Zarz¹dzanie i Edukacja

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zarz¹dzanie i Edukacja"

Transkrypt

1 Zarz¹dzanie i Edukacja Innowacyjne zarządzanie gospodarką szczebla regionalnego, państwowego i unijnego Efektywne wspomaganie procesu dydaktycznego Rewitalizacja przestrzeni publicznej i troska o jej atrakcyjność NUMER 82 maj czerwiec 2012 ISSN X DWUMIESIÊCZNIK SZKO Y WY SZEJ IM. BOGDANA JAÑSKIEGO

2 Adres redakcji Dwumiesięcznik Zarządzanie i Edukacja ul. Elektronowa Warszawa tel./fax wydawnictwo@janski.edu.pl Redaktor naczelny Prof. dr hab. Kazimierz Korab Rada naukowa dwumiesięcznika Zarządzanie i Edukacja Mirosława Czerny, Jerzy Donarski, Janusz Gudowski, Krystyna Lubomirska, Zbigniew Matkowski, Jacek Nowak, Marek Pawlak, Wojciech Sroczyński Sekretarz redakcji Anna Janus Korekta Anna Janus Wszystkie artykuły są recenzowane Recenzenci prof. dr hab. Jerzy Kosiewicz prof. dr hab. inż. arch. Jeremi Królikowski dr hab. Łukasz Popławski dr Małgorzata Stawicka Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania w publikowanych tekstach skrótów i zmian ISSN X wersja referencyjna czasopisma: papierowa numer dostępny w wersji elektronicznej na stronie: Skład, druk i oprawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam

3

4

5 Spis treœci I. Innowacyjne zarządzanie gospodarką szczebla regionalnego, państwowego i unijnego Krzysztof Janasz Sektor publiczny w finansowaniu projektów innowacyjnych w gospodarce... 7 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola państwa w kontekście strategii rozwoju Unii Europejskiej Magdalena Kinga Stawicka Perspektywy zrównania poziomu rozwoju gospodarczego Polski i Unii Europejskiej. Prognoza na lata Joanna Kudełko Rola przedsiębiorstw przemysłowych w rozwoju regionów Polski wschodniej Małgorzata Zielenkiewicz Możliwości dostosowania sektorów zmonopolizowanych do potrzeb współczesnych gospodarek i zasad rynkowych na przykładzie transportu kolejowego w krajach EEA Anna Pyka Finansowanie zobowiązań handlowych jednostek samorządu terytorialnego II. Efektywne wspomaganie procesu dydaktycznego Julianna Bartosewicz E-learning narzędziem wspomagającym współczesną edukację Cezary Tomasz Szyjko A modern model of education system management in Qatar/Nowoczesny model zarządzania systemem oświaty w Katarze Anna Nowacka, Mariola Szewczyk-Jarocka Korepetycje jako problem systemu edukacji w Polsce

6 Spis treœci III. Rewitalizacja przestrzeni publicznej i troska o jej atrakcyjność Dorota Wejchert-Gajczyk Rewitalizacja przestrzeni publicznej miasta poprzez lokalizowanie obiektów kulturotwórczych, na przykładzie muzeum Danuta Bartoszewicz Dylematy procesu rewitalizacji Pragi Północ. Programy a praktyka realizacji projektów Witold Stawicki Próby przywrócenia aksjologii modernizmu jako wyraz transformacji estetycznych w architekturze IV. Varia Agnieszka Chojecka Polityka społeczna wobec osób niepełnosprawnych Rafał Nagaj Rynek pracy w warunkach globalizacji Ewa Śladkowska Sytuacja prawna właściciela nieruchomości w świetle regulacji prawnej dotyczącej opłaty planistycznej Noty o Autorach

7 R O Z P R A W Y I A R T Y K U Ł Y Krzysztof Janasz SEKTOR PUBLICZNY W FINANSOWANIU PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH W GOSPODARCE PUBLIC SECTOR IN FINANCING INNOVATION PROJECTS IN ECONOMY Streszczenie Podstawowym problemem rozwoju innowacji w Polsce i krajach UE jest brak właściwego systemu finansowania innowacji, co jest konsekwencją zbyt małego zaangażowania się kapitału prywatnego w finansowanie innowacyjnej działalności przedsiębiorstw. Istnieje zatem potrzeba stworzenia swoistego montażu finansowego, opartego zarówno na udziale kapitału publicznego jak i kapitału prywatnego. Podstawowym celem artykułu jest przedstawienie roli, zadań i skali udziału sektora publicznego w procesie finansowania działalności innowacyjnej w gospodarce, a także zaprezentowanie modelu finansowania tych przedsięwzięć z uwzględnieniem zarówno kapitału publicznego jak i prywatnego. Summary The main problem of developing innovation in Poland and EU countries is lack of proper innovation financing system resulting from too small involvement of private capital in financing innovative business activity. Hence, there is a need to create specific financing engineering based on participation of public as well as private capital. The main aim of the article is introduction of role, tasks and

8 8 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec scale of participation of public sector in the process of financing innovative activity in economy and presentation of a model of financing such activity including both public and private capital. Słowa klucze: kapitał innowacyjny, projekty innowacyjne, sektor publiczny, ekonomiczne mechanizmy chłonności innowacji. Keywords: innovation capital, innovation projects, public sector, the economic mechanisms of absorption of innovation, 1. Wstęp Procesy rynkowej transformacji gospodarki polskiej i jej integracja z Unią Europejską powodują konieczność oraz niezbędność poszukiwania oraz realizacji nowych koncepcji w dziedzinie kreowania skutecznych, ekonomicznych mechanizmów ssania (chłonności innowacji). Proces ten powinien przebiegać na trzech poziomach: człowiek, przedsiębiorstwo, gospodarka (układ narodowy, regionalny i ponadnarodowy) 1. Powszechnie uważa się, że sukces finansowy i ekonomiczny odnoszą te społeczności, państwa i przedsiębiorstwa, które wykształcą i wyzwolą w sobie zdolność do generowania innowacji. Powinny one cechować się klarownością, konsekwencją i przewidywalnością w stosunku do rynku. Innowacje te, jak słusznie wspomina w swojej książce J.C. Bogle, powinny służyć inwestorom w długim horyzoncie czasu. Innowacje, które sprawdzą się w przyszłości, a nie innowacje opierające się na tym, co działało wczoraj 2. Zarówno na poziomie jednostek, jak i całych grup społecznych innowacyjność zależy od norm społecznych, kultury organizacji, i jak się sądzi, jest powiązana z kapitałem społecznym, a przede wszystkim z tak zwanym kreatywnym kapitałem społecznym. 1 K. Janasz: Kapitał w finansowaniu działalności innowacyjnej w Polsce. Źródła i modele, Difin, Warszawa 2010, s Zob. J.C. Bogle: Dość. Prawdziwe miary bogactwa, biznesu i życia, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2009, s. 100.

9 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu... 9 Działalność przedsiębiorstw na globalnym rynku wymaga posługiwania się pojęciem kapitał innowacyjny. Kapitał ten charakteryzuje się określonym zespołem uwarunkowań instytucjonalnych i behawioralnych właściwych jednostce, organizacji, rynkom i społeczeństwom. Instytucje bankowe na świecie mają trudności z finansowaniem początkowych faz procesu innowacyjnego (badania, wdrożenia, studia przedkonkurencyjne, prototypy, przygotowania i uruchamiania produkcji). w rozwój nowych form finansowania przedsięwzięć innowacyjnych należy zatem zaangażować środki publiczne. Podstawowym zatem celem artykułu jest przedstawienie roli, zadań i skali udziału sektora publicznego w procesie finansowania działalności innowacyjnej w gospodarce, a także zaprezentowanie modelu finansowania tych przedsięwzięć z udziałem kapitału publicznego i prywatnego. 2. Determinanty polityki innowacyjnej współczesnego państwa Innowacyjność gospodarki jest w dużym stopniu zdeterminowana prowadzoną polityką innowacyjną, która ma szerszy zakres niż tylko polityka naukowo-techniczna. Polityka innowacyjna obejmuje programy rządowe, narzędzia, instrumenty, mechanizmy i miary mające na celu oddziaływanie przez państwo pośrednio lub bezpośrednio na poziom innowacyjności poszczególnych podmiotów i sektorów oraz kształtowanie innowacyjnej struktury gospodarki 3. Celem polityki innowacyjnej powinno być tworzenie dobrego klimatu, który umożliwi powstanie sprzężeń zwrotnych między nauką, techniką, technologią i gospodarką państwa. Współczesna polityka innowacyjna ma pewne cechy charakterystyczne, wyróż- 3 S. Pangsy-Kania, J. Rześny-Cieplińska: Polityka innowacyjna państwa w wybranych programach wspierania innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, [w:] Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw, red. naukowa E. Okoń-Horodyńska, A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa 2008, s. 64.

10 10 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec niające ją spośród innych rodzajów polityk. Jest to polityka polegająca na 4 : a) promocji działań innowacyjnych i dyfuzji technologii; b) traktowaniu innowacji jako procesu sieciowego (udział wielu podmiotów); c) wspieraniu użytkowników technologii (wspieraniu usług konsultingowych, szkoleniowych i informacyjnych); d) działaniu państwa jako swoistego regulatora, tworzącego ramy instytucjonalne dla np. dyfuzji innowacji; e) zdobywaniu akceptacji społecznej dla procesów innowacyjnych; f) obniżaniu stopnia trudności podejmowania i realizowania projektów innowacyjnych. Celem polityki innowacyjnej może być także wspieranie innowacyjności gospodarki, to znaczy niesienie pomocy we wprowadzaniu nowych produktów, usług, technologii i technik zarządzania 5. Według standardów międzynarodowych, zawartych w dokumentach OECD (podręczniki Frascati Manual i Oslo Manual) polityka innowacyjna jest rozumiana jako jedna z rodzajów polityki gospodarczej, która obejmuje między innymi: a) wzmacnianie powiązań w narodowym systemie innowacji; b) kształtowanie i rozbudowywanie zdolności do wprowadzania innowacji; c) wykorzystanie przedsięwzięć innowacyjnych jako podstawowego czynnika wzrostu gospodarczego; d) dokonywanie strukturalnych zmian technicznych, technologicznych i jakościowych w przemyśle; e) wykorzystanie współpracy międzynarodowej oraz procesów globalizacji w gospodarce. O polityce innowacyjnej w Polsce można w zasadzie mówić od lat dziewięćdziesiątych XX wieku, gdy rozpoczęła się zmiana sys- 4 Zob. Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa E. Stawasz: Innowacje a mała firma, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1999, s

11 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu temowa pierwsza w historii świata, polegająca na odejściu od gospodarki nakazowo-rozdzielczej do gospodarki wolnorynkowej. Wysoki poziom innowacyjności gospodarek krajów wysoko rozwiniętych, tj. USA, Japonii, a ostatnio także Korei Południowej, był niewątpliwie impulsem dla krajów UE, które na szczycie w Lizbonie, w marcu 2000 roku, postawiły przed sobą ambitny cel stworzenia do 2010 roku gospodarki najbardziej konkurencyjnej na świecie, opartej na wiedzy. Dziś już wiadomo, że plan ten poniósł fiasko. Niepowodzenie strategii lizbońskiej skłoniło Komisję Europejską do przedstawienia nowej strategii Europa Trzy najważniejsze czynniki nowej strategii to: inteligentny wzrost (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa cyfrowego), zrównoważony wzrost (produkcja efektywna wykorzystująca zasoby przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności), wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji). Komisja Europejska planuje, że na sferę B+R należy przeznaczać 3% PKB Unii. Cel jest ambitny zważywszy na fakt, że strategia lizbońska również zakładała taką wielkość nakładów. Cel ten wpisuje się w wymienione priorytety. Komisja przedstawiła także siedem projektów przewodnich 6. Pierwszym z nich jest Unia innowacