Projekt wymiany doświadczeń pomiędzy Komendą Wojewódzką Policji we Wrocławiu a Hiszpańską Policją Krajową

Transkrypt

1 Projekt finansowany w ramach Programu Leonardo da Vinci PL/09/LLP-LdV/VETPRO/ Projekt wymiany doświadczeń pomiędzy Komendą Wojewódzką Policji we Wrocławiu a Hiszpańską Policją Krajową BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA W KONTEKŚCIE ZAGROŻEŃ TERRORYSTYCZNYCH

2 1.Wstęp Definicja zjawiska terroryzmu Zwalczanie terroryzmu Wymiana doświadczeń Madryt (Hiszpania) r Struktura Policji hiszpańskiej Zmiany regulacji prawnych i struktur organów administracji publicznej po zamachu terrorystycznym w 2004r Terroryzm Jihad Terroryzm wewnętrzny- ETA Radykalne ruchy prawicowe i lewicowe występujące na terenie Hiszpanii System szkolenia Policji hiszpańskiej Misja społeczeństwa informacyjnego Metody i sposoby postępowania społeczeństwa w przypadku zamachu terrorystycznego Symptomy wystąpienia zagrożenia terrorystycznego Postępowanie przed atakiem terrorystycznym Postępowanie w przypadku zlokalizowania podejrzanego bagażu Postępowanie po otrzymaniu zgłoszenia związanego z atakiem terrorystycznym Postępowanie w przypadku zaistnienia aktu terrorystycznego Postępowanie w czasie ataku terrorystycznego i bezpośrednio po nim Postępowanie w przypadku znalezienia się w grupie zakładników Cyberterroryzm WNIOSKI

3 1. Wstęp W związku ze wzrostem zagrożenia atakami terrorystycznymi na terenie Europy i możliwością wystąpienia tego rodzaju zdarzeń w Polsce, zachodzi potrzeba podjęcia działań mających na celu uświadomienie istoty zagrożeń, jakie niesie ze sobą terroryzm oraz przygotowanie obywateli do właściwego zachowania się w przypadku realnego niebezpieczeństwa wystąpienia ataku terrorystycznego. Realna groźba wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym jest niewątpliwie jedną z cech dzisiejszych czasów. Coraz częściej do opinii publicznej docierają sygnały świadczące w sposób jednoznaczny, iż także Rzeczpospolita Polska nie jest do końca bezpieczna od tego rodzaju zagrożeń. Jak pokazują doświadczenia innych krajów europejskich, nigdy nie wiadomo, kiedy, w jakich okolicznościach i gdzie może nastąpić potencjalny atak terrorystyczny. Najskuteczniejszym sposobem obrony przed możliwością jego wystąpienia może stać się odpowiedni poziom wiedzy i świadomości społecznej, a także pewnego rodzaju współodpowiedzialność obywateli RP za bezpieczeństwo własne i innych obywateli. Natomiast skuteczność wszelkich podejmowanych działań ukierunkowanych na przeciwdziałanie zdarzeniom posiadającym cechy zamachu terrorystycznego jest pochodną efektywności służb, które powołane zostały do zapewnienia bezpieczeństwa kraju, ale także przygotowania społeczeństwa do pełnego wspierania tych działań oraz wzajemnego zaufania i odpowiedzialności za wspólne dobro. Mając na uwadze negatywne, a nawet tragiczne doświadczenia innych krajów europejskich, które pomimo wieloletnich doświadczeń w zwalczaniu różnego rodzaju form terroryzmu nie potrafiły skutecznie zapobiec tragedii, jaką stały się zamachy terrorystyczne początku XXI wieku można stwierdzić, że nawet pełne zaangażowanie obywateli oraz służb powołanych do zapewnienia bezpieczeństwa w obliczu tego rodzaju zagrożeń może stać się niewystarczające. Jednak należy z całą stanowczością podkreślić, że pewne sposoby zachowania w sytuacjach nietypowych z cała pewnością przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa obywateli w kontekście nowych coraz bardziej niebezpiecznych zagrożeń jakimi stały się zamachy terrorystyczne dokonywane przez międzynarodowe ugrupowania terrorystyczne. 2. Definicja zjawiska terroryzmu 3

4 Terroryzm jest słowem które bywa notorycznie nadużywane. Służy ono nie tyle zdefiniowaniu określonego zjawiska, co zademonstrowaniu emocjonalnego stosunku do niego. Pomimo toczących się od lat na ten temat dyskusji nie udało się wypracować jednolitej, powszechnie akceptowanej i obowiązującej definicji tegoż zagadnienia, ani na gruncie prawa międzynarodowego, ani innych dyscyplin. Własną definicję posiada niemal każda instytucja badawcza, agencje rządowe dbające o bezpieczeństwo państw czy też organizacje międzynarodowe, które stoją na straży pokoju. Każda z tych definicji pomimo elementów wspólnych posiada także liczne różnice. Jednak wszystkie one są zgodne w jednym, że terroryzm jako zagrożenie dla całego świata trzeba zwalczać. Jedną z często używanych jest definicja opracowana przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych. Zgodnie z jej treścią terroryzmem nazywamy bezprawne użycie lub groźbę użycia, siły czy przemocy wobec osoby lub mienia, aby zastraszyć rząd czy społeczeństwo, często dla osiągnięcia celów politycznych, religijnych lub ideologicznych. Definicja ta stawia na równym poziomie sam akt przemocy oraz groźbę posłużenia się nim. Jako główny cel oddziaływania terrorystów wskazuje władze, czyli struktury polityczne, ale także całe społeczeństwa, czyli wielkie grupy społeczne. Z treści tej definicji jednoznacznie wynika, że ten rodzaj przestępczości ukierunkowany jest na zastraszenie bliżej nieokreślonej liczby osób, a wręcz wywołanie ogólnego poczucia strachu. Do osiągnięcia tego celu członkowie organizacji terrorystycznych stosują różnego rodzaju działania, posuwając się niejednokrotnie do najbardziej drastycznych środków, takich jak zamachy bombowe skierowane przeciwko życiu i zdrowiu ogółu ludności cywilnej. Poszukiwania definicji, która mogłaby wyjaśnić pojęcie terroryzmu pokazują, iż jej najistotniejszą częścią jest strach przed przemocą lub groźba jej użycia. To właśnie obawa strach powoduje ustępstwa, których oczekują terroryści. Mówiąc terroryzm zwracamy uwagę na sposób i metody walki. Polityczna motywacja stosowania przemocy jest traktowana jako cecha odróżniającą członka organizacji terrorystycznej od zwykłego przestępcy, którego działanie spowodowane jest wyłącznie chęcią uzyskania jakichś korzyści osobistych. Aktualnie terroryzm charakteryzuje się brakiem jakichkolwiek granic w działaniu oraz całkowitą rezygnacją z zasad etycznych. Jak pokazały zamachy w Nowym Jorku, Madrycie i Londynie aktualnie organizacje terrorystyczne nie stosują już żądnych ograniczeń przy wyborze celów. Pewnego rodzaju samoograniczenie przemocy stosowanej przez terrorystów zostało przełamane w wyniku umiędzynarodowienia się terroryzmu oraz pojawienia się elementów fundamentalizmu religijnego jako motywacji i 4

