IBM PC. Organizacja sprzętu
|
|
- Patryk Sowa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 IBM PC Mikrokomputer IBM PC dostępny jest w dwóch wersjach: IBM PC/XT oraz IBM PC/AT. Oryginalne produkty IBM praktycznie nie występują na naszym rynku. Dostępne są za to różnego pochodzenia wersje z nimi kompatybilne stanowiące ich funkcjonalne kopie rozprowadzane zwykle pod nazwą IBM PC. Niektóre renomowane firmy produkują komputery funkcjonalnie zgodne z IBM PC pod własną nazwą, opatrując ją zwykle w rozszerzenie XT lub AT. Dla komputerów kompatybilnych z IBM przyjęła się nazwa "klony IBM". Polskim klonem jest Elwro 801/AT produkcji wrocławskich zakładów ELWRO. Organizacja sprzętu Podstawowym elementem IBM PC/XT jest mikroprocesor 8088 (z zegarem 4.77 MHz) lub (wersja "turbo" z zegarem 8 MHz), zaś IBM PC/AT mikroprocesor (z zegarem 8, 10, 12, 16 lub 20 MHz). Na rynku dostępne są również wersje AT z mikroprocesorem także o wyższych częstotliwościach zegara. Z punktu widzenia użytkownika wykorzystującego standardowe oprogramowanie różnice między tymi komputerami są niewielkie i sprowadzają się głównie do różnicy szybkości działania. W zestawach IBM PC do wspomagania mikroprocesora głównego może być zainstalowany koprocesor numeryczny 8087 w XT lub w AT. Koprocesor numeryczny jest jednym z najdroższych elementów komputera a jego wykorzystanie poza specjalistycznym oprogramowaniem jest niewielkie. Komputery IBM PC zawierają od 256 KB do 640 KB pamięci RAM i do 64 KB pamięci ROM. Standardowym wyposażeniem komputerów IBM PC jest klawiatura, monitor ekranowy i co najmniej jedna stacja dyskietek 5 1/4". W praktyce zwykle występują dwie stacje dysków: w XT obie przeznaczone do obsługi dyskietek o pojemności 360 KB, zaś w AT jedna (oznaczona A:) dla dyskietek 1.2 MB i 360 KB a druga tylko dla dyskietek 360 KB. Klawiatura zawiera specjalizowany tzw. komputer jednoukładowy (zwykle 8049 lub 8051) i współpracuje z komputerem przez specjalne wejście. Na obudowie komputera zwykle zainstalowany jest dodatkowy klawisz tzw. RESET służący do zerowania komputera bez wyłączania zasilania - klawisz ten w konsekwencji wymusza procedurę tzw. "zimnego startu". Ponadto na obudowie komputera znajduje się przełączany specjalnym kluczem przełącznik odłączający logicznie wejście klawiatury od komputera i lampki sygnalizujące obecność zasilania, ewentualnie pracę dysku twardego i częstotliwość zegara (stan "turbo"). Wewnątrz obudowy bloku głównego komputera znajduję się zasilacz sieciowy (zwykle przełączalny między napięciami zasilania 220V/50Hz i 110V/60Hz), płyta główna (mother board) czyli położony poziomo moduł (pakiet) dwuwarstwowy stanowiący miejsce instalacji podstawowych elementów komputera, dwa mechanizmy dysków elastycznych, kilka tzw. kart rozszerzeń, czyli pakietów z układami przeznaczonymi do obsługi różnorodnych urządzeń zewnętrznych komputera. Wewnątrz obudowy może być zainstalowany jeden lub dwa dyski twarde (typu Winchester). Na płycie głównej mieści się : - mikroprocesor; - miejsce (podstawka) na koprocesor numeryczny; 1
2 - układy zegarowe i układy pomiaru czasu rzeczywistego z własnym podtrzymaniem bateryjnym (AT); - przełączniki konfiguracji, które mogą być odczytywane jako port przez mikroprocesor - w AT zamiast przełączników konfiguracji występuje pamięć konfiguracji (setup) z podtrzymaniem bateryjnym; - dynamiczna pamięć RAM do 640 KB (niektóre wersje AT zawierają nawet 1 MB lecz tylko 640 KB wykorzystywane jest jako podstawowa pamięć RAM); - pamięć EPROM do 64 KB; - układy wspomagające (sterowniki przerwań, układy DMA, magistrali systemowej itp.); - gniazdo do podłączenia klawiatury; - gniazda (expansion slots) do włączenia kart rozszerzeń. Każdy komputer IBM PC dostarczany jest zwykle z kartą rozszerzeń zawierającą jeden ze sterowników monitora. Obecnie najbardziej rozpowszechnione są sterowniki: - CGA czyli sterownik monitora kolorowego (Color Graphics Adapter), ze względu na niewielką zdolność rozdzielczą (ekran 320 na 200 punktów przy 4 kolorach lub 640 na 200 punktów przy 2 kolorach, znak 8 na 8 punktów) rzadko obecnie kupowany; - EGA czyli sterownik monitora kolorowego o podwyższonych możliwościach (Enhanced Graphics Adapter) o rozdzielczości ekranu do 640 na 350 punktów (znak 8 na 14 punktów); - HGC czyli sterownik monitora monochromatycznego zwany "kartą Herkules" (Hercules Graphics Card), najbardziej obecnie rozpowszechniony o rozdzielczości ekranu 720 na 348 punktów i znaku 9 na 14 punktów. Mało prawdopodobne jest spotkanie z kartą MDA (Monochrome Display Adapter) zdolną do sterowania monitorem monochromatycznym tylko w trybie znakowym. Coraz częściej spotyka się różnego rodzaju karty sterowników kolorowych o bardzo dużej rozdzielczości, lecz oprogramowanie standardowe nie jest w stanie współpracować z tymi sterownikami wykorzystując pełne ich możliwości. Za standard można uznać właściwie tylko sterownik PGA lub PGC (Professional Graphics Controller) rzadko spotykany w Polsce. Na karcie sterownika monitora zwykle zainstalowane jest łącze równoległe do drukarki (tzw. port równoległy drukarki). W XT powszechnie wykorzystywana jest wielofunkcyjna karta wejścia/wyjścia (multi I/O card) zawierająca m. in. wyjście równoległe drukarki, sterownik dysków elastycznych i zegar czasu rzeczywistego. W komputerze powinny znajdować się również karty sterowników dysków: w XT zwykle sterownik dysków twardych i sterownik dyskietek występują na oddzielnych kartach, w AT stosuje się zwykle zintegrowaną kartę wielofunkcyjną zdolną do sterowania jednocześnie mechanizmami napędów dyskietek i dysków twardych. W niektórych rozwiązaniach AT sterownik dysków twardych jest zamontowany na płycie głównej. Najbardziej charakterystyczną cechą sprzętu IBM PC jest "otwartość organizacji" - zmiana konfiguracji poza wyjęciem dowolnej karty rozszerzeń lub jej wsunięciem w wolne gniazdo nie wymaga od użytkownika żadnych dodatkowych zabiegów związanych z instalacją, poza (w niektórych przypadkach) przestawieniem przełączników lub uaktualnieniem zawartości pamięci konfiguracji (realizowanym za pomocą odpowiedniego programu). Karta rozszerzeń wnosi ze sobą oprogramowanie podstawowe obsługujące sprzęt zainstalowany na tej karcie. Oprogramowanie to zawarte jest w pamięci EPROM na karcie. Pamięć zawiera jednocześnie fragmenty układów adresacji, rozpoznające tę pamięć pod ściśle określonymi adresami w przestrzeni adresowej pamięci. 2
3 Oprogramowanie podstawowe Warunki nakładane na wykorzystanie 1 MB przestrzeni adresowej IBM PC przez mikroprocesor (8088 lub 80286) to: przeznaczenie obszaru od adresu 0 do 3FFH (pierwszy 1 KB pamięci) na wektory przerwań oraz adresu 0FFFF0H na adres początkowy - na tę wartość ustawiany jest licznik rozkazów po wyzerowaniu procesora (CS=0FFFFH, IP=0 po sygnale RESET, a wiec i po włączeniu zasilania). Dalej blokiem nazywany będzie spójny obszar pamięci o adresie początkowym podzielnym bez reszty przez 64 K, zatem w przestrzeni adresowej 1 MB mieści się 16 bloków o numerach do 0 do 0FH. Umowa dotycząca konstrukcji sprzętu mówi, że pamięć od adresu 0 do 9FFFFH (pierwsze 640 KB, bloki od 0 do 9) powinna być pamięcią RAM (dynamiczną), zaś pamięć od adresu 0F0000H do 0FFFFFH (ostatnie 64 KB pamięci, blok F) powinna być pamięcią ROM - zwykle EPROM. W tym ostatnim obszarze w IBM PC mieści się tzw. BIOS (Basic Input/Output System). Jest to stałe oprogramowanie, zdolne do realizacji procedur startu, podprogramów obsługi przerwań sprzętowych generowanych przez sprzęt w standardowej konfiguracji oraz podprogramów obsługi pewnych przerwań programowych. W pamięci ROM mieścić się może również interpreter języka BASIC. W obszarze pamięci od 0A0000H do 0EFFFFH (bloki od A do E) mogą mieścić się fragmenty pamięci fizycznie zainstalowane jako elementy pamiętające na kartach rozszerzeń lub kasetach ROM (cartridges). W obszarze tym przyjęto następujące ustalenia: - bloki D i E przeznaczone są na kasety ROM lecz pod adresem 0D0000H może odnajdywać się moduł komunikacji głosowej o ile karta rozszerzeń syntetyzatora głosu występuje w konfiguracji; - w bloku C obszar od adresu 0C8000H przeznaczony jest na pamięć sterownika dysku twardego (występują jednak karty sterowników dysków twardych wykorzystujące pamięć od adresu 0C0000H); obszar od 0C6000H wykorzystywany jest przez sterownik monitora PGA (Professional Graphics Adapter); - w bloku B sterownik monitora CGA (Color Graphics Adapter), podobnie jak sterownik EGA (Enhanced Graphics Adapter), wykorzystuje obszar od 0B8000H, zaś sterownik HGC (Hercules Graphics Card) obszar od 0B0000H; - blok A wykorzystywany jest jako rozszerzenie pamięci przez sterownik EGA. Procedura startu po włączeniu zasilania (tzw. "zimny start") jest realizowana przez BIOS po włączeniu zasilania komputera lub po wciśnięciu klawisza zerowania (RESET) i składa się następujących działań: - POST: test po włączeniu zasilania (Power-On-Self Test), w którym inicjowane są wszystkie podzespoły zainstalowane na płycie głównej i przeprowadzane jest sprawdzenie poprawności ich pracy - łatwo zauważalny jest test pamięci RAM i jej rozszerzenia powyżej 1 MB (występuje tylko w AT); słowo pamięci o adresie bezwzględnym 00472H (Reset Flag) po włączeniu zasilania ma wartość nieokreśloną i zwykle różną od 1234H (wartość 1234H w słowie 00472H powoduje pominięcie przez POST testu pamięci w procedurze tzw. "gorącego restartu"); - ustawienie wektorów przerwań BIOS'u, pozostałe wektory ustawiane na "puste" podprogramy obsługi (składające się tylko z IRET); - ustalenie konfiguracji; - dołączenie oprogramowania z kart rozszerzeń: obszar pamięci przewidziany na rozszerzenia (od 0A0000H) jest sprawdzany co 256 B, czy nie zawiera 3
