TOOLEX, WIRTOTECHNOLOGIA, LASERexpo 2014

Transkrypt

1 TOOLEX, WIRTOTECHNOLOGIA, LASERexpo 2014 Od 29 wrzeênia do 2 paêdziernika br. w halach Exposilesia w Sosnowcu odbywa y si kolejne edycje targów TOOLEX, WIRTOTECHNO- LOGIA i LASERexpo. W ramach po- àczonych targów ofert prezentowa o 494 wystawców i 600 wspó wystawców z 26 krajów, m.in.: Austrii, Belgii, Chin, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Izraela, Japonii, Korei Po udniowej, Korei Pó nocnej, Niemiec, Serbii, S owacji, S owenii, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Tajwanu, Turcji, Ukrainy, W gier, Wielkiej Brytanii, W och, Polski. NowoÊci Na stoiskach wielu firm mo na by o zobaczyç praktyczne zastosowanie maszyn i urzàdzeƒ, prezentowane by y nowe rozwiàzania wprowadzane na polski rynek, a tak e Êwiatowe nowinki technologiczne. Mi dzy innymi na stoisku firmy FANUC mo na by o obejrzeç pokaz obróbki turbiny o bardzo z o onym kszta cie, realizowany przy u yciu centrum frezerskiego FANUC Robodrill, w pi ciu p ynnych (symultanicznych) osiach z wykorzystaniem sto u uchylno-obrotowego TT182 firmy Kitagawa, wyposa- onego w nap dy FANUC α1if/5000 i α2if/5000 (fot. 1). Zaprezentowana maszyna jest wyposa ona w wiele opcji software owych, które gwarantujà, e obróbka zostanie zrealizowana z najwy szà mo liwà precyzjà, w najkrótszym mo liwym czasie. Niemiecka firma Rofin zaprezentowa a w ramach targów LA- SERexpo innowacyjne urzàdzenia oraz systemy laserowe (fot. 1). Ekspozycja obejmowa a rozwiàzania techniczne poczàwszy od êróde Fot. 2 (mj) promieniowania laserowego wysokiej mocy i zoptymalizowanych pod wzgl dem zintegrowania, przez systemy laserów ultrakrótkich i krótkich impulsów, a po kompleksowe rozwiàzania dostosowane do potrzeb klientów. Mi dzy innymi mo na by o zobaczyç femtosekundowy laser StarFemto FX oraz pikosekundowy laser PowerLine Pico. Laser femtosekundowy StarFemto FX jest optymalnie przystosowany do obróbki na zimno w celu strukturyzowania, ci cia, wiercenia i znakowania wszystkich materia ów, bez uszkadzania obrabianych przedmiotów. W ten sposób mo na z najwy szà precyzjà obrabiaç nawet szczególnie twarde, kruche lub wra liwe na wysokie temperatury materia y. Model PowerLine Pico jest przeznaczony g ównie do oznakowywania i grawerowania oraz do zdejmowania cienkich warstw materia u oraz do strukturyzowania. Firma Stigal prezentowa a multifunkcjonalnà 5-osiowà g owic do wycinania w technologii 3D zarówno z zastosowaniem plazmy, jak i tlenu (fot. 2). Zakres gruboêci ci cia i fazowania wynosi 100 mm, a specjalnie zaprojektowany uchwyt umo liwia szybkà wymian narz dzi tnàcych. W oska firma BLM S.P.A. oferowa a ca kowicie elektrycznà 9-osiowà gi tark do rur z graficznym programowaniem wizualnym w 3D. Maszyna mo e byç szybko konfigurowana z prawym lub lewym kierunkiem gi cia do rur o Êrednicy do 80 mm z zapewnieniem automatycznej symulacji wykonalnoêci elementu. Urzàdzenie zapewnia 50% oszcz dnoêç energii w porównaniu z rozwiàzaniami elektrohydraulicznymi (fot. 3). Laserowy system pomiarowy GapGun mo na by o zobaczyç na stoisku firmy Metrica. Jest to laserowy przyrzàd, który z du à dok adnoêcià dokonuje pomiarów profili. Pomiary obejmujà lokalne charakterystyki, takich elementów jak szczeliny i licowania, niedopasowania, spoiny, promienie, rysy, kàty, nity i po àczenia. Fot. 3 (mj) Fot. 1 (mj) ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014 3

2 Na stoisku firmy Hexagon Metrology prezentowany by skaner laserowy HP-L-20.8 zapewniajàcy dobrà jakoêç skanowania nawet w wypadku trudnych oraz b yszczàcych powierzchni. Jest to pierwszy skaner laserowy przystosowany do ramienia pomiarowego ROMER Absolute Arm. NowoÊci targowe mo na by o zobaczyç tak e na stoiskach firm: PIVEXIN TECHNOLOGY, PAFANA, Fabryki Narz dzi GLOB, MERCATOR i wielu innych. Targom towarzyszy y pokazy, konferencje i seminaria, na których prezentowane by y wa ne dla bran y zagadnienia. Jednym z takich wydarzeƒ by o zorganizowane przez obchodzàcy 65-lecie istnienia Instytut Zaawansowanych Systemów Wytwarzania seminarium pt. Lasery wspó czesne zastosowania przemys owe. Medale i wyró nienia Wyró nienie w kategorii OBRA- BIARKI otrzyma a firma Stigal za najszybszà wielkowymiarowà przecinark plazmowà VXspeed HQ z g owicà Multi 3D i z bezprzewodowym sterowaniem. Wyró nienie w kategorii APARA- TURA KONTROLNO-POMIAROWA otrzyma a firma BLUM - NOVOTEST S.R.O za: BLUM-TC 64-RG Sonda do pomiaru chropowatoêci w obrabiarkach CNC. MEDAL EXPO SILESIA w kategorii OBRABIARKI otrzyma a firma GF Machining Solutions Sp. z o.o. za Centrum obróbkowe MIKRON HSM 500 LP wraz z optycznym systemem pomiarowym (fot. 3). MEDAL EXPO SILESIA w kategorii APARATURA KONTROLNO- -POMIAROWA otrzyma Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania za modu owy system do pomiaru i analizy topografii powierzchni TOPO 02 (fot. 4). Fot. 4 (mj) MEDAL EXPO SILESIA w kategorii NARZ DZIA otrzyma a firma Zoller Polska Sp. z o.o. za przyrzàd do pomiaru i ustawiania narz dzi skrawajàcych >>smile<< z oprogramowaniem ZOLLER my touch (fot. 5). MEDAL EXPO SILESIA w kategorii TECHNOLOGIA otrzyma a firma UBIS TEAMWORK Sp. z o.o. za system samodzielnie zarzàdzajàcy produkcjà IPOsystem ver. 14. Fot. 1 (AM) Tegoroczna edycja skupi a 259 firm reprezentujàcych przemys obróbki skrawaniem oraz przeróbki plastycznej. Nowà atrakcjà targów by Salon Automatyki i Robotyki obejmujàcy zagadnienia zwiàzane z automatyzacjà i sterowaniem pro- Fot. 2 (AM) Fot. 5 (mj) Targi EUROTOOL 2014 i 6. edycja Targów BLACH-TECH-EXPO Organizowane w bie àcym roku w terminie paêdziernika Mi dzynarodowe Targi EUROTOOL po àczone zosta y z 6. edycjà Targów BLACH-TECH-EXPO. Targi odby y si w nowym Centrum Targowo-Kongresowym Expo Kraków jednym z najnowoczeêniejszych tego typu obiektów w kraju. Nowy obiekt targowy o powierzchni u ytkowej 13 tys. m 2 ma du y parking, dwie hale wystawiennicze bez s upów i Êcian dzia owych, multimedialne sale konferencyjne oraz restauracje. Odpowiednia noênoêç pod ogi (40 kpa), wysokoêç hali i wielkoêç bram wjazdowych umo liwia a firmom prezentowanie nawet bardzo du ych maszyn (fot. 1, fot. 2). W bie àcym roku wystawcy zaj li a o 40% wi cej powierzchni ni w roku ubieg ym. dukcjà, robotyzacjà stanowisk obróbczych i utrzymania ruchu w nowoczesnych zak adach przemys owych. W Salonie swojà ofert prezentowali producenci i dystrybutorzy: robotów przemys owych, manipulatorów, systemów automatyzacji, komponentów, sterowników i nap dów. Po raz pierwszy zorganizowany zosta Salon Technologii CAx, gdzie 33 wystawców pokaza o technologie i narz dzia do zarzàdzania cyklem ycia produktu PLM, takie jak: komputerowe wspomaganie prac in ynierskich CAD, CAM, CAE, zarzàdzanie procesami, szybkie prototypowanie RT i RP, in ynieria odwrotna RE. Jego uzupe nieniem by organizowany po raz pierwszy w Polsce Kongres CAX Innovation. WÊród targowych nowoêci zobaczyç by o mo na m.in. najnowsze oprogramowanie do projektowania 4 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

3 3D firmy CNS Solutions, serwoelektryczne prasy kraw dziowe CONE (fot. 3), które cechujà si ergonomicznymi rozwiàzaniami pozwalajàcymi operatorowi na wydajnà prac i szczególnie sprawdzajà si w gi ciu ma ych elementów. Du à zaletà pras CONE jest niska energoch onnoêç i emisja ciep a do otoczenia w porównaniu z prasami hydraulicznymi. Hexagon Metrology prezentowa jako nowoêç skaner laserowy HP-L-20.8 dla ROMER Absolute Arm, a JAFO centrum obróbcze DUGARD 1000E uniwersalnà obrabiark wykorzystywanà do produkcji Êrednio- i wielkoseryjnej (fot. 4). FANUC pokaza nowy kierunek w automatyzacji produkcji, czyli obróbk w 5 osiach (fot. 5). Firma Faktor prezentowa a optyczne systemy pomiarowe amerykaƒskiej firmy MICRO-VU, które zapewniajà wysokà dok adnoêç pomiaru, majà prostà i trwa à konstrukcj oraz przyjazne u ytkownikowi oprogramowanie, doskona à optyk i mechanik. WÊród goêci targowych byli przedstawiciele sektora obróbki materia ów z Belgii, Bu garii, Chin, Czech, Francji, Holandii, Indii, Irlandii, Izraela, Niemiec, S owacji, Rosji, Ukrainy 5742 przedstawicieli, producentów i dystrybutorów z wszystkich bran przemys u, z czego 52% stanowi a kadra zarzàdzajàca, a 43% kadra techniczna, 5% stanowili studenci i uczniowie szkó technicznych. Zwiedzajàcy reprezentowali przemys motoryzacyjny, lotniczy, stoczniowy, kolejowy, zbrojeniowy, medyczny, zabezpieczeƒ, górniczy, rolniczy, obuwniczy, Fot. 3 (AM) Fot. 4 (AM) tekstylny, gastronomiczny, spo ywczy, jak równie zak ady mechaniczne. Najliczniejszà grup zwiedzajàcych obcokrajowców stanowili Niemcy. Podczas targów odby a si druga ju edycja Salonu Kooperacji Przemys owej. Zaprezentowa y si w nim 52 firmy zajmujàce si obróbkà skrawaniem, przeróbkà plastycznà, pomiarami oraz obróbkà, àczeniem i powlekaniem blach. Tegoroczne targi mia y bogaty program imprez towarzyszàcych. Mi dzy innymi odby o si XI Forum In ynierskie Stowarzyszenia ProCAx cz. II, w którym oprócz wyk adów prowadzonych przez wybitnych naukowców i doêwiadczonych u ytkowników komputerowych systemów in ynierskich zaprezentowane zosta y m.in. prototypy ró nych urzàdzeƒ wykonane najnowszymi technikami z obszaru CAx. Dodatkowà atrakcjà tegorocznej edycji by a mo liwoêç zeskanowania dowolnego obiektu lub w asnej twarzy na stoisku Stowarzyszenia ProCAx dzi ki uprzejmoêci firmy Smarttech Sp. z o.o. Na targach zosta równie zaprezentowany najnowszy prototyp CyberRyby (CR 5), opracowany przez doktorantów Politechniki Krakowskiej. W Strefie Wiedzy odby y si Szkolenia z zakresu poprawy wydajnoêci produkcji prowadzone przez ekspertów z firmy Lean Action Plan i Lean Action Sp. z o.o. Instytut Mechaniki Precyzyjnej zorganizowa ca odzienne Seminarium Obróbki Cieplnej. Odby o si równie Polsko- -w gierskie forum dostawców dla przemys u motoryzacyjnego. Po raz czwarty odby si Salon Kooperacji Przemys owej najwi ksze na polskim rynku spotkanie kooperantów z zakresu obróbki skrawaniem, przeróbki plastycznej, regeneracji narz dzi, modernizacji maszyn itp. W Konkursie Targowym o statuetki Z otych Smoków nagrody zosta y przyznane w kilku kategoriach. W kategorii obrabiarki: G ówna nagroda w konkursie targowym Zautomatyzowane stanowisko obróbcze z poêrednim pomiarem wykonywanego detalu: zg aszajàcy i producent FANUC Polska Sp. z o.o.; Fot. 5 (AM) Nagroda w konkursie targowym Inteligentny system zabezpieczeƒ (ochrony) w najszybszych przecinarkach plazmowych STIGAL: zg aszajàcy i producent STIGAL; Nagroda w konkursie targowym Docieraczka Lapmaster 15": zg aszajàcy MARCOSTA Ryszard Starzec, producent Lapmaster International Ltd. W kategorii narz dzia: G ówna nagroda w konkursie targowym System wymiennych uchwytów SOLIDFIX w narz dziach nap dzanych marki SAUTER : zg aszajàcy FATPOL TOOLS Sp. z o.o., producent: SAUTER FEINMECHANIK GmbH; Nagroda w konkursie targowym Program Narz dziownia 3.0: zg aszajàcy i producent Projektowanie i Wdra- anie Systemów Komputerowych. W kategorii aparatura pomiarowo-kontrolna: G ówna nagroda w konkursie targowym MoveInspect HR maszyna wspó rz dnoêciowa: zg aszajàcy i producent AICON 3D Systems GmbH, W kategorii oprzyrzàdowanie technologiczne: Nagrod w konkursie targowym Urzàdzenie Plazmowe ADVANCED MACHINES do Aktywacji Powierzchni: zg aszajàcy MILATEC Sp. z o.o., producent: MILATEC Sp. z o.o. Nagrod w konkursie targowym G owica 3DPlus z technologià CAB: zg aszajàcy AEP Ajan Engineering Polska, producent: AJAN Elektronik Service San. ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014 5

4 Targi RENEXPO Poland 25 wrzeênia br. w Warszawie zakoƒczy a si czwarta edycja targów RENEXPO Poland. Mi dzynarodowi wystawcy, innowacyjne technologie, profesjonalne konferencje i fora bran owe przyciàgn y tysiàce zwiedzajàcych, zainteresowanych wytwarzaniem i u ytkowaniem energii przysz oêci. Tematyka tegorocznych targów dotyczy a g ównych êróde energii odnawialnej w Polsce: fotowoltaiki, biopaliw, biogazu, energii wodnej, wiatrowej, a tak e pomp ciep a i budownictwa energooszcz dnego. Podczas RENEXPO Poland 2014 swojà ofert zaprezentowa o 101 wystawców nie tylko z Polski, ale tak- e z Niemiec, Czech, S owacji, Litwy, Ukrainy, Austrii, Holandii, Turcji oraz Chin. pracy REECO z Polskim Towarzystwem Fotowoltaiki oraz IV Konferencja Energetyki Wodnej w Polsce, zorganizowana przy wspó pracy Towarzystwa Elektrowni Wodnych i Instytutu Maszyn Przep ywowych PAN. Zwiedzajàcy ch tnie uczestniczyli równie w bezp atnych forach bran owych. àcznie spotkania towarzyszàce w ramach 4. Mi dzynarodowych Targów Energii Odnawialnej i EfektywnoÊci Energetycznej RENEXPO Poland zgromadzi y w sumie 884 uczestników. Tradycyjnie podczas targów odby o si uroczyste wr czenie Pucharu RENERGY AWARD, który ju po raz drugi zosta przyznany w dwóch kategoriach. Tytu em Wybitnej OsobowoÊci w bran y energii odnawialnej uhonorowano w tym roku pana Marka Miar, a nagrod zwyci zcy wr czy ubieg oroczny laureat Pawe Lachmann, prezes Zarzàdu PORT PC. Ró norodnoêç zaprezentowanych podczas RENEXPO Poland 2014 rozwiàzaƒ sprawi a, e w kategorii Innowacyjna Technologia g ówna Fot. (mj) Na stoiskach dominowa y ogniwa fotowoltaiczne oraz pompy ciep a. Swoich przedstawicieli mia y równie m.in. energetyka wodna, wiatrowa oraz geotermalna. Swojà obecnoêç podczas targów zaznaczy a równie bran a biogazowa. W ciàgu trzech dni trwania targów ekspozycj targowà zwiedzi o 3830 osób. Odbywajàce si w dniach wrzeênia 2014 r. w Warszawie targi RENEXPO Poland obfitowa y w wiele bran owych wydarzeƒ. Pomimo trudnoêci, z jakimi aktualnie zmaga si polska bran a OZE, konferencje i fora bran owe cieszy y si du ym powodzeniem wêród samorzàdowców, inwestorów, instalatorów, architektów, a tak e rolników i potencjalnych prosumentów. Poza licznymi stoiskami targowych wystawców i spotkaniami potencjalnych partnerów handlowych, najwi ksze zainteresowanie podczas tegorocznej edycji RENEXPO Poland wzbudzi III Kongres Polskiej Organizacji Rozwoju Pomp Ciep a (PORT PC), podczas którego toczy a si dyskusja na temat mo liwoêci polskiego rynku oraz rentownoêci pomp ciep a, przede wszystkim w odniesieniu do budynków energooszcz dnych. Wielu uczestników zgromadzi y równie III Konferencja na temat Biopaliw, zorganizowana przez Krajowà Izb Biopaliw, IV Konferencja Fotowoltaiki w Polsce, zorganizowana we wspó - NAFTA I GAZ 2014 W terminie 17 i 18 wrzeênia 2014 r. w Pa acu Kultury i Nauki w Warszawie odby a si kolejna, ju XII Mi dzynarodowa Konferencja i Wystawa NAFTA I GAZ 2014 jedno z najwa niejszych wydarzeƒ bran y paliwowo-energetycznej. To coroczne wydarzenie gromadzi polskich i zagranicznych specjalistów sektora nafty, gazu i energetyki i jest cennym êród em specjalistycznych informacji oraz forum wymiany wiedzy i doêwiadczeƒ pomi dzy przedstawicielami sfer rzàdowych i biznesowych. Co roku w dyskusji na temat stanu, przysz oêci, problemów i planów rozwoju sektora paliwowego uczestniczà przedstawiciele rzàdu, a tak e nagroda pow drowa a do dwóch firm. Statuetk firmie SELFA GE S.A., reprezentujàcej bran fotowoltaicznà, wr czy a Hanna Gehrke-Gut z REECO Poland Sp. z o.o. Druga równorz dna nagroda w tej samej kategorii przypad a w udziale firmie Galmet, dzia ajàcej w bran y grzewczej, a wr czy jà Grzegorz Burek, redaktor naczelny miesi cznika GlobEnergia. Fot. AM kierownictwo najwi kszych przedsi biorstw. Zakres tematyczny tegorocznej edycji obejmowa zagadnienia, takie jak: poszukiwania i wydobycie ropy i gazu, 6 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

5 budowa zak adów rafineryjnych i gazowych, budowa, wyposa enie i eksploatacja ropociàgów i gazociàgów, urzàdzenia i sprz t do rafinacji ropy, przesy anie i transport ropy, gazu i produktów pochodnych, procesy rafineryjne i gazowe, magazynowanie i dystrybucja ropy, gazu oraz produktów pochodnych, aparatura kontrolno-pomiarowa i laboratoryjna, automatyka przemys owa, bezpieczeƒstwo, ochrona Êrodowiska, us ugi naukowo-badawcze, konsulting. Wystawie towarzyszy a konferencja, która obejmowa a zarówno zagadnienia z sektora nafty i gazu, jak i z przemys u chemicznego. WÊród prelegentów byli m.in.: przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Ârodowiska, Urz du Dozoru Technicznego, instytutów Fot. AM Fot. AM naukowo-badawczych oraz reprezentantów czo owych firm bran y energetyczno-paliwowej. Uczestnikami konferencji byli przedstawiciele administracji rzàdowej, zarzàdów firm z sektora nafty, gazu i energetyki, firm doradczych i konsultingowych, wy szych uczelni i instytutów badawczo-naukowych, instytucji publicznych, stowarzyszeƒ i izb bran owych lub eksperci bran y paliwowej i energetycznej. W czasie dwóch dni konferencji odby o si kilka sesji tematycznych, w tym m.in. sesja: Gaz upkowy perspektywy rozwoju bran y w Polsce. W dyskusji panelowej poêwi conej gazowi z upków udzia wzià prof. dr hab. Grzegorz Pieƒkowski dyrektor ds. wspó pracy i promocji Paƒstwowego Instytutu Geologicznego Paƒstwowego Instytutu Badawczego. Udzia w konferencji wzi o ponad 250 osób z Polski oraz Austrii, Gatunek KCSM30, przeznaczony do frezowania czo owego, kopiowego i wyst pów, zosta opracowany przez Kennametal specjalnie do zwi kszenia pr dkoêci frezowania stopów tytanowych. Tytan jest materia em wykorzystywanym w wytwarzaniu komponentów, takich jak np. opatki turbin w silnikach samolotów i elektrowniach, elementy noêne w konstrukcjach lotniczych i samochodach wyêcigowych. Obróbka tytanu i innych wysokowytrzyma ych oraz aroodpornych stopów jest znacznie trudniejsza od obróbki stali i aluminium. Nowy gatunek KCSM30 zwi ksza o ok. 25% ywotnoêç narz dzi, co bezpoêrednio zmniejsza koszt przypadajàcy na obróbk pojedynczej cz Êci. P ytka ma drobnoziarniste pod o e w glikowe zapewniajàce wytrzyma oêç i stabilnoêç i pokryta jest pow okà TiAlN naniesionà w technologii PVD (fizyczne osadzanie z fazy gazowej), co gwarantuje doskona à odpornoêç na zu ycie. Te Fot. AM Australii, Norwegii, Ukrainy i W gier. Konferencji towarzyszy a wystawa ilustrujàca produkty i us ugi z sektora nafty i gazu, w której wzi o udzia 31 firm z Polski, Ukrainy i Hiszpanii. Niektóre firmy oferowa y produkty i technologie chroniàce Êrodowisko, mi dzy innymi firma TOPSERW oferowa a sorbenty do usuwania wycieków niebezpiecznych zarówno wewnàtrz, jak i na zewnàtrz pomieszczeƒ, firma DENIOS bezpieczne sk adowanie materia ów, firma EUROPAPARTNER pozasystemowy oczyszczacz oleju, usuwajàcy wszystkie typy zanieczyszczeƒ. P ytki KCSM30 do obróbki stopów arowytrzyma ych cechy nie tylko zwi kszajà ywotnoêç narz dzi, ale tak e pozwalajà zwi kszyç pr dkoêç skrawania do 230 sfm (70 m/min). Ze wzgl du na wysokà wytrzyma oêç tytanu gatunek KCSM30 jest dost pny równie w wersji Beyond Blast, w której zintegrowane kana y ch odzàce przez p ytk dostarczajà ch odziwo do kraw dzi skrawajàcej znajdujàcej si pod wiórami i zapewniajà najlepszà redukcj wydzielania ciep a i tarcia, a jednoczeênie zwi kszajà wydajnoêç produkcji. Ch odziwo jest precyzyjnie dostarczane tylko do tego kwadrantu p ytki, który bierze udzia w skrawaniu. ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014 7

6 ó ta fabryka przysz oêci firmy FANUC Przysz oêç zaczyna si dziê, a nie jutro. Pod takim has em odby a si we Wroc awiu konferencja rozproszona pt. Fabryka Przysz oêci w drodze do Przemys u 4.0. W tym wyjàtkowym spotkaniu przedstawicieli polskich uczelni, przedsi biorców oraz producentów zaawansowanych technologii wzi o udzia ponad 150 osób. Celem wydarzenia by o zaprezentowanie najnowszych rozwiàzaƒ technologicznych znajdujàcych zastosowanie w produkcji przemys owej oraz omówienie trendów, w tym wizji fabryki przysz oêci, tzw. smart factory, która urzeczywistni si ju za lat. Polski oddzia firmy FANUC, Êwiatowego lidera technologii CNC i robotyki, jako jeden z gospodarzy wydarzenia, mia przyjemnoêç zaprezentowaç stworzonà specjalnie na t okazj ó tà fabryk przysz oêci 1. W jej ramach zainteresowani goêcie mogli poznaç niezwyk e mo liwoêci inteligentnych maszyn robotów przemys owych, wysoko wydajnych obrabiarek FANUC ROBODRILL oraz niezawodnych sterowaƒ CNC FANUC. Fot. 1 Konferencja pt. Fabryka Przysz- oêci w drodze do Przemys u 4.0 odby a si we Wroc awiu w dniach wrzeênia br. To nowatorskie przedsi wzi cie zosta o zorganizowane przez cztery firmy Lapp Kabel, Balluff, WAGO ELWAG i FANUC Polska liderów w bran y automatyzacji procesów wytwarzania, których àczy innowacyjnoêç produktów na poziomie Êwiatowym oraz lokalizacja dynamicznie rozwijajàce si miasto Wroc aw. Jej przebieg podzielony zosta na dwie cz Êci: sesj plenarnà (odbywajàcà si rano na terenie Stadionu Miejskiego we Wroc awiu) oraz sesje technologiczne (odbywajàce si podczas dwóch kolejnych dni w siedzibach organizatorów). Tematem sesji plenarnej, otwierajàcej spotkanie, w której uczestniczyli przedstawiciele Êwiata akademickiego, tj. Politechniki Wroc awskiej, Rzeszowskiej i Âlàskiej, a tak e reprezentanci firm organizatorów, by y nowoczesne metody wytwarzania maszyn i prze omowe technologie produkcyjne znajdujàce zastosowanie w najbardziej wymagajàcych bran ach (np. bran y lotniczej). Eksperci przybli ajàcy temat podkreêlali, e warunkiem konkurencyjnej gospodarki jest konkurencyjny przemys. A Polska pod tym wzgl dem prezentuje si naprawd dobrze na tle pozosta ych paƒstw europejskich. Procentowy udzia produkcji przemys owej Polski w PKB kszta tuje si obecnie na poziomie ok. 18 proc. 2. To wa ne, zwa ywszy na cel postawiony przed przemys- em w Europie do 2020 r. ma osiàgnàç 20 proc. udzia u w unijnym PKB. Brakuje nam zatem ok. 2 proc. i jest to lepszy wynik ni np. Holandii, Francji czy Danii. Dalsze inwestycje w innowacje, badania i rozwój z pewnoêcià pomogà nam umocniç polskie zak ady produkcyjne i coraz Êmielej korzystaç z nowoczesnych rozwiàzaƒ, takich jak np. druk 3D. Eksperci wyraênie podkreêlali, e przemys, do tej pory niechciany element nowoczesnej gospodarki, kojarzàcy si g ównie z zanieczyszczaniem Êrodowiska, wraca do ask. Okazuje si, e gospodarka oparta na samych tylko us ugach traci na konkurencyjnoêci, szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego. W czasie czterech sesji technologicznych zaprezentowane zosta y m.in. technologie pomiarowe i komunikacyjne, zaawansowane roboty oraz aplikacje majàce na celu zwi kszanie wydajnoêci produkcji, przy jednoczesnej redukcji kosztów wytwarzania oraz poziomów zu ycia energii. Technologia FANUC niezb dne ogniwo fabryki przysz oêci Robotyka i automatyka przemys- owa dynamicznie rozwijajà si na Êwiecie ju od wielu lat. Bez inteligentnych maszyn nie da si dziê nawet myêleç o czwartej rewolucji przemys owej. To w aênie one stanowiç b dà jej g ównà si sprawczà. Zapotrzebowanie na roboty i inteligentne obrabiarki CNC pojawia si obecnie praktycznie w ka dej bran y. Warto tu podkreêliç wyraênie, e nie istniejà bran e szczególnie podatne na wdro enie inteligentnych maszyn. Istotny jest bowiem sposób produkcji, a nie profil dzia alnoêci firmy. 1 ó ta fabryka przysz oêci ekspozycja stworzona przez in ynierów FANUC we wroc awskim Centrum Robotyzacji FANUC ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

7 Najwi cej wdro eƒ odnotowujemy tam, gdzie koszty wytwarzania produktów sà najwy sze, a jednoczeênie systematycznie wzrasta presja konkurencyjna podkreêla Konrad Grohs, prezes FANUC Polska. Tradycyjne sposoby wytwarzania w po àczeniu z nowoczesnà technologià informatycznà i komunikacyjnà tworzà zupe nie nowe mo liwoêci interakcji cz owieka z linià produkcyjnà i oferujà korzyêci, które sà odpowiedzià na potrzeby XXI w. FANUC, jako czo owy dostawca Êrodków automatyzacji przemys u na Êwiatowe rynki, nie pozostaje oboj tny wobec potrzeb oraz dynamicznie zmieniajàcych si trendów. Firma projektuje swoje produkty tak, aby dzi ki niezawodnoêci, funkcjonalnoêci i kompatybilnoêci mog y staç si wa nym czynnikiem umo liwiajàcym kolejnà, czwartà ju rewolucj przemys owà powiedzia Konrad Grohs, prezes polskiego oddzia u FANUC. ó ta fabryka FANUC pokaz mo liwoêci In ynierowie firmy FANUC zaprezentowali produkty, które ich zdaniem sà nieodzownym komponentem nadchodzàcych zmian w produkcji przemys owej. Stanowiska pokazowe obrazowa y flagowe obszary produktowe FANUC innowacyjne sterowania CNC FANUC, niezawodne obrabiarki oraz roboty przemys owe, które stanowià dum japoƒskiej firmy. Uczestnicy spotkania mogli przekonaç si, e Inteligentna fabryka FANUC wyró nia si wysokim poziomem elastycznoêci, niezwyk à wydajnoêcià, zarówno w zakresie wykorzystywanych zasobów, jak i wytwarzanych produktów, a tak e poszanowaniem zasad ergonomii, co sprawia, e jest ona miejscem niezwykle przyjaznym pracownikom. Jest to w pe ni samodzielny system, który opierajàc si na p ynnej wspó pracy poszczególnych elementów ludzi, maszyn i przedmiotów szczegó owo planuje, realizuje i dostarcza produkty w jakoêci, liczbie i czasie oczekiwanym przez odbiorców. Ekspozycja zosta a stworzona w celu wsparcia polskich klientów w poszukiwaniu optymalnych rozwiàzaƒ technologicznych, które sà odpowiedzià na ich aktualne potrzeby, takie jak: koniecznoêç skracania cykli produkcyjnych, potrzeba elastycznego przezbrajania Êrodków produkcji pod ró norodne partie produktów, dyktowane indywidualnymi zamówieniami kontrahentów i obni- enia kosztów produkcji, przy jednoczesnej poprawie jakoêci wyrobów podkreêla Konrad Grohs, prezes FANUC Polska. Roboty przemys owe FANUC W ramach prezentacji robotów przemys owych zosta y pokazane maszyny, które doskonale wpisujà si w ide nowoczesnej fabryki przysz oêci, gdzie nie ma miejsca na jakiekolwiek b dy czy przestoje. WÊród nich nie mog o zabraknàç robota LR MATE 200iD, który jest jednym z najszybszych robotów FANUC. Maszyna mo e poruszaç si z maksymalnà pr dkoêcià liniowà czterech metrów na sekund, co oznacza, e w ciàgu jednej minuty mo e u o yç nawet 200 elementów na odleg oêci jednego metra. We wroc awskim centrum robotyzacji FANUC robot ten wykonywa aplikacje typu pick and place, gdzie z du ymi pr dkoêciami umieszcza elementy w przyk adowych gniazdach produkcyjnych. In ynierowie FANUC zaprezentowali równie robota M1 z serii GENKOTSU (nazwa zosta a zaczerpni ta z j zyka japoƒskiego i dos ownie oznacza pi Êç lub d oƒ). Konstrukcja stanowi innowacyjne po àczenie zwartej budowy, szybkoêci, mocy i elastycznoêci ruchów bliskiej sprawnoêci ludzkiego nadgarstka. W aplikacji pokazowej robot lokalizowa metalowe o yska za pomocà systemu irvision, pobiera je, a nast pnie odk ada do odpowiednich otworów. W aplikacji stworzono HMI (Human Machine Interface), za pomocà którego operator mia mo liwoêç kontrolowania stanowiska w bardzo prosty, intuicyjny sposób. Kolejnym prezentowanym robotem by M-10iA/10M, który zosta stworzony do pracy w aplikacjach za adunku i roz adunku maszyn oraz do zadaƒ przenoszenia. Dzi ki swoim inteligentnym i unikalnym funkcjom maszyna ju dziê rewolucjonizuje przemys obrabiarkowy. Ten wyjàtkowy robot zosta pokazany w dwóch aplikacjach. W ramach pierwszej z nich pobiera elementy, sprawdza poprawnoêç ich wykonania oraz odk ada je na gniazda produkcyjne. W ramach drugiej paletyzowa drobne pude ka, aby podkreêliç swoje wszechstronne mo liwoêci. W centrum robotyzacji FANUC zosta y równie zaprezentowane innowacyjne systemy DEMO, przybli- ajàce unikalne rozwiàzania FANUC, które odzwierciedlajà dorobek japoƒskiego producenta w dziedzinie tworzenia nowych perspektyw dla Fot. 2 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014 9