5 usprawiedliwienia działań tych ugrupowań. Początki umiędzynarodowienia terroryzmu datowane są na początek lat 70 tych XX wieku. Wtedy to świat obiegła wstrząsająca informacja o porwaniu samolotów, których sprawcami okazali się członkowie organizacji terrorystycznej o nazwie Czarny Wrzesień czy Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny. Natomiast jako pewnego rodzaju punkt kulminacyjny wskazywany jest rok 1988 i zamach ugrupowania terrorystycznego na samolot linii Pan-Am nad miastem Lockerbie w Szkocji. Wielonarodowy skład pasażerów samolotu wskazał terrorystom, ale także całej światowej opinii, iż jako potencjalny cel jest dużo bardziej atrakcyjny z punktu widzenia rozgłosu jaki niesie niż dotychczasowe ofiary zamachów bombowych. Taka przemoc kierowana potencjalnie przeciwko każdemu z pasażerów powoduje, że staje się ona bardziej rozproszona, przyczyniając się tym samym do większego rozgłosu i wzrostu zainteresowania ewentualnymi wysuwanymi przez potencjalnych terrorystów żądaniami. Aktualnie umiędzynarodowieniu terroryzmu w dużym stopniu sprzyja rozwój turystyki, a także coraz większe współzależności pomiędzy państwami w różnych gałęziach gospodarki takich jak handel, energetyka, telekomunikacja i innych, które są konsekwencją procesów globalizacji oraz jak w przypadku UE zacierających się granic poszczególnych państw europejskich. Tym samym potencjalny zamachowiec, który podłoży ładunki wybuchowe na Piccadilly Circus w Londynie może mieć pewność, że ofiarami takiego zamachu będą obywatele co najmniej kilkunastu państw, a w przypadku ataku na system informatyczny amerykańskiej giełdy przy Wall Street, doprowadzi do sparaliżowania działania giełd na całym świecie i tym samym spowoduje ogromne, sięgające wielu milionów dolarów straty. Międzynarodowy zasięg działania ugrupowań terrorystycznych spowodował podniesienie aktów terrorystycznych z rangi przygotowania do wojny partyzanckiej do samodzielnej polityczno-militarnej strategii. Tym samym polityczne ograniczenia przemocy zostały przesunięte na plan dalszy, a sukces działalności takich ugrupowań mierzony jest na podstawie liczby ofiar, ogromu powstałych zniszczeń, a w szczególności na podstawie intensywności informacji na temat danego zamachu. Przykładem takiego działania były ataki terrorystyczne przeprowadzone w dniu 11 września 2001 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki, czyli zamachy na World Trade Center i Pentagon. Tym sposobem dawna taktyka stosowana przez organizacje terrorystyczne przekształciła się z walki mającej znamiona wojny partyzanckiej, w bardziej skuteczną wojnę terrorystyczną prowadzoną na całym świecie, bez ograniczeń w wyborze ofiar. Dotychczasowy terroryzm polityczny został wyparty 5

6 przez terroryzm islamski, który motywowany jest względami religijnymi i oparty jest na zupełnie innym systemie wartości niż ten dominujący jeszcze do niedawna. W przeciwieństwie do swoich poprzedników, fundamentaliści islamscy przede wszystkim dążą do zburzenia zachodnich systemów politycznych i wzorców kulturowych, a nie do zmiany stosunków politycznych. Natomiast zamach terrorystyczny traktowany jest jako spełnienie obowiązku religijnego i obrona przed wpływem ze strony świata zachodniego. Staje się w niektórych obszarach pewnego rodzaju alternatywą państwowotwórczą oraz swoistym spoiwem społeczeństw muzułmańskich, które odrzucają przejmowanie wzorców kulturalnych i politycznych świata zachodniego. Jako nadrzędne cele fundamentaliści islamscy stawiają sobie: obalenie świeckich, prozachodnich rządów w krajach muzułmańskich takich jak Egipt, Algieria, Indonezja i upowszechnienie islamu oraz modelu państwa religijnego; zniszczenie głównych wrogów islamu, za których uważają przede wszystkim Stany Zjednoczone i Izrael; zjednoczenie muzułmanów oraz wspieranie ich w przypadku konfliktu z "niewiernymi" w każdym miejscu świata. Trzeba także podkreślić, że pewnego rodzaju przeobrażenia lub też ewolucję przeszły także struktury ugrupowań terrorystycznych. Z małych grup bojowników prowadzących swoją działalność na zapleczach ugrupowań politycznych, szczególnie w przypadku organizacji terrorystycznych o charakterze separatystycznym, przeobraziły się w dobrze prosperującymi organizacje ekonomiczne. Organizacja taka oprócz realizacji wytyczonych sobie celów, sama dba o sprawny system dowodzenia, finansowania, rekrutacji i szkolenia nowych członków, a także transport broni i innych materiałów niezbędnych do przeprowadzania zamachów. Ponadto organizacje terrorystyczne z jednolitych ugrupowań działających na terenie określonego państwa, przekształciły się w organizacje o zdecentralizowanej strukturze sieciowej. Powoduje to, że w przypadku wykrycia i rozbicia jednej z komórek takiej organizacji, pozostałe mogą w dalszym ciągu prowadzić działalność dzięki swojej autonomiczności. Działalność ugrupowań prowadzona jest na terenie kilku państw, czego przykładem są islamskie ugrupowania terrorystyczne reprezentujące silnie antyzachodnie poglądy. Członkowie rekrutowani są zarówno na wyższych uczelniach, szkołach koranicznych całego świata arabskiego, jak również spośród weteranów różnych 6

7 wojen prowadzonych na świecie. Nierzadko szkolenia takich osób prowadzone są na terenie kraju, gdzie następnie mają zostać przeprowadzane zamachy. Problemu w tym przypadku nie stanowi nawet pewnego rodzaju utrudnienie jakim jest dla organizacji terrorystycznych monitorowanie przez służby bezpieczeństwa terenu danego kraju. 3. Zwalczanie terroryzmu Zwalczanie terroryzmu prowadzone jest w na wielu płaszczyznach i przez wiele organizacji i instytucji. Można je podzielić na kilka rodzajów. Jako pierwszy uznać można bezpośrednią walką z samymi terrorystami, czy też ogólniej mówiąc z ugrupowaniami terrorystycznymi, która prowadzona jest w drodze działań ochronnych (wzmożona ochrona fizyczna i techniczna potencjalnie zagrożonych obiektów takich jak budynki rządowe, lotniska oraz osoby), a także działań ofensywnych, do których zaliczamy wszelkie operacje Policji lub innych instytucji militarnych wymierzone w organizacje terrorystyczne lub pojedynczych członków tych organizacji, których celem ma być doprowadzenie do zatrzymania i pozbawienia wolności osób podejrzewanych o dokonywanie tego rodzaju przestępstw, udaremnienia aktów terrorystycznych, a w konsekwencji do rozbicia struktur tych ugrupowań. Tego rodzaju działania cechuje szeroki i zróżnicowany charakter oraz zaangażowanie dużych ilości sił policyjnych, wojskowych oraz innych służb i struktur państwowych. Jako drugi rodzaj należy wskazać likwidowanie przyczyn terroryzmu. Problemem jaki się tu pojawia jest trudność w określaniu przyczyn występowania tegoż zjawiska, ponieważ wyjaśnienie ich w dużym stopniu zależy od poglądów osób które je tłumaczą, w szczególności, iż istniejące czynniki nie są zawsze obiektywne (niedemokratyczny system polityczny, kryzys gospodarczy, agresja zewnętrzna). Niejednokrotnie są to po prostu radykalne przekonania samych terrorystów, głoszone przez nich teorie spiskowe, a nawet w ekstremalnych przypadkach zaburzenia psychiczne. Niektóre przyczyny terroryzmu z powodów obiektywnych nie są usuwalne (przykładem jest porwanie samolotu, które nie miało by miejsca w przypadku rezygnacji z komunikacji lotniczej, co jest rzeczą niewykonalną). 7

