KONKURS BIOLOGICZNY. Instrukcja dla ucznia:

Transkrypt

1 KOD UCZNIA Liczba uzyskanych punktów: KONKURS BIOLOGICZNY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH województwa podlaskiego STOPIEŃ WOJEWÓDZKI r. Instrukcja dla ucznia: 1. Test konkursowy zawiera 20 zadań zamkniętych i 25 zadań otwartych. Na ich rozwiązanie masz 90 minut. 2. Po uwaŝnym przeczytaniu i zrozumieniu treści zadania oraz analizie rysunków, wybierz jedną z czterech odpowiedzi w zadaniach zamkniętych. W zadaniach otwartych samodzielnie sformułuj odpowiedź i zapisz ją w wyznaczonym miejscu. 3. Test wypełniaj długopisem, nie uŝywaj korektora, ołówka, ani gumki. 4. Przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych wybierz jedną, prawidłową odpowiedź i zakreśl ją znakiem X. Przykład: a b c d JeŜeli pomylisz się i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to źle zaznaczoną otocz kółkiem, po czym zakreśl znakiem X literę właściwą np: a b c d 5. Nie denerwuj się. W tym konkursie nic nie tracisz, zdobywasz natomiast nowe doświadczenia. POWODZENIA!

2 Zad. 1 (0 1) Zaburzenia odporności u ludzi mogą mieć bezpośredni związek z dysfunkcją a) grasicy. b) nadnerczy. c) przytarczyc. d) trzustki. Zad. 2 (0 1) Krew nie bierze udziału w przenoszeniu tlenu u a) pająka. b) pszczoły. c) ślimaka. d) kleszcza. Zad. 3 (0 1) Część współczulna autonomicznego układu nerwowego powoduje a) skurcz pęcherza moczowego. b) rozszerzenie źrenicy. c) zwolnienie akcji serca. d) zwęŝenie oskrzeli. Zad. 4 (0 1) Który z wymienionych poniŝej organizmów jest komórczakiem?: a) Euglena zielona. b) Pałeczka okręŝnicy. c) Pleśniak biały. d) Płucnica islandzka. Zad. 5 (0 1) Jedną z przyczyn bólu mięśni po długim biegu, moŝe być nagromadzony w mięśniach kwas mlekowy, powstający w wyniku a) wymiany gazowej w tkankach. b) oddychania beztlenowego. c) połączenia tlenu z hemoglobiną. d) oddychania tlenowego. Zad. 6 (0 1) Człowiek o grupie krwi B moŝe być dawcą krwi dla grup: a) 0 i A. b) AB i A. c) B i 0. d) B i AB. Zad. 7 (0 1) Krótkowzroczność to wada wzroku, którą koryguje się za pomocą soczewki a) płaskiej. b) wklęsłej. c) wypukłej. d) cylindrycznej. 1

3 Zad. 8 (0 1) Cztery kawałki ziemniaka o takiej samej wielkości i kształcie, wycięte z jednej bulwy, zwaŝono i umieszczono w roztworach sacharozy o róŝnych stęŝeniach. Po dwóch godzinach wszystkie kawałki ziemniaka zwaŝono ponownie. Uzyskane wyniki przedstawiono w poniŝszej tabeli. Roztwór sacharozy Masa kawałka ziemniaka (g) początkowa końcowa roztwór I 58,2 59,1 roztwór II 57,6 51,2 roztwór III 54,5 60,3 roztwór IV 59,1 41,4 Który roztwór sacharozy miał największe stęŝenie? a) roztwór II b) roztwór I c) roztwór IV d) roztwór III Zad. 9 (0 1) Spośród wymienionych poniŝej cech wskaŝ jedną, charakterystyczną tylko dla ssaków: a) opieka nad potomstwem. b) obecność błon płodowych. c) zapłodnienie wewnętrzne. d) karmienie młodych mlekiem. Zad. 10 (0 1) śyrafa i mysz polna mają jednakową liczbę kręgów szyjnych tzn: a) pięć. b) siedem. c) dziesięć. d) osiem. Zad. 11 (0 1) Białkiem, które nie występuje we krwi człowieka jest a) fibryna. b) hemoglobina. c) fibrynogen. d) miozyna. Zad. 12 (0 1) Przepona pojawia się po raz pierwszy u a) gadów wraz z ukształtowaniem się klatki piersiowej. b) ptaków i uczestniczy w mechanizmie lotów. c) ssaków i bierze udział w mechanizmie wentylacji płuc. d) płazów równocześnie z pojawieniem się płuc. Zad. 13 (0 1) Przeczące ruchy głową umoŝliwia połączenie stawowe pomiędzy a) kością potyliczną, a pierwszym kręgiem szyjnym. b) pierwszym, a drugim kręgiem szyjnym. c) wszystkimi kręgami szyjnymi. d) drugim, a trzecim kręgiem szyjnym. 2

4 Zad. 14 (0 1) Kwas solny zawarty w soku Ŝołądkowym tworzy kwaśne środowisko, co uaktywnia a) pepsynę do trawienia białek. b) lipazę do trawienia tłuszczy. c) amylazę do trawienia cukrów. d) nukleazę do trawienia kwasów nukleinowych. Zad. 15 (0 1) Rolnictwo ekologiczne to a) nowoczesne rolnictwo, w którym stosuje się intensywne nawoŝenie mineralne i chemiczną ochronę roślin. b) rolnictwo, w którym co roku pozostawia się część pola jako ugór i stosuje się naturalne nawoŝenie roślin. c) rolnictwo polegające na uprawie róŝnych gatunków roślin, dopuszczające naturalne nawoŝenie roślin na przemian z nawoŝeniem mineralnym. d) rolnictwo polegające na uprawie róŝnych gatunków roślin i chowie róŝnych ras zwierząt, dopuszczające jedynie naturalne nawoŝenie roślin. Zad. 16 (0 1) Bakteryjną chorobą człowieka przenoszoną drogą płciową jest a) rzęsistkowica. b) AIDS. c) kiła. d) opryszczka. Zad. 17 (0 1) Wybierz ten wiersz tabeli (oznaczony literami a,b,c,d), który zawiera tylko poprawne informacje dotyczące określonego parku narodowego województwa podlaskiego. nazwa parku data utworzenia parku symbol parku a Wigierski 1987 r. bóbr b Narwiański 1996 r. błotniak c Białowieski 1929 r. Ŝubr d Biebrzański 1993 r. łoś Zad. 18 (0 1) Flora roślin naczyniowych Wigierskiego Parku Narodowego liczy ponad a) 680 gatunków. b) 950 gatunków. c) 800 gatunków. d) 740 gatunków. Zad. 19 (0 1) Najmniej liczną w gatunki grupą kręgowców w Białowieskim Parku Narodowym są a) gady. b) płazy. c) ptaki. d) ssaki. 3

5 Zad. 20 (0 1) Biebrzański Park Narodowy jest najwaŝniejszą ostoją a) wilka. b) bobra. c) bociana białego. d) orlika grubodziobego. Zad. 21 (0 2) Na rysunku przedstawiono budowę Ŝeńskich narządów rozrodczych człowieka. Nazwij elementy budowy oznaczone na schemacie literami A i B. Podaj funkcję narządu oznaczonego symbolem A. A B..... Zad. 22 (0 2) Na schemacie przedstawiono dwa typy reakcji metabolicznych. Rozpoznaj i podaj nazwy dwóch procesów biologicznych (X i Y) przedstawionych na schemacie

6 Zad. 23 (0 2) PoniŜej przedstawiono pary organizmów naleŝących do róŝnych populacji podlegających interakcjom międzygatunkowym. Spośród wymienionych poniŝej przykładów wypisz te, które są przykładem protokooperacji. nosoroŝec i bąkojad, dŝdŝownica i kret, łubin i bakteria brodawkowa, szczur śniady i szczur wędrowny, kleszcz i pies, maślak i sosna, lew i hiena, mszyca i mrówka, ryś i zając.. Zad. 24 (0 2) U organizmów zmiennocieplnych procesy metaboliczne przebiegają w róŝnym tempie, na które duŝy wpływ ma temperatura. Stwierdzono, Ŝe np. węŝe w czasie trawienia pokarmu zbliŝają się do źródła ciepła, zaś odchodzą od niego w czasie trwania głodówki. Wyjaśnij, co ma na celu takie zachowanie się węŝy podczas trawienia pokarmu oraz podczas okresu głodu Zad. 25 (0 3) W obrębie populacji ludzkiej stwierdzono obecność w błonach erytrocytów aglutynogenu Rh. Występowanie aglutynogenu Rh uwarunkowane jest obecnością genu dominującego R. Osoby nie zawierające aglutynogenu Rh mają genotyp rr. Gen R wywołuje pełny efekt zarówno wówczas, gdy znajduje się w stanie homozygotycznym, jak i heterozygotycznym. Określ prawdopodobieństwo dziedziczenia przez dziecko czynnika Rh (+), jeśli jego matka ma krew Rh (-) i jest ona homozygotą, zaś ojciec jest heterozygotą Rh (+). Zapisz odpowiednią krzyŝówkę. F 1 : P: X Odpowiedź: 5

