Analiza sytuacji ekonomicznej gospodarstw mniejszych obszarowo w wietle wyników Polskiego FADN w latach
|
|
- Jacek Kulesza
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Analiza sytuacji ekonomicznej gospodarstw mniejszych obszarowo w wietle wyników Polskiego FADN w latach Opracowa zespó w sk adzie: dr in. in. mgr in. Stanis aw Ma ko Irena Miko ajczyk Alicja Wituszy ska Warszawa 2012
3 Projekt ok adki Joanna Szmigiel ISBN: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej - Pa stwowy Instytut Badawczy Zak ad Rachunkowo ci Rolnej Warszawa, ul. wi tokrzyska 20, skr. poczt. nr 984 Tel.: (0 22) Tel./faks: (0 22) portal@fadn.pl Internet:
4 SPIS TRE CI 1. WST P POTENCJA EKONOMICZNY Wielko ekonomiczna Ziemia Praca Wybrane sk adniki maj tku gospodarstw PRODUKCJA Organizacja produkcji Produkcja ro linna Produkcja zwierz ca Wyniki produkcyjne KOSZTY KOSZTOCH ONNO PRODUKCJI WYNIKI FINANSOWE...33 PODSUMOWANIE...39 BIBLIOGRAFIA...41 SPIS TABEL Tabela 1. Rozk ad badanych gospodarstw rolnych wed ug typów rolniczych i powierzchni u ytków rolnych... 8 Tabela 2. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw obj tych rachunkowo ci PL FADN wed ug typów rolniczych... 9 Tabela 3. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw obj tych rachunkowo ci PL FADN wed ug grup obszarowych...10 Tabela 4. rednia powierzchnia u ytków rolnych (w ha) wed ug grup obszarowych...12 Tabela 5. rednia powierzchnia u ytków rolnych (w ha) wed ug typów rolniczych...13 Tabela 6. Udzia powierzchni dodzier awionej w u ytkach rolnych ogó em (w procentach) wed ug grup obszarowych...13 Tabela 7. Udzia powierzchni dodzier awionych u ytków rolnych w u ytkach rolnych ogó em (w procentach) wed ug typów rolniczych...14 Tabela 8. Nak ady pracy w gospodarstwach rolnych o pow. do 10 ha wed ug grup obszarowych...14 Tabela 9. Nak ady pracy w gospodarstwach rolnych o pow. do 10 ha wed ug typów rolniczych...15 Tabela 10. Aktywa ogó em w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych...16 Tabela 11. Aktywa ogó em w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych...16 Tabela 12. Warto budynków i budowli w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych...17 Tabela 13. Warto budynków i budowli w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych...17 Tabela 14. Warto maszyn i urz dze w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych...17
5 Tabela 15. Warto maszyn i urz dze w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych...18 Tabela 16. Techniczne uzbrojenie pracy warto aktywów ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych...18 Tabela 17. Techniczne uzbrojenie pracy warto aktywów ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug grup obszarowych...19 Tabela 18. Techniczne uzbrojenie pracy warto maszyn i urz dze w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych...19 Tabela 19. Techniczne uzbrojenie pracy warto maszyn i urz dze w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug grup obszarowych...19 Tabela 20. Warto produkcji wybranych produktów ro linnych w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych...21 Tabela 21. Warto produkcji wybranych produktów zwierz cych w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych...22 Tabela 22. Warto produkcji ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych...23 Tabela 23. Warto produkcji ogó em w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych...23 Tabela 24. Warto produkcji ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych...23 Tabela 25. Warto produkcji na 100 z aktywów ogó em wed ug typów rolniczych...24 Tabela 26. Warto produkcji na 1 osob pe nozatrudnion w z /AWU wed ug grup obszarowych...24 Tabela 27. Warto produkcji na 100 z aktywów ogó em wed ug grup obszarowych...25 Tabela 28. Koszty ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych...25 Tabela 29. Relacje kosztów bezpo rednich, kosztów ogó em i produkcji ogó em wed ug typów rolniczych...26 Tabela 30. Koszty bezpo rednie w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych...27 Tabela 31. Udzia kosztów ogó em w warto ci produkcji ogó em wed ug typów rolniczych...29 Tabela 32. Intensywno produkcji w z /ha wed ug typów rolniczych...29 Tabela 33. Intensywno produkcji w z /ha wed ug grup obszarowych...29 Tabela 34. Koszty nasion i sadzonek ogó em w z wed ug typów rolniczych...30 Tabela 35. Udzia w asnego materia u siewnego w nasionach i sadzonkach ogó em wed ug typów rolniczych (w procentach)...30 Tabela 36. Koszty ogólnogospodarcze i koszty czynników zewn trznych w z wed ug typów rolniczych...31 Tabela 37. Ekonomiczna wydajno pracy (warto dodana brutto na 1 osob pe nozatrudnion ) wed ug typów rolniczych...33 Tabela 38. Ekonomiczna wydajno pracy (warto dodana brutto na 1 osob pe nozatrudnion ) wed ug grup obszarowych...34 Tabela 39. Warto dodana netto na 1 osob pe nozatrudnion w porównaniu z przeci tnym rocznym wynagrodzeniem netto w gospodarce narodowej wed ug typów rolniczych w procentach (przeci tne roczne wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej = 100%)..34 Tabela 40. Warto dodana netto na 1 osob pe nozatrudnion w porównaniu z przeci tnym rocznym wynagrodzeniem netto w gospodarce narodowej wed ug grup obszarowych w procentach (przeci tne roczne wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej = 100%)..35 Tabela 41. Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego na osob pe nozatrudnion rodziny w porównaniu z przeci tnym rocznym wynagrodzeniem netto w gospodarce narodowej wed ug typów rolniczych w procentach (przeci tne roczne wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej = 100%)...35 Tabela 42. Dochód z rodzinnego gospodarstwa rolnego na osob pe nozatrudnion rodziny w porównaniu z przeci tnym rocznym wynagrodzeniem netto w gospodarce narodowej wed ug grup obszarowych w procentach (przeci tne roczne wynagrodzenie netto w gospodarce narodowej = 100%)...36 Tabela 43. Relacja dop at do dzia alno ci operacyjnej do dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego wed ug typów rolniczych (w procentach)...36
6 Tabela 44. Relacja dop at do dzia alno ci operacyjnej do dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego w wed ug grup obszarowych (w procentach)...37 Tabela 45. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci produkcji ogó em wed ug typów rolniczych (w procentach)...37 Tabela 46. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci produkcji ogó em wed ug grup obszarowych (w procentach)...38 Tabela 47. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci aktywów ogó em wed ug typów rolniczych (w procentach)...38 Tabela 48. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci aktywów ogó em w wed ug grup obszarowych (w procentach)...38 Tabela 49. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci kapita u w asnego w wed ug typów rolniczych (w procentach)...39 Tabela 50. Relacja dochodu z rodzinnego gospodarstwa rolnego do warto ci kapita u w asnego wed ug grup obszarowych (w procentach)...39 SPIS WYKRESÓW Wykres 1. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw w zale no ci od typu rolniczego w latach Wykres 2. Wielko ekonomiczna w zale no ci od powierzchni u ytków rolnych w ESU...10 Wykres 3. Zmiany w liczebno ci badanych gospodarstw w zale no ci od wielko ci ekonomicznej w latach Wykres 4. Struktura obszarowa badanej grupy gospodarstw w roku Wykres 5. Zmiany struktury obszarowej gospodarstw w latach Wykres 6. Zmiany nastawienia produkcyjnego, charakteryzowanego za pomoc typu rolniczego (TF8), badanych gospodarstw...20 Wykres 7. Koszty ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych...26
7