8 Trzecim rodzajem walki z terroryzmem, który wynika z wcześniej opisanego jest doprowadzenie do ograniczenia zdolności terrorystów do działania, co może być dokonane między innymi przez zmniejszenie lub odcięcie im możliwości finansowania, zaopatrzenia w broń, materiały wybuchowe, propagandę, a także rekrutację nowych członków danej organizacji. Jednak jak wynika z wieloletnich doświadczeń sposób ten nie zawsze jest skuteczny, czego między innymi przyczyną jest względnie niewielkie zapotrzebowanie terrorystów na powyższe zasoby. Czwartym i zarazem ostatnim sposobem walki z organizacjami terrorystycznymi jest oddziaływanie na ich intencje w taki sposób, aby nie próbowali oni podejmować ataków, pomimo, iż faktycznie są w stanie ich dokonać. Działania takie mogą być prowadzone poprzez pewnego rodzaju ustępstwa (co wiąże się z możliwością uznania takiego działania za oznakę słabości i tym samym może zachęcić organizacje terrorystyczne do dalszych, a wręcz wzmożonych działań), albo wprowadzeniem bardziej zdecydowanej polityki antyterrorystycznej (co może spowodować większą determinację terrorystów, a także sprzeciw opinii publicznej). Dlatego też należy stwierdzić, że nie ma jednego uznanego za skuteczne rozwiązanie problemu terroryzmu, a każdy przypadek musi być traktowany indywidualnie. Największe znaczenie we wczesnym wykrywaniu zagrożeń terroryzmem i dywersją ma pozyskanie do szerokiej współpracy obywateli. Są oni naturalnym sojusznikiem służb państwowych w walce z zagrożeniami, gdyż jak już stwierdzono wcześniej, bierność obywateli w stosunku do wydarzeń rozgrywających się w ich najbliższym otoczeniu zapewnia organizacjom terrorystycznym niezbędną swobodę działania. Należy sobie zdawać sprawę, że stworzenie powszechnego systemu rozpoznawczego nie jest zadaniem prostym, przede wszystkim z powodu barier natury psychologicznej, które występują u dużej liczby obywateli wobec współpracy z organami państwa, zwłaszcza służbami policyjnymi. Informowanie, powiadamianie policji (innych służb państwowych), w przypadku braku bezpośredniego zagrożenia własnej osoby, jest w powszechnym rozumieniu jeżeli nie naganne, to przynajmniej dwuznaczne moralnie. W wymiarze psychospołecznym zmiana tego stanu jest największym wyzwaniem stojącym przed policją, zwłaszcza, że bez pozyskania do współpracy obywateli skuteczne zwalczanie terroryzmu i dywersji jest w bardzo poważnym stopniu utrudnione. 8

9 Stały, szybki rozwój infrastruktury terenowej oraz jej dostępność dla potencjalnych sprawców czynów przestępczych wskazuje na ogrom wysiłku, jaki trzeba ponieść przy przebudowie świadomości społecznej orientującej ludność i administrację lokalną na przywiązywanie wagi do przedsięwzięć związanych z obronnością i ich własnym bezpieczeństwem w miejscu zamieszkania i najbliższej okolicy. Powszechny system rozpoznania odgrywałby bardzo istotną rolę w zapobieganiu i zwalczaniu terroryzmu w czasie pokoju, terroryzmu i dywersji w fazie kryzysu oraz dywersji w czasie wojny. 4. Wymiana doświadczeń Madryt (Hiszpania) r. Wykłady w Centrum Szkoleniowym Hiszpańskiej Policji Krajowej W celu wymiany doświadczeń oraz pogłębienia wiedzy w zakresie walki z wszelkimi formami terroryzmu 10-osobowa grupa policjantów zajmujących się rozpoznawaniem i zwalczaniem tego zjawiska na terenie RP, w dniach r. przebywała w Spanish National Police w Madrycie. Wyjazd odbył się w ramach Programu Leonardo da Vinci. Policja hiszpańska w oparciu o posiadaną wiedzę, w szczególności praktyczną, zaprezentowała wypracowane przez szereg lat rozwiązania dotyczące metod zwalczania terroryzmu krajowego i międzynarodowego. Zaangażowanie obu krajów partnerskich w 9

10 konflikty zbrojne toczące się w Iraku oraz Afganistanie spowodowało znaczący wzrost zagrożenia zamachami terrorystycznymi przez tzw. terroryzm międzynarodowy ugrupowania terrorystyczne identyfikujące się z islamską świętą wojną. Policja hiszpańska z uwagi na fakt, iż od wielu lat toczy skuteczną walkę z organizacją terrorystyczną ETA, walczącą o niezależność terytorialną kilku regionów leżących na północny Hiszpanii oraz Francji (tzw. terroryzm wewnętrzny) posiada liczne narzędzia oraz metody walki z tego rodzaju przestępczością. Ich skuteczność na szczeblu krajowym, w zetknięciu z terroryzmem międzynarodowym okazała się jednak niewystarczająca. W Centrum Szkoleniowym Hiszpańskiej Policji Krajowej odbywają się kursy dla funkcjonariuszy z całego świata- pamiątkowe zdjęcie z policjantem z Ameryki Południowej Do dnia 11 marca 2004 roku zagrożenie terroryzmem międzynarodowym JIHAD identyfikowane było tylko z krajami Bliskiego Wschodu - liczne zamachy terrorystyczne fanatyków islamskich, oraz ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki - zamachy w Nowym Jorku. Kraje europejskie pomimo dużej liczby emigrantów z krajów tzw. wysokiego ryzyka zamieszkałych na ich terenie, zagrożenia takiego nie uważały za realne co spowodowało pewnego rodzaju uśpienie służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo tych krajów w zakresie prewencji ataków terrorystycznych, a także spowodowały niedostosowanie obowiązującego prawa do zmieniającej się rzeczywistości. Zamachy terrorystyczne w rejonie dworca 10

