Wpływ nawadniania kroplowego i nawoenia azotem na plonowanie malin uprawianych na glebie lekkiej

Transkrypt

1 Ewa Rumasz-Rudnicka, Zdzisław Koszaski, Cezary Podsiadło Zakład Produkcji Rolinnej i Nawadniania Akademia Rolnicza w Szczecinie Wpływ nawadniania kroplowego i nawoenia azotem na plonowanie malin uprawianych na glebie lekkiej Streszczenie Badania polowe przeprowadzono w latach na glebie lekkiej, zaliczanej do kompleksu ytniego dobrego. Oceniano moliwoci plonotwórcze trzy- i czteroletnich krzewów odmiany Norna i Veten uprawianych w zrónicowanych warunkach wodnych (kontrola O, nawadniane W) oraz nawozowych (0, 60, 120 kg N. ha -1 ). Oceniane odmiany charakteryzowały si podobnymi moliwociami plonotwórczymi. Najwiksze plony uzyskano uprawiajc krzewy w optymalnych warunkach wilgotnociowych (W) i nawoc je najwysz dawk azotu (180 kg N. ha -1 ). Słowa kluczowe: malina, nawoenie azotem, odmiany, nawadnianie Wstp Malina, podobnie jak wikszo krzewów owocowych naley do grupy rolin sadowniczych o duych wymaganiach wodnych i uprawiana jest zwykle na glebach yznych. Uzasadnia to potrzeb stosowania nawodnie uzupełniajcych niedobory opadów naturalnych, zwłaszcza jak podaje Dzieyc [1988] oraz Ostrowski i Zdzieszyska [1991], kiedy uprawia si ten gatunek na glebach lekkich. Celem przeprowadzonych bada było okrelenie wpływu nawadniania kroplowego oraz nawoenia azotem na plonowanie maliny uprawianej na glebie lekkiej. 201

2 Materiał i metody bada Dowiadczenie polowe załoono w 1999 roku na glebie brunatnej kwanej - kompleksu ytniego dobrego, zaliczanej do klasy bonitacyjnej IVb. W roku 2002 i 2003 kontynuowano badania oceniajc moliwoci plonotwórcze trzy- i czteroletnich krzewów malin. Uprawiano dwie odmiany ( Norna i Veten ) w zrónicowanych warunkach wodnych (O-obiekty kontrolne, W- obiekty z uzupełniajcym nawadnianiem) i nawozowych (ON, 1N-60 kg/ha, 2N-120kg/ha). Nawoenie azotem zastosowano wiosn, natomiast fosforem (60 kg/ha) i potasem (150 kg/ha) jesieni. Do nawadniania plantacji malin zastosowano lini kroplujc o rozstawie kroplowników co 30 cm i wydajnoci 2,4 l/ha. Sterowanie nawadnianiem prowadzono według metody tensometrycznej - roliny nawadniano przy obnieniu wody zgromadzonej w 25 cm warstwie gleby poniej 70% ppw. W czasie wegetacji rolin w 2002 roku maliny nawadniano łczn dawk 150 mm, a w mm. Owoce z poletek dowiadczalnych zebrano w fazie dojrzałoci technologicznej, a nastpnie plon przeliczono na t. ha -1. Wyniki i dyskusja Trójczynnikowa analiza wariancji wykazała, e plony owoców róniły si istotnie w zalenoci od zastosowanego czynnika wodnego oraz nawoenia i nie zaleały od odmiany. Analizujc wielko plonów stwierdzono, e najwikszy wzrost uzyskano dziki nawadnianiu, które spowodowało zwikszenie plonu owoców odmiany Norna o 49% w 2002 roku, a w 2003 roku a o 166% oraz odmiany Veten odpowiednio o 34% i 204%, w porównaniu do obiektów kontrolnych. W literaturze dotyczcej pozytywnego wpływu nawadniania na plonowanie rolin sadowniczych wikszo wyników dotyczy jagodowych np. borówki czy truskawki [Gruca 1997, Kaniszewski i wsp. 1987, Treder 1999], mało jest natomiast doniesie dotyczcych tematyki 202