8 robotów. Prezentowane stanowiska wyraênie pokaza y, e wyposa enie robotów przemys owych w inteligentne systemy otwiera przed nimi zupe nie nowe, cz sto zaskakujàce dla u ytkowników mo liwoêci. Pierwszym z nich, chyba najbardziej oczekiwanym przez uczestników spotkania, by system stereowizji 3D Area Sensor rewolucyjne narz dzie wizyjne, pozwalajàce na detekcj obiektów w przestrzeni trójwymiarowej. 3D Area Sensor sk ada si z projektora rzucajàcego wiàzki Êwiat a na elementy oraz dwóch kamer skierowanych na nie pod kàtem. Dlaczego system znalaz si na liêcie najbardziej innowacyjnych rozwiàzaƒ, na miar przemys u 4.0? Przesàdzi y o tym korzyêci, które mo e on zaproponowaç swoim u ytkownikom. Wraz z pojawieniem si mo liwoêci lokalizowania detalu w przestrzeni niekoniecznie linii produkcyjnej, ale np. w koszu stojàcym obok niej (elementy mogà tu byç u o one w sposób nieregularny) pojawi y si nowe mo liwoêci usprawnienia procesu produkcji i w celu poprawienia jakoêci elementów. Warto tutaj zaznaczyç, e niektóre elementy wykonane z metalu, w wyniku kontaktu z ludzkà r kà, a raczej znajdujàcà si na niej solà, sà znacznie bardziej nara one na rdzewienie. Roboty FANUC, automatycznie wyposa ane w system stereowizji, ca kowicie niwelujà takie ryzyko. Robot pracuje w takiej aplikacji szybko, dok adnie, samodzielnie, a co najwa niejsze bezpiecznie, co jest istotne dla jakoêci produktu finalnego. Narz dziem przeznaczonym do wspó pracy z czujnikiem 3DAS jest chwytak produkcji FANUC (FANUC gripper), którego budowa zapewnia uniwersalnoêç w aplikacjach wymagajàcych chwytania elementów o ró nych kszta tach. W ramach ekspozycji FANUC mo na by o przyjrzeç si bli ej tak e innym wyjàtkowym systemom stworzonym przez in ynierów japoƒskiego producenta: irvision innowacyjny system wizyjny dost pny dla wszystkich robotów firmy FANUC. IRVision jest w pe ni zintegrowany z systemem sterujàcym robota i wymaga jedynie pod àczenia kamery z obiektywem. Dzi ki niemu roboty FANUC widzà. 4D GRAPHICS nowa, dotykowa konsola ipendant Touch. Ten interfejs nowej generacji to rewolucja w monitorowaniu i wizualizacji pracy robota na stanowiskach zrobotyzowanych. Konsola programujàca ipendant robotów FANUC z funkcjà HMI (Human Machine Interface). Wy- Êwietlacz graficzny umo liwia czytelne i jednoznaczne wizualizowanie stanu procesu odbywajàcego si aktualnie na stanowisku zrobotyzowanym, np. przez animacj. Dodatkowo mo na wyêwietlaç informacje pomocnicze, takie jak: liczba cykli wykonanych danego dnia, temperatura z czujnika, czas pracy, czy komunikaty dotyczàce b dów. Urzàdzenie poprawia komfort wspó pracy operatora z maszynà oraz umo liwia zwi kszenie wydajnoêci pracy, a tak e op acalnoêci produkcji. DCS v2 to innowacyjna funkcja bezpieczeƒstwa, stworzona przez in ynierów firmy FANUC z myêlà o pracownikach i robotach wspó pracujàcych ze sobà w nowoczesnych fabrykach. Zadaniem tej funkcji certyfikowanej przez TUV Süd Product Service GmbH jest zapewnienie ochrony zarówno pracownikom wykonujàcym swoje zadania w bliskim otoczeniu robotów, jak równie samym maszynom, wspó pracujàcym z ró nego rodzaju sprz tem zewn trznym. DCS v2 pozwala u ytkownikowi wyznaczyç bezpieczne wirtualne strefy pracy robota, których maszyna nigdy nie mo e przekraczaç. Co wa ne, nawet nie mo e si do nich zbli aç. Pozwala to na narzucenie obszaru pracy robota, który z kolei mo e byç ÊciÊle dostosowany do geometrii stanowiska zrobotyzowanego. Wyznaczone strefy mogà byç elastycznie w àczane lub wy àczane w trakcie trwania programu, w zale noêci od tego, czy cz owiek znajduje si w pobli u robota, czy te nie. Sterowania CNC FANUC Obok robotów, in ynierowie FANUC zaprezentowali wiele funkcji stosowanych w najnowszych sterowaniach CNC FANUC, w celu zapewnienia tym uk adom niezawodnej pracy, du ych szybkoêci i wysokiego poziomu energooszcz dnoêci. Przygotowane stanowiska przybli- a y m.in. funkcj : Monitor Zu ycia Energii (Power consumption monitor), funkcj wyboru poziomu oszcz dnoêci energii (Energy level selection function), funkcj bezpieczeƒstwa (Dual Check Safety). Uczestnicy spotkania mogli równie poznaç funkcj CNC Web Server (zdalny nadzór nad sterowaniem), która umo liwia proste, zdalne monitorowanie wielu maszyn CNC za pomocà urzàdzeƒ mobilnych typu tablet czy smartfon. Dzi ki wprowadzeniu takiej funkcji przez FANUC-a, u ytkownicy sterowaƒ tej marki zyskali mo liwoêç monitorowania przebiegu produkcji z dowolnego miejsca, w czasie rzeczywistym. Jedynym warunkiem korzystania z tej funkcji jest posiadanie dost pu do sieci Internet. Centra obróbcze FANUC ROBODRILL Du ym zainteresowaniem cieszy y si tak e obrabiarki FANUC Robodrill, które sà dowodem na to, e kompaktowe centra obróbcze stwarzajà szans na zyskanie przewagi konkurencyjnej firm przemys- owych. Sà niezastàpione w obróbce zró nicowanych materia ów, a sama obróbka mo e byç realizowana w niezwykle szybkim tempie, z gwarancjà najwy szej jakoêci i minimalnych strat w zakresie materia ów i energii. Cz Êç prezentacji zosta a poêwi cona mo liwoêciom b yskawicznego przezbrajania maszyn na obróbk zró nicowanych elementów, ukazujàc jak wysoce elastyczne sà nowoczesne obrabiarki. W ramach pokazu mo liwoêci obrabiarek, FANUC zaprezentowa proces kompleksowej obróbki g owicy zaworowej silnika spalinowego. Dodatkowo FANUC zapewnia mo liwoêç integrowania urzàdzeƒ (np. obrabiarek z robotami obs ugujàcymi za adunek lub roz adunek maszyn), gwarantujàc u ytkownikowi jeszcze wi kszà efektywnoêç produkcji, w porównaniu z korzyêciami, jakie ka da z maszyn mo e zaoferowaç osobno. Polski oddzia FANUC stawia sobie za g ówny cel wsparcie polskich klientów w znalezieniu optymalnych produktów, które b dà odpowiedzià na ich aktualne potrzeby. Oferuje japoƒskà technologi, wiedz, niemal 60-letnie doêwiadczenie zdobyte na Êwiatowych rynkach oraz wsparcie techniczne polskich in ynierów. 10 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

9 Udoskonalone zacieraczki do betonu W bie àcym roku firma Swepac AB wprowadzi a na rynek maszyn budowlanych zacieraczki do betonu o Êrednicach roboczych od 600 do 1150 mm. Zacieraczki te cechujà si wieloma nowymi rozwiàzaniami technicznymi, które majà bezpoêredni wp yw na ergonomi pracy operatora oraz jakoêç uzyskiwanej powierzchni betonu. Stosowane ocynkowanie powierzchni zewn trznych zacieraczek wp ywa na wyd u enie ich ywotnoêci, co przek ada si na oszcz dnoêci firmy wykonujàcej posadzki betonowe. Nowe i opatentowane mocowanie opatek roboczych na klipsie skraca czas ich wymiany i wp ywa na wydajnoêç zacierania. Szeroki uchwyt roboczy wraz z dodatkowym zabezpieczeniem podnosi w znaczàcy sposób bezpieczeƒstwo operatora i wp ywa na zwi kszenie komfortu pracy. D ugi uchwyt charakterystyczny dla maszyn zacierajàcych Swepac zwi ksza przestrzeƒ roboczà, co bezpoêrednio przek ada si na jakoêç obrabianej powierzchni. Odpowiednie umiejscowienie silnika Honda umo liwia ustawienie serwisowe zacieraczki i wp ywa na skrócenie czasu przeglàdu i obs ugi technicznej zacieraczek. Elektryczny silnik nap dowy w wersjach zacieraczek z nap dem elektrycznym wyposa ono dodatkowo w falownik. Rozwiàzanie to umo liwia operatorowi bezstopniowà zmian pr dkoêci obrotowej silnika oraz opatek roboczych. Wp ywa to na jakoêç uzyskiwanej powierzchni betonu dzi ki szybkiej reakcji operatora na rzeczywiste warunki przy zacieraniu Êwie ego betonu. Podwójny system bezpieczeƒstwa minimalizuje ryzyko zranienia operatora przez obracajàcy si uchwyt roboczy, w przypadku gdy operator puêci dêwigni bezpieczeƒstwa. Wszystkie te udoskonalenia znaczàco poprawiajà ergonomi pracy operatora oraz jego bezpieczeƒstwo, a tak e majà znaczny wp yw na osiàgni cie lepszej jakoêci pod ogi betonowej. System RMI-Q mo liwoêç ustawiania wielu narz dzi Firma Renishaw uzupe ni a asortyment systemów radiowych sond pomiarowych, do àczajàc interfejs umo liwiajàcy instalowanie wielu sond na tej samej obrabiarce oraz nowà miniaturowà sond do ustawiania narz dzi z radiowà transmisjà sygna ów. Nowy interfejs transmisji radiowej umo liwia u ytkowanie nawet czterech oddzielnych sond do ustawiania narz dzi lub sond przedmiotowych na tej samej obrabiarce CNC. Istnieje mo liwoêç wyboru ich instalowania na centrach obróbkowych CNC lub obrabiarkach ze sto- ami obrotowymi bàdê z dwiema paletami. RMI-Q jest atwy w instalacji na wielu ró nych centrach obróbkowych oraz na frezarkach CNC. U ytkownicy mogà dzi ki temu korzystaç z wszystkich zalet systemów sond pomiarowych Renishaw, w tym mi dzy innymi ze zautomatyzowanych funkcji ustawiania narz dzi na obrabiarce, funkcji wykrywania uszkodzeƒ narz dzi, ustawiania przedmiotu oraz weryfikacji przedmiotów obrabianych. Mo liwe sà liczne konfiguracje z wieloma ró nymi sondami, zawierajàce zwykle system ustawiania narz dzi Renishaw RTS z sondà inspekcyjnà Renishaw RMP60 lub z innymi zgodnymi stykowymi sondami przedmiotowymi, takimi jak RMP40 albo RMP600, które mo na dobieraç dla spe nienia wymagaƒ zastosowania konkretnego u ytkownika. Nowy system RMI-Q jest wykorzystywany tak e do uaktywniania stykowej sondy przedmiotowej lub sondy do ustawiania narz dzi oraz przedstawia wizualne wskazanie aktywnego urzàdzenia. Podobnie jak system do ustawiania narz dzi RTS, wykorzystuje on technik transmisji radiowej sygna u sondy z sekwencyjnà zmianà cz stotliwoêci (FHSS) w paêmie 2,4 GHz, zgodnà z regulacjami prawnymi dotyczàcymi transmisji radiowej na ca ym Êwiecie. System ten nadaje si do zastosowaƒ z przeszkodami toru optycznego pomi dzy sondà i odbiornikiem. Jego zasi g wynosi do 15 m, co powoduje, e nadaje si szczególnie do stosowania na du ych obrabiarkach. RMI-Q jest wyposa- ony we wszystkie funkcje sprawdzonego w praktyce interfejsu RMI firmy Renishaw. Ma te funkcje dodatkowe, w tym mi dzy innymi mo liwoêç nawiàzywania wspó pracy ze wszystkimi wymaganymi sondami za poêrednictwem prostego makroprogramu. Podczas procesu obróbki, precyzja wymiarów zale y od wielu czynników, w tym odchy ek w wymiarach narz dzia, bicia narz dzia/obsady i uszkodzenia narz dzia. Nowa stykowa sonda RTS firmy Renishaw mo e kompensowaç zmiennoêci podczas procesu obróbki i automatycznie aktualizowaç uk ad sterowania, aby uwzgl dniç aktualne efekty, takie jak zu ycie narz dzia. Umo liwia tak e automatyczne zatrzymanie obróbki w przypadku wykrycia uszkodzonego narz dzia. Nowa stykowa sonda RTS do ustawiania narz dzi, to wytrzyma e, miniaturowe i bezprzewodowe urzàdzenie, które nie ogranicza przemieszczeƒ sto u. Sygna y z sondy sà przesy ane w transmisji radiowej, co powoduje, e nadaje si i do stosowania na obrabiarkach o ró nych wymiarach, gdzie niezak ócony tor optyczny mo e stanowiç problem, oraz w przypadku maszyn z dwiema paletami lub ze sto ami obrotowymi, w których instalowanie przewodowych systemów ustawiania narz dzi stanowi o problem. Sonda RTS, zasilana dwiema bateriami AA, mo e byç u ytkowana razem z maksymalnie trzema innymi sondami radiowymi, wspó pracujàcymi z nowym interfejsem RMI-Q. ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

