Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich"

Transkrypt

1 39 Poprawienie efektywności prowadzenia pasiek amatorskich Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Słoneczna 48, Olsztyn jerzy.wilde@uwm.edu.pl Pszczelarstwo jest bardzo ważnym elementem rozwoju gospodarczego Polski. Pasieki prócz bezpośredniej produkcji w postaci miodu, wosku, obnóży pyłkowych, mleczka i jadu pszczelego, pośrednio gwarantują też zapylanie upraw entomofilnych. Szacuje się że 1/3 produkcji wytwarzanej w rolnictwie jest zasługą zapylającej roli pszczół i dziko żyjących owadów zapylających. Zwiększają one plony owoców i nasion roślin owadopylnych średnio o 30%, stanowią przy tym jedno z ważnych ogniw równowagi ekologicznej. Zajmowanie się pszczołami stwarza możliwość dodatkowego zarobku osobom pracującym w innych zawodach, jak również szansę zatrudnienia bezrobotnym. Ważnym, choć niewymiernym elementem jest działanie inspiracyjne i kulturotwórcze pszczelarstwa. Kryzys w pszczelarstwie polskim nakłonił pszczelarzy do poszukiwania nowych kierunków intensyfikacji gospodarki pasiecznej. Pszczelarz w Polsce, aby rentownie prowadzić swoje gospodarstwo pasieczne, musi nie tylko zintensyfikować produkcję pasieczną, ale przede wszystkim, zwiększyć liczbę pni. W warunkach polskich, przy skutecznym stosowaniu marketingu produktów pasiecznych, można uzyskiwać zadawalający dochód z pasieki liczącej pni. Nie wszyscy pszczelarze jednak decydują się na pracochłonny i uciążliwy marketing produktów pasiecznych. Dotyczy to w szczególności pszczelarzy zawodowych, utrzymujących pniowe i większe gospodarstwa pasieczne. Czy istnieje zatem możliwość takiego pszczelarzenia w warunkach klimatyczno-pożytkowych Polski, aby z pszczół uzyskiwać dochód umożliwiający utrzymanie rodziny, który przewyższałby średnią płacę w gospodarce i zapewnił przyzwoity standard życia? Wydaje się, iż można odpowiedzieć twierdząco na powyższe pytanie, niezbędne jest jednak spełnienie następujących warunków: 1. Wzrost skali produkcji. Obecnie średnia pasieka w Polsce liczy 20 pni, a tylko prowadzenie pniowej pasieki i produkowanie średnio z pnia co najmniej 40 kg miodu przeliczeniowego daje szansę na wypracowanie zysku brutto (Cichoń i Wilde 1996a i b). Pasieki mniejsze 50 i 100 pniowe mogą być rentowne jedynie jako pasieki przydomowe (przy zminimalizowanych kosztach produkcji), zyski osiągać mogą także pasieki mniejsze produkujące np. atrakcyjne cenowo odmiany miodu,. 2. Wprowadzanie intensywnej gospodarki wędrownej, polegającej na podwożeniu rodzin w sezonie pasiecznym na co najmniej 3-4 pożytki, także na pożytki oddalone nawet do km. 3. Wykonanie taniego i wielofunkcyjnego ula, umożliwiającego dalekie wędrówki oraz zwiększenie wydajności pracy. Obsługą pniowej pasieki nie powinny zajmować się bowiem więcej niż 2-3 osoby. 4. Wprowadzenie na szerszą skalę produkcji pyłku, a nawet matek pszczelich i pszczół (pakiety, odkłady,

2 rodziny pszczele). Szansą dla polskich pszczelarzy jest pozyskiwanie pyłku. Ta produkcja pozwala na uzyskiwanie dużych wydajności nawet w lata niekorzystne pod względem produkcji miodu. Pozyskiwanie pyłku jest bowiem produkcją mniej zależną od warunków klimatycznych, w porównaniu z produkcją miodu. Potwierdzają to badania Pidka (1988), Wilde (1991), Wilde i Bratkowskiego (1995, 1996) oraz (Wilde i Cichonia 1990, 1991a i b) 5. Produkowanie miodów odmianowych, a szczególnie odmian poszukiwanych na rynkach światowych, za które można uzyskiwać wyższe ceny np. miody spadziowe i wrzosowe. 6. Postęp biologiczny. Wprowadzanie do pasiek matek pszczelich cechujących się dużą wydajnością, łagodnością, dynamicznym tempem rozwoju i słabą skłonnością do rójek. 7. Marketing. Bezpośrednia sprzedaż produktów wytwarzanych we własnym gospodarstwie jest najczęściej jedynym sposobem na zapewnienie rentownego gospodarowania. Dzisiaj, w warunkach gospodarki rynkowej, nie wystarczy tylko produkować. Często większą "sztuką" staje się sprzedaż produktów. Dlatego też wydaje się niezbędne wprowadzanie działań marketingowych (Wilde 1995b, 1996). 8. Kwalifikacje. Pszczelarze stale doskonalić muszą swoje umiejętności, zdobywać wiedzę, aby produkować miód i inne produkty pszczele wysokiej jakości. 9. Uczestnictwo w pomocowym programie WSPARCIE RYNKU PRODUKTÓW PSZCZELICH. W ramach tego projektu pszczelarze, poprzez swoje związki, czy inne organizacje pszczelarskie, mają możliwość refundowania: kosztów leków do zwalczania Varroa, pomocy technicznej skierowanej do pszczelarzy i grup pszczelarzy, w ramach której mogą uczestniczyć w szkoleniach i zakupywać sprzęt pasieczny, zakupu lawet w celu racjonalizacji wędrówek z pszczołami, środków na zasiedlanie uli czyli zakup matek, odkładów, rodzin lub pakietów pszczelich. Z powyższego wynika, że małe pasieki amatorskie, ze względu na niewielką skalę produkcji, nie mają szans na uzyskanie dochodu umożliwiającego utrzymanie rodziny, jednak możliwe jest i w tym wypadku poprawienie efektywności prowadzenia pasiek. Dla przykładu omówię kilka elementów, które, moim zdaniem, mają kluczowe znaczenie w omawianym zagadnieniu. W warunkach Polski korzyści wynikłe z wykorzystania dodatkowych pożytków przekraczają 5- krotnie nakłady finansowe związane z wędrówką. Wyliczony koszt przewozu na odległość do 10 km (tam i z powrotem) jest równoważony przez 1-2 kg miodu, do 60 km - przez 2-4 kg miodu. Uważam, że koszty te, przy właściwej organizacji pracy i wykorzystaniu do transportu własnego samochodu osobowego z przyczepką, można znacznie obniżyć. Wędrówka w 2011 roku 64 pniowej pasieki na wrzosy (tam i z powrotem), oddalonej 160 km od miejsca wcześniejszego postoju pasieki, samochodem własnym i przyczepką kosztowała tylko 4,65 zł/1 pień. Realnie było to mniej niż 0,2 kg miodu wrzosowego z rodziny, którego odwirowano po 8,5 kg z pnia, a sprzedawany jest po 28 zł/1kg. Niestety zaledwie 25-28% pszczelarzy w Polsce przewozi pszczoły w trakcie sezonu. Można 40