3 malin. Wyniki uzyskane w przeprowadzonych badaniach znajduj potwierdzenie w nielicznych, przeprowadzonych wczeniej dowiadczeniach np. trzyletnim dotyczcym efektywnoci nawadniania malin, w którym Treder (1994) we wszystkich latach prowadzenia pomiarów uzyskał wysoce istotne wysze plonowanie malin nawadnianych w porównaniu do nie nawadnianej kontroli. Zarówno w naturalnych warunkach uwilgotnienia jak i na poletkach nawadnianych, w obu ocenianych latach nieco lepiej plonowała odmiana Norna anieli Veten. Ciekawe tendencje zaobserwowano porównujc wysoko plonów odmian w poszczególnych latach. Okazało si, e w 2002 roku obie testowane odmiany wydawały na poletkach kontrolnych rednio trzykrotnie wysze plony owoców ni w 2003 roku, natomiast w warunkach nawadniania plon owoców odmiany Norna był w 2002 roku o 61%, a Veten o 34% wyszy ni zbiory uzyskane rok póniej. Na fakt pozytywnego wpływu nawoenia azotowego na wzrost i plonowanie malin zwraca uwag w swoich badaniach Smolarz [1996]. W przeprowadzonych badaniach czynnik ten działał podobnie na testowane odmiany. Zarówno z rolin odmiany Norna jak i Veten uzyskiwano tym wysze plony, im zastosowano wysze dawki nawoenia azotem. Jednoczenie wiksze plony notowano, kiedy wraz ze wzrostem poziomu nawoenia azotem rolinom zapewniano optymalny poziom uwilgotnienia. O tym, e rolina ta bardzo silnie reaguje na dodatkowe nawoenie i nawadnianie, wiadcz równie wyniki dowiadcze z nawadnianiem malin, które przytacza Dzieyc (1988). W przeprowadzonym badaniu najwiksze (rednio z dwóch lat) plony owoców malin odmiany Norna (18,35 t. ha -1 ) i Veten (17,8 t. ha -1 ) otrzymano z rolin komfortowo nawadnianych i nawoonych najwysz dawk N. Wskaniki te zwikszały si u obu odmian odpowiednio o 166% i 183%, w porównaniu do plonów uzyskiwanych w warunkach kontrolnych. Najnisze plony w omawianym okresie, zebrano zgodnie z oczekiwaniami z poletek kontrolnych i wynosiły one dla testowanych odmian od 6,29 do 6,89 t. ha

4 Produkcyjno 1 mm zastosowanej wody zaleała od przebiegu pogody, nawoenia azotem i uprawianej odmiany. Porównujc redni z dwóch lat efektywno 1 mm wody wyliczon dla obu odmian okazuje si, e nieco lepszymi parametrami charakteryzowała si odmiana Norna (49,0 kg. mm -1. ha -1 ) anieli Veten (39,8 kg. mm -1. ha -1 ). Ponadto zaobserwowano, e w roku 2002 uzyskiwano wysze wskaniki dla obu odmian ni w roku nastpnym. Najwysz efektywno 1 mm wody w ocenianym, dwuletnim okresie bada (71,9 kg. ha -1. mm -1 ) uzyskano przy nawoeniu rolin odmiany Norna najwysz dawk nawozów azotowych (2N), za najnisz produkcyjno (27,0 kg. mm -1. ha -1 ) na obiektach nie nawoonych. Jednostkowa efektywno wody uytej do nawadniania testowanych odmian, wykazywała zgodnie z oczekiwaniami tendencj wzrostow wraz ze wzrostem dawek nawozów azotowych, co potwierdza wyniki uzyskane m.in. w badaniach Dzieyca [1988]. Analizujc mas 100 owoców malin (tabela 3) mona stwierdzi, e badane odmiany nie róniły si mas pojedynczych owoców, natomiast zastosowane zabiegi miały wyrany wpływ na omawian cech, co koresponduje z wynikami cytowanego wczeniej Rebandela i wsp. [1992]. Najwikszy korzystny wpływ na mas 100 owoców obu odmian miało nawadnianie, które spowodowało wzrost masy owoców od 72% do 79% (w 2003 roku) u obu odmian. Ponadto zaobserwowano, e w miar zwikszania dawek azotu zarówno na poletkach nawadnianych jak i nienawadnianych zwikszała si masa owoców. W konsekwencji najdorodniejsze owoce odmiany Norna i Veten (odpowiednio 248g i 263g), otrzymano z obiektów nawadnianych i nawoonych najwysz w dowiadczeniu dawk nawozów azotowych. 204

