerta przystało, konstruuje scenariusz, zgodnie z którym upokorzenia doznaje domniemany autorytet, zanegowane zostają dotychczasowe wartości, zepsuciu ulega tradycja. Wszystkie te porządkujące cechy (ideały) standardowo uosabia martwy Ojciec (instancja symbolicznego prawa, regulator pożądania). Jednak ojciec Schulza nigdy (do końca) nie umiera, jest nie-martwy; upokarzany pod butem dominy, odzierany z powagi, impotentny, w końcu nieludzi. I taki jest też sens, którego ów ojciec jest gwarantem, i takie stworzenie, którego jest autorem spartaczone, niepoważne, bezpłciowe. Jednak w tym bez-sensownym, wypełnionym bezmyślną i bolesną rozkoszą świecie, to jedyna kreacja, na którą go stać. Zresztą, czyż poeta to nie ten, który działa w czasie nielegalnym, w owym trzynastym, nadliczbowym i niejako fałszywym miesiącu? Poeta zbacza z prostej, Ojcowskiej drogi, tej znanej z formuły: ja jestem drogą, prawdą i życiem. Niemniej Schulz nie kwestionuje funkcji Ojca jako takiej (niczym Joyce ze swoim nobodaddy) szuka innej drogi; jest bowiem zboczeńcem, nie psychotykiem. I właśnie tej specyficznie Schulzowskiej perwersji, wersji ojca, a w gruncie rzeczy tęsknocie za Ojcem, chciałbym się w swoim referacie przyjrzeć.

17 27 czerwca 2012 roku Ciemny fluid materii Dr hab. Maria Gołębiewska Instytut Filozofii i Socjologii, Polska Akademia Nauk Status prawa natury w prozie Bruno Schulza Referat będzie dotyczył statusu prawa natury, jaki przypisuje Schulz i uniwersum przyrody, i uniwersum człowieka. Pytanie podstawowe dotyczy wyznaczenia różnych uniwersów w świecie przedstawionym prozy Schulza i założeń (uprawomocnień?) ontologicznych presuponowanych przez pisarza. Pytania szczegółowe z kolei dotyczą statusu prawa natury na ile jest ono wskazywane w odniesieniu do owych uniwersów? Jakie są granice i ograniczenia prawa natury względem praw cywilizacji? Argumentacja wymaga odróżnienia prawa natury i prawa naturalnego, czyli prawa obowiązującego w uniwersum ludzi, a legitymizowanego właśnie przez prawo natury. Wydaje się, że Schulz odwołuje się do prawa natury, uznając prawo naturalne (sankcjonujące na przykład relacje pokrewieństwa, ale też działania rozumne, racjonalne człowieka) za koniecznie zapośredniczone przez prawo natury. Następne pytanie szczegółowe dotyczy związków języka i prawa natury Mgr Anna Cieślak Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Paradoksy materii. Amorficzność i forma w prozie Brunona Schulza Zależności między formą a materią to jedno z centralnych zagadnień Schulzowskiej filozofii kreacji. Kwestia ta była rozpatrywana w odniesieniu do różnorodnych systemów łączono ją z między innymi z kategoriami gnostyckimi, kabałą czy koncepcjami Bergsona. Referat jest propozycją odczytania zależności między nieskończonymi możliwościami a nędzą materii więzionej z Traktatu o manekinach w kontekście mitu Golema. Golem, ujmowany w kategoriach Arystotelesowskich jako pozbawiona formy materia, hyle (Gershom Scholem), może być postrzegany również jako byt pograniczny, zawieszony między amorficznością a ostatecznym kształtem, między procesem stawania się a doskonałością bytu. Obdarzony duszą niższą (nephesz) Golem zawiera w sobie zarówno pierwiastek życia reprezentuje witalność, ożywioną materię, jak i śmierci jako bezduszny automat, zaś w swej niepełnej podmiotowości wpisuje się w Schulzowski świat wegetacji i tandety zamieszkany przez zreifikowanych, sprowadzonych do roli manekinów lub kalekich ludzi.