11 kolejowego Atocha w Madrycie (wybuchy bomb w 4 podmiejskich pociągach) w 2004 roku, a następnie w 2005 roku w Londynie w znacznym stopniu uwiarygodniły wcześniejsze, często odbierane jako czcze, pogróżki różnych ugrupowań terrorystycznych wzywające do świętej wojny ze światem zachodu, a szczególnie z krajami zaangażowanymi w konflikty militarne. Sytuacja ta między innymi w Hiszpanii spowodowała wprowadzenie bardziej restrykcyjnego prawa w dziedzinie zwalczania wszelkich form terroryzmu zarówno krajowego jak i międzynarodowego umożliwiającego skuteczną walkę z tego rodzaju przestępczością. Na bazie tego prawa wypracowano, a następnie wprowadzono szereg rozwiązań oraz sposobów postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia atakiem terrorystycznym. System zabezpieczeń stadionu Santiago Bernabeu w Madrycie Podczas wymiany doświadczeń najlepsi eksperci z powyższej dziedziny, posiadający bardzo duża wiedzę zarówno praktyczną jak i teoretyczną (z różnych komórek organizacyjnych Policji) przedstawili szereg zagadnień związanych ze zwalczaniem terroryzmu na terenie Hiszpanii. Do najważniejszych należy zaliczyć działanie Policji w zakresie wywiadu policyjnego, terroryzmu wewnętrznego ETA, G.R.A.P.O. oraz innych radykalnych ruchów działających na terenie Hiszpanii, a także terroryzmu zewnętrznego JIHAD, czynności procesowych oraz zabezpieczenia miejsca w przypadku aktów terrorystycznych, podstaw prawnych działania Policji oraz systemu szkolenia i doskonalenia w tym zakresie. Podczas spotkań na bieżąco wyjaśniane były wszelkie niejasności oraz wymieniane były poglądy na dany temat. 11

12 W dalszej części opisane zostaną również dobre praktyki przekazane przez policjantów hiszpańskich dotyczące metod postępowania przed, w trakcie oraz po zamachu terrorystycznym. Uczestnicy podczas ceremonii rozdania certyfikatów W trakcie zajęć poruszane były różne zagadnienia dotyczące struktur organizacyjnych komórek zajmujących się walką z terroryzmem, rozpoznaniem i wywiadem jak również analizą przypadków dotyczących zamachów terrorystycznych. Wiele z tych zagadnień objętych było tajemnicą służbową i stąd duża ogólność tego raportu. Policjanci hiszpańscy przedstawili uczestnikom wymiany system szkolenia i doskonalenia policjantów zajmujących się zagadnieniem terroryzmu, zabezpieczanie miejsc, dowodów i usuwanie skutków po zdarzeniach terrorystycznych oraz sposoby prowadzenia analizy uzyskanych informacji i dowodów. Wiele godzin zajęć poświęconych było metodom wywiadowczym i analizowaniu każdego elementu pracy operacyjnej który pozwolił w końcowym efekcie na wykrycie czy też udaremnienie zamachu Struktura Policji hiszpańskiej Policja w Hiszpanii składa się z 3 formacji mających ogólnokrajowe kompetencje: Policji Krajowej- Cuerpo Nacional de Policia, Guardia de Civil odpowiedzialnej za obszary wiejskie i małe miasta oraz Policji Municypalnej, która działa na terenie miast i nie zajmuje się zwalczaniem przestępczości zorganizowanej, lecz działaniami mającymi na celu 12

13 zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, czyli kierowaniem ruchem drogowym, zabezpieczaniem imprez masowych oraz prowadzeniem postępowań w sprawach o wykroczenia. Ponadto swoje odrębne siły policyjne posiadają 3 hiszpańskiej regiony autonomiczne: Kraj Basków, Navarra oraz Katalonia. Policje autonomiczne posiadają kompetencje do wykonywania wszystkich zadań organów ścigania w swoim regionie autonomicznym Zmiany regulacji prawnych i struktur organów administracji publicznej po zamachu terrorystycznym w 2004r. Jak już wcześniej podkreślano pomimo wieloletniej praktyki w walce z krajowymi ugrupowaniami terrorystycznymi ETA, G.R.A.P.O (partia marksistowsko- leninowska) i in., w obliczu nowych zagrożeń wynikających z przenikającego zewsząd terroryzmu międzynarodowego także Hiszpanii nie udało się ustrzec przed wystąpieniem ataków terrorystycznych. Wybuchy bomb w podmiejskich pociągach na terenie oraz w rejonie dworca kolejowego Atocha w Madrycie w dniu 11 marca 2004r. pochłonęły wiele ofiar. W ich wyniku zginęło około 200 osób, a około 1600 zostało rannych. Po 11 marca 2004 roku, który pokazał w jak niewielkim procencie kraj ten był przygotowany do zaistnienia takich zdarzeń, władze Hiszpanii podjęły decyzję o zmianie prawodawstwa w zakresie zwalczania terroryzmu. Zmiany te pociągnęły za sobą zaostrzenie regulacji prawnych, a przede wszystkim wyselekcjonowanie przestępstwa terroryzmu jako odrębnego (surowiej karanego). Osoby podejrzewane o działalność terrorystyczną pozbawiono pewnych praw jakie wynikają z Konstytucji hiszpańskiej z 1978 roku (np. prawo do komunikacji osobie podejrzewanej o terroryzm nie przysługuje prawo do kontaktu z adwokatem lub też jak w przypadku zatrzymania obcokrajowca nie jest respektowany obowiązek powiadomienia o zatrzymaniu konsulatu danego kraju). Przedłużono wobec nich czas zatrzymania jaki jest potrzebny organom ścigania do zebrania materiału dowodowego i udowodnienia ich powiązań z określoną grupą lub zdarzeniem o charakterze terrorystycznym dodając do 72 godzin kolejne 48 godzin. Wszelkie czynności podejmowane przez Policję dotyczące osób podejrzewanych o działalność terrorystyczną prowadzone są po otrzymaniu zgody sędziego Sądu Najwyższego (sędzia - dyżurny tzw. sędziego śledczego), do którego Policja dostarcza materiał dowodowy dotyczący określonej osoby. Pomija się w tym przypadku czynny udział w postępowaniu Prokuratora. 13

14 Zmiany w zakresie prawa dotyczącego zdarzeń o charakterze terrorystycznym spowodowały potrzebę dostosowania struktur Policji, Prokuratur i Sądów do nowego ustawodawstwa. Powołano do życia nowe ściśle wyspecjalizowane komórki zajmujące się na co dzień tylko tym zagadnieniem - rozpoznawaniem, monitorowaniem i zwalczaniem wszelkiego rodzaju aktów terrorystycznych. Należy podkreślić, że w skład tych komórek weszli najlepsi eksperci z danych instytucji. Powołane komórki w bardzo szerokim zakresie współpracują ze sobą (bardzo szybka wymiana informacji) oraz z różnymi innymi instytucjami, co powoduje większą skuteczność ich działań. Dekretem nr 211 stworzono nową strukturę służb wywiadowczych tzw. Comunidad de Inteligencia. Comunidad de Inteligencia składa się z : Krajowego Centrum ds. Wywiadu, Wywiadu Wewnętrznego, Wywiadu Wojskowego oraz Wywiadu Kryminalnego. Każda ze służb posiada swoje komórki wywiadowcze. Cała struktura wywiadu podlega premierowi, który jest delegatem komisji do spraw służb specjalnych. Komisja ta, zgodnie z dyrektywą, jest odpowiedzialna za wyznaczanie celów dla wywiadu, jak również kontroluje wszystkie służby wywiadowcze oraz z sprawdza czy wyznaczone cele zostały osiągnięte. Jest także odpowiedzialna za koordynowanie działań wszystkich służb wywiadowczych, tak aby zapewnić ich odpowiednie działanie oraz przeciwdziałać wchodzeniu sobie wzajemnie w kompetencje. Wszystkie służby wywiadu zajmują się ruchami nacjonalistycznymi, sprawami dystrybucji energii, nielegalną migracją, nielegalnym handlem bronią biologiczną, radiologiczną oraz bakteriologiczną jak również terroryzmem wewnętrznym. 14

15 Podczas wymiany uczestnicy mieli okazję zapoznać się z rodzajami zabezpieczeń Stadionu Santiago Bernabeu w Madrycie Pod Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podlega Krajowe Centrum Koordynacji Działań przeciwko Terroryzmowi. Zostało ono powołane po zamachach z 11 marca przez nowy rząd Hiszpanii. jest to nowe ciało koordynujące, skupiające się tylko i wyłącznie na terroryzmie, w skład którego wchodzą różne służby wywiadowcze. Centrum to odpowiada za działania strategiczne i analityczne. Nie wykonuje żadnych czynności procesowych ani operacyjnych takich jak np. zatrzymywanie osób czy prowadzenie form pracy operacyjnej. Centrum to stworzyło bazę danych zawierającą informacje służb wywiadowczych, w której np. policja prowadząc postępowanie w sprawie związanej z działaniami terrorystycznym, musi zarejestrować to postępowanie celem umożliwienia udzielenia informacji innym służbom wywiadowczym o fakcie jej zainteresowania daną osobą, miejscem czy zdarzeniem. Baza ta umożliwia Centrum bardzo szybką wymianę informacji pomiędzy poszczególnymi służbami wywiadowczymi. Swoją komórkę wywiadowczą posiada również podległa pod MSW Dyrekcja do spraw Służb Więziennych. W ramach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych znajduje się również tzw. Biuro Podatkowe, które odpowiada między innymi za wykrywanie struktur finansowania 15

16 terroryzmu. W jego skład wchodzą: Premier, Zastępca Premiera, Minister Spraw Wewnętrznych, Minister Spraw Zagranicznych oraz Minister Finansów. Dodatkowym ciałem kierującym pracą wywiadu na terenie Hiszpanii jest Komisja do spraw Wspólnego Koordynowania Działań Organów Ścigania, która koordynuje między innymi procedury działania organów policji. Za Centrum Informacyjne Sił Zbrojnych odpowiada Szef Sztabu Generalnego Ministerstwa Obrony Narodowej. Centrum to koordynuje działania służb wywiadowczych Armii, Marynarki Wojennej oraz Sił Powietrznych. Centrum Wywiadowcze Guardia Civil ma podobne uprawnienia jak Centrum Sił Zbrojnych, jednakże nie wszystkie z nich zostały do tej pory wdrożone. Swoje komórki wywiadowcze posiadają także Policje regionów autonomicznych. Jednostki te różnią się pod wzgledem organizacyjnym w zależności od konkretnego regionu, w związku z tym komórki wywiadu wchodzące w ich skład mają różną podległość służbową. Tak więc np. w Katalonii służba wywiadu podlega dyrektorowi policji, natomiast w Kraju Basków podlega pod policję kryminalną, podobnie jak na terenie Navarry. Uczestnicy wymiany w trakcie ceremonii rozdania certyfikatów Odrębną instytucją jest Krajowe Centrum ds. Wywiadu, zrestrukturyzowane w roku Od 1975 roku do chwili restrukturyzacji centrum to istniało pod inną nazwą. Zmiany zostały spowodowane chęcią rządu do przystosowania komórek wywiadu do nowej 16

17 rzeczywistości a tym samym do ich modernizacji. W chwili obecnej centrum to administracyjnie podlega pod Ministerstwo Obrony, ale jego dyrektorem jest Sekretarz Stanu, który bezpośrednio komunikuje się z Premierem. W latach wcześniejszych agencje wywiadowcze na terenie Hiszpanii miały dużo większą swobodę działania, co prowadziło dosyć często do wykonywania działań nie do końca zgodnych z prawem. W chwili obecnej działalność tych agencji poddana jest kontroli parlamentarnej oraz rządowej, a także kontroli komisji ds. wywiadowczych. Centrum ds. Wywiadu ma do czynienia z informacjami niejawnymi, jednakże jego pracownicy nie zajmują się tak zwanymi realizacjami. Informacje po odpowiednim opracowaniu są przekazywane do wydziałów roboczych, dla których centrum to stanowi wsparcie. Większość działań operacyjnych prowadzonych przez agencje wywiadowcze wymaga zgody sędziego, który swoją decyzję podejmuje na podstawie obszernego uzasadnienia komórki wnioskującej o zgodę. Dodatkowo w ramach Centrum znajduje się Wydział ds. Kryptografii oraz Krajowe Centrum ds. Kontroli nad Dokumentację Niejawną. Jeżeli chodzi o kadrę Centrum, to 56,79% stanowią pracownicy cywilni, 14,41% prawnicy oraz funkcjonariusze Guardia Civil, natomiast 28,8% przedstawiciele Ministerstwa Obrony. Kadra kierownicza to osoby z wyższym wykształceniem, natomiast osoby z wykształceniem podstawowym pracują na tak zwanej pierwszej linii. 17

18 W trakcie ataku terrorystycznego w Madrycie w roku 2004r. ładunki wybuchowe podłożono w podmiejskich pociągach Polityka służb wywiadu zakłada, że społeczeństwo ma prawo znać struktury wywiadowcze swojego kraju oraz cele ich działania, po to żeby lepiej pojmowało definicję bezpieczeństwa publicznego. Krajowe Centrum ds. Wywiadu wiedzę tą umieszcza na swoich stronach internetowych również w języku angielskim. W celu wdrażania tej wiedzy współpracuje ze środowiskiem akademickim oraz biznesowym. Wywiad, biorąc pod uwagę chronologię opracowywania informacji, zbiera je, analizuje a następnie eksploatuje czyli dostarcza Policji oraz Guardia Civil. Wywiad Krajowy w Hiszpanii działa na 5 płaszczyznach: Terroryzm krajowy zbieranie oraz analizowanie informacji na temat lokalnych grup terrorystycznych (ETA, GRAPPO) oraz antyfaszystów i antyglobalistów Zewnętrzne informacje wywiadowcze zbieranie i analizowanie informacji na temat terroryzmu międzynarodowego. Uwaga wywiadu hiszpańskiego jest zwrócona głównie na państwa Afryki z powodu niedużej odległośći od Europy oraz dużej liczby imigrantów afrykańskich. Zainteresowaniem wywiadu są objęci również Palestyńczycy oraz radykalne ugrupowania z Azji. 18

19 Przetwarzanie informacji opracowywanie informacji krajowych i międzynarodowych polegające na analizie strategicznej i operacyjnej. Analitycy zajmują się na przykład strukturami finansowymi grup terrorystycznych (ETA, JIHAD). Obszar operacyjny z pojęciem tym związana jest stricte technika operacyjna czyli zastosowanie różnego rodzaju urządzeń technicznych służących do obserwacji i podsłuchów, jak również czynnik ludzki czyli wykorzystanie np. funkcjonariuszy pod przykryciem czy obsługa osobowych źródeł informacji. Pirotechnika czyli wszelkiego rodzaju działalność specjalistów (pirotechników), zajmujących się dezaktywacją materiałów wybuchowych czy chemicznych. Obieg dokumentacji w komórkach wywiadu odbywa się w formie papierowej i elektronicznej. Sieć komputerowa, przy pomocy której odbywa się elektroniczny obieg dokumentów jest zabezpieczona i pozwala na permanentną kontrolę nad tym obiegiem. W chwili obecnej, komórki hiszpańskiego wywiadu zajmują się analizowaniem zagrożenia związanego z przyszłym przewodnictwem Hiszpanii w UE Terroryzm Jihad Dworzec Atocha w Madrycie- miejsce ataku terrorystycznego w roku

