Konspekt przedmiotu Integracja europejska

Transkrypt

1 Konspekt przedmiotu Integracja europejska Niniejszy konspekt przedmiotu Integracja europejska ma na celu uporządkowanie zagadnień niezbędnych (omówionych w ramach wykładu) do zaliczenia przedmiotu w formie testu jednokrotnego wyboru. Istota i formy integracji europejskiej W połowie XX wieku rozpoczęły się europejskie procesy integracyjne, które doprowadziły do obecnego status quo. 27 państw Unii Europejskiej cieszy się mnogością wolności oraz udogodnień w stosunku do czasu inicjacji integracji europejskiej. W 1951 roku, z inicjatywy francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana tzw. Szóstka założyła Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), a w 1957 r. Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom) oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG). Już w pierwszym etapie rozwoju Wspólnot można było dostrzec rozwój procesów integracyjnych oraz internacjonalizacji. Jednym z pierwszych celów integracyjnych było zjednoczenie Niemiec, a z francuskiej perspektywy, niedopuszczenie do militarnego odrodzenia się niemieckich sił zbrojnych. Już w latach siedemdziesiątych XX wieku liczba państw członkowskich Wspólnot zwiększyła się do dziewięciu o Danię, Irlandię oraz Wielką Brytanię. Natomiast w latach 1980-ych do Wspólnot dołączyła Grecja, Hiszpania i Portugalia, w 1995 roku Austria, Finlandia i Szwecja, w 2004 roku Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Ostatnim etapem integracji europejskiej była akcesja Bułgarii i Rumunii w 2007 do unijnych struktur. Unia Europejska jest: Wspólnotą historyczną Wspólnotą ekonomiczną Wspólnotą polityczną Wspólnotą prawną (acquis communitaire) Wspólnotą kulturową Wspólnotą terytorialną Wspólnotą społeczną Wspólnotą aksjologiczną (nauka o wartościach zajmująca się badaniem natury wartości, podstawami i kryteriami wartościowania) Wspólnotą międzynarodową.

2 Procesy instytucjonalizacji UE można badać następującymi metodami: - Metodą systemową, instytucjonalną i neoinstytucjonalną - Metodą historyczną - Metodą behawioralną - Metodą porównawczą. Unia Europejska jest systemem składającym się z 4 podsystemów: - podsystemu normatywnego (normy prawne (pisane i niepisane), normy moralne/etyczne) - podsystemu instytucjonalnego - podsystemu relacjonalnego (komunikacyjnego) - podsystemu funkcjonalnego. Unia Europejska pełni 3 podstawowe funkcje: - adaptacyjną - regulacyjną (kształtującą) - innowacyjną (modernizacyjną) skierowaną do wewnątrz zmiany i reformy (reforma od łacińskiego reformarae czyli zmiana, może być progresywna i regresywna). Koncepcje integracji europejskiej 1. Koncepcja paneuropejska (1923) 2. Koncepcja konfederalistyczna (1944/1945) 3. Koncepcja federalistyczna (1946) 4. Koncepcja konstytucjonalistyczna (1946/1947) 5. Koncepcja unionistyczna (1948) 6. Koncepcja funkcjonalistyczna (1949/1950) Uwarunkowania i etapy rozwoju integracji europejskiej wszystkie najważniejsze wydarzenia omówione podczas wykładu (od powstania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali do implementacji Traktatu z Lizbony). Status prawnoustrojowy Unii Europejskiej.

3 Unia Europejska podział na 3 filary 1 Filar Wspólnoty Europejskie Wspólnota Europejska unia celna i jednolity rynek wewnętrzny wspólna polityka handlowa wspólna polityka rolna także w rybołówstwie wspólna polityka transportowa wspólne reguły konkurencji unia gospodarcza i walutowa polityka społeczna oraz spójność społeczno-ekonomiczna ochrona środowiska naturalnego polityka badawczorozwojowa konkurencyjność przemysłu sieci transeuropejskie ochrona konsumenta i zdrowia edukacja i kultura obywatelstwo Unii polityka imigracyjna, wizowa i azylowa współpraca sądownicza w sprawach cywilnych Euratom II Filar Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Polityka zagraniczna wspólne działania, wspólne stanowiska wspólne strategie wspieranie demokracji i praworządności, ochrona praw człowieka i podstawowych wolności misje pokojowe pomoc państwom trzecim Polityka bezpieczeństwa wzmocnienie bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich utrzymanie pokoju III Filar Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych Współpraca sądownicza w sprawach karnych walka z przestępczością zorganizowaną (zwłaszcza terroryzmem, walka z rasizmem i ksenofobią współpraca policji państw członkowskich UE (Europol).