3 przypuszczać, iż zarówno system używanego w ula, jak i ich stan techniczny (stopień zużycia), uniemożliwia wędrówki na większą skalę. Z pszczelarzy stosujących gospodarkę wędrowną, zdecydowana większość (szacujemy ją na 90-95%) korzysta zaledwie z 1-2 pożytków. Wprowadzenie nowych systemów uli pozwoli na wędrówki nawet na odległości km, a tym samym wykorzystywanie nawet 5-6 pożytków w sezonie (i tak dwukrotnie mniej niż w Niemczech). Nie znajduje uzasadnienia pogląd niektórych pszczelarzy o braku możliwości, w warunkach Polski, znalezienia więcej niż 3-4 pożytków. Już w 1987 roku Pidek na podstawie analizy 256 pasiek z terenu całego kraju określa 14 następujących, wykorzystywanych przez pszczelarzy pożytków: rzepak ozimy, lipa, sady, akacja, mniszek, malina, spadź, łąki, roślinność leśna, koniczyna, kruszyna, ognicha, gorczyca, facelia. Do tego należałoby wymienić jeszcze inne, których znaczenie w ostatnich latach wzrosło: rzepak jary, bobik, gryka, wyka ozima, fasola nasienna, kapusta nasienna, cebula, ogórecznik lekarski, nawłoć i wrzosy. Dysponujemy zatem listą 24 pożytków, których ewentualne wykorzystanie zależy w dużej mierze od inwencji samych pszczelarzy. Wędrówki na niewielkie odległości. 41 Do niedawna obawiano się powrotu pszczół na poprzednie miejsce postoju z odległości bliższej niż 4-5 km. Dowiedziono jednak, iż można bez strat wywozić na rzepak odległy od stałego pasieczyska, nawet wówczas gdy jest on oddalony jedynie o kilkaset metrów (Bobrzecki 1973). Pięcioletnie doświadczenia tego autora nad przewozem pszczół na niewielkie odległości wykazały, że: 1. Można rodziny pszczele przewozić w zasięgu ich lotu bez dodatkowych zabiegów jak narkoza czy kilkudniowe przetrzymywanie ich w ulu. 2. Powrót pszczół z rodzin przewożonych w zasięgu ich lotu wzrasta wraz z upływem czasu począwszy od początku aż do końca sezonu pasiecznego. Mniej pszczół np. wraca po wywiezieniu rodzin na rzepak ozimy, więcej zaś po wywiezieniu na lipę. 3. Termin przewozu oraz warunki pogodowe w ciągu dwu dni po przewozie mają większy wpływ na powroty pszczół niż odległość przewozu. 4. W gospodarce pasiecznej należy wykorzystać możliwość przewożenia pasiek na pożytki znajdujące się w zasięgu lotu pszczół, lecz oddalone o ponad 1 km. Przewożenie pozwala na osiąganie znacznie większych zbiorów miodu zwłaszcza w okresie złej pogody. Pszczoły oddalone od pożytku o ponad 500 metrów nie wylatują do pracy wcale lub w bardzo małym stopniu. W tych samych warunkach atmosferycznych pszczoły stojące w łanie rzepaku wykorzystują na loty każdą możliwą chwilę. Dlaczego warto utrzymać tylko rodziny silne w pasiece? Już w momencie zazimowania rodzin pszczelich decydujemy o ich wyjściowej jakości na wiosnę. Właściwą kondycję rodzin pszczelich w tym okresie gwarantuje tylko zazimowanie silnych rodzin. Słabe rodziny łączymy z innymi, ale zdrowymi. Stwierdzono, że wiosną rodziny o masie 3 kg wychowują w tym samym czasie o 33% więcej czerwiu niż słabe, mające zaledwie 10 tys. pszczół. Dodatkowo w przeliczeniu na 1 kg pszczół w rodzinach słabszych

4 karmicielka musi wykarmić 2 razy więcej larw niż w rodzinach silniejszych, co powoduje szybsze spracowanie się robotnic. Robotnice w rodzinach słabych muszą zużyć więcej energii na wentylowanie i ogrzewanie gniazda, a tym samym wykazują większe jednostkowe zużycie miodu. Wykazano również, iż pszczoły wychowane w rodzinach słabych żyją o 15% krócej. Warunki wychowu czerwiu rzutują także na produkcyjność rodzin pszczelich. Robotnice wychowane w słabych rodzinach nawet po połączeniu z innymi słabymi zbierają o 15% miodu mniej niż te wychowane w rodzinach silnych. Pszczoły takie również gorzej pracują i przynoszą mniejsze ładunki nektaru. Farrar (1973) wykazał, że w miarę wzrostu siły rodziny rośnie również ich wydajność (tabela). Wpływ siły rodziny na jej wydajność (Farrar 1973) siła rodziny (liczba zbiór miodu wielokrotność wzrostu pszczół) (kg) pszczół miodu , , , ,0 Słabym rodzinom dojście do maksymalnej siły zajmuje 3 miesiące, podczas gdy rodziny silne maksymalną 42 Tabela. siłę osiągają już po 2 miesiącach. W rodzinach słabych większy procent pszczół jest odrywany od zbiorów i przeróbki pokarmu do pielęgnacji czerwiu i prac porządkowych w ulu. Kolejnym wymogiem nowoczesnej gospodarki pasiecznej jest bardzo sprawna organizacja. Pokrótce omówię najważniejsze jej elementy. Reżim technologiczny. W pszczelarstwie, jak w żadnej innej gałęzi produkcji rolniczej, powinien obowiązywać reżim technologiczny, rozumiany jako konieczność wykonywania określonych czynności, w ściśle określonym czasie. Specyfika gospodarki pasiecznej polega na braku możliwości określenia z góry dokładnych dat prac do wykonania. Zależą one bowiem od rozwoju rodzin pszczelich oraz fazy rozwojowej roślin, stanowiących źródło pożytku. Niedostosowanie się do tych ogólnych zasad powoduje utratę części produkcji, najczęściej z kilku powodów. Rodziny w stosunku do terminu występowania pożytku mogą być zbyt słabe lub zbyt silne. Jest wówczas zbyt mało pszczół lotnych, które mogłyby wykorzystać intensywnie pożytek. W drugim z wymienionych przypadków, pszczoły najczęściej wchodzą w nastrój rojowy, który nie sprzyja intensywnej pracy. Choć jeśli nie wejdą w nastrój rojowy wówczas rodziny silne przynoszą znacznie więcej wziątku niż słabe. Według Farrara (1973) rodziny liczące 15, 30, 45 i 60 tys. pszczół przyniosły odpowiednio 7, 19, 30 i 42 kg miodu. Łatwo zauważyć, iż 4 krotny wzrost siły rodziny spowodował 6 krotny wzrost wydajności. Inna przyczyna braku możliwości intensywnego wykorzystania pożytku tkwi w niewłaściwej strukturze rodziny pszczelej. Posiadanie w okresie głównego pożytku dużej ilości czerwiu otwartego, zmusza pszczoły do ich wychowu, nie pozwalając skoncentrować się wyłącznie na wykorzystaniu pożytku. Aby więc dostosować reżim technologiczny do występującego w danej okolicy pożytku stosujemy zasadę Taranova.

