R E G U L A M I N K O N T R O L I Z A R Z Ą D C Z E J W U R Z Ę D Z I E M I E J S K I M W M I E R O S Z O W I E

Transkrypt

1 Zarządzenie Nr 118/11 Burmistrza Mieroszowa z dnia 30 listopada 2011r. w sprawie wprowadzenia regulaminu kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. Na podstawie art. 69 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz ze zm.) w związku z Komunikatem Nr 23 Ministra Finansów 16 grudnia 2009r. w sprawie standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF, Nr 15, poz. 84) zarządzam, co następuje: 1 1. Wprowadzam regulamin kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie określający jej organizację i zasady funkcjonowania stanowiący załącznik Nr 1 do niniejszego zarządzenia. 2. Zasady zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie stanowią załącznik nr 1 do regulaminu kontroli zarządczej. 3. Arkusz monitorowania realizacji celów i zadań w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie stanowi załącznik nr 2 do regulaminu kontroli zarządczej. 2 Zobowiązuję pracowników Urzędu Miejskiego w Mieroszowie do przestrzegania regulaminu kontroli zarządczej. 3 Wykonanie zarządzenia powierzam Koordynatorowi Kontroli Zarządczej. 4 Traci moc obowiązujące zarządzenie Nr 320/10 Burmistrza Mieroszowa z dnia 10 września 2010r w sprawie określenia sposobu prowadzenia kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie j jednostkach organizacyjnych Gminy Mieroszów oraz zasad jej koordynacji. 5 Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 30 listopada 2011r. R E G U L A M I N K O N T R O L I Z A R ZĄDCZEJ W U R ZĘDZIE MIEJSKIM W MIEROSZOWIE 1 Załącznik Nr 1 1

2 Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o: 1) Burmistrzu należy rozumieć Burmistrza Mieroszowa, 1) Kierowniku komórki organizacyjnej należy przez to rozumieć : Skarbnika Gminy, Sekretarza Gminy, Kierownika Referatu, Samodzielne Stanowiska Pracy, 3) Koordynatorze Kontroli Zarządczej należy przez to rozumieć - Głównego Specjalistę ds. Kontroli, 4) Gminie należy przez to rozumieć Gminę Mieroszów, 5) Urzędzie należy przez to rozumieć Urząd Miejski w Mieroszowie Kontrola zarządcza w Urzędzie funkcjonuje w oparciu o standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych i uwzględnia specyfikę działalności prowadzonej przez daną jednostkę. 2. Celem kontroli zarządczej w Urzędzie jest zapewnienie w szczególności: 1) zgodności działalności z przepisami prawa oraz aktami wewnętrznymi (regulaminami, instrukcjami i procedurami), 2) skuteczności i efektywność działania, 3) wiarygodności sprawozdań, 4) ochrony zasobów, 5) przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania, 6) efektywności i skuteczności przepływu informacji, 7) zarządzania ryzykiem. 3 Kontrola zarządcza prowadzona jest na dwóch poziomach: 1) I poziom poziom jednostki organizacyjnej Gminy, tj. Urząd 2) II poziom poziom jednostki samorządu terytorialnego, tj. Gmina Wyznaczam Głównego Specjalistę ds. Kontroli na Koordynatora Kontroli Zarządczej w Urzędzie. 2. Koordynator Kontroli Zarządczej w imieniu Burmistrza sprawuje bezpośredni nadzór nad systemem kontroli zarządczej w Urzędzie. 3. Koordynator Kontroli Zarządczej: 1) analizuje informacje zarządcze pochodzące ze wszystkich źródeł, o występujących zagrożeniach w osiągnięciu celów lub zadań (projektów), 2) inicjuje działania: korekcyjne, korygujące, naprawcze bądź wspomagające, 2

3 3) sprawuje ogólny nadzór nad skutecznością działania systemu kontroli zarządczej i prawidłowością wykorzystywania sygnałów pochodzących z prowadzonych działań kontrolnych, 4) sprawuje nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem w ramach systemu kontroli zarządczej w Urzędzie. 5) przeprowadza kontrolę instytucjonalną na zasadach określonych w odrębnym zarządzeniu, zwłaszcza działalność w zakresie gospodarki finansowej, 6) prowadzi działalność wspomagającą Kierowników komórek organizacyjnych. Urzędu w zakresie planowania zadań, celów, mierników, zarządzania ryzykiem oraz przeprowadzania samooceny systemu kontroli zarządczej. 5 Uczestnikami systemu kontroli zarządczej są: 1) Burmistrz Mieroszowa - odpowiedzialny za wdrożenie i funkcjonowanie systemu kontroli zarządczej na I i II poziomie kontroli zarządczej, 2) Koordynator Kontroli Zarządczej odpowiedzialny za sprawowanie nadzoru nad systemem kontroli zarządczej w Urzędzie, 3) Kierownicy komórek organizacyjnych Urzędu oraz urzędnicy wyznaczeni do realizacji powierzonych zadań w ramach kontroli funkcjonalnej, 5) Pozostali pracownicy Urzędu w tym Samodzielne Stanowiska Pracy. 6 Zasady ogólne Na system kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie składa się: a. właściwe zorganizowanie działania Urzędu (element kontroli zarządczej A. Środowisko wewnętrzne, standardy nr 1-4), b. zidentyfikowanie celów i zadań Urzędu oraz systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie (element kontroli zarządczej B. Cele i zarządzanie ryzykiem, standardy nr 5-9), c. stworzenie mechanizmów kontroli i nadzoru nad funkcjonowaniem Urzędu (element kontroli zarządczej C. Mechanizmy kontroli, standardy nr 10-15), d. zapewnienie przepływu informacji i komunikacji wewnątrz Urzędu i z podmiotami zewnętrznymi (element kontroli zarządczej D. Informacja i komunikacja, standardy nr 16-18), e. monitorowanie i ocena funkcjonowania kontroli zarządczej (element kontroli zarządczej E. Monitorowanie i ocena, standardy nr 19-22), f. inne działania podjęte przez Kierownika Urzędu nie ujęte w standardach kontroli zarządczej. A. Środowisko wewnętrzne 3