4 Instytucje UE: sposób powoływania, skład i kompetencje. Organy Unii Europejskiej: Komisja Europejska została stworzona jako kolegium polityczne, złożone z komisarzy i z biurokracji Dyrekcji Generalnych (DG). KE jest głównym organem wykonawczym, który inicjuje działalność prawodawczą oraz monitoruje przestrzeganie prawa europejskiego. Rada Unii Europejskiej jest reprezentantem rządów państw członkowskich, działając przez radę ogólną i rady sektorowe pełni zarówno funkcje legislacyjne, jak i wykonawcze. Rozstrzyga sprawy długoterminowe. Jest dominującą instytucją w procesie stanowienia prawa unijnego. Parlament Europejski jest wybierany w ogólnoeuropejskich wyborach. Posiada kompetencje legislacyjne, kreacyjne i kontrolne. Funkcja legislacyjna Parlamentu polega na współstanowieniu prawa, jego konsultowaniu i wetowaniu w ramach poszczególnych procedur: konsultacyjnej, kooperacyjnej i współdecydowania. Parlament analizuje działalność Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej. Współdecyduje także o składzie Komisji i może wobec niej uchwalić wotum nieufności. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wraz z sądami krajowymi urzeczywistniają władzę sądowniczą na terenie UE. Europejski System Banków Centralnych składa się z Europejskiego Banku Centralnego oraz banków centralnych krajów członkowskich Unii Europejskiej. ESBC realizuje unijną politykę monetarną. Unia Europejska jest wspólnotą prawną, niemieszczącą się ani w tradycyjnych kategoriach prawa międzynarodowego, ani w uznanych modelach prawa konstytucyjnego. Jest połączeniem samodzielnych państw, które postanowiły w określonych obszarach polityki rozstrzygać wspólnie, w innych ściśle współdziałać, a w pozostałych podejmować decyzje autonomicznie, uwzględniając jednocześnie interesy pozostałych państw członkowskich. Unia Europejska pełni funkcję ochronną i koordynującą nad wspólnotami europejskimiw sferze gospodarczej (I filar), współpracą między ich państwami członkowskimi w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (II filar) oraz współpracą policyjną i sądową w sprawach karnych (III filar). Schemat Instytucji Unii Europejskiej INSTYTUCJE GŁÓWNE I. RADA EUROPEJSKA - Szefowie państw i rządów Państw Członkowskich II. INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH 1. Parlament Europejski 2. Rada Unii Europejskiej 3. Komisja Europejska 4. Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich 5. Europejski Trybunał Obrachunkowy

5 ORGANY POMOCNICZE I. GŁÓWNE ORGANY POMOCNICZE 1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 2. Komitet Regionów II. ORGANY POMOCNICZE POSZCZEGÓLNYCH INSTYTUCJI 1. Komitet Stałych Przedstawicieli 2. Sąd Pierwszej Instancji 3. Komitet Ekonomiczno-finansowy 4. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich 5. Służby wspierające prace Komisji Europejskiej III. Agencje Wspólnoty Europejskiej ORGANY II i III FILARU I. ORGANY WSPÓLNEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ I BEZPIECZEŃSTWA 1. Wysoki Przedstawiciel ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 2. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa 3. Komórka Planowania i Wczesnego Ostrzegania 4. Organy Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony II. ORGANY WSPÓŁPRACY POLICYJNEJ I SĄDOWEJ W SPRAWACH KARNYCH 1. Komitet Koordynacyjny 2. Europejskie Biuro Policji 3. Eurojust ORGANY FINANSOWE I. EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY II. UROPEJSKI BANK CENTRALNY I EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH 1. Europejski Bank Centralny 2. Europejski System Banków Centralnych

6 Unia Europejska z perspektywy Traktatu Konstytucyjnego oraz Traktatu z Lizbony w zarysie Unia Gospodarczo-Walutowa główne zasady działania Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony główne cele oraz dywersyfikacja działań z NATO. Przestrzeń Wolności Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości w UE (współpraca sądownicza, strefa Schengen) Proces decyzyjny w UE może odbywać się na podstawie czterech procedur: procedury zgodności, procedury współdecydowania, procedury współpracy, procedury konsultacji. Polska w Unii Europejskiej: droga Polski do UE rozpoczęcie i zakończenie negocjacji, dokładna data wstąpienia Polski do Unii Europejskiej Miejsce Polski w instytucjach i na rynku UE rola Polski w UE ze szczególnym uwzględnieniem Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Należy pamiętać, że Rada Europy nie jest w strukturach UE! Efektem kształcenia po zapoznaniu się studenta z treściami zawartymi w przedmiocie Integracja europejska powinna być umiejętność rozpoznawania mechanizmów funkcjonowania instytucji oraz procesów decyzyjnych w UE a także zdolność przygotowywania dokumentacji związanej z uczestnictwem Polski w strukturach UE. Bibliografia: (trzy pozycje książkowe do wyboru) Barcz J. (red.), Prawo Unii europejskiej, Warszawa 2006 Barcz J., Kawecka-Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K., Integracja europejska, Warszawa 2007 Doliwa-Klepacki Z., Integracja europejska, Białystok 2005 Dynia E., Integracja europejska, Warszawa 2006 Latoszek E., Integracja europejska. Mechanizmy i wyzwania, Warszawa 2007 Łastawski K., Historia integracji europejskiej, Toruń 2006 Marszałek A. (red.), Integracja Europejska, Warszawa 2004 Menkes J., Wasilkowski A., Organizacje międzynarodowe. Prawo instytucjonalne, Warszawa 2006 Nowak-Far A., Integracja europejska: prawo i instytucje, Warszawa 2001 Perkowski M. (red.), Integracja Europejska, Warszawa 2002 Popowicz K., Historia integracji europejskiej, Warszawa 2006 Wojtaszczyk Konstanty A. (red.) Integracja europejska, Wstęp, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2006.