5 Ogólnie można powiedzieć, iż na pożytek w rodzinie powinno być przygotowanych jak najwięcej pszczół lotnych i jak najmniej czerwiu, zwłaszcza otwartego. Taką strukturę, w większości układów pożytkowych, jakie występują w Polsce, musi wypracować pszczelarz, ingerując w życie rodziny pszczelej. Najlepiej wykonać to stosując się do zasady Taranova, wg której wykorzystanie pożytków jest proporcjonalne do ilości czerwiu wychowanego w okresie optymalnym. Okres ten rozpoczyna się na 51 dni przed spodziewanym pożytkiem, a kończy na 29 dni przed jego zakończeniem. Przyjmując 21 dniowy okres rozwoju robotnicy i 35 dni jej życia, osobniki wygryzione z jaj złożonych na początku tego okresu będą pracowały jeszcze przez 5 początkowych dni pożytku. Pszczoły powstałe z jaj złożonych na 29 dni przed końcem pożytku wygryzą się z komórek plastra na 8 dni przed końcem zbiorów. Wezmą więc jeszcze udział w części prac związanych z przeróbką nektaru w ulu. Zasadę Taranova stosuje się w pasiekach stacjonarnych, przygotowując rodziny na główny pożytek. W pasiekach wędrownych, wykorzystujących co najmniej 3 pożytki w sezonie, staramy się przez cały sezon utrzymywać jak najsilniejsze rodziny, ograniczając matki w czerwieniu przed końcem ostatniego pożytku. Reguła ta nie dotyczy pożytków późnych, takich jak spadź, nawłoć lub wrzos, które to wymagają specjalnych zabiegów, aby utrzymać tak późno silne rodziny. Zachowanie pełnej kontroli właściwego rozwoju rodzin wymaga systematycznego przeglądu pasieki. Przyjąć należy, iż przy produkcji miodu powinien być on wykonywany co 7-10 dni. Przy takiej częstotliwości przeglądów możemy zminimalizować dysproporcje w rozwoju poszczególnych rodzin i skutecznie przeciwdziałać nastrojowi rojowemu. Nie zaleca się wykonywania przeglądów częściej niż 1 raz w tygodniu, gdyż przeszkadza to w rozwoju rodziny, powodując spadek produkcyjności. W innych kierunkach produkcji pasiecznej obowiązuje jeszcze większy reżim technologiczny niż przy produkcji miodu. Przy produkcji mleczka np. bez względu na pogodę musi zostać zachowany 3-4 dniowy cykl produkcyjny, polegający na wybieraniu i poddawaniu ramek z larwami. Inaczej bowiem zgromadzone w matecznikach mleczko pszczele zostanie zjedzone przez szybko rosnące larwy. Jeszcze większej dyscypliny pracy wymaga wychów matek pszczelich. Tutaj 1-2 dniowe odstępstwa od terminów, wyznaczanych kalendarzem wychowu, mogą kosztować hodowcę, stratę danej serii wychowywanych matek pszczelich. Prowadzi to do załamania ciągłości wychowu w całym sezonie pasiecznym. Reżim technologiczny należy zachować także przy pozyskiwaniu obnóży pyłkowych. W zależności od rodzaju poławiacza, obfitości pożytku pyłkowego oraz aktualnej pogody, występuje konieczność wybierania pyłku (opróżniania szuflad). Przy poławiaczach wylotowych czynność dennicowych co 2-5, a przy powałkowych co 5-10 dni. 43 tę wykonujemy co 1-2 dni, przy Rójka ma niewątpliwie negatywny wpływ na produkcję nie do rzadkości należą jednak pszczelarze, którzy nie umiejąc rozmnażać rodzin w sposób planowy i racjonalny, cieszą się, że dzięki rójce powiększają pasiekę. Poza bezpośrednią stratą w produkcji miodu z rójką wiążą się straty miodu, które rodzina zużywa na wzmożony wychów trutni (około 6,9 kg na wychów, wyżywienie i działalność lotną 1000 trutni). Kolejna strata bezpośrednia to niezłapane lub nieodnalezione roje. Ogromne negatywne znaczenie ma destrukcyjna

6 44 rola rójki w organizacji pracy w pasiece. W nowocześnie prowadzonej pasiece rójka jest zjawiskiem niepożądanym, przyczynia się do strat pośrednich, powodując zmniejszanie produkcyjności rodzin oraz zwiększenie nakładów pracy przy ich pielęgnacji, a także bezpośrednich - w postaci ucieczki rojów. Jak z powyższego widać nawet niewielkie pasieki amatorskie, stosując nowoczesne metody gospodarki pasiecznej mają szansę na zwiększenie dotychczas uzyskiwanego dochodu oraz poprawienie efektywności prowadzenia pasiek. Z pewnością pozostanie to nie bez wpływu na dobre samopoczucie pszczelarza i jego zadowolenie z użytkowanych pszczół.

Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Na temat opłacalności produkcji pasiecznej w Polsce mówi się wiele.

Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Na temat opłacalności produkcji pasiecznej w Polsce mówi się wiele. Wilde J. 2012. Programy pomocowe ARR a opłacalność produkcji miodu w Polsce. Szkolenie Pszczelarskie Czy pszczelarstwo to może być biznes? Zrzeszenie Pszczelarzy Krakowskich i CKU Kraków, 18-19.02. Materiały

Bardziej szczegółowo

Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych

Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych Wilde J. 2012. Opłacalność produkcji pyłku i innych produktów pasiecznych. Szkolenie Pszczelarskie Czy pszczelarstwo to może być biznes? Zrzeszenie Pszczelarzy Krakowskich i CKU Kraków, 18-19.02. Materiały

Bardziej szczegółowo

Spis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14

Spis treści. I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej Typy pasiek 13. Pasieki amatorskie 13. Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Spis treści I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 13 1. Typy pasiek 13 Pasieki amatorskie 13 Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu 14 Pasieki prowadzone przez pszczelarzy zawodowych 14 Pasieki o szczególnym

Bardziej szczegółowo

Polskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka

Polskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka Polskie pszczelarstwo wobec zagrożeń związanych z działalnością człowieka prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie e-mail:

Bardziej szczegółowo

Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska

Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska Gospodarka pasieczna - W. Ostrowska Spis treści Przedmowa I. Typy pasiek i gospodarki pasiecznej 1. Typy pasiek Pasieki amatorskie Pasieki jako dodatkowe źródło dochodu Pasieki prowadzone przez pszczelarzy

Bardziej szczegółowo

Powiększenie pasieki

Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia

Bardziej szczegółowo

Masowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną

Masowe ginięcie rodzin pszczelich; Nosema ceranae - nowy groźny patogen pszczoły; Wpływ zmian klimatycznych na pszczoły i gospodarkę pasieczną Poradnik ten wychodzi naprzeciw oczekiwaniom tych wszystkich, którym nieobojętne jest efektywne wykorzystanie pomocy, ku pożytkowi całego polskiego pszczelarstwa. Pragnęlibyśmy, aby lektura tej książki

Bardziej szczegółowo

VII Lubelska Konferencja Pszczelarska

VII Lubelska Konferencja Pszczelarska VII Lubelska Konferencja Pszczelarska II Międzynarodowe Sympozjum Pszczelarskie Pszczelarstwo w industrialnej rzeczywistości Pszczela Wola 19-21 luty 2016 Perspektywy rozwoju polskiego pszczelarstwa w

Bardziej szczegółowo

Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce

Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce K P Zapobieganie stratom rodzin pszczelich w Polsce wyniki projektu Nr 520/N-COST/2009/0 Zdrowie pszczół w Europie WARSZAWA 19.02.2013, 8.45 13.00 Zdrowie pszczół w Europie jest projektem, mającym na celu

Bardziej szczegółowo

Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019. Omówienie projektu

Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019. Omówienie projektu Krajowy Program Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce na lata 2016/2017; 2017/2018; 2018/2019 Omówienie projektu Kierunki (środki) wsparcia oraz działania objęte mechanizmem Kierunki (środki) wsparcia oraz działania

Bardziej szczegółowo

Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej

Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej Matka decyduje o jakości rodziny pszczelej I. Matka pszczela jest jedyną w pełni rozwiniętą samicą zdolną w naturalnych warunkach do kopulacji z trutniami oraz w warunkach laboratoryjnych może być poddawana

Bardziej szczegółowo

WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail:

WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel Mail: WYKŁADY PSZCZELARSKIE 2017 Cezary Kruk Tel. 518-482-726 Mail: apis.polonia@wp.pl, cezarykruk2@wp.pl 1. Systematyka pszczół 1.1. Pszczoła wschodnia 1.2. Czerwona pszczoła z Borneo 1.3. Pszczoła olbrzymia

Bardziej szczegółowo

Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska.

Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Znaczenia pszczoły miodnej na świecie - w gospodarce człowieka i dla środowiska. Konferencja pn. Ochrona owadów zapylających warunkiem zachowania ekosystemów i produkcji żywności Definicja pszczoły Pszczoły

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ Załącznik nr 6 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE PSZCZELARZ SYMBOL CYFROWY 612[01] I. OPIS ZAWODU 1. W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) określać przyrodnicze i gospodarcze

Bardziej szczegółowo

UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK

UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 UŻYTKOWANIE SELEKCJONOWANYCH PSZCZÓŁ MIODNYCH WARUNKIEM OPŁACALNEGO PROWADZENIA PASIEK Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn

Bardziej szczegółowo

Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich

Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich 3 Wpływ pokarmu na zimowanie i produkcyjność rodzin pszczelich Prof. dr hab. Jerzy WILDE Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul. Słoneczna 8, 10-711 Olsztyn

Bardziej szczegółowo

Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu

Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu Temat szkolenia : Wychów matek pszczelich na własne potrzeby Termin szkolenia teoretycznego 19-20 lutego 2011 w Wąbrzeźnie ul. Wolności 47 - Dom Kultury Szczegółowy

Bardziej szczegółowo

Powiększenie pasieki

Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Powiększenie pasieki Pasieki powiększają pszczelarze, którzy zamierzają zwiększyć liczbę rodzin w pasiece(pasiekach). Najpowszechniej stosowanym i naturalnym sposobem powiększenia

Bardziej szczegółowo

RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN

RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 RACJONALNE ROZMNAŻANIE RODZIN SKUTECZNIE ZWALCZA NASTRÓJ ROJOWY I ZWIĘKSZA PRODUKCYJNOŚĆ RODZIN Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o

Bardziej szczegółowo

Badanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane

Badanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane Badanie stanu i perspektyw rozwoju pszczelarstwa na Dolnym Śląsku *Wymagane Poniższa ankieta powstała na potrzeby opracowania pt. STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU PSZCZELARSTWA NA DOLNYM ŚLĄSKU Rady Prezesów

Bardziej szczegółowo

WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ

WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYDAJNOŚĆ MIODU PSZCZÓŁ LINII KORTÓWKA W OCENIE TERENOWEJ Jerzy Wilde 1, Maria Wilde 2, Andrzej Kobyliński 3 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Pasieka

Bardziej szczegółowo

PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE

PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE KONFERENCJA PRASOWA Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawickiego z udziałem Prezydenta Polskiego Związku Pszczelarskiego Tadeusza Sabata PSZCZELARSTWO I RYNEK MIODU W POLSCE 14 marca 2012 r., godz.

Bardziej szczegółowo

OCENA STOPNIA ZAPRÓSZENIA PRODUKTÓW PSZCZELICH PYŁKIEM KUKURYDZY

OCENA STOPNIA ZAPRÓSZENIA PRODUKTÓW PSZCZELICH PYŁKIEM KUKURYDZY Program wieloletni 2015 2020 Obszar 4. Działania na rzecz rozwoju pszczelarstwa w warunkach zmieniającego się środowiska OCENA STOPNIA ZAPRÓSZENIA PRODUKTÓW PSZCZELICH PYŁKIEM KUKURYDZY Zadanie 4.4 Zaprószenie

Bardziej szczegółowo

Pszczelarz - to brzmi dumnie!

Pszczelarz - to brzmi dumnie! .pl https://www..pl Pszczelarz - to brzmi dumnie! Autor: Małgorzata Chojnicka Data: 23 kwietnia 2017 Marek Grzymowicz sprawuje funkcję prezesa Dobrzyńskiego Koła Pszczelarzy w Wielgiem. Zamiłowanie do

Bardziej szczegółowo

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl Zadanie 1. Która z wymienionych roślin jest najlepszym przedplonem dla pszenicy ozimej? A. Żyto ozime. B. Jęczmień ozimy. C. Ziemniaki wczesne. D. Kukurydza na ziarno. Zadanie 2. Który rodzaj orki stosuje

Bardziej szczegółowo

pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko

pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko Regionalny Związek Pszczelarzy w Toruniu ul. Środkowa 11 87-100 Toruń Cykl Szkoleń w Kołach Terenowych zrzeszonych w RZP Toruń pod wspólnym tytułem Pszczoła a środowisko 12 stycznia 2013 r. szkolenia :

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:

Bardziej szczegółowo

Gospodarka pasieczna. Gospodarka pasieczna. Gospodarka. pasieczna. Wanda Ostrowska. Ostrowska. Wanda

Gospodarka pasieczna. Gospodarka pasieczna. Gospodarka. pasieczna. Wanda Ostrowska.  Ostrowska. Wanda Wanda Ostrowska Gospodarka pasieczna Gospodarka pasieczna Wanda Ostrowska (1924 1990). Urodzi³a siê w owocicach na SuwalszczyŸnie. Najbardziej znany praktyk wœród polskich naukowców pszczelarzy. Niestrudzona

Bardziej szczegółowo

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl Zadanie egzaminacyjne W pasiece składającej się z 23 pni w dniu 25 sierpnia 2014 wykonano drugi przegląd jesienny. Wykonaj następujące działania, dotyczące tej pasieki, po głównym przeglądzie jesiennym:

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH?

SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? SZKOLNY KONKURS CO WIESZ O PSZCZOŁACH? Drodzy uczniowie! Bardzo się cieszymy, że zdecydowaliście się wziąć udział w konkursie, którego celem jest promowanie postaw proekologicznych. Przygotowaliśmy dla

Bardziej szczegółowo

ZREALIZOWANO NA PODSTAWIE DECYZJI MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI nr RR-re-401-2-148/09 (2208)

ZREALIZOWANO NA PODSTAWIE DECYZJI MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI nr RR-re-401-2-148/09 (2208) ZREALIZOWANO NA PODSTAWIE DECYZJI MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI nr RR-re-401-2-148/09 (2208) Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach Opracowanie technologii pozyskiwania

Bardziej szczegółowo

Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień***

Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień*** Metody inżynierii mineralnej w walce z warrozą - III. Maciej Pawlikowski*, Hubert Przybyszewski**, Leszek Stępień*** */ AGH- University of Science and Technology Cracow, **/ Świętokrzyski Związek Pszczelarzy

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE

WSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE WSPARCIE PSZCZELARSTWA W POLSCE Najwyższa Izba Kontroli Warszawa, lipiec 2017 r. 01 Dlaczego podjęliśmy kontrolę? Problemy pszczelarstwa polskiego Rezolucje Parlamentu Europejskiego dotyczące sytuacji

Bardziej szczegółowo

Regulamin Projektu Fort Knox

Regulamin Projektu Fort Knox Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest tworzony i rozwijany przez członków Stowarzyszenia Pszczelarstwa Naturalnego Wolne Pszczoły. 2 1. Celami

Bardziej szczegółowo

Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa

Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa Zatrucia pszczół straty nie tylko dla pszczelarstwa Dr Piotr Skubida Instytut Ogrodnictwa, Oddział Pszczelnictwa w Puławach Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin (ś. o. r.) stanowią nie od dziś poważny

Bardziej szczegółowo

Regulamin Projektu Fort Knox

Regulamin Projektu Fort Knox Regulamin Projektu Fort Knox Postanowienia ogólne 1 Projekt Fort Knox, zwany dalej Projektem, jest programem wymiany pszczół i wzajemnych gwarancji udzielanych przez pszczelarzy podejmujących selekcję

Bardziej szczegółowo

POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ

POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE PROPOLISU JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ Jerzy Wilde 1, Janusz Cichoń 2 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn 2 Katedra

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE WYDAJNOŚCI POŻYTKÓW PSZCZELICH TOWAROWYCH I NATURALNYCH

PORÓWNANIE WYDAJNOŚCI POŻYTKÓW PSZCZELICH TOWAROWYCH I NATURALNYCH PORÓWNANIE WYDAJNOŚCI POŻYTKÓW PSZCZELICH TOWAROWYCH I NATURALNYCH POŻYTEK PSZCZELI zebrane przez pszczoły surowce pochodzenia roślinnego, wykorzystywane przez nie do wyrobu miodu i pierzgi. Pożytek pszczeli

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy Autor: Dr Piotr Semkiw

Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy   Autor: Dr Piotr Semkiw Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2017 roku Autor: Dr Piotr Semkiw Zakład Pszczelnictwa w Puławach

Bardziej szczegółowo

Matki pszczele w gospodarce pasiecznej

Matki pszczele w gospodarce pasiecznej Matki pszczele w gospodarce pasiecznej Matka pszczela W pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu samica pszczoły miodnej. Długość ciała m.p. wynosi 20-25 mm, masa 200-280 mg. Rozwija się ona z zapłodnionego

Bardziej szczegółowo

Adam Boguta. Organizacja i znaczenie pasieki wędrownej

Adam Boguta. Organizacja i znaczenie pasieki wędrownej Adam Boguta Organizacja i znaczenie pasieki wędrownej Szepietowo 2015 Nakład: 500 egz. Druk: Drukarnia TOP DRUK Łomża Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie 18-210 Szepietowo, tel. (086) 275

Bardziej szczegółowo

Co skrywa w sobie miód zaklęty w MINI słoiku 2018?

Co skrywa w sobie miód zaklęty w MINI słoiku 2018? Co skrywa w sobie miód zaklęty w MINI słoiku 2018? Aby zebrać te 132 g miodu, pszczoły musiały odwiedzić ok. 500 000 kwiatów. Nasz 3hektarowy Leśny Ogród z dziką łąką to więc tylko początek Icon made by

Bardziej szczegółowo

W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki

W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki W podlaskich szkołach ruszyły szkolenia o znaczeniu pszczół dla człowieka i gospodarki Będzie ich osiem, a pierwsze odbyły się w poniedziałek, 13 listopada. Szkolenia obejmujące wykład z prezentacją multimedialną

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie rodzin do zimowli

Przygotowanie rodzin do zimowli Przygotowanie rodzin do zimowli Przygotowanie rodzin do zimowli Po wykonaniu niezbędnych przeglądów można zająć się przygotowaniem gniada do zimowli. Chodzi tu głównie o dopasowanie przestrzeni mieszkalnej

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK

TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 TECHNOLOGIE ZWIĘKSZAJĄCE POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH I POPRAWIAJĄCE DOCHODOWOŚĆ PASIEK Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: miód,

Bardziej szczegółowo

WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH

WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WIELOKIERUNKOWE UŻYTKOWANIE PSZCZÓŁ I MARKETINGOWE WYKORZYSTANIE PRODUKTÓW PASIECZNYCH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: sprzedaż

Bardziej szczegółowo

Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół rasy włoskiej (Apis mellifera ligustica) linii Regine

Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół rasy włoskiej (Apis mellifera ligustica) linii Regine Andrzej Cegiełko Pasieka Cegiełko A.M.Ligustica Władysławów 40 26-720 Policzna tel. 697 206 993 beatapszczoly@wp.pl www.pasiekacegielko.pl Pszczoły włoskie Pasieka hodowlana genetycznego doskonalenia pszczół

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2016 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:

Bardziej szczegółowo

Przepisy prawne dotyczące pszczelarstwa

Przepisy prawne dotyczące pszczelarstwa Przepisy prawne dotyczące pszczelarstwa Prof. dr hab. Jerzy Wilde Katedra Pszczelnictwa, Wydział Bioinżynierii Zwierząt Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Słoneczna 48, 10-957 Olsztyn jerzy.wilde@uwm.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017

Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH

WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 WYKORZYSTANIE PSZCZÓŁ SELEKCJONOWANYCH NA POZYSKIWANIE DUŻYCH ILOŚCI OBNÓŻY PYŁKOWYCH Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: obnóża

Bardziej szczegółowo

Opracowanie statystyczne na podstawie danych zebranych 01.03.15r. na Walnym Zebraniu.

Opracowanie statystyczne na podstawie danych zebranych 01.03.15r. na Walnym Zebraniu. Opracowanie statystyczne na podstawie danych zebranych 01.03.15r. na Walnym Zebraniu. Dane zostały zebrane od 18 osób w formie anonimowej ankiety, łączna liczba rodzin pszczelich wyniosła 419 pni wiosną

Bardziej szczegółowo

EKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-01. Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych

EKOGWARANCJA PTRE PL-EKO-01. Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych Wymagania dotyczące pasiek ekologicznych Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku

Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2012 roku Opracował: Dr inż. Piotr Semkiw.

Bardziej szczegółowo

R A P O R T. Badania wykonane w ramach:

R A P O R T. Badania wykonane w ramach: Laboratorium Badania Jakości Produktów Pszczelich Zakład Pszczelnictwa R A P O R T z badań monitoringowych pozostałości substancji aktywnych produktów leczniczych weterynaryjnych stosowanych do leczenia

Bardziej szczegółowo

KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU

KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 KORZYŚCI UKIERUNKOWYWANIA PASIEK PROFESJONALNYCH NA POZYSKIWANIE PYŁKU Jerzy Wilde 1, Janusz Cichoń 2, Paweł Grabowski 1 1 Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn

Bardziej szczegółowo

OSTATECZNY TERMIN PRZYSŁANIA DO BIURA KOMPLETNYCH DOKUMENTÓW UPŁYWA 23 WRZEŚNIA 2016 r.

OSTATECZNY TERMIN PRZYSŁANIA DO BIURA KOMPLETNYCH DOKUMENTÓW UPŁYWA 23 WRZEŚNIA 2016 r. Bydgoszcz, 08 września 2016 r. L.dz. PKZP/10/16 Zarząd Koła Pszczelarzy PKZP wszystkie Informuję Państwa, że projekty realizowane w sezonie 2015/2016 w ramach mechanizmu Wsparcie rynku produktów pszczelich

Bardziej szczegółowo

MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT

MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT Komitet ds. Rolniczych Organizacji Zawodowych w UE (COPA) Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej w UE (COGECA) MI(07)16P1 Bruksela, 17 października 2007 r. PROJEKT WSTĘPNE WNIOSKI GRUPY ROBOCZEJ COPA/COGECA

Bardziej szczegółowo

Zatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie

Zatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie Zatrucia pszczół jako czynnik powodujący istotne straty w pszczelarstwie Zatrucia pszczół środkami ochrony roślin stanowią nie od dziś poważny problem. Stosowanie tych środków w rolnictwie jest sprawą

Bardziej szczegółowo

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: technikum - 4-letni okres nauczania /1/ Zawód: Technik pszczelarz; symbol 314206 Podbudowa programowa: gimnazjum Kwalifikacje:

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI PASIECZNEJ W POLSCE Janusz Cichoń 1, Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych UWM, Olsztyn 2 Katedra Pszczelnictwa UWM,

Bardziej szczegółowo

AKTUALNY POTENCJAŁ PSZCZELARSTWA NA MAZOWSZU - BADANIA ANKIETOWE

AKTUALNY POTENCJAŁ PSZCZELARSTWA NA MAZOWSZU - BADANIA ANKIETOWE AKTUALNY POTENCJAŁ PSZCZELARSTWA NA MAZOWSZU - BADANIA ANKIETOWE dr inż. Witold Rzepiński Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie, ul. Ksawerów 8, 02-656 Warszawa mgr inż. Andrzej Niedźwiedzia,

Bardziej szczegółowo

Wyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008

Wyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008 Wyniki badań w zadaniu Opracowanie technologii pozyskiwania miodu metodami ekologicznymi za rok 2008 Prace badawcze związane z przekwalifikowaniem pasieki konwencjonalnej w ekologiczną trwają w Oddziale

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2018 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:

Bardziej szczegółowo

O dotację mogą się ubiegać tylko pszczelarze posiadający weterynaryjny numer identyfikacyjny lub wpis do rejestru powiatowego lekarza weterynarii.

O dotację mogą się ubiegać tylko pszczelarze posiadający weterynaryjny numer identyfikacyjny lub wpis do rejestru powiatowego lekarza weterynarii. Gdańsk, dnia 25 września 2017 r. dotyczy : Zapotrzebowania na zakupy dotowane w roku 2017 / 18 AKTUALNE O dotację mogą się ubiegać tylko pszczelarze posiadający weterynaryjny numer identyfikacyjny lub

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2019 Nazwa kwalifikacji: Prowadzenie produkcji pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji: R.04 Wersja arkusza:

Bardziej szczegółowo

owadów zapylających Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017

owadów zapylających Analiza i charakterystyka realizacji zasobów wziątku na terytorium Polski w sezonie pszczelarskim 2017 Program Wieloletni IO (2015-2020) Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego

Bardziej szczegółowo

Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl. Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku

Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl. Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2014 roku Puławy 2014 1. Wstęp Opracowanie przygotowano w ramach

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku.

Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku. Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2011 roku. Opracowanie wykonane w ramach

Bardziej szczegółowo

My robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat

My robimy pyszny miód. Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Spotkanie z pszczelarzem dla dzieci w wieku 3-14 lat Zajęcia prowadzone są w formie interaktywnych warsztatów grupowych podczas których uczestnicy zdobywają wiedzę na temat pszczół i pracy pszczelarza.

Bardziej szczegółowo

Wielki Dzień Pszczół: A co nam zostanie po pszczołach?

Wielki Dzień Pszczół: A co nam zostanie po pszczołach? Wielki Dzień Pszczół: A co nam zostanie po pszczołach? Jeśli zabraknie pszczół, plony roślin uprawnych spadną o 70-80 procent. Bo choć w potocznym odbiorze najcenniejszym, co dają nam te owady, jest miód,

Bardziej szczegółowo

Pasieka - słodki interes prawie dla każdego (cz.2)

Pasieka - słodki interes prawie dla każdego (cz.2) https://www. Pasieka - słodki interes prawie dla każdego (cz.2) Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 30 czerwca 2018 Opłacalność pasieki osiągamy wtedy, gdy są spełnione warunki gwarantujące jej produktywność.

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku

Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku Instytut Ogrodnictwa Oddział Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl opisik@man.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2013 roku Puławy 2013 1. Wstęp Raport opracowano

Bardziej szczegółowo

Zawartość pyłku kukurydzy w obnóżach pszczelich pochodzących z pasiek w sąsiedztwie uprawy gryki i bez tej uprawy w pobliżu wyniki badań wstępnych

Zawartość pyłku kukurydzy w obnóżach pszczelich pochodzących z pasiek w sąsiedztwie uprawy gryki i bez tej uprawy w pobliżu wyniki badań wstępnych Autorzy: dr Dariusz Teper dr Piotr Skubida dr Piotr Semkiw dr hab. Zbigniew Kołtowski prof. IO mgr Mikołaj Borański Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach Zakład Pszczelnictwa w Puławach Zawartość pyłku

Bardziej szczegółowo

( użytkownikowi i poprawia sytuację woskową" w naszym kraju. Opis ramki pracy. Jest to zwykła ramka, bez naciągniętych

( użytkownikowi i poprawia sytuację woskową w naszym kraju. Opis ramki pracy. Jest to zwykła ramka, bez naciągniętych Zastosowanie ramki pracy w różnych typach uli Ramka pracy Augustyn Polaczek Ramka pracy, ramka budowlana, ramka kontrolna to trzy nazwy używane przez pszczelarzy, a dotyczące jednego i tego samego przedmiotu.

Bardziej szczegółowo

Problematyka rozwoju i stabilizacji gospodarstw pasiecznych studium przypadku

Problematyka rozwoju i stabilizacji gospodarstw pasiecznych studium przypadku DOI: 10.18276/sip.2015.40/1-20 studia i prace wydziału nauk ekonomicznych i zarządzania nr 40, t. 1 Emil Mariusz Szymański * Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Problematyka rozwoju i stabilizacji gospodarstw

Bardziej szczegółowo

ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA

ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 19, 2002 ULE OBSERWACYJNE ZE SZKŁA ORGANICZNEGO JAKO POMOC DYDAKTYCZNA Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: pszczoła miodna, rodzina pszczela,

Bardziej szczegółowo

Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających

Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Zakład Pszczelnictwa w Puławach Pracownia Hodowli Pszczół Działania sprzyjające zwiększeniu populacji owadów zapylających Autorzy: dr hab. Małgorzata Bieńkowska dr Dariusz Teper dr Dariusz Gerula dr Beata

Bardziej szczegółowo

Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy Autor: Dr Piotr Semkiw

Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku. Instytut Ogrodnictwa. ul. Kazimierska 2, Puławy  Autor: Dr Piotr Semkiw Instytut Ogrodnictwa Zakład Pszczelnictwa w Puławach ul. Kazimierska 2, 24-100 Puławy www.opisik.pulawy.pl Sektor pszczelarski w Polsce w 2016 roku Autor: Dr Piotr Semkiw Zakład Pszczelnictwa w Puławach

Bardziej szczegółowo

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/

Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Przykładowy szkolny plan nauczania* /przedmiotowe kształcenie zawodowe/ Typ szkoły: zasadnicza szkoła zawodowa - 3-letni okres nauczania /1/ Zawód: Pszczelarz; symbol: 612302 Podbudowa programowa: gimnazjum

Bardziej szczegółowo

Zabiegi pielęgnacyjne wpływające na rozwój wiosenny w rodzinach pszczelich

Zabiegi pielęgnacyjne wpływające na rozwój wiosenny w rodzinach pszczelich Zabiegi pielęgnacyjne wpływające na rozwój wiosenny w rodzinach pszczelich 4 luty 2017 konferencja pszczelarska w Gminnym Ośrodku Kultury w Pępowie dla pszczelarzy Rejonowego Związku Pszczelarzy w Lesznie

Bardziej szczegółowo

POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ

POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE OBNÓŻY PYŁKOWYCH JAKO SPOSÓB NA POPRAWĘ OPŁACALNOŚCI PRODUKCJI PASIECZNEJ Janusz Cichoń 1 Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych,

Bardziej szczegółowo

Jednym z bardzo ważnych elementów gospodarki pasiecznej jest regularna wymiana matek, w rodzinach pszczelich. Poprzez wprowadzanie młodych,

Jednym z bardzo ważnych elementów gospodarki pasiecznej jest regularna wymiana matek, w rodzinach pszczelich. Poprzez wprowadzanie młodych, Jednym z bardzo ważnych elementów gospodarki pasiecznej jest regularna wymiana matek, w rodzinach pszczelich. Poprzez wprowadzanie młodych, hodowlanych matek poprawiamy wartość użytkową pszczół oraz wprowadzamy

Bardziej szczegółowo

OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA?

OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? OZONOWANIE RODZIN CUDOWNA BROŃ NA VARROA CZY MISTYFIKACJA? Jerzy WILDE, Maciej SIUDA, Beata BĄK KATEDRA PSZCZELNICTWA, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie 54 Naukowa

Bardziej szczegółowo

Organizacja pomocy finansowej w ramach KPWP 2013/2014

Organizacja pomocy finansowej w ramach KPWP 2013/2014 Organizacja pomocy finansowej w ramach KPWP 2013/2014 Opracowana na podstawie dokumentu Agencji Rynku Rolnego Warunki ubiegania się o refundację kosztów poniesionych w ramach realizacji mechanizmu Wsparcie

Bardziej szczegółowo

Analiza sektora pszczelarskiego

Analiza sektora pszczelarskiego Analiza sektora pszczelarskiego dla opracowania 3-letniego Programu Wsparcia Pszczelarstwa w Polsce w latach 2007-2010 Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Puławach Wykonawcy: dr

Bardziej szczegółowo

TECHNIK PSZCZELARZ

TECHNIK PSZCZELARZ RL.04. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej 612302 Pszczelarz PKZ(RL.c) 314206 Technik pszczelarz PKZ(RL.d) RL.17. Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej 314206 Technik pszczelarz

Bardziej szczegółowo

Hodowla matek na własny użytek

Hodowla matek na własny użytek Hodowla matek na własny użytek Matka pszczela W pełni rozwinięta, zdolna do rozrodu samica pszczoły miodnej. Długość ciała m.p. wynosi 20-25 mm, masa 200-280 mg. Rozwija się ona z zapłodnionego jaja w

Bardziej szczegółowo

Pszczelarz Technik pszczelarz PSZCZELARZ

Pszczelarz Technik pszczelarz PSZCZELARZ RL.04. RL.04. Prowadzenie produkcji pszczelarskiej Prowadzenie produkcji pszczelarskiej 612302 Pszczelarz 314206 Technik pszczelarz PKZ(RL.c) PKZ(RL.d) PKZ(RL.c) PKZ(RL.d) PSZCZELARZ 612302 1. CELE KSZTAŁCENIA

Bardziej szczegółowo

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI MLECZKA PSZCZELEGO W POLSCE Janusz Cichoń 1, Jerzy Wilde 2 1 Katedra Marketingu i Analiz Rynkowych UWM, Olsztyn 2 Katedra Pszczelnictwa

Bardziej szczegółowo

PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM

PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM http://dx.doi.org/10.18778/1429-3730.40.03 Sebastian Karliński*54 PODNOSZENIE RENTOWNOŚCI W GOSPODARSTWIE PASIECZNYM RAISING PROFITABILITY IN AN APIARY Abstract The article is devoted to the issues of

Bardziej szczegółowo

POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ

POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ INSTRUKCJA POSTĘPOWANIE PRZY ZAKŁADANIU PASIEKI EKOLOGICZNEJ Piotr Skubida, Piotr Semkiw, Krzysztof Jeziorski, Andrzej Pioś Zakład Pszczelnictwa Instytutu Ogrodnictwa w Puławach, Pracownia Technologii

Bardziej szczegółowo

Pasieka Edukacyjna Skrzydlaci przyjaciele

Pasieka Edukacyjna Skrzydlaci przyjaciele Pasieka Edukacyjna Skrzydlaci przyjaciele Prowadzimy warsztaty z zakresu życia rodziny pszczelej, procesu zapylania roślin oraz sposobu wytwarzania produktów pszczelich Posiadamy profesjonalnie wyposażoną

Bardziej szczegółowo

Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie. Pszczelarz

Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie. Pszczelarz Informator o egzaminie potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie Pszczelarz 612302 Warszawa 2017 Informator opracowała Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie we współpracy z Okręgową Komisją Egzaminacyjną

Bardziej szczegółowo

Nazwa przedsięwzięcia inwestycyjnego

Nazwa przedsięwzięcia inwestycyjnego Lista rankingowa wniosków zakwalifikowanych do dofinansowania w roku 2016 Ochrona Przyrody - działania na rzecz ochrony pszczół Powiat wiodący Numer wniosku Data wpływu Inwestor Powiat chodzieski 400/747/2016

Bardziej szczegółowo

KOMUNIKAT PRASOWY Informacja dotycząca wsparcia rynku produktów pszczelich w sezonie 2007/2008

KOMUNIKAT PRASOWY Informacja dotycząca wsparcia rynku produktów pszczelich w sezonie 2007/2008 2007.10.08 KOMUNIKAT PRASOWY Informacja dotycząca wsparcia rynku produktów pszczelich w sezonie 2007/2008 Agencja Rynku Rolnego (ARR), w uzgodnieniu z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW), rozpoczęła

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PISEMNA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2016 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i nadzorowanie produkcji rolniczej i pszczelarskiej Oznaczenie kwalifikacji:

Bardziej szczegółowo

POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ

POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ BIULETYN NAUKOWY Skrót: Biul. Nauk., Nr 18, 2002 POZYSKIWANIE MLECZKA PSZCZELEGO METODĄ INTENSYFIKACJI PRODUKCJI PASIECZNEJ Katedra Pszczelnictwa UWM, Olsztyn S ł o w a k l u c z o w e: mleczko pszczele,

Bardziej szczegółowo

Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku

Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku .pl https://www..pl Czy własna pasieka to dochodowy biznes - hodowla pszczół krok po kroku Autor: Małgorzata Chojnicka Data: 8 maja 2017 Hodowla pszczół wymaga z jednej strony dużej wiedzy, a z drugiej

Bardziej szczegółowo