18 Mgr Agnieszka Dauksza Wydział Polonistyki, Uniwersytet Jagielloński Nie ma materii martwej martwota jest jedynie pozorem. O ambiwalencjach Schulzowskiego materializmu Chciałabym poddać dyskusji kwestię specyficznego rozumienia przez Schulza materii rozumienia niebanalnego o tyle, że nie wpisującego się właściwie w żadną ze znanych koncepcji filozoficznych. Ta unikalność ujawnia się nie tylko poprzez zanegowanie przez autora Sklepów cynamonowych tradycyjnych opozycji między duchem a materią czy formą a materią, ale też przez ambiwalentne kategoryzowanie wytworów materialnych, na przykład negowanie podziałów na materię żywą i nieożywioną. Polemizując z zastanymi tezami (między innymi Jerzego Jarzębskiego, Barbary Sienkiewicz, Michała Pawła Markowskiego, Stanisława Rośka i innych), postaram się na nowo ukazać indywidualną strategię Schulza, który nie waha się uprzywilejowywać oraz uznawać najbardziej błahe przejawy materii za zaczątki, wokół których konstruowane są w tej twórczości tekstowe światy. Więcej Schulz nawet najzwyklejsze rupiecie, resztki i ścinki ocenia jako niedoskonałe i wybrakowane, lecz przez to zachwycające i inspirujące okruchy pierwotnego porządku, drobiny dawnego twórczego chaosu. Jako taki, Schulz okazuje się uwiedzionym urokiem rzeczy ułomnych piewcą chaosu, tandety, pozoru, który siłą swojego słowa potrafi tym kalekim tworom nadać wielobarwną połyskliwość wyglądu i złożoną ambiwalentność znaczeń, co przynajmniej do pewnego stopnia łagodzi rozpacz jednostki wynikającą z konsekwentnej destrukcji otaczającej rzeczywistości.

19 Mitologia szumi w naszej krwi Prof. dr hab. Wojciech Owczarski Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Gdański Między mitem a świtem. O Schulzowskiej wizji snu W twórczości Brunona Schulza znaleźć można zadziwiająco wiele obrazów zasypiania, chrapania, szamotania się w nakisłej od snu pościeli. Wychodząc od analizy żartobliwych opisów wędrówki po niewiadomych wertepach snu, będę się starał dotrzeć do wyobrażeń Schulza na temat sposobu istnienia podmiotu we śnie. W konsekwencji zaś spróbuję naszkicować coś na kształt Schulzowskiej filozofii snu filozofii, która w świecie autora Sanatorium pod klepsydrą zrośnięta jest nierozerwalnie ze sferą mitu. Śniący bohaterowie prozy Schulza zdają się wkraczać w niepokojącą odmianę istnienia, gdzie ich tożsamość poddawana jest trudnej próbie. By zrozumieć ich stan, trzeba będzie odwołać się do wielu różnych koncepcji na temat śniącego podmiotu, zarówno tych szacownych i dobrze znanych (Sigmunda Freuda, Carla Gustava Junga, Gastona Bachelarda, Ericha Fromma), jak i nieco późniejszych (Kalvina Halla, Medarda Bossa), a także całkiem nowych (Ernesta Hartmanna, Jannette Marie Mageo, Eriki Bourguignon). Podczas gdy śniące ja przebywa w sferach niedosięgłych, śpiące ciało u Schulza zazwyczaj tarza się w brudzie. Pościel jest od dawna niezmieniana, usta bezwiednie rozchylone, ścieka z nich ślina. Nawet przez ciało nieskazitelnej Adeli wędrują pluskwy. W rekonstrukcji Schulzowskiej wizji snu pomocą służyć mi więc będzie Julia Kristeva i jej Esej o wstręcie Dr Marzena Karwowska Instytut Filologii Polskiej, Uniwersytet Łódzki Proza Brunona Schulza w świetle mitokrytyki W referacie podjęta zostanie próba interpretacji prozy Brunona Schulza z wykorzystaniem narzędzi badawczych mitokrytyki, współczesnej szkoły hermeneutyki tekstu literackiego. Twórca mitokrytyki, Gilbert Durand, francuski filozof, antropolog kultury i literaturoznawca, uczeń Gastona Bachelarda, założyciel pierwszego na świecie interdyscyplinarnego Ośrodka Badań nad Wyobraźnią na Uniwersytecie w Grenoble, zaproponował metodę analizy i interpretacji dzieła literackiego pojmowanego jako tekst kultury. Zgodnie z przyjętą perspektywą badawczą, rozwijającą Durandowską koncepcję ponadkulturowej jedności wyobraźni, podjęta zostanie próba analizy prozy Brunona Schulza, zmierzająca do wydobycia figur wyobrażeniowych, które składają się na mityczne układy synchroniczne dzieła. Drugim ważnym elementem hermeneutyki tekstu będzie obserwacja, w jaki sposób wyodrębnione mitemy i figury wyobrażeniowe funkcjonują w dziele literackim i jakiemu przetworzeniu podlegają w wyobraźni autora Sklepów cynamonowych oraz Sanatorium pod Klepsydrą.