10 MEP zat pianie ostrych kraw dzi przy produkcji lotniczej Producenci przy obróbce elementów wykorzystujà operacje toczenia, frezowania i wiercenia. Jednak te procesy mogà prowadziç do powstawania zadziorów i niepo àdanych ostrych kraw dzi na brzegach elementów. Kraw dzie te mogà powodowaç od amywanie materia u podczas u ytkowania cz Êci i ich os abienie, a tak e stanowiç zagro enie dla operatorów. Ze wzgl du na te negatywne aspekty wielu u ytkowników koƒcowych uznaje zadziory i bardzo ostre kraw dzie za powód do odrzucenia cz Êci dostarczanych przez dostawców. Tradycyjnie producenci usuwajà zadziory i ostre kraw dzie przy u yciu szlifierek r cznych i innych procesów manualnych. Metody takie sà powolne i wymagajà wyj cia cz Êci z obrabiarki i ponownego jej monta u po st pieniu ostrych kraw dzi lub fazowaniu. Operacje te, nawet w przypadku wykonywania przez wyszkolonych pracowników, nie zapewniajà wystarczajàcej spójnoêci pomi dzy cz Êciami. Wydajnà alternatywà dla r cznego st piania ostrych kraw dzi jest mechaniczne profilowanie kraw dzi (MEP Mechanical Edge Profiling). W procesie MEP nieakceptowalne kraw dzie eliminuje si za pomocà specjalnego narz dzia i obrabiarek stosowanych do obróbki elementów. MEP oferuje liczne korzyêci. Umo liwia dok adne zdefiniowanie ostatecznego kszta tu kraw dzi i zaprogramowanie go w systemie CAM obrabiarki, co zapewnia maksymalnà powtarzalnoêç. Redukuje àczny czas produkcji, poniewa eliminuje koniecznoêç wyjmowania i ponownego mocowania cz Êci w obrabiarce, jak równie niespójnoêci monta u i konfiguracji. W zwiàzku z tym, obecnie producenci narz dzi skrawajàcych tworzà nowe, wydajne narz dzia podnoszàce korzyêci procesu MEP. Podstawowi kandydaci do procesu MEP Zwa ywszy na rosnàce, rygorystyczne wymagania przemys u lotniczego dotyczàce spójnoêci i dok adnoêci cz Êci, do stosowania procesów MEP idealnie nadajà si elementy samolotów odrzutowych. Na przyk ad, elementy lotniczych silników turbinowych sà dzielone ogólnie na obrotowe i nieobrotowe. Procesy MEP nieobrotowych elementów silników, takich jak b bny i obudowy, obejmujà zazwyczaj standardowe fazowanie i obróbk kraw dzi przy u yciu narz dzi stosowanych do obróbki cz Êci. W przypadku najwa niejszych elementów obrotowych, takich jak wentylator i tarcze spr arek, klienci stosujà znacznie wy sze standardy i wymagajà ca kowitej eliminacji niedoskona oêci powierzchni. Powierzchnie przechodzà zazwyczaj proces testowania i certyfikacji w laboratoriach. Producenci narz dzi stworzyli specjalistyczne narz dzia MEP do usuwania zadziorów z tego typu elementów, cechujàce si wysokà dok adnoêcià, pe nà powtarzalnoêcià i mo liwoêciami dostosowania. Rozwój narz dzi MEP Standardowe narz dzia do usuwania zadziorów i profilowania, np. stosowane dla elementów nieobrotowych, obejmujà powlekane, fazujàce frezy walcowo-czo owe z w glików spiekanych o kraw dziach skrawajàcych 45 i 60, jak równie narz dzia wykorzystujàce p ytki wymienne do zapewnienia fazowania pod kàtem 45 i 60. Standardowe narz dzia do usuwania zadziorów i profilowania wykonane z w glików spiekanych, takie jak wyprodukowane przez firm Seco, sà stosowane do elementów nieobrotowych i cz sto cechujà si kraw dziami skrawajàcymi 45 i 60 W przypadku najwa niejszych zastosowaƒ, producenci narz dzi oferujà narz dzia przeznaczone specjalnie do profilowania kraw dzi i usuwania zadziorów na wlocie i wylocie otworów. Niektóre narz dzia àczà te mo liwoêci i mogà usuwaç zadziory z obu kraƒców. Te niestandardowe narz dzia cz sto cechujà si z o onymi geometriami skrawania. Najbardziej zaawansowane majà kraw dzie, które wytwarzajà fazy o kraw dzi promieniowej, z kàtami przystawienia, które zapobiegajà tworzeniu zadziorów wtórnych. Producenci narz dzi, tacy jak firma Seco, tworzà specjalne narz dzia do profilowania kraw dzi i usuwania zadziorów na wlotach lub wylotach otworów w najwa niejszych komponentach Tworzenie wyspecjalizowanych narz dzi wykracza poza same kraw dzie skrawajàce. W przypadku profilowania zadziorów i kraw dzi na wejêciu otworu lub te powierzchni górnej elementu, badania pokazujà, e po àczenie prawego ostrza z prawà spiralà cechuje si najwy szà wydajnoêcià, poniewa umo liwia usuwanie skrawanego materia u z cz Êci. Z drugiej strony, w przypadku zadziorów na wyjêciu na dolnej powierzchni cz Êci najlepiej sprawdza si prawe ostrze ze spiralà lewoskr tnà, równie dlatego, e taka konfiguracja odprowadza wióry z dala od elementu. Analizy innych zastosowaƒ pokazujà, e narz dzia MEP zaprojektowane do usuwania zadziorów z powierzchni górnych lub wejêcia otworu charakteryzujà si wy szà trwa- oêcià ni narz dzia do usuwania zadziorów z powierzchni dolnych lub 12 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

11 wyjêç otworów. Wynika to z faktu, e narz dzia do usuwania zadziorów zaprojektowane do si gania przez cz Êç do wylotu otworu sà z za- o enia d u sze i cieƒsze ni narz dzia stworzone z myêlà o pracy tylko z jednej strony otworu. D u sze narz dzia o mniejszej Êrednicy sà bardziej podatne na niestabilnoêç i wibracj, co mo e prowadziç do kruszenia lub amania narz dzi w glikowych. W wyniku tego wi kszoêç warsztatów decyduje si na zastosowanie osobnych narz dzi do usuwania zadziorów z poszczególnych stron otworów, zamiast jednego narz dzia do obu tych celów. D u sze narz dzia o mniejszej Êrednicy wymagajà tak e wi kszej uwagi przy wyborze parametrów skrawania. Krótkie, mocne narz dzie mo e pracowaç z wy szà pr dkoêcià bez wibracji i innych problemów. Ró nice powoduje te geometria i charakterystyka cz Êci. W przypadku stabilnych warunków skrawania oraz p ynnych, nieprzerwanych ruchów mo na stosowaç bardziej agresywne parametry skrawania. Z drugiej strony, elementy cz Êci takie, jak otwory dost powe, które przerywajà Êcie ki skrawania MEP, wymagajà zastosowania bardziej zachowawczych parametrów, które minimalizujà zu ycie narz dzia i zapobiegajà przedwczesnym awariom. W ramach nieustajàcego udoskonalania narz dzi MEP tworzone sà narz dzia, które jednoczeênie obrabiajà cz Êç i usuwajà z niej zadziory. Na przyk ad, kraw dê skrawajàca MEP mo e znajdowaç si na szczycie frezu walcowo-czo owego, co pozwala na równoczesnà obróbk Êrednicy otworu i usuwanie zadziorów z jego kraw dzi wejêciowych. Wyzwania zwiàzane z materia ami Wiele materia ów stosowanych w przemyêle lotniczym stawia dodatkowe wymagania dotyczàce usuwania zadziorów i fazowania ostrych kraw dzi ze wzgl du na charakterystyk obróbki. Na przyk ad, stopy niklowe stosowane w elementach silników cechujà si ciàgliwoêcià i s abà przewodnoêcià cieplnà. W zwiàzku z tym ciep o wytwarzane w procesach skrawania jest absorbowane przez narz dzie skrawajàce, obni ajàc jego trwa oêç. W zwiàzku z tym podczas definiowania metalurgii i geometrii narz dzia producenci narz dzi dà à do równowagi mi dzy ostroêcià i wytrzyma oêcià kraw dzi. Pod o e z twardych w glików mo e cechowaç si dobrà odpornoêcià na zu ycie termiczne i Êcieranie, ale brak mu odpornoêci na uderzenia, cechujàcej pod o e z dodatkiem kobaltu lub innego materia u stopowego, który podnosi jego ciàgliwoêç. Podobnie, niezwykle ostra kraw dê skrawajàca mo e byç podatna na od amywanie znacznie bardziej ni elementy o kraw dziach zaokràglonych. Producenci narz dzi regulujà tak e kàty natarcia i linii Êrubowej oraz pow oki narz dzi w celu uzyskania najlepszych rezultatów w obróbce okreêlonych materia ów. WielkoÊç narz dzia W przypadku obróbki du ych otworów i kraw dzi producenci narz dzi mogà projektowaç narz dzia o dowolnej wielkoêci, dla których dostawcy mogà zapewniç pó wyrób o odpowiedniej wielkoêci. Istniejà jednak ograniczenia dotyczàce mniejszych elementów. Obecnie najmniejszy promieƒ obróbki wynosi 0,2 mm z proporcjonalnie mniejszymi poczàtkowymi i koƒcowymi kàtami przystawienia. Niestandardowe narz dzia MEP cechujà si konkretnymi promieniami, fazami, kàtami i kombinacjami tych cech. Narz dzia te majà zazwyczaj kszta t walcowo-czo owy. Jednak e dost pne sà tak e narz dzia z pe nym promieniem i kuliste, umo liwiajàce profilowanie elementów, których kontury ograniczajà zastosowanie narz dzi MEP o walcowo- -czo owych kszta tach. W przypadku monta u w obrabiarce pi cioosiowej narz dzia te umo liwiajà skanowanie kompleksowych profili cz Êci i tworzenie promieni na d ugich, konturowanych kraw dziach. Procesy MEP w praktyce W celu osiàgni cia maksymalnej dok adnoêci i spójnoêci oraz ograniczenia czasu poêwi canego na przenoszenie cz Êci mi dzy obrabiarkami, producenci wykonujà zazwyczaj procesy MEP w ramach w aêciwej operacji obróbki cz Êci. Usuwanie zadziorów nast puje zazwyczaj po zakoƒczeniu wszystkich operacji obróbki. Program CAM programuje narz dzia MEP na usuni cie zadziorów ze wszystkich otworów oraz za amanie ostrych kraw dzi. Niektóre narz dzia MEP umo liwiajà usuwanie zadziorów z szerokiej gamy otworów, a cz Êç narz dzi profilujàcych mo na stosowaç w trzech lub czterech ró nych lokalizacjach i miejscach, takich jak dolna cz Êç otworu oraz dolna kraw dê konturu muszelkowego. W celu zapewnienia, e profilowanie kraw dzi zachodzi w odpowiednim miejscu i we w aêciwym stopniu, przed rozpocz ciem operacji MEP nale y zdefiniowaç lub zmierzyç otwór lub element. W przypadku bardzo niewielkich tolerancji cz Êci lokalizacja cz Êci jest dobrze zdefiniowana, co mo e eliminowaç koniecznoêç prowadzenia pomiarów w trakcie procesów. Jednak e w przypadku szerokich tolerancji konieczne jest przeprowadzenie pomiarów po obróbce wst pnej w celu okreêlenia po o enia kraw dzi lub fragmentu wymagajàcego profilowania. Dodatkowo konieczne jest przeprowadzenie pomiaru i zlokalizowanie samego narz dzia w celu zapewnienia poprawnego profilowania cz Êci. Narz dzia cechujà si ma ymi promieniami (praktycznie niemierzalnymi), w zwiàzku z czym d ugoêç narz dzia jest definiowana w programie CAM. Operator mo e potwierdziç d ugoêç narz dzia poza obrabiarkà przy u yciu presettera lub na obrabiarce przy u yciu sondy laserowej lub dotykowej. Pr dkoêç posuwu jest obliczana wzgl dem zmierzonych wymiarów elementów cz Êci i narz dzia. Najbardziej zaawansowane, niestandardowe narz dzia do usuwania zadziorów sà mierzone ca kowicie przez producentów z tolerancjà do 40 mikronów na ca ym profilu, z uwzgl dnieniem bicia. Operacje st piania ostrych kraw dzi i fazowania nale y traktowaç jako etap wykaƒczajàcy, skoncentrowany na zapewnieniu jakoêci. WydajnoÊç jest zawsze wa na, ale zw aszcza w przypadku elementów dla przemys u lotniczego wartych setki tysi cy euro, koncentracja na wydajnoêci mo e mieç negatywne i kosztowne konsekwencje. Kluczowa jest spójnoêç, niezawodnoêç i eliminacja odpadów. ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