5 Tabela 1. Plony malin (t. ha -1 ) Table1. Raspberry yield (t. ha -1 ) Czynnik Norna Veten rednio dla odmian O W O W O W Lata ,35 18,44 12,26 16,43 12,31 17, ,32 11,47 4,04 12,26 4,18 11,87 0 6,89 11,10 6,29 11,56 6,59 11,33 N (kg. ha -1 ) ,06 9,06 15,42 18,35 8,07 10,09 13,68 17,8 8,57 9,58 14,55 18,08 rednio 8,34 14,95 8,15 14,35 8,25 14,16 NIR 0,05 dla: nawadniania 0,51;odmiany r.n.; nawoenia1,25 Tabela 2. Produkcyjno netto 1 mm wody(kg. mm -1 ha) Table 2. Water productivity (kg. mm -1 ha) Czynnik Norna Veten Lata ,6 49, ,5 30,5 0 27,0 34,2 N (kg. ha -1 ) ,3 71,9 36,0 49,2 rednio 49,0 39,8 Tabela 3.Masa 100 owoców maliny (g) Table 3. Weight of 100 raspberry fruit (g) Czynnik Norna Veten rednio dla odmian O W O W O W Lata N(kg. ha -1 ) rednio NIR 0,05 dla: nawadniania 10,2;odmiany 12,1.; nawoenia 13,0 Wnioski 1. Porównywane odmiany malin ( Norna i Veten ) charakteryzowały si podobnymi moliwociami produkcyjnymi. 205

6 2. Plonotwórczo uzasadnione okazało si nawoenie obu testowanych odmian dawk 120 kg N. ha Nawadnianie i nawoenie azotem malin powodowało istotny przyrost Bibliografia plonów oraz masy 100 owoców. Dzieyc J Rolnictwo w warunkach nawadniania, PWN Warszawa Gruca Z., Wpływ nawadniania na wzrost i plonowanie borówki wysokiej. I Ogólnopolska Konferencja borówkowa. Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa Skierniewice: str Kaniszewski S., Knaflewski M., Pacholak E., Efektywno nawadniania rolin sadowniczych. Zesz. Prob.. Post. Nauk Rol., 326, str17-22 Ostrowski W., Zdzieszyska R Zakładanie i prowadzenie towarowej plantacji malin, Instrukcja upowszechniona 4/91, AR Szczecin Rebanel Z., Przypiecka M., Cofta H Wpływ nawadniania na plonowanie i wzrost maliny odmiany Norna, Pr. Inst. Sad. Kwiat. S. C., 3-4, str Smolarz K., The influenceof differentiated N fertilizationon growtchand yield of raspberry. Zesz. Nauk. Inst. Sad. i Kwiat. w Skierniewicach, 3: str , 18 ref Treder W., Nawadnianie truskawek. Ogólnopolska konferencja truskawkowa. Skierniewice, Treder W Czy warto nawania maliny. Hasło ogrodnicze 6, str. 11 Influence of drip irrigation and nitrogen fertilizer on the yield of raspberry cultivated on sandy soil Summary Field experiments were done in on sandy soil. Crop productivity of raspberry ( cv. Norna i Veten ) was tested in the 3 rd and 4 th year of cultivation at different water regime (O-control, W-drip irrigation) and various nitrogen doses (0, 60, 120 N. ha -1 ). The cultivars had similar production capabilities. The highest yield of raspberry was obtained from irrigated plants, which had been fertilised with 120 kg N. ha -1. Key words: raspberry, N fertiliser, cultivar, irrigation 206

7 207