CZÊŒÆ I. Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin w 2002 r.

Transkrypt

1 CZÊŒÆ I Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin Do analizy sytuacji spo³eczno-gospodarczej gmin zaproponowano nastêpuj¹cy zestaw danych statystycznych: obszar I infrastruktura techniczna: ludnoœæ obs³ugiwana przez oczyszczalnie œcieków w % ogó³u ludnoœci (stan na 31 XII 2002 r.), standardowe ³¹cza g³ówne 4 na 1000 mieszkañców (stan na 31 XII 2002 r.), drogi gminne o nawierzchni twardej na 100 km 2 powierzchni 5 (stan na 31 XII 2002 r.); obszar II uwarunkowania demograficzne: ma³ eñstwa zawarte na 1000 ludnoœci, przyrost rzeczywisty 6 na 1000 mieszkañców, wspó³czynnik obci¹ enia demograficznego 7 (stan na 31 XII 2002 r.), udzia³ dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci 8 (stan na 31 XII 2002 r.); obszar III rynek pracy: pracuj¹cy w gospodarce narodowej 9 do ludnoœci w wieku produkcyjnym (stan na 31 XII 2002 r.), 4 Informacje o standardowych ³¹czach g³ównych (tj. abonentach telefonii przewodowej) w uk³adzie gmin i powiatów pozyskano od jednego z operatorów prowadz¹cych dzia³alnoœæ na terenie województwa opolskiego. Dane te, ze wzglêdu na zmianê Ÿród³a ich pozyskania, nie mog¹ byæ porównywane z dotychczas prezentowanymi (do roku 2000 dane te publikowa³ Urz¹d Statystyczny w Opolu, od 2001 r. s¹ one pozyskiwane od operatorów, brak jest jednak cyklicznoœci, a ponadto jeden z operatorów zrezygnowa³ z udostêpniania tych e danych). Ze wzglêdu na zastrze enie ze strony operatora dane nie s¹ publikowane. 5 Dane na temat d³ugoœci dróg gminnych pozyskano od Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie. Ze wzglêdu na wprowadzanie przez Instytut szeregu korekt do dotychczasowych danych, nie mog¹ byæ one porównywane z danymi za lata poprzednie. 6 Tj. przyrost naturalny oraz saldo migracji. 7 Tu: liczba ludnoœci w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym. 8 Tj. w wieku 0 19 lat. 9 Wed³ug faktycznego (sta³ego) miejsca pracy; bez pracuj¹cych w jednostkach bud etowych prowadz¹cych dzia³alnoœæ gospodarcz¹ w zakresie obrony narodowej i bezpieczeñstwa publicznego, podmiotów gospodarczych, w których liczba pracuj¹cych nie przekracza 9 osób, Poczty Polskiej, Telekomunikacji Polskiej SA i PKP oraz gospodarstw indywidualnych w rolnictwie. wskaÿnik bezrobocia 10 (stan na 31 XII 2002 r.), udzia³ absolwentów 11 w strukturze bezrobotnych (stan na 31 XII 2002 r.), udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych 12 w strukturze bezrobotnych (stan na 31 XII 2002 r.), udzia³ bezrobotnych bez sta u pracy w ogólnej liczbie bezrobotnych (stan na 31 XII 2002 r.); obszar IV gospodarka: zak³ady osób fizycznych i spó³ki cywilne na 1000 mieszkañców 13 (stan na 31 XII 2002 r.), mieszkania oddane do u ytku na 1000 zawartych ma³ eñstw, dochody w³asne bud etów gmin w przeliczeniu na 1 mieszkañca wskaÿnik bezrobocia (stan na 31 XII 2002 r.). Dla wybranych danych statystycznych ustalono charakterystyki pozwalaj¹ce na ocenê stopnia zró - nicowania opolskich gmin. Tabela 1 przedstawia zaproponowany zbiór wskaÿników statystycznych, s³u ¹cych ocenie poziomu rozwoju spo³eczno-gospodarczego oraz okreœleniu dysproporcji rozwojowych opolskich gmin (obok wartoœci maksymalnych i minimalnych podano gminy, w jakich zosta³y one zanotowane). 10 W uk³adzie gminnym nie jest mo liwe przedstawienie informacji o stopie bezrobocia (liczonej jako stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ludnoœci aktywnej zawodowo), z powodu braku danych dotycz¹cych aktywnych zawodowo w gminach. Zaproponowano wiêc porównanie liczby bezrobotnych do ludnoœci w wieku produkcyjnym, a otrzymany w ten sposób wskaÿnik nazwano wskaÿnikiem bezrobocia. 11 Za absolwenta zarejestrowanego w powiatowym urzêdzie pracy jako bezrobotny uwa a siê osobê w okresie do up³ywu 12 miesiêcy od dnia ukoñczenia: szko³y ponadpodstawowej (œredniej, policealnej, wy szej), szko³y specjalnej, kursów przygotowania zawodowego w ramach Ochotniczych Hufców Pracy trwaj¹cych co najmniej 12 miesiêcy, dziennych kursów zawodowych trwaj¹cych co najmniej 24 miesi¹ce oraz osobê niepe³nosprawn¹ od dnia uzyskania uprawnieñ do wykonywania zawodu. 12 Tj. pozostaj¹cych bez pracy powy ej 12 miesiêcy. 13 Zwane w dalszej czêœci opracowania wskaÿnikiem przedsiêbiorczoœci.

2 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 9 Charakterystyka wskaÿników statystycznych do oceny sytuacji spo³eczno-gospodarczej województwa opolskiego na poziomie gmin Tabela1 WskaŸniki Max. a Min. b Relacja max./min. c Œrednia d Odchylenie standardowe e Wspó³czynnik zmiennoœci f Drogi gminne o nawierzchni twardej na 100 km 2 powierzchni 258,0 Brzeg 1,4 Skarbimierz 189,2 36,3 35,2 96,9 Ludnoœæ obs³ugiwana przez oczyszczalnie œcieków w % ogó³u ludnoœci 100,0 Brzeg 0,0* - 28,4 29,3 103,3 Ma³ eñstwa zawarte na 1000 ludnoœci 7,2 Skoroszyce 2,8 Tarnów Opolski Zêbowice 2,6 4,4 0,9 20,6 Udzia³ dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci 30,3 Tu³owice 23,2 Komprachcice 1,3 26,8 1,7 6,2 Przyrost rzeczywisty ludnoœci na 1000 mieszkañców 9,1 Skarbimierz -28,1 Kolonowskie -0,3-5,1 5,9-115,6 Wspó³czynnik obci¹ enia demograficznego 34,2 Rudniki 15,7 Zdzieszowice 2,2 25,3 3,4 13,5 WskaŸnik bezrobocia 25,9 Wilków 4,4 Dobrodzieñ Zêbowice 5,9 12,6 6,8 54,3 Udzia³ absolwentów w strukturze bezrobotnych 9,7 Rudniki Ozimek 1,8 Nysa 5,5 5,5 1,9 34,3 Udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w strukturze bezrobotnych 57,8 Kietrz 31,5 Gogolin 1,8 47,8 5,6 11,8 Udzia³ bezrobotnych bez sta u pracy w strukturze bezrobotnych 41,8 Popielów 8,6 Niemodlin 4,8 20,4 5,2 25,6 Pracuj¹cy w gospodarce narodowej do ludnoœci w wieku produkcyjnym 42,9 Dobrzeñ Wielki 6,5 Komprachcice Rad³ów 6,6 18,5 9,5 51,2 Dochody w³asne bud etów gmin na 1 mieszkañca 2 411,9 Dobrzeñ Wielki 298,5 Zêbowice 8,1 606,9 299,2 49,3 Zak³ady osób fizycznych i spó³ki cywilne na 1000 ludnoœci 98,5 Brzeg 24,8 Zêbowice 4,0 50,1 15,6 31,2 Mieszkania oddane do u ytku na 1000 zawartych ma³ eñstw 1 103,7 Nysa 0,0** - 174,1 167,8 96,4 a Wskazuje najwy sz¹ wartoœæ ze zbioru zmiennych. b Wskazuje najni sz¹ wartoœæ ze zbioru zmiennych. c Okreœla stosunek najwy szej zaobserwowanej wartoœci do najni szej. d Okreœla œredni¹ arytmetyczn¹ zaobserwowanego zbioru cech. e Okreœla odchylenie zbioru zmiennych od œredniej tego zbioru. Im jest on wy szy, tym wiêkszy jest rozrzut zmiennych wokó³ œredniej. f Okreœla stosunek odchylenia standardowego w stosunku do œredniej. * WskaŸnik równy 0 zanotowano w nastêpuj¹cych gminach: Cisek, D¹browa, Domaszowice, Izbicko, Jemielnica, Kolonowskie, Komprachcice, Lasowice Wielkie, Lubrza, Lubsza, ambinowice, ubniany, Olszanka, Pakos³awice, Polska Cerekiew, Popielów, Œwierczów, Tarnów Opolski, Wilków, Zêbowice. ** WskaŸnik równy 0 zanotowano w nastêpuj¹cych gminach: D¹browa, Murów, Polska Cerekiew, Popielów, Œwierczów, Tu³owice oraz Zêbowice. ród³o:opracowanie w³asne na podstawie danych Urzêdu Statystycznego w Opolu, firmy SAGRA Sp. z. o.o. oraz Instytutu Badawczego Dróg i Mostów w Warszawie.

3 10 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym W zakresie analizowanych danych, podobnie jak w latach poprzednich, stwierdzono, e stopieñ zró - nicowania gmin jest w wiêkszoœci wskaÿników wy - szy ni ma to miejsce w powiatach oraz województwach. Przyczyn tego nale y upatrywaæ w ró nicach w wielkoœciach gmin od zamieszkanych przez kilka tysiêcy, ma³ych gmin wiejskich, po kilkudziesiêciotysiêczne gminy miejskie. W najwiêkszej gminie notowanej w tym rankingu zamieszkuje prawie 18 razy wiêcej ludnoœci ni w najmniejszej. Tak du ych zró nicowañ nie notuje siê w powiatach, ani w województwach. W gminach najmniej zró nicowanym wskaÿnikiem jest udzia³ dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci. maksymalna tego jest bowiem o niespe³na 1 / 3 wy sza od minimalnej, a wspó³czynnik zmiennoœci wynosi 6,2%. Natomiast najbardziej zró nicowane wskaÿniki to: drogi gminne o nawierzchni twardej na 100 km 2 powierzchni (wartoœæ maksymalna jest ponad sto dziewiêædziesi¹t razy wiêksza od minimalnej), udzia³ ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków w % ludnoœci ogó³em (rozpiêtoœæ tego waha siê od 0 do 100%), przyrost rzeczywisty ludnoœci (zanotowano tu najwy szy poziom zmiennoœci -115,6%), wskaÿnik bezrobocia (maksymalny jest blisko szeœciokrotnie wy szy od minimalnego), pracuj¹cy w gospodarce narodowej do ludnoœci w wieku produkcyjnym (stosunek wartoœci maksymalnej do minimalnej to blisko 7:1). W analizowanym roku zrezygnowano z przeprowadzania analizy zale noœci korelacyjnych pomiêdzy mi u ytymi do obliczeñ. Zakres danych i wskaÿników u ytych do obliczeñ zosta³ przyjêty w analizie za rok Przeprowadzono wówczas pog³êbion¹ analizê zale noœci korelacyjnych, zrezygnowano z kilku silnie skorelowanych ze sob¹ cech i przyjêto ostateczny zbiór wskaÿników wyjœciowych, w oparciu o które przeprowadzana jest analiza w kolejnych latach Jedyn¹ przeszkod¹ mog¹ byæ zmiany metodologiczne danych, jakimi dysponuje Urz¹d Statystyczny w Opolu lub G³ówny Urz¹d Statystyczny b¹dÿ zaniechanie ich publikowania przez powy sze instytucje. Sytuacja ta mia³a miejsce np. w 2000 r., kiedy to GUS zrezygnowa³ z publikowania danych dotycz¹cych abonentów telefonii przewodowej w gminach i powiatach. Zmieniono wówczas Ÿród³o pozyskiwania tych e danych, a rankingi z lat 1999 i 2000 nie mog³y byæ porównywalne w zakresie w jakim dotyczy³y tych e danych (ze wzglêdu na ró nice wystêpuj¹ce w danych z ró - nych Ÿróde³). Analogiczna sytuacja dotyczy danych na temat d³ugoœci dróg gminnych. Syntetyczny wskaÿnik rozwoju spo³eczno-gospodarczego dla poszczególnych gmin województwa opolskiego Tabela 2 Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Baborów 0, Brzeg 0, Bia³a 0, Nysa 0, Bierawa 0, Dobrzeñ Wielki 0, Branice 0, Tu³owice 0, Brzeg 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Byczyna 0, Zdzieszowice 0, I Chrz¹stowice 0, Niemodlin 0, Cisek 0, Prudnik 0, D¹browa 0, Skoroszyce 0, Dobrodzieñ 0, Krapkowice 0, Dobrzeñ Wielki 0, Dobrodzieñ 0, Domaszowice 0,096 II 12. Skarbimierz 0, G³ogówek 0, Gogolin 0,

4 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 11 Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 G³ubczyce 0, Namys³ów 0, G³ucho³azy 0, Grodków 0, Gogolin 0, Olesno 0, Gorzów Œl¹ski 0, Praszka 0, Grodków 0, Strzelce Opolskie 0, Izbicko 0, Lewin Brzeski 0, Jemielnica 0, Pokój 0, Kamiennik 0, G³ubczyce 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Paczków 0, Kietrz 0, Korfantów 0, Kluczbork 0,150 II 24. Ozimek 0, Kolonowskie 0, Kluczbork 0, Komprachcice 0, Turawa 0, Korfantów 0, Byczyna 0, Krapkowice 0, Reñska Wieœ 0, Lasowice Wielkie 0, G³ucho³azy 0, Leœnica 0, Pakos³awice 0, Lewin Brzeski 0, Zawadzkie 0, Lubrza 0, Komprachcice 0, Lubsza 0, Wilków 0, ambinowice 0, Prószków 0, ubniany 0, Baborów 0, Murów 0, Otmuchów 0, Namys³ów 0, Bierawa 0, Niemodlin 0, Olszanka 0, Nysa 0, Izbicko 0, Olesno 0, Paw³owiczki 0, Olszanka 0, Gorzów Œl¹ski 0, Otmuchów 0, Tarnów Opolski 0, Ozimek 0, Chrz¹stowice 0, Paczków 0, Ujazd 0, Pakos³awice 0, Leœnica 0, Paw³owiczki 0,110 III 46. ambinowice 0, Pokój 0, Kietrz 0, Polska Cerekiew 0, Rad³ów 0, Popielów 0, Wo³czyn 0, Praszka 0, Domaszowice 0, Prószków 0, Lubsza 0, Prudnik 0, Branice 0,