4 odpowiedniego nagłówka, rozpoczynającego się od słowa 55AAH - jeśli tak, to następuje wywołanie podprogramu inicjującego mieszczącego się pod adresem zapisanym w tym nagłówku; podprogram inicjujący kartę rozszerzeń powoduje inicjalizację podzespołów karty, sprawdzenie ich sprawności i ustawienie odpowiednich wektorów przerwań; - próba odczytania z mechanizmu dyskowego A: rekordu ze ścieżki zerowej (boot record), zawierającego prosty program ładujący; w razie powodzenia sterowanie jest przekazywane do tego programu; - w razie niepowodzenia próby odczytu z dysku A: dokonywana jest identyczna próba odczytu z dysku C: - w razie niepowodzenia próby odczytu z dysku C: następuje próba uruchomienia interpretera języka BASIC z pamięci RAM; - w razie niepowodzenia uruchomienia interpretera BASIC'a (niewiele IBM'ów jest wyposażanych w ten program w pamięci stałej) następuje wypisanie komunikatu (na monitorze) z żądaniem włożenia do mechanizmu A: dyskietki systemowej a następnie oczekiwanie na spełnienie tego żądania. Rekord z prostym programem ładującym znajduje się na każdym dysku twardym lub dyskietce na zerowej ścieżce, umieszczony tam w trakcie formatowania. Dalej omawiany będzie przypadek ładowania systemu operacyjnego DOS (firmy Microsoft), należy jednak pamiętać, że w przypadku innego oprogramowania - szczególnie gier - dalsza procedura może być zupełnie inna. W przypadku gdy ładowanie programu ładującego ze ścieżki zerowej dysku zakończy się powodzeniem, program ten podejmuje pracę i poszukuje na dysku dwóch zbiorów: IBMBIO.COM i IBMDOS.COM. Jeśli te zbiory nie występują (dyskietka jest sformatowana bez systemu operacyjnego) na monitor wysyłany jest odpowiedni komunikat i program zatrzymuje się w oczekiwaniu na zmianę dyskietki. Po znalezieniu poszukiwanych zbiorów do pamięci ładowany jest zbiór IBMBIO.COM i uruchamiany. Program ten zawiera część inicjującą, oraz fragmenty oprogramowania stanowiące uzupełnienie BIOS'u. Fragmenty te włączane są do oprogramowania przez zmianę wektorów przerwań. Po zakończeniu działania IBMBIO, do pamięci ładowany jest zbiór IBMDOS.COM i uruchamiany. Program ten stanowi właściwy Dyskowy System Operacyjny DOS (Disk Operating System). Jego część inicjująca rozmieszcza w pamięci część roboczą i zmienia odpowiednie wektory przerwań, organizuje pamięć m. in. odczytując z dysku i uwzględniając zawartość tzw. zbioru konfiguracji CONFIG.SYS. Zawartość tego zbioru może ustalać m. in. liczbę buforów DOS'u a także jakie dodatkowe elementy oprogramowania (tzw. driver'y związane z urządzeniami zewnętrznymi) powinny być "doładowane" z dysku. Elementy te są ładowane i rozmieszczane w pamięci. W pamięci umieszczany jest też stała (rezydentna) część interpretera komend, przejmująca działanie po osadzeniu DOS'u w pamięci. Stała część interpretera komend jest zdolna do sprawdzenia poprawności komend i wykonania komend wewnętrznych DOS'u. Wszystkie dotychczas wymienione ładowalne elementy oprogramowania zajmują obszar na początku pamięci. Ich górna granica ("górna granica DOS'u") wyznacza jednocześnie początek obszaru programów wymiennych TPA (Transient Program Area), czyli obszaru, do którego mogą być ładowane programy realizujące komendy zewnętrzne i programy użytkownika. Do tego obszaru ładowana jest m. in. w razie potrzeby wymienna część interpretera komend. Procedura startu kończy się automatycznym powołaniem interpretera komend dla wykonania działań jak dla komendy AUTOEXEC.BAT. Jeśli taki zbiór nie istnieje, procedura startu kończy się bez jego wykonania; jeśli istnieje - wykonywany jest zgodnie z zasadami wykonania makrokomend (batch files) DOS'u. Procedura startu po naciśnięciu kombinacji klawiszy Alt-Ctrl-Del, tzw. "gorący restart" różni się od zimnego startu tym, że przed wywołaniem normalnej procedury "zimnego startu" w 4
5 słowie o adresie 0:472H (Restart Flag w danych BIOS'u) ustawiana jest wartość 1234H, przy której POST pomija czasochłonny test pamięci. 10FFEF High Menory Area mikroprocesory od FFFFF BIOS: POST, inicjowanie pracy, obsługi przerwań, interpreter ROM F0000 języka BASIC ( ) EFFFF E0000 Karty rozszerzeń, Upper Memory Blocks DFFFF D0000 Karty rozszerzeń, UMB C8000 Karty rozszerzeń, UMB, Dysk twardy ( ) C0000 ROM-BIOS karty graficznej B8000 Pamięć obrazu w trybach tekstowych kolorowych B0000 Pamięć obrazu w trybach tekstowych monochromatycznych AFFFF A0000 Pamięć obrazu w trybach graficznych 9FFFF Transient Program Area programy użytkownika DOS, rezydentna część interpretera komend Uzupełnienia BIOSu, sterowniki, bufory Dane DOSu 004FF Dane BIOSu 003FF Wektory przerwań Po załadowaniu DOS'u poszczególne elementy oprogramowania rozmieszczone są w pamięci tak, jak to pokazano na rysunku. Wartą uwagi jest technika łączenia kolejnych, wyższych warstw oprogramowania z warstwami niższymi - obowiązuje reguła, że kolejne warstwy powinny w jak największym stopniu korzystać z przerwań warstwy niższej (w "przeciwną stronę" jest to niedozwolone), a ponadto dopuszczalne jest "poprawianie" warstwy niższej przez dostarczanie własnych podprogramów obsługi przerwań i zmianę wektorów przerwań tak, aby wskazywały na te podprogramy. Programy użytkownika mogą posługiwać się urządzeniami zewnętrznymi trzema różnymi sposobami: - przez bezpośrednie dostępy do rejestrów sterujących i danych sterowników urządzeń; - przez wywoływanie podprogramów obsług przerwań BIOS (usług BIOS'u), zdolnych do wykonywania podstawowych operacji wejścia/wyjścia; - przez wywoływanie podprogramów obsług przerwań DOS'u (usług DOS'u), zdolnych do wykonywania zarówno podstawowych, jak i bardziej złożonych operacji wejścia/wyjścia. Zaleca się użytkownikowi korzystanie z usług możliwie najwyższego poziomu, tzn. DOS'u - wyjątkiem jest współpraca z monitorem, gdzie głównie wykorzystuje się przerwania BIOS'u, a w wielu przypadkach jedynym skutecznym rozwiązaniem jest praca na pamięci ekranu. 5
6 Interesujące jest wykorzystanie wektorów przerwań w IBM PC po załadowaniu DOS'u. Przerwania można podzielić na: 1. Mikroprocesorowe o numerach 0 i 1; do przerwań mikroprocesorowych zaliczyć można też przerwania o numerach 3 i 4. Przez przerwania mikroprocesorowe rozumie się takie przerwania, których cechy szczególne zależą głównie od mikroprocesora. 2. Sprzętowe (zewnętrzne) o numerach 2, 8, 9, (0BH-0FH). Przerwania sprzętowe wynikają z organizacji IBM PC i nie można ich zmienić. Przerwania te obsługiwane są przez BIOS lub podprogramy zawarte na kartach rozszerzeń. 3. BIOS'u o numerach 5, (10H-1AH) i 72 (48H), oprócz 24 (18H). 4. Tzw. adresowe BIOS'u o numerach 27, 28 i 29 (1BH, 1DH i 1EH). W rzeczywistości są to adresy danych (FAR) specjalnych BIOS'u - pewnych tablic pomocniczych. Nie są to adresy podprogramów obsługi. 5. Główne DOS'u o numerach 32, 33, (20H, 21H, 25H-27H). Szczególnie ważne są przerwania: - 33 (21H): tzw. przerwanie osłonowe lub usługowe - stanowi żądanie wykonania przez DOS jednej z funkcji usługowych o numerze zadanym w rejestrze AH; - 32 (20H): żądanie normalnego zakończenia pracy programu użytkowego; - 39 (27H): żądanie zakończenia pracy programu użytkowego z pozostaniem w miejscu (z przesunięciem początku TPA wg zawartości rejestru DX). 6. Tzw. adresowe DOS'u o numerach 34, 35 i 36 (22H, 23H i 24H). Można powiedzieć, że o ile pozostałe przerwania programowe wywoływane są przez program użytkownika, a obsługiwane przez oprogramowanie systemowe (BIOS lub DOS), to dla omawianych przerwań rzecz się ma dokładnie odwrotnie: przerwania te wywoływana są przez DOS, a mogą być obsługiwane przez program użytkownika, jeśli ustawi on odpowiednio wektory przerwań. Przerwania są wywoływane: - 35 (23H): po naciśnięciu kombinacji klawiszy Ctrl-Break (^C); jeśli użytkownik ustawi ten wektor, to zostanie on odtworzony po zakończeniu pracy programu; - 36 (24H): po wystąpieniu błędu krytycznego - tzn. takiego, po którym normalne kontynuowanie programu nie jest możliwe; jeśli użytkownik ustawi ten wektor, to zostanie on odtworzony po zakończeniu pracy programu; - 34 (22H): jeśli w programie wystąpi przerwanie 32 (20H - normalne zakończenie programu), lub 39 (27H - zakończenie z pozostaniem w miejscu) sterowanie zostanie przekazane pod adres międzysegmentowy określony tym wektorem, lecz nie będzie to wejście do procedury obsługi przerwania tylko normalny skok; omawiane "przerwanie" adresowe wykorzystywane jest przez tzw. nakładki na DOS (np. Norton Commander), tzn. programy powołujące do pracy inne programy pod swoją kontrolą; jeśli użytkownik zmieni ten wektor, to musi go odtworzyć przed zakończeniem pracy programu. 7. Zarezerwowane (na potrzeby wewnętrzne DOS'u) o numerach (28H-5FH). 8. Użytkownika (do dowolnego wykorzystania w programach użytkowych) o numerach (60H-67H). 9. Niewykorzystywane o numerach (68H-7FH) i (0F1H-0FFH). 6
7 10. Interpretera języka BASIC o numerach 24 i (18H i 80H-0F0H). Należy zwrócić uwagę, że chociaż BIOS oferuje liczne usługi, zaleca się wykorzystywanie usług DOS'u - dla każdej nieomal usługi BIOS'u istnieje odpowiadająca jej funkcjonalnie usługa DOS'u. Ograniczenia możliwości funkcji DOS'u występują tylko dla usług związanych z monitorem ekranowym. Programy użytkowe Programy użytkowe mogą być przechowywane w zbiorach dyskowych o rozszerzeniach.com lub.exe i być ładowane do pamięci przez DOS w celu wykonania. Tzw. komendy zewnętrzne DOS'u są programami użytkowymi dostarczanymi przez Microsoft razem z właściwym systemem operacyjnym. Program użytkowy jest ładowany do pamięci przez DOS, a następnie wykonywany (co polega na przekazaniu sterowania do tego programu) po przyjęciu do wykonania komendy (z konsoli lub zbioru o rozszerzeniu.bat), na początku której występuje nazwa programu. Przed ładowaniem do pamięci programu użytkowego DOS tworzy na początku wolnego obszaru (TPA) 256-ciobajtowy obszar (jego adres początkowy podzielny jest bez reszty przez 16) zwany przedrostkiem segmentu programu PSP (Program Segment Prefix) zawierający informacje organizacyjne dotyczące programu. Programy typu.com i typu.exe ładowane są w różny sposób. Programy typu.com powinny zawierać się w obszarze nieco mniejszym niż 64 KB pamięci, a ich miejscem startu powinien być pierwszy rozkaz segmentu kodu. Zawartość zbioru dyskowego programu jest kopiowana bez analizy zawartości w obszar pamięci rozpoczynający się bezpośrednio za PSP, a wszystkie rejestry segmentowe ustawiane na tą samą wartość: część SEG adresu początkowego PSP. Rejestr IP ustawiany jest na wartość 100H (256), czyli wskazuje na pierwszy bajt za PSP. Programy typu.exe są ograniczone co do rozmiaru tylko pojemnością dostępnej w czasie ładowania pamięci (TPA). Zbiór dyskowy takiego programu zawiera nie tylko informację przewidzianą do załadowania do pamięci, ale także informacje opisujące m. in. budowę programu, żądane zawartości rejestrów segmentowych i miejsce startu. Segment kodu programu umieszczany jest bezpośrednio za PSP, zatem rejestr CS zawiera część SEG adresu pierwszego bajtu po PSP. Z programu typu.exe nie jest bezpośrednio dostępna (bez zmiany zawartości rejestrów segmentowych) zawartość PSP. Przedrostek segmentu programu zawiera wiele użytecznych informacji, w szczególności: - pod adresem 128 (80H) w PSP znajduje się jeden bajt określający długość parametrów w wierszu komendy, za pomocą której wywołano program do pracy (liczba znaków od separatora po nazwie programu poczynając); - od adresu 129 (81H) w PSP rozpoczyna się pole parametrów programu - końcowa część wiersza komendy, za pomocą której wywołano program do pracy; zawiera znaki od separatora (zwykle spacja lub znak /) po nazwie programu do końca wiersza; długość pola znajduje się pod adresem 128 PSP; uwaga: odczyt z dysku może zniszczyć ten obszar; - pod adresem 44 (2CH) znajduje się część SEG adresu początku pola opisu łańcuchów otoczenia (ustawiane są one komendą SET w DOS'ie), część OFFSET tego adresu jest równa 0; każdy łańcuch jest ciągiem ASCIIZ, tzn. ciągiem znaków ASCII zakończonych bajtem o wartości 0; sygnałem końca pola 7