8 1. WST P W powszechnym przekonaniu gospodarstwa, które prowadz dzia alno rolnicz na obszarze nie wi kszym ni 10 ha s to ma e lub rednio ma e gospodarstwa rodzinne, które w wi kszo ci zajmuj si tylko produkcj na potrzeby w asne, przy niewielkim udziale w rynku produktów ywno ciowych. Ponadto podstaw unijnego systemu wspomagania gospodarstw rolnych dotacjami jest jednolita p atno obszarowa, w którym powierzchnia u ytków rolnych (UR) gospodarstwa wp ywa bezpo rednio na wysoko dotacji. Gospodarstwa ma e obszarowo w niewielkim stopniu korzystaj z tego typu pomocy. Rola, jak niew tpliwie spe niaj gospodarstwa o ma ym areale u ytków rolnych, to zapewnianie rodków utrzymania sporej rzeszy ludzi, co chroni ich przed ubóstwem. Gospodarstwa ma e obszarowo stanowi równie podstaw ró norodno ci i elastyczno ci produkcji rolnej. W strukturze agrarnej gospodarstwa ma e s cz sto uwa ane za niepo dany element, który hamuje rozwój rolnictwa danego kraju i negatywnie wp ywa na jego konkurencyjno. Z drugiej strony gospodarstwa takie cenione s jako ród o dostaw produktów wysokiej jako ci, zdrowej ywno ci produkowanej z wykorzystaniem tradycyjnych technologii przyjaznych dla rodowiska, jak równie produktów charakterystycznych dla danego regionu. Dzi ki niewielkim obszarom takich gospodarstw rolnych mog by zachowane walory krajobrazowe i kulturowe danego regionu. Z danych Powszechnego Spisu Rolnego przeprowadzonego w 2010 r. wynika, e struktura polskich gospodarstw rolnych jest rozdrobniona. Z ogólnej liczby tys. gospodarstw rolnych funkcjonuj cych w Polsce,1 578 tys. posiada mniej ni 10 ha u ytków rolnych, co stanowi 69% ogó u. Najwi ksz dynamik spadku liczebno ci w odniesieniu do 2002 r. (poprzedni powszechny spis rolny) odnotowano w ród gospodarstw w najmniejszych grupach obszarowych do 1 ha oraz od 1 do 5 ha u ytków rolnych, których liczebno zmniejszy a si odpowiednio o 26,8% i 24,8%. Zasady Wspólnej Polityki Rolnej na lata preferuj ce model gospodarstwa wielofunkcyjnego, w którym liczy si nie tylko produkcja, ale te troska o rodowisko i krajobraz rolniczy, pozwalaj na utrzymanie produkcji rolniczej w ma ych, aktywnych rolniczo gospodarstwach i funkcjonowanie ich na odpowiednim poziomie dochodowym. Celem tego opracowania jest zbadanie zmian w sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych, znajduj cych si w próbie Polskiego FADN (PL FADN), prowadz cych uprawy w latach na powierzchni do 10 ha, w zale no ci od typu rolniczego i wielko ci ekonomicznej. Do analizy wybrano gospodarstwa, które prowadzi y nieprzerwanie rachunkowo w systemie PL FADN w latach , a jednocze nie w których powierzchnia u ytków rolnych nie przekracza a 10 ha, a wielko ekonomiczna nie by a ni sza ni 2 ESU. Analiz przeprowadzono na grupie 1180 gospodarstw rolnych z ca ej Polski. Gospodarstwa pogrupowano wed ug typów rolniczych (klasyfikacja TF8, z tym, e w ramach typu zwierz ta ziarno erne wyodr bniono dwa podtypy: trzoda chlewna i drób), oraz wed ug wielko ci obszarowej. W klasyfikacji wed ug powierzchni u ytków rolnych dominowa y gospodarstwa posiadaj ce od 7 do 10 ha u ytków rolnych 647 (55%), natomiast wg typów rolniczych gospodarstwa z produkcj mieszan 431 (37%). Najmniej by o w próbie PL FADN gospodarstw posiadaj cych area do 1 ha 69 (6%) i zajmuj cych si chowem drobiu 45 gospodarstw (4%) (patrz: Tabela 1). 7
9 Tabela 1. Rozk ad badanych gospodarstw rolnych wed ug typów rolniczych i powierzchni u ytków rolnych Rodzaj klasyfikacji Liczba gosp. % Rodzaj klasyfikacji Liczba gosp. % Ogó em ,0 Ogó em ,0 polowe ,0 Do 1 ha UR 69 5,8 ogrodnicze ,7 1-3 ha UR 90 7,6 trwa e ,9 3-5 ha UR ,4 Krowy mleczne 64 5,4 5-7 ha UR ,3 Zwierz. yw. w syst. wypasowym 56 4, ha UR ,8 Trzoda chlewna 93 7,9 Drób 45 3,8 Mieszane ,5 Próba gospodarstw zosta a wybrana na podstawie wielko ci obszarowej i klasyfikacji z 2004 roku. W nast pnych latach gospodarstwa by y analizowane nadal w tych samych grupach, do których zosta y zaliczone w pierwszym roku bada, nawet je li zmieni y obszar i przesz y do innej klasy. Pozwoli o to na obserwacj rzeczywistych zmian, jakie zasz y w badanych grupach gospodarstw. Ze wzgl du na sposób i kryteria wyodr bnienia analizowanej grupy gospodarstw wyniki mog by odnoszone do próby, nie jest za mo liwe przenoszenie wniosków na ogó gospodarstw do 10 ha UR. 2. POTENCJA EKONOMICZNY 2.1. Wielko ekonomiczna Wielko ekonomiczna wyra ona w ESU pozwala wyznaczy mo liwo ci produkcyjne i dochodowe gospodarstw rolnych. W latach wielko ekonomiczna ros a we wszystkich typach obserwowanych gospodarstw, ale w ró nym tempie. W badanym okresie w ród gospodarstw Polskiego FADN o powierzchni u ytków rolnych poni ej 10 ha, najwi ksz wielko ci ekonomiczn charakteryzowa y si gospodarstwa specjalizuj ce si w produkcji ogrodniczej (od 30 ESU w 2004 r. do prawie 45 ESU w 2009 r.), oraz gospodarstwa zajmuj ce si chowem drobiu (ok. 19 ESU dla ca ego badanego okresu). Natomiast najmniejsze pod wzgl dem ekonomicznym by y gospodarstwa typu mieszanego, a tak e zajmuj ce si chowem krów mlecznych w granicach 5 6 ESU (patrz: Tabela 2 i Wykres 1). 8
10 Tabela 2. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw obj tych rachunkowo ci PL FADN wed ug typów rolniczych ROK Lata Skala zmian polowe 5,2 5,2 7,9 7,8 7,1 7,3 138,3 ogrodnicze 30,2 32,1 33,6 40,3 44,6 44,7 148,0 trwa e 7,1 7,8 8,9 10,5 10,5 10,2 144,2 Krowy mleczne 4,9 5,2 5,5 5,8 6,0 6,2 125,8 Zwierz. yw.w syst.wypas. 6,4 6,1 6,2 6,6 6,6 6,5 101,9 Trzoda chlewna 12,0 12,8 13,7 15,0 13,5 14,1 117,6 Drób 19,2 19,0 18,8 17,4 18,9 19,9 103,6 Mieszane 5,2 5,2 5,8 5,9 5,5 5,6 108,2 Wykres 1. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw w zale no ci od typu rolniczego w latach ,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 ogrodnicze Drób Trzoda chlewna trwa e polowe 0, Krowy mleczne Mieszane Zwierz. yw.w syst.wypas. Warto zwróci uwag, e najsilniejsze ekonomicznie (o wielko ci nawet ponad 30 ESU) by y gospodarstwa uprawiaj ce najwy ej 3 ha u ytków rolnych. Wraz ze wzrostem wielko ci obszarowej nast powa spadek wielko ci ekonomicznej. St d mo na wnioskowa, e ma a powierzchnia u ytków rolnych nie oznacza, i gospodarstwa maj niski potencja produkcyjny. 9
11 Dla tej grupy gospodarstw zasadnicze znaczenie mia o nastawienie produkcyjne ogrodnictwo, drób, trzoda chlewna. W najtrudniejszej sytuacji by y gospodarstwa nastawione na chów byd a oraz z produkcj mieszan (wielokierunkowe). Najwi kszy przyrost wielko ci ekonomicznej w omawianym okresie odnotowa y gospodarstwa o powierzchni u ytków rolnych od 3 do 5 ha. (patrz: Tabela 3 i Wykres 2). Tabela 3. Wielko ekonomiczna (w ESU) gospodarstw obj tych rachunkowo ci PL FADN wed ug grup obszarowych Rodzaj lata klasyfikacji Skala zmian Do 1 ha UR 18,6 22,7 23,7 26,5 28,6 27,6 148,4 1-3 ha UR 26,1 25,9 27,0 31,2 32,7 31,9 122,2 3-5 ha UR 9,2 9,8 10,8 12,7 14,4 14,3 155,4 5-7 ha UR 8,0 8,3 9,5 10,7 10,8 12,1 151, ha UR 7,2 7,2 8,3 8,6 8,3 8,3 115,3 Wykres 2. Wielko ekonomiczna w zale no ci od powierzchni u ytków rolnych w ESU 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 Do 1 ha UR 1-3 ha UR 0, ha UR 5-7 ha UR 7-10 ha UR W latach obj tych badaniami ( ) liczebno gospodarstw w poszczególnych klasach wielko ci ekonomicznej nieznacznie si zmienia a. Analizuj c dane (patrz: Wykres 3). zauwa amy, e wzros a liczebno gospodarstw najmniejszych (poni ej 4 ESU) i najwi kszych ekonomicznie (powy ej 100 ESU), z tym, e tych drugich w stopniu najwi kszym. Zmniejszy a si natomiast grupa gospodarstw o wielko ci ekonomicznej od 4 do 8 ESU. 10
12 Wykres 3. Zmiany w liczebno ci badanych gospodarstw w zale no ci od wielko ci ekonomicznej w latach % 90% 80% 70% 60% 100 ESU i wi cej 40 do 100 ESU 16 do 40 ESU 50% 40% 8 do 16 ESU 30% 20% 10% 4 do 8 ESU do 4 ESU 0% Ziemia Oko o 55% ogó u badanych gospodarstw posiada o powierzchni 7 10 ha, podczas, gdy gospodarstwa o powierzchni poni ej 1 ha stanowi y zaledwie 6 % próby (patrz: Wykres 4). Wykres 4. Struktura obszarowa badanej grupy gospodarstw w roku (6%) 90 (8%) 135 (11%) 647 (55%) 239 (20%) Do 1 ha UR 1-3 ha UR 3-5 ha UR 5-7 ha UR 7-10 ha UR 11
13 Obserwuj c zmiany zachodz ce na przestrzeni lat w wielko ci obszarowej badanych gospodarstw, mo na stwierdzi, e w próbie zwi kszy si udzia gospodarstw najwi kszych od 7 do 10 ha, jak równie nieznacznie najmniejszych o powierzchni do 1 ha, natomiast w pozosta ych grupach odnotowujemy spadek liczebno ci gospodarstw (patrz: Wykres 5). Mo na wi c stwierdzi, e mimo niezbyt du ych ró nic pod wzgl dem wielko ci obszarowej, daje si zauwa y zjawisko polaryzacji gospodarstw. Wykres 5. Zmiany struktury obszarowej gospodarstw w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 7 do 10 ha 5 do 7 ha 3 do 5 ha 1 do 3 ha do 1 ha 30% 20% 10% 0% rednia powierzchnia u ytków rolnych we wszystkich badanych grupach obszarowych mia a w latach tendencj wzrostow, najs abiej widoczn w ród gospodarstw najmniejszych, poni ej 1 ha (patrz: Tabela 4). Tabela 4. rednia powierzchnia u ytków rolnych (w ha) wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR 0,2 0,3 0,4 0,4 0,5 0,5 1-3 ha UR 1,9 2,3 3,0 2,8 3,4 3,6 3-5 ha UR 4,1 4,6 4,7 4,9 5,3 5,4 5-7 ha UR 6,1 6,5 7,0 7,2 7,5 7, ha UR 8,6 8,9 9,1 9,4 9,6 9,8 Bior c pod uwag typy rolnicze, mo emy zauwa y, i najwi ksz powierzchni u ytków rolnych dysponowa y gospodarstwa prowadz ce produkcj zwierz c, a wi c utrzymuj ce krowy mleczne i zwierz ta ywione w systemie wypasowym, a tak e trzod chlewn. Najmniejsz powierzchni u ytków rolnych charakteryzowa y si gospodarstwa specjalizuj ce si w uprawach ogrodniczych oraz w chowie drobiu. Oznacza to, e rolnicy 12
14 w miar mo liwo ci staraj si dostosowa kierunek produkcji do wielko ci obszarowej swych gospodarstw. Rozpatruj c badane gospodarstwa pogrupowane wg typów rolniczych zauwa amy, e w analizowanym okresie, niezale nie od rodzaju prowadzonej dzia alno ci, rednia powierzchnia gospodarstwa zwi ksza a si (patrz: Tabela 5). Zwi kszenie obszaru u ytków rolnych w gospodarstwie jest naj atwiejszym sposobem poprawy zdolno ci produkcyjnych gospodarstw rolnych. Zmiana kierunku produkcji wi e si najcz ciej z konieczno ci opanowania nowych technologii produkcji i zmian wyposa enia technicznego gospodarstw rolnych. Tabela 5. rednia powierzchnia u ytków rolnych (w ha) wed ug typów rolniczych polowe 7,3 7,7 7,9 8,2 8,4 8,5 ogrodnicze 2,7 2,8 2,9 3,1 3,2 3,4 trwa e 6,2 6,6 7,2 7,4 7,8 8,3 Krowy mleczne 7,8 8,6 9,0 9,3 9,4 9,7 Zwierz. yw. w syst. wypas. 7,8 8,7 9,0 9,3 9,5 9,6 Trzoda chlewna 7,3 7,9 8,4 9,0 9,1 9,2 Drób 2,9 3,0 4,2 3,4 4,8 5,2 Mieszane 7,5 7,8 7,9 8,2 8,3 8,4 Zdecydowana wi kszo u ytkowanej ziemi stanowi a w asno gospodarstwa, udzia gruntów dodzier awionych si ga, w przypadku gospodarstw najwi kszych (7 10 ha) - 16%, natomiast w grupie gospodarstw najmniejszych nie stanowi nawet 1% u ytkowanych u ytków rolnych. Udzia ziemi dodzier awianej pomi dzy rokiem 2004 a 2009 zmniejszy si tylko w przypadku gospodarstw najmniejszych. W pozosta ych grupach obszarowych powierzchnia dodzier awianych u ytków rolnych wzros a o ok. 5 do 6 punktów procentowych (patrz: Tabela 6). Dodzier awianie gruntów jest najta szym sposobem zwi kszenia powierzchni gospodarstwa rolnego, nie wymaga dodatkowych rodków na inwestycje. Tabela 6. Udzia powierzchni dodzier awionej w u ytkach rolnych ogó em (w procentach) wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR 0,4 3,3 0,2 0,2 0,2 0,1 1-3 ha UR 1,6 3,3 3,3 6,3 5,5 6,7 3-5 ha UR 6,5 10,4 10,2 10,4 11,7 12,8 5-7 ha UR 9,8 12,0 14,2 15,6 15,8 15, ha UR 11,0 12,4 13,5 14,9 15,7 16,1 Najwi cej ziemi dodzier awia y gospodarstwa prowadz ce chów krów mlecznych, chów zwierz t ywionych w systemie wypasowym i trzody, a tak e gospodarstwa mieszane. Specyfika produkcji w tych gospodarstwach zmusza rolników do szukania sposobów powi kszenia powierzchni paszowej. Najbardziej zauwa alny jest przyrost udzia u ziemi dodzier awionej w grupie gospodarstw specjalizuj cych si w chowie krów mlecznych. Jedynie w przypadku gospodarstw drobiarskich udzia procentowy dodzier awionych u ytków rolnych systematycznie spada. 13
15 W gospodarstwach drobiarskich, ziemia nie stanowi a wi c g ównego czynnika produkcyjnego (patrz: Tabela 7). Tabela 7. Udzia powierzchni dodzier awionych u ytków rolnych w u ytkach rolnych ogó em (w procentach) wed ug typów rolniczych polowe 11,8 12,2 13,0 14,9 15,3 15,6 ogrodnicze 5,2 6,7 6,4 6,1 6,1 6,3 trwa e 4,0 5,3 4,7 4,8 6,0 8,0 Krowy mleczne 12,4 17,9 18,7 20,3 22,0 23,4 Zwierz. yw. w syst. wypas. 13,1 17,2 17,7 21,2 21,7 22,1 Trzoda chlewna 9,4 12,8 18,0 18,8 17,9 16,5 Drób 8,1 8,1 5,7 6,1 5,6 4,3 Mieszane 11,1 12,3 13,7 15,1 16,3 16, Praca We wszystkich grupach obszarowych oraz typach rolniczych, nak ady pracy w asnej kszta towa y si na poziomie oko o 1,5 FWU (patrz: Tabela 8 i Tabela 9). Nak ady pracy ogó em w gospodarstwach o powierzchni u ytków rolnych powy ej 3 ha wynosi y od 1,7 do 2,6 AWU. W gospodarstwach mniejszych (do 3 ha u ytków rolnych) nak ady pracy ogó em by y wy sze (2,9 4,6 AWU) patrz: Tabela 8. Wielko nak adów pracy wskazuje, e gospodarstwa z grupy powy ej 3 ha opiera y swoj dzia alno przede wszystkim na pracy cz onków rodziny, natomiast w gospodarstwach do 3 ha, nastawionych na pracoch onne dzia alno ci produkcyjne, istnia o znacznie wi ksze zapotrzebowanie na najemn si robocz. W tej grupie znalaz y si przede wszystkim gospodarstwa zajmuj ce si produkcj ogrodnicz i chowem drobiu (patrz: Tabela 9). Warto równie zwróci uwag, e tylko w gospodarstwach ogrodniczych liczba pe nozatrudnionych pracowników najemnych w latach wyra nie wzros a. W wszystkich typach rolniczych z wyj tkiem upraw ogrodniczych i chowu drobiu, zaanga owanie obcej si y roboczej nie przekracza o w badanym okresie 1 AWU (patrz: Tabela 8 i Tabela 9). Tabela 8. Nak ady pracy w gospodarstwach rolnych o pow. do 10 ha wed ug grup obszarowych Wyszczególnienie Rok Do 1 ha 1-3 ha 3-5 ha 5-7 ha 7-10 ha Liczba osób pe nozatrudnionych ogó em (AWU) Liczba pe nozatrudnionych osób pracy nieop aconej (FWU) ,9 3,8 2,4 1,9 1, ,0 4,0 2,5 1,9 1, ,3 4,0 2,5 2,1 1, ,3 4,4 2,4 2,0 1, ,2 4,6 2,6 2,1 1, ,2 4,4 2,6 2,1 1, ,6 1,7 1,4 1,4 1, ,6 1,6 1,4 1,4 1, ,6 1,6 1,4 1,4 1, ,6 1,6 1,4 1,4 1, ,6 1,7 1,5 1,4 1, ,6 1,6 1,5 1,4 1,5 14
16 Wyszczególnienie Rok Do 1 ha 1-3 ha 3-5 ha 5-7 ha 7-10 ha Liczba pe nozatrudnionych osób najemnych (AWU) ,3 2,1 1,0 0,4 0, ,4 2,4 1,1 0,5 0, ,7 2,4 1,1 0,6 0, ,7 2,7 1,0 0,6 0, ,7 2,9 1,1 0,7 0, ,6 2,8 1,1 0,7 0,3 Tabela 9. Nak ady pracy w gospodarstwach rolnych o pow. do 10 ha wed ug typów rolniczych Wyszczególnienie Liczba osób pe nozatrudnionych ogó em (AWU) Liczba pe nozatrudnionych osób pracy nieop aconej (FWU) Liczba pe nozatrudnionych osób najemnych (AWU) Rok polowe 1,9 1,8 1,9 1,9 1,8 1,8 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 0,4 0,3 0,4 0,3 0,3 0,3 ogrodnicze 4,5 4,9 5,2 5,3 5,5 5,4 1,7 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7 2,8 3,1 3,4 3,6 3,8 3,7 trwa e 2,1 2,1 2,3 2,1 2,4 2,3 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 0,7 0,7 0,8 0,7 1,0 0,8 Krowy mleczne 1,5 1,5 1,5 1,6 1,6 1,6 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Zwierz. yw.w syst. 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 1,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 wypas. Trzoda chlewna 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,3 1,3 1,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Drób 2,9 2,9 3,0 3,2 3,2 3,2 1,5 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,4 1,3 1,5 1,6 1,6 1,6 Mieszane 1,4 1,5 1,5 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Wybrane sk adniki maj tku gospodarstw Warto aktywów ogó em w przeliczeniu na gospodarstwo utrzymywa a si na zbli onym poziomie przez ca y badany okres dla poszczególnych typów rolniczych. W gospodarstwach prowadz cych uprawy ogrodnicze i chów drobiu mo na zauwa y stosunkowo niewielki wzrost warto ci aktywów ogó em do 2008 r. oraz niewielki spadek w 2009 r. Rozpatruj c zmiany warto ci aktywów ogó em w zale no ci od grup obszarowych, zauwa amy niewielkie wahania. Jedynie w grupie gospodarstw 1-3 ha warto aktywów ogó em ros a systematycznie do 2008 roku. Warto aktywów ogó em na gospodarstwo wykazywa a du e zró nicowanie w zale no ci od wielko ci obszarowej. W gospodarstwach mniejszych (do 3 ha) by a ona nawet czterokrotnie wy sza ni w gospodarstwach wi kszych obszarowo (patrz: Tabela 11). By y to gospodarstwa najwi ksze pod wzgl dem ekonomicznym. Mo liwo ci produkcyjne gospodarstw mniejszych obszarowo uzale nione s wi c od nastawienia produkcyjnego i zwi zanego z tym poziomu zainwestowania. Aktywa stanowi tu istotny czynnik substytuuj cy ziemi. 15
17 Nie rozpatrywano warto ci aktywów na hektar, ze wzgl du na to, e analizowana próba obejmowa a gospodarstwa o niezbyt zró nicowanej wielko ci (nie wi ksze, ni 10 ha u ytków rolnych) a tak e w sk ad rozpatrywanej próby wchodzi y gospodarstwa o powierzchni mniejszej ni 1 hektar (patrz: Tabela 10 i Tabela 11). Tabela 10. Aktywa ogó em w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych Typ rolniczy polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Tabela 11. Aktywa ogó em w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych Powierzchnia UR Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR Warto budynków i budowli w gospodarstwach ogrodniczych i drobiarskich przewy sza a wielokrotnie warto budynków w pozosta ych typach rolniczych. W tych gospodarstwach obserwujemy równie niewielki, ale zauwa alny wzrost warto ci budynków w latach Prowadzenie produkcji na wi ksz skal w tych gospodarstwach nie jest mo liwe bez odpowiedniego wyposa enia w te rodki produkcji. Budynkami i budowlami o najwy szej warto ci dysponuj gospodarstwa o powierzchni do 3 ha u ytków rolnych. Warto budynków w analizowanym okresie wzrasta a nieznacznie dla gospodarstw o powierzchni od 1 do 7 ha (patrz: Tabela 12 i Tabela 13). 16