5 12 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Rad³ów 0, Murów 0, Reñska Wieœ 0, Kamiennik 0, Rudniki 0, ubniany 0, Skarbimierz 0, Polska Cerekiew 0, Skoroszyce 0, Walce 0, Strzelce Opolskie 0,181 III 58. G³ogówek 0, Strzeleczki 0, D¹browa 0, Œwierczów 0, Lubrza 0, Tarnów Opolski 0, Zêbowice 0, Tu³owice 0, Strzeleczki 0, Turawa 0, Jemielnica 0, Ujazd 0, Lasowice Wielkie 0, Walce 0, Rudniki 0, Wilków 0, Kolonowskie 0, Wo³czyn 0,098 IV 67. Bia³a 0, Zawadzkie 0, Cisek 0, Zdzieszowice 0, Œwierczów 0, Zêbowice 0, Popielów 0, ŒREDNIA 0,139 ODCHYLENIE STANDARDOWE 0,070 GRUPY I od 0, gmin II od 0,140 do 0, gmin III od 0,071 do 0, gminy IV do 0, gmin ród³o:jakwtab. 1. Tabela 2 przedstawia wyniki obliczeñ syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego dla poszczególnych gmin województwa opolskiego Aby umo liwiæ odniesienie siê do poprzednich rankingów i u³atwiæ porównywanie wyników, w dwóch ostatnich kolumnach podano miejsca gmin w rankingach przygotowanych dla lat 2000 i Pierwsze miejsce w rankingu gmin pod wzglêdem syntetycznego rozwoju spo³eczno- -gospodarczego, tak jak co roku, zajmuje miejska gmina Brzeg. Gmina ta charakteryzuje siê przede wszystkim najwy szym w regionie poziomem rozwoju w zakresie infrastruktury technicznej, a trzecie miejsce zajmuje w zakresie gospodarki. Na kolejnych miejscach w I grupie gmin pod wzglêdem syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego znajduj¹ siê: Nysa, Dobrzeñ Wielki, Tu³owice, Kêdzierzyn-KoŸle, Zdzieszowice, Niemodlin, Prudnik, Skoroszyce oraz Krapkowice. W porównaniu z poprzednim rokiem pierwsza grupa gmin jest liczniejsza 15. Pojawi³y siê w niej Tu³owice, Niemodlin, Prudnik i Skoroszyce. Nysa charakteryzuje siê wysokimi wartoœciami wskaÿników z zakresu gospodarki (2 miejsce w re- 15 W roku 2001 grupa ta sk³ada³a siê z 7 gmin.

6 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 13 gionie w tym obszarze), zajmuje ponadto 4 w obszarze rynku pracy i 8 infrastrukturze. Te same obszary zawa y³y na wysokiej pozycji gminy Dobrzeñ Wielki (1 miejsce w obszarze gospodarki, 3 rynku pracy oraz 20 infrastruktury) oraz Kêdzierzyna-KoŸla (odpowiednio 4, 5 i 3). Gmina Tu³owice zajê³a 2 pozycjê w obszarze uwarunkowañ demograficznych oraz 7 pod wzglêdem poziomu rozwoju infrastruktury technicznej. Natomiast Zdzieszowice plasuj¹ siê w pierwszej dwudziestce gmin w ka dym z czterech analizowanych obszarów, z czego najwy sz¹ lokatê uzyska³y w zakresie infrastruktury technicznej (5 miejsce w regionie). Niemodlin zajmuje wysokie lokaty w zakresie uwarunkowañ demograficznych (7 pozycja) oraz rynku pracy (8), Prudnik infrastruktury technicznej (2) oraz rynku pracy (15), podobnie jak Krapkowice (odpowiednio 6 i 9), gdzie ponadto notuje siê wysokie wartoœci w obszarze gospodarki 11 miejsce. Natomiast gmina Skoroszyce zawdziêcza swoj¹ pozycjê jedynie najwy - szym w regionie wartoœciom w obszarze uwarunkowañ demograficznych. Do gmin, które znalaz³y siê w IV grupie pod wzglêdem syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego zaliczaj¹ siê: Zêbowice, Strzeleczki, Jemielnica, Lasowice Wielkie, Rudniki, Kolonowskie, Bia³a, Cisek, Œwierczów oraz Popielów. Zajmuj¹ca ostatni¹ lokatê w rankingu gmina Popielów charakteryzuje siê najni szymi w regionie wartoœciami rozwoju w obszarze rynku pracy, niekorzystne lokaty odnotowuje siê tam ponadto w obszarze gospodarki. W III grupie plasuj¹ tê gminê wskaÿniki w obszarach infrastruktury i uwarunkowañ demograficznych. Na trudn¹ sytuacjê przedostatniej w omawianym rankingu gminy, jak¹ jest Œwierczów, wp³yw maj¹ trzy obszary infrastruktury technicznej, rynku pracy i gospodarki, w których gmina ta zajmuje odpowiednio 69, 67 oraz 69 pozycjê na 70 analizowanych gmin. Natomiast kszta³towanie siê wartoœci wskaÿników rozwoju w dwóch obszarach: infrastruktury technicznej oraz uwarunkowañ demograficznych zawa y³y na sytuacji gmin: Kolonowskie, Bia³a, Cisek, Zêbowice, Strzeleczki oraz Lasowice Wielkie, a w infrastrukturze technicznej w powi¹zaniu z rynkiem pracy w Jemielnicy. Gmina Rudniki osi¹gnê³a nisk¹ pozycjê przede wszystkim z powodu s³abej lokaty w obszarze rynku pracy, gdzie zajmuje prawie najni sz¹ pozycjê po Popielowie. W zakresie syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego zanotowano kilka istotnych zmian w zakresie lokat uzyskiwanych przez gminy. Swoj¹ pozycjê znacz¹co (tj. o 10 lub wiêcej oczek) zmieni³o w sumie 27 gmin, z czego 15 poprawi³o swoj¹ pozycjê, a 12 j¹ pogorszy³o. Do gmin, w których zanotowano korzystne zmiany pozycji nale ¹: Izbicko (28 miejsc), Reñska Wieœ (27), Paw³owiczki, Korfantów (23), Olszanka (21), Pakos³awice (17), Pokój, Byczyna, Branice (16), Leœnica (15), Paczków, Lubsza (13), Wilków (12), Zawadzkie (11), Grodków (10). W wiêkszoœci powy szych gmin pogorszenie sytuacji zanotowano w obszarze rynku pracy (w 13 z 15 gmin), z czego najwiêksze w Izbicku o32 miejsca. Ponadto w 10 gminach zanotowano poprawê pozycji w zakresie kszta³towania siê wartoœci rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej, w 12 w obszarze uwarunkowañ demograficznych, aw9wgospodarce. Natomiast wœród gmin, w których znacznie pogorszy³a siê sytuacja znalaz³y siê: Zêbowice (45 miejsc), D¹browa (32), Lubrza (27), Kolonowskie (22), Domaszowice (20), Kietrz (19), Ozimek, Popielów (16), Kluczbork, Murów (15), Tarnów Opolski (13), Cisek (10). Tu równie najwiêcej gmin pogorszy³o swoj¹ sytuacjê z powodu s³abszej lokaty pod wzglêdem w obszarze rynku pracy (11 z wymienionych gmin). W 7 z nich zanotowan¹ s³absz¹ ni przed rokiem sytuacjê w zakresie rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej, w 11 uwarunkowañ demograficznych, a w 5 gospodarki. Tabele 3 4 przedstawiaj¹ klasyfikacjê opolskich gmin wed³ug syntetycznego rozwoju spo- ³eczno-gospodarczego z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców) oraz jej statusu (gminy miejskie, miejsko-wiejskie oraz wiejskie). Liczba z prawej strony nazwy gminy (w tabeli) oznacza jej miejsce w ogólnej klasyfikacji gmin (bez uwzglêdnienia jakichkolwiek podzia³ów).