4 Nr stan Nazwa i treść standardu dar du 1 Przestrzeganie wartości etycznych Osoby zarządzające i pracownicy powinni być świadomi wartości etycznych przyjętych w jednostce i przestrzegać ich przy wykonywaniu powierzonych zadań. Osoby zarządzające powinny wspierać i promować przestrzeganie wartości etycznych dając dobry przykład codziennym postępowaniem i podejmowanymi decyzjami. 2 Kompetencje zawodowe Należy zadbać, aby osoby zarządzające i pracownicy posiadali wiedzę, umiejętności i doświadczenie pozwalające skutecznie i efektywnie wypełniać powierzone zadania. Proces zatrudnienia powinien być prowadzony w sposób zapewniający wybór najlepszego kandydata na dane stanowisko pracy. Należy zapewnić rozwój kompetencji zawodowych pracowników jednostki i osób zarządzających. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard W Urzędzie Miejskim w Mieroszowie wdrożono Kodeks Etyczny Pracowników Urzędu Miejskiego w Mieroszowie. Kodeks ten stanowi zbiór wartości i zasad, którymi kierują się pracownicy Urzędu Miejskiego w Mieroszowie podczas wykonywania zadań służbowych, w miejscu pracy i poza nim. Każdy nowo zatrudniony pracownik ma obowiązek zapoznania się z kodeksem i jego przestrzegania. Nabór pracowników na stanowiska urzędnicze i kierownicze stanowiska urzędnicze odbywa się na zasadzie przeglądu posiadanych kadr pod kątem możliwości dokonania awansu wewnętrznego, a w przypadku braku takich możliwości w oparciu o Zarządzenie Burmistrza w sprawie ustalania regulamin naboru na wolne stanowiska urzędnicze w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych i kierowniczych stanowiskach urzędniczych, podlegają okresowej ocenie dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008r.o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 223 poz. 1458) i zarządzenie Burmistrza w sprawie Regulaminu przeprowadzania okresowej oceny pracowników samorządowych zatrudnionych na stanowiskach urzędniczych, w tym kierowniczych stanowiskach urzędniczych. Doskonalenie pracowników realizowane jest poprzez szkolenia wewnętrzne i zewnętrzne. Pracownicy poszerzają swoją wiedzę również poprzez dostęp do literatury fachowej zakupywanej przez Urząd, tj.: książek, czasopism, gazet specjalistycznych, a także poprzez możliwość korzystania z udostępnionych im oprogramowań komputerowych, Lex-a i portali internetowych. Burmistrz 4

5 Nr stan dar du Nazwa i treść standardu 3 Struktura organizacyjna Struktura organizacyjna jednostki powinna być dostosowana do aktualnych celów i zadań. Zakres zadań, uprawnień i odpowiedzialności jednostek, poszczególnych komórek organizacyjnych jednostki oraz zakres podległości pracowników powinien być określony w formie pisemnej w sposób przejrzysty i spójny. Aktualny zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności powinien być określony dla każdego pracownika. 4 Delegowanie uprawnień. Należy precyzyjnie określić zakres uprawnień delegowanych poszczególnym osobom zarządzającym lub pracownikom. Zakres delegowanych uprawnień powinien być odpowiedni do wagi podejmowanych decyzji, stopnia ich skomplikowania i ryzyka z nimi związanego. Zaleca się delegowanie uprawnień do podejmowania decyzji, zwłaszcza tych o bieżącym charakterze. Przyjęcie delegowanych uprawnień powinno być potwierdzone podpisem. B. Cele i zarządzanie ryzykiem Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard zarządzeniem ustalił zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników Urzędu Miejskiego w Mieroszowie. Podstawowym dokumentem określającym podział zadań pomiędzy poszczególne komórki organizacyjne Urzędu jest Regulamin Organizacyjny Urzędu Miejskiego w Mieroszowie. Wprowadzony Zarządzeniem Burmistrza zakresy zadań, uprawnień i odpowiedzialności dla poszczególnych komórek zostały określone w regulaminie organizacyjnym, zarządzeniach kompetencyjnych i zakresach czynności. Strukturę organizacyjną urzędu określa schemat organizacyjny stanowiący załącznik nr 1 do regulaminu organizacyjnego. Wykaz stanowisk w urzędzie określa załącznik nr 2 do regulaminu organizacyjnego. Zorganizowanie kontroli zarządczej zgodnie z przedmiotowym standardem polega na zdecentralizowaniu procesu decyzyjnego w Urzędzie i przypisaniu uprawnień decyzyjnych pracownikom posiadającym odpowiednie kwalifikacje. W Urzędzie Miejskim w Mieroszowie uprawnienia są delegowane m.in. w formie upoważnień, pełnomocnictw, zarządzeń. Prowadzony jest jeden centralny rejestr upoważnień. 5

6 Nr stan Nazwa i treść standardu dar du 5 Misja Należy rozważyć możliwość wskazania celu istnienia jednostki w postaci krótkiego i syntetycznego opisu misji. Misja ministerstwa powinna odnosić się do działów administracji rządowej kierowanych przez ministra, a misja urzędu jednostki samorządu Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard Misją: Urzędu Miejskiego w Mieroszowie jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej oraz świadczenie usług administracyjnych na najwyższym poziomie. terytorialnego odpowiednio do tej jednostki. Zasady zorganizowania kontroli zarządczej zgodnie ze standardami: Nr 6 - Określenie celów i zadań, monitorowanie i ocena ich realizacji - Cele i zadania należy określać jasno i w co najmniej rocznej perspektywie. Ich wykonanie należy monitorować za pomocą wyznaczonych mierników. W jednostce nadrzędnej lub nadzorującej należy zapewnić odpowiedni system monitorowania realizacji celów i zadań przez jednostki podległe lub nadzorowane. Zaleca się przeprowadzanie oceny realizacji celów i zadań uwzględniając kryterium oszczędności, efektywności i skuteczności. Należy zadbać, aby określając cele i zadania wskazać także jednostki, komórki organizacyjne lub osoby odpowiedzialne bezpośrednio za ich wykonanie oraz zasoby przeznaczone do ich realizacji, Nr 7 - Identyfikacja ryzyka - Nie rzadziej niż raz w roku należy dokonać identyfikacji ryzyka w odniesieniu do celów i zadań. W przypadku działu administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego należy uwzględnić, że cele i zadania są realizowane także przez jednostki podległe lub nadzorowane. W przypadku istotnej zmiany warunków, w których funkcjonuje jednostka należy dokonać ponownej identyfikacji ryzyka, Nr 8 - Analiza ryzyka - Zidentyfikowane ryzyka należy poddać analizie mającej na celu określenie prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka i możliwych jego skutków. Należy określić akceptowany poziom ryzyka, Nr 9 - Reakcja na ryzyko - W stosunku do każdego istotnego ryzyka powinno się określić rodzaj reakcji (tolerowanie, przeniesienie, wycofanie się, działanie). Należy określić działania, które należy podjąć w celu zmniejszenia danego ryzyka do akceptowanego poziomu. Powyższe standardy zostały opisane w zasadach zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie stanowiący załącznik Nr 1,, do regulaminu kontroli zarządczej. 6

7 C. Mechanizmy kontroli Nr Stand Nazwa i treść standardu ardu 10 Dokumentowanie systemu kontroli zarządczej Procedury wewnętrzne, instrukcje, wytyczne, dokumenty określające zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności pracowników i inne dokumenty wewnętrzne stanowią dokumentację systemu kontroli zarządczej. Dokumentacja powinna być spójna i dostępna dla wszystkich osób, dla których jest niezbędna. 11 Nadzór Należy prowadzić nadzór nad wykonywaniem zadań w celu ich oszczędnej, efektywnej i skutecznej realizacji. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard Dokumentację systemu kontroli zarządczej w Urzędzie tworzy m.in.: dokumentacja o charakterze organizacyjnym, regulująca ład organizacyjny to m.in.: Regulamin Organizacyjny, Regulamin Pracy, Zakresy czynności. Upoważnienia, Pełnomocnictwa, Zarządzenia Burmistrza. dokumentacja o charakterze finansowym opisująca szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych oraz mechanizmy kontroli finansowej, w tym: polityka rachunkowości, instrukcja w sprawie gospodarki kasowej, instrukcja w sprawie udzielania zamówień publicznych, wszelkie instrukcje i procedury dotyczące kontroli finansowej obejmującej procesy gromadzenia i wydatkowania środków publicznych, dokumentacja o charakterze informatycznym, tj. polityka bezpieczeństwa zarządzania systemem informatycznym, instrukcja zarządzania systemem informatycznym służąca do przetwarzania danych osobowych. Cała dokumentacja Systemu Kontroli zarządczej jest wprowadzana w życie zarządzeniami Burmistrza które są zamieszczane na stronach BIP oraz są przechowywane w referacie organizacyjno-prawnym. Zapewniony jest stały dostęp do przedmiotowej dokumentacji dla pracowników. Zastępca Burmistrza wykonując wyznaczone przez Burmistrza zadania i kompetencje w powierzonym zakresie zapewnia kompleksowe rozwiązywanie problemów i nadzoruje w tym zakresie działalność komórek organizacyjnych realizujących te zadania. Kontrolę wewnętrzną w referatach wykonują: Burmistrz, Zastępca Burmistrza, Sekretarz Gminy, Skarbnika Gminy, Kierownicy Referatów, w stosunku do pracowników bezpośrednio im podległych, Elementem nadzoru nad poszczególnymi referatami w urzędzie jest kontrola prowadzona przez głównego specjalistę ds. kontroli. 12 Ciągłość działalności W celu zapewnienia ciągłości działalności Urzędu, w szczególności operacji finansowych i 7

8 Nr Stand ardu Nazwa i treść standardu Należy zapewnić istnienie mechanizmów służących utrzymaniu ciągłości działalności jednostki sektora finansów publicznych wykorzystując, między innymi, wyniki analizy ryzyka. 13 Ochrona zasobów Należy zadbać, aby dostęp do zasobów jednostki miały wyłącznie upoważnione osoby. Osobom zarządzającym i pracownikom należy powierzyć odpowiedzialność za zapewnienie ochrony i właściwe wykorzystanie zasobów jednostki. 14 Szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych Powinny istnieć Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard gospodarczych zorganizowany jest system zastępstw pracowniczych. W czasie nieobecności Burmistrza zastępuje go Zastępca Burmistrza. W przypadku nieobecności, kierownika referatu, zastępuje go wyznaczony przez Burmistrza pracownik tej komórki organizacyjnej. System zastępstw opisany jest w zakresach czynności. Ciągłość działalności jest również zapewniona dzięki istnieniu mechanizmów kontrolnych określonych w polityce rachunkowości (tworzenie kopii zapasowych i właściwe zabezpieczenie systemu informatycznego) oraz mechanizmów kontrolnych ustalonych w dokumentacji systemu kontroli zarządczej poświęconej systemom informatycznym. Obowiązki w zakresie ochrony zasobów zostały przypisane w zakresach czynności pracownikom UM. Zadania w zakresie ochrony i bezpieczeństwa, higieny pracy zostały zlecone firmie zewnętrznej. W strukturze organizacyjnej urzędu funkcjonuje Pełnomocnik ds. Ochrony Informacji Niejawnych i Gminnego Centrum Reagowania Kryzysowego odpowiedzialny za ochronę informacji niejawnych, ochronę systemów i sieci informatycznych oraz zapewnienie ochrony fizycznej Urzędu. Pracownicy Urzędu podpisują oświadczenia o odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie. Przyjęcie mienia na stan następuje w formie protokołu odbioru. Dostęp do zasobów finansowych, materialnych i informacyjnych Urzędu upoważnionym pracownikom zapewnia: system alarmowy, przechowywanie dokumentów w zamkniętych szafach, indywidualne hasła do używanych programów komputerowych. W Urzędzie w ramach zabezpieczeń zasobów informatycznych wyodrębniono Zasoby wrażliwe (m. in: dane osobowe, dane ewidencji ludności, dane księgowe, dane podatkowe informacje niejawne) przechowywane i przetwarzane są na nośnikach nieposiadających bezpośredniego połączenia z siecią zewnętrzną. W UM mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych zostały opisane w instrukcjach, procedurach m.in.: -polityce rachunkowości, 8

9 Nr Stand ardu Nazwa i treść standardu przynajmniej następujące mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych: rzetelne i pełne dokumentowanie i rejestrowanie operacji finansowych i gospodarczych, zatwierdzanie (autoryzacja) operacji finansowych przez kierownika jednostki lub osoby przez niego upoważnione, podział kluczowych obowiązków, weryfikacja operacji finansowych i gospodarczych przed i po realizacji. 15 Mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych Należy określić mechanizmy służące zapewnieniu bezpieczeństwa danych i systemów informatycznych. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard -instrukcji kasowej, -instrukcji w sprawie gospodarki majątkiem trwałym i zasad odpowiedzialności za powierzone mienie, -instrukcji obiegu i kontroli dowodów księgowych, -instrukcji w sprawie ewidencji druków ścisłego zarachowania, -instrukcji w sprawie postępowania w zakresie przeciwdziałania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałaniu terroryzmowi, -instrukcji w sprawie wymiaru podatków oraz windykacji należności podatkowych i cywilnoprawnych, -regulaminie wynagradzania. W Urzędzie mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych zostały uregulowane m.in. w zarządzeniach : - w sprawie wprowadzenia dokumentacji opisującej sposób przetwarzania danych osobowych oraz środków technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę przetwarzania danych osobowych, - w sprawie wyznaczania Administratora Bezpieczeństwa Informacji i Administratora Systemu Informatycznego w Urzędzie oraz określenia ich zadań. D. Informacja i Komunikacja Nr Stand Nazwa i treść standardu Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard ardu 16 Bieżąca informacja Osobom Pracownikom Urzędu zapewniane są w odpowiedniej formie i czasie informacje potrzebne 9

10 Nr Stand ardu Nazwa i treść standardu zarządzającym i pracownikom należy zapewnić, w odpowiedniej formie i czasie, właściwe oraz rzetelne informacje potrzebne do realizacji zadań. 17 Komunikacja wewnętrzna Należy zapewnić efektywne mechanizmy przekazywania ważnych informacji w obrębie struktury organizacyjnej jednostki oraz w obrębie działu administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego. 18 Komunikacja zewnętrzna Należy zapewnić efektywny system wymiany ważnych informacji z podmiotami zewnętrznymi mającymi wpływ na osiąganie celów i realizację zadań. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard do realizacji zadań poprzez m.in. obieg dokumentów, system narad, dostęp do prasy i internetu, pocztę mailową, informacje telefoniczną. Dla zapewnienia właściwej komunikacji wewnętrznej w Urzędzie funkcjonuje system spotkań i narad, podczas których podejmowane są decyzje dotyczące realizowanych zadań. W UM są zapewnione odpowiednie systemy komunikacyjne: sieć telefoniczna, sieć komputerowa, oprogramowanie komputerów, poczta elektroniczna zewnętrzna i wewnętrzna. Przepływ dokumentów jest zgodny z instrukcją kancelaryjną oraz procedurą, kompetencjami komórek organizacyjnych/samodzielnych stanowisk pracy, określonymi w Regulaminie Organizacyjnym UM. Unowocześniany jest system informatyczny Urzędu, komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej w postaci Internetu. Zakresy działania poszczególnych komórek organizacyjnych Urzędu zostały określone w Regulaminie Organizacyjnym Urzędu. Informacja na temat kompetencji komórek organizacyjnych Urzędu jest dostępna dla klienta w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) Urzędu. W sprawach indywidualnych komunikowanie z klientem odbywa się poprzez kontakt bezpośredni, telefonicznie, za pośrednictwem poczty, faksu i Internetu. Telefony kontaktowe Urzędu i adresy stron internetowych znajdują się w BIP i na papierze firmowym Urzędu, używanym przez Urząd w celach promocyjnych. Informacje zamieszczane są również na tablicach informacyjnych w Urzędzie oraz na tablicach i słupach ogłoszeniowych na terenie miasta. W sytuacjach tego wymagających Burmistrz organizuje spotkania (zbiorowe lub indywidualne) z kierownikami jednostek organizacyjnych gminy i zaprasza na nie pracowników Urzędu w zakresie właściwym dla poruszanej problematyki. Wyznaczone osoby z Urzędu biorą udział w obradach sesji Rady Miejskiej. W formie ustnej lub pisemnej 10

11 Nr Stand ardu Nazwa i treść standardu E. Monitorowanie i ocena Nr Stand Nazwa i treść standardu ardu 19 Monitorowanie systemu kontroli zarządczej Należy monitorować skuteczność poszczególnych elementów systemu kontroli zarządczej, co umożliwi bieżące rozwiązywanie zidentyfikowanych problemów. 20 Samoocena. Zaleca się przeprowadzanie co najmniej raz w roku samooceny sytemu kontroli zarządczej przez osoby zarządzające i pracowników jednostki. Samoocena powinna być ujęta w ramy procesu odrębnego od bieżącej działalności i udokumentowana. 21 Audyt wewnętrzny W przypadkach i na warunkach określonych w ustawie audytor wewnętrzny prowadzi obiektywną i niezależną ocenę kontroli zarządczej. 22 Uzyskanie zapewnienia o stanie kontroli zarządczej. Źródłem uzyskania zapewnienia o stanie kontroli Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard klient może także uzyskać odpowiedź na zapytanie w zakresie informacji publicznej. Wydawany jest Głos Mieroszowa biuletyn informacyjny gminy, przekazujący informacje na temat, miedzy innymi: bieżącej działalności Gminy, relacji z posiedzeń Rady Miejskiej w Mieroszowie, poruszający aktualne problemy środowiska, dokumentujący wydarzenia kulturalne. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard Monitoring jest wypełniany poprzez bezpośrednich przełożonych w ramach kontroli funkcjonalnej przez składanie arkuszy monitorowania realizacji celów i zadań które stanowią załącznik nr 2 do regulaminu kontroli zarządczej.. Kierownicy referatów oraz pracownicy dokonują samooceny w skali roku budżetowym wykonanie zadań. Ponadto pracownicy są zobowiązani do samooceny codziennych wykonania zadań oraz podjętych decyzji. Przeprowadzane są ankiety wśród pracowników zgodnie z Komunikatem Nr 3 Ministra Finansów z dnia 16 lutego 2011r w sprawie szczegółowych wytycznych w zakresie samooceny kontroli zarządczej dla jednostek sektora finansów publicznych. Obiektywna ocena kontroli zarządczej jest dokonywana przez głównego specjalistę ds. kontroli. Zapewnienie o stanie kontroli zarządczej uzyskuje się poprzez: monitorowanie wykonania zadań w okresach kwartalnych, samooceny 11

12 Nr Stand ardu Nazwa i treść standardu zarządczej przez kierownika jednostki powinny być w szczególności wyniki: monitorowania, samooceny oraz przeprowadzonych audytów i kontroli. Zaleca się coroczne potwierdzenie uzyskania powyższego zapewnienia w formie oświadczenia o stanie kontroli zarządczej za poprzedni rok. Sposób zorganizowania kontroli zarządczej w oparciu o standard bieżącego wykonywania przez pracowników zadań, oraz kontroli instytucjonalnej dokonywanej przez głównego specjalistę ds. kontroli. Zasady zorganizowania kontroli zarządczej zgodnie ze standardem: Nr 19 Monitorowanie systemu kontroli zarządczej Należy monitorować skuteczność poszczególnych elementów systemu kontroli zarządczej, co umożliwi bieżące rozwiązywanie zidentyfikowanych problemów Zostały przedstawione w arkuszach monitorowania i realizacji celów stanowiące w załączniku nr 2 do zasad prowadzenia kontroli zarządczej. załącznik nr 1 do regulaminu kontroli zarządczej. Zasady zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie Ustalam zasady zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. 2. Wprowadzam obowiązek oceny ryzyka i zarządzania ryzykiem we wszystkich komórkach organizacyjnych Urzędu Miejskiego w Mieroszów Wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem ma zapewnić: 1) wsparcie dla realizacji celów Urzędu poprzez identyfikację ryzyk mogących wpłynąć negatywnie na realizację celów i odpowiednią reakcję na zidentyfikowane ryzyka oraz identyfikację możliwości rozwoju i poprawy uzyskiwanych wyników, 2) położenie większego nacisku Kierownictwa na sprawy faktycznie istotne, 3) skrócenie czasu reakcji Kierownictwa na sprawy kryzysowe, 4) szybsze i skuteczniejsze reagowanie na zagrożenia, 5) ograniczenie ilości negatywnych zdarzeń mających wpływ na organizację, 12

13 6) skoncentrowanie działań na poprawne wykonywanie właściwych zadań, 7) zwiększenie prawdopodobieństwa wdrożenia planowanych zmian, 8) racjonalniejsze wykorzystanie zasobów, 9) świadome podejmowanie ryzyka i decyzji, 10) zwiększenie zaufania społeczeństwa do działania Urzędu Zasady zarządzania ryzykiem określają: 1) odpowiedzialność za zarządzanie ryzykiem, 2) sposób identyfikowania ryzyka, 3) sposób przeprowadzania analizy ryzyka, 4) sposób reagowania na zidentyfikowane ryzyko, 5) sposób oceny procesu zarządzania ryzykiem, 6) zasady dokonywania przeglądu i raportowania wyników analizy ryzyka Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o: 1) ryzyku należy przez to rozumieć zdarzenie zagrażające realizacji zadań i osiąganiu celów komórki organizacyjnej. 2) czynnikach ryzyka należy przez to rozumieć zdarzenia, działania, zaniechania i inne okoliczności sprzyjające wystąpieniu ryzyka, 3) zarządzaniu ryzykiem należy przez to rozumieć wykonywanie czynności w oparciu o przyjętą metodologię, dzięki której Kierownicy komórek organizacyjnych określają, analizują i kontrolują ryzyko działalności, 4) Kierowniku komórki organizacyjnej należy przez to rozumieć Skarbnika Gminy, Sekretarza Gminy, Samodzielne stanowiska pracy w Urzędzie, Kierownika referatu, 5) Gminie należy przez to rozumieć Gminę Mieroszów. 6) Urzędzie należy przez to rozumieć Urząd Miejski w Mieroszowie Odpowiedzialność za prawidłowe wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem w Urzędzie ponosi Burmistrz. 2. Burmistrz jest odpowiedzialny za: 1) zatwierdzenie zadań i celów na dany rok kalendarzowy - zgodnie z załącznikiem Nr 2, 2) nadanie priorytetów wyznaczonych przez Koordynatora kontroli zarządczej 13

