O fotokatalizie, marketingu nauki i pomidorach bez chemii

Transkrypt

1 Wywiad przeprwadził: Pitr Żabicki Krdynatr Zespłu ds. Prmcji i Edukacji, CITTRU Ftgrafie: Agencja SPHERESIS O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem Wjciech Macyk chemik z Zakładu Chemii Nierganicznej UJ. CITTRU pracuje nad kmercjalizacją jeg wynalazków związanych z ftkatalizą. Więcej badaniach: /?q=pl/nde/426#108 Na UJ zajmuję się ftchemią i ftkatalizą, czyli prcesami chemicznymi zachdzącymi z udziałem światła. Mje badania kncentrują się na pracwywaniu nwych ftkatalizatrów, czyli materiałów, które przy współudziale światła umżliwiają przeprwadzanie różnych użytecznych prcesów, na przykład utleniania zanieczyszczeń rganicznych i bilgicznych wdy, pwietrza, pwierzchni raz reakcji z udziałem związków rganicznych i małych cząsteczek nierganicznych. Bliskie są mi również zagadnienia związane z prcesami knwersji energii świetlnej na elektryczną, które z ftkatalizą mają wiele wspólneg. C musi się stać, aby badania nad ftkatalizą i wykrzystaniem dwutlenku tytanu nabrały rzpędu? Nic. Badania nad wykrzystaniem TiO 2, a szerzej ftkatalizą, nabrały już rzpędu. Zalety tych prcesów w wielu dziedzinach kazały się tak czywiste. Nietrudn jest przeknać ludzi d samczyszczących się szyb, tynków i farb. Nie trzeba zabiegać u plityków dfinanswywanie takich prduktów, jak t ma miejsce na przykład w Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 1

2 przypadku klektrów słnecznych. W tym mmencie isttnym staje się skuteczny marketing. Jakie jest zagrżenie, że te badania zstaną ne przerwane lub zaniechane? Nie bardz wybrażam sbie takieg scenariusza, pnieważ prcesy ftkatalityczne wyszły już dalek pza fazę badań labratryjnych. Póki będzie zaptrzebwanie na tańsze uzdatnianie wdy, na pwierzchnie i pwłki, które isttnie dłużej d tradycyjnych pzstają czyste, technlgie ftkatalityczne będą rzwijane w kierunku pprawy ich skutecznści i wydłużenia czasu działania. Nie jestem jednak pewien, czy zstaną kiedyklwiek pracwane technlgie umżliwiające wykrzystanie ftkatalityczneg rzkładu wdy i prdukcji wdru na skalę przemysłwą. Te technlgie wymagają energii słnecznej, która jest silnie rzprszna. Nawet jeśli kiedyś stwrzne zstaną bardz efektywne ftkatalizatry, prdukcja wdru będzie wymagała wielkich farm słnecznych. Trzeba zauważyć, że mim znaczneg bniżenia ksztów gniw ftwltaicznych elektrwnie słneczne nie pwstają jak grzyby p deszczu. Mgą sbie na nie pzwlić najbgatsze kraje. Mitem jest również mżliwść wykrzystania ftkatalizy w prcesach czyszczania ścieków tutaj barierą znwu jest strumień energii słnecznej, który zawęża mżliwści wykrzystania ftkatalizy d takich prcesów, jak uzdatnianie wdy. Wykrzystując prcesy ftkatalityczne mżna planwać bniżanie stężenia zanieczyszczeń rganicznych kilka, kilkanaście miligramów na litr, c jest bardz isttne w prcesach uzdatniania wdy pitnej, jednak zdecydwanie niewystarczające d czyszczenia chciażby ścieków kmunalnych. Dlateg mim zdaniem badania zmierzające d wykrzystania ftkatalizy w mał realnych zastswaniach zstaną wcześniej czy później wstrzymane. Jak ftkataliza mże zmienić nasze życie? Ftkataliza mże ułatwić życie dstarczając tynków i farb, które dłużej utrzymają świeżść, rzadziej będziemy musieli myć kna, a wda w naszych kranach będzie uzdatnina taniej i będzie zawierała mniej chlru. Bardziej ambitne zastswania Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 2