20 Terroryzm zewnętrzny zwany inaczej międzynarodowym, jest związany w szczególności z dużą liczbą ofiar, dużymi zniszczeniami, walką z wszystkimi którzy nie są wyznawcami Islamu. Działania organizacji terrorystycznych prowadzone są praktycznie przez cały czas i na całym świecie. Pojawienie się zagrożenia terrorystycznego JIHAD spowodowało w Europie osłabienie pozycji i siły grup skrajnie prawicowych. Terroryzm JIHAD aktualnie podzielony jest pomiędzy sunnitów i szyitów działających globalnie i rywalizujących ze sobą. Uważają się za członków UMY światowej grupy islamistów. Cechą ich działania jest fanatyzm religijny. Sądzą że prowadzi ich Bóg, co wynika z głębokiej interpretacji KORANU (przywódcą jest Bóg, a nie człowiek). Ostatnie lata pokazały ewaluacje w ich zachowaniach i działaniu. Do niedawna organizacje takie swą działalność prowadziły w obrębie danego kraju, a ich działania skierowane były najczęściej przeciw rządowi. Aktualnie ich działalność ma charakter globalny. Cechują ją ślepa i krwawa rządza zemsty i walki. Potencjalnym celem może być każdy kto nie identyfikuje się z ich wiarą Islamem. Kilka przykładów ataków organizacji terrorystycznych na świecie: 1993 r. 26 lutego USA zamach na World Trade Center, wybuch miał miejsce w podziemnym garażu WTC, gdzie podłożono samochód pułapkę r. 17 listopada - Luxor (Egipt) strzały wymierzone przeciw turystom, 2001 r. 11 września USA Zamach na World Trade Center i Pentagon - eksplozje samolotów, 2002 r.11 kwietnia Dżerba (Tunezja) strzelano do wychodzących z meczetu, 2002 r. 12 października Kuta (Bali, Indonezja)- ładunki wybuchowe, 2003 r. 16 maj - Casablanka atak nie dyskryminujący przeciw USA i Hiszpanii 2004 r. 11 marca Hiszpania ( Madryt)- wybuchy w kolei podmiejskiej, 2005 r. 7 lipca Anglia (Londyn)- wybuchy bomb w metrze i autobusach miejskich oraz zamach 21 lipca r. 23 lipca- Półwysep Synai (Egipt)- Sharm El Sheik- bomby w hotelach należących do amerykanów, 2007 r. Anglia (Londyn 29 czerwca i Glasgow 30 czerwca) Niektóre z przedstawionych w ramach wykładów technik i metod pracy w zakresie walki z terroryzmem można określić jako bardzo funkcjonalne, a wręcz innowacyjne. Ich szersze poznanie może w przyszłości przyczynić się do lepszej pracy w tym zakresie. 20

21 Pokazane w oparciu o studium różnych przypadków formy oraz metody działania stosowane przez różnego rodzaju grupy terrorystyczne, wskazały błędy jakie zostały popełnione przy realizacji niektórych spraw. Doświadczenia Policji hiszpańskiej mogą w dużym stopniu przyczynić się do wypracowania na terenie RP rozwiązań ogólnych (algorytmów czynności) w zakresie zapobiegania i zwalczania organizacji i aktów terrorystycznym, a także działania w wyniku zaistnienia takiego zdarzenia jak również wypracowania nowych, bezpiecznych oraz sprawdzonych rozwiązań w dziedzinie ogólnie pojętego bezpieczeństwa obywateli RP przed zamachami terrorystycznym oraz większej efektywności dolnośląskiej Policji w zakresie walki z tym zjawiskiem. Wśród przedstawionych przez stronę przyjmującą zagadnień było szereg rozwiązań prawnych, które nie mają aktualnie odzwierciadlenia w prawie polskim. Metro w Madrycie- potencjalny cel ataku terrorystycznego Podczas zajęć policjanci hiszpańscy przedstawiali nam przykłady rozpracowywania kilku grup komórek terrorystycznych. Odsłaniali przed nami niejawne sposoby pracy policyjnej na konkretnych przykładach. 21

22 4.4. Terroryzm wewnętrzny- ETA W tym roku organizacja E.T.A.(Euskadi ta Askatasuna czyli w jezyku baskijskim: Kraj Basków i Wolność) obchodzi 50- lecie swego powstania. W 1959 roku dwie baskijskie organizacje EKIN i E.G.I. połączyły się w E.T.A. Symbol organizacji: topór (siła) i wąż (wiedza) Celem organizacji jest uzyskanie przez Kraj Basków autonomii. W powstałym kraju EUSKADII ma obowiązywać język baskijski. Tereny o które zabiegają członkowie organizacji leżą na terenie Hiszpanii i Francji. 22

23 Na biało oznaczono teren dzisiejszego Kraju Basków (trzy prowincje) posiadającego dużą autonomię i odrębny język. Pozostałe prowincje to tereny które wg Basków powinny leżeć w granicach ich państwa. W 1966/67 roku podczas V zgromadzenia obrano cztery kierunki działań organizacji: polityczny, ekonomiczny, kulturalny i militarny. Ten ostatni stał się dominujący. W 1974 roku Eta podzieliła się na ETApm (polityczno- militarną) oraz ETAm (militarną). Ta pierwsza przetrwała 10 lat. Główne przestępstwa dokonywane przez jej członków to porwania, wymuszenia, zamachy bombowe. Do lat osiemdziesiątych organizacja finansowana była głównie z napadów rabun- kowych, kradzieży i napadów na banki oraz inne firmy. Od lat 80-tych przeważają porwania dla okupu i wymuszenia tzw. podatek rewolucyjny. Łącznie z oficjalnych źródeł wynika że ETA dokonała 73 porwania z czego 59 miało na celu zdobycie pieniędzy. W wyniku zamachów terrorystycznych organizowanych przez ETA zginęło 828 osób (w Hiszpanii i Francji) z czego 485 reprezentowało organy ścigania. Podczas wymiany odbyliśmy spotkania z osobami na co dzień rozpracowującymi struktury ETA. Większość omawianych tematów było niejawnych i dotyczyło sposobów pracy operacyjnej Policji Krajowej, Lokalnej i Gwardii Cywilnej. 23