14 do przeprowadzenia zadań zapewniających zgodnie z załącznikiem Nr Koordynator Kontroli Zarządczej: 1) sprawuje nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem w ramach systemu kontroli zarządczej w Urzędzie, 2) inicjuje działania niezbędne do prawidłowej organizacji systemu zarządzania ryzykiem i prawidłowego funkcjonowania procesu zarządzania ryzykiem w Urzędzie. 5. Kierownicy komórek organizacyjnych Urzędu/jednostek organizacyjnych Gminy są odpowiedzialni za: 1) utworzenie listy zadań, celów w zarządzanej komórce oraz udokumentowanie listy zadań, celów zgodnie ze wzorem zamieszczonym w załączniku Nr 1 A 2) dokumentowanie procesu identyfikacji i oceny ryzyka w komórce organizacyjnej oraz przeprowadzenie analizy zidentyfikowanego ryzyka zgodnie ze wzorem stanowiącym załącznik Nr 1 B 3) przekazanie (w wersji papierowej i elektronicznej) wypełnionego załącznika Nr 1 A i B koordynatorowi kontroli zarządczej w nieprzekraczalnym terminie do 30 listopada, 4) opracowywanie i inicjowanie wdrażania mechanizmów kontrolnych w komórkach/jednostkach organizacyjnych, 5) określanie istotności ryzyka i wdrażanie odpowiednich mechanizmów kontrolnych zgodnie z załącznikiem Nr 8, 6) zapewnienie, aby pracownicy byli świadomi wagi procesu zarządzania ryzykiem w danej komórce/jednostce organizacyjnej, 7) zapewnienie wszystkim podległym pracownikom możliwości formalnego zgłaszania zmian w zakresie identyfikowanego przez nich ryzyka lub innych istotnych problemów, 8) dokonywanie corocznych przeglądów systemu zarządzania ryzykiem w ramach samooceny systemu kontroli zarządczej. 6. Koordynator kontroli zarządczej jest odpowiedzialny za: 1) gromadzenie list zadań/celów, 2) gromadzenie arkuszy ryzyka, 3) sporządzanie zbiorczego zestawienia zadań i celów Gminy wraz z wykazem wszystkich ryzyk dla wszystkich zidentyfikowanych zadań 14

15 i celów Gminy na potrzeby i przedłożenie do zatwierdzenia Burmistrzowi zgodnie z załącznikiem Nr 2 w terminie do 30 grudnia. 4) dokonanie oceny ryzyka wskazanych zadań wraz z jej udokumentowaniem w formie wykazu ryzyk zgodnie ze wzorem zamieszczonym w załączniku Nr 3, 5) przeprowadzenie analizy ryzyka wszystkich obszarów zgodnie z załącznikiem Nr 4 z uwzględnieniem następujących wag. a) 45% - dla ocen dokonanych przez Kierowników komórek/jednostek organizacyjnych, b) 55% - dla ocen dokonanych przez koordynatora, 6) przygotowanie listy najistotniejszych obszarów ryzyka zaproponowanych do przeprowadzenia zadań zapewniających i przekazanie do oceny Burmistrza zgodnie ze wzorem zamieszczonym w załączniku Nr 5 w terminie do 30 grudnia. 7) opracowanie rocznego planu kontroli opartego na analizie ryzyka. 7. Pracownicy są odpowiedzialni za zgłaszanie przełożonym informacji o pojawiających się ryzykach lub innych istotnych problemach. Załącznik Nr 1 A ARKUSZ IDENTYFIKACJI ZADAŃ, CELÓW ORAZ RYZYKA Lista zadań/podzadań/celów 15

16 Jednostka / komórka organizacyjna Nr zadania/po dzadania Zadanie/podzad anie Cel zadania/po dzadania Podmiot odpowiedzialny Miernik Planowana wartość do osiągnięcia na koniec roku Sposób monitorowania data i podpis Kierownika komórki organizacyjnej INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej Gminy/komórki organizacyjnej. 2. Należy wskazać numer zadania/podzadania. 3. Należy wpisać nazwę zadania/podzadania. 4. Należy wpisać treść celu. 5. Należy wpisać nazwę komórki organizacyjnej,(osoby) która jest odpowiedzialna za realizację zadania/podzadania oraz zarządzanie ryzykiem. 6. Należy wpisać przyjętą miarę służącą do oceny realizacji celu. 7. Należy wpisać, jaką wartość miernika zamierza się osiągnąć. Należy określić częstotliwość monitorowania np. Roczny. Załącznik Nr 1 B ARKUSZ IDENTYFIKACJI ZADAŃ, CELÓW ORAZ RYZYKA 16

17 Identyfikacja i analiza ryzyka Jednostka/ komórka organizacyj na Nr zadania/podz adania Zadanie/podza danie Podmiot odpowiedzialny Zidentyfikowane ryzyko Wpływ/Skutek Punktowa ocena ryzyka Prawdopodo bieństwo Istotność data i podpis Kierownika komórki organizacyjnej INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wskazać nazwę jednostki organizacyjnej/komórki organizacyjnej, 2. Należy wpisać numer kolejny zadania/podzadania. Przykład: Zadanie Nr 1 Podzadanie Nr Należy wpisać treść zadania/podzadania. 4. Należy wskazać komórkę organizacyjną(osoby) odpowiedzialną za realizację zadania/podzadania. 5. Należy opisać zdarzenie, które w przypadku, gdy wystąpi będzie zagrażać realizacji zadań i osiąganiu celów. 6. Należy wpisać wpływ zidentyfikowanego ryzyka na działanie jednostki/komórki zgodnie z Zał. Nr 6 do niniejszych zasad. 7. Należy wpisać prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka zgodnie z Zał. Nr 7 do niniejszych zasad. 8. Należy wpisać istotność danego zdarzenia zgodnie z Zał. Nr 8 do niniejszych zasad. 17