3 ftkatalizy wiążą się z medycyną. Ftkatalizatry mgłyby pełnić rlę ftterapeutyków. Mam na myśli terapię antynwtwrwą, ale również ftantybityki. Mże w przyszłści młdzież będzie usuwać trądzik wykrzystując ftksmetyki, a gjeniu ran sprzyjać będzie naświetlanie p uprzednim spryskaniu ftkatalizatrem w sprayu? Wynalazek t dzieł przypadku czy mzlne i knsekwentne realizwanie załżneg planu? Byłem niedawn w labratrium we Włszech, w którym prfesr chcąc zmtywwać d pracy swich studentów i współpracwników napisał na ldówce wzór: sukces = szczęście x dbrze zaplanwany eksperyment x starannie wyknany eksperyment. Jeden z dktrantów dpisał przy tym wzrze: szczęście jest bliskie zeru. Miał trchę racji, przede wszystkim jednak w tym, że nie uznał, że szczęście jest równe zeru. Rację miał też prfesr, który wskazał przynajmniej dwa czynniki, na które mamy wpływ, a które przy niezerwym szczęściu isttnie wpływają na szanse sukcesu. Szczęśliwy eksperyment zwykle pprzedzny jest wielma innymi, częst nieudanymi, które jednak nie mgą zrażać, pwinny raczej wskazywać właściwy kierunek. Tak, wynalazek mże być dziełem przypadku, ale jest przede wszystkim efektem mzlnej pracy. Czy wart rbić dktrat za granicą? Na pewn wart spędzić za granicą dłuższy czas, aby przyglądnąć się pracy naukwej z innej niż dtychczas perspektywy. Nie jest dbrze zamknąć się w jednym śrdku, w jednej grupie badawczej, b mżna stracić rientację. Trudniej dstrzec wtedy rutynw ppełniane błędy, trudniej pprawić i wzbgacić warsztat pracy. Za granicą mże znaczać w innym mieście, gdyż t krytyczne spjrzenie mżna siągnąć nawet przensząc się na przykład z Krakwa d Wrcławia. Ja czywiście nigdy nie żałwałem, że dktrat rbiłem za granicą. Mim zdaniem nie wart tylk zstawać tam na stałe. Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 3

4 Marketing nauki p c? I c w tym chdzi? Wydaje mi się, że w dużym uprszczeniu są dwie mżliwści pzyskania śrdków na naukę: pierwsza z nich plega na sprzedaży wyników badań (technlgii, prduktów, knw-hw itp.), a druga na przeknaniu ludzi (w tym również plityków) tym, że w badania naukwe wart inwestwać. Zatem wartści naszych badań musimy przeknać alb przemysł, alb spłeczeństw. Pmóc w tym mże marketing, który jednak musi różnić się d marketingu prwadzneg przez prducentów prszków d prania. Czym? Przede wszystkim rzetelnścią przekazu. Marketing nauki nie mże pierać się na pbżnych życzeniach, czy próbie przeknania dbircy, że nasze badania dmienią świat i wszyscy będą bardziej uśmiechnięci. Ważne jest jednak, czym przeknywał kilka miesięcy temu zaprszny przez CITTRU redaktr Wiktr Niedzicki, aby naukwcy ptrafili mówić swjej pracy językiem zrzumiałym i aby ptrafili przeknać przeciętneg słuchacza wartści swjej pracy nie pprzez zaimpnwanie ptkiem niezrzumiałych słów, ale przeciwnie, pprzez ukazanie prstty i użytecznści tej pracy. P c ppularyzwać wiedzę wśród spłeczeństwa? Pwdów jest wiele ludzie pwinni wiedzieć, czeg mgą spdziewać się p badaniach naukwych, na c przeznaczane są pieniądze z ich pdatków. Pwinni zdawać sbie sprawę z teg, że nwe technlgie nie rdzą się w sklepie. Ppularyzacja nauki pwinna przyczynić się też d lepszeg rzumienia świata, przyrdy i drugieg człwieka. Wiedza nie granicza się przecież tylk d nauk ścisłych, znajmść pdstaw scjlgii czy eknmii jest spłeczeństwu bardziej ptrzebna niż zrzumienie, jak działa sieć telefnii kmórkwej. Ppularyzacja nauki jest też najczęściej preludium d przygdy, jaką jest uprawianie nauki. Czy chemia jest piękna? Czy cdziennść pracy badawczej nie rujnuje teg piękna? Trudn d chemika spdziewać się innej niż twierdzącej dpwiedzi na pierwszą część teg pytania. Cdziennść pracy, mim pewneg mzłu, nie niszczy teg piękna, wprst przeciwnie. Jak pwiedział kiedyś prymas Stefan Wyszyński: Każda wielka rzecz musi ksztwać i musi być trudna. Tylk rzeczy małe i liche są łatwe. Gdy uda się cś zrzumieć, wtedy piękn nabiera jaśniejszych barw. Słw chemia rdzi różne skjarzenia. Z jednej strny t kryty złą sławą azbest, katastrfa w Bhpalu i czerwny szlam w węgierskich rzekach, a z drugiej eklgiczna energia, bezpieczne leki i skuteczne metdy czyszczania wdy? Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 4

5 Opinia kształtwana jest dzisiaj przez media. Jest rzeczą czywistą, że infrmacją medialną była katastrfa eklgiczna na Węgrzech, a sby walczące z przemysłem, który truje, stają się bhaterami, jak w filmie Erin Brckvich. Innwacje pdnszące standard naszeg życia pzstają zwykle niezauważne. Słw chemia w ptcznym języku ma zwykle bardz pejratywne zabarwienie. Sprzedawca warzyw chętnie pdkreśli, że jeg pmidry są bez chemii, chemiterapia mim że ratuje życie kjarzy się z bardz traumatycznymi przejściami, a nawet używana w gspdarstwach dmwych chemia gspdarcza, t przecież w większści żrące i trujące świństwa. Pdbnie źle w spłeczeństwie kjarzy się słw atm, które zwykle przywłuje na myśl niebezpieczne elektrwnie jądrwe i bmbę atmwą. Kilkanaście lat temu czekając w klejce d lekarza byłem świadkiem rzmwy dwóch pań, które za całe zł na świecie bwiniały... Marię Skłdwską- Curie! Tak, trudn w t uwierzyć, ale według ich pinii t jej prace dprwadziły d pwstania bmby atmwej, wyścigu zbrjeń i katastrfy w Czarnbylu. Rk 2011 jest międzynardwym rkiem chemii, a w Plsce również rkiem Marii Skłdwskiej. Mże d świadmści spłeczeństwa przedstaną się bardziej pzytywne infrmacje na temat chemii i naszej rdaczki. Utżsamianie chemii z truciem jest takim samym uprszczeniem jak mówienie samchdach tylk w kntekście wypadków drgwych. CO lubię? CO mnie denerwuje? CO bym wybrał? W Krakwie najbardziej denerwują mnie prblemy kmunikacyjne zły stan dróg i krki. Telefn kmórkwy dla mnie t urządzenie, które czasem trzeba wyłączyć, a czasem zstawić w dmu. Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 5

6 Z plskich seriali glądam? Prawie żadnych. Ostatni glądałem jednak kilka dcinków Licencji na wychwanie, w których w dść ciekawy spsób przedstawine są różne mdele wychwywania dzieci. Mój idealny weekend musi wyraźnie różnić się d pzstałych dni tygdnia. Mrze czy góry? Góry, a właściwie wędrówki. Nie lubię leżeć na plaży. Najchętniej spędzam wakacje z żną i dziećmi wyjeżdżając gdzieś dalek bez szczegółw zaplanwanej trasy. Nigdy nie rezerwujemy nclegów, b te zawsze mżna znaleźć, czy t będzie htel, czy kemping. W miejscach, które przypadną nam d gustu, zatrzymujemy się dłużej, inne mijamy, a najprzyjemniejsze jest wtedy t, że nigdzie nie musimy się spieszyć. Cieszę się, że mim dziecim też taki wypczynek dpwiada, a plaża pdbnie jak rdzicm szybk się nudzi. Zjawisk, które najbardziej wpłynie na zmianę Świata w przeciągu lat t Wyż demgraficzny. Mje ulubine danie i ppiswe danie Włska pasta. Kuchnia włska bardz mi dpwiada, a szczególnie wszelkieg rdzaju makarny. Kucharzem jestem marnym, ale mje dzieci nigdy nie prtestują, gdy rbię im spaghetti alla carbnara. Hipermarket kjarzy mi się z. wózkami, w których zwykle jedn z kółek działa grzej, przez c zakupy stają się walką z ciężkim wózkiem jadącym w innym d pżądaneg kierunku. Są znacznie milsze spsby spędzania wlneg czasu. Mje pstanwienia na Nwy Rk 2011 Nie miałem. Zresztą Nweg Rku nigdy nie uważałem za jakiś przełmwy dzień, p którym cś musi się zmienić. Rzeczywiście, przełmwe dni pwinny się zdarzać i czasem zdarzają się, jednak chyba nigdy w mim przypadku nie wypadły pierwszeg stycznia. Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 6

7 Prszę cenić w skali (d nie cierpię d bardz lubię) Wisna - bardz lubię Zakupy - nie lubię Mcna kawa- jest OK Przebywanie w miejscach pełnych ludzi (na ltniskach, stadinach, w centrach miast)- żadna dpwiedź nie pasuje, nie przeszkadza mi Leniuchwanie - kiedy nie ma na nie w góle czasu bardz lubię, kiedy już się zdarzy nie lubię USA - jest OK Wizyty w ZOO - sam nie wiem Sauna - bardz lubię Piłka nżna - a kt gra? Pisanie SMSów - nie lubię, lepiej zadzwnić Książki Science-Fictin- nie lubię (dziwne, prawda?) Bycie naukwcem - dla mnie jest OK. Fragmenty teg tekstu ukazały się w czaspiśmie NIMB (Nauka Innwacje Marketing Biznes) wydawanym przez CITTRU. Zbacz: /?q=pl/nde/1263/ Kmentujcie na strnie NIMB na Facebku: Cytuj pdając następujące źródł: O ftkatalizie, marketingu nauki i pmidrach bez chemii rzmwa z dr hab. Wjciechem Macykiem 7