12 W procesie MEP, uznawanym obecnie za operacj wykaƒczajàcà, wykorzystuje si program CAM, który programuje narz dzia na usuni cie zadziorów ze wszystkich otworów oraz za amanie ostrych kraw dzi; niektóre narz dzia MEP mogà byç stosowane w trzech lub czterech ró nych lokalizacjach lub fragmentach tej samej cz Êci Wnioski Elementy o ostrych kraw dziach i zadziorach wykraczajàcych poza specyfikacje sà coraz cz Êciej uwa- ane za drogi z om. PodejÊcie to jest widoczne szczególnie w bran y lotniczej, ale zdobywa popularnoêç tak e w bran y medycznej, energetycznej i innych. Producenci potrzebujà metody usuwania zadziorów z komponentów i profilowania kraw dzi cz Êci, która charakteryzuje si spójnoêcià, mo liwoêcià dokumentowania i op acalnoêcià. Procesy mechanicznego profilowania kraw dzi (MEP) spe niajà te potrzeby, zast pujàc operacje r czne, które zawsze charakteryzujà si niespójnoêcià i wysokimi kosztami pracy, konfiguracji i obs ugi cz Êci. Niektórzy u ytkownicy zakazali ju stosowania r cznego usuwania zadziorów, poniewa nie pozwala ono na dokumentowanie i certyfikacj. Najbardziej wydajne i op acalne procesy MEP powsta y w wyniku po àczenia projektowania in ynierskiego i doêwiadczenia praktycznego. Producenci narz dzi, którzy sà w stanie zaoferowaç takie kompletne rozwiàzanie, pomagajà w usprawnieniu procesów bran y lotniczej (oraz podobnych procesów w innych krytycznych bran ach) oraz osiàganiu wy szych poziomów jakoêci i produktywnoêci. MEP w dzia aniu Procesy mechanicznego profilowania kraw dzi zapewniajà producentom korzyêci w ró nych zastosowaniach. W jednym z przyk adów producent wytwarza element ze stali nierdzewnej 303 na obrabiarce dwuwrzecionowej. W miar wzrostu wolumenu cz Êci i wielkoêci serii ros y tak e wymagania zwiàzane z produktywnoêcià. Operacje nie by y zrównowa one i zajmowa y wiele czasu, 90 procent obróbki nast powa o na wrzecionie g ównym, a proces wymaga r cznego usuwania zadziorów w dolnej partii cz Êci, powodujàc koniecznoêç dodatkowego konfigurowania. Zastosowanie przez producenta specjalistycznego narz dzia MEP z w glików spiekanych na wrzecionie dodatkowym obrabiarki umo liwi o równoczesne profilowanie obu stron otworów na Êruby w ko nierzu elementu. Zrównowa y o to wykorzystanie obu wrzecion i skróci o czas cyklu. Zastosowanie narz dzia MEP wyeliminowa o tak e koniecznoêç r cznego usuwania zadziorów oraz powiàzanà z nim dodatkowà konfiguracj i pracoch onnoêç. Inny przypadek obejmowa wybór pomi dzy fazowanà (p askà) obróbkà kraw dzi oraz kraw dzià promieniowà (zaokràglonà). Niektóre cz Êci nie charakteryzujà si konkretnymi wymaganiami, w zwiàzku z czym kraw dzie mo na wytwarzaç przy u yciu ró nych narz dzi. Jednak e jeden z producentów przekona si, e zastosowanie promienia zamiast fazy wyd u y o trzykrotnie trwa oêç cz Êci w porównaniu z cz Êciami fazowanymi. Teoretycznie drobna zmiana narz dzia znacznie podnios a jakoêç cz Êci. Z kolei operacja produkcji tarczy wentylatora ze stopu TiAl-4V stanowi doskona y przyk ad zastosowania narz dzia do konturowania MEP. Producent obrabia tarcze przy u yciu w glikowych no y kszta towych w uchwycie krzywkowym. Prowadzi o to do niskiej jakoêci wykoƒczenia powierzchni w losowych miejscach wokó tarczy i otworu, problem ten by niespójny i ró ni si stopniem i cz stotliwoêcià. Producent zastosowa powlekany frez z w glików spiekanych o Êrednicy 10 mm, 10-z bowy z ostrzem centralnym kulisty o prawoskr tnej powierzchni Êrubowej 30. Narz dzie wyeliminowa o problemy z wykoƒczeniem powierzchni oraz umo liwi o znacznie szybsze wykaƒczanie obu stron tarczy. Teun van Asten, Seco Tools Jan Willem van Iperen, Seco Tools SECO TOOLS POLAND Sp. z o.o. ul. Naukowa 1, Warszawa tel fax mob seco.pl@secotools.com 14 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

13 Nomex MHP wielofunkcyjna tkanina ochronna nowej generacji Firma DuPont wprowadzi a na rynek nowe rozwiàzanie tkanin o nazwie Nomex MHP. Jest to nowa generacja tkanin chroniàcych przed wysokà temperaturà, p omieniem, skutkami dzia ania uku elektrycznego i drobnymi rozpryskami stopionego metalu do zastosowania w warunkach przemys owych. Nomex MHP zaprojektowano w zwiàzku z rosnàcym zapotrzebowaniem rynku na wygodny, oddychajàcy i trwa y materia, który zapewnia wysoki poziom ochrony przed wieloma zagro- eniami wyst pujàcymi w warunkach przemys owych. Tkanina Nomex MHP, sk adajàca si z mieszanki w ókien, jest lekka i przepuszcza powietrze dzi ki u yciu w ókna Nomex, a trwa oêç i wytrzyma oêç nadaje jej w ókno DuPont Kevlar. Tkanina Nomex MHP zosta a opracowana z myêlà o pracownikach. Ma ona wiele cech, które s u à zapewnieniu bardziej profesjonalnego wyglàdu i komfortu pracy. Standardowe testy przeprowadzone przez Francuski Instytut Wyrobów Tekstylnych i Odzie- owych wykaza y, e tkanina Nomex MHP jest bardziej mi kka i g adka w dotyku w porównaniu z bawe nà uniepalnionà i mieszankami w ókien modakrylowych. Tkanina jest elastyczna, co z kolei zapobiega powstawaniu zagnieceƒ. Materia Nomex MHP wch ania wilgoç i schnie szybciej ni bawe na uniepalniona. Dodatkowo jest lekki, co zapewnia pracownikom komfort w trakcie pracy. Mniej si kurczy w porównaniu ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

14 z bawe nà uniepalnionà i aktualnie dost pnymi mieszankami w ókien modakrylowych, co powoduje lepsze dopasowanie ubrania, a tym samym zapewnia pracownikom wygod i profesjonalny wyglàd. Oprócz przeprowadzonych badaƒ u ytkowych, ubrania wykonane z tkaniny Nomex MHP zosta y przetestowane z wykorzystaniem Thermo-Man firmy DuPont, jednego z najbardziej zaawansowanych na Êwiecie urzàdzeƒ do oceny stopnia oparzeƒ. Wyniki wskazujà, e Nomex MHP zapewnia u ytkownikowi wyjàtkowy poziom ochrony, zwa ywszy e procentowy zakres oparzeƒ przy 3-, 4- i 5-sekundowym dzia aniu p omieni jest bardzo niski. Ubrania zawierajàce w ókno Nomex sà opatrzone czerwonà lub pomaraƒczowà wszywkà Nomex. Czerwona metka oznacza, e odzie oferuje ochron przed wysokà temperaturà, p omieniem i skutkami dzia ania uku elektrycznego. Ubranie jest przy tym wyjàtkowo trwa e i lekkie. Pomaraƒczowa metka Nomex, identyfikujàca odzie wykonanà z tkaniny Nomex MHP, oznacza, e ubranie oferuje ulepszonà ochron, trwa oêç i komfort wzgl dem bawe ny uniepalnionej oraz mieszanek w ókien modakrylowych. Odzie opatrzona pomaraƒczowà metkà Nomex zapewnia dobrà ochron przed wysokà temperaturà oraz p omieniem i jest wykonana z opracowanej mieszanki w ókien Nomex i innych materia ów. Najnowsze narz dzia Autodesk dla przemys u dost pne po polsku Pakiety Autodesk Design Suite 2015 obejmujàce narz dzia do cyfrowego prototypowania sà ju dost pne w polskiej wersji j zykowej. Najnowsze wersje Autodesk Product Design Suite (PrDS), Autodesk Factory Design Suite (FDS), a tak e rozwiàzania do zarzàdzania danymi projektowymi oraz przeprowadzania symulacji zosta y ulepszone pod wzgl dem zwi kszenia wydajnoêci pracy, a tym samym osiàgni cia nowych standardów w zakresie projektowania i tworzenia dokumentacji. Dostosowanie rozwiàzaƒ in ynierskich do potrzeb biznesowych firm produkcyjnych i uzyskanie korzyêci praktycznie od pierwszego dnia to g ówne potrzeby klientów wykorzystujàcych rozwiàzania Autodesk do cyfrowego prototypowania. Nasze najnowsze kompleksowe portfolio dla przemys u dost pne jest ju w j zyku polskim mówi Andrzej Poçwierz, mened er ds. rozwiàzaƒ Autodesk dla przemys u. Portfolio rozwiàzaƒ Autodesk 2015 dla przemys u jest zintegrowane z us ugami w chmurze Autodesk 360, dzi ki czemu niektóre symulacje czy wizualizacje Dodatkowe informacje o tkaninie Nomex MHP i w óknie Nomex sà dost pne na stronie internetowej mogà byç wykonywane du o szybciej, za pomocà jednego klikni cia, zarówno na komputerach stacjonarnych, jak i przez urzàdzenia przenoêne. Dodatkowo firmy z bran y produkcyjnej zyskujà atwy dost p do nowej us ugi w chmurze, jakà jest Process Analysis 360, pozwalajàcej in ynierom i projektantom systemów modelowaç, analizowaç i optymalizowaç procesy produkcyjne. Owa dost pnoêç w powiàzaniu z innymi ulepszeniami i rozszerzeniami eliminuje bariery wejêcia, umo liwiajàc ka demu projektowanie i konstruowanie lepszych produktów. In ynierowie dzia ajàcy w ró nych sektorach przemys u majà mo liwoêç wyboru pakietów w dostosowanych do swoich potrzeb wersjach Standard (tylko FDS), Ultimate oraz Premium (FDS i PrDS). Oba pakiety zawierajà ulepszonà wersj Autodesk Inventor, która wprowadza nowe dodatki do Êrodowiska modelowania 3D oraz narz dzia do bezpoêredniej edycji i modelowania, tworzenia powierzchni swobodnych i szybszych sposobów na modyfikowanie i tworzenie szkiców. 16 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