8 opisów łańcuchów otoczenia jest bajt o wartości 0 w miejscu, gdzie oczekiwany jest początek kolejnego łańcucha; - pod adresem 2 w PSP znajduje się słowo zawierające część SEG adresu górnej granicy pamięci DOS'u; zwykle dostępna pamięć kończy się z końcem pamięci RAM obejmującej 640 KB, lecz może być ograniczona w instalacjach o mniejszej pamięci, lub w wyniku zajęcia końcowej części pamięci RAM, np. przez dysk wirtualny. Podstawy obsługi klawiatury w IBM PC Klawiatura w IBM PC obsługiwana jest przez BIOS. Mikroprocesor 8049 lub 8051 wbudowany w klawiaturę przesyła do karty głównej informację o wciśnięciu, zwolnieniu i przekroczeniu kolejnego interwału przytrzymywania każdego klawisza. Nadchodzenie tych informacji sygnalizowane jest przerwaniami o numerze 9 (sprzętowe klawiatury). Rejestry wejścia klawiatury mieszczą się w przestrzeni wejścia/wyjścia od adresu 0060H poczynając. Nie wydaje się rozsądne przejmowanie obsługi tego przerwania, chociażby z tego powodu, że protokoły komunikacji klawiatur XT i AT są różne i mocno skomplikowane. Na potrzeby DOS'u i programów użytkowych BIOS udostępnia przerwanie o numerze 22 (16H), a w jego ramach trzy podstawowe funkcje: gdy AH=0 po wywołaniu rozkazem INT 22 podprogram obsługi udostępnia kolejny znak oczekujący w buforze klawiatury lub, gdy bufor jest pusty, oczekuje na przyciśnięcie klawisza generującego znak i po jego nadejściu umieszcza kod podstawowy (ASCII) znaku w AL, zaś kod pomocniczy w AH; gdy AH=1 po wywołaniu rozkazem INT 22 podprogram obsługi sprawdza, czy w buforze klawiatury oczekuje znak : jeśli znak oczekuje, jego kod podstawowy umieszczany jest w AL, zaś pomocniczy w AH, ustawiany jest wskaźnik ZF=0; jeśli brak znaku, następuje tylko ustawienie wskaźnika ZF=1; nie występuje oczekiwanie na naciśnięcie klawisza; gdy AH=2 po wywołaniu rozkazem INT 22 podprogram obsługi umieszcza w rejestrze AL stan bajtu klawiszy specjalnych "shift", w którym poszczególne bity są interpretowane jako: 7 stan Insert (związany z klawiszem Ins) 6 stan CapsLock 5 stan NumLock 4 stan ScrollLock 3 Alt 2 Ctrl 1 lewy klawisz Shift 0 prawy klawisz Shift bity 3..0 odpowiadają bieżącemu stanowi (wciśnięty - 1, zwolniony - 0) odpowiednich klawiszy, zaś bity 4..7 zachowują się jak przerzutniki: każde naciśnięcie odpowiedniego klawisza powoduje zmianę stanu bitu na przeciwny. Nowe wersje BIOS'u (z datą generacji po 11/15/85) dla AT udostępniają dodatkowo funkcje 16, 17 i 18 (10H, 11H i 12H) przeznaczone głównie do obsługi klawiatur 102-znakowych. Wymienione tu funkcje przerwania 22 (16H) nie dają odbicia znaku na ekran - tzw. echa. Spośród usług DOS'u związanych z klawiaturą, jedną z najbardziej przydatnych jest funkcja 10 (0AH) - tzw. wejście buforowe z klawiatury. Jego podstawową zaletą jest udostępnianie podstawowych własności edycyjnych (Delete, Backspace i Escape) obsługiwanych przez DOS. Przed wykonaniem rozkazu INT 33 należy ustawić w AH wartość 10 (0AH), zaś w DS:DX powinien znajdować się adres (FAR) pola buforowego, 8
9 którego pierwszy bajt (o adresie względnym 0, względem początku pola) powinien być ustawiony i zawierać długość bufora w bajtach. Wykonanie usługi polega na tym, że DOS kompletuje ciąg znaków na podstawie naciskanych klawiszy, aż do klawisza Enter lub osiągnięcia końca bufora. Ciąg ten umieszcza w polu buforowym od bajtu o adresie względnym 2 (trzeciego) poczynając, zaś w bajcie o adresie 1 (drugim) umieszcza długość ciągu, obejmującą też ostatni znak o kodzie 13 (0DH) odpowiadający klawiszowi Enter (o ile wystąpił). Podstawy obsługi ekranu w IBM PC Głównym urządzeniem wyjściowym mikrokomputera IBM PC jest monitor ekranowy sterowany za pomocą karty rozszerzeń (tzw. karta video). Jak już wspomniano wcześniej najbardziej rozpowszechnione obecnie są sterowniki monitorów monochromatycznych typu Hercules i monitorów kolorowych typu EGA. Niezależnie od typu sterownika na karcie rozszerzeń znajduje się pewien obszar pamięci RAM zwany pamięcią video, pamięcią obrazu lub wyświetlaną pamięcią. Jak sama nazwa wskazuje pamięć ta zawiera zakodowany zapis wyświetlanego obrazu. Sterownik zawiera sprzęt (m. in. zwykle układ CRTC 6845 Motoroli) i oprogramowanie zdolne do wykonania dwóch zasadniczych zadań: - wyświetlania na bieżąco obrazu na ekranie monitora na podstawie zdekodowywanej informacji z pewnego obszaru pamięci video; - wspomagania tworzenia opisu obrazu w pamięci video przez dostarczanie programiście pewnych podstawowych usług (np. zapisania w pamięci video informacji odpowiadającej zapisaniu znaku w wybranym miejscu ekranu). Urządzenia zewnętrzne powinny być w zasadzie obsługiwane za pomocą oprogramowania możliwie najwyższego poziomu (tzn. DOS'u) monitor ekranowy stanowi tu wyjątek: DOS nie udostępnia (poza wyprowadzaniem ciągu znaków) praktycznie żadnych usług wspomagających sterowanie monitorem. BIOS udostępnia sporo usług organizacyjnych i wspomagających wykorzystanie znaków, w praktyce jednak nie wspomaga grafiki. W rezultacie dość powszechne jest działanie bezpośrednio na zawartościach komórek pamięci video. Działanie takie wymaga jednak od programisty znajomości organizacji tej pamięci i sposobu kodowania poszczególnych elementów obrazu. Wyróżnia się dwa główne sposoby działania sterownika obrazu: znakowy i graficzny. Istnieje kilka trybów znakowych i graficznych o z góry ustalonych cechach - nie wszystkie są jednak dostępne dla wszystkich sterowników. W trybach znakowych pojedynczym elementem obrazu na ekranie jest znak. Znak jest obszarem prostokątnym, który może znajdować się na ekranie tylko w jednym ze ściśle określonych położeń: cały obraz na ekranie w trybie znakowym składa się z pewnej liczby wierszy i kolumn znakowych. Rozmiar pola znaku (w punktach) zależy od typu sterownika, zaś liczby kolumn i wierszy zależą od wybranego trybu znakowego. Każdy znak w pamięci video kodowany jest w postaci dwóch bajtów: pierwszy (o niższym adresie) zawiera kod znaku (ASCII), zaś drugi bajt (o adresie o 1 większym) zawiera tzw. atrybut, określający barwę lub stopień szarości znaku (tzw. kolor pierwszoplanowy), barwę lub stopień szarości tła i wskaźnik migotania znaku. Migotanie polega na okresowym przełączaniu koloru znaku z koloru pierwszoplanowego do koloru tła i odwrotnie. Bit sterujący migotaniem może być wykorzystywany jako bit sterujący jasnością koloru tła. 9
10 W trybie graficznym pojedynczym elementem obrazu jest punkt (pixel). Każdemu punktowi w pamięci obrazu odpowiada od jednego do kilku bitów kodujących kolor tego punktu. Dla całego ekranu ustalony jest jeden wspólny kolor tła. W trybach graficznych nie występuje migotanie. 10
11 Tablica trybów pracy sterowników obrazu Pamięć Tryb Rodzaj Rozdzielczość Sterowniki Kolory obrazu 00h Tekstowy 40 x 25 Oprócz MDA 16 stopni szarości B h Tekstowy 40 x 25 Oprócz MDA 16 znak/8 tło B h Tekstowy 80 x 25 Oprócz MDA 16 stopni szarości B h Tekstowy 80 x 25 Oprócz MDA 16 znak/8 tło B h Graficzny 320 x 200 Oprócz MDA 4 B h Graficzny 320 x 200 Oprócz MDA 4 stopnie szarości B h Graficzny 640 x 200 Oprócz MDA 2 B h Tekstowy 80 x 25 MDA,EGA,HGC czerń/biel B0000 0Bh Zarezerwowany (wewnętrzny dla EGA) 0Ch Zarezerwowany (wewnętrzny dla EGA) 0Dh Graficzny 320 x 200 EGA 16 A0000 0Eh Graficzny 640 x 200 EGA 16 A0000 0Fh Graficzny 640 x 350 EGA czerń/biel A h Graficzny 640 x 350 EGA 16 A0000 CGA i EGA bit nr: B R G B I R G B Kolor tła Kolor pierwszego planu (znaku) migotanie Intensywność koloru znaku R - składowa czerwona barwy (Red); G - składowa zielona barwy (Green); B - składowa niebieska barwy (Blue). Dla karty Hercules (HGC) dopuszczalne są następujące postaci atrybutu: B000I111 jasny znak na ciemnym tle; B111I000 ciemny znak na jasnym tle (wyświetlanie w kontrze); B000I001 podkreślenie. bit znaki gdy sterownik Wartość I R G B Monochrom. Kolor Czarne Czarne Podkreślone Niebieskie Zielone Cyjan Czerwone Magenta Brązowe Białe Białe 11
12 Szare Jasne Podkr. Jasne Niebieskie Jasne Zielone Jasne Cyjan Jasne Czerwone Jasne Magenta Żółte Jasne Białe Jasne Białe Cyjan - kolor niebieskozielony; Magenta - fioletowy. gdzie: Obowiązują następujące reguły wyznaczania położenia bajtów opisujących znak w pamięci obrazu: AdK = 2*LK*Y + 2*X AdA = 2*LK*Y + 2*X + 1 AdK - adres kodu znaku względem początku strony w pamięci obrazu; AdA - adres atrybutu znaku względem początku strony w pamięci obrazu; LK - liczba kolumn w aktualnym trybie, LK {40,80}; X - numer kolumny pozycji znaku na ekranie, X {0..LK-1}; Y - numer wiersza pozycji znaku na ekranie, Y {0..24}. W trybie graficznym dla karty Harcules obowiązują następujące reguły lokalizacji w pamięci obrazu bitu opisującego punkt obrazu o współrzędnych (x,y): adres bajtu zawierającego bit: adb = 2000H*(y mod 4) + 90H*(y/4) + int(x/8) numer bitu w bajcie o adresie adb: nrb = 7 - (x mod 8) wartość 0 bitu oznacza punkt ciemny, zaś 1 - jasny. Należy jednak pamiętać, że tryb graficzny i zmiany trybów w przypadku sterownika Hercules nie są obsługiwane przez BIOS ani DOS. Dla BIOS'u sterownik ten zawsze jest w trybie 7 (symuluje MDA). Tylko działanie w trybie znakowym pozwala wykorzystywać odpowiednie funkcje BIOS'u. Przełączanie trybów i działania na pikselach w trybie graficznym wymagają sterowania portów wejścia/wyjścia karty Hercules. Pamięć wyświetlana w zależności od typu sterownika, własnej pojemności i aktualnego trybu pracy zwykle jest zdolna do przechowywania więcej niż jednego obrazu, który może być wyświetlany na ekranie. W takich przypadkach w pamięci wyświetlanej wyróżnia się stałe fragmenty (o ustalonych adresach początkowych) nazywane stronami. Można nakazać wyświetlanie dowolnej z tych stron. W niniejszym tekście wzory określające odwzorowanie informacji z pamięci w elementy obrazu zostały podane dla stron o numerze 0. BIOS na potrzeby obsługi obrazu udostępnia przerwanie 16 (10H), zaś w jego ramach 17 funkcji, identyfikowanych zawartością rejestru AH. Dalej opisano wybrane spośród tych funkcji. AH=0 - ustawienie nowego trybu wyświetlania: dane: AL - nowy tryb wyświetlania; wyniki: nie ma; AH=1 - ustawienie rozmiaru kursora: dane: CL (bity 4..0) - numer pierwszej (licząc od góry) linii kursora w polu znaku; CH (bity 4..0) - numer ostatniej (licząc od góry) linii kursora w polu znaku; wyniki: nie ma; 12