20 Mgr Anna Zofia Jaksender Instytut Filozofii, Uniwersytet Jagielloński Bruno Schulz i genealogia mitotwórczych głębi W referacie chodzi o prześledzenie pojęcia głębi, które inspirowało zarówno filozofów, jak i psychoanalityków. Będzie zatem pokazaniem, w jaki sposób pojęcie głębi przekładało się na twórczość pisarską i współtworzyło rozmaitość teorii literackich (w tym pisma, lektury), ale i w jaki sposób owo pojęcie zmieniało swoje znaczenie, jak to było choćby w przypadku Nietzschego, Freuda, Junga czy Lacana. Na dwóch przeciwstawnych biegunach mielibyśmy więc albo topologię psychicznych głębin nieświadomości (Freud), albo zupełną negację owej głębi na rzecz połyskującej powierzchni (Nietzsche). Czym bowiem jest owa mitotwórcza głębia, na czym polegać miałaby głębia mitu, którą jedni traktują jako strukturę ludzkiej psychiki i ogólnie, ludzkiego ducha, inni zaś jako konstrukty filozofów uwikłanych w różne ideologie? Czy jest ona zatem f a k t y c z n y m poziomem bądź stanem ludzkiego ducha, czy jedynie każdorazowo wytwarzaną teraźniejszością, która nabiera, w efekcie procesu egzegezy, wymiaru rzeczywistości, następnie zaś rzeczywistości zapisanej w historii, przeszłości? Czy zatem, reasumując, jest głębią ducha, ducha świata i ducha każdego człowieka, czy jest jedynie kwestią semantyczną, leży w samej strukturze języka i przezeń jest każdorazowo wytwarzana? W drugiej części skupię się na twórczości Brunona Schulza jako tego, który w swoim piśmie zagłębiał się, labiryntem Ulicy Krokodyli, niejako w głąb snów, do tego ula huczącej macierzy języka, w której tworzy się sens. Owa macierz sensu, tak bliska psychoanalitycznej nieświadomości, dzięki metonimicznym przemieszczeniom tworzyła przestrzeń swoistej głębi, przestrzeń mitu, sam autor Sanatorium zaś w odruchu pracy egzegetycznej wyzyskiwał w swoich opowiadaniach piękno owego mitu a z nim powtarzających się mitycznych symboli, przedmiotów, w końcu ogólnie utraconej przestrzeni dzieciństwa. W tym miejscu chcę prześledzić koncepcję nieświadomości, inspirowaną psychoanalizą Jacquesa Lacana oraz konsekwencje wynikające z faktu, że jeśli jest tak, że nieświadomość jest na zewnątrz, wówczas cała mitotwórcza praca polegałaby jedynie na przemienianiu własnej teraźniejszości w rzeczywistość mitu po to, by przeszłość stała się, niby u Prousta, czasem odnalezionym. Tekst taki, pełen odsyłaczy, aluzji, napomknięć i ( ) dwuznacznego migotania staje się zasadą mitotwórczej genealogii, która w ruchu interpretacji, z owej huczącej macierzy języka, wyzyskuje nowe pokłady sensu, który pleni się w rzeczywistość opowiadania i tworzy nowe światy. W kontekście psychoanalizy Lacana, gdzie nieświadomość jest tam, na zewnątrz, pisanie byłoby tutaj tym, czym było w Listach do Lou Salome dla Rilkego, ukochanego poety Schulza, gdy pisał: Nous sommes les abeilles de l Univers. Nous butinons éperdument le miel du visible pour l accumuler dans la Grande ruche d or de l invisible. Pisanie jest tutaj odruchem pszczelej, mitologicznej pracy, zbieraniem nektaru słów z rzeczywistości teraźniejszości następnie zaś, w toku pracy pragnienia, krążeniem wokół nieświadomego jądra i objaśnianiem tajemnicy (Freud), w końcu zaś tworzeniem własnej mitologii. Sam Schulz pisał, iż jego Sklepy cynamonowe uznawać należy za powieść autobiograficzną, i że są one autobiografią albo raczej genealogią duchową ( ), gdyż ukazują rodowód duchowy aż do tej głębi, gdzie uchodzi on w mitologię, gdzie gubi się w mitologicznym majaczeniu (Księga listów).

21 Orna Mundschine Bar Ilan University Myth and Nostalgia in the Sanatorium Under the Sign of the Hourglass: A Political Reading of the Novel Roland Barthes' Mythologies is a literary work that demonstrates how myths circulate throughout everyday life, creating not only a world for us, but also a place within it. It is not about superhuman beings from an earlier age, but a story of the fictitious, unproven and illusory. The sanatorium is an everyday life institution that in the literary work subverts to myth, one example of this being Thomas Mann's Magic Mountain. Sanatorium Berghof can be interpreted equivocally as a realistic, symbolic and mythical environment. Bruno Schulz read Magic Mountain and wrote his novel Sanatorium Under the Sign of the Hourglass, which implicitly echoes the concept of Mann's sanatorium. However, Schulz does not depict a sanatorium as Berghof's replica, forcing us to search for a deeper confluence between the two spaces. My first argument is that Schulz's sanatorium is compatible with the Barthes' definition of myth, but this argument is imprecise without the political aspect combined with nostalgia. Schulz was born at the era of Emperor Franz Josef who was loved and admired by the Jews. His father, a merchant in Drohobycz, went bankrupt during the First World War and died shortly after. Thus, the regime of Franz Josef is the subject of nostalgia on two separate levels: the personal level and the broad Jewish level. The personal level refers to when his father was alive and functioned as both merchant and father figure. The Jewish level describes the era when the Jewish population in the Austro-Hungarian Empire was protected and secure. This confluence of Franz Josef as a myth, the nostalgia for those times when his father was alive and the flourishing Jewish lifestyle leads me to a political reading of the Sanatorium Under the Sign of the Hourglass. In his writing Schulz compares the well-known space of his hometown and its familiar environment to the fantastic and magical space in the nameless town where his father is still alive as an energetic and successful merchant. Doctor Gotard is the depiction of Franz Josef, the benefactor of the Jews, who from the present point of view could even reverse time and avoid death. When Schulz wrote this story in the nineteen thirties the political situation in Europe had worsened. The anti- Semitism and the signs of a coming war clearly evoke nostalgia and a yearning for a more secure past. Joseph s voyage to visit his father in the sanatorium is a passage through time and his way to compensate his father for those years that were wasted in real life. The attempt to regain the monarchy and reverse time had failed. This left Joseph on his everlasting voyage on the train, symbolizing the eternal fate of the Wandering Jew. Schulz, aware of this fate, tried to avoid it throughout his everyday life. This story is an allegory of the precarious fate of both the individual and the nation during a time when a bulk of dark clouds threatened Europe, evoking nostalgia and creating new myths.

22 Aviv Livnat Tel Aviv University, Bezalel Art Academy Bruno Schulz and the Yiddish-Polish Avant-Garde In my paper I would like to examine the unique images of movement which Bruno Schulz explores and expresses in his art. He shares mythological and philosophical explorations with Avant-garde artists from the Jewish-Polish spheres. In both his visual art and literature Schulz uses the symbolic movement of carriages and trains. These images reflect a mythical movement which transports him back to his roots. The strands which I consider in this paper will be drawn between three figures. These are: The Polish Christian Avant-garde artist Stanisław Ignacy Witkiewicz, the Polish-Jewish poet and theorist Debora Vogel and Bruno Schulz. The core of their art generates similar motivations which are connected with Pure Form and the Philosophy of motion that is being expressed in art and literature.