Zakład Fizyki Gorącej Materii

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zakład Fizyki Gorącej Materii"

Transkrypt

1 Zakład Fizyki Gorącej Materii Pracownicy naukowi: dr hab. Janusz Brzychczyk dr hab. Tomasz Kozik prof. dr hab. Zbigniew Majka prof. dr hab. Roman Płaneta dr hab. Zbigniew Sosin dr hab. Paweł Staszel dr hab. Andrzej Wieloch prof. dr hab. Kazimierz Grotowski Doktoranci: mgr Yasir Ali mgr Jinesh Kallunkathariyil mgr Marcin Kamuda mgr Tomasz Kawa mgr Przemysław Kulig mgr Sebastian Kupny mgr Paweł Lasko mgr Antoni Marcinek mgr Rafał Najman mgr Tomasz Pietrzak mgr Tomasz Twaróg mgr Oskar Wyszyński

2 Poszukiwanie punktu krytycznego materii hadronowej - eksperyment NA61/SHINE przy SPS w CERN-ie opiekun: prof. dr hab. Roman Płaneta SHINE -SPS Heavy Ions and Neutrino Experiment

3 Własności przejścia fazowego pomiędzy gazem hadronowym a plazmą kwarkowo-gluonową są słabo znane Temperature (MeV) Wykres fazowy wody jest dobrze poznany NA 61 /S HI NE?? Baryochemical potential (MeV) punkt krytyczny przejście fazowe pierwszego rodzaju XLI Zjazd Fizyków Polskich 3

4 Wykonane i planowane pomiary NA61 ion program NA49 ( ) Pb+Pb Pb+Pb Xe+La 2015 Ar+Ca 2014 Be+Be p+p 2009/10/11 13 p+pb Si+Si C+C p+p /14 energy (A GeV) energy (A GeV) 4

5

6

7

8

9

10

11 Badanie zależności energii symetrii od gęstości Eksperyment ASY EOS w GSI Darmstadt Opiekun: dr hab. Janusz Brzychczyk Równanie stanu materii jądrowej: E ρ,δ E ρ,δ= 0 +E sym ρ δ2, δ= ρn ρ p ρ n +ρ p Przewidywania teoretyczne zależności energii symetrii od gęstości wykazują duże rozbieżności, które ciągle nie są ograniczone przez dane doświadczalne.

12 Zależność energii symetrii od gęstości jest jednym z kluczowych zagadnień badanach w fizyce jądrowej w ostatnich latach. Znajomość jej jest niezbędna między innymi do: opisu reakcji jądrowych z udziałem ciężkich jonów wyznaczenia granic stabilności jąder atomowych modelowania wybuchu sepernowych określenia struktury gwiazd neutronowych. Supernova collapse p / n c (2-15) 0

13 Eksperyment ASY EOS W maju 2011 roku wykonany został przez międzynarodowy zespół badawczy (ASY EOS) nowatorski eksperyment w GSI Darmstadt z zastosowaniem wiązek radioaktywnych. Celem eksperymentu jest uzyskanie informacji o energii symetrii dla dużych gęstości materii jądrowej na podstawie pomiaru emisji neutronów, protonów i lekkich fragmentów emitowanych w trakcie wczesnej fazy zderzenia ciężkich jąder atomowych. Eliptic flow v2 Side flow v1 Grupa krakowska: IF UJ J. Brzychczyk, S. Kupny, P. Lasko, Z. Sosin, A. Wieloch IFJ PAN J. Łukasik, A. Budzanowski, B. Czech, P. Pawłowski, I. Skwirczyńska

14 Detektor KRATTA Jednym z istotnych elementów systemu detekcyjnego w eksperymencie ASY EOS był detektor KRATTA, zaprojektowany i zbudowany przez nasz krakowski zespół. Jest to zespół 35 modułów, którymi są wielowarstwowe teleskopy półprzewodnikowo scyntylacyjne. Detektor służył do rejestracji lekkich cząstek naładowanych w szerokim zakresie energii, zapewniając identyfikację wszystkich izotopów. Uzyskane dane pomiarowe są obecnie przedmiotem analizy. Zapraszamy do udziału w pracy naszego zespołu!

15 Badanie możliwości syntezy hiperciężkich jąder atomowych o egzotycznych kształtach eksperyment BREAKUP opiekun: prof. dr hab. Roman Płaneta W połowie ubiegłego wieku Wheeler zasugerował możliwość istnienia jąder atomowych o egzotycznych kształtach. W następnych latach pokazano w ramach obliczeń modelowych, że jądra o kształtach bańki lub toroidu mogą być stabilne, jeśli są one znacznie cięższe od znanych jąder superciężkich.