7 Zad. 26 (0 3) Daltonizm jest dziedziczną chorobą sprzęŝoną z płcią, polegającą na nieodróŝnianiu barw głównie czerwonej i zielonej przez człowieka. Gen daltonizmu jest genem recesywnym, symbol X D oznacza brak daltonizmu. Podaj genotypy rodziców oraz moŝliwe genotypy dzieci, których matka jest zdrowa, (ale odziedziczyła gen daltonizmu), zaś ojciec jest daltonistą. W odpowiedzi do zadania wskaŝ genotypy i określ płeć dzieci będących daltonistami. F 1 : P: X Odpowiedź: Zad. 27 (0 3) Na schematach A i B przedstawiono budowę włókien naleŝących do róŝnych typów tkanek mięśniowych człowieka. Podaj jedno podobieństwo i jedną róŝnicę w budowie włókien mięśniowych oznaczonych jako A i B oraz wskaŝ miejsca występowania tych rodzajów włókien w organizmie człowieka. Podobieństwo w budowie:... RóŜnica w budowie: Miejsce występowania: - A:.. - B: 6

8 Zad. 28 (0 1) W genomy niektórych roślin uprawnych wprowadza się geny pochodzące od innych, niespokrewnionych organizmów. Działania takie mają na celu podniesienie wydajności, wartości odŝywczych i odporności roślin na szkodniki. Udało się juŝ zmienić zawartość poszczególnych składników odŝywczych u niektórych roślin uprawnych, dając nadzieję poprawy stanu zdrowia ludności w najbiedniejszych krajach. Jaką nazwą określa się rośliny uprawne przedstawione w powyŝszym opisie?... Zad. 29 (0 2) śelazo jest składnikiem hemoglobiny, a jego dzienne zapotrzebowanie dla dorosłej kobiety wynosi 18 mg, zaś dla dorosłego męŝczyzny 15 mg. Podaj nazwę choroby człowieka spowodowanej niedoborem Ŝelaza w organizmie oraz wyjaśnij, dlaczego dorosłe kobiety mają większe dobowe zapotrzebowanie na ten pierwiastek w porównaniu z męŝczyznami..... Zad. 30 (0 2) Schemat przedstawia budowę skóry człowieka. Podaj nazwy struktur oznaczonych literami A i B oraz określ, jaką funkcję pełni struktura A. A B.... 7

9 Zad. 31 (0 1) Schemat przedstawia translację tj. drugi etap biosyntezy białka. Przeanalizuj powyŝszy schemat i wskaŝ następny aminokwas, który przyłączy się do aminokwasu metioniny. Zad. 32 (0 1) Uczniowie przygotowali na płytkach Petriego (wysłanych wilgotną ligniną) po 100 nasion rzeŝuchy. Jeden zestaw umieszczono w pomieszczeniu o temperaturze 10 0 C, a drugi w temperaturze 20 0 C. Sformułuj problem badawczy do przeprowadzonego doświadczenia. Zad. 33 (0 1) Spośród wymienionych cech roślin okrytonasiennych (oznaczonych cyframi 1-8) wybierz te, które charakteryzują skórkę liścia rośliny lądowej. 1. MoŜe być zaopatrzona w ochronne włoski lub kolce. 2. Zawiera liczne przestwory międzykomórkowe. 3. Posiada Ŝywe komórki oraz liczne aparaty szparkowe. 4. Komórki ściśle do siebie przylegają. 5. Tworzy liczne wyrostki zwane włośnikami. 6. Jej komórki mają zdrewniałe ściany komórkowe. 7. Komórki pokrywa warstwa ochronnej kutykuli. 8. Zbudowana jest z długich, martwych komórek.. 8