15 Rozwiàzania Autodesk do cyfrowego prototypowania sà wykorzystywane przez polskich producentów reprezentujàcych ró ne ga zie przemys u. Autodesk Product Design Suite co nowego? Pakiet Autodesk Product Design Suite w wersji 2015 zawiera ulepszonà wersj Autodesk Inventor oraz nowe narz dzia znaczàco u atwiajàce modelowanie i wizualizacj 3D. Narz dzia do bezpo- Êredniej edycji, modelowania swobodnego (rys. 1), tworzenia powierzchni swobodnych i szybszych sposobów na modyfikowanie i tworzenie szkicu, usprawniajà proces projektowania i zwi kszajà wydajnoêç pracy zarówno dla nowych, jak i zaawansowanych u ytkowników. Fot. 1 Fot. 2 Interaktywne samouczki do nauki Inventora zosta y zaktualizowane (rys. 2). Uczà podstawowych operacji na szkicach i cz Êciach oraz zespo ach i rysunkach. Samouczki umo liwiajà nowym u ytkownikom wykonanie pe nego procesu projektowego od poczàtku do koƒca i Êledzenie post pów w nauce. Autodesk Factory Design Suite co nowego? Pakiet Autodesk Factory Design Suite 2015 umo liwia atwiejsze przechodzenie z dwuwymiarowych rysunków w AutoCAD do trójwymiarowych projektów zak adów produkcyjnych. Nowe funkcje obejmujà równie u atwione wykorzystanie klasycznych procesów projektowych, obs ug chmur punktów do uchwycenia bie àcego stanu zak adu, rozszerzone wykorzystanie danych Factory Design oraz ulepszenia aplikacji Factory Design Mobile. ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

16 Nowoczesna fabryka Hiab w Polsce Hiab, cz Êç firmy Cargotec, jest Êwiatowym liderem rynku w dziedzinie rozwiàzaƒ za adunkowych do monta u na podwoziach samochodów ci arowych, oferujàcym kompletny asortyment wyrobów do za adunku i dostaw towarów. Asortyment wyrobów Hiaba obejmuje: urawie ogólnego stosowania HIAB Urzàdzenia do wymiany nadwozi MULTILIFT Wózki wid owe podwieszane do pojazdów MOFFETT i PRINCETON PIGGYBACK Burty za adunkowe ZEPRO, AMA, WALTCO i FOCOLIFT urawie leêne i recyklingowe LOGLIFT i JON- SERED Hiab posiada zak ady produkcyjne w 11 krajach oraz organizacje handlowe i przedstawicielstwa w 34 krajach i ma ponad 100 niezale nych partnerów dystrybucyjnych na ca ym Êwiecie. Zak ad monta owy Hiab w Stargardzie Szczeciƒskim 23 wrzeênia br. Hiab Êwi towa oficjalne otwarcie zak adu monta owego (MAU) w Stargardzie Szczeciƒskim. Ceremonia otwarcia nowej fabryki Hiab zbieg a si w czasie z 70. rocznicà za o enia firmy przez szwedzkiego producenta nart Erica Sundina, którego rozwiàzanie Hiab Method zrewolucjonizowa o bran- prze adunku towarów. Uroczyste otwarcie nowej fabryki sta o si okazjà do zaprezentowania innowacyjnego procesu ochrony przed korozjà o nazwie ndurance TM, który b dzie stosowany w nowym zak adzie. ndurance TM jest przyjaznym dla Êrodowiska procesem obróbki wst pnej i malowania, wykorzystujàcym rozwiàzania nanotechnologiczne i malowanie elektroforetyczne. Proces zapewnia trójwarstwowà ochron przed korozjà i trudnymi warunkami pracy. Nie wykorzystuje si w nim fosforanów i metali ci kich, a iloêç powstajàcych odpadów jest niewielka. Metoda ndurance TM pozwala zminimalizowaç zu ycie wody i energii oraz przyczynia si do zwi kszenia trwa oêci urzàdzeƒ, w których produkcji zosta a zastosowana. W skrócie proces ndurance TMj przebiega nast pujàco: 1. Pierwszym krokiem w procesie jest obróbka wst pna i na o enie pierwszej warstwy zabezpieczajàcej przed korozjà. W zbiorniku zanurzeniowym nak adana jest cienka, pozbawiona chromu warstwa nanoceramiczna chroniàca ca à powierzchni, wraz z zag bieniami i trudno dost pnymi miejscami. 2. Kolejny krok to na o enie warstwy lakieru polimerowego przy u yciu nowoczesnej technologii malowania elektroforetycznego. Technika ta nie pozostawia zacieków i zwi ksza gruboêç warstwy na kraw dziach nawet o 100 proc. w porównaniu ze standardowymi sposobami malowania elektroforetycznego. 3. Ostatni etap stanowi malowanie proszkowe. Po wygrzaniu farba proszkowa tworzy twardà i wytrzyma à pow ok zapewniajàcà doskona à ochron i ma w aêciwoêci mechaniczne umo liwiajàce prac w trudnych warunkach. 18 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

17 Po zakoƒczeniu procesu ndurance TM wszystkie cz Êci sà dok adnie sprawdzane przed ich wykorzystaniem do produkcji urawi. Zgodnie z w asnymi standardami firma Hiab regularnie przeprowadza testy w niezale nym laboratorium potwierdzajàce odpornoêç na korozj, przyleganie i przenikanie. W celu utrzymania pozycji lidera w zakresie urzàdzeƒ do obs ugi adunków Hiab systematycznie inwestuje w badania i rozwój. W programie badawczym zapoczàtkowanym w 2013 r. partnerami akademickimi badaƒ sà Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie oraz Politechnika Âlàska. Projekt otrzyma dofinansowanie z Unii Europejskiej w wysokoêci 1,4 mln euro w ramach programu Industrial and Academy Partnerships. Dla firmy Hiab projekt ten wpisuje si w plany wspierania kreatywnoêci i innowacyjnego rozwoju produktów. Aby pozostaç w czo ówce technologicznego wyêcigu Hiab ciàgle inwestuje w badania rynku, analiz porównawczà klientów oraz innowacyjne planowanie strategiczne. Zadaniem centrum badawczo- -rozwojowego budowanego w Hudiksvall (Szwecja) ma byç zapewnienie jeszcze szerszych i dok adniejszych badaƒ oraz testów technologicznych, a tak e szybsze wprowadzanie innowacyjnych technologii na rynek. Obecne badania Hiab, prowadzone we wspó pracy z partnerami akademickimi, dotyczà urzàdzeƒ do obs ugi adunków, a zw aszcza poprawy bezpieczeƒstwa i wydajnoêci sprz tu. Ponadto zespó badawczy zajmuje si rozwojem strategii projektowych, które wykorzystujà zaawansowane, lekkie materia y do budowy urzàdzeƒ obs ugujàcych adunki, w celu zmniejszenia ich masy oraz zu ycia paliwa. Zapoczàtkowany zaledwie rok temu projekt, zgodnie z opinià Hiab, ju przynosi efekty. Uda o si ju znacznie skróciç czas i zmniejszyç koszty opracowywania nowych produktów. Zwi kszy a si tak e efektywnoêç w zakresie testowania prototypów i zaawansowanych symulacji. W 2015 roku Hiab zamierza przeszkoliç zespó do spraw badaƒ i rozwoju w zakresie nowych technologii. èród o i fot.: Materia y firmy Hiab Rozmowa z Rolandem Sundenem, prezydentem Hiab Firma Hiab dzia a od lat 70. Czy od poczàtku specjalizowa a si w produkcji urzàdzeƒ do obs ugi adunków? Ka da z pi ciu grup wyrobów posiada w asnà histori si gajàcà g boko w fiƒski i szwedzki przemys maszynowy, do lat 40. XX wieku, kiedy to zapoczàtkowano produkcj urawi za adunkowych Hiab oraz urzàdzeƒ do wymiany nadwozi MULTILIFT. Na przestrzeni dziesi cioleci nabyto i wcielono do grupy wiele firm prowadzàcych dzia alnoêç w zakresie obs ugi adunków. Czy Hiab jest w stanie zaopatrzyç wszystkie bran e w urzàdzenia do za adunku i roz adunku towarów? Produkujemy szeroki zakres urawi: od ma ych, po bardzo du e. urawie sà montowane na ci arówkach i mogà s u yç do obs ugi ró norodnych adunków. Nasz asortyment obejmuje urawie cargo Hiab i recyklingowe JONSERED, urawie leêne LOG- LIFT, podwieszane wózki wid owe MOFFETT oraz urzàdzenia do wymiany nadwozi MULTILIFT, jak równie platformy za adunkowe DEL, WALTCO i ZEPRO. W ilu krajach firma jest obecna, zarówno jeêli chodzi o produkcj podzespo ów, jak i montowanie urawi oraz przedstawicielstwa handlowe? Dzia amy w Europie, obu Amerykach i Azji. Na przyk ad w Finlandii jest fabryka produkujàca urzàdzenia dêwigowe do roz adunku i za adunku kontenerów. JeÊli chodzi o urawie, to oprócz fabryki w Polsce jest du a fabryka w Hiszpanii oraz w Chinach. W Irlandii dzia a fabryka produkujàca wózki wid owe. Natomiast windy roz adowcze produkowane sà w Szwecji, Wielkiej Brytanii i USA. Z jubileuszem 70-lecia firmy zbieg o si otwarcie 23 wrzeênia br. w Stargardzie Szczeciƒskim najnowoczeêniejszej na Êwiecie fabryki urzàdzeƒ do produkcji adunków. Hiab zatrudni tu 300 osób. Czy jest szansa, e produkcja w Stargardzie b dzie zwi kszana? OczywiÊcie b dziemy podà ali za rynkiem, bo trzeba spe niaç oczekiwania klientów je eli b dzie zapotrzebowanie, produkcja b dzie zwi kszana. Co zadecydowa o o lokalizacji monta u dêwigów w Polsce? Jednym z powodów jest dà enie do obni ania kosztów. Wa ne jest te po o enie geograficzne Stargardu Szczeciƒskiego w sercu Europy, skàd blisko do krajów zachodnich, które sà powa nymi odbiorcami naszych produktów, ale tak e do kontrahentów ze Wschodu. Firma by a pionierem, je eli chodzi o urzàdzenia do obs ugi adunków. Czy teraz jest liderem na rynku? Tak, byliêmy pionierem w dziedzinie produkcji urzàdzeƒ do obs ugi adunków. Teraz jesteêmy w czo ówce producentów oferujàcych kompletny asortyment wyrobów do za adunku i dostaw towarów. Hiab jest cz Êcià korporacji Cargotec. W 2013 roku obroty firmy wynosi y 3,2 mld euro. Przedsi biorstwo zatrudnia ok. 11 tysi cy pracowników. Akcje Cargotec klasy B sà notowane w helsiƒskim oddziale NASDAQ OMX. Rozmawia a Anna Grabianowska ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