18 Nazwa komórki/ jednostki organizacyjnej Zadanie/podza danie LISTA WSZYSTKICH ZADAŃ, CELÓW I RYZYKA Cel zadania/podzadania Podmiot odpowiedzialny Opis ryzyka zidentyfikowanego przez Kierowników jednostek/komórek organizacyjnych Punktowa Samoocena Kierowników jednostek/komórek organizacyjnych data i podpis sporządzającego Zatwierdzam... data i podpis Burmistrza Miasta Mieroszowa INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej./komórki organizacyjnej 2. Należ wpisać treść zadania. 3. Należy wskazać nazwę komórki organizacyjnej(osoby) odpowiedzialnej za zadanie. 4. Należy wskazać cel zadania/podzadania. 5. Należy opisać zdarzenie, które w przypadku, gdy wystąpi będzie zagrażać realizacji zadań i osiąganiu celów. 6. Należy wskazać punktową ocenę wyników analizy ryzyka. 18

19 L.p. Nazwa komórki/ jednostki organizacyjn ej Zadanie/p odzadanie Podmiot odpowiedzialn y OCENA RYZYKA WG Koordynatora Opis ryzyka zidentyfikowan ego przez Kierowników jednostek/kom órek organizacyjnyc h Punktowa Ocena ryzyka wg koordynatora Wpły w Prawdopodobień stwo Istotność punktowa wg kordynat ora Klasyfikacj a ryzyka na potrzeby planowania reakcji na ryzyko Istotność na potrzeby prioretyzac ji zadań do planu kontroli INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać liczbę porządkową. 2. Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej/komórkę organizacyjną. 3. Należy wpisać treść zadania/podzadania. 4. Należy wskazać nazwę komórki organizacyjnej (osoby)odpowiedzialnej za zadanie/podzadanie. 5. Należy opisać zdarzenie, które w przypadku, gdy wystąpi będzie zagrażać realizacji zadań i osiąganiu celów. 6. Należy wpisać wpływ zidentyfikowanego ryzyka na działanie jednostki/komórki zgodnie z Zał. Nr 6 do niniejszych zasad. 7. Należy wpisać prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka zgodnie z Zał. Nr 7 do niniejszych zasad. 8 Należy wpisać iloczyn wpływu i prawdopodobieństwa. 9. Należy wskazać klasyfikację ryzyka: Istotne, średnio istotne, nieistotne zgodnie z załącznikiem nr Należy określić istotność na potrzeby prioretyzacji zadań: Istotne 1, Średnio istotne 2, Nieistotne 3. 19

20 Załącznik Nr 4 do zasad zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie.. ANALIZA RYZYKA DLA PLANU kontroli na ROK... L.p. Zadanie/Podzadanie (Obszar ryzyka do przeprowadzenia zadania zapewniającego ) Jednostka organizacyjna Podmiot odpowiedzialny Ryzyka do zbadania Klasyfikacja ryzyka WAGI 45% 55% Wg Kierowników <1-3> Wg Koordynatora <1,3> Zbiorcza ocena ryzyka [%] INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać liczbę porządkową. 2. Należy wpisać treść zadania/podzadania. 3. Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej. 4. Należy wpisać podmiot odpowiedzialny za realizację zadania. 5. Należy wskazać zidentyfikowane ryzyko. 6. Należy wskazać istotność na potrzeby prioretyzacji wg Kierowników <1,3> 7. Należy wskazać istotność na potrzeby prioretyzacji wg. Koordynatora <1,3> 8. Należy obliczyć łączną ocenę zgodnie ze wzorem: ((45%*istotność kierowników+55% * istotność ) 20

21 Załącznik Nr 5 do zasad zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie LISTA OBSZARÓW RYZYKA ZAPROPONOWANYCH DO OBJĘCIA PLANEM KONTROLI NA ROK. Numer zadania z analizy ryzyka Zadanie/Podzadanie (Obszar ryzyka do przeprowadzenia zadania zapewniającego ) Jednostka organizacyjna Podmiot odpowiedzialny Ryzyka do zbadania Łączna ocena ryzyka [%] Priorytet Burmistrza <A,B,C> Decyzja Burmistrza <TAK, NIE> Zatwierdzam... data i podpis Burmistrz Miasta Mieroszowa INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać numer zadania z analizy ryzyka. 2. Należy wpisać treść zadania/podzadania. 3. Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej. 4. Należy wpisać podmiot odpowiedzialny za realizację zadania. 5. Należy wskazać zidentyfikowane ryzyko. 6. Należy wskazać łączną ocenę obliczoną zgodnie ze wzorem: ((45,0%*istotność kierowników+55% * istotność koordynatora 7. Należy wskazać priorytet zgodnie z załącznikiem Nr Należy określić czy zadanie zostanie objęte planem poprzez umieszczenie adnotacji TAK, NIE. 21

22 22 Załącznik Nr6 do zasad zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszpowie. ZASADY OCENY WPŁYWU RYZYKA 1 Wpływ Odpowiednik punktowy Przesłanki Wysoki 5 Poważny 4 Średni 3 Mały 2 Nieznaczny 1 Brak realizacji zadania i brak realizacji celu, bardzo poważne i rozległe konsekwencje prawne, naruszenie bezpieczeństwa pracowników (ujemne konsekwencje dla zdrowia i życia pracowników), wysokie straty finansowe, utrata dobrego wizerunku Gminy. (Wysoka strata finansowa powyżej 1% budżetu Gminy) Poważny wpływ na realizacje zadania w tym poważne zagrożenie terminu jego realizacji, jaki i osiągniecie celu, poważne konsekwencje prawne, zagrożenie bezpieczeństwa pracowników, poważne straty finansowe, poważny wpływ na wizerunek Gminy (Poważny skutek finansowy od 0,5% do 1% budżetu Gminy) Średni wpływ na realizację zadań i celów, umiarkowane konsekwencje prawne, średni skutek finansowy, brak wpływu na bezpieczeństwo pracowników, średni wpływ na wizerunek Gminy. (Średni skutek finansowy od 0,2% do 5% budżetu Gminy) Mały wpływ na realizację celów i zadań, bez skutków prawnych, mały skutek finansowy, brak wpływu na bezpieczeństwo pracowników, niewielki wpływ na wizerunek Gminy. (Mały skutek finansowy od 0,1% do 0,2% budżetu Gminy) Znikomy wpływ na realizację zadań i celów, brak skutków prawnych, nieznaczny skutek finansowy, brak wpływu na bezpieczeństwo pracowników, brak wpływu na wizerunek Gminy. (Nieznaczny skutek finansowy do 0,1 % budżetu Gminy) 1 W przypadku jednostek organizacyjnych wszelkich ocen należy dokonywać w kontekście danej jednostki: np. Budżetu jednostki, wizerunku jednostki. 22

23 Załącznik Nr 7 do zasad zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. ZASADY OCENY STOPNIA PRAWDOPODOBIEŃSTWA ZMATERIALIZOWANIA SIĘ RYZYKA Prawdopodobieństwo Odpowiednik punktowy Przesłanki Prawie pewne 5 Duże 4 Średnie 3 Małe 2 Bardzo rzadkie 1 Oczekuje się że zdarzenie takie nastąpi (od 81 do 100%, że będzie występować regularnie, co miesiąc lub częściej), dotyczy wszystkich lub prawie wszystkich spraw. Zaistnienie zdarzenia jest bardzo prawdopodobne (od 61 do 80 %, że wystąp regularnie, co najmniej raz w roku), dotyczy większości spraw. Zaistnienie zdarzenia jest średnio możliwe, ale w niektórych przypadkach zdarzenie takie może mieć miejsce (od 41 do 60%, ze wystąpi w przeciągu 5 lat), dotyczy niektórych spraw. Istnieje małe prawdopodobieństwo zaistnienia tego zdarzenia (od 21do 40%,że wystąpi raz na 5 lat), może wystąpić kilka razy w okresie 5 lat, dotyczy nielicznych spraw. Zdarzenie może zaistnieć jedynie w wyjątkowych okolicznościach (od 1 do 20%, ze wystąpi raz na 10 lat), a najprawdopodobniej w ogóle nie wystąpi, nie wystąpiło dotychczas, dotyczy jednostkowych spraw. 23

24 Załącznik Nr8 do zasad zarządzania ryzykiem w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. Istotność Skala punktowa (skutek x prawdopodobieństwo) Istotne ZASADY OCENY ISTOTNOŚCI RYZYKA Charakter ryzyka Rodzaj zagrożenia Reakcja na ryzyko Ryzyko mające istotny wpływ na działalność jednostki: Wysoki wpływ ryzyka, ryzyko prawie pewne lub możliwe Średni wpływ ryzyka, ryzyko prawie pewne. Zagrożenie krytyczne W przypadku niemożności odstąpienia od realizacji bezzwłocznie zaplanować i zrealizować odpowiedź na ryzyko. Średnio istotne 6-12 Ryzyko mające umiarkowany wpływ na działalność jednostki: Wysoki wpływ ryzyka, ryzyko incydentalne Średni wpływ ryzyka, ryzyko możliwe lub incydentalne, Niski wpływ ryzyka, ryzyko prawie pewne. Zagrożenie nieakceptowane Zaplanować odpowiedź na ryzyko, zaplanowane działania zapobiegawcze zrealizować w momencie przystąpienia do realizacji określonych działań operacyjnych. Nieistotne 1-5 Ryzyko mające nieznaczny wpływ na działalność jednostki: Niski wpływ ryzyka, ryzyko możliwe lub incydentalne. Zagrożenie akceptowalne Monitorować ryzyko, zaplanować i zrealizować odpowiedź na ryzyko w przypadku zaistnienia symptomów wystąpienia określonego ryzyka. 24

25 PRIORYTETY Burmistrza Priorytet Opis A Priorytetem A Burmistrz oznacza zadania, które biorąc pod uwagę związane z nimi ryzyka powinny zostać zrealizowane w pierwszej kolejności. Brak realizacji przedmiotowych zadań może skutkować materializacją zdarzeń w sposób znaczący mogących wpłynąć na prawidłowe funkcjonowanie jednostki. B C Priorytetem B Burmistrz oznacza zadania, które biorąc pod uwagę związane z nim ryzyka, powinny zostać zrealizowane w krótkiej perspektywie czasu, jednak brak realizacji danych zadań nie wpłynie w sposób znaczący na funkcjonowanie jednostki. Priorytetem C Burmistrz oznacza zadania, które biorąc pod uwagę związane z nim ryzyka, mogą zostać zrealizowane w celu usprawnienia funkcjonowania jednostki jednak brak ich realizacji nie wpłynie na prawidłowe działanie jednostki. 25

26 Załącznik Nr 2 regulaminu kontroli zarządczej w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. Arkusz monitorowania realizacji celów i zadań w Urzędzie Miejskim w Mieroszowie. Termin do 28 luty Komórka / jednostka organizacyjna Nr zadania/po dzadania ARKUSZ MONITOROWANIA REALIZACJI CELÓW I ZADAŃ Zadanie/podzad anie Cel zadania/po dzadania Podmiot odpowiedzialny Miernik Planowana wartość do osiągnięcia na koniec roku Wartość osiągnięta na koniec roku data i podpis Kierownika komórki organizacyjnej INSTRUKCJA: Kolumna Sposób wypełnienia 1. Należy wpisać numer kolejny zadania/podzadania. Przykład: Zadanie Nr 1 Podzadanie Nr Należy wpisać nazwę jednostki organizacyjnej Gminy. 3. Należy wpisać nazwę zadania/podzadania. 4. Należy wpisać treść celu. 5. Należy wpisać nazwę komórki organizacyjnej, która jest odpowiedzialna za realizację zadania/podzadania oraz zarządzanie ryzykiem. 6. Należy wpisać przyjętą miarę służącą do oceny realizacji celu. 7. Należy wpisać, jaką wartość miernika zamierza się osiągnąć. 8. Należy wpisać wartość osiągniętą na koniec roku. 26

27 27

28 28