24 4.5. Radykalne ruchy prawicowe i lewicowe występujące na terenie Hiszpanii Na terenie Hiszpanii oprócz działalności organizacji terrorystycznych takich jak ETA i G.R.A.P.A występują także radykalne ruchy skrajnie prawicowe i lewicowe, których działalność wg prawodawstwa hiszpańskiego nosi znamiona działalności terrorystycznej. Zgodnie z przyjętym przez Policję hiszpańską podziałem, ruchy te dzielą się na: LEWAKÓW charakteryzujących się dużą liczba ugrupowań, zróżnicowaną liczbą członków, wzajemnymi powiązaniami oraz przenikaniem członków. Nie stanowią oni większego problemu dla Policji. Do podstawowej działalności tych ugrupowań zalicza się uczestnictwo w demonstracjach, masowe zebrania przy okazji różnych wydarzeń takich jak koncerty. Ich działanie wymierzone jest w firmy amerykańskie oraz instytucje współpracujące z USA. W swojej działalności stosują także przemoc, podkładanie ładunków wybuchowych (używają bomb domowego użytku, wysyłają bomby w listach do konkretnych osób czy instytucji). Posiadają skromne środki finansowe, oparte głównie na finansowaniu z tzw. składek lub innych dotacji. SQUOT ideologia podobna do Lewaków, wywodzą się ze środowiska lewicowego, nie posiadają ścisłej struktury (struktura pozioma). Swoją działalność ograniczają do udziału w różnego rodzaju manifestacjach, gdzie wspólnie z anarchistami tworzą coś co nazywane jest Czarnym Blokiem. Nazwa ta wzięła się z ubioru jaki posiadają uczestnicy manifestacji, którzy ubrani są w bluzy z kapturem koloru czarnego. ANARCHISTÓW nowy odłam anarchistów insurekcyjnych wywodzących się z terytorium Włoch. Ich działalność cechuje pewnego rodzaju nowoczesność. W swym działaniu niejednokrotnie posuwają się do stosowania przemocy np. przesyłają pocztą bomby. Prowadzą różnego rodzaju kampanie np. na rzecz uwolnienia osób zatrzymanych przez Policję. Ostatnio także działają na polu ochrony środowiska - wysuwają różnego rodzaju żądania. PRAWICOWYCH EKSTREMISTÓW (podział na 3 grupy): o HAMMERSKIN i WOLFFERN działające nielegalnie bez ograniczeń; 24

25 o BLOOD & HONOR- organizacja legalna, zarejestrowana w rejestrze organizacji i stowarzyszeń. o Poglądy prawicowe są skrajnie nacjonalistyczne i ksenofobiczne. Wyższość białej rasy nad pozostałymi itp. Organizują spotkania głównie podczas imprez masowych szczególnie sportowych gdzie dążą do zakłóceń porządku i konfrontacji z siłami porządkowymi. Organizują również koncerty muzyczne których terminy i miejsca są podawane w ostatniej chwili w celu uniknięcia ataków ze strony grup lewicowych. Po zajęciach był czas na zwiedzanie- pobyt w Toledo 4.6. System szkolenia Policji hiszpańskiej W Spanish National Police odpowiedzialny za system szkolenia jest Wydział ds. Formacji. Proces szkoleniowy dla kandydatów wstępujących do służby w Policji różni się w zależności od posiadanego przez nich wykształcenia. Osoby z wykształceniem średnim rozpoczynają od 9-miesięcznego teoretycznego kursu podstawowego, a następnie kierowane są na 3 miesięczną praktykę w jednostce Policji. Natomiast osoby z wykształceniem licencjackim są kierowane na 2- letnie studia w akademii i 3-miesięczną praktykę po której są przyjmowani do służby na odpowiednio wyższy stopień służbowy. 25

26 Aby awansować na wyższy stopień służbowy w korpusie szeregowych i podoficerów należy złożyć odpowiednie dokumenty aplikacyjne i pozytywnie przejść procedurę ewaluacyjną. Posterunkowy może aplikować na wyższy stopień po 2 latach pracy. Natomiast w korpusie inspektorów wyższy stopień służbowy można uzyskać z urzędu po 10 latach lub po 5 jeśli osoba awansowała na wyższe stanowisko. Najwyższe stopnie policyjne uzyskuje się tylko poprzez konkurs. Oprócz szkoleń podstawowych Wydział ds. Formacji zajmuje sie tworzeniem i przeprowadzaniem szkoleń specjalistycznych dotyczących różnych dziedzin pracy policyjnej na wielu poziomach zaawansowania. Szkolenia te odbywają się m.in. w Centrum szkoleniowym Spanish National Police, w którym odbyły się zajęcia dla policjantów dolnośląskich. Kursy odbywają się według określonego harmonogramu. W ośrodku szkoleni są zarówno funkcjonariusze hiszpańscy, jak i członkowie organów ścigania z zagranicy. Centrum posiada również ofertę szkoleniową dla instytucji zewnętrznych- innych służb bezpieczeństwa a także studentów uczelni cywilnych. Kursy specjalistyczne dla funkcjonariuszy składają się w większości z zajęć praktycznych. W bogatej ofercie znajdują się m.in. nw. szkolenia: - szkolenie dla pirotechników - kurs saperski rozbrajania ładunków z czasów wojny domowej - terroryzm międzynarodowy i wewnętrzny - finansowanie terroryzmu ( pranie pieniędzy) - profile sprawców- Modus Operandi - fałszerstwa - przetwarzanie danych i wykorzystanie ich w służbie - czynności dochodzeniowo śledcze - podsłuchy w systemach telekomunikacyjnych - kursy dla policjantów pracujących pod przykryciem Policjanci są szkoleni również na uczelniach cywilnych np. Uniwersytet w Madrycie prowadzi zajęcia z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego. 26

27 Pierwsza stolica Hiszpanii- Toledo 4.7. Misja społeczeństwa informacyjnego Policja hiszpańska ma świadomość, że zagrożenie przestępczością terrorystyczną jest dla obywateli Hiszpanii, ale także każdego innego kraju bardzo duże, a różnego rodzaju organizacje terrorystyczne są bardzo dobrze zorganizowane i posiadają liczne często bardzo duże źródła finansowania, co jeszcze bardziej utrudnia ich wykrycie. Członkowie tych organizacji w imię swoich przekonań gotowi są poświęcić największe dobro, swoje życie, co czyni ich nieobliczalnymi. Dlatego też jako podstawowy cel czy też hasło przyjęto określenie misji społeczeństwa komunikacyjnego, którego głównym celem stało się poszukiwanie i wykrywanie wszelkich sygnałów o możliwości wystąpienia zagrożeń o charakterze terrorystycznym. Tym samym Policja stała się bardziej otwarta na swoich obywateli, a jej działania ściśle określone w odpowiednich aktach prawnych stały się bardziej jawne i zrozumiałe dla ogółu. Działania takie miały na celu zwiększenie świadomości społecznej, a tym samym większej odpowiedzialności obywateli za los swój oraz swoich bliskich. Konsekwencją tego jest większa czujność oraz świadomość w zakresie reagowania na nietypowe zachowania innych, pozostawione w nietypowych miejscach pojazdy lub pakunki oraz inne rzeczy, które mogą być kojarzone z aktami o charakterze terrorystycznym. 27