18 Niezawodne rozwiàzania w urzàdzeniach rehabilitacyjnych o yska Êlizgowe z materia u iglidur M250 Na rynku polskim istnieje wielu producentów i dostawców sprz tu rehabilitacyjnego, którzy zajmujà si kompleksowym wyposa aniem szpitali, sanatoriów, oêrodków rehabilitacyjnych oraz gabinetów terapeutycznych. WÊród producentów istniejà firmy, które dostarczajà sprz t rehabilitacyjny z zakresu fizykoterapii, kinezyterapii, sprz t diagnostyczno-pomiarowy oraz pozosta e urzàdzenia rehabilitacyjne. Obecnie rynek sprz tu medycznego w Polsce koncentruje si nie tylko na prostych urzàdzeniach. Wielu polskich producentów tworzy sprz t rehabilitacyjny, wykorzystujàc najnowsze technologie. ( Twój Drugi Kr gos up ) przez odwzorowanie anatomicznych krzywizn kr gos upa pacjenta na ca ej p aszczyênie pleców oraz dostosowanie precyzyjnych ustawieƒ korekcyjnych umo liwia skutecznà rehabilitacj. Firma LIW care technology w mechanizmach regulacji kàta oparcia pleców oraz kàta regulacji podnó ka wykorzystuje w swoich wyrobach samosmarowne o yska Êlizgowe wykonane z materia u iglidur M250 od igus. Wyró niajà si one tym, e sà bezobs ugowe, poniewa nie wymagajà okresowego smarowania oraz nie emitujà ha asu podczas pracy. Jest to niezwykle wa ne dla u ytkowników, dla których cicha praca oraz brak czynnoêci zwiàzanych z obs ugà zwi ksza komfort u ytkowania podkreêla konstruktor firmy LIW care technology Witold Czybis. Szeroki zakres wymiarów o ysk igus równie w wykonaniu gruboêciennym, pozwala na dopasowanie katalogowych produktów wymiennie z tulejami z mosiàdzu czy bràzu. Du a odpornoêç na zu- ycie gwarantuje d ugà ywotnoêç produktu, a niska cena o ysk z tworzywa pozwala na obni enie kosztów produkcji. Jednym z polskich producentów jest firma LIW care technology Sp. z o.o. z odzi, która zajmuje si projektowaniem oraz produkcjà innowacyjnych urzàdzeƒ rehabilitacyjnych. Produkowane urzàdzenia multifunkcyjne oraz pionizatory s u à efektywnej rehabilitacji oraz poprawie komfortu ycia osób niepe nosprawnych. Zastosowanie w urzàdzeniach unikalnego, opatentowanego systemu podparcia pleców opartego na zasadzie Your Second Spine Nowy frez Sandvik Coromant do optymalnej obróbki aluminium w przemyêle lotniczym Fot. 1. Frez RAL90 do obróbki przedmiotów wykorzystywanych w lotnictwie, wykonanych z aluminium i stopów aluminium Frez RAL90 o nowej konstrukcji przeznaczony do obróbki na wysokoobrotowych wrzecionach zosta wyposa ony w mocny hartowany korpus, który zwi ksza wytrzyma- oêç narz dzia na zginanie i cz stotliwoêç drgaƒ w asnych. Dzi ki dobrej stabilnoêci przy obróbce z wysokà pr dkoêcià, RAL90 umo liwia wykonanie skomplikowanych lotniczych elementów konstrukcyjnych ze stopów aluminium z miedzià, krzemem, magnezem, cynkiem i litem, osiàgajàc przy tym doskona à wydajnoêç skrawania. Optymalnie zaprojektowane, precyzyjne, numerowane gniazda p ytek zapewniajà maksymalnà dok adnoêç bicia, 20 mikrometrów osiowo i 15 mikrometrów promieniowo, posuw 0,3 mm/ostrze i g bokoêci skrawania do 14 mm. Ponadto, RAL90 zabezpiecza p ytki za pomocà specjalnie skonstruowanej Êruby o wysokiej wytrzyma oêci (M4, moment dokr cania 5,0 Nm). Nowe geometrie p ytek z polerowanymi powierzchniami przeznaczone sà do maksymalnych wydajnoêci skrawania podczas obróbki zgrubnej i pó wykoƒczeniowej. Dla zapewnienia poprawnego przebiegu powtórnego skrawania wiórów, 20 ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014

19 p ytki zapewniajà kàt przystawienia równie po wewn trznej stronie czo a g owicy idealne rozwiàzanie, aby nie musieç ograniczaç posuwu w przypadku zag biania skoênego po linii prostej lub Êrubowej. Dost pny asortyment p ytek obejmuje modele z promieniami naro a 0,5, 0,8, 2,0, 2,5, 3,1, 4,0 i 5,0 mm, specjalnie dobranymi dla potrzeb przemys u lotniczego, bez koniecznoêci zmiany frezu lub zmiany zaprogramowanej d ugoêci narz dzia. RAL90 jest przystosowany do pracy przy minimalnym smarowaniu (MQL) i ch odziwem pod wysokim ciênieniem (z zastosowaniem wymiennych dysz). Narz dzia dostarczane w wersji standardowej majà klas jakoêci wywa enia na poziomie G6,3 (przy obr/min), natomiast na yczenie klienta istnieje mo liwoêç wywa enia na poziomie G2,5. Zale nie od Êrednicy, mo liwe sà pr dkoêci do obr/min. Frez RAL90 jest dost pny z chwytem cylindrycznym, z àczem gwintowanym, mocowaniem HSK63A oraz trzpieniowym. Fot. 2. RAL90 jest dost pny z chwytem cylindrycznym, z àczem gwintowanym, mocowaniem HSK63A i TDA In ynieria oprogramowania EasyWizard: gotowy do startu w 3 minuty EasyWizard jest nowym, o wiele szybszym narz dziem asystenta uruchomienia w ramach prac in ynierskich IndraWorks VR13. Gwarantuje on proste i bezusterkowe uruchomienie urzàdzeƒ regulujàcych nap d w po àczeniu z systemami liniowymi systemu modu owego EasyHandling. Wczytywanie danych mechanicznych równie poprzez kod QR. Oparta na tekêcie i graficzna pomoc online do poszczególnych pól wejêciowych. Ograniczenie b dnej parametryzacji przez ujednolicone usytuowanie danych na tabliczce znamionowej i masce wprowadzania Wizard. Kontrola precyzyjnoêci w przypadku swobodnego wprowadzania danych. Nadaje si do wszystkich systemów liniowych firmy Bosch Rexroth teraz równie dla systemów liniowych innych producentów. W celu optymalizacji systemu mo na po wykonaniu parametryzacji u yç osi w trybie testowania. Oprócz IndraWorks DS dost pna teraz równie w wersjach IndraWorks systemów sterowniczych IndraLogic XLC, IndraMotion MLD 13VRS oraz MLC 13VRS. EasyWizard Szybkie, wygodne i bezpieczne uruchamianie Uruchamianie nap dów kompaktowych IndraDrive Cs jeszcze nigdy nie by o tak szybkie i bezpieczne. Czas uruchomienia obni a si z dotychczasowych 90 do oko o 3 minut. W prosty sposób, intuicyjnie mo na teraz wprowadzaç dane systemu liniowego, nawet z mo liwoêcià wczytywania danych mechanicznych za pomocà kodów QR. Dostosowana do asystenta tabliczka znamionowa w systemach liniowych sprawia, e uruchomienie jest atwe jak nigdy dotàd. KorzyÊci wynikajàce ze szczególnych w aêciwoêci produktu: atwe, szybkie i intuicyjne uruchamianie nap dów. Mo liwy najkrótszy czas uruchomienia wynoszàcy oko o 3 minut. Podstawowe dane techniczne: Wprowadzanie danych mechanicznych systemu liniowego. Opcjonalnie wprowadzanie cz stotliwoêci konserwacji systemu liniowego. Wyznaczanie pomiaru absolutnego. Ustawianie wartoêci granicznych. Uruchomienie trybu Easy-Startup. Wi cej informacji na stronie: oraz BoschRexrothPolska ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/

20 O FIRMACH IMBiGS podjà inicjatyw na rzecz bezpieczeƒstwa pracy w rolnictwie W terminie r. w siedzibie firmy IPG Photonics Sp. z o.o. przy ul. Portowej 74 w Gliwicach odby a si pierwsza edycja Fiber Laser Days Firma IPG Photonics po raz pierwszy w Polsce umo liwi a zdobycie wiedzy z zakresu koncepcji budowy, szczegó ów technicznych oraz technologii laserów w óknowych. Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego rozpoczà wspó prac z Krajowà Radà Izb Rolniczych, której celem jest podniesienie poziomu bezpieczeƒstwa i higieny pracy polskich rolników. Wobec wysokiego poziomu wypadkowoêci w polskim rolnictwie obie instytucje widzà koniecznoêç niezw ocznego podj cia dzia aƒ organizacyjnych, prawnych oraz szkoleniowych w celu zmiany istniejàcej sytuacji. List intencyjny w tej sprawie 3 wrzeênia br. podpisali Wiktor Szmulewicz, Prezes KRIR oraz Dyrektor Instytutu dr hab. Stefan Góralczyk, prof. IMBiGS. Strony zadeklarowa y ch ç wspó dzia ania w upowszechnianiu szkoleƒ dla rolników dotyczàcych bezpiecznej obs ugi ciàgników, maszyn, narz dzi i urzàdzeƒ technicznych stosowanych w rolnictwie. Instytut, majàcy wieloletnie doêwiadczenie w obszarze szkoleƒ operatorów maszyn budowlanych, zapewni stron organizacyjno-technicznà tych dzia aƒ. Firma IPG Photonics Sp. z o.o. organizatorem pierwszej edycji Fiber Laser Days Seminarium cieszy o si bardzo du ym zainteresowaniem i zarówno w pierwszym, jak i drugim dniu zebrano komplet uczestników. Wydarzenie pozwoli o uczestnikom zdobyç oraz uaktualniç wiedz o nowych technologiach laserów w óknowych, jak równie wymieniç zdobyte do tej pory doêwiadczenie, a tak e poznaç fakty dotyczàce tej nowoczesnej technologii. Podczas seminarium uczestnicy mieli mo liwoêç wys uchania wyk adów dotyczàcych budowy laserów w óknowych, historii rozwoju, bezpieczeƒstwa laserowego, in ynierii materia owej oraz zastosowaƒ w przemyêle z obszaru ci cia i spawania. Referaty przygotowali przedstawiciele jednostek badawczych, uczelni technicznych, integratorów wykorzystujàcych technologi laserów w óknowych. Uczestnicy seminarium mogli równie zaznajomiç si z nast pujàcymi produktami: Wysokiej mocy laserem w óknowym o sprawnoêci przekraczajàcej 36%, model: YLS CUT-Y14 Laserem w óknowym ch odzonym powietrzem o mocy 500 W, model: YLR-500-MM-AC-Y11 Modu em laserowym pracujàcym w re imie impulsowym o mocy 1,5 kw, model: YLM-150/ 1500-QCW-MM-AC-Y11 Laserem w óknowym 1 kw dost pnym w wersji rack, model: YLR-1000-MM-WC-Y11 Jak równie modelem: YLP-V , Êwiat owodem LCA, diodà z pojedynczym emiterem model: PLD-9-975, g owicà do spawania i innymi. Zaprezentowane zosta y równie elementy obrobione za pomocà laserów w óknowych firmy IPG. Przedstawione próbki potwierdzi y wysokà jakoêç ich wykonania. Firma IPG Photonics Sp. z o.o. zaprasza do uczestnictwa w przysz- orocznej edycji Fiber Laser Days Wspó praca SKB z Politechnikà ódzkà Elementy nap dów wykorzystywanych w nowoczesnych koparkach przeznaczonych do pracy pod ziemià, m.in. w kopalniach miedzi, majà opracowaç naukowcy z Politechniki ódzkiej we wspó pracy z Fabrykà Osi Nap dowych SKB z Radomska ( ódzkie). Wydzia Mechaniczny P wspólnie z Fabrykà Osi Nap dowych SKB opracuje m.in. lekkie mosty nap dowe o podwy szonych w aêciwoêciach mechanicznych, które b dà wykorzystywane w nowoczesnych koparkach przeznaczonych do pracy pod ziemià, m.in. w kopalniach miedzi. Obecnie rudy miedzi wydobywa si pod ziemià na g bokoêciach przekraczajàcych nawet 1200 metrów. Warunki, które tam panujà temperatura przekracza 50 st. C, natomiast wilgotnoêç dochodzi do 100% sà ekstremalnie trudne zarówno dla ludzi, jak i dla maszyn, które cz sto ulegajà awariom. Porozumienie przewiduje tak e wspó prac uczelni i fabryki przy opracowywaniu i transferze technologii nowoczesnego sprz tu budowlanego, rolniczego i górniczego, ze szczególnym uwzgl dnieniem pojazdów ko owych i gàsienicowych, w tym bezza ogowych. Naukowcy i pracownicy fabryki majà tak e wspó dzia aç w zakresie rozwoju procedur i technik badawczych dotyczàcych nowoczesnych materia ów konstrukcyjnych, w tym materia ów kompozytowych, oraz w wykorzystaniu takich materia- ów w maszynach i urzàdzeniach dla ró nych ga zi przemys u. Porozumienie przewiduje tak- e wspó prac w organizowaniu wspólnych sympozjów i konferencji, warsztatów, prezentacji, pokazów oraz szkoleƒ specjalistycznych. Firma i uczelnia majà wspólnie staraç si o Êrodki finansowe na realizacj projektów; zaplanowano tak e organizacj szkoleƒ i praktyk studenckich, sta y dla pracowników i doktorantów oraz kadry Fabryki Osi Nap dowych SKB ROK WYD. LXXIII ZESZYT 12/2014