Roczniki Naukowe. Seria B Nauki Ekonomiczne i Informatyka nr 1-2/ 2010

Transkrypt

1 Roczniki Naukowe. Seria B Nauki Ekonomiczne i Informatyka nr 1-2/ 2010 WSTĘP Z przyjemnością oddajemy Państwu pierwszy numer Rocznika Naukowego Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie, seria B, Nauki Ekonomiczne i Informatyka. Wraz z widoczną zmianą szaty graficznej nastąpiły także bardziej fundamentalne zmiany. Przede wszystkim powołany został nowy Komitet Naukowy Rocznika, w skład którego wchodzą autorytety z dziedzin naukowych, z którymi Rocznik jest tematycznie związany. Ponadto uściśliliśmy profil prezentowanych artykułów. Zakładamy, że przede wszystkim będą one miały walor naukowy, prezentując oryginalne badania, nie publikowane wcześniej. Chcemy także umieszczać w Roczniku artykuły przedstawiające najnowsze wyniki opublikowane przez ich autorów w źródłach zagranicznych, oczywiście bez naruszania praw autorskich tych źródeł. Rolą takich artykułów jest popularyzacja tych wyników i udostępnienie ich czytelnikom Rocznika, w tym studentom. Dlatego w takich przypadkach ważny jest także walor dydaktyczny prezentacji, pokazanie przykładów, być może też szersza dyskusja. Oryginalność zgłaszanych prac i autorstwo prezentowanych wyników - po merytorycznej ich jakości - jest zasadniczym warunkiem ich publikacji w Roczniku. Stawiamy przede wszystkim na publikacje w języku polskim, ponieważ zakładamy krajowy zasięg Rocznika i jego możliwie najszerszą dostępność. Rocznik, inicjowany niniejszą edycją, stanowi kontynuację Rocznika Naukowego WSIiE TWP wydawanego dotychczas. Chcielibyśmy w tym miejscu podziękować wszystkim inicjatorom, organizatorom, redaktorom i autorom, którzy włożyli ogromny wysiłek i pracę w powstanie, a następnie funkcjonowanie tego Rocznika przez wiele lat. Życząc Państwu dobrej lektury, zapraszamy do zgłaszania własnych artykułów do publikacji, Redakcja Rocznika Adam Balcerzak, Mirosława Żurek Analiza wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na PKB I stopę bezrobocia w Polsce w latach za pomocą modelu VAR, s Streszczenie: Artykuł poświęcony jest analizie wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na sytuację gospodarczą Polski ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy. Zaprezentowane

2 międzynarodowe badania empiryczne oraz argumenty teoretyczne dowodzą, że mimo powszechnych opinii o pozytywnym wpływie BIZ na rynek pracy, sformułowanie uniwersalnej teorii wskazującej na określone zależności między BIZ a poziomem bezrobocia nie jest łatwe. Mimo tego można stwierdzić, że istnieją pewne wspólne charakterystyki krajów, w których napływ BIZ przyczynił się do redukcji skali problemu bezrobocia. Przykładowo BIZ zazwyczaj wpływają korzystnie na zatrudnienie wykwalifikowanej siły roboczej, co oznacza, że długookresowa polityka gospodarcza powinna być nastawiona na inwestowanie w jakość kapitału ludzkiego. Inwestycje typu greenfield w przemysł wysokich technologii na ogół powodują długoterminową poprawę sytuacji gospodarczej w kraju odbiorcy. Oznacza to, że przyciągnie tego rodzaju inwestycji zagranicznych powinno być priorytetem polityki państwa. W niniejszej pracy w części empirycznej zbadano wpływ BIZ na PKB oraz poziom bezrobocia w Polsce z wykorzystaniem metodologii VAR. Badanie przeprowadzono w oparciu o zbiorcze dane kwartalne dla okresu Przeprowadzona analiza wykazała pozytywny wpływ BIZ na sytuację polskiego rynku pracy. Jednakże to pozytywne oddziaływanie miało raczej charakter krótkookresowy. Takie wyniki mogą sugerować, że polityka rządu ukierunkowana na przyciąganie BIZ powinna zostać zreformowana, tak aby w głównej mierze udawało się przyciągać taki rodzaj bezpośrednich inwestycji, które będą przynosiły pozytywny wpływ na sytuację rynku pracy nie tylko w krótkim, ale także w długim okresie. The analysis of the influence of Foreign Direct Investment on GDP and unemployment rate in Poland in the years using VAR model Summary: The paper discusses the influence of foreign direct investment on the economic situation of Poland with special attention to the situation of the labour market. The research review presented in the paper shows that it is not easy to form some universally valid theory on interdependencies between FDI and employment. However, there are some common features of countries where inflow of FDI deteriorates unemployment. FDI is usually positive for skilled labour force, which means that a long term agenda for economic policy should be investing in quality of human capital. It is agreed that greenfield investments in high tech industry tend to result in long term improvement of the economic situation of the recipient country. This means that this kind of FDI inflow should be the priority of any government policy. In this paper the interdependencies between FDI and unemployment in Poland were econometrically analyzed. The VAR methodology was utilized based on Aggregate quarterly data. In the case of Poland the VAR analysis for the period proved interdependencies between FDI and employment. However, positive results of FDI on unemployment in Poland tend to be rather short term. These results suggest that government policies designed for encouraging FDI investment should be reformed in order to create conditions for positive long term influence of foreign capital inflow on the Polish labour market. Marcin Błażejowski Symulacyjna ocena mocy testu Dickeya na stacjonarność procesów o wysokiej częstotliwości, s Streszczenie: Celem badania jest ocena mocy testu stacjonarności szeregów czasowych o wysokiej częstotliwości obserwowania zaproponowanego przez D.A. Dickeya w 2009 roku weryfikującego hipotezę o sezonowej integracji procesu SId(1). Test ten rozszerza zastosowanie testu sezonowego pierwiastka jednostkowego DHF (Dickey, Hasza, Fuller [1984]) o przypadki częstotliwości cyklu dla

3 d = 5, 6, 7, 21, 24, 26, 31, 48, 52, 168, 365,..., w tym umożliwia weryfikację hipotezy o pierwiastku jednostkowym dla cykli obserwowanych w danych godzinowych. Simulational Assess of Power of Dickey s New Test for Stationarity of High-Frequency Time Series Summary: Aim of the paper is to assess power of the stationarity test for high frequency time series introduced by D. A. Dickey in 2009 verifying null hypothesis that given series is seasonally integrated (is SId(1)). This test extends usage of standard DHF test for seasonal unit root (Dickey, Hasza, Fuller [1984]) for cycles of frequency d = 5, 6, 7, 21, 24, 26, 31, 48, 52, 168, 365,... Furthermore implementation of these two tests (Dickey's stationarity of high-frequency time series and DHF) in GRETL will be presented. Marek Furgał, Zbigniew Nasalski Regionalne bariery konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, s Streszczenie: Znaczna część decyzji gospodarczych podejmowanych w małych i średnich przedsiębiorstwach uwzględnia regionalne uwarunkowania ich konkurencyjności. Właściwa identyfikacja najważniejszych regionalnych barier rozwoju stwarza realną szansę sprawnego przystosowania się podmiotów gospodarczych oraz możliwość wprowadzenia konstruktywnych zmian w strategii rozwoju gospodarczego regionu. W opinii badanych przedsiębiorców z województwa warmińsko-mazurskiego do najważniejszych regionalnych barier rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw należy zaliczyć: utrudnienia administracyjne, ograniczony rynek lokalny, brak wykwalifikowanych pracowników oraz zły stan infrastruktury. Regional barriers of competitiveness of small and medium enterprises Summary: A considerable part of economic decisions made in the small and medium enterprises take into account the regional conditions of their competitiveness. Proper identification of the major regional restraints to the development offers a real chance of smooth adjustment to economic operators and the possibility of constructive change in the economic development strategy for the region. In the opinion of the surveyed entrepreneurs from the Warmia and Mazury region the most important regional barriers to the development of small and medium businesses include: administrative difficulties, a limited local market, the lack of skilled workers and the poorly developed infrastructure. Marcin Genatowski, Michalina Nowogrodzka, Wacław Sklinsmont Regionalizacja rolnictwa w Polsce metodami ekonometrii przestrzennej, s Streszczenie: Badania porównawcze prowadzone przez specjalistów nad rozwojem gospodarek świata, a zwłaszcza krajów będących członkami UE wskazują na słaby stopień rozwoju rolnictwa w Polsce. Przyczyn tego stanu doszukuje się w dużym rozdrobnieniu struktury naszego rolnictwa. Autorzy postawili sobie zadanie potwierdzić tę tezę dając temu również wyraz ilościowy. W pracy zastosowano metodę Warda dla każdego z pięciu wyznaczników poziomu rozwoju tj. warunki naturalne, czynniki społeczne, stan rozwoju społecznego, stan rozwoju infrastruktury oraz stan rozwoju technicznego wsi. Analiza miar syntetycznych rozwoju struktur rolnictwa w latach pozwoliła wyłonić każdorazowo inne skupienia regionów adekwatnie do badanych wyznaczników

4 rozwoju. Aspekt czasowy dał podstawy do oceny dynamiki rozwoju struktur wyłonionych w procesie regionalizacji. Regionalisation of agriculture in Poland using methods of spatial econometry Summary: Comparative research conducted by experts, concerning the development of world economies, and particularly that of the EU member states, indicates a low level of agricultural development in Poland. This state of affairs is usually attributed to the fragmented structure of our agriculture. The authors undertook the task to prove this thesis, also in quantitative terms. In this paper, Ward's method was applied to the five indicators of development level, namely: natural conditions, social factors, the state of social development, the state of infrastructural development, and the state of technical development of rural areas. The analysis of synthetic measures of the development of agricultural structures in the years allowed to distinguish aggregations of regions, which were different each time, according to the measured indicators of development. The time aspect was the basis for the evaluation of the dynamics of the development of structures identified in the process of regionalisation. Roman Kisiel, Sławomir Zapolski Sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce po przystąpieniu do Unii Europejskiej, s Streszczenie: Według danych WHO liczba osób niepełnosprawnych na całym świecie od wielu lat wzrasta. W Polsce liczba takich osób powyżej 15. roku życia kształtuje się na poziomie ok. 6 mln osób. Po wstąpieniu do UE uzyskaliśmy możliwość korzystania ze wszystkich funduszy strukturalnych, w tym także EFS, który promuje m.in. osoby niepełnosprawne. Głównym celem pracy jest przedstawienie sytuacji tych osób. Badania ankietowe przeprowadzono wśród wybranych osób niepełnosprawnych mieszkających na terenie powiatu kętrzyńskiego. Przeprowadzone badania potwierdziły, że największą przeszkodą w racjonalnym wykorzystaniu środków pomocowych UE jest brak dostatecznej informacji o nich (73% ankietowanych nie słyszało o takich funduszach). Pozyskiwaniu funduszy z całą pewnością pomoże odpowiednie promowanie tego rodzaju pomocy przez instytucje zarządzające nimi (PFRON) oraz aktywny udział organizacji samorządowych i instytucji zrzeszających niepełnosprawnych oraz wspierających tego rodzaju działania. O wadze ww. problemów świadczy fakt, że aż 45% ankietowanych uznało, że ich sytuacja się nie poprawi dzięki programom pomocowym UE, 30% zaś, że się nie zmieni, a tylko 25% wierzy, że nastąpi poprawa. The situation of physically challenged persons after Poland s accession to the EU Summary: According to the statistics collected by the WHO (World Health Organization) the number of physically challenged persons has been continually increasing over the years worldwide. In Poland the number of persons over 15 years with physical disabilities is assessed at about 6 mln. With Poland s access to the EU we can take full advantage of the benefits of structural funds, including the European Social Fund, which, among others, supports persons with physical disabilities. This paper represents the situation of this section of the population. To this end an exemplary questionnaire survey was conducted amongst physically challenged people in the administrative district of Kętrzyn. As the survey confirms the main drawback that doesn t allow a reasonable utilization of the EU grants is a deplorable lack of information (73% of the respondents never heard of them).

5 Undoubtedly the efficiency in the full use of these funds could be considerably enhanced if the respective authorities who dispose of these means (e.g. PFRON/ Państwowy Fundusz Rahabilitacji Osób Niepełnosprawnych) would make their availability wider known and municipal organizations as well as self-help, support and advocacy organizations would work more closely together. That the problem is a crucial one shows the fact that 45% of our respondents announced, that Poland s access to the EU had no positive influence on their situation, 30% that their situation remained unchanged, while a only 25% acknowledged some improvement. Monika Kośko Wielorównaniowy model ekonometryczny w analizie wyniku finansowego przedsiębiorstwa, s Streszczenie: Wynik finansowy netto jest podstawową i kluczową wielkością finansową w każdym przedsiębiorstwie. Szczegółowa analiza struktury wyniku finansowego i jego prognozowanie są jednymi z najważniejszych kwestii dotyczących oceny sytuacji bieżącej przedsiębiorstwa oraz planowania. Referat przedstawia dwa podejścia w analizie wyniku finansowego wraz z przykładami empirycznymi. Wyniki badania wskazują na wady i zalety oraz celowość zastosowania każdej z metod. The multivariate approach to net income analysis in the production company Summary: The net income is the essential and foundational value in every company. The particular analysis and a forecasting of the net income structure are among the basic issues in the evaluation of any company s current position and advance planning. This paper presents two approaches to the net income analysis with the empirical examples. The estimation results display the disadvantages and advantages of both approaches and point out some applications for these approaches. Mikołaj Miatselski Geometric structure of VLSI chip layouts, s Summary: Geometric objects in the plane coming from VLSI chip layouts presented by different layout pattern models in CAD/CAM software tools are studied. Boundary network structure of the objects is described. Struktura geometryczna układów scalonych VLSI Streszczenie: Obiekty geometryczne powstające w modelowaniu elektronicznych układów scalonych na etapie fizycznej implementacji badane są w kontekście systemów informatycznych projektowania/ wytwarzania. Sieciowa struktura brzegowa tych obiektów jako podstawowa struktura danych do ich przechowania została opisana w artykule. Anna Michalczyk Systemy i narzędzia informatyczne wspomagające monitorowanie działalności przedsiębiorstwa na przykładzie pulpitu menedżerskiego, s Streszczenie: Celem referatu jest dokonanie przeglądu, porównania i oceny różnych kategorii systemów i narzędzi informatycznych pod kątem ich przydatności do celów monitorowania

6 działalności przedsiębiorstwa oraz prezentacja koncepcji pulpitu menedżerskiego (ang. dashboard) i jego technologicznej realizacji na wybranych przykładach jako studium przypadku. Informatics systems and devices supporting the monitoring of business management using the example of the dashboard Summary: This paper wants to give a general comparative survey and evaluation of various categories of computer systems and devices considering their applicability in the field of monitoring business management. Furthermore we will introduce the concept of the dashboard and its technological realization on the basis of some random samplings. Sławomir Nawrocki Narzędzia do analizy technicznej on-line akcji GWP w Warszawie, s Streszczenie: Artykuł omawia dostępne narzędzia analizy technicznej on-line akcji GPW w Warszawie. Wskazuje również na nowe możliwości i zagrożenia związane z wykorzystaniem tych narzędzi. Technical analysis tools on line on Warsaw Stock Exchange Summary: The present article discusses technical analysis tools available on-line shares the Warsaw Stock Exchange. It also points out new opportunities and risks associated with using these tools. Michał Bernard Pietrzak Dwuetapowa metoda największej wiarygodności dla modeli z przestrzenną heterogenicznością, s Streszczenie: Artykuł porusza problem estymacji przestrzennych modeli ekonometrycznych. Ze względu na własności danych przestrzennych proces estymacji modeli ograniczona się do wykorzystania metody największej wiarygodności. Metoda ta jest skomplikowana numerycznie i stanowi wielowymiarowy problem optymalizacyjny. W artykule przedstawiona zostanie dwuetapowa procedura estymacji modeli przestrzennych, a także zaproponowane zostanie rozszerzenie tej procedury dla modeli z przestrzenną heterogenicznością. Two-stage maximum likelihood methods for models with spatial heterogeneity Summary: The article deals with the problems of the estimation of spatial economic models. Due to the properties of spatial data the estimation of spatial models is limited to the use of maximum likelihood estimation. This method is numerically complex and constitutes a multivariate optimization problem. The present paper will describe a two-step procedure for the estimation of spatial models as well as the extension of this procedure to the models with spatial heterogeneity. Tomasz Stryjewski Analiza bąbla promocyjnego na rynku mieszkań, s Streszczenie: Artykuł przedstawia badania dotyczące promocji cenowej na rynku mieszkań. Analiza bąbla promocyjnego pozwala na identyfikację zachowań klientów na tym rynku. Praca identyfikuje również, źródła zachowań stojących u podstaw decyzji o zakupie mieszkań. Analysis of the promotion bubble on the residential market

7 Summary: This paper examined the influence of price-related promotion on the real-estate market( apartments). The analysis of the so called promotion bubble allows a forecast of the consumer attitude on this kind of market. It reveals likewise the basic behavioral factors affecting the purchase of residential property. Agnieszka Strzelecka Analiza przestrzenno czasowa wydatków publicznych na ochronę zdrowia w wybranych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, s Streszczenie: Korzystanie z opieki zdrowotnej jest bardzo skomplikowanym procesem, zależnym od wielu czynników m.in. takich jak ilość środków finansowych przeznaczanych na opiekę zdrowotną, funkcjonujące systemy organizacyjne w tej sferze niematerialnej oraz wielkość PKB odzwierciedlającego potencjał ekonomiczny państwa. Mając na uwadze wpływ systemu finansowania ochrony zdrowia na generowanie kosztów w opiece zdrowotnej za główny cel opracowania przyjęto określenie (podjęto próbę określenia) tendencji krótko- i długookresowych publicznych wydatków na ochronę zdrowia dla wybranych krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Przedstawiono również udział procentowy publicznych wydatków zdrowotnych w Produkcie Krajowym Brutto i w całkowitych wydatkach przeznaczanych na ochronę zdrowia oraz kształtowanie się wydatków na ochronę zdrowia w Polsce na tle wybranych krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Wykorzystane w badaniach dane statystyczne odnoszą się do wybranych krajów Unii Europejskiej i obejmują swoim zasięgiem okres od 2000 r. do 2008 r. A space-time analysis of public expenditures on health care in selected Central and Eastern European countries Summary: Using health care is a very complicated process that depends on many factors such as, among other things, the amount of financial resources allotted for health care, organizational systems functioning in this non-pecuniary area or amount of the GDP, which reflects the economic potential of a given country. Taking into account the influence of health care financing systems on generating expenses in health care, the basic purpose of this paper was to determine short- and long-term tendencies of public expenditures on health care for selected Central and Eastern Europe countries. There is also presented the percental share of public expenditures on health care in the Gross Domestic Product and in the total expenditures allotted to health care and the development of expenditures on health care in Poland compared with selected Central and Eastern Europe countries. The statistical data used in the research concern selected Member States and include the time period between 2000 and Stanisław Szmitka Wyzwania edukacji ekonomicznej związanej z definiowaniem pojęcia prywatyzacja, s Streszczenie: Ideę przewodnią pracy stanowią problemy związane z konceptualizacją pojęcia prywatyzacja. Bezpośrednią przyczyną zajęcia się tym zagadnieniem jest projekt nowej ustawy o zasadach sprzedaży spółek Skarbu Państwa, w którym nie pada słowo prywatyzacja. W czasie

8 kryzysu ekonomicznego łatwo zapomina się o fundamentalnych doświadczeniach związanych z przewagą własności prywatnej nad państwową. Trzeba cofnąć się w czasie i przypomnieć na nowo pewne fakty i wiedzę ekonomiczną. Edukację najlepiej rozpocząć od młodzieży jak to czyni stowarzyszenie Klanza. The challenge of economic education. A discussion triggered by the definition of the term privatisation Summary: Problems connected with defining the concept of 'privatization' constitute the guiding principle of this thesis. The immediate reason for discussing the issue is a new bill on the regulations concerning the sales of State Treasury companies, which does not include a word like 'privatization'. The fundamental experiences connected with the advantages of private property versus a statecontrolled one are easily being forgotten in the time of economic crisis. It is, therefore, necessary to turn back the hands of time and recall some facts and economic knowledge. The best way to do this is to start educating teenagers which is done by the Klanza society. Aneta Włodarczyk Testowanie efektu długiej pamięci w zmienności cen metali szlachetnych, s Streszczenie: Efekt długiej pamięci w zmienności dotyczy szeregów czasowych, których funkcja autokorelacji kwadratów stóp zwrotu maleje w wolnym tempie np. hiperbolicznym do zera. Takimi własnościami odznaczają się ułamkowo zintegrowane procesy, których wariancja warunkowa opisywana jest przez modele klasy FIGARCH. Celem niniejszego opracowania jest sumaryczne przedstawienie parametrycznych metod ekonometrycznych wykorzystywanych do opisu długookresowych zależności w wariancji warunkowej procesu oraz sprawdzenie, czy tego typu zależności występują w szeregach stóp zwrotu z inwestycji w metale szlachetne. Na podstawie dziennych cen złota, srebra i platyny notowanych na Londyńskiej Giełdzie Metali w okresie oszacowano parametry i przeprowadzono weryfikację modeli z rodziny ARFIMA-FIGARCH. Testing for long memory in volatility of precious metal prices Summary: Long memory in volatility is detected in squared returns series having a slowly declining correlation function. In this paper the definitions of long memory are reviewed, together with different specifications of conditional volatility equation of the FIGARCH class models. The FIGARCH models can provide a useful tool to describing the processes with long memory effect in their conditional variance. So, the FIGARCH class model is applied to daily gold, silver and platinum returns for testing of the long memory in volatility.