7 14 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Tabela 3 Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców) Liczba mieszkañców do i powy ej 1. Pakos³awice 30 Tu³owice 4 Dobrzeñ Wielki 3 Brzeg 1 Nysa 2 2. Wilków 33 Skoroszyce 9 Zdzieszowice 6 Prudnik 8 Kêdzierzyn-KoŸle 5 3. Rad³ów 48 Skarbimierz 12 Niemodlin 7 Krapkowice Domaszowice 50 Pokój 20 Dobrodzieñ 11 Namys³ów Kamiennik 54 Reñska Wieœ 28 Gogolin 13 Grodków Lubrza 60 Baborów 35 Olesno 16 Strzelce Opolskie Zêbowice 61 Bierawa 37 Praszka 17 G³ubczyce Œwierczów 69 Olszanka 38 Lewin Brzeski 19 Ozimek Izbicko 39 Paczków 22 Kluczbork Paw³owiczki 40 Korfantów 23 G³ucho³azy Gorzów Œl¹ski 41 Turawa Chrz¹stowice 43 Byczyna Ujazd 44 Zawadzkie Leœnica 45 Komprachcice ambinowice 46 Prószków Lubsza 51 Otmuchów Branice 52 Tarnów Opolski Murów 53 Kietrz ubniany 55 Wo³czyn Polska Cerekiew 56 G³ogówek Walce 57 Bia³a D¹browa Strzeleczki Jemielnica Lasowice Wielkie Rudniki Kolonowskie Cisek Popielów 70 ród³o:jakwtab. 1.

8 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 15 Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego z uwzglêdnieniem statusu gminy Tabela 4 Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie Gminy wiejskie 1. Brzeg 1 Nysa 2 Dobrzeñ Wielki 3 2. Kêdzierzyn-KoŸle 5 Zdzieszowice 6 Tu³owice 4 3. Niemodlin 7 Skoroszyce 9 4. Prudnik 8 Skarbimierz Krapkowice 10 Pokój Dobrodzieñ 11 Turawa Gogolin 13 Reñska Wieœ Namys³ów 14 Pakos³awice Grodków 15 Komprachcice Olesno 16 Wilków Praszka 17 Prószków Strzelce Opolskie 18 Bierawa Lewin Brzeski 19 Olszanka G³ubczyce 21 Izbicko Paczków 22 Paw³owiczki Korfantów 23 Tarnów Opolski Ozimek 24 Chrz¹stowice Kluczbork 25 ambinowice Byczyna 27 Rad³ów G³ucho³azy 29 Domaszowice Zawadzkie 31 Lubsza Baborów 35 Branice Otmuchów 36 Murów Gorzów Œl¹ski 41 Kamiennik Ujazd 44 ubniany Leœnica 45 Polska Cerekiew Kietrz 47 Walce Wo³czyn 49 D¹browa G³ogówek 58 Lubrza Kolonowskie 66 Zêbowice Bia³a 67 Strzeleczki Jemielnica Lasowice Wielkie Rudniki Cisek Œwierczów Popielów 70 ród³o:jakwtab. 1. Mapa 1 przedstawia rozk³ad syntetycznego rozwoju spo³eczno-gospodarczego dla gmin województwa opolskiego.

9 16 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym

10 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 17 Tabela 5 przedstawia wyniki obliczeñ rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej dla gmin województwa opolskiego Aby umo- liwiæ odniesienie siê do poprzednich rankingów i u³atwiæ porównywanie wyników, w dwóch ostatnich kolumnach podano miejsca gmin w rankingach przygotowanych dla lat 2000 i Tabela 5 WskaŸnik rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej dla poszczególnych gmin województwa opolskiego Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Baborów 0, Brzeg 0, Bia³a 0, Prudnik 0, Bierawa 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Branice 0,279 I 4. G³ucho³azy 0, Brzeg 0, Zdzieszowice 0, Byczyna 0, Krapkowice 0, Chrz¹stowice 0, Tu³owice 0, Cisek 0, Nysa 0, D¹browa 0, G³ubczyce 0, Dobrodzieñ 0, Praszka 0, Dobrzeñ Wielki 0, Namys³ów 0, Domaszowice 0, Strzelce Opolskie 0, G³ogówek 0, Olesno 0, G³ubczyce 0, Zawadzkie 0, G³ucho³azy 0, Lewin Brzeski 0, Gogolin 0, Grodków 0, Gorzów Œl¹ski 0, Branice 0, Grodków 0, Paczków 0, Izbicko 0, Ozimek 0, Jemielnica 0, Dobrzeñ Wielki 0, Kamiennik 0, Dobrodzieñ 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0,499 II 22. Gogolin 0, Kietrz 0, Reñska Wieœ 0, Kluczbork 0, Leœnica 0, Kolonowskie 0, Byczyna 0, Komprachcice 0, Turawa 0, Korfantów 0, Olszanka 0, Krapkowice 0, Chrz¹stowice 0, Lasowice Wielkie 0, Kluczbork 0, Leœnica 0, Murów 0, Lewin Brzeski 0, G³ogówek 0, Lubrza 0, Niemodlin 0, Lubsza 0,207 III 33. Prószków 0, ambinowice 0, Otmuchów 0, ubniany 0, Kietrz 0, Murów 0, Baborów 0,

11 18 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Namys³ów 0, Korfantów 0, Niemodlin 0, Lubsza 0, Nysa 0, Rudniki 0, Olesno 0, Gorzów Œl¹ski 0, Olszanka 0, Bierawa 0, Otmuchów 0, Polska Cerekiew 0, Ozimek 0, Ujazd 0, Paczków 0, Paw³owiczki 0, Pakos³awice 0, Popielów 0, Paw³owiczki 0, Domaszowice 0, Pokój 0, Skarbimierz 0, Polska Cerekiew 0, Tarnów Opolski 0, Popielów 0, Izbicko 0, Praszka 0, Cisek 0, Prószków 0, Rad³ów 0, Prudnik 0, Kamiennik 0, Rad³ów 0, Kolonowskie 0, Reñska Wieœ 0, Komprachcice 0, Rudniki 0, Zêbowice 0, Skarbimierz 0, Pakos³awice 0, Skoroszyce 0, ubniany 0, Strzelce Opolskie 0,319 III 58. Pokój 0, Strzeleczki 0, Lasowice Wielkie 0, Œwierczów 0, Wo³czyn 0, Tarnów Opolski 0, Walce 0, Tu³owice 0, Strzeleczki 0, Turawa 0, Wilków 0, Ujazd 0, Jemielnica 0, Walce 0, D¹browa 0, Wilków 0, Skoroszyce 0, Wo³czyn 0, Bia³a 0, Zawadzkie 0,302 IV 68. ambinowice 0, Zdzieszowice 0, Œwierczów 0, Zêbowice 0, Lubrza 0, ŒREDNIA 0,239 ODCHYLENIE STANDARDOWE 0,120 GRUPY I od 0,360 7 gmin II od 0,240 do 0, gmin III od 0,121 d0 0, gmin IV do 0,120 7 gmin ród³o:jakwtab. 1.

12 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 19 Na pierwszym miejscu w obszarze infrastruktury technicznej uplasowa³a siê miejska gmina Brzeg. Gmina ta zajmowa³a to miejsce w dotychczasowych rankingach, stanowi¹c wzorzec rozwoju dla pozosta³ych jednostek. Notowano w jej przypadku najwy sze wartoœci wszystkich danych wyjœciowych wykorzystywanych do obliczeñ rozwoju w tym obszarze. W roku 2002 sytuacja ta nie powtórzy³a siê, wykazano tu bowiem ni sz¹ ni przed rokiem wartoœæ telefonizacji. Na drugim miejscu uplasowa³a siê gmina Prudnik, przoduj¹ca w regionie pod wzglêdem telefonizacji oraz charakteryzuj¹ca siê wysokimi wartoœciami liczby ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków. Na kolejnych miejscach znajduj¹ siê gminy: Kêdzierzyn-KoŸle (3 pozycja pod wzglêdem telefonizacji w regionie, 4 oczyszczalni œcieków), G³ucho³azy (2 w regionie wskaÿnik liczby ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków, 7 w telefonizacji), Zdzieszowice (2 wskaÿnik gêstoœci dróg), Krapkowice (4 wskaÿnik gêstoœci dróg) i Tu³owice. Szczególn¹ uwagê nale y zwróciæ na ostatni¹ z tych gmin. W porównaniu z poprzednim rokiem poprawi³a ona swoj¹ pozycjê, przesunê³a siê z miejsca 14 w II grupie gmin na pozycjê 7. Jest to spowodowane osi¹gniêciem przez tê gminê 3 miejsca pod wzglêdem wartoœci liczby ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków do ogó³u mieszkañców. W IV grupie gmin znalaz³y siê: Jemielnica, D¹browa, Skoroszyce, Bia³a, ambinowice, Œwierczów i Lubrza. Wszystkie te gminy charakteryzuj¹ siê bardzo niskimi wartoœciami wskaÿników liczby abonentów telefonicznych w przeliczeniu na 1000 mieszkañców (w ostatniej dziesi¹tce gmin w województwie). Wszystkie oprócz Jemielnicy i D¹browy charakteryzuj¹ siê niskimi wartoœciami gêstoœci oraz wszystkie bez Skoroszyc i Bia³ej niskim wskaÿnikiem liczby ludnoœci obs³ugiwanej przez oczyszczalnie œcieków. Wœród gmin, które znacz¹co poprawi³y swoj¹ pozycjê w porównaniu z rankingiem z poprzedniego roku nale y wymieniæ: Olszankê (poprawa o 37 miejsc), Branice (22), Lubszê (20), Byczynê i Korfantów (19), Domaszowice i Kolonowskie (13), Bierawê (11) oraz Lasowice Wielkie (10). Natomiast do gmin, które pogorszy³y swoj¹ pozycjê o 10 i wiêcej miejsc w porównaniu z rokiem 2001 nale ¹: Wo³czyn (spadek o 29 oczek), Skarbimierz (28), Komprachcice (24), Kluczbork (21), Lubrza (19), Wilków (16), Tarnów Opolski (15), Bia³a (13), D¹browa (10). Tabele 6 7 przedstawiaj¹ klasyfikacjê opolskich gmin wed³ug rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców), jak równie jej statusu (gminy miejskie, miejsko-wiejskie oraz wiejskie). Liczba z prawej strony nazwy gminy (w tabeli) oznacza jej miejsce w ogólnej klasyfikacji gmin (bez uwzglêdnienia jakichkolwiek podzia³ów). Tabela 6 Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców) Liczba mieszkañców do i wiêcej 1. Domaszowice 46 Tu³owice 7 Zdzieszowice 5 Brzeg 1 Kêdzierzyn-KoŸle 3 2. Rad³ów 51 Branice 17 Praszka 10 Prudnik 2 Nysa 8 3. Kamiennik 52 Reñska Wieœ 23 Olesno 13 G³ucho³azy 4 4. Zêbowice 55 Leœnica 24 Zawadzkie 14 Krapkowice 6 5. Pakos³awice 56 Olszanka 27 Lewin Brzeski 15 G³ubczyce 9 6. Wilków 63 Chrz¹stowice 28 Paczków 18 Namys³ów Œwierczów 69 Murów 30 Dobrzeñ Wielki 20 Strzelce Opolskie 12

13 20 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Liczba mieszkañców do i wiêcej 8. Lubrza 70 Baborów 36 Dobrodzieñ 21 Grodków Lubsza 38 Gogolin 22 Ozimek Rudniki 39 Byczyna 25 Kluczbork Gorzów Œl¹ski 40 Turawa Bierawa 41 G³ogówek Polska Cerekiew 42 Niemodlin Ujazd 43 Prószków Paw³owiczki 44 Otmuchów Popielów 45 Kietrz Skarbimierz 47 Korfantów Izbicko 49 Tarnów Opolski Cisek 50 Komprachcice Kolonowskie 53 Wo³czyn ubniany 57 Bia³a Pokój Lasowice Wielkie Walce Strzeleczki Jemielnica D¹browa Skoroszyce ambinowice 68 ród³o:jakwtab. 1. Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej z uwzglêdnieniem statusu gminy Tabela 7 Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie Gminy wiejskie 1. Brzeg miasto 1 Prudnik 2 Tu³owice 7 2. Kêdzierzyn-KoŸle 3 G³ucho³azy 4 Branice Zdzieszowice 5 Dobrzeñ Wielki Krapkowice 6 Reñska Wieœ Nysa 8 Turawa G³ubczyce 9 Olszanka Praszka 10 Chrz¹stowice 28

14 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 21 Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie Gminy wiejskie 8. Namys³ów 11 Murów Strzelce Opolskie 12 Prószków Olesno 13 Lubsza Zawadzkie 14 Rudniki Lewin Brzeski 15 Bierawa Grodków 16 Polska Cerekiew Paczków 18 Paw³owiczki Ozimek 19 Popielów Dobrodzieñ 21 Domaszowice Gogolin 22 Skarbimierz Leœnica 24 Tarnów Opolski Byczyna 25 Izbicko Kluczbork 29 Cisek G³ogówek 31 Rad³ów Niemodlin 32 Kamiennik Otmuchów 34 Komprachcice Kietrz 35 Zêbowice Baborów 36 Pakos³awice Korfantów 37 ubniany Gorzów Œl¹ski 40 Pokój Ujazd 43 Lasowice Wielkie Kolonowskie 53 Walce Wo³czyn 60 Strzeleczki Bia³a 67 Wilków Jemielnica D¹browa Skoroszyce ambinowice Œwierczów Lubrza 70 ród³o:jakwtab. 1. Mapa 2 przedstawia rozk³ad rozwoju w obszarze infrastruktury technicznej dla gmin województwa opolskiego.

15 22 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym

16 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 23 Tabela 8 przedstawia wyniki obliczeñ rozwoju w obszarze uwarunkowañ demograficznych dla gmin województwa opolskiego Aby umo liwiæ odniesienie siê do poprzednich rankingów i u³atwiæ porównywanie wyników, w dwóch ostatnich kolumnach podano miejsca gmin w rankingach przygotowanych dla lat 2000 i WskaŸnik uwarunkowañ demograficznych dla poszczególnych gmin województwa opolskiego Tabela 8 Gminy (wg kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Baborów 0, Skoroszyce 0, Bia³a 0, Tu³owice 0, Bierawa 0, Skarbimierz 0, Branice 0, Wilków 0, Brzeg 0, Pokój 0, Byczyna 0, Zdzieszowice 0, Chrz¹stowice 0,168 I 7. Niemodlin 0, Cisek 0, Byczyna 0, D¹browa 0, Pakos³awice 0, Dobrodzieñ 0, Praszka 0, Dobrzeñ Wielki 0, Korfantów 0, Domaszowice 0, Grodków 0, G³ogówek 0, ambinowice 0, G³ubczyce 0, Olszanka 0, G³ucho³azy 0, Paczków 0, Gogolin 0, Lewin Brzeski 0, Gorzów Œl¹ski 0, Domaszowice 0, Grodków 0, Ujazd 0, Izbicko 0, Wo³czyn 0, Jemielnica 0, Namys³ów 0, Kamiennik 0, Otmuchów 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0,206 II 22. Lubsza 0, Kietrz 0, Kamiennik 0, Kluczbork 0, Nysa 0, Kolonowskie -0, Izbicko 0, Komprachcice 0, Kluczbork 0, Korfantów 0, Paw³owiczki 0, Krapkowice 0, Œwierczów 0, Lasowice Wielkie 0, Leœnica 0, Leœnica 0, Kietrz 0, Lewin Brzeski 0, Strzelce Opolskie 0, Lubrza 0, Dobrzeñ Wielki 0, Lubsza 0, Turawa 0, ambinowice 0,313 III 34. Dobrodzieñ 0, ubniany 0, G³ubczyce 0, Murów 0, Krapkowice 0,

17 24 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Gminy (wg kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Ranking 2000 Namys³ów 0, Rad³ów 0, Niemodlin 0, Komprachcice 0, Nysa 0, Jemielnica 0, Olesno 0, Rudniki 0, Olszanka 0, D¹browa 0, Otmuchów 0, Lubrza 0, Ozimek 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Paczków 0, Prudnik 0, Pakos³awice 0, Olesno 0, Paw³owiczki 0, Brzeg 0, Pokój 0, Baborów 0, Polska Cerekiew 0, Ozimek 0, Popielów 0, Popielów 0, Praszka 0, Tarnów Opolski 0, Prószków 0, Reñska Wieœ 0, Prudnik 0, G³ucho³azy 0, Rad³ów 0, Chrz¹stowice 0, Reñska Wieœ 0, Gorzów Œl¹ski 0, Rudniki 0, Prószków 0, Skarbimierz 0,566 III 56. Lasowice Wielkie 0, Skoroszyce 0, Bierawa 0, Strzelce Opolskie 0, Zawadzkie 0, Strzeleczki 0, Strzeleczki 0, Œwierczów 0, ubniany 0, Tarnów Opolski 0, Bia³a 0, Tu³owice 0, Branice 0, Turawa 0, Murów 0, Ujazd 0, Zêbowice 0, Walce 0, Walce 0, Wilków 0, Polska Cerekiew 0, Wo³czyn 0, Cisek 0, Zawadzkie 0,157 IV 68. Gogolin 0, Zdzieszowice 0, G³ogówek 0, Zêbowice 0, Kolonowskie -0, ród³o:jakwtab. 1. ŒREDNIA 0,241 ODCHYLENIE STANDARDOWE 0,121 GRUPY I od 0, gmin II od 0,242 do 0, gmin III od 0,122 do 0, gmin IV do 0,121 8 gmin

18 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 25 Gmin¹, która zajê³a pierwsze miejsce w rankingu w obszarze uwarunkowañ demograficznych s¹ Skoroszyce. Gmina ta po raz pierwszy uplasowa³a siê na pierwszym miejscu, choæ zawsze znajdowa³a siê w grupie I (zajmuj¹c miejsca 4 w roku 2001 i 1999 oraz 9 w 2000). W zakresie ka dego ze wskaÿników u ytych do obliczeñ jednostka ta zajmuje miejsca w pierwszej szóstce gmin. Charakteryzuje siê najwy szym w województwie wskaÿnikiem zawartych ma³ eñstw w przeliczeniu na 1000 ludnoœci. udzia³u dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci jest w Skoroszycach szósta, przyrostu rzeczywistego pi¹ta co do wielkoœci w województwie, a niski wspó³czynnik obci¹ enia demograficznego plasuje gminê równie na 6 miejscu w rankingu. Kolejnymi gminami, które zajê³y miejsca w pierwszej grupie s¹: Tu³owice, Skarbimierz, Wilków, Pokój, Zdzieszowice, Niemodlin, Byczyna, Pakos³awice oraz Praszka. W bardzo podobnej sytuacji znajduj¹ siê gminy Tu³owice oraz Skarbimierz, gdy w obu uk³ad tych samych cech wp³yn¹³ na zajêt¹ pozycjê. Tu³owice zajê³y 2, a Skarbimierz 9 lokatê pod wzglêdem wspó³czynnika obci¹ enia demograficznego, Skarbimierz charakteryzuje siê ponadto najwy szym wskaÿnikiem przyrostu rzeczywistego w województwie (pod tym wzglêdem Tu³owice zajmuj¹ 12 miejsce) oraz notuje pi¹ty co do wielkoœci wskaÿnik udzia³u dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci (Tu³owice zajmuj¹ pierwsz¹ pozycjê w regionie). Nale y jednak wspomnieæ o pogorszeniu siê pozycji gminy Skarbimierz, która we wszystkich dotychczasowych rankingach przodowa³a w tym obszarze. Przyczyn¹ tego jest znaczne zmniejszenie siê dotycz¹cego zawartych ma³ eñstw, do poziomu poni ej œredniej dla województwa. Gmina Wilków charakteryzuje siê wysokim udzia³em dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci 3 miejsce w województwie, podobnie jak w przypadku przyrostu rzeczywistego, wysoki jest tu tak e wskaÿnik zawartych ma³ eñstw. W Pokoju poziom wszystkich u ytych do obliczeñ cech cechuje siê wartoœci¹ korzystniejsz¹ w porównaniu do œredniej dla województwa, a gmina ta najlepiej wypada pod wzglêdem wspó³czynnika obci¹ enia demograficznego oraz zawartych ma³ eñstw (w obu przypadkach 4 miejsce w województwie). W Zdzieszowicach zanotowano najni sz¹ w regionie wartoœæ wspó³czynnika obci¹ enia demograficznego, wysoki jest równie wskaÿnik zawartych ma³ eñstw. Oba te wskaÿniki w po³¹czeniu z wysokim przyrostem rzeczywistym zawa y³y na pozycji Niemodlina i Praszki. Pod wzglêdem wspó³czynnika obci¹ enia demograficznego gminy te zajmuj¹ kolejno8i3miejsce, zawartych ma³ eñstw 7 i 15,a przyrostu rzeczywistego 4 i 15.Natomiast wskaÿnik udzia³u dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci by³ g³ówn¹ przyczyn¹ wysokich lokat gmin Byczyna i Pakos³awice odpowiednio 4 i 2 pozycja w tym zakresie. W Byczynie zanotowano ponadto niski poziom wspó³czynnika obci¹ enia demograficznego. Ostatnie miejsce w rankingu gmin w obszarze uwarunkowañ demograficznych zajmuje gmina Kolonowskie. Jej s³aba lokata spowodowana jest przede wszystkim najni szym w województwie przyrostem rzeczywistym. W roku 2002 liczba mieszkañców tej gminy zmniejszy³a siê o 28,1. Ponadto zanotowano tam bardzo nisk¹ wartoœæ zawartych ma³ eñstw (66 pozycja wœród opolskich gmin), niski udzia³ dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci (67) oraz szesnasty co do wysokoœci wspó³czynnik obci¹ enia demograficznego w województwie. W gminie Kolonowskie wszystkie cechy u yte do obliczeñ osi¹gaj¹ wartoœci niekorzystne w porównaniu do œredniej dla województwa. Sytuacja ta dotyczy praktycznie wszystkich gmin z tej grupy. Omawiaj¹c j¹ warto wspomnieæ o gminach Zêbowice i Polska Cerekiew, które pogorszy³y swoje pozycje w porównaniu z rokiem 2001 (kolejno o 10 oraz o 11 pozycji). Analizuj¹c zmiany pozycji w rankingu pomiêdzy rokiem 2001 a 2002, nale y zauwa yæ, e znaczna poprawa (tj. o 10 i wiêcej miejsc) wyst¹pi³a w przypadku 12 gmin, a pogorszenie w 11. Najbardziej poprawi³a siê sytuacja w Paw³owiczkach o32miejsc z pozycji 59 na 27. Jest to spowodowane przede wszystkim zwiêkszeniem liczby zawartych ma³ eñstw w przelicze-

19 26 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym niu na 1000 ludnoœci, który jest drugim co do wielkoœci w województwie (przed rokiem wartoœæ tego by³a znacznie ni sza ni œrednia dla województwa). Poprawie uleg³y ponadto wartoœci pozosta³ych wskaÿników u ytych do obliczeñ w tym obszarze. Sytuacja znacz¹co poprawi³a siê ponadto w: Leœnicy (poprawa w rankingu o 31 pozycji), Izbicku (22), Paczkowie, Dobrzeniu Wielkim (20), Olszance (19), Dobrodzieniu (15), Lubszy i Tu³owicach (14), Rudnikach, Reñskiej Wsi (13) oraz Strzeleczkach (11). Najwiêksze pogorszenie sytuacji zanotowano w gminie Lubrza w tegorocznym rankingu zajmuje ona miejsce 42, podczas gdy w roku ubieg³ym by³a to pozycja 11. Jest to spowodowane najwy szym w regionie pogorszeniem siê udzia³u dzieci i m³odzie y w strukturze ludnoœci (o 2,6 pp.). Na kolejnych miejscach pod wzglêdem zmiany sytuacji na gorsze znalaz³y siê: G³ucho³azy (25), Brzeg (24), Ozimek (22), Kietrz (17), Domaszowice i Jemielnica (15), Gorzów Œl¹ski oraz Lasowice Wielkie (12), Polska Cerekiew (11) oraz Zêbowice (10). Tabele 9 10 przedstawiaj¹ klasyfikacjê opolskich gmin wed³ug rozwoju w obszarze uwarunkowañ demograficznych z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców) oraz jej statusu (gminy miejskie, miejsko-wiejskie oraz wiejskie). Liczba z prawej strony nazwy gminy (w tabeli) oznacza jej miejsce w ogólnej klasyfikacji gmin w analizowanym obszarze (bez uwzglêdnienia jakichkolwiek podzia³ów). Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg rozwoju w obszarze uwarunkowañ demograficznych z uwzglêdnieniem wielkoœci gminy (mierzonej liczb¹ mieszkañców) Tabela 9 Liczba mieszkañców do i powy ej 1. Wilków 4 Skoroszyce 1 Zdzieszowice 6 Grodków 12 Nysa Pakos³awice 9 Tu³owice 2 Niemodlin 7 Namys³ów 20 Kêdzierzyn-KoŸle Domaszowice 17 Skarbimierz 3 Byczyna 8 Kluczbork Kamiennik 23 Pokój 5 Praszka 10 Strzelce Opolskie Œwierczów 28 ambinowice 13 Korfantów 11 G³ubczyce Rad³ów 37 Olszanka 14 Paczków 15 Krapkowice Lubrza 42 Ujazd 18 Lewin Brzeski 16 Prudnik Zêbowice 64 Lubsza 22 Wo³czyn 19 Brzeg Izbicko 25 Otmuchów 21 Ozimek Paw³owiczki 27 Kietrz 30 G³ucho³azy Leœnica 29 Dobrzeñ Wielki Jemielnica 39 Turawa Rudniki 40 Dobrodzieñ D¹browa 41 Komprachcice Baborów 47 Olesno Popielów 49 Tarnów Opolski Reñska Wieœ 51 Prószków 55

20 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 27 Liczba mieszkañców do i powy ej 18. Chrz¹stowice 53 Zawadzkie Gorzów Œl¹ski 54 Bia³a Lasowice Wielkie 56 Gogolin Bierawa 57 G³ogówek Strzeleczki ubniany Branice Murów Walce Polska Cerekiew Cisek Kolonowskie 70 ród³o:jakwtab. 1. Klasyfikacja gmin województwa opolskiego wg rozwoju w obszarze uwarunkowañ demograficznych z uwzglêdnieniem statusu gminy Tabela 10 Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie Gminy wiejskie 1. Kêdzierzyn-KoŸle 43 Zdzieszowice 6 Skoroszyce 1 2. Brzeg 46 Niemodlin 7 Tu³owice 2 3. Byczyna 8 Skarbimierz 3 4. Praszka 10 Wilków 4 5. Korfantów 11 Pokój 5 6. Grodków 12 Pakos³awice 9 7. Paczków 15 ambinowice Lewin Brzeski 16 Olszanka Ujazd 18 Domaszowice Wo³czyn 19 Lubsza Namys³ów 20 Kamiennik Otmuchów 21 Izbicko Nysa 24 Paw³owiczki Kluczbork 26 Œwierczów Leœnica 29 Dobrzeñ Wielki 32

21 28 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Gminy miejskie Gminy miejsko-wiejskie Gminy wiejskie 16. Kietrz 30 Turawa Strzelce Opolskie 31 Rad³ów Dobrodzieñ 34 Komprachcice G³ubczyce 35 Jemielnica Krapkowice 36 Rudniki Prudnik 44 D¹browa Olesno 45 Lubrza Baborów 47 Popielów Ozimek 48 Tarnów Opolski G³ucho³azy 52 Reñska Wieœ Gorzów Œl¹ski 54 Chrz¹stowice Zawadzkie 58 Prószków Bia³a 61 Lasowice Wielkie Gogolin 68 Bierawa G³ogówek 69 Strzeleczki Kolonowskie 70 ubniany Branice Murów Zêbowice Walce Polska Cerekiew Cisek 67 ród³o:jakwtab. 1. Mapa 3 przedstawia rozk³ad rozwoju w obszarze uwarunkowañ demograficznych dla gmin województwa opolskiego.

22 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 29

23 30 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Tabela 11 przedstawia wyniki obliczeñ rozwoju w obszarze rynku pracy dla gmin województwa opolskiego Aby umo liwiæ odniesienie siê do poprzednich rankingów i u³atwiæ porównywanie wyników, w dwóch ostatnich kolumnach podano miejsca gmin w rankingach przygotowanych dla lat 2000 i WskaŸnik rozwoju rynku pracy dla poszczególnych gmin województwa opolskiego Tabela 11 Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Baborów 0, Gogolin 0, Bia³a 0, Dobrodzieñ 0, Bierawa 0, Dobrzeñ Wielki 0, Branice 0, Nysa 0, Brzeg 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Byczyna 0,092 I 6. Zdzieszowice 0, Chrz¹stowice 0, Ozimek 0, Cisek 0, Niemodlin 0, D¹browa 0, Krapkowice 0, Dobrodzieñ 0, Kolonowskie 0, Dobrzeñ Wielki 0, Zawadzkie 0, Domaszowice 0, Olesno 0, G³ogówek 0, Walce 0, G³ubczyce 0, Reñska Wieœ 0, G³ucho³azy 0, Prudnik 0, Gogolin 0, Polska Cerekiew 0, Gorzów Œl¹ski 0, Zêbowice 0, Grodków 0, Gorzów Œl¹ski 0, Izbicko 0, Korfantów 0, Jemielnica 0, Grodków 0, Kamiennik 0, Tu³owice 0, Kêdzierzyn-KoŸle 0, Strzelce Opolskie 0, Kietrz 0, Komprachcice 0, Kluczbork 0, Baborów 0, Kolonowskie 0, Murów 0, Komprachcice 0,228 II 26. Tarnów Opolski 0, Korfantów 0, Skoroszyce 0, Krapkowice 0, Brzeg 0, Lasowice Wielkie 0, Prószków 0, Leœnica 0, Turawa 0, Lewin Brzeski 0, Bierawa 0, Lubrza 0, G³ogówek 0, Lubsza 0, Rad³ów 0, ambinowice 0, Izbicko 0, ubniany 0, Paw³owiczki 0, Murów 0,222 III 36. Kluczbork 0, Ranking 2000