18 Tabela 12. Warto budynków i budowli w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Tabela 13. Warto budynków i budowli w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR Najwy sza warto maszyn i urz dze wyst pi a w gospodarstwach ogrodniczych i drobiarskich, w tych te typach gospodarstw najbardziej widoczny by przyrost warto ci tych rodków w badanym okresie (patrz: Tabela 14). Warto maszyn i urz dze zdecydowanie ros a w grupie obszarowej 1 5 ha, najwy sze warto ci przybieraj c dla gospodarstw o powierzchni do 3 ha (patrz: Tabela 15). Tabela 14. Warto maszyn i urz dze w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane
19 Tabela 15. Warto maszyn i urz dze w z na gospodarstwo (stan na koniec roku) wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR Z powy szego zestawienia wynika, e w grupie gospodarstw najmniejszych obszarowo (do 3 ha) najwy sza by a zarówno warto aktywów ogó em, jak i warto budynków, budowli, maszyn i urz dze przypadaj ca na 1 gospodarstwo. Oznacza to, e mamy do czynienia ze zjawiskiem substytucji ziemi maj tkiem gospodarstwa. Zgodnie z za o eniami wspomniane gospodarstwa dysponuj ziemi w ograniczonych ilo ciach. Poziom technicznego uzbrojenia pracy mierzony warto ci aktywów przypadaj cych na 1 osob pe nozatrudnion (AWU) by najwy szy w gospodarstwach prowadz cych produkcj drobiu i uprawy ogrodnicze (patrz: Tabela 16). Jednak ró nice pomi dzy typami nie s tak du e, jak to ma miejsce w przypadku warto ci aktywów na gospodarstwo (patrz: Tabela 10). Wyj tek stanowi gospodarstwa drobiarskie, w których warto aktywów na osob pe nozatrudnion by a o ok. 1/3 wy sza, ni w pozosta ych typach gospodarstw. W badanym okresie warto aktywów na 1 osob pe nozatrudnion podlega a pewnym wahaniom, niewielki przyrost zauwa alny by w gospodarstwach prowadz cych chów trzody chlewnej (patrz: Tabela 16). Tabela 16. Techniczne uzbrojenie pracy warto aktywów ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Poziom technicznego uzbrojenia pracy najwy szy by w gospodarstwach najmniejszych i nie podlega znacz cym zmianom w ci gu badanego okresu, natomiast najni szy by w gospodarstwach dysponuj cych 7 10 ha u ytków rolnych (patrz: Tabela 17). 18
20 Tabela 17. Techniczne uzbrojenie pracy warto aktywów ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug grup obszarowych Do 1 ha ha ha ha ha Z kolei poziom technicznego uzbrojenia pracy mierzony warto ci maszyn i urz dze przypadaj cych na 1 osob pe nozatrudnion by najwy szy w gospodarstwach prowadz cych produkcj drobiarsk, wysoki by równie w uprawach ogrodniczych i trwa ych, a tak e w gospodarstwach o najmniejszym areale UR tj. do 1 ha. Ma to niew tpliwy zwi zek z rodzajem produkcji prowadzonym przez te gospodarstwa wysoki stopie specjalizacji wymusza wyposa enie gospodarstwa w specjalistyczny, drogi sprz t. W okresie warto tego wska nika równie podlega a pewnym wahaniom, ale nie ulega a zasadniczym zmianom. Wyj tkiem s gospodarstwa o powierzchni 1-3 ha, w których poziom technicznego uzbrojenia pracy rós w ci gu ca ego badanego okresu i w roku by wy szy o niemal 1/3 ni w (patrz: Tabela 18 i Tabela 19). Tabela 18. Techniczne uzbrojenie pracy warto maszyn i urz dze w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w systemie wypasowym Trzoda chlewna Drób Mieszane Tabela 19. Techniczne uzbrojenie pracy warto maszyn i urz dze w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR
21 5-7 ha UR ha UR PRODUKCJA 3.1. Organizacja produkcji W latach, które obejmowa y badania ( ) liczebno gospodarstw w poszczególnych typach rolniczych zmienia a si w niewielkim zakresie. Mo na jednak zauwa y, e najliczniejsza grupa gospodarstw o mieszanym typie produkcji powoli ale systematycznie zmniejsza a si, natomiast wzrasta a liczba gospodarstw ogrodniczych, prowadz cych uprawy trwa e oraz chów zwierz t ywionych w systemie wypasowym. Nie by y to du e zmiany, ale ich kierunek daje si wyra nie zauwa y jako d enie do specjalizacji gospodarstw. Mo na wi c s dzi, e rolnicy prowadz cy ma e obszarowo gospodarstwa upatruj szanse poprawy sytuacji finansowej poprzez odpowiednie ukierunkowanie produkcji, rezygnuj c z mniej ryzykownej, lecz mniej dochodowej produkcji wielostronnej (patrz: Wykres 6). Wykres 6. Zmiany nastawienia produkcyjnego, charakteryzowanego za pomoc typu rolniczego (TF8), badanych gospodarstw 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Mieszane Zwierz ta ziarno erne Zwierz ta ywione w syst. wypasowym Krowy mleczne trwa e ogrodnicze polowe 30% 20% 10% 0% Produkcja ro linna Analizuj c warto produkcji wybranych produktów ro linnych zauwa amy, e w gospodarstwach najmniejszych, do 3 ha, zdecydowanie dominuje produkcja warzywnicza 20
22 i kwiaciarska. Produkcja ta osi ga najwy sze warto ci we wszystkich grupach obszarowych. W gospodarstwach o powierzchni 3 7 ha znaczenia nabiera równie produkcja owoców, nie osi ga ona jednak takiego poziomu jak warzywniczo-kwiaciarska. W gospodarstwach 5 10 ha znacz ce warto ci osi ga równie produkcja zbó i ziemniaków, jednak warto produkcji ogrodniczej, zw aszcza w gospodarstwach najmniejszych, wielokrotnie przewy sza warto produkcji pozosta ych produktów ro linnych (patrz: Tabela 20). Tabela 20. Warto produkcji wybranych produktów ro linnych w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych Area UR Lata Zbo a Okopowe Ro liny oleiste i przemys owe. Warzywa i kwiaty Owoce Inne produkty ro linne Do 1 ha ha ha ha ha Produkcja zwierz ca Z danych przedstawionych poni ej (patrz: Tabela 21) wynika, e w gospodarstwach o areale u ytków rolnych do 10 ha w wi kszej skali rozwija a si g ównie produkcja mi sa drobiowego i osi ga a najwy sze warto ci w gospodarstwach najmniejszych tj. do 1 ha UR. Warto produkcji drobiu w gospodarstwach o areale u ytków rolnych 7 10 ha by a ni sza 21
23 prawie dziesi ciokrotnie. Inne rodzaje produkcji zwierz cej nie odgrywa y istotnej roli w tej grupie gospodarstw. Tabela 21. Warto produkcji wybranych produktów zwierz cych w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych Powierzchnia UR Lata Mleko krowie i przetwory z mleka Wo owina i ciel cina Wieprzowina Mi so drobiowe Jaja Inne produkty zwierz ce Do 1 ha ha ha ha ha Wyniki produkcyjne Pod wzgl dem warto ci produkcji ogó em, przypadaj cej na gospodarstwo, zdecydowanie wyró niaj si gospodarstwa prowadz ce chów drobiu oraz uprawy ogrodnicze. W gospodarstwach ogrodniczych warto produkcji na gospodarstwo by a 5-12 razy wi ksza ni w pozosta ych typach, natomiast w gospodarstwach drobiarskich nawet do 27 razy wi ksza. W wi kszo ci typów gospodarstw, w ci gu omawianego okresu, warto produkcji ros a do 2007 roku, w latach nieznacznie spad a. Zwi zane by o to niew tpliwie 22
24 z ogóln koniunktur w rolnictwie. Wyj tek stanowi gospodarstwa ogrodnicze, w których wyst pi ci g y przyrost produkcji przez ca y omawiany okres (patrz: Tabela 22 i Wykres 7). Tabela 22. Warto produkcji ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Warto produkcji ogó em zwi ksza a si we wszystkich grupach obszarowych osi gaj c najwi ksze warto ci w grupie gospodarstw do 1 ha (patrz: Tabela 23). Tabela 23. Warto produkcji ogó em w z na gospodarstwo wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR Ekonomiczna wydajno pracy (czyli warto produkcji przypadaj ca na jedn osob pe nozatrudnion ) by a dla gospodarstw drobiarskich oko o 4-krotnie wy sza ni w innych typach dzia alno ci (patrz: Tabela 24). Podobnie jak warto produkcji, ekonomiczna wydajno pracy zwi ksza a si do 2007 roku we wszystkich typach gospodarstw, a w latach nieznacznie si obni y a. Jedynie w gospodarstwach ogrodniczych i drobiarskich ekonomiczna wydajno pracy, podobnie jak warto produkcji, ros a systematycznie w ci gu badanego okresu. Tabela 24. Warto produkcji ogó em w z na 1 osob pe nozatrudnion wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze
25 trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Produktywno maj tku (warto produkcji na 100 z aktywów ogó em) by a zdecydowanie najwy sza w gospodarstwach specjalizuj cych si w produkcji drobiarskiej (patrz: Tabela 25). Tabela 25. Warto produkcji na 100 z aktywów ogó em wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Zarówno ekonomiczna wydajno pracy czyli warto produkcji na 1 osob pe nozatrudnion, jak i produktywno maj tku wyra ona warto ci produkcji przypadaj c na 100 z aktywów ogó em, w gospodarstwach najmniejszych (do 1 ha) by y wy sze ni w pozosta ych grupach obszarowych (patrz: Tabela 26 i Tabela 27). Tabela 26. Warto produkcji na 1 osob pe nozatrudnion w z /AWU wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR
26 Tabela 27. Warto produkcji na 100 z aktywów ogó em wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR ha UR ha UR KOSZTY Wysoko kosztów ogó em by a zró nicowana, w zale no ci od rodzaju dzia alno ci, prowadzonej przez gospodarstwa. Najwy sze koszty ogó em odnotowano w gospodarstwach drobiarskich i ogrodniczych. Nale y zauwa y, e w gospodarstwach specjalizuj cych si w tych typach produkcji odnotowano równie najwy sze warto ci produkcji ogó em (patrz: Tabela 22). Koszty ogó em wzrasta y w badanym okresie we wszystkich typach gospodarstw (patrz: Tabela 28 oraz Wykres 7). Tabela 28. Koszty ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane
27 Wykres 7. Koszty ogó em w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych Koszty ogó em polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw.w syst.wypas. Trzoda chlewna Drób Mieszane Koszt wytworzenia 100 z produkcji ogó em nie wykazywa ju takiego zró nicowania, mo na jednak stwierdzi, e w gospodarstwach prowadz cych chów zwierz t ziarno ernych, czyli drobiu i trzody chlewnej oraz w gospodarstwach o mieszanym typie produkcji by on najwy szy. Udzia kosztów bezpo rednich w kosztach ogó em by zdecydowanie najwy szy w gospodarstwach prowadz cych chów trzody chlewnej i drobiu. Zwi zane jest to z wysokim kosztem pasz tre ciwych, na których bazuj gospodarstwa zaliczane do tych typów. Niski udzia kosztów bezpo rednich w kosztach ogó em w gospodarstwach ogrodniczych oraz prowadz cych uprawy trwa e mo na wyja ni specyfik organizacji produkcji. W gospodarstwach tych typów znacz c pozycj kosztów stanowi wynagrodzenia pracowników najemnych. Jeszcze wyra niej wida to w zestawieniu kosztów bezpo rednich na 100 z produkcji ogó em (patrz: Tabela 29). Tabela 29. Relacje kosztów bezpo rednich, kosztów ogó em i produkcji ogó em wed ug typów rolniczych Rok polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas. Trzoda chlewna Drób Mieszane Koszt wytworzenia 100 z produkcji ogó em w z ,1 79,2 74,3 71,5 81,3 73,7 88,1 80, ,8 74,7 74,8 69,3 76,1 79,7 81,0 83, ,9 73,7 71,5 66,1 74,0 77,9 79,6 79, ,4 76,6 64,4 62,4 72,4 86,1 80,7 77, ,2 82,0 76,6 76,1 79,0 84,6 86,7 88, ,2 78,2 81,5 84,4 89,6 84,5 80,8 89,2 26
28 Rok polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas. Trzoda chlewna Udzia kosztów bezpo rednich w kosztach ogó em Drób Mieszane ,1 35,1 25,6 47,1 46,5 66,7 86,2 51, ,0 33,4 23,7 45,0 43,7 65,3 83,2 49, ,9 34,3 22,3 45,4 46,1 66,5 83,0 50, ,0 34,9 23,5 48,8 47,6 70,2 85,5 54, ,2 33,4 23,4 49,1 48,1 68,9 86,6 51, ,6 31,9 23,4 48,4 47,7 66,7 84,3 50,7 Koszty bezpo rednie na 100 z produkcji ogó em w z ,2 27,8 19,0 33,7 37,8 49,1 75,9 41, ,2 25,0 17,7 31,2 33,2 52,1 67,4 41, ,1 25,3 15,9 30,0 34,1 51,8 66,1 40, ,2 26,8 15,1 30,5 34,4 60,5 69,0 41, ,0 27,4 17,9 37,4 38,0 58,3 75,1 45, ,9 24,9 19,1 40,9 42,7 56,4 68,1 45,2 Z zestawienia (Tabela 30) przedstawiaj cego koszty bezpo rednie w gospodarstwach w zale no ci od typu rolniczego wynika, e w gospodarstwach prowadz cych uprawy ogrodnicze i trwa e wydatki na produkcj zwierz c by y na minimalnym poziomie, natomiast koszty ponoszone na produkcj ro linn by y wielokrotnie wy sze, co wskazuje na wysoki stopie specjalizacji. Z kolei dla gospodarstw prowadz cych chów drobiu dominuj cym kosztem by koszt pasz zawarty w kosztach bezpo rednich, a koszty innych dzia alno ci mia y znaczenie marginalne. Tabela 30. Koszty bezpo rednie w z na gospodarstwo wed ug typów rolniczych Rok polowe ogrodn. trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas. Trzoda chlewna Drób Mieszane Nasiona i sadzonki Nawozy
29 Rok polowe ogrodn. trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas. Trzoda chlewna Drób Mieszane rodki ochrony ro lin Pozosta e koszty bezpo rednie produkcji ro linnej Pasze zwierz t ywionych systemem wypasowym Pasze dla trzody chlewnej i drobiu Pozosta e koszty bezpo rednie produkcji zwierz cej KOSZTOCH ONNO PRODUKCJI Udzia kosztów ogó em w warto ci produkcji ogó em, w zale no ci od roku oraz od typu produkcji, wynosi od 62 do 90% (patrz: Tabela 31). 28
30 Tabela 31. Udzia kosztów ogó em w warto ci produkcji ogó em wed ug typów rolniczych polowe 76,1 77,8 74,9 67,4 77,2 76,2 ogrodnicze 79,2 74,7 73,7 76,6 82,0 78,2 trwa e 74,3 74,8 71,5 64,4 76,6 81,5 Krowy mleczne 71,5 69,3 66,1 62,4 76,1 84,4 Zwierz. yw. w syst. wypas. 81,3 76,1 74,0 72,4 79,0 89,6 Trzoda chlewna 73,7 79,7 77,9 86,1 84,6 84,5 Drób 88,1 81,0 79,6 80,7 86,7 80,8 Mieszane 80,4 83,7 79,4 77,6 88,1 89,2 Intensywno produkcji mierzona wysoko ci kosztów ogó em na 1 ha u ytków rolnych (patrz: Tabela 32) jest zdecydowanie najwy sza w gospodarstwach prowadz cych chów drobiu, a tak e w gospodarstwach ogrodniczych. Tabela 32. Intensywno produkcji w z /ha wed ug typów rolniczych polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Przy podziale wg obszaru u ytków rolnych (patrz: Tabela 33) wska nik intensywno ci produkcji osi gn najwy sze warto ci dla gospodarstw o powierzchni u ytków rolnych do 1 ha i przekroczy warto 1 mln z kosztów ogó em na 1 ha, natomiast w gospodarstwach o areale od 7 do 10 ha na 1 ha u ytków rolnych przypada o tylko ok. 7 tys. z kosztów ogó em. Tabela 33. Intensywno produkcji w z /ha wed ug grup obszarowych Do 1 ha UR ha UR ha UR
31 5-7 ha UR ha UR ród o: opracowanie w asne na podstawie danych FADN Warto zwróci uwag na zestawienie wydatków na materia siewny w poszczególnych typach rolniczych. Najwi ksze koszty materia u siewnego ponosz gospodarstwa ogrodnicze, ponadto jest to materia niemal wy cznie z zakupu. Oznacza to, e gospodarstwa ogrodnicze stosuj nowoczesne metody i technologie produkcji, w których warunkiem uzyskania satysfakcjonuj cych rezultatów jest stosowanie wyselekcjonowanego materia u siewnego najwy szej jako ci (patrz: Tabela 34 i Tabela 35). Tabela 34. Koszty nasion i sadzonek ogó em w z wed ug typów rolniczych Wyszczególnie nie polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst. wypas. Trzoda chlewna Drób Mieszane Tabela 35. Udzia w asnego materia u siewnego w nasionach i sadzonkach ogó em wed ug typów rolniczych (w procentach) polowe ogrodnicze trwa e Krowy mleczne Zwierz. yw. w syst wypas Trzoda chlewna Drób Mieszane Poza kosztami bezpo rednimi, które mo na przypisa okre lonej dzia alno ci gospodarczej, gospodarstwo rolne ponosi te koszty: ogólnogospodarcze (czyli koszty paliw, 30
Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
UWAGI ANALITYCZNE Udzia dochodów z dzia alno ci rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z u ytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. spisano 76,4 tys. gospodarstw domowych z u ytkownikiem
Bardziej szczegółowoPorównanie sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych w regionach FADN i NTS1 w 2009 roku
Porównanie sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych w regionach FADN i NTS1 w 2009 roku Opracowa zespó w sk adzie: dr in. mgr mgr in. Stanis aw Ma ko Joanna Szmigiel Alicja Wituszy ska Warszawa 2011 Redakcja
Bardziej szczegółowoJournal of Agribusiness and Rural Development KORZYSTANIE Z USŁUG W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W POLSCE (NA PODSTAWIE DANYCH FADN) *
www.jard.edu.pl Journal of Agribusiness and Rural Development pissn 1899-5241 eissn 1899-5772 tłumaczenie KORZYSTANIE Z USŁUG W GOSPODARSTWACH ROLNYCH W POLSCE (NA PODSTAWIE DANYCH FADN) * Małgorzata Kołodziejczak
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA GOSPODARSTW ROLNYCH W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2005 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE Informacja sygnalna Data opracowania - kwiecień 2006 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 012 415 38 84 Internet: http://www.stat.gov.pl/urzedy/krak Nr 7 CHARAKTERYSTYKA
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia produkcji mleka w gospodarstwach ekologicznych
Wybrane zagadnienia produkcji mleka w gospodarstwach ekologicznych mgr inż. Marcin Żekało Zakład Rachunkowości Rolnej, IERiGŻ-PIB Seminarium IERiGŻ-PIB, 1.1.21 r. Plan wystąpienia 1. Sytuacja na europejskim
Bardziej szczegółowoIII. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE
III. GOSPODARSTWA DOMOWE, RODZINY I GOSPODARSTWA ZBIOROWE 1. GOSPODARSTWA DOMOWE I RODZINY W województwie łódzkim w maju 2002 r. w skład gospodarstw domowych wchodziło 2587,9 tys. osób. Stanowiły one 99,0%
Bardziej szczegółowoPOZIOM WYPOSAśENIA I WYKORZYSTANIA MASZYN ŁADUNKOWYCH NA PRZYKŁADZIE GOSPODARSTW WOJ. PODKARPACKIEGO
InŜynieria Rolnicza 7/2005 Maciej Kuboń, Sylwester Tabor Katedra InŜynierii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie POZIOM WYPOSAśENIA I WYKORZYSTANIA MASZYN ŁADUNKOWYCH NA PRZYKŁADZIE GOSPODARSTW
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw. Grupy przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 28 stycznia 2010 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. Wprowadzenie * Badanie grup przedsiębiorstw prowadzących działalność
Bardziej szczegółowoHandel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z Norwegią w latach 2009 2013 i w okresie I VII 2014 r.
BIURO ANALIZ I PROGRAMOWANIA Warszawa, 2014-09-26 Handel zagraniczny towarami rolno-spoŝywczymi Polski z Norwegią w latach 2009 2013 i w okresie I VII 2014 r. Norwegia jest państwem zbliŝonym pod względem
Bardziej szczegółowoWynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Bardziej szczegółowoTABELA ZGODNOŚCI. W aktualnym stanie prawnym pracodawca, który przez okres 36 miesięcy zatrudni osoby. l. Pornoc na rekompensatę dodatkowych
-...~.. TABELA ZGODNOŚCI Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz.
Bardziej szczegółowoPOSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ NAKŁADÓW W TRANSPORCIE WARZYW
InŜynieria Rolnicza 11/2006 Stanisław Kokoszka, Sylwester Tabor Katedra InŜynierii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie POSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ
Bardziej szczegółowoAgricultural type as a factor differentiating the level of farm support from the EU s funds
Adam Marcysiak 1 Zak ad Ekonomiki i Organizacji Rolnictwa Agata Marcysiak 2 Zak ad Agrobiznesu Akademia Podlaska Siedlce Typ rolniczy jako czynnik ró nicuj cy poziom wsparcia gospodarstw rodkami UE Agricultural
Bardziej szczegółowoWyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim.
Wyniki ekonomiczne uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w systemie Polski FADN w 2009 roku w woj. dolnośląskim. Przedstawione wyniki, obliczone na podstawie danych FADN zgromadzonych w komputerowej
Bardziej szczegółowo4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach Baza noclegowa stanowi podstawową bazę turystyczną, warunkującą w zasadzie ruch turystyczny. Dlatego projektując nowy szlak należy ją
Bardziej szczegółowoPodatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07
Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek
Bardziej szczegółowoPolskie gospodarstwa roślinne na tle gospodarstw węgierskich i niemieckich
INSTYTUT EKONOMIKI ROLNICTWA I GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Polskie gospodarstwa roślinne na tle gospodarstw węgierskich i niemieckich nr 19 2011 Wojciech Ziętara Marek Zieliński
Bardziej szczegółowoPrezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Bardziej szczegółowoNie racjonalnych powodów dla dopuszczenia GMO w Polsce
JANUSZ WOJCIECHOWSKI POSEŁ DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO WICEPRZEWODNICZĄCY KOMISJI ROLNICTWA I ROZWOJU WSI Tekst wystąpienia na Konferencji: "TRADYCYJNE NASIONA - NASZE DZIEDZICTWO I SKARB NARODOWY. Tradycyjne
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAPYTANIE OFERTOWE
Legnica, dnia 22.05.2015r. ZAPYTANIE OFERTOWE na przeprowadzenie audytu zewnętrznego projektu wraz z opracowaniem raportu końcowego audytu w ramach projektu, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Warszawa, 15.05.2009 r. Informacja sygnalna WYNIKI BADAŃ GUS POGŁOWIE TRZODY CHLEWNEJ WEDŁUG STANU W KOŃCU MARCA 2009 ROKU 1 W
Bardziej szczegółowoTURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2007 ROKU
TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2007 ROKU Źródłem danych o stanie i wykorzystaniu turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania jest stałe badanie statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego,
Bardziej szczegółowoTURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2014 ROKU
TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2014 ROKU W opracowaniu prezentowane są wyniki stałego badania Głównego Urzędu Statystycznego prowadzonego z częstotliwością miesięczną na formularzu o symbolu
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 19 września 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I półroczu 2014 r. 1 W końcu czerwca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoPRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG
PRÓG RENTOWNOŚCI i PRÓG WYPŁACALNOŚCI (MB) Próg rentowności (BP) i margines bezpieczeństwa Przychody Przychody Koszty Koszty całkowite Koszty stałe Koszty zmienne BP Q MB Produkcja gdzie: BP próg rentowności
Bardziej szczegółowo4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Bardziej szczegółowoWyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1
Warszawa, 26 czerwca 2012 r. Wyniki finansowe funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych w 2011 roku 1 W końcu 2011 r. na polskim rynku finansowym funkcjonowały 484 fundusze inwestycyjne
Bardziej szczegółowoZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2013 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: październik 2014 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464-23-15 faks 22 846-76-67
Bardziej szczegółowoNowy Serwis Pstr gowy. Analiza Rynku Producentów Ryb ososiowatych
Nowy Serwis Pstr gowy Analiza Rynku Producentów Ryb ososiowatych Spis Tre ci Za enia Nowego Serwisu Historia Serwisu Pstr gowego Problemy Nowego Serwisu Pstr gowego Pozyskiwanie Danych ci galno danych
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE
URZĄD STATYSTYCZNY W KRAKOWIE 31-223 Kraków, ul. Kazimierza Wyki 3 e-mail:sekretariatuskrk@stat.gov.pl tel. 12 415 60 11 Internet: http://www.stat.gov.pl/krak Informacja sygnalna - Nr 1 Data opracowania
Bardziej szczegółowoBUDŻETY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM W 2014 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W RZESZOWIE 35-959 Rzeszów, ul. Jana III Sobieskiego 10 tel.: 17 85 35 210, 17 85 35 219; fax: 17 85 35 157 http://rzeszow.stat.gov.pl/; e-mail: SekretariatUSRze@stat.gov.pl BUDŻETY
Bardziej szczegółowoSatysfakcja pracowników 2006
Satysfakcja pracowników 2006 Raport z badania ilościowego Listopad 2006r. www.iibr.pl 1 Spis treści Cel i sposób realizacji badania...... 3 Podsumowanie wyników... 4 Wyniki badania... 7 1. Ogólny poziom
Bardziej szczegółowoPowiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy. w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim
Powiatowy Urząd Pracy w Trzebnicy Załącznik do Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie trzebnickim w 2008 roku Absolwenci w powiecie trzebnickim Trzebnica, wrzesień 2009 Opracowanie:
Bardziej szczegółowoPolska-Warszawa: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2015/S 061-107085
1/6 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:107085-2015:text:pl:html Polska-Warszawa: Usługi w zakresie napraw i konserwacji taboru kolejowego 2015/S 061-107085 Przewozy
Bardziej szczegółowoWybrane dane demograficzne województwa mazowieckiego w latach 2001-2014
Wybrane dane demograficzne województwa mazowieckiego w latach 21-214 Warszawa 215 Opracowanie: Oddział Statystyki Medycznej i Programów Zdrowotnych Mazowiecki Urząd Wojewódzki Wydział Zdrowia Dane źródłowe:
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wyjaśnienia dotyczące definicji MŚP i związanych z nią dylematów
1 Autor: Aneta Para Szczegółowe wyjaśnienia dotyczące definicji MŚP i związanych z nią dylematów Jak powiedział Günter Verheugen Członek Komisji Europejskiej, Komisarz ds. przedsiębiorstw i przemysłu Mikroprzedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoURZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Wyniki monitorowania pomocy publicznej udzielonej spółkom motoryzacyjnym prowadzącym działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych (stan na
Bardziej szczegółowoINFORMACJA O SPOSOBIE KALKULOWANIA DOCHODÓW DO BUDŻETU GMINY CZAPLINEK NA 2012 R.
