Nowe możliwości leczenia chłoniaków niehodgkinowskich (nieziarniczych)

Transkrypt

1 Nowe możliwości leczenia chłoniaków niehodgkinowskich (nieziarniczych) Andrzej Deptała Klinika Onkologii i Hematologii Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie Zakład Profilaktyki Onkologicznej Warszawski Uniwersytet Medyczny

2 Robert Carswell ( ) autopsja pacjenta z chłoniakiem Hodgkina w 1828 r.

3 Chłoniaki wiadomości ogólne Chłoniaki (ponad 60 typów) złośliwe nowotwory, wywodzące się z komórek układu limfatycznego, tj. limfocytów B, limfocytów T i NK Chłoniaki dzieli się na chłoniaki niehodgkinowskie (NHL non Hodgkin s lymphoma, dawna nazwa chłoniaki nieziarnicze) i chłoniaka Hodgkina (HL Hodgkin s lymphoma, dawne nazwy: ziarnica złośliwa, choroba Hodgkina) NHL występują około 6 razy częściej niż HL najczęstsze są NHL z limfocytów B u dorosłych około 90% według najnowszej klasyfikacji WHO z 2008 r. do chłoniaków zalicza się również białaczki limfatyczne oraz szpiczaka plazmocytowego W Krajach Zachodnich NHL są u mężczyzn szóstym najczęstszym nowotworem złośliwym (po raku prostaty, płuca, jelita grubego, pęcherza moczowego i czerniaku) i piątym u kobiet (po raku piersi, płuca, jelita grubego i trzonu macicy) Deptała A. Hematoonkologia dorosłych, rozdział w książce, red. A. Deptała, MZ Wojtukiewicz. AsteriaMed, Gdańsk, 2016,

4 Wzrost zapadalności na chłoniaki na świecie Wzrost nowych zachorowań o 3-4% rocznie: Starzenie się społeczeństwa Zwiększona zapadalność osób zakażonych wirusem HIV Udoskonalenie metod diagnostycznych częstsze rozpoznawanie

5 Częstość zachorowań na chłoniaki Nowi chorzy rocznie Świat Europa Ameryka Północna Azja Ameryka Południowa/Środkowa Afryka Australia/Nowa Zelandia 5500 Co roku na świecie dochodzi do zgonów z powodu chłoniaków W Polsce NHL w 2013 r. (wg KRN): u mężczyzn 2% zachorowań (1572) i 5,74/ (standaryzowany współczynnik zachorowalności) u kobiet 0,5% zachorowań (1406) i 3,9 Łącznie około 4000 zachorowań/rok (dodając przewlekłe białaczki limfatyczne) Dane liczbowe na podstawie GLOBOCAN 2012: Szacunkowa częstość występowania raka. umieralność i chorobowość na całym świecie w 2012 roku Pobrano: sierpień 2014 r. Krajowy Rejestr Nowotworów: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2013 r.

6 Najczęstsze chłoniaki w Polsce raport hematopatologów

7 Chłoniaki wiadomości ogólne Czynniki ryzyka sprzyjające zachorowaniu na chłoniaki: niedobory odporności wrodzone (agammaglobulinemia, ataxia-teleangiectasia, zespół Wiskotta-Aldricha, Chediaka-Higashi, SCID severe combined immunodeficency, CVID common variable immunodeficency) i nabyte (AIDS, po przeszczepieniu narządów, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty trzewny, zespół Sjögrena, wole Hashimoto) długotrwałe leczenie lekami immunosupresyjnymi (np. po transplantacji) zakażenia wirusowe (HIV, EBV, HTLV-1, HTLV-2, HCV) i bakteryjne (Helicobacter pylori, Borrelia burgdorferi, Chlamydia psittaci, Campylobacter jejuni) związki chemiczne (pestycydy, herbicydy, insektycydy, sztuczne nawozy, dioksyny, benzen, polichlorowane dwufenyle) polimorfizm genów odpowiedzialnych za reakcje immunologiczno-zapalne organizmu na czynniki środowiskowe (zachorowania rodzinne oraz wśród małżonków) Deptała A. Hematoonkologia dorosłych, rozdział w książce, red. A. Deptała, MZ Wojtukiewicz. AsteriaMed, Gdańsk, 2016,

8 Układ chłonny człowieka

9 Klasyfikacja dojrzałych nowotworów układu chłonnego WHO 2008 Deptała A. Hematoonkologia dorosłych, rozdział w książce, red. A. Deptała, MZ Wojtukiewicz. AsteriaMed, Gdańsk, 2016,

10 Objawy kliniczne chłoniaków powiększenie jednego, kilku lub wielu węzłów chłonnych, o różnej lokalizacji (obwodowe, śródpiersie, jama brzuszna), którym może towarzyszyć powiększenie śledziony, migdałków w 30-50% przypadków choroba może rozpoczynać się pozawęzłowo (najczęściej przewód pokarmowy, skóra, OUN) Mogą występować objawy ogólne: chudnięcie, gorączki/stany podgorączkowe, poty nocne Przy przebiegu białaczkowym w morfologii krwi występuje leukocytoza z limfocytozą, dodatkowo może być niedokrwistość i małopłytkowość

11 Węzły chłonne szyjne chłoniak

12 Guz węzłowy śródpiersia chłoniak

13 Guz węzłowy przestrzeni zaotrzewnowej chłoniak

14 Zajęcie skóry w przebiegu chłoniaków wywodzących się z komórek T PTCL-NOS ALCL Deptała A. LyFe. Białystok,

15 Komórki białaczkowe we krwi: CLL ALL

16 Komórki białaczki włochatokomórkowej

17 Jak rozpoznać chłoniaka? Metody morfologiczne (cytologia i histologia węzła chłonnego lub innej tkanki zajętej przez proces nowotworowy) Metody immunologiczne immunohistochemia cytometria przepływowa Metody genetyczne cytogenetyczne biologii molekularnej

18 Metody morfologiczne Histologia węzła chłonnego: prawidłowa chłoniak

19 Metody immunologiczne zasada działania cytometru przepływowego Rahman M, et al. Introduction to flow cytometry. AbD Serotec 2011

20 Metody immunologiczne analiza za pomocą cytometru przepływowego (fcm) Rahman M, et al. Introduction to flow cytometry. AbD Serotec 2011

21 Rymkiewicz G. Cytometria przepływowa w diagnostyce nowotworów układu chłonnego. Rozdział w książce Problemy hematologiczne u chorych na nowotwory, red. MZ Wojtukiewicz i A Deptała. Termedia 2014; Metody immunologiczne analiza za pomocą fcm chłoniak z komórek płaszcza A B R1 R1 drobnokomórkowy drobnokomórkowy klasyczny R2 R2 C D R1 R1 mieszany i blastoidny blastoidny R2 pleomorficzny R2

22 Jak rozpoznać chłoniaka na przykładzie chłoniaka strefy brzeżnej żołądka typ MALT Metody morfologiczne (cytologia i histologia) Metody immunologiczne immunohistochemia cytometria przepływowa Metody cytogenetyczne Metody biologii molekularnej

23 Metody genetyczne na przykładzie chłoniaka strefy brzeżnej żołądka typ MALT

24 Dlaczego precyzja rozpoznania chłoniaka jest tak ważna? Na przykładzie MALT żołądka EFS comparing t(11;18)- pts with t(11;18)+ pts, after 1 year of treatment with chlorambucil Levy M, et al. J Clin Oncol. 2005; 23:

25 Wpływ odpowiedzi klinicznej na przeżycie całkowite na przykładzie CLL

26 Indukcja remisji chłoniaka na przykładzie CLL: standard chemioterapii na bazie rituximabu Median observation time 5.9 years FCR 69.4% alive Median not reached FC 62.3% alive Median 86 months HR 0.68, 95% CI p=0.001 *Fischer K et al. ASH 2012

27 Failure-free survival Overall survival Freedom From Treatment Failure Overall survival Overall survival Indukcja remisji chłoniaka na przykładzie DLBCL: standard chemioterapii R-CHOP 1.0 MINT study CTH p = 0, Months 1.0 ECOG study 3 CTH + rituximab British Columbia 2 survival p = 0,0001 Post-rituximab Pre-rituximab Years GELA R-CHOP study RICOVER-60 study R-CHOP CHOP 0.2 p = 0, Years p = 0,0073 R-CHOP CHOP Years p = 0, R-CHOP-14 CHOP Months 1. Pfreundschuh M et al. Lancet Oncol 2006;7: ; 2. Sehn LH et al. JCO 2005;23: ; 3. Habermann TM et al. JCO 2006;24: ; 4. Coiffer B et al. NEJM 2002;346: ; 5. Pfreundschuh M et al. Blood 2005;106:13a

28 Chemioterapia na bazie rituximabu i przeżycie chorych na chłoniaka grudkowego

29 Progression-free rate Leczenie podtrzymujące w chłoniakach na przykładzie chłoniaka grudkowego Rituximab maintenance significantly reduced the risk of disease progression by 50% Patients at risk stratified HR= % CI 0.39; 0.64 p< Time (months) 82% 66% Rituximab maintenance N=505 Observation N=513 Salles GA et al. J Clin Oncol 2010; 28: 7s, abstract # 8004

30 Konsolidacja pierwszej remisji na przykładzie chłoniaka grudkowego Morschhauser F et al. J Clin Oncol 2008; 26:

31 Precyzja rozpoznania chłoniaka decyduje o rodzaju leczenia na przykładzie DLBCL

32 Precyzja rozpoznania chłoniaka decyduje o rodzaju leczenia na przykładzie DLBCL Friedberg JW.. Hematology 2015;2015:

33 Lenalidomid i Rituximab w chłoniakach Gribben JG, et al. J Clin Oncol 2015; 33: 1-9

34 Pixantron choć przypomina antracykliny nie wykazuje krzyżowej oporności

35 Skuteczność Pixantronu na przykładzie opornego DLBCL

36 Skuteczność Pixantronu na przykładzie opornego DLBCL

37 Odpowiedź na Pixantron nie zależy od wcześniejszego podania rituximabu Pettengell R. et al., Lancet oncology 2012; 13: Pettengell, R, Theocharous, P, Cernohous, P, et al., Pixantrone monotherapy in histologically conrmed, relapsed orrefractory aggressive Bcell nonhodgkin lymphoma; posthoc analyses from a phase III trial. EHA poster presentation, 310P, June 2013

38 Niektóre chłoniaki są oporne na standardowe leczenie na przykładzie CLL FC FCR 3-yr OS* None: 86.9% 12q+: 85.8% 11q-: 82.6% 13q-: 89.1% 17p-: 36.5% 3-yr OS* None: 83.8% 12q+: 95.8% 11q-: 93.7% 13q-: 94.9% 17p-: 38.1% * Bold letters: p<0.05

39 Skuteczność Ibrutinibu na przykładzie opornej CLL Byrd JC, et al. N Engl J Med.2013; 369: 32-42

40 Ibrutinib i Idelalisib w chłoniakach De Rooij M,FM et al. Blood 2015; 125:

41 Prawdopodobna przyszłość terapii chłoniaków na przykładzie CLL Hallek M. EHA Hematology Educatiom 2014; 8(1):

42 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!