10 Zad. 34 (0 2) Na rysunku przedstawiono schemat budowy oka ludzkiego. a) Podaj oznaczenie literowe i nazwę struktury oka odpowiedzialnej za proces akomodacji. b) Wyjaśnij, jak zmienia się ta struktura podczas oglądania przedmiotów z bliska. Zad. 35 (0 1) W tabeli przedstawiono dzienne zapotrzebowanie na energię w (kcal) w zaleŝności od płci oraz aktywności fizycznej człowieka. Płeć Zapotrzebowanie na energię (kcal) przy aktywności fizycznej: małej umiarkowanej duŝej Kobiety MęŜczyźni Sformułuj wniosek wynikający z analizy powyŝszych danych Zad. 36 (0 2) Oceń prawdziwość poniŝszych zdań wpisując znak + w odpowiedniej rubryce tabeli: (P prawda, F fałsz). ZboŜe posiada wiązkę przewodzącą typu zamkniętego. Zdanie P F Zwielokrotnienie całego zespołu chromosomów to poliploidalność. Stenobionty to organizmy o szerokim zakresie tolerancji. Sztuczny system klasyfikacji został stworzony przez Linneusza. 9

11 Zad. 37 (0 2) Rysunek przedstawia przekrój przez mózgowie człowieka. Nazwij część mózgowia oznaczoną na rysunku symbolem X i podaj jej funkcję. Zad. 38 (0 2) Na rysunku przedstawiono antagonistyczne mięśnie ramienia człowieka. Podaj nazwę mięśnia, który jest prostownikiem i wyjaśnij, jakie znaczenie w ruchu kończyny górnej ma skurcz tego mięśnia. Zad. 39 (0 1) W celu zmniejszenia umieralności wśród marynarzy odbywających w XVIII wieku długie, morskie podróŝe, do ich posiłków dodawano cytryny. Wyjaśnij związek pomiędzy spoŝywaniem cytryn, a spadkiem śmiertelności wśród marynarzy

12 Zad. 40 (0 2) Schemat przedstawia układ wydalniczy człowieka. Przeanalizuj powyŝszy schemat i ustal, w którym miejscu (1 3) będzie największe, a w którym najmniejsze stęŝenie mocznika.... Zad. 41 (0 2) Na schematach przedstawiono dwa systemy korzeniowe występujące u roślin okrytonasiennych. WskaŜ symbol, którym oznaczono system korzeniowy typowy dla drzew i uzasadnij swój wybór. 11

13 Zad. 42 (0 2) Jednym ze sposobów zapobiegania otyłości jest stosowanie odpowiedniej diety. Z przedstawionych poniŝej trzech zestawów potraw wybierz ten, który jest najbardziej wskazany dla osoby otyłej. Swój wybór uzasadnij jednym argumentem. skład zestawu zestaw I zestaw II zestaw III białko (g) 3,7 10,5 4,1 węglowodany (g) 10,9 4,3 16,2 tłuszcze (g) 9,4 1,0 15,1 Zad. 43 (0 2) Przeanalizuj przedstawione niŝej rysunki i podaj dwie, charakterystyczne cechy budowy czaszki człowieka odróŝniające jego czaszkę od czaszki pawiana Zad. 44 (0 1) Podstawą funkcjonowania ekosystemu jest obieg materii i przepływ energii. Niezbędnym ogniwem w krąŝeniu materii w ekosystemie są destruenci tj. np. bakterie gnilne i grzyby. Wyjaśnij, dlaczego brak destruentów w ekosystemie spowoduje zatrzymanie krąŝenia materii. 12

14 Zad. 45 (0 1) Na poniŝszych schematach przedstawiono dwa rodzaje jezior. Wyjaśnij, w którym z jezior (oligotroficznym czy eutroficznym) szybciej zajdzie wtórna sukcesja ekologiczna. Uzasadnij swoją odpowiedź za pomocą jednego argumentu. 13

15 BRUDNOPIS 14