13 AH=2 - ustawienie położenia kursora: dane: BH - numer strony; DL - nr kolumny; DH - nr wiersza; wyniki: nie ma; AH=3 - odczytanie położenia i rozmiaru kursora: dane: BH - numer strony; wyniki : DL - nr kolumny, w której znajduje się kursor; DH - nr wiersza, w którym znajduje się kursor; CL (bity 4..0) - numer pierwszej (licząc od góry) linii kursora w polu znaku; CH (BITY 4..0) - numer ostatniej (licząc od góry) linii kursora w polu znaku; AH=4 - ustawienie numeru (przełączenie) strony wyświetlanej: dane: AL - nowy numer strony do wyświetlania; wyniki: nie ma; AH=8 - odczytanie znaku i atrybutu z pozycji wskazywanej przez kursor: dane: BH - numer strony; wyniki: AL - kod znaku; AH - atrybut; AH=9 - zapisanie znaku i atrybutu wielokrotnie na pozycji wskazywanej przez kursor: dane: BH - nr strony; AL - kod znaku; BL - atrybut; CX - liczba powtórzeń znaku; wyniki: nie ma; AH=10 (0AH) - zapisanie znaku wielokrotnie na pozycji wskazywanej przez kursor: dane: BH - nr strony; AL - kod znaku; CX - liczba powtórzeń znaku; wyniki: nie ma; AH=12 (0CH) - zapisanie punktu na ekranie (w trybie graficznym; funkcja niedozwolona dla dane: sterownika Hercules): AL - kolor punktu (piksela); CX - pionowa pozycja punktu (numer wiersza punktów na ekranie); DX - pozioma pozycja punktu (numer kolumny punktów na ekranie); BH - numer strony wyświetlanej; wyniki: nie ma; AH=13 (0DH) - odczytanie punktu z ekranu (w trybie graficznym; funkcja niedozwolona dla dane: sterownika Hercules): CX - pionowa pozycja punktu (numer wiersza punktów na ekranie); DX - pozioma pozycja punktu (numer kolumny punktów na ekranie); BH - numer strony wyświetlanej; wyniki: AL - kolor punktu (piksela); AH=14 (0EH) - zapisanie znaku na ekranie na polucji kursora i przesunięcie kursora (tzw. dane: zapis w trybie TTY): AL - kod znaku do zapisania; BL - kolor tła (gdy tryb graficzny); BH - numer strony; wyniki: nie ma; AH=15 (0FH) - pobranie aktualnego trybu video: dane: nie ma; wyniki: AL - tryb video; AH - liczba kolumn na stronie; BH - numer strony wyświetlanej. Spośród wymienionych tu funkcji przerwania 16 (10H) większość (poza zapisem znaku TTY) może spowodować zmiany rejestrów SP, BP, SI i DI. 13
14 DOS dostarcza jednej funkcji (w ramach tzw. przerwania usługowego o numerze 33 tj. 21H) wyprowadzania łańcucha znaków: AH=9 przy wywołaniu przerwania INT 33 (21H) - wyprowadzenie łańcucha znaków ograniczonego znakiem $ (dolara): dane: DS:DX - adres początku łańcucha znaków; wyniki: nie ma; łańcuch znaków powinien być zakończony znakiem $ (dolara), który nie będzie wysyłany na ekran. Nie ma sposobu wyświetlenia znaku dolara za pomocą tej funkcji. W oprogramowaniu IBM PC istnieją wbudowane mechanizmy pozwalające na komunikowanie się między sobą procesów (programów wymiennych w TPA i rezydujących). Szczególnie ważne są mechanizmy komunikacyjne pozwalające uniknąć osadzania się w pamięci operacyjnej kolejnych kopii tego samego programu rezydentnego. Najprostszym takim mechanizmem jest szesnastobajtowy obszar komunikacyjny tzw. ICA (Intra-Application Communications Area) położony w obszarze pamięci o adresach fizycznych od 004F0H do 004FFH, a zatem na końcu obszaru danych BIOS'u. Obszar ten może służyć jako wspólny dla wielu programów, w szczególności zaś jako międzyprogramowa skrzynka pocztowa. Minusem wykorzystywania tego obszaru w programach rozszerzających DOS, czy tzw. programach ogólnego przeznaczenia, jest fakt, że na ten sam świetny pomysł mogą wpaść także twórcy innych programów, co oczywiście spowoduje wzajemne uszkadzanie zapisanych informacji. Zaletą ICA jest możliwość pozostawiania informacji przez program usuwany z pamięci, dla programu powoływanego później. ICA dostępny jest w każdej wersji DOS'u. Do komunikacji między procesami może zostać użyte również przerwanie komunikacyjne o numerze 2FH. Wektor tego przerwania może zostać przechwycony przez dowolny program, obowiązuje jednak (poza oczywistym obowiązkiem odtwarzania stanu pierwotnego wektora przed usunięciem się programu z pamięci) zasada, że jeśli przerwanie nie jest adresowane do tego programu, to program powinien wykonać skok długi (JMP FAR) pod adres starego wektora przerwania nie zmieniając żadnych rejestrów. W przeciwnym wypadku należy po wykonaniu niezbędnych działań zakończyć obsługę przerwania za pomocą rozkazu IRET. Rejestr AH w trakcie wykonywania przerwania 2FH powinien zawierać numer procesu, do którego przerwanie jest adresowane. Programista może dla swoich programów wybrać numery z przedziału od 80H do 0FFH, poza 0B7H (już wykorzystanym dla komendy APPEND DOS'u). Zakłada się, że rejestr AL zawiera numer funkcji do wykonania przez procedurę obsługi przerwania, przy czym obowiązuje umowa, że AL=0 jest żądaniem ujawnienia obecności - w praktyce zalecana jest odpowiedź ustawieniem wartości równej 0FFH ("program już zainstalowany"). W przypadku "dojścia" wywołania tego programu do DOS'u, podprogram obsługi nie zmienia wartości AL, zatem wartość AL=0 w odpowiedzi oznacza "nie zainstalowany"). Zarezerwowane są jednak wartości AL {0F8H,..,0FFH} (podobnie jak AH {0,..,80H,0B7H}). Następujące komendy DOS'u (rezydentne) wykorzystują opisany tu mechanizm: PRINT z numerem procesu 1, ASSIGN z numerem 2, SHARE z numerem 10H i APPEND z numerem 0B7H. Niestety przerwanie komunikacyjne dotępne jest tylko dla wersji DOS'u 3.1 i późniejszych. Najbardziej wyrafinowanym rozwiązaniem jest zarezerwowanie przez programy niewielkiego obszaru pamięci i umieszczanie w nim przekazywanej informacji. Wymaga 14
15 to badania bloków allokacji pamięci DOS'u przez każdy nowy program korzystający z tego mechanizmu. Badanie to jest sposobem zlokalizowania obszaru komunikacyjnego w pamięci. Pamięć W DOS'ie 3.1 i wyższych wersjach cały obszar pamięci, który pozostaje po załadowaniu do pamięci zbiorów IBMBIO.COM i IBMDOS.COM jest zorganizowany w postaci obszarów o długościach podzielnych przez 16. Każdy z takich obszarów, nazywany blokiem, identyfikowany jest za pomocą części SEG adresu początkowego (część OFFSET jest równa 0). Każdy blok w pamięci poprzedzony jest w przestrzeni adresowej szesnastobajtowym obszarem zwanym blokiem allokacji (przydziału) pamięci. Adres Długość Budowa bloku allokacji pamięci: względny [B] Opis 00H 1 Bajt identyfikujący o wartości 4DH lub 5AH (znak "M" lub "Z") 01H 2 Identyfikator procesu lub typ bloku 03H 2 Długość (w paragrafach) właściwego bloku pamięci opisywanego przez ten blok allokacji 05H-0FH 9 Nieokreślone Dla każdego z procesów identyfikatorem jest adres (SEG) bloku pamięci zawierającego tzw. przedrostek segmentu programu (PSP). Bloki niezajęte mają typ (słowo o adresie względnym 1) równy 0. Inne typy bloków wykorzystywane są na potrzeby DOS'u i zainstalowanych driver'ów (np. 5 i 8). Bloki allokacji pamięci układają się w łańcuch w ten sposób, że następny blok allokacji leży pod adresem: SEG i+1 =SEG i +[SEG i :0003]+1 gdzie: SEG i - adres (SEG) i-tego bloku allokacji; [SEG i :0003] - długość obszaru allokowanego przez i-ty blok. Ostatni blok allokacji ma bajt identyfikujący równy 5AH ("Z") i w typowych konfiguracjach wskazuje na wartość 0A000H jako adres "następnego" bloku allokacji. Przy zwalnianiu obszarów pamięci, DOS łączy przylegające wolne bloki, ale nie przesuwa zajętych (jak np. E6RM w ODRZE 1305), co może prowadzić do zjawiska tzw. fragmentacji pamięci. Każdemu procesowi, w chwili tworzenia, przydzielany jest zawsze obszar pamięci zawierający kopię opisu łańcuchów otoczenia (blok opisu otoczenia) oraz obszar programu. Blok opisu otoczenia zawiera tzw. łańcuchy otoczenia (environment - ciągi znaków ASCIIZ) oraz zwykle ścieżkę i nazwę programu. Część SEG adresu tego obszaru dostępna jest w PSP pod adresem 02CH, część OFFSET adresu tego obszaru jest zawsze równa 0. Ponadto oczywiście programowi przydzielany jest obszar TPA od adresu początkowego PSP poczynając. Obszar przydzielony wstępnie programowi kończy się przed adresem, którego część SEG znajduje się pod adresem 02H w PSP (część OFFSET równa jest 0). Należy pamiętać, że DOS przydziela nowo ładowanemu programowi cały dostępny obszar TPA. Zatem po załadowaniu programu w systemie nie ma zwykle wolnej pamięci poza przypadkami, gdy występuje spowodowana wcześniej fragmentacja pamięci lub ładowanie odbywa się pod kontrolą specjalnych programów sterujących, np. DDOS (DoubleDOS'u). Programy załadowane do pamięci mogą zażądać więcej pamięci od DOS'u (np. dla załadowania nakładek) lub zwolnić część tej pamięci o ile to jest wskazane, potrzeba taka występuje np. w przypadku programów sterujących, takich jak Pathminder, Norton Commander, PCShell itp. powołujących inne programy pod swoją kontrolą. Programy rezydentne zbudowane w celu rozszerzenia systemu zwalniają zwykle końcową część przydzielonej im pamięci 15
16 operacyjnej kończąc swą część inicjującą (por. rolę rejestru DX w funkcjach "kończ z pozostaniem w pamięci"). Do uzyskania informacji o adresie początkowym PSP aktualnie działającego programu służy funkcja 98 (62H) przerwania usługowego (o numerze 33 tj. 21H) DOS'u: Funkcja 98 (62H) przerwania 33 (21H): Pobranie adresu segmentowego PSP Dane: Wyniki: Uwaga: AH=62H BX=część SEG adresu początkowego PSP (część OFFSET=0) dostarczany adres dotyczy programu, który jest aktualnie wykonywany "z punktu widzenia" DOS'u, tzn. ostatnio załadowany, lub na zasoby którego dokonano ostatnio przełączenia za pomocą funkcji 51H przerwania 21H. Identyczny efekt jak funkcja 98 (62H) daje funkcja 81 (51H) przerwania 33 (21H). Należy wspomnieć, że adres początku PSP służy DOS'owi jako identyfikator procesu, np. na potrzeby gospodarki zasobami. Do przełączania między zasobami procesów służy funkcja 80 (50H) DOS'u: Funkcja 80 (50H) przerwania 33 (21H): Przełączenie na zasoby innego procesu Dane: AH=50H BX=część SEG adresu początkowego PSP (część OFFSET=0) procesu, na którego zasoby ma nastąpić przełączenie Wyniki: nie ma Funkcja 73 (49H) przerwania 33 (21H): Zwolnienie bloku zajmowanej pamięci Do manipulacji przydzieloną pamięcią służą funkcje 72, 73 i 74 (tj. 48H, 49H i 4AH) przerwania 33 (21H): Dane: AH=49H ES=część SEG adresu początkowego zwalnianej pamięci Wyniki: CF=wskaźnik błędu (1 - błąd, 0 - OK) AX=kod błędu jeśli CF=1 Kody błędów: 7 - zniszczone bloki sterujące pamięci 9 - błędny adres bloku pamięci w ES Blok pamięci stanie się wolny - w słowie o adresie 1 jego bloku allokacji pamięci zostanie ustawiona wartość 0 i, w razie możliwości, zostanie on scalony z przyległymi niezajętymi blokami. Funkcja 72 (48H) przerwania 33 (21H): Próba zajęcia (przydziału) bloku pamięci Dane: AH=48H BX=liczba żądanych paragrafów (jednostek po 16 B) pamięci Wyniki: CF=wskaźnik błędu (1 - błąd, 0 - OK) część SEG adresu przydzielonej pamięci, gdy CF=0 AX= kod błędu, gdy CF=1 BX=rozmiar największego dostępnego bloku, gdy CF=1 Kody błędów: 7 - zniszczone bloki sterujące pamięci 8 - brak wolnej pamięci dostatecznych rozmiarów Funkcja ta spowoduje zajęcie (w obszarze pierwszego wolnego bloku o odpowiednich rozmiarach) żądanego bloku pamięci, poprzedzonego własnym blokiem allokacji, z identyfikatorem bieżącego procesu. Łańcuch bloków allokacji zostanie uaktualniony. Funkcja 74 (4AH) przerwania 33 (21H): Próba zmiany rozmiaru przydzielonego bloku pamięci Dane: AH=4AH BX=nowy rozmiar bloku pamięci 16