CZĘŚĆ OPISOWA INFORMACJA O SPOSOBIE KALKULOWANIA DOCHODÓW DO BUDŻETU GMINY CZAPLINEK NA 2012 R. 1. Subwencje z budżetu państwa oraz udziały podatku dochodowym od osób fizycznych ujęto w wysokości podanej
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoInfrastruktura techniczna. Warunki mieszkaniowe
Daniela Szymańska, Jadwiga Biegańska Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Instytut Geografii, Gagarina 9, 87-100 Toruń dostępne na: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/rl_charakter_obszar_wiejskich_w_2008.pdf
Bardziej szczegółowoProblemy Drobnych Gospodarstw Rolnych Nr 4 2014, 63 78 Problems of Small Agricultural Holdings No. 4 2014, 63 78
Problemy Drobnych Gospodarstw Rolnych Nr 4 2014, 63 78 Problems of Small Agricultural Holdings No. 4 2014, 63 78 Pozycja konkurencyjna polskich gospodarstw rolnych na tle gospodarstw wybranych krajów europejskich
Bardziej szczegółowoINSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoDziałanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej informacja o rezultatach wdrażania w latach 2007-2009
Działanie 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej informacja o rezultatach wdrażania w latach 2007-2009 Sporządzono według danych na dzień 30 września 2009 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju
Bardziej szczegółowoPROBLEMY ROLNICTWA WIATOWEGO
Zeszyty Naukowe Szko y G ównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie PROBLEMY ROLNICTWA WIATOWEGO Tom 11 (XXVI) Zeszyt 1 Wydawnictwo SGGW Warszawa 2011 Joanna Kisieli ska 1 Katedra Ekonomiki Rolnictwa i
Bardziej szczegółowoDziałalność gospodarcza i działalność statutowa odpłatna organizacji pozarządowych. Tadeusz Durczok, 8 grudnia 2008
Działalność gospodarcza i działalność statutowa odpłatna organizacji pozarządowych Tadeusz Durczok, 8 grudnia 2008 Około 18% organizacji pozarządowych prowadziło w roku 2008 działalność gospodarczą lub
Bardziej szczegółowoObjaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XIX/75/2011 Rady Miejskiej w Golinie z dnia 29 grudnia 2011 r. Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Bardziej szczegółowoFUNDUSZE EUROPEJSKIE DLA ROZWOJU REGIONU ŁÓDZKIEGO
Dotyczy projektu: Wzrost konkurencyjności firmy poprzez wdrożenie innowacyjnej technologii nestingu oraz Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013. Numer umowy o dofinansowanie: UDA-RPLD.03.02.00-00-173/12-00
Bardziej szczegółowoURZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa TRANSPORT W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2014 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: 30.10.2015 r. Kontakt: e-mail: sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464 23 15 faks 22 846 76 67 Internet:
Bardziej szczegółowoTURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2015 ROKU
TURYSTYKA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2015 ROKU W opracowaniu prezentowane są wyniki stałego badania Głównego Urzędu Statystycznego prowadzonego z częstotliwością miesięczną na formularzu o symbolu
Bardziej szczegółowoModernizacja siedziby Stowarzyszenia 43 232,05 Rezerwy 16 738,66 II
DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA 1) szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych, zawierający stan tych aktywów
Bardziej szczegółowoKoncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską. Prof. dr hab. Wojciech Ziętara
Koncentracja i specjalizacja gospodarstw rolniczych w procesie integracji z Unią Europejską Prof. dr hab. Wojciech Ziętara Ursynów, 11 kwietnia 2014 Plan prezentacji 1. Wprowadzenie 2. Źródła danych i
Bardziej szczegółowoGŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY. Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Studiów Makroekonomicznych i Finansów Warszawa, 18 czerwca 2014 r. Informacja sygnalna Wyniki finansowe banków w I kwartale 2014 r. 1 W końcu marca 2014 r. działalność
Bardziej szczegółowoCONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015
CONSUMER CONFIDENCE WSKAŹNIK ZADOWOLENIA KONSUMENTÓW W POLSCE Q3 2015 Najwyższy wzrost od Q2 2005 Poziom zadowolenia polskich konsumentów w Q3 15 wyniósł 80 punktów, tym samym wzrósł o 10 punktów względem
Bardziej szczegółowoZnaczenie kosztów energii w zale no ci od typu gospodarstw rolnych 1
Zeszyty Naukowe Szko y G ównej Gospodarstwa Wiejskiego Ekonomika i Organizacja Gospodarki ywno ciowej nr 108, 2014: 45 54 Piotr Go asa Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Publicznych i Marketingu Szko
Bardziej szczegółowoRolnictwo ekologiczne i rynek produktów bio we Francji 2016-04-15 09:58:11
Rolnictwo ekologiczne i rynek produktów bio we Francji 2016-04-15 09:58:11 2 Żywność ekologiczna zdobywa we Francji coraz większą popularność. Blisko 88% Francuzów deklaruje okazjonalne spożycie artykułów
Bardziej szczegółowonewss.pl Expander: Bilans kredytów we frankach
Listopadowi kredytobiorcy mogą już cieszyć się spadkiem raty, najwięcej tracą osoby, które zadłużyły się w sierpniu 2008 r. Rata kredytu we frankach na kwotę 300 tys. zł zaciągniętego w sierpniu 2008 r.
Bardziej szczegółowoRoczne zeznanie podatkowe 2015
skatteetaten.no Informacje dla pracowników zagranicznych Roczne zeznanie podatkowe 2015 W niniejszej broszurze znajdziesz skrócony opis tych pozycji w zeznaniu podatkowym, które dotyczą pracowników zagranicznych
Bardziej szczegółowoJakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?
Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/120/2015 RADY GMINY PODEGRODZIE. z dnia 1 grudnia 2015 r.
UCHWAŁA NR XII/120/2015 RADY GMINY PODEGRODZIE z dnia 1 grudnia 2015 r. w sprawie ustalenia wzoru deklaracji na podatek rolny i wzoru informacji o gruntach w sprawie podatku rolnego Na podstawie art. 18
Bardziej szczegółowoSytuacja na rynku kredytowym
Sytuacja na rynku kredytowym wyniki ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych II kwartał 2013 Warszawa, kwiecień 2013 r. Podsumowanie wyników ankiety Kredyty dla przedsiębiorstw Polityka kredytowa:
Bardziej szczegółowoOferty portalu. Statystyki wejść w oferty wózków widłowych na tle ofert portalu w latach 2011-2014 oraz I kw.2015 r. 2011 2012 2013 2014 I kw.
1 kwartał 215 rok Oferty portalu Dane na przedstawionym wykresie pokazują kolejne etapy wzrostu zainteresowania ofertami, które publikowane są na portalu. W 214 roku, w stosunku do pierwszego roku działalności
Bardziej szczegółowoMetody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych by Antoni Jeżowski, 2013 W celu kalkulacji kosztów realizacji zadania (poszczególnych działań i czynności) konieczne jest przeprowadzenie
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoZAPYTANIE OFERTOWE NR 1/2016/SPPW
Łódź, dnia 29.01.2016 r. ZAPYTANIE OFERTOWE NR 1/2016/SPPW W związku z ubieganiem się przez Ośrodek Badawczo-Produkcyjny Politechniki Łódzkiej ICHEM sp. z o.o. o dofinansowanie na realizację projektu ze
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy
Bardziej szczegółowo13. Subsydiowanie zatrudnienia jako alternatywy wobec zwolnień grupowych.
13. Subsydiowanie zatrudnienia jako alternatywy wobec zwolnień grupowych. Przyjęte w ustawie o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców rozwiązania uwzględniły fakt, że
Bardziej szczegółowoProjekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy
Projekty uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy Zarząd Stalprodukt S.A. podaje do wiadomości treść projektów uchwał Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy, które odbędzie się
Bardziej szczegółowonr 103 Polskie gospodarstwa trzodowe i drobiarskie na tle gospodarstw wybranych krajów Unii Europejskiej
nr 103 2014 Polskie gospodarstwa trzodowe i drobiarskie na tle gospodarstw wybranych krajów Unii Europejskiej Polskie gospodarstwa trzodowe i drobiarskie na tle gospodarstw wybranych krajów Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowoEKONOMICZNO-SPOŁECZNA SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH ROLNIKÓW PO AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ
BARBARA CHMIELEWSKA EKONOMICZNO-SPOŁECZNA SYTUACJA GOSPODARSTW DOMOWYCH ROLNIKÓW PO AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ STUDIA I MONOGRAFIE ISSN 0239-7102 ISBN 978-83-7658-374-7 158 WARSZAWA 2013 DR INŻ.
Bardziej szczegółowoSEKCJA I: ZAMAWIAJĄCY SEKCJA II: PRZEDMIOT ZAMÓWIENIA. file://d:\rckik-przetargi\103\ogłoszenie o zamówieniu - etykiety.htm
Page 1 of 5 Lublin: Zadanie I. Dostawa etykiet samoprzylepnych (w rolkach) na pojemniki z wytwarzanymi składnikami krwi oraz na próbki pilotujące wraz z taśmą barwiącą - do drukarek termotransferowych
Bardziej szczegółowoPegas Nonwovens zanotował w 2006 roku sprzedaż w wysokości ponad 120 mln EUR
Pegas Nonwovens zanotował w 2006 roku sprzedaż w wysokości ponad 120 mln EUR ZNOJMO, 20 marca 2007 Grupa Pegas Nonwovens SA w roku 2006 osiągnęła najwyższe przychody ze sprzedaży w swojej dotychczasowej
Bardziej szczegółowoDziałania wdrażane przez SW PROW 2014-2020 Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich
Działania wdrażane przez SW PROW 2014-2020 Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich Kościerzyna, 25 września 2015 Działanie: Inwestycje w środki trwałe/ scalanie gruntów Beneficjent: Starosta Koszty
Bardziej szczegółowoUchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Bardziej szczegółowoZarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
Bardziej szczegółowoRZECZPOSPOLITA POLSKA. Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu. wszystkie
RZECZPOSPOLITA POLSKA Warszawa, dnia 11 lutego 2011 r. MINISTER FINANSÓW ST4-4820/109/2011 Prezydent Miasta na Prawach Powiatu Zarząd Powiatu wszystkie Zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 listopada
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2013 CZ PRAKTYCZNA
Nazwa kwalifikacji: Prowadzenie chowu, hodowli i inseminacji zwierz t Oznaczenie kwalifikacji: R.09 Numer zadania: 01 Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpocz cia egzaminu Numer PESEL
Bardziej szczegółowoRAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ
RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ przeprowadzonej w Publicznym Gimnazjum w Uwielinach im. Żołnierzy Armii Krajowej Bohaterów Lasów Chojnowskich Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie
Bardziej szczegółowoOŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE
OŚWIADCZENIE MAJĄTKOWE wójta, zastępcy wójta, sekretarza gminy, skarbnika gminy, kierownika jednostki organizacyjnej gminy, osoby zarządzającej i członka organu :gminną osobą prawną oraz osoby wydającej
Bardziej szczegółowo03-301 Warszawa, woj. mazowieckie, tel. 0-22 542 20 00, faks 0-22 698 31 57.
Warszawa: Dostawa urządzeń wielofunkcyjnych i drukarki do kart identyfikacyjnych dla Mazowieckiej Jednostki WdraŜania Programów Unijnych Numer ogłoszenia: 318210-2011; data zamieszczenia: 04.10.2011 OGŁOSZENIE
Bardziej szczegółowoZadania powtórzeniowe I. Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300?
Zadania powtórzeniowe I Adam Narkiewicz Makroekonomia I Zadanie 1 (5 punktów) Ile wynosi eksport netto w gospodarce, w której oszczędności równają się inwestycjom, a deficyt budżetowy wynosi 300? Przypominamy
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl Warszawa: Dostawa materiałów i wypełnień stomatologicznych dla Mazowieckiego
Bardziej szczegółowoROZLICZENIA SPO WKP Problemy dot. wdra ania
ROZLICZENIA SPO WKP Problemy dot. wdra ania Zespó Instrumentów Inwestycyjnych Zespó Instrumentów Doradczych Dzia ania 2.3 i 2.1 Warszawa, dnia 7 wrze nia 2005r. Statystyka na dzie 31.08.2005r. Ilo onych
Bardziej szczegółowoWNIOSEK O PRZYZNANIE STYPENDIUM SZKOLNEGO
Załącznik Nr 1 do Regulaminu Udzielania Pomocy Materialnej o Charakterze Socjalnym stanowiącego Załącznik Nr 1 do Uchwały Rady Gminy Pomiechówek Nr XXXIX/219/09, z dn.28.10.2009r.. WNIOSEK O PRZYZNANIE
Bardziej szczegółowoWYJASNIENIA I MODYFIKACJA SPECYFIKACJI ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Szczecin dnia 28.07.2015r. Akademia Sztuki w Szczecinie Pl. Orła Białego 2 70-562 Szczecin Dotyczy: Przetarg nieograniczony na dostawę urządzeń i sprzętu stanowiącego wyposażenie studia nagrań na potrzeby
Bardziej szczegółowoWyniki dotyczące badanego okresu potwierdziły
gospodarstw rolnych według PL FADN Badania rachunkowości rolnej gospodarstw rolnych w ramach systemu PL FADN umożliwiają wgląd w sytuację produkcyjno-finansową towarowych gospodarstw rolnych. Szczególnie
Bardziej szczegółowoSPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA
Powiat Wrocławski z siedzibą władz przy ul. Kościuszki 131, 50-440 Wrocław, tel/fax. 48 71 72 21 740 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA DLA PRZETARGU NIEOGRANICZONEGO CZĘŚĆ II OFERTA PRZETARGOWA
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...
WZÓR - UMOWA NR... Załącznik nr 4 zawarta w dniu we Wrocławiu pomiędzy: Wrocławskim Zespołem Żłobków z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Fabrycznej 15, 53-609 Wrocław, NIP 894 30 25 414, REGON 021545051,
Bardziej szczegółowoInstrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina
Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska
Bardziej szczegółowoDynamika wzrostu cen nośników energetycznych
AKTUALIZACJA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ DO PLANU ZAOPATRZENIA W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE DLA MIASTA KATOWICE Część 13 Dynamika wzrostu cen nośników energetycznych W 880.13 2/24 SPIS TREŚCI 13.1
Bardziej szczegółowoKRYSTIAN ZAWADZKI. Praktyczna wycena przedsiębiorstw i ich składników majątkowych na podstawie podmiotów sektora bankowego
KRYSTIAN ZAWADZKI Praktyczna wycena przedsiębiorstw i ich składników majątkowych na podstawie podmiotów sektora bankowego Niniejsza analiza wybranych metod wyceny wartości przedsiębiorstw opiera się na
Bardziej szczegółowoinwestycji a poziom rozwoju gospodarczego na Mazowszu
Wewn trz regionalne zró nicowanie inwestycji a poziom rozwoju gospodarczego na Mazowszu W adys awa Zborowska Artyku prezentuje problematyk rozwoju gospodarczego Mazowsza. Autorka zauwa a, e Mazowsze jest
Bardziej szczegółowoWyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku
Wyniki standardowe uzyskane przez gospodarstwa rolne uczestniczące w Polskim FADN w 2006 roku REGION FADN 795 MAZOWSZE I PODLASIE Część II. Analiza wyników standardowych OPRACOWAŁA: mgr inż. Katarzyna
Bardziej szczegółowoWarszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
Bardziej szczegółowoPROCEDURY POSTĘPOWANIA PRZY UDZIELANIU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH, KTÓRYCH WARTOŚĆ W ZŁOTYCH NIE PRZEKRACZA RÓWNOWARTOŚCI KWOTY 30 000 EURO
Załącznik do Zarządzenia nr 41/2014 Dyrektora Szkoły Podstawowej nr 3 z dnia 15.12.2014r. PROCEDURY POSTĘPOWANIA PRZY UDZIELANIU ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH, KTÓRYCH WARTOŚĆ W ZŁOTYCH NIE PRZEKRACZA RÓWNOWARTOŚCI
Bardziej szczegółowoAdres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: zrd.poznan.pl; bip.poznan.
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: zrd.poznan.pl; bip.poznan.pl Poznań: Dostawa w formie leasingu operacyjnego fabrycznie nowej frezarki
Bardziej szczegółowoPoznań: Usługa ochrony szpitala Numer ogłoszenia: 187851-2015; data zamieszczenia: 21.12.2015 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - usługi
1 z 5 2015-12-21 23:20 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.spsk2.pl/zp/pokaz2.php?n=408_2015 Poznań: Usługa ochrony szpitala Numer
Bardziej szczegółowoSTAN I STRUKTURA BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM na koniec stycznia 2016 roku
STAN I STRUKTURA BEZROBOCIA W POWIECIE CHRZANOWSKIM na koniec stycznia 2016 roku 1. POZIOM BEZROBOCIA I STOPA BEZROBOCIA Na koniec stycznia 2016 roku w rejestrze Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie figurowało
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku. Raport z ewaluacji wewnętrznej
Szkoła Podstawowa nr 1 w Sanoku Raport z ewaluacji wewnętrznej Rok szkolny 2014/2015 Cel ewaluacji: 1. Analizowanie informacji o efektach działalności szkoły w wybranym obszarze. 2. Sformułowanie wniosków
Bardziej szczegółowoRaport kwartalny z działalności emitenta
CSY S.A. Ul. Grunwaldzka 13 14-200 Iława Tel.: 89 648 21 31 Fax: 89 648 23 32 Email: csy@csy.ilawa.pl I kwartał 2013 Raport kwartalny z działalności emitenta Iława, 14 maja 2013 SPIS TREŚCI: I. Wybrane
Bardziej szczegółowo