16 Pomiary dla reakcji Au + Au przy energii 23 MeV/nukleon zostały wykonane w laboratorium INFN-LNS w Katanii za pomocą detektora CHIMERA IWM

17 CHIMERA CHIMERA CCharged hargedhheavy eavyion IonMMass assand andeenergy nergyrresolving esolvingaarrrraayy Zalety CHIMERY: 1192 teleskopów Si-CsI niski próg detekcyjny 1 MeV/A pokrywa 94% 4 identyfikacja ładunkowa, masowa i izotopowa IWM

18 Całkowity ładunek vs całkowity pęd poprzeczny dla reakcji Au + Au przy 23 MeV/nukleon

19 Eksperymentalne poszukiwanie jąder Superciężkich i hiperciężkich Opiekun: dr hab. Andrzej Wieloch Gdzie znajduje się granica najcięższych pierwiastków? Czy istnieje wyspa stabilności jąder superciężkich? A. Sobiczewski (1966) W.J. Świątecki (1966)

20 Synteza : Masywny transfer: (DIC) Cele badawcze: produkcja i rozpad najcięższych pierwiastków struktura jąder dla superciężkich izotopów własności chemiczne najcięższych pierwiastków (tablica okresowa) niezależne potwierdzenie nowo odkrytych pierwiastków

21 Zderzenia głęboko nieelastyczne (Texas A&M): Projekt MAESTRO (1.5 mln PLN) P. Lasko, Z. Majka, R. Płaneta, J. Sebastian, Z. Sosin, A. Wieloch Podejście klasyczne (GANIL): T. Kozik, P. Lasko, Z. Sosin, J. Kallunkathariyil, A. Wieloch Nasze badania nad produkcją superciężkich jąder:

22

23

24

25 Zebranie i rozważenie argumentów eksperymentalnych i teoretycznych przemawiających za alfową strukturą jader atomowych

26 Binding energy [MeV] data model Z

27 Prace związane z budwą opatentowanych w ZFGM integratorów ładunku id O d te o rii d o re a liz a c ji I) Pomiar biosygnałów E v q (eksperyment Gerda) III) Budowa układu charakteryzującego się ekstremalnie niskim szumem umożliwia to pomiar bardzo niewielkich sygnałów Q C U (t) t e le k tr o d a X 6 4 J e s z c z e b a r d z o d a le k a d r o g a P A i e le k tr o d a II) Budowa układu do obsługi detektora germanowego z bardzo niskim tłem, poszukiwania bezneutrinowego rozpadu beta t Q U

28 Detekcja Sygnałów Biologicznych Poszukiwanie nowych metod wykrywania, rejestracji i badania korelacji sygnałów pochodzących od żywych organizmów Członkowie Grupy: ZFGM: dr hab. Z. Sosin, prof. R. Płaneta, mgr P. Lasko (doktorant), C. Makarski (doktorant), Konrad Kopański. ZDFK: prof. S. Micek, dr M. Misiaszek ZTG: dr A. Sochocka, mgr T. Kawa (doktorant) I inni współpracujący (prof. M. Nowak, dr hab. P. Węgrzyn, prof. J. Szwed ) Współpraca z grupami prof. Żmudki i prof. Surdackiego z kliniki Jana Pawła II

29 Ad I Detekcja Sygnałów Biologicznych Poszukiwanie nowych metod wykrywania, rejestracji i badania korelacji sygnałów pochodzących od żywych organizmów Członkowie Grupy: ZFGM: dr hab. Z. Sosin, prof. R. Płaneta, mgr P. Lasko (doktorant), Konrad Kopański. ZDFK: prof. S. Micek, dr M. Misiaszek ZTG: dr A. Sochocka, mgr T. Kawa (doktorant) I inni współpracujący (prof. M. Nowak, dr hab. P. Węgrzyn, prof. J. Szwed ) Współpraca z grupami prof. Żmudki i prof. Surdackiego z kliniki Jana Pawła II

30 P r z e b ie g i F K G S z u m y s e rc a 2010 a m p litu d a a m p lit u d a A 1111 A c z a s [m s ] c z a s [m s ]

31 A n g io g r a fia tę tn ic y w ie ń c o w e j le w e j B e z a b s o r b c ji i p o d o b n e j fa z y, w p r o w a d z o n o ty lk o z a le ż n o ś c i k ą to w e m ik r o fo n ó w i ź r ó d ła M ik r o fo n y u s ta w io n o p o le w e j s tr o n ie o d m o s tk a 12 X Y Z A N G _ P L O IN V 1 5.G R F Y [c m ] M IK R O F O N Y X [c m ] A n a liz a p o d s z u m o w a 8 12 W id o k o d p r z o d u i o d le w e j s tr o n y

Fragmentacja pocisków

Fragmentacja pocisków Wybrane zagadnienia spektroskopii jądrowej 2004 Fragmentacja pocisków Marek Pfützner 823 18 96 pfutzner@mimuw.edu.pl http://zsj.fuw.edu.pl/pfutzner Plan wykładu 1. Wiązki radioaktywne i główne metody ich

Bardziej szczegółowo

Co to są jądra superciężkie?

Co to są jądra superciężkie? Jądra superciężkie 1. Co to są jądra superciężkie? 2. Metody syntezy jąder superciężkich 3. Odkryte jądra superciężkie 4. Współczesne eksperymenty syntezy j.s. 5. Metody identyfikacji j.s. 6. Przewidywania

Bardziej szczegółowo

Rozprawa doktorska Pana mgr Sebastiana Kupnego składa się z czternastu rozdziałów wliczając wstęp i podsumowanie. Katowice,

Rozprawa doktorska Pana mgr Sebastiana Kupnego składa się z czternastu rozdziałów wliczając wstęp i podsumowanie. Katowice, Recenzja pracy doktorskiej Pana mgr Sebastiana Kupnego pt. Digital Pulse Shape Analysis with Neural Networks: Application to Flow Measurements in the ASY-EOS Experiment Fizyka zderzeń ciężkich jonów przy

Bardziej szczegółowo

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424

2008/2009. Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 2008/2009 seweryn.kowalski@us.edu.pl Seweryn Kowalski IVp IF pok.424 Plan wykładu Wstęp, podstawowe jednostki fizyki jądrowej, Własności jądra atomowego, Metody wyznaczania własności jądra atomowego, Wyznaczanie

Bardziej szczegółowo

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych 1. Co to są wiązki radioaktywne 2. Metody wytwarzania wiązek radioaktywnych 3. Ośrodki wytwarzające wiązki radioaktywne 4. Nowe zagadnienia możliwe do

Bardziej szczegółowo

Fizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika

Fizyka 3. Konsultacje: p. 329, Mechatronika Fizyka 3 Konsultacje: p. 329, Mechatronika marzan@mech.pw.edu.pl Zaliczenie: 2 sprawdziany (10 pkt każdy) lub egzamin (2 części po 10 punktów) 10.1 12 3.0 12.1 14 3.5 14.1 16 4.0 16.1 18 4.5 18.1 20 5.0

Bardziej szczegółowo

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów

A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów Włodzimierz Wolczyński 40 FIZYKA JĄDROWA A - liczba nukleonów w jądrze (protonów i neutronów razem) Z liczba protonów A-Z liczba neutronów O nazwie pierwiastka decyduje liczba porządkowa Z, a więc ilość

Bardziej szczegółowo

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e)

doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) 1 doświadczenie Rutheforda Jądro atomowe składa się z nuklonów: neutronów (obojętnych elektrycznie) i protonów (posiadających ładunek dodatni +e) Ilość protonów w jądrze określa liczba atomowa Z Ilość

Bardziej szczegółowo

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych

Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych Eksperymenty z wykorzystaniem wiązek radioaktywnych 1. Co to są wiązki radioaktywne 2. Metody wytwarzania wiązek radioaktywnych 3. Ośrodki wytwarzające wiązki radioaktywne 4. Nowe zagadnienia możliwe do

Bardziej szczegółowo

Wiązki Radioaktywne. wytwarzanie nuklidów dalekich od stabilności. Jan Kurcewicz CERN, PH-SME. 5 września 2013 transparencje: Marek Pfützner

Wiązki Radioaktywne. wytwarzanie nuklidów dalekich od stabilności. Jan Kurcewicz CERN, PH-SME. 5 września 2013 transparencje: Marek Pfützner Wiązki Radioaktywne wytwarzanie nuklidów dalekich od stabilności Jan Kurcewicz CERN, PH-SME 5 września 2013 transparencje: Marek Pfützner Wstęp Nuklidy nietrwałe Przykład: reakcja fuzji Fuzja (synteza,

Bardziej szczegółowo

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa

Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Energetyka konwencjonalna odnawialna i jądrowa Wykład 8-27.XI.2018 Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Wykład 8 Energia atomowa i jądrowa

Bardziej szczegółowo

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej

Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej gluons Zespół Zakładów Fizyki Jądrowej Zakład Fizyki Hadronów Zakład Doświadczalnej Fizyki Cząstek i jej Zastosowań Zakład Teorii Układów Jądrowych QCD Zakład Fizyki Hadronów Badanie struktury hadronów,

Bardziej szczegółowo

Rozpady promieniotwórcze

Rozpady promieniotwórcze Rozpady promieniotwórcze Przez rozpady promieniotwórcze rozumie się spontaniczne procesy, w których niestabilne jądra atomowe przekształcają się w inne jądra atomowe i emitują specyficzne promieniowanie

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią

Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią Plan Promieniowanie ( particle radiation ) Źródła (szybkich) elektronów Ciężkie cząstki naładowane Promieniowanie elektromagnetyczne (fotony) Neutrony

Bardziej szczegółowo

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów.

Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. Badanie Gigantycznego Rezonansu Dipolowego wzbudzanego w zderzeniach ciężkich jonów. prof. dr hab. Marta Kicińska-Habior Wydział Fizyki UW Zakład Fizyki Jądra Atomowego e-mail: Marta.Kicinska-Habior@fuw.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Reakcje jądrowe Uniwersytet Rzeszowski, 8 listopada 2017 Wykład III Krzysztof Golec-Biernat Promieniowanie jonizujące 1 / 12 Energia wiązania

Bardziej szczegółowo

O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości

O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości O egzotycznych nuklidach i ich promieniotwórczości Marek Pfützner Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytet Warszawski Tydzień Kultury w VIII LO im. Władysława IV, 13 XII 2005 Instytut Radowy w Paryżu

Bardziej szczegółowo

dra superci kie 1. Co to s dra superci kie? 2. Metody syntezy j der superci kich 3. Odkryte j dra superci

dra superci kie 1. Co to s dra superci kie? 2. Metody syntezy j der superci kich 3. Odkryte j dra superci Jądra superciężkie 1. Co to są jądra superciężkie? 2. Metody syntezy jąder superciężkich 3. Odkryte jądra superciężkie 4. Współczesne eksperymenty syntezy j.s. 5. Metody identyfikacji j.s. 6. Przewidywania

Bardziej szczegółowo

Ą ź Ą ń ź Ł Ł ń Ł ń ń ź ń Ł Ś Ą Ń ń ŁĄ Ś ń ń ń ń ń ń Ł Ą ń ń ń ń Ą Ą Ś ń Ó Ł ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń ń Ł ń Ą ŁĄ Ś Ł Ś Ł ń ń ń ń Ń Ą ć ń ń Ł Ń ń Ł Ł ń Ł ń ń ń ń ń ń Ź Ł ń ń Ź Ł ń ń Ł

Bardziej szczegółowo

Ł ć Ą ć ć ć ć ć Ł

Ł ć Ą ć ć ć ć ć Ł Ł Ś Ą Ś Ą Ł Ś Ś Ł Ł Ó Ą Ł ŚĆ Ń Ó Ł ć Ą ć ć ć ć ć Ł Ó Ł Ń Ś Ó ć Ś Ó Ń ŁĄ Ł Ó Ó Ł Ń Ś Ś Ó Ó Ó Ł Ń Ó Ł ć ć Ó Ó Ó Ł ć ż ż ć ć ż ż Ź ż ć ć ć Ó Ó Ó Ł Ń Ł Ó Ó Ó Ł ć ż ż ż ć ż ć ż Ł Ó Ó Ó Ł ż ż ć ć ć ć ć ć Ó Ż

Bardziej szczegółowo

Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2016/17

Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2016/17 Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2016/17 1. Badanie rozkładów emisji mezonów π+ i π ze zderzeń ciężkich jonów przy energii 1,65

Bardziej szczegółowo

Ó Ż Ń Ń ć ż ć Ż Ż ć ż Ż ć

Ó Ż Ń Ń ć ż ć Ż Ż ć ż Ż ć ż ż Ą ż Ż Ć Ó Ż Ń Ń ć ż ć Ż Ż ć ż Ż ć Ż ć Ż ć Ż Ó Ż ć Ó Ą ż ć Ż Ż ć ż ć Ż ć Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ó Ż Ż Ó Ż Ż Ś Ś Ś ż Ż Ś Ó ż Ż Ż Ń Ż ż ć ż ż ż ż Ń Ś Ó Ż Ś Ż ć Ś Ś ć ż Ś Ą Ż Ś Ń Ń Ś Ż ż Ś ż Ż Ą Ż Ś Ż ż Ś ć Ś Ś Ż

Bardziej szczegółowo

Ą Ą Ś Ń Ć Ó Ą Ą

Ą Ą Ś Ń Ć Ó Ą Ą Ń Ś Ą Ż Ż Ś Ż Ź Ń Ą Ą Ś Ń Ć Ó Ą Ą Ś Ą Ź Ń Ó Ś Ć Ż Ą Ą Ć Ż Ó Ą Ó Ą Ć Ś Ą Ą Ń Ń Ń Ń Ń Ą Ń Ą Ń Ń Ń Ń Ą Ń Ń Ń Ń Ń Ń Ń Ń Ś Ą Ń Ś Ś Ó Ś Ó Ą Ń Ś Ą Ś Ą Ś Ś Ż Ą Ą Ą Ą Ą Ś Ą Ś Ó Ą Ś Ś Ś Ń Ń Ż Ą Ś Ś Ą Ń Ż

Bardziej szczegółowo

Ś

Ś ź Ś ź Ż Ż Ż Ż ć Ś Ó Ń ć ć Ż Ż Ż Ż ń ć Ż Ż Ż Ż Ą Ś ć Ź Ż ć ć Ż ć ć Ż Ż Ż Ż Ż ć Ó Ó ź Ż Ż ź ź Ś Ż ć Ż ć ć Ą Ż ź Ż ź Ż ć Ż Ż Ż Ź Ż Ż ź ć ć ć ć Ż ć ć ć ć Ż Ż ź ź Ż Ż Ś ć Ź ć ć ć ć ć Ż ć ć ć ć ć Ż ć ć ć Ż Ń

Bardziej szczegółowo

Ż ż Ź ś ż ż ś Ą Ą Ź ż Ż ś ż ż Ż Ż ż ć ś ś ć ć Ń ź ś Ż ć ż ż ś ś ś

Ż ż Ź ś ż ż ś Ą Ą Ź ż Ż ś ż ż Ż Ż ż ć ś ś ć ć Ń ź ś Ż ć ż ż ś ś ś ś ż ź ż ś Ż ż Ź ś ż ż ś Ą Ą Ź ż Ż ś ż ż Ż Ż ż ć ś ś ć ć Ń ź ś Ż ć ż ż ś ś ś ż ż ś ź Ą ż Ń ż ż ż Ż ź ż ść Ż ś ź ź ś Ś ź ś ś Ą Ż ś Ż ś Ż ś ż ż ś ż ść ś ż ż ś ż ś ż ć ś ś ź ś ż ś ż ź ż ż ź ź Ó ż ć ż ż ż ź