17 ES=część SEG adresu początkowego bloku pamięci Wyniki: AX=kod błędu, gdy CF=1 BX=maks. możliwy rozmiar bloku, gdy CF=1 Kody błędów: 7 - zniszczone bloki sterujące pamięci 8 - brak wolnej pamięci dostatecznych rozmiarów 9 - błędny adres bloku pamięci w ES Funkcja ta dokonuje zmiany długości bloku pamięci - zmienia się długość bloku wpisana w bloku allokacji wskazanego bloku pamięci, zaś cały łańcuch bloków allokacji jest uaktualniany. Dla zwolnienia pamięci zajmowanej przez normalny program wystarczy zwolnienie wszystkich bloków pamięci zajętych wcześniej za pomocą funkcji 48H a następnie wykonanie funkcji kończącej działanie programu (4CH) lub przerwania kończącego 20H (w tym ostatnim przypadku rejestr CS musi zawierać część SEG adresu PSP). Jeśli wcześniej nastąpiło przełączenie na zasoby innego procesu - np. w przypadku osadzonych programów rezydentnych, należy zwolnić bloki zajęte za pomocą funkcji 62H, blok pamięci zawierający łańcuchy otoczenia oraz blok pamięci samego programu (od PSP). Sygnalizowanie DOS'owi końca wykonywania programu Program może zakończyć pracę normalnie lub z pozostaniem w pamięci. Przez pozostanie w pamięci rozumie się zajęcie niektórych bloków pamięci operacyjnej. Bloki te stają się nieużyteczne dla DOS'u. Funkcja 76 (4CH) przerwania 33 (21H): Koniec działania procesu (EXIT) Dane: AH=4CH AL=kod powrotu Wyniki: nie ma Uwagi: Funkcja ta kończy działanie procesu, zamyka wszystkie zbiory, przenosi sterowanie z powrotem do procesu powołującego (zwykle jest to COMMAND.COM); kod powrotu jest jednobajtową wartością zapamiętywaną przez DOS, która to wartość może być sprawdzana za pomocą funkcji 4DH z programu lub za pomocą operatora ERRORLEVEL w komendach IF zbiorów przetwarzania wsadowego (*.BAT) DOS'u. Funkcja 49 (31H) przerwania 33 (21H): Koniec działania procesu z pozostaniem w pamięci Dane: AH=31H AL=kod powrotu DX=rozmiar (w paragrafach po 16 B) obszaru pamięci rozpoczynającego się od początku PSP, który ma pozostać niedostępny dla DOS'u (zajęty) po zakończeniu Wyniki: nie ma Uwagi: Funkcja ta nie powoduje zamknięcia otwartych zbiorów, ani zwolnienia bloków pamięci zajętych przez kończący pracę proces za pomocą funkcji 48H. Pozostanie też zajęty obszar kopii łańcuchów otoczenia (wskazywany przez słowo o adresie 2CH w PSP) utworzony przez DOS w czasie ładowania programu. 17
18 Przedrostek segmentu programu PSP Przedrostek segmentu programu PSP (Program Segment Prefix) zajmuje pierwsze 256 (100H) bajtów bloku przydzielanego procesowi przez DOS, poprzedzając bezpośrednio segment kodu programu. Adres segmentowy bloku programu, a zatem i adres PSP, stanowi dla DOS'u identyfikator procesu - za proces uważany jest każdy program dla którego utworzony został blok zawierający PSP i blok ten nie został zwolniony (przez zakończenie działania programu z usunięciem z pamięci lub funkcję 73). PSP poprzedzony jest blokiem allokacji pamięci o długości 16 B i adresie segmentowym równym dokładnie części SEG adresu PSP pomniejszonej o 1. Adres Długość Budowa PSP: względny [B] Opis 00H 2 Rozkaz INT 20H (0CDH, 20H) 02H 2 Koniec pamięci: część SEG adresu następnego obszaru pamięci po końcu bloku programu (zwykle jest to suma słów o adresach 1 i 3 z bloku allokacji pamięci), wartość ta ustalana jest w chwili tworzenia procesu i nie ulega później zmianie nawet w przypadku zmian długości bloku programu 04H 1 Zarezerwowane dla DOS'u 05H 5 CALL (FAR) seg:offset - wywołanie dyspozytora funkcji DOS'u (jednak nie powinno być wykorzystywane do wywoływania funkcji) 06H 2 Dostępna pamięć: liczba bajtów dostępnych w segmencie kodu programu (maks. 0FFF0H); słowo to jest częścią pola PSP rozpoczynającego się od adresu względnego 05H 0AH 4 Wektor obsługi przerwania o numerze 22H; DOS odtworzy ten stan wektora w początkowym obszarze pamięci po zakończeniu programu 0EH 4 Wektor obsługi przerwania o numerze 23H (obsługa Ctrl-Break); DOS odtworzy ten stan wektora w początkowym obszarze pamięci po zakończeniu programu 12H 4 Wektor obsługi przerwania o numerze 24H (błędu krytycznego); DOS odtworzy ten stan wektora w początkowym obszarze pamięci po zakończeniu programu 16H 22 Zarezerwowane dla DOS'u 2CH 2 część SEG adresu bloku pamięci zawierającego kopie łańcuchów otoczenia (environment) z chwili ładowania programu, nie zmienia się nawet w przypadku zwolnienia tego bloku w czasie pracy programu 2EH 34 Zarezerwowane dla DOS'u 50H 2 Rozkaz INT 21H (0CDH, 21H) 52H 1 Rozkaz RET FAR (0CBH) 53H 2 Zarezerwowane dla DOS'u 55H 7 Pole rozszerzające FCB1 5CH 16 Początek standardowego (nieotwartego) bloku sterującego zbiorem FCB1 (File Control Block) formułowany na podstawie pierwszego parametru z wiersza wywołania programu (jeśli wystąpił) 18
19 65H 6CH 80H 7 Pole rozszerzające FCB2; obszar ten jest częścią pola PSP rozpoczynającego się od adresu względnego 05CH. FCB1 i FCB2 "zachodzą na siebie", zatem jeśli mają być użyte oba FCB, to przynajmniej jeden powinien być przeniesiony w inne miejsce 20 Początek standardowego (nieotwartego) bloku sterującego zbiorem FCB2 formułowany na podstawie drugiego parametru z wiersza wywołania programu (jeśli wystąpił) 1 długość parametrów w wierszu wywołania programu (wraz z separatorem po nazwie programu i znakiem nowej linii) 81H 127 wiersz wywołania programu od separatora (włącznie) po nazwie programu do znaku Enter (0DH), nie zawiera nazwy programu; używany także jako domyślne położenie obszaru DTA (Disk Transfer Area) Uwaga: Programy nie powinny zmieniać wartości żadnego bajtu PSP poniżej 5CH w PSP, do chwili zakończenia działania (normalnego lub z pozostaniem w miejscu); programy rezydentne po zakończeniu mogą używać swobodnie całego PSP. Kontakty z dyskiem zwykle spowodują zniszczenie zawartości bufora komendy gdyż obszar DTA leży w tym samym miejscu co bufor komendy. Blok opisu otoczenia ENVIRONMENT W trakcie powoływania procesu oprócz głównego bloku programu (identyfikowanego adresem PSP) tworzony jest dodatkowy blok pamięci przydzielony temu procesowi, a zawierający kopię łańcuchów otoczenia (ustawianych w zbiorze CONFIG.SYS lub za pomocą komendy SET) oraz pełną ścieżkę i nazwę programu wraz z rozszerzeniem. DOS zawiera zarezerwowany obszar na przechowywanie łańcuchów otoczenia - standardowo o długości 160 B, jednak do bloku opisu otoczenia kopiowana jest tylko wykorzystywana część tego obszaru. Wielkość tego bloku może być różna od 160 B, gdy użyto parametru /e:wrt w wierszach SHELL zbioru CONFIG.SYS lub COMSPEC komendy SET; wartość liczbowa wrt (w bajtach) oznacza nową pojemność obszaru dla łańcuchów otoczenia. Należy pamiętać, że po utworzeniu bloku opisu otoczenia, jego treść nie jest aktualizowana przez DOS. Adres segmentowy tego bloku mieści się pod adresem względnym 2CH w PSP. Blok opisu otoczenia może zostać zwolniony przez program w dowolnym momencie (czyni tak np. program PRINT - standardowa komenda DOS'u) lecz jego adres w PSP pozostaje, co może powodować zakłócenia w pracy programów analizujących zawartość pamięci (np. programu SMAP). Dla niektórych programów wywoływanych automatycznie przez DOS, np. interpretera komend, w bloku opisu otoczenia nie jest umieszczana ścieżka i nazwa programu, oznacza to, że program został wywołany wg wartości łańcucha COMSPEC, zawsze występującego jako pierwszy. Blok opisu otoczenia zawiera (od adresu względnego 0 poczynając) ciąg łańcuchów ASCIIZ, tzn. ciągów znaków ASCII zakończonych znakiem o kodzie 00H (NUL) traktowanym jako znacznik końca i stanowiącym integralną część tego łańcucha. Pierwszym ciągiem jest zwykle łańcuch lokalizujący interpreter komend, rozpoczynający się od COMSPEC=; po ostatnim łańcuchu ASCIIZ występuje dodatkowy bajt o wartości 00H (NUL), identyfikujący koniec skopiowanego obszaru łańcuchów otoczenia - zatem znacznikiem końca tego obszaru jest słowo o wartości 0: pierwszy bajt tego słowa jest znacznikiem końca ostatniego łańcucha, drugi zaś znacznikiem końca całego obszaru; 19
20 bezpośrednio po tym słowie następuje kolejne słowo o wartości 0000H lub 0001H. Jeśli po znaczniku końca obszaru łańcuchów otoczenia znajduje się słowo o wartości 0000H oznacza to, że proces jest interpreterem komend wywoływanym wg wartości łańcucha COMSPEC. Jeśli po znaczniku końca obszaru łańcuchów otoczenia znajduje się słowo o wartości 0001H (kolejno bajty 01H i 00H) oznacza to, że bezpośrednio po tym słowie rozpoczyna się łańcuch ASCIIZ identyfikujący pełną ścieżkę dostępu i nazwę (wraz z rozszerzeniem) zbioru, z którego ładowany był proces. Bajt o wartości 00H stanowiący ostatni znak tego łańcucha jest jednocześnie znacznikiem końca istotnej części bloku. Na końcu bloku mogą znajdować się jeszcze znaki uzupełniające długość bloku do wartości podzielnej przez 16. Długość bloku opisu otoczenia nie jest bezpośrednio związana z wielkością obszaru zarezerwowanego przez DOS na przechowywanie łańcuchów otoczenia. Główny semafor DOS'u Głównym semaforem DOS'u nazwano bajt, którego zawartość nieustannie zmienia się w czasie działania systemu i sygnalizuje, czy możliwe jest użycie funkcji DOS'u (przerwania usługowego 21H). Wartość 0 semafora oznacza, że można wywołać funkcję systemową, wartość różna od zera zabrania wywołań. Semafor ten ustawiany jest w stan różny od zera zwykle w trakcie obsługi wywołań funkcji systemowych, zatem w czasie wykonywania normalnego programu nie ma potrzeby sprawdzania tego semafora. W programach rezydentnych wywoływanych asynchronicznie - np. pobudzanych przerwaniem zegarowym, sprawdzanie semafora przed wywołaniem funkcji systemowych jest konieczne. Sprawdzanie semafora nie jest konieczne również w podprogramach wywoływanych przez DOS przerwaniem 28H. Funkcja 52 (34H) przerwania 33 (21H): Pobranie adresu semafora systemowego Dane: Wyniki: Uwagi: AH=34H ES:BX - adres FAR głównego semafora systemowego Odczytanie adresu semafora systemowego powinno nastąpić w czasie gdy funkcje systemowe na pewno są dostępne. Przerwanie o numerze 40 (28H) wywoływane jest przez DOS (podobnie jak przerwania 22H, 23H i 24H) w sytuacjach gdy oczekuje on na zakończenie podjętych dłuższych akcji lub na zlecenie. Przechwycenie tego przerwania może pozwolić programom rezydentnym na wykonanie zadań, które nie mogły być wykonane przy wywołaniu asynchronicznym ze względu na stan semafora systemowego i konieczność przywołania funkcji systemowych. Przerwanie to jednak ze względu na nierównomierną częstość wykonywania może okazać się narzędziem o ograniczonej stosowalności. W podprogramach obsługi tego przerwania należy bezwzględnie chronić stan wszystkich rejestrów procesora. W przypadku gdy przerwanie 28H nie spełnia oczekiwań twórcy programu rezydentnego, możliwe jest przechwycenie przerwania zegarowego. Przerwanie zegarowe użytkownika o numerze 28 (1CH) wywoływane jest przez podprogram obsługi zegara systemowego 18.2 razy na sekundę tzn. co 55 ms. Nie należy mylić przerwania zegarowego użytkownika (1CH) z systemowym przerwaniem zegarowym o numerze 08H wywoływanym sprzętowo. Przerwanie 1CH jest wywoływane z podprogramu obsługi przerwania 08H. 20
Pośredniczy we współpracy pomiędzy procesorem a urządzeniem we/wy. W szczególności do jego zadań należy:
Współpraca mikroprocesora z urządzeniami zewnętrznymi Urządzenia wejścia-wyjścia, urządzenia których zadaniem jest komunikacja komputera z otoczeniem (zwykle bezpośrednio z użytkownikiem). Do najczęściej
Bardziej szczegółowoOrganizacja typowego mikroprocesora
Organizacja typowego mikroprocesora 1 Architektura procesora 8086 2 Architektura współczesnego procesora 3 Schemat blokowy procesora AVR Mega o architekturze harwardzkiej Wszystkie mikroprocesory zawierają
Bardziej szczegółowoSygnały DRQ i DACK jednego kanału zostały użyte do połączenia kaskadowego obydwu sterowników.
Płyty główne Opracował: Andrzej Nowak Bibliografia: Urządzenia techniki komputerowej, K. Wojtuszkiewicz Układ DMA Układ DMA zawiera dwa sterowniki przerwań 8237A połączone kaskadowo. Każdy sterownik 8237A
Bardziej szczegółowoDziałanie systemu operacyjnego
Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego Jednostka centralna Sterownik dysku Sterownik drukarki Sterownik sieci Szyna systemowa (magistrala danych) Sterownik pamięci operacyjnej Pamięć
Bardziej szczegółowoO grafice i monitorach. R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski
O grafice i monitorach R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski s-rg@siwy.il.pw.edu.pl Character mapping Wyświetlanie znaków na ekranie czyli character mapping w naszej terminologii określane
Bardziej szczegółowoDziałanie systemu operacyjnego
Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej I NIC sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania
Bardziej szczegółowoDodatek B. Zasady komunikacji z otoczeniem w typowych systemach komputerowych
Dodatek B. Zasady komunikacji z otoczeniem w typowych systemach komputerowych B.1. Dostęp do urządzeń komunikacyjnych Sterowniki urządzeń zewnętrznych widziane są przez procesor jako zestawy rejestrów
Bardziej szczegółowoDziałanie systemu operacyjnego
Budowa systemu komputerowego Działanie systemu operacyjnego Jednostka centralna dysku Szyna systemowa (magistrala danych) drukarki pamięci operacyjnej sieci Pamięć operacyjna Przerwania Przerwania Przerwanie
Bardziej szczegółowoBudowa systemów komputerowych
Budowa systemów komputerowych Krzysztof Patan Instytut Sterowania i Systemów Informatycznych Uniwersytet Zielonogórski k.patan@issi.uz.zgora.pl Współczesny system komputerowy System komputerowy składa
Bardziej szczegółowoJak wiemy, wszystkich danych nie zmieścimy w pamięci. A nawet jeśli zmieścimy, to pozostaną tam tylko do najbliższego wyłączenia zasilania.
Jak wiemy, wszystkich danych nie zmieścimy w pamięci. A nawet jeśli zmieścimy, to pozostaną tam tylko do najbliższego wyłączenia zasilania. Dlatego trzeba je zapisywać do pliku, a potem umieć je z tego
Bardziej szczegółowoMikroprocesor Operacje wejścia / wyjścia
Definicja Mikroprocesor Operacje wejścia / wyjścia Opracował: Andrzej Nowak Bibliografia: Urządzenia techniki komputerowej, K. Wojtuszkiewicz Operacjami wejścia/wyjścia nazywamy całokształt działań potrzebnych
Bardziej szczegółowoBIOS, tryb awaryjny, uśpienie, hibernacja
BIOS, tryb awaryjny, uśpienie, hibernacja Wykład: BIOS, POST, bootstrap loader, logowanie, uwierzytelnianie, autoryzacja, domena, tryb awaryjny, stan uśpienia, hibernacja, wylogowanie, przełączanie użytkownika,
Bardziej szczegółowoCZYM JEST KARTA GRAFICZNA.
Karty Graficzne CZYM JEST KARTA GRAFICZNA. Karta graficzna jest kartą rozszerzeń, umiejscawianą na płycie głównej poprzez gniazdo PCI lub AGP, która odpowiada w komputerze za obraz wyświetlany przez monitor.
Bardziej szczegółowoSystem operacyjny MS-DOS
System operacyjny MS-DOS MS-DOS MS-DOS jest systemem jednozadaniowym, jego mechanizmy nie zapewniały ochrony i sprawnego zarządzania zasobami maszyny. DOS zajmuje się obsługą systemu plików, zawiera wsparcie
Bardziej szczegółowoARCHITEKTURA PROCESORA,
ARCHITEKTURA PROCESORA, poza blokami funkcjonalnymi, to przede wszystkim: a. formaty rozkazów, b. lista rozkazów, c. rejestry dostępne programowo, d. sposoby adresowania pamięci, e. sposoby współpracy
Bardziej szczegółowoAdam Kotynia, Łukasz Kowalczyk
Adam Kotynia, Łukasz Kowalczyk Dynamiczna alokacja pamięci Alokacja pamięci oraz dezalokacja pamięci jest to odpowiednio przydział i zwolnienie ciągłego obszaru pamięci. Po uruchomieniu, proces (program)
Bardziej szczegółowoKomputer IBM PC niezależnie od modelu składa się z: Jednostki centralnej czyli właściwego komputera Monitora Klawiatury
1976 r. Apple PC Personal Computer 1981 r. pierwszy IBM PC Komputer jest wart tyle, ile wart jest człowiek, który go wykorzystuje... Hardware sprzęt Software oprogramowanie Komputer IBM PC niezależnie
Bardziej szczegółowoURZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA
Wykład czwarty URZĄDZENIA WEJŚCIA-WYJŚCIA PLAN WYKŁADU Budowa ogólna komputerów PC Urządzenia zewnętrzne w PC Podział urządzeń zewnętrznych Obsługa przerwań Bezpośredni dostęp do pamięci Literatura 1/24
Bardziej szczegółowoMikroinformatyka. Wielozadaniowość
Mikroinformatyka Wielozadaniowość Zadanie Tryb chroniony przynajmniej jedno zadanie (task). Segment stanu zadania TSS (Task State Segment). Przestrzeń zadania (Execution Space). - segment kodu, - segment
Bardziej szczegółowoSYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE
SYSTEMY OPERACYJNE I SIECI KOMPUTEROWE WINDOWS 1 SO i SK/WIN 007 Tryb rzeczywisty i chroniony procesora 2 SO i SK/WIN Wszystkie 32-bitowe procesory (386 i nowsze) mogą pracować w kilku trybach. Tryby pracy
Bardziej szczegółowoSpis treœci. Co to jest mikrokontroler? Kody i liczby stosowane w systemach komputerowych. Podstawowe elementy logiczne
Spis treści 5 Spis treœci Co to jest mikrokontroler? Wprowadzenie... 11 Budowa systemu komputerowego... 12 Wejścia systemu komputerowego... 12 Wyjścia systemu komputerowego... 13 Jednostka centralna (CPU)...
Bardziej szczegółowoRejestry procesora. Nazwa ilość bitów. AX 16 (accumulator) rejestr akumulatora. BX 16 (base) rejestr bazowy. CX 16 (count) rejestr licznika
Rejestry procesora Procesor podczas wykonywania instrukcji posługuje się w dużej części pamięcią RAM. Pobiera z niej kolejne instrukcje do wykonania i dane, jeżeli instrukcja operuje na jakiś zmiennych.
Bardziej szczegółowoLEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera.
LEKCJA TEMAT: Zasada działania komputera. 1. Ogólna budowa komputera Rys. Ogólna budowa komputera. 2. Komputer składa się z czterech głównych składników: procesor (jednostka centralna, CPU) steruje działaniem
Bardziej szczegółowoZadanie Zaobserwuj zachowanie procesora i stosu podczas wykonywania następujących programów
Operacje na stosie Stos jest obszarem pamięci o dostępie LIFO (Last Input First Output). Adresowany jest niejawnie przez rejestr segmentowy SS oraz wskaźnik wierzchołka stosu SP. Używany jest do przechowywania
Bardziej szczegółowoUTK Można stwierdzić, że wszystkie działania i operacje zachodzące w systemie są sterowane bądź inicjowane przez mikroprocesor.
Zadaniem centralnej jednostki przetwarzającej CPU (ang. Central Processing Unit), oprócz przetwarzania informacji jest sterowanie pracą pozostałych układów systemu. W skład CPU wchodzą mikroprocesor oraz
Bardziej szczegółowoBłąd pamięci karty graficznej lub Uszkodzona lub źle podpięta karta graficzna
W zależności od producenta BIOS-u sygnały dźwiękowe mogą mieć różne znaczenie: długość i liczba piknięć wskazują na przyczynę błędu. Najpierw więc musimy ustalić, jaki BIOS znajduje się w naszym komputerze
Bardziej szczegółowoOrganizacja pamięci VRAM monitora znakowego. 1. Tryb pracy automatycznej
Struktura stanowiska laboratoryjnego Na rysunku 1.1 pokazano strukturę stanowiska laboratoryjnego Z80 z interfejsem częstościomierza- czasomierz PFL 21/22. Rys.1.1. Struktura stanowiska. Interfejs częstościomierza
Bardziej szczegółowoDziałanie systemu operacyjnego
Działanie systemu operacyjnego Budowa systemu komputerowego I NIC Jednostka centralna Sterownik dysku Sterownik drukarki Sterownik sieci Szyna systemowa (magistrala danych) Sterownik pamięci operacyjnej
Bardziej szczegółowoPROGRAM TESTOWY LCWIN.EXE OPIS DZIAŁANIA I INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA
EGMONT INSTRUMENTS PROGRAM TESTOWY LCWIN.EXE OPIS DZIAŁANIA I INSTRUKCJA UŻYTKOWNIKA EGMONT INSTRUMENTS tel. (0-22) 823-30-17, 668-69-75 02-304 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 141/90 fax (0-22) 659-26-11
Bardziej szczegółowoZarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym
Zarządzanie pamięcią w systemie operacyjnym Cele: przydział zasobów pamięciowych wykonywanym programom, zapewnienie bezpieczeństwa wykonywanych procesów (ochrona pamięci), efektywne wykorzystanie dostępnej
Bardziej szczegółowoPliki. Operacje na plikach w Pascalu
Pliki. Operacje na plikach w Pascalu ścieżka zapisu, pliki elementowe, tekstowe, operacja plikowa, etapy, assign, zmienna plikowa, skojarzenie, tryby otwarcia, reset, rewrite, append, read, write, buforowanie
Bardziej szczegółowoO historycznym systemie DOS. R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski
O historycznym systemie DOS R. Robert Gajewski omklnx.il.pw.edu.pl/~rgajewski s-rg@siwy.il.pw.edu.pl System operacyjny System operacyjny jest podstawowym pomostem między użytkownikiem komputera a językiem
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 3. Wyświetlanie i wczytywanie danych
Ćwiczenie nr 3 Wyświetlanie i wczytywanie danych 3.1 Wstęp Współczesne komputery przetwarzają dane zakodowane za pomocą ciągów zerojedynkowych. W szczególności przetwarzane liczby kodowane są w systemie
Bardziej szczegółowoArchitektura komputerów
Architektura komputerów Tydzień 11 Wejście - wyjście Urządzenia zewnętrzne Wyjściowe monitor drukarka Wejściowe klawiatura, mysz dyski, skanery Komunikacyjne karta sieciowa, modem Urządzenie zewnętrzne
Bardziej szczegółowoArchitektura komputerów. Komputer Procesor Mikroprocesor koncepcja Johna von Neumanna
Architektura komputerów. Literatura: 1. Piotr Metzger, Anatomia PC, wyd. IX, Helion 2004 2. Scott Mueller, Rozbudowa i naprawa PC, wyd. XVIII, Helion 2009 3. Tomasz Kowalski, Urządzenia techniki komputerowej,
Bardziej szczegółowoStruktura i działanie jednostki centralnej
Struktura i działanie jednostki centralnej ALU Jednostka sterująca Rejestry Zadania procesora: Pobieranie rozkazów; Interpretowanie rozkazów; Pobieranie danych Przetwarzanie danych Zapisywanie danych magistrala
Bardziej szczegółowoPrzykładowe zagadnienia na sprawdzian z wiedzy ogólnej. Linux to nazwa: A. Programu biurowego. B. Systemu operacyjnego. C. Przeglądarki internetowej.
Przykładowe zagadnienia na sprawdzian z wiedzy ogólnej Linux to nazwa: A. Programu biurowego. B. Systemu operacyjnego. C. Przeglądarki internetowej. Przycisk RESET znajdujący się na obudowie komputera,
Bardziej szczegółowoWyświetlacz alfanumeryczny LCD zbudowany na sterowniku HD44780
Dane techniczne : Wyświetlacz alfanumeryczny LCD zbudowany na sterowniku HD44780 a) wielkość bufora znaków (DD RAM): 80 znaków (80 bajtów) b) możliwość sterowania (czyli podawania kodów znaków) za pomocą
Bardziej szczegółowoArchitektura systemów komputerowych. dr Artur Bartoszewski
Architektura systemów komputerowych dr Artur Bartoszewski Układy we/wy jak je widzi procesor? Układy wejścia/wyjścia Układy we/wy (I/O) są kładami pośredniczącymi w wymianie informacji pomiędzy procesorem
Bardziej szczegółowoTechnologia informacyjna. Urządzenia techniki komputerowej
Technologia informacyjna Urządzenia techniki komputerowej System komputerowy = hardware (sprzęt) + software (oprogramowanie) Sprzęt komputerowy (ang. hardware) zasoby o specyficznej strukturze i organizacji
Bardziej szczegółowoSYSTEMY OPERACYJNE: STRUKTURY I FUNKCJE (opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX)
(opracowano na podstawie skryptu PP: Królikowski Z., Sajkowski M. 1992: Użytkowanie systemu operacyjnego UNIX) W informatyce występują ściśle obok siebie dwa pojęcia: sprzęt (ang. hardware) i oprogramowanie
Bardziej szczegółowoDOS Podstawowe komendy Przygotowanie dyskietki do pracy Praca z katalogami w systemie DOS Operacje kopiowania
DOS (Disk Operation System) jest dyskowym systemem operacyjnym przeznaczonym dla jednego użytkownika, do 16-bitowych mikrokomputerów wykorzystujących procesory rodziny Intel 8086. Wygoda użytkowania oraz
Bardziej szczegółowoPamięć wirtualna. Przygotował: Ryszard Kijaka. Wykład 4
Pamięć wirtualna Przygotował: Ryszard Kijaka Wykład 4 Wstęp główny podział to: PM- do pamięci masowych należą wszelkiego rodzaju pamięci na nośnikach magnetycznych, takie jak dyski twarde i elastyczne,
Bardziej szczegółowoMOŻLIWOŚCI PROGRAMOWE MIKROPROCESORÓW
MOŻLIWOŚCI PROGRAMOWE MIKROPROCESORÓW Projektowanie urządzeń cyfrowych przy użyciu układów TTL polegało na opracowaniu algorytmu i odpowiednim doborze i zestawieniu układów realizujących różnorodne funkcje
Bardziej szczegółowoDOS COMMAND.COM. Rys. 2. Główne moduły programowe systemu operacyjnego DOS. Interpreter poleceń. Rys. 3. Warstwowa struktura systemu DOS
System Operacyjny DOS DOS (ang. Disc Operating System) jest to 16-bitowy jednozadaniowy system operacyjny. Głównym zadaniem systemu jest obsługa plików w systemie FAT (ang. File Allocation Table) i wsparcie
Bardziej szczegółowoI. Interfejs użytkownika.
Ćwiczenia z użytkowania systemu MFG/PRO 1 I. Interfejs użytkownika. MFG/PRO w wersji eb2 umożliwia wybór użytkownikowi jednego z trzech dostępnych interfejsów graficznych: a) tekstowego (wybór z menu:
Bardziej szczegółowoArchitektura komputerów. Asembler procesorów rodziny x86
Architektura komputerów Asembler procesorów rodziny x86 Architektura komputerów Asembler procesorów rodziny x86 Rozkazy mikroprocesora Rozkazy mikroprocesora 8086 można podzielić na siedem funkcjonalnych
Bardziej szczegółowoMIKROKONTROLERY I MIKROPROCESORY
PLAN... work in progress 1. Mikrokontrolery i mikroprocesory - architektura systemów mikroprocesorów ( 8051, AVR, ARM) - pamięci - rejestry - tryby adresowania - repertuar instrukcji - urządzenia we/wy
Bardziej szczegółowoPubliczne Technikum Informatyczne Computer College w Koszalinie
PYTANIA KONKURS INFORMATYCZNY Informatyka, Informacja, Infostrada 3 x i II edycja z marca 2016 roku Strona 1 1. Program komputerowy z licencją Shareware upoważnia między innymi do: a) rozpowszechniania
Bardziej szczegółowoProcesor ma architekturę rejestrową L/S. Wskaż rozkazy spoza listy tego procesora. bgt Rx, Ry, offset nand Rx, Ry, A add Rx, #1, Rz store Rx, [Rz]
Procesor ma architekturę akumulatorową. Wskaż rozkazy spoza listy tego procesora. bgt Rx, Ry, offset or Rx, Ry, A add Rx load A, [Rz] push Rx sub Rx, #3, A load Rx, [A] Procesor ma architekturę rejestrową
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKI KONKURS INFORMATYCZNY DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW ETAP SZKOLNY BIAŁYSTOK, 22 LISTOPADA 2017 R.
WOJEWÓDZKI KONKURS INFORMATYCZNY DLA UCZNIÓW DOTYCHCZASOWYCH GIMNAZJÓW ETAP SZKOLNY BIAŁYSTOK, 22 LISTOPADA 2017 R. INSTRUKCJA DLA UCZESTNIKA KONKURSU: 1. Sprawdź, czy test zawiera 8 stron. Ewentualny
Bardziej szczegółowoProgramowanie na poziomie sprzętu. Tryb chroniony cz. 1
Tryb chroniony cz. 1 Moduł zarządzania pamięcią w trybie chronionym (z ang. PM - Protected Mode) procesorów IA-32 udostępnia: - segmentację, - stronicowanie. Segmentacja mechanizm umożliwiający odizolowanie
Bardziej szczegółowo3. Sieć PLAN. 3.1 Adresowanie płyt głównych regulatora pco
3. Sieć PLAN Wszystkie urządzenia podłączone do sieci plan są identyfikowane za pomocą swoich adresów. Ponieważ terminale użytkownika i płyty główne pco wykorzystują ten sam rodzaj adresów, nie mogą posiadać
Bardziej szczegółowoorganizacja procesora 8086
Systemy komputerowe Procesor 8086 - tendencji w organizacji procesora organizacja procesora 8086 " # $ " % strali " & ' ' ' ( )" % *"towego + ", -" danych. Magistrala adresowa jest 20.bitowa, co pozwala
Bardziej szczegółowoTechnika mikroprocesorowa I Studia niestacjonarne rok II Wykład 2
Technika mikroprocesorowa I Studia niestacjonarne rok II Wykład 2 Literatura: www.zilog.com Z80 Family, CPU User Manual Cykle magistrali w mikroprocesorze Z80 -odczyt kodu rozkazu, -odczyt-zapis pamięci,
Bardziej szczegółowoPodstawy Techniki Komputerowej. Temat: BIOS
Podstawy Techniki Komputerowej Temat: BIOS BIOS ( Basic Input/Output System podstawowy system wejścia-wyjścia) zapisany w pamięci stałej zestaw podstawowych procedur pośredniczących pomiędzy systemem operacyjnym
Bardziej szczegółowoMonitor ekranowy urządzenie, na którym wyświetlane są informacje wyprowadzane z komputera.
Monitor ekranowy urządzenie, na którym wyświetlane są informacje wyprowadzane z komputera. Kontroler obrazu układ sprzęgający magistralę danych i magistralę adresową komputera z monitorem ekranowym. Parametry
Bardziej szczegółowoUkłady wejścia/wyjścia
Układy wejścia/wyjścia Schemat blokowy systemu mikroprocesorowego Mikroprocesor połączony jest z pamięcią oraz układami wejścia/wyjścia za pomocą magistrali systemowej zespołu linii przenoszącymi sygnały
Bardziej szczegółowoProgram EDYTOR-AS-OUX
Z.S.E. ASTER ul. Brzozowa 13 87-100 Toruń http:\\www.asterlm.mga.com.pl E-mail: asterlm@mga.com.pl m.lewndowski.aster@gmail.com Program EDYTOR-AS-OUX 1. Charakterystyka ogólna Program edytor-as-oux.exe
Bardziej szczegółowoPAMIĘĆ OPERACYJNA...107
SPIS TREŚCI: Od Autora...9 PODSTAWY...11 Charakterystyka systemu...13 Standardy...15 PIERWSZE KROKI...31 Uruchomienie...33 Instalacja na twardym dysku...34 Czynności poinstalacyjne...49 Program instalacyjny...49
Bardziej szczegółowoRozdział II. Praca z systemem operacyjnym
Rozdział II Praca z systemem operacyjnym 55 Rozdział III - System operacyjny i jego hierarchia 2.2. System operacyjny i jego życie Jak już wiesz, wyróżniamy wiele odmian systemów operacyjnych, które różnią
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA OBSŁUGI TABLICY WYNIKÓW SPORTOWYCH SERIA PROFI
INSTRUKCJA OBSŁUGI TABLICY WYNIKÓW SPORTOWYCH SERIA PROFI (dotyczy modeli DTS 10P, 30P, 60P, 110P, 130P, 160P, 180P oraz DTS 200) Wersja z 22.12.2009r Niniejsza instrukcja dotyczy zestawu tablic składających
Bardziej szczegółowoLogiczny model komputera i działanie procesora. Część 1.
Logiczny model komputera i działanie procesora. Część 1. Klasyczny komputer o architekturze podanej przez von Neumana składa się z trzech podstawowych bloków: procesora pamięci operacyjnej urządzeń wejścia/wyjścia.
Bardziej szczegółowoSpis treúci. Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 1. Przedmowa... 9. Wstęp... 11
Księgarnia PWN: Krzysztof Wojtuszkiewicz - Urządzenia techniki komputerowej. Cz. 1 Spis treúci Przedmowa... 9 Wstęp... 11 1. Komputer PC od zewnątrz... 13 1.1. Elementy zestawu komputerowego... 13 1.2.
Bardziej szczegółowoKtóry z podzespołów komputera przy wyłączonym zasilaniu przechowuje program rozpoczynający ładowanie systemu operacyjnego? A. CPU B. RAM C. ROM D.
1 WERSJA X Zadanie 1 Który z podzespołów komputera przy wyłączonym zasilaniu przechowuje program rozpoczynający ładowanie systemu operacyjnego? A. CPU B. RAM C. ROM D. I/O Zadanie 2 Na podstawie nazw sygnałów
Bardziej szczegółowoPolecenia wewnętrzne:
Polecenia wewnętrzne DOS-u znajdują się w pamięci operacyjnej komputera, realizowane przez procesor poleceń COMMANDCOM Polecenia zewnętrzne DOS-u są to pliki ściągane do pamięci operacyjnej każdorazowo
Bardziej szczegółowoKlawisze szybkiego wyboru układu drabinkowego
Klawisze szybkiego wyboru układu drabinkowego lub Styk normalnie otwarty ( lub [ Cewka \ lub / Styk normalnie zamknięty = Połączenie poziome (Shift + \) Alt N Alt P Alt F (plus nazwa) Ctrl PgUp Ctrl PgDn
Bardziej szczegółowo16MB - 2GB 2MB - 128MB
FAT Wprowadzenie Historia FAT jest jednym z najstarszych spośród obecnie jeszcze używanych systemów plików. Pierwsza wersja (FAT12) powstała w 1980 roku. Wraz z wzrostem rozmiaru dysków i nowymi wymaganiami
Bardziej szczegółowoLista instrukcji mikroprocesora 8086. Programowanie w assemblerze
Lista instrukcji mikroprocesora 8086 Programowanie w assemblerze Lista instrukcji mikroprocesora 8086 Lista instrukcji mikroprocesora 8086 Lista instrukcji mikroprocesora 8086 Lista instrukcji mikroprocesora
Bardziej szczegółowoKomputer. Komputer (computer) jest to urządzenie elektroniczne służące do zbierania, przechowywania, przetwarzania i wizualizacji informacji
Komputer Komputer (computer) jest to urządzenie elektroniczne służące do zbierania, przechowywania, przetwarzania i wizualizacji informacji Budowa komputera Drukarka (printer) Monitor ekranowy skaner Jednostka
Bardziej szczegółowoWykład PASCAL - Pliki tekstowe
Podstawy programowania Wykład PASCAL - Pliki tekstowe 1 dr Artur Bartoszewski - Podstawy prograowania, sem. 1- WYKŁAD Rodzaje plików Dane przechowywane w pliku mogą mieć reprezentację binarną (taką samą,
Bardziej szczegółowoUrządzenia wejścia-wyjścia
Urządzenia wejścia-wyjścia Wykład prowadzą: Jerzy Brzeziński Dariusz Wawrzyniak Plan wykładu Klasyfikacja urządzeń wejścia-wyjścia Struktura mechanizmu wejścia-wyjścia (sprzętu i oprogramowania) Interakcja
Bardziej szczegółowoArchitektura komputerów
Architektura komputerów Tydzień 5 Jednostka Centralna Zadania realizowane przez procesor Pobieranie rozkazów Interpretowanie rozkazów Pobieranie danych Przetwarzanie danych Zapisanie danych Główne zespoły
Bardziej szczegółowodr inż. Jarosław Forenc
Informatyka 2 Politechnika Białostocka - Wydział Elektryczny Elektrotechnika, semestr III, studia stacjonarne I stopnia Rok akademicki 2010/2011 Wykład nr 7 (24.01.2011) dr inż. Jarosław Forenc Rok akademicki
Bardziej szczegółowoPodstawy techniki cyfrowej Układy wejścia-wyjścia. mgr inż. Bogdan Pietrzak ZSR CKP Świdwin
Podstawy techniki cyfrowej Układy wejścia-wyjścia mgr inż. Bogdan Pietrzak ZSR CKP Świdwin 1 Układem wejścia-wyjścia nazywamy układ elektroniczny pośredniczący w wymianie informacji pomiędzy procesorem
Bardziej szczegółowoTechnika mikroprocesorowa. Konsola do gier
K r a k ó w 1 1. 0 2. 2 0 1 4 Technika mikroprocesorowa Konsola do gier W yk o n a l i : P r o w a d z ą c y: P a w e ł F l u d e r R o b e r t S i t k o D r i n ż. J a c e k O s t r o w s k i Opis projektu
Bardziej szczegółowoUrządzenia zewnętrzne
Urządzenia zewnętrzne SZYNA ADRESOWA SZYNA DANYCH SZYNA STEROWANIA ZEGAR PROCESOR PAMIĘC UKŁADY WE/WY Centralna jednostka przetw arzająca (CPU) DANE PROGRAMY WYNIKI... URZ. ZEWN. MO NITORY, DRUKARKI, CZYTNIKI,...
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE Mikrosterownik mikrokontrolery
WPROWADZENIE Mikrosterownik (cyfrowy) jest to moduł elektroniczny zawierający wszystkie środki niezbędne do realizacji wymaganych procedur sterowania przy pomocy metod komputerowych. Platformy budowy mikrosterowników:
Bardziej szczegółowoLaboratorium Komputerowe Systemy Pomiarowe
Jarosław Gliwiński, Łukasz Rogacz Laboratorium Komputerowe Systemy Pomiarowe ćw. Generator cyfrowy w systemie z interfejsem IEEE-488 Data wykonania: 24.04.08 Data oddania: 15.05.08 Celem ćwiczenia było
Bardziej szczegółowoTechnika mikroprocesorowa I Wykład 2
Technika mikroprocesorowa I Wykład 2 Literatura: www.zilog.com Z80 Family, CPU User Manual Cykle magistrali w mikroprocesorze Z80 -odczyt kodu rozkazu, -odczyt-zapis pamięci, -odczyt-zapis urządzenia we-wy,
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 7. Wprowadzenie do funkcji specjalnych sterownika LOGO!
ćwiczenie nr 7 str.1/1 ĆWICZENIE 7 Wprowadzenie do funkcji specjalnych sterownika LOGO! 1. CEL ĆWICZENIA: zapoznanie się z zaawansowanymi możliwościami mikroprocesorowych sterowników programowalnych na
Bardziej szczegółowoKOMPUTER. Zestawy komputerowe podstawowe wiadomości
KOMPUTER Zestawy komputerowe podstawowe wiadomości Budowa zestawu komputerowego Monitor Jednostka centralna Klawiatura Mysz Urządzenia peryferyjne Monitor Monitor wchodzi w skład zestawu komputerowego
Bardziej szczegółowoStandard transmisji równoległej LPT Centronics
Standard transmisji równoległej LPT Centronics Rodzaje transmisji szeregowa równoległa Opis LPT łącze LPT jest interfejsem równoległym w komputerach PC. Standard IEEE 1284 został opracowany w 1994 roku
Bardziej szczegółowoKonfiguracja parametrów pozycjonowania GPS 09.05.2008 1/5
Konfiguracja parametrów pozycjonowania GPS 09.05.2008 1/5 Format złożonego polecenia konfigurującego system pozycjonowania GPS SPY-DOG SAT ProSafe-Flota -KGPS A a B b C c D d E e F f G g H h I i J j K
Bardziej szczegółowoĆwiczenie Wstawianie spisu treści, indeksu alfabetycznego i indeksu ilustracji Wstaw > Indeksy i spisy > indeksy i spisy) Wskazówka:
Ćwiczenie Wstawianie spisu treści, indeksu alfabetycznego i indeksu ilustracji 1. Sformatuj odpowiednio tekst pod tytułem,,wnętrze komputera : Ustaw marginesy (do lewej, do prawej, od góry, od dołu na
Bardziej szczegółowoProcesor Intel 8086 model programisty. Arkadiusz Chrobot
Procesor Intel 8086 model programisty Arkadiusz Chrobot 5 października 2008 Spis treści 1 Wstęp 2 2 Rejestry procesora 8086 2 3 Adresowanie pamięci 4 4 Ważne elementy języka Pascal 6 1 1 Wstęp Głównym
Bardziej szczegółowoOpis klawiatury komputerowej
Spis treści utworzony przez NN Opis klawiatury komputerowej...1 1.1.Esc...1 1.2.F1 F12...1 1.3.Backspace...1 1.4.Tab...1 1.5.Caps Lock...2 1.6.Enter...2 1.7.Shift...2 1.8.Ctrl...2 1.9.Alt...2 1.10.Caps
Bardziej szczegółowoPłyta główna (ang. motherboard) najważniejsza płyta drukowana urządzenia elektronicznego, na której zamontowano najważniejsze elementy urządzenia, umo
Zestaw komputera: 1)Płyta główna: 2)Monitor 3)Klawiatura i mysz 4)Głośniki 5) Urządzenia peryferyjne: *skaner *drukarka Płyta główna (ang. motherboard) najważniejsza płyta drukowana urządzenia elektronicznego,
Bardziej szczegółowoPROGRAMY REZYDENTNE Terminate and State Resident, TSR
PROGRAMY REZYDENTNE Terminate and State Resident, TSR O co tu chodzi Podstawowe reguły Jak może program zostać rezydentnym Przechwytywanie przerwań Jak się samoznaleźć w pamięci Aktywacja TSR-u. Problemy
Bardziej szczegółowo1.2 Schemat blokowy oraz opis sygnałów wejściowych i wyjściowych
Dodatek A Wyświetlacz LCD. Przeznaczenie i ogólna charakterystyka Wyświetlacz ciekłokrystaliczny HY-62F4 zastosowany w ćwiczeniu jest wyświetlaczem matrycowym zawierającym moduł kontrolera i układ wykonawczy
Bardziej szczegółowoUkład sterowania, magistrale i organizacja pamięci. Dariusz Chaberski
Układ sterowania, magistrale i organizacja pamięci Dariusz Chaberski Jednostka centralna szyna sygnałow sterowania sygnały sterujące układ sterowania sygnały stanu wewnętrzna szyna danych układ wykonawczy
Bardziej szczegółowoArchitektura systemu komputerowego. Działanie systemu komputerowego. Przerwania. Obsługa przerwań (Interrupt Handling)
Struktury systemów komputerowych Architektura systemu komputerowego Działanie systemu komputerowego Struktura we/wy Struktura pamięci Hierarchia pamięci Ochrona sprzętowa Architektura 2.1 2.2 Działanie
Bardziej szczegółowoArchitektura komputerów
Architektura komputerów Wykład 3 Jan Kazimirski 1 Podstawowe elementy komputera. Procesor (CPU) 2 Plan wykładu Podstawowe komponenty komputera Procesor CPU Cykl rozkazowy Typy instrukcji Stos Tryby adresowania
Bardziej szczegółowoSprzęt i architektura komputerów
Radosław Maciaszczyk Mirosław Łazoryszczak Sprzęt i architektura komputerów Laboratorium Temat: Mikroprocesory i elementy asemblera Katedra Architektury Komputerów i Telekomunikacji 1. MIKROPROCESORY I
Bardziej szczegółowoJednostka centralna. Miejsca na napędy 5,25 :CD-ROM, DVD. Miejsca na napędy 3,5 : stacja dyskietek
Ćwiczenia 1 Budowa komputera PC Komputer osobisty (Personal Komputer PC) komputer (stacjonarny lub przenośny) przeznaczony dla pojedynczego użytkownika do użytku domowego lub biurowego. W skład podstawowego
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Dariusz Wawrzyniak. Miejsce, rola i zadania systemu operacyjnego w oprogramowaniu komputera
Dariusz Wawrzyniak Plan wykładu Definicja, miejsce, rola i zadania systemu operacyjnego Klasyfikacja systemów operacyjnych Zasada działania systemu operacyjnego (2) Definicja systemu operacyjnego (1) Miejsce,
Bardziej szczegółowoTEMAT : System operacyjny MS DOS pliki wsadowe
Temat : Pliki wsadowe w MS-DOS Każdy system operacyjny ma możliwość przetwarzania wsadowego. Zamiast wielokrotnie wpisywać z klawiatury ciągi poleceń można zapisać je w pliku wsadowych (batch). Po uruchomieniu
Bardziej szczegółowourządzenie elektroniczne służące do przetwarzania wszelkich informacji, które da się zapisać w formie ciągu cyfr albo sygnału ciągłego.
Komputer (z ang. computer od łac. computare obliczać, dawne nazwy używane w Polsce: mózg elektronowy, elektroniczna maszyna cyfrowa, maszyna matematyczna) urządzenie elektroniczne służące do przetwarzania
Bardziej szczegółowoProgramator Kart Master - klient
Programator Kart Master - klient Kraków 2002.11.27 SPIS TREŚCI 1 WSTĘP... 2 2 ROZPOCZĘCIE PRACY Z PROGRAMEM... 3 3 ZMIANA KLUCZA DOSTĘPU.... 4 4 GENEROWANIE KART UŻYTKOWNIKÓW... 5 1 1 Wstęp Programator
Bardziej szczegółowoWprowadzenie do informatyki i użytkowania komputerów. Kodowanie informacji System komputerowy
1 Wprowadzenie do informatyki i użytkowania komputerów Kodowanie informacji System komputerowy Kodowanie informacji 2 Co to jest? bit, bajt, kod ASCII. Jak działa system komputerowy? Co to jest? pamięć
Bardziej szczegółowo