24 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w uk³adzie gmin 31 Gminy (w kolejnoœci alfabetycznej) Grupa Gminy (wg wartoœci rozwoju) Ranking 2001 Namys³ów 0, Pokój 0, Niemodlin 0, Paczków 0, Nysa 0, G³ubczyce 0, Olesno 0, ubniany 0, Olszanka 0, Branice 0, Otmuchów 0, Namys³ów 0, Ozimek 0, Lewin Brzeski 0, Paczków 0, Strzeleczki 0, Pakos³awice 0, Cisek 0, Paw³owiczki 0, Bia³a 0, Pokój 0, Chrz¹stowice 0, Polska Cerekiew 0, ambinowice 0, Popielów -0, Lasowice Wielkie 0, Praszka 0, Lubrza 0, III Prószków 0, D¹browa 0, Prudnik 0, Pakos³awice 0, Rad³ów 0, Jemielnica 0, Reñska Wieœ 0, Otmuchów 0, Rudniki 0, Leœnica 0, Skarbimierz 0, Wo³czyn 0, Skoroszyce 0, Praszka 0, Strzelce Opolskie 0, Kamiennik 0, Strzeleczki 0, Kietrz 0, Œwierczów 0, Byczyna 0, Tarnów Opolski 0, Wilków 0, Tu³owice 0, Domaszowice 0, Turawa 0, Ujazd 0, Ujazd 0, Olszanka 0, Walce 0,286 IV 65. Skarbimierz 0, Wilków 0, G³ucho³azy 0, Wo³czyn 0, Œwierczów 0, Zawadzkie 0, Lubsza 0, Zdzieszowice 0, Rudniki 0, Zêbowice 0, Popielów -0, ród³o:jakwtab. 1. ŒREDNIA 0,193 ODCHYLENIE STANDARDOWE 0,096 GRUPY I od 0, gmin II od 0,194 do 0, gminy III od 0,097 do 0, gminy IV do 0, gmin Ranking 2000

25 32 Sytuacja spo³eczno-gospodarcza województwa opolskiego w ujêciu przestrzennym Gmin¹, w której zanotowano najwy szy poziom rozwoju w obszarze rynku pracy jest Gogolin. Gmina ta po raz drugi zajê³a tak wysok¹ lokatê w klasyfikacji. Poprzednio sytuacja taka mia³a miejsce w 1999 r., natomiast w latach zajmowa³a pozycjê 4. W gminie tej notuje siê bardzo korzystny stan wskaÿników opisuj¹cych poziom bezrobocia. Jest to przede wszystkim najni - szy w regionie udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie osób pozostaj¹cych bez pracy. Gmina ta zajmuje ponadto 8 miejsce pod wzglêdem najni szego udzia³u bezrobotnych bez sta u pracy. Do ni szych od œredniej dla regionu nale y tu wskaÿnik bezrobocia, a korzystnie kszta³tuje siê wskaÿnik pracuj¹cych do ludnoœci w wieku produkcyjnym. Razem z Gogolinem w I grupie gmin znalaz³y siê: Dobrodzieñ, Dobrzeñ Wielki, Nysa, Kêdzierzyn- -KoŸle, Zdzieszowice, Ozimek, Niemodlin, Krapkowice, Kolonowskie oraz Zawadzkie. Nale y zauwa yæ, e gminy, które zajê³y czo³owe miejsca w rankingu w obszarze rynku pracy to, oprócz Dobrzenia Wielkiego, gminy miejsko-wiejskie lub miejskie. Podstawow¹ cech¹ charakteryzuj¹c¹ prawie wszystkie wymienione gminy 16 jest wysoki wskaÿnik pracuj¹cych w przeliczeniu na liczbê osób w wieku produkcyjnym. Najwy sz¹ wartoœæ tego w ca³ym województwie notuje siê w Dobrzeniu Wielkim, drugi pod tym wzglêdem jest Kêdzierzyn-KoŸle, a trzecie Zdzieszowice 17. Druga w rankingu gmina Dobrodzieñ cechuje siê ponadto prawie najni szym (2 miejsce po Zêbowicach) wskaÿnikiem bezrobocia oraz niskimi udzia³ami d³ugotrwale bezrobotnych (5 miejsce) oraz bezrobotnych bez sta u pracy w ogólnej liczbie pozostaj¹cych bez pracy (12). Dobrzeñ Wielki to, obok najwy szej liczby pracuj¹cych, tak e korzystny poziom bezrobocia (18 pozycja w regionie) oraz bezrobotnych bez sta u pracy (11). Problematyczn¹ kwesti¹ jest wysoka pozycja gminy Nysa, gdzie notuje siê wysoki poziom bezrobocia 16 Oprócz Niemodlina i Kolonowskiego. 17 Kolejne miejsca zajmuj¹: Ozimek 10, Dobrodzieñ 11, Krapkowice 12, Zawadzkie 13, Nysa 16, natomiast Niemodlin i Kolonowskie odpowiednio 27 i 29. (10 lokata pod wzglêdem najwy szego bezrobocia). Nale y jednak zauwa yæ, e w obszarze tym do obliczeñ brane by³y jeszcze inne cechy, w zakresie których gmina notuje bardzo korzystne wyniki. Jest to przede wszystkim najni - szy w województwie udzia³ absolwentów w strukturze bezrobotnych (zaledwie 1,8%) oraz bezrobotnych bez sta u pracy (9 pozycja), jak równie wspomniany ju wysoki udzia³ pracuj¹cych do ludnoœci w wieku produkcyjnym (16 pozycja). W Kêdzierzynie-KoŸlu obok wspomnianej ju wysokiej liczby pracuj¹cych pozosta³e wartoœci dotycz¹ce czy struktury bezrobocia plasuj¹ siê poni ej œredniej dla analizowanych gmin. Podobn¹ sytuacj¹ charakteryzuj¹ siê trzy kolejne gminy: Zdzieszowice, Ozimek oraz Zawadzkie. W ka dej z tych gmin, obok wysokiego poziomu pracuj¹cych, notuje siê niski d³ugotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie pozostaj¹cych bez pracy (odpowiednio 2, 4, 3 pozycja) oraz bezrobocia (15, 11, 17). W Niemodlinie zanotowano natomiast najni szy w regionie udzia³ bezrobotnych bez sta u pracy oraz 9 miejsce pod wzglêdem najni szego udzia³u absolwentów w strukturze bezrobotnych, w Kolonowskim 8 pozycjê w zakresie bezrobocia, a w Krapkowicach 14 w zakresie d³ugotrwale bezrobotnych i 10 bezrobotnych bez sta u pracy. Ostatnie miejsce w rankingu w obszarze rynku pracy zajê³a gmina Popielów. Gmina ta po raz pierwszy zajmuje tak nisk¹ pozycjê w tym obszarze. Dotychczas jej najni szym miejscem by³a pozycja 54. Przyczyn¹ niskiej lokaty tej gminy jest najwy szy w województwie poziom udzia³u bezrobotnych bez sta u pracy w ogólnej ich liczbie. Gmina ta zajmuje ponadto 9 pozycjê gdy idzie o najwy szy udzia³ d³ugotrwale bezrobotnych oraz 10 w zakresie bezrobotnych absolwentów. Do najni szych w regionie nale y tam liczba pracuj¹cych w przeliczeniu do ludnoœci w wieku produkcyjnym 65 pozycja, mimo i wskaÿnik bezrobocia jest w tej gminie ni - szy ni œrednio w regionie. Do pozosta³ych gmin zajmuj¹cych pozycjê w tej grupie nale ¹ ponadto: Rudniki, Lubsza, Œwierczów, G³ucho³azy, Skarbimierz, Olszanka, Ujazd, Domaszowice, Wilków oraz Byczyna.