Bardziej szczegółowo

Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013

Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013 24-06-2007 Wstęp do fizyki jądrowej Tomasz Pawlak, 2013 część 1 własności jąder (w stanie podstawowym) składniki jąder przekrój czynny masy jąder rozmiary jąder Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937)

Bardziej szczegółowo

o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8

o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8 T A B E L A O C E N Y P R O C E N T O W E J T R W A Ł E G O U S Z C Z E R B K U N A Z D R O W IU R o d z a j u s z k o d z e ń c ia ła P r o c e n t t r w a łe g o u s z c z e r b k u n a z d r o w iu

Bardziej szczegółowo

Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2015/16

Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2015/16 Proponowane tematy prac licencjackich dla studentów kierunku Energetyka i chemia jądrowa w roku akademickim 2015/16 1. Badanie defektu wysokości impulsu w detektorach krzemowych zainstalowanych w układzie

Bardziej szczegółowo

Relatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii

Relatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii Relatywistyczne zderzenia ciężkich jonów jako narzędzie w badaniu diagramu fazowego silnie oddziałującej materii Katarzyna Grebieszkow 5 lutego 2016 Streszczenie W dokumencie pokazane są podstawowe cele

Bardziej szczegółowo

FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy

FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy FIZYKA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań obliczeniowych. II. Przeprowadzanie

Bardziej szczegółowo

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura

pobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego -  - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura 14. Fizyka jądrowa zadania z arkusza I 14.10 14.1 14.2 14.11 14.3 14.12 14.4 14.5 14.6 14.13 14.7 14.8 14.14 14.9 14. Fizyka jądrowa - 1 - 14.15 14.23 14.16 14.17 14.24 14.18 14.25 14.19 14.26 14.27 14.20

Bardziej szczegółowo

Ą Ł Ł Ł ĄĄ Ą Ł Ą Ń Ń Ń

Ą Ł Ł Ł ĄĄ Ą Ł Ą Ń Ń Ń ź Ł ź ź Ł ź Ą ź Ą Ą Ą Ł Ł Ł ĄĄ Ą Ł Ą Ń Ń Ń Ś Ż ź Ą Ą ź ź Ą Ł Ł Ą Ą Ą Ń ź Ź ź Ł Ł ź Ś ź Ł Ł Ł Ś Ł Ś Ń Ś Ą ź Ń Ą ź Ś Ś Ś ŁĄ ź ź ź Ó Ś ź ź ź Ż ź Ł Ą Ń Ń Ą ź Ś Ą ź Ł Ł ź Ź Ń Ś Ó Ą Ł Ł ź Ż Ż Ó Ó Ś Ó Ś Ó Ó Ń

Bardziej szczegółowo

Ł Ń ś ń ć Ź ś ń

Ł Ń ś ń ć Ź ś ń Ł Ł Ł Ń ś ń ć Ź ś ń ŁĄ Ę Ą Ą Ź ć ś ś Ź ć ć ć ć Ą ń ść ść ń Ź ń ś ś ń ń ń ń ń ś ń ś ść ś Ą ź Ź ś ś ń ć ń ń Ą ń ś ś ś ś Ź ś Ź ś ś Ź ś Ł Ś Ó Ą Ź Ą Ą Ó Ó ń ś ć ć ś ń ń Ść ń Ź ść ść ść ś ś ń ść ś ść ć ś Ń ć

Bardziej szczegółowo

Ó Ż ż Ć ż ż ż Ó Ę Ę Ó Ó ż Ó Ł ż Ł

Ó Ż ż Ć ż ż ż Ó Ę Ę Ó Ó ż Ó Ł ż Ł ż Ó Ż Ż ż ź ż ż Ź Ż ż Ę Ą Ó Ż ż Ć ż ż ż Ó Ę Ę Ó Ó ż Ó Ł ż Ł Ń Ę ż ż Ź ż Ę Ż Ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż Ź ż ż ż Ź Ó Ś Ó ż Ś Ą Ą ż ż Ł Ą Ń Ą Ą Ł ż Ź ż ż ż ż ż ż ŁĄ Ł Ś ż Ż ż Ś ż ż ż Ż ż Ż Ż ż Ż Ż Ż ż ż Ń ź

Bardziej szczegółowo

ń

ń Ą ń Ą ż ń Ł ć ń ć ż ć ż Ą ć ń ź ż Ę ż ż ć ń ć ż ć ż ć ż ń ż ć ż ń ń ń ż ń ń ż Ł ń ż ń ć ń ż Ń ć ż ń ń ń ń ń ż ż Ą ć ż ć ż ć ż ć Ń ć ć ń ć ć ń ć ć ż ń ń Ń ń ż ć ź ń ż ż ŁĄ ż ń ż ż ż Ą ż ć ń ż ć ż Ń ż Ń

Bardziej szczegółowo

Ł Ą Ó Ł ć Ą ć ć

Ł Ą Ó Ł ć Ą ć ć Ą Ł Ż Ż Ą Ń Ą Ś ź Ść ć Ł Ą Ó Ł ć Ą ć ć Ó ć Ż ż ż ż ć ć ż ć ż Ść Ż ć Ó ź Ł ć Ą ż ż ć ć Ś Ą ż ć Ę Ś Ś Ł ć ć ż ć ź Ż Ę Ó Ś ć ć Ś ż ż ć ć Ż Ó Ń ć Ó Ż Ść Ś ć ć Ż ć Ę ć Ł Ź ŁĄ ż Ó ć ć Ę Ż Ę Ł Ś Ł Ł Ż Ż Ż Ż ć

Bardziej szczegółowo

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA

NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA ANALITYKA W KONTROLI JAKOŚCI WYKŁAD 3 NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA - PODSTAWOWE INFORMACJE O REAKCJACH JĄDROWYCH - NEUTRONOWA ANALIZA AKTYWACYJNA REAKCJE JĄDROWE Rozpad promieniotwórczy: A B + y + ΔE

Bardziej szczegółowo

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α

Zadanie 3. (2 pkt) Uzupełnij zapis, podając liczbę masową i atomową produktu przemiany oraz jego symbol chemiczny. Th... + α Zadanie: 1 (2 pkt) Określ liczbę atomową pierwiastka powstającego w wyniku rozpadów promieniotwórczych izotopu radu 223 88Ra, w czasie których emitowane są 4 cząstki α i 2 cząstki β. Podaj symbol tego

Bardziej szczegółowo

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu

Fizyka współczesna. Jądro atomowe podstawy Odkrycie jądra atomowego: 1911, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Odkrycie jądra atomowego: 9, Rutherford Rozpraszanie cząstek alfa na cienkich warstwach metalu Tor ruchu rozproszonych cząstek (fakt, że część cząstek rozprasza się pod bardzo dużym kątem) wskazuje na

Bardziej szczegółowo

Jądra dalekie od stabilności

Jądra dalekie od stabilności Jądra dalekie od stabilności 1. Model kroplowy jądra atomowego. Ścieżka stabilności b 3. Granice Świata nuklidów 4. Rozpady z emisją ciężkich cząstek naładowanych a) rozpad a b) rozpad protonowy c) rozpad

Bardziej szczegółowo

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych

FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych FIZYKA III MEL Fizyka jądrowa i cząstek elementarnych Wykład 1 własności jąder atomowych Odkrycie jądra atomowego Rutherford (1911) Ernest Rutherford (1871-1937) R 10 fm 1908 Skala przestrzenna jądro

Bardziej szczegółowo

Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ)

Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ) Plazma Kwarkowo-Gluonowa Nowy Stan Materii Stany skupienia (fazy) materii (1) p=const Gaz (cząsteczkowy lub atomowy), T eratura, Tempe Ciecz wrzenie topnienie Ciało ł stałe ł (kryształ) Diagram fazowy

Bardziej szczegółowo

Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych

Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych Prezentacja tematyki badawczej Zakładu Fizyki Jądrowej Eksperymentalne badanie układów kilkunukleonowych Koordynatorzy: prof. St. Kistryn, dr Izabela Ciepał 18 maja 2013 Dynamika oddziaływania w układach

Bardziej szczegółowo

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki

Promieniowanie kosmiczne składa się głównie z protonów, z niewielką. domieszką cięższych jąder. Przechodząc przez atmosferę cząstki Odkrycie hiperjąder Hiperjądra to struktury jądrowe w skład których, poza protonami I neutronami, wchodzą hiperony. Odkrycie hiperjąder miało miejsce w 1952 roku, 60 lat temu, w Warszawie. Wówczas nie

Bardziej szczegółowo

ż ż ż ń ń Ł ń ń ż Ż ń ż ń Ż Ż

ż ż ż ń ń Ł ń ń ż Ż ń ż ń Ż Ż Ó Ń ń ż Ń ż ż ż ń ń Ł ń ń ż Ż ń ż ń Ż Ż ń ć ż ń ż ń ż Ą Ż ć ż ć ć ź ć ć ń Ż Ż ć Ż Ą Ż ć ń ć ć ż ć ć ć ć ć ć ż ć ć ż ć ń ć ć ż ć ć ż ż ć ż ć Ż ż ć Ż Ż Ż ż ż ć Ą ń Ż Ń ń Ą Ą ż Ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż

Bardziej szczegółowo

Porównanie statystyk. ~1/(e x -1) ~e -x ~1/(e x +1) x=( - )/kt. - potencjał chemiczny

Porównanie statystyk. ~1/(e x -1) ~e -x ~1/(e x +1) x=( - )/kt. - potencjał chemiczny Porównanie statystyk ~1/(e x -1) ~e -x ~1/(e x +1) x=( - )/kt - potencjał chemiczny Rozkład Maxwella dla temperatur T1

Bardziej szczegółowo

Ś ż Ś ć Ś ż Ą ż Ś Ż ż Ż ć ż ż Ż Ż Ś Ś Ś Ś

Ś ż Ś ć Ś ż Ą ż Ś Ż ż Ż ć ż ż Ż Ż Ś Ś Ś Ś Ą ź Ż ż Ś Ś Ź Ź ć Ś Ż Ś ź Ż Ż Ł Ż Ż Ż Ł Ś Ś Ź ć Ś Ś ż Ś ć Ś ż Ą ż Ś Ż ż Ż ć ż ż Ż Ż Ś Ś Ś Ś ć ć Ś Ść Ż Ó ż Ż Ń Ó ć ż ć ć Ść Ś Ś Ś Ż ć ć ż Ż ż Ż ć Ą Ż Ś Ś ż Ż Ó Ś ż ż Ż ż Ó Ż ć ż ż Ż ż ż Ż ć Ź Ź Ś ż Ść