28 Wdrożenie misji społeczeństwa informacyjnego zapewniło większy spływ informacji dla odpowiednich służb, a tym samym przyczyniło się do zwiększenia poczucia bezpieczeństwa. Wyjście naprzeciw obywatelom przyczyniło się także do zwiększenia zaufania względem organów ścigania, a tym samym do lepszej współpracy w walce z nowymi zagrożeniami jakim niewątpliwie jest terroryzm międzynarodowy. Prowadzący wykłady wielokrotnie podkreślali, że przy tego rodzaju przestępczości ważna jest każda nawet z pozoru błaha informacja, dlatego tak ważną rolę w całości działania organów ścigania mają obywatele, którzy na bieżąco są uświadamiani o mogącym grozić im niebezpieczeństwie, a w zamian przekazują odpowiednim służbom informację zwrotną. 5. Metody i sposoby postępowania społeczeństwa w przypadku zamachu terrorystycznego Bez wątpienia terroryzm jest jednym z największych i coraz bardziej popularnych zagrożeń we współczesnym świecie. Mając na uwadze obecne zagrożenie atakami terrorystycznymi związane z szeroką działalnością międzynarodowych ugrupowań terrorystycznych niezbędne stało się wypracowanie szeregu algorytmów postępowania obywateli RP w sytuacjach możliwości wystąpienia zagrożenia zamachami terrorystycznymi, a w szczególności postępowania w pewnych określonych sytuacjach. Każdy z nas musi sobie zdawać sprawę z powagi sytuacji i z tego, że podstawą każdego działania jest informacja. Pamiętajmy, aby w każdej, nawet z pozoru błahej sytuacji zgłaszać zaobserwowane nieprawidłowości i zdarzenia właściwym służbom, które po powzięciu informacji zobowiązane są do podjęcia stosownych działań sprawdzających, a następnie neutralizujących ewentualne zagrożenie Symptomy wystąpienia zagrożenia terrorystycznego Podstawową cechą terroryzmu jest to, że nie ma wyraźnych znaków ostrzegawczych o możliwości wystąpienia zamachu lub są one trudno dostrzegalne. Dlatego zwracaj uwagę na to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu, np. podczas zakupów, w podróży, podczas uczestnictwa w imprezach masowych, uroczystościach religijnych i innych miejscach publicznych, gdzie przebywa duża liczba ludzi. 28

29 Zainteresowania i uwagi wymagają rzucające się w oczy nietypowe zachowania osób; pozostawione bez opieki przedmioty typu: teczki, paczki, pakunki itp.; osoby ubrane nietypowo do występującej pory roku; samochody, a w szczególności furgonetki pozostawione w nietypowych miejscach tj. w pobliżu kościołów, synagog, meczetów lub miejsc organizowania imprez masowych, zawodów sportowych i zgromadzeń. Należy jednak pamiętać, że terrorysta nie zawsze musi wyróżniać się z tłumu szczególnym wyglądem. Zatem, jeśli widzisz osoby, rzeczy, lub przedmioty, które budzą twoje uzasadnione podejrzenie, że mogą stwarzać realne zagrożenie dla ciebie samego oraz innych osób, lub które pojawiły się nagle, a wcześniej ich w tym miejscu nigdy nie było, informuj służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo: 997 Policja, 998 Straż Pożarna, 999 Pogotowie Ratunkowe, 987 Wojewódzkie Centra Zarządzania Kryzysowego, 112 Policja - dla użytkowników telefonów komórkowych, infolinia Policji (połączenie bezpłatne). NIE ZASTANAWIAJ SIĘ! W takich przypadkach jednym z najważniejszych czynników jest czas Postępowanie przed atakiem terrorystycznym Możesz przygotować się na wypadek powstania tego typu zagrożenia w miejscach użyteczności publicznej: pomyśl, którędy w pośpiechu można się ewakuować z budynku, metra, sklepu lub innych zatłoczonych miejsc. Zapamiętaj, gdzie znajdują się klatki schodowe 29

30 i wyjścia ewakuacyjne, a przede wszystkim tzw. drogi ewakuacyjne. zwróć uwagę na ciężkie lub łatwo tłukące się przedmioty, które mogą być przesunięte, zrzucone lub zniszczone podczas wybuchu. Zapamiętaj elementy z najbliższego otoczenia. należy być czujnym i świadomym tego, co dzieje się w najbliższym otoczeniu, bo ataki terrorystyczne są nagłe i niespodziewane; należy podejmować środki ostrożności w czasie wykonywania jakichkolwiek czynności, zwracając uwagę na podejrzane i niezwykłe zachowanie się osób znajdujących się w naszym otoczeniu, czy też na przedmioty pozostawione bez nadzoru; nie przyjmować od nieznajomych bagaży, jeżeli jednak zajedzie taka konieczność to należy je przeglądnąć w celu sprawdzenia czy nie ma w nich podejrzanych rzeczy; nie pozostawiać swoich rzeczy (płaszczy, toreb, parasoli itp.) w miejscach ogólnodostępnych bez nadzoru; zwracać uwagę na powtarzającą się obecność dziwnych pojazdów parkujących w nietypowych miejscach, czy też osoby, które majstrują przy instalacjach elektrycznych, gazowych, wodociągowych, kanalizacyjnych; w przypadku wyczucia dziwnych ulatniających zapachów zainteresuj nimi osoby odpowiedzialne, np. ochronę obiektu, kierownika, a w razie potrzeby służby ratownicze; będąc w budynku należy zwracać uwagę na wyjścia awaryjne i schody przeciwpożarowe, może to nam być pomocne do ewentualnej szybkiej ewakuacji; 5.3. Postępowanie w przypadku zlokalizowania podejrzanego bagażu Zagrożenie dla nas wszystkich może stanowić też tzw. przesyłka niewiadomego pochodzenia (brak nadawcy, brak adresata nadawcy, przesyłka pochodzi od nadawcy lub miejsca, z którego nie spodziewamy się żadnej informacji). W takim przypadku należy: Jeżeli przesyłka jest zamknięta: pod żadnym pozorem nie otwieraj tej przesyłki, w miarę możliwości pakunku nie przemieszczaj, pozostaw go na miejscu 30

31 jeśli jest to możliwe umieść ją w pojemniku izolującym np. (gruby plastikowy worek), który należy szczelnie zamknąć, następnie worek ten wraz z podejrzanym pakunkiem umieścić w kolejnym, drugim plastikowym worku, który należy jak najszczelniej zamknąć i zakleić go np. taśmą, jak najszybciej jeśli jest to możliwe powiadom właściwe służby (Policję, Straż Pożarną, Sanepid itp.), Kiedy paczka jest otwarta: nie naruszaj jej zawartości: nie rozsypuj, nie przenoś, nie dotykaj, w żadnym wypadku nie ruszaj go, nie wpadaj w panikę, a miejsce ujawnienia rzeczy w miarę możliwości oznacz lub ogrodź, aby osoby niepowołane jej nie ruszały, jak najszybciej oddal się z miejsca zagrożonego ewentualnym wybuchem, informując jednocześnie o zagrożeniu jak największe grono osób, przebywające w strefie zagrożonej, bezzwłocznie, o ile jest to tylko możliwe powiadom właściwe służby i stosuj się do ich wskazówek. zabezpiecz ewentualną drogę ewakuacji i osoby, które mogą pozostać nieświadome o grożącym im niebezpieczeństwie, w sytuacjach nagłego, bezpośredniego zagrożenia niezwłocznie opuść miejsce zagrożone i jeśli jest to możliwe zabierz ze sobą należące do ciebie przedmioty (działanie to ułatwi wykonywanie zadań Policji, która będzie przeszukiwać teren), po neutralizacji zagrożenia przez odpowiednie służby wszelkie informacje na temat zaistniałego zdarzenia przekaż Policji. ZAPAMIĘTAJ! Wybuch jest sytuacją nagłą i nieodwracalną. Jeśli widzisz bombę, to oznacza, że jesteś w polu jej rażenia. 31