Bardziej szczegółowo

ż ć

ż ć Ł Ł Ż ć Ż Ś ć ć Ż ż ć ć Ś Ż ż ć ó ż ż ć Ą Ż ć ć Ż ć ć Ż ć ć ć ć Ż Ż ż Ż Ż ć Ś Ż Ż Ś Ś ż Ś Ż ż ŁĄ ć Ż Ą Ż Ł Ść ć Ść Ż ŁĄ Ś Ż Ą Ś ż Ż Ż ŁĄ Ą Ą Ż Ł ć ć ć ć Ż ć Ż Ż ż ż ż Ż Ż ż Ż ż Ź Ś Ż Ź Ź Ż ć Ż Ż ć ć ć

Bardziej szczegółowo

Ą Ą Ż ć Ż ć Ń Ą

Ą Ą Ż ć Ż ć Ń Ą Ą Ż Ż Ż Ż Ż Ą Ą Ż ć Ż ć Ń Ą Ż ć Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż ć Ż Ą Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ś ć Ą Ż Ż Ł Ł Ą Ą Ł Ż ć Ż Ż Ż Ż Ż ź ć Ż Ź Ą Ż Ż Ż ź Ą Ł Ż Ż ć Ź Ł Ń ź Ż Ż ź Ł Ż Ą Ń Ż Ż ć Ą Ż ć Ż Ą Ż Ż Ń Ą Ą ć Ą Ą ź Ż Ó Ó

Bardziej szczegółowo

Ł Ł Ł Ś

Ł Ł Ł Ś Ń Ó Ł ź Ł ŚĆ Ł Ą Ł Ł Ł Ś ŚĆ Ż Ź Ż Ż ń ń Ł Ł ź Ł ń Ó Ż Ł Ż ń Ą Ż Ś ń Ą Ź Ą Ś Ś ń Ż ź ń ń Ż ń Ś Ą ń Ż ź Ź Ż ź Ś Ż Ś Ź Ś ź Ż Ż ń Ś ź Ż Ą ź ń ń ź Ż Ą Ż Ś Ź ń Ż ń Ż Ż ń ń Ż ń Ż Ą Ó Ą Ż ń Ó ń ń Ź ź Ą ń Ż Ł

Bardziej szczegółowo

ą ą Ź Ą Ó Ó Ó ż ą Ź Ó Ę ą

ą ą Ź Ą Ó Ó Ó ż ą Ź Ó Ę ą ÓŚ ż Ć ą ą ą Ź Ą Ó Ó Ó ż ą Ź Ó Ę ą ą Ę ŁĄ ż ą ą ą Ś ą Ś ą ą ą ż ć Ź ą ć Ó Ą Ę ą ś ą Ę ż ą ś Ź ą Ś ą Ą ŁĄ ś Ź Ś Ł Ź Ż ą Ć ś ś ć ś ą Ź ą ą ć Ź ś ą ą ą Ż Ó ś ś ś ś Ą Ś Ś ą Ź ą Ź ż ś ż Ę ć ś ą Ó ż ż Ą Ź Ż

Bardziej szczegółowo

Ł Ą ź ź Ż ź Ź Ó Ó ź Ł

Ł Ą ź ź Ż ź Ź Ó Ó ź Ł Ł Ń Ó Ł Ą ź ź Ż ź Ź Ó Ó ź Ł ź Ń Ł Ź Ś Ł ź Ś Ó Ć Ą Ń Ą ź ź ź Ż ź ź Ź Ć ź ź Ł ź Ó Ą Ą Ł Ą Ą Ś ŚĆ Ł ź ź ź ź Ł ź Ń ź ź ź ź ź ź ź ź Ż Ą Ą Ó Ą Ł Ś Ś ź Ł ź Ł ź ź ź Ź Ź Ś Ź Ź Ó ź ź Ś Ó Ł Ś ź Ł ź ź Ź ź ź ź ź Ś

Bardziej szczegółowo

Ż Ś

Ż Ś Ł Ą ć Ż Ś Ś ć ć Ł Ą ź ź ź ź Ń ź ć ć ć ź ź ć Ń ć Ł ć Ś ć Ś Ś Ą ć Ń ć Ą Ą ć ź ć Ł Ł ź Ą ź ź ź Ł Ł ć ź Ą Ą Ł Ł Ł Ł Ą Ą Ł Ą Ł Ą Ł Ł Ł Ł Ą ć Ł Ł ź Ń Ą ć ć ź Ń ć Ń ź Ł ć ć ć Ń ź ć ć Ń ć ć ć Ś Ć ć Ń ć ć Ł ć

Bardziej szczegółowo

Astrofizyka teoretyczna II. Równanie stanu materii gęstej

Astrofizyka teoretyczna II. Równanie stanu materii gęstej Astrofizyka teoretyczna II Równanie stanu materii gęstej 1 Black Holes, White Dwarfs and Neutron Stars: The Physics of Compact Objects by Stuart L. Shapiro, Saul A. Teukolsky " Rozdziały 2, 3 i 8 2 Odkrycie

Bardziej szczegółowo

Ó Ń Ś Ą Ś Ń Ś Ś

Ó Ń Ś Ą Ś Ń Ś Ś ź Ó Ń Ś Ą Ś Ń Ś Ś Ś Ą Ś Ń Ś Ę Ń Ą Ą Ś ź Ś ć Ó Ą Ś Ć ć Ś ć Ń ć Ń Ó Ą Ś ć Ó ć ć ć Ń Ę Ń ź ź ć ć Ę ć ć Ń Ń Ę Ą ź Ą Ń Ń Ą Ą Ą Ń ź ć Ń ź Ę ź ć Ą ć Ń ć Ś Ś Ń ć Ń ź ć Ś ź ź Ń Ń Ń ź Ę Ę ź Ę Ś ź Ń ź ć Ń Ń Ń

Bardziej szczegółowo

Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów

Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów Detekcja promieniowania elektromagnetycznego czastek naładowanych i neutronów Marcin Palacz Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów UW Marcin Palacz Warsztaty ŚLCJ, 21 kwietnia 2009 slide 1 / 30 Rodzaje

Bardziej szczegółowo

Ą Ś Ń Ś Ą Ś Ń

Ą Ś Ń Ś Ą Ś Ń ź Ż Ą Ę Ą Ś Ń Ś Ą Ś Ń Ą Ś Ś Ś Ś Ą Ś Ś ź Ś Ś ŚĆ Ń Ń Ń Ś Ń Ń Ń ć Ń Ń Ó Ą Ś Ą Ń Ń Ń ź ć Ń Ń Ń ć Ń Ę Ę Ś ć Ę Ń Ń ź Ą ć Ń Ą Ś Ń Ę Ń Ę Ę Ż Ś Ń Ń Ń ć Ę Ę Ę ć Ę Ą ć Ń Ą ć Ś Ń Ń Ń ć Ń Ę Ń Ń Ę ź Ń Ą Ę Ę Ę Ę Ę Ę

Bardziej szczegółowo

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński

Fizyka promieniowania jonizującego. Zygmunt Szefliński Fizyka promieniowania jonizującego Zygmunt Szefliński 1 Wykład 3 Ogólne własności jąder atomowych (masy ładunki, izotopy, izobary, izotony izomery). 2 Liczba atomowa i masowa Liczba nukleonów (protonów

Bardziej szczegółowo

Ś Ó Ą Ó Ó Ż ć Ó Ż Ó Ą Ź Ź Ó Ó Ó Ź Ó Ź Ó

Ś Ó Ą Ó Ó Ż ć Ó Ż Ó Ą Ź Ź Ó Ó Ó Ź Ó Ź Ó Ś Ó Ą Ó Ó Ż ć Ó Ż Ó Ą Ź Ź Ó Ó Ó Ź Ó Ź Ó Ź Ż Ż Ć ć Ź Ź Ż Ó Ó Ź ć ć Ż Ź Ó Ą Ó ć ć Ż ć Ó ć ć Ź ć ć ć Ż Ś Ć Ę Ć ć Ę Ó ć Ż Ż Ę Ż Ę Ź ć Ó Ó Ś ć Ł Ś Ó ć Ż Ś Ó Ó Ś Ż ć ć Ó Ó ć Ś Ó Ś Ć ć Ó Ó Ó Ą Ą Ą Ą Ą Ą Ą Ą ź

Bardziej szczegółowo

Własności jąder w stanie podstawowym

Własności jąder w stanie podstawowym Własności jąder w stanie podstawowym Najważniejsze liczby kwantowe charakteryzujące jądro: A liczba masowa = liczbie nukleonów (l. barionów) Z liczba atomowa = liczbie protonów (ładunek) N liczba neutronów

Bardziej szczegółowo

Ę Ć Ś Ż ź Ż ć ć ć ć Ś ć ć ż ż Ź ć Ż ć

Ę Ć Ś Ż ź Ż ć ć ć ć Ś ć ć ż ż Ź ć Ż ć Ł Ę Ć Ś Ż ź Ż ć ć ć ć Ś ć ć ż ż Ź ć Ż ć Ś ć ż ć Ś ć ż ż ć Ść ć ć ć ć Ś Ś ż Ę Ś Ń ć ć Ś ć ć Ż ż ź ź ć ć ź Ż Ą Ś ź ż ż Ż Ż ż Ż ż Ż Ż ć ż Ż Ż ż ć ć Ż ć ć Ż Ą ć ć ż ź Ł Ł Ś Ą Ń Ż Ż Ż ć ć ż Ż ć Ż Ę ć Ż Ż ć

Bardziej szczegółowo

ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ź

ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ź Ó ć Ś ź ź ć ć ć ć ź ć ź ć ź ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ź Ó ć ć ć ć ź ź ć Ę ć ć ć ź ć ć ź ć Ę ć ć ź ć ź ć Ó ć ć Ą ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć Ż ć ć ć Ń ć Ą ź ź ć ć ź ć ć Ę ć ć ć ć ć ć ć ć ź

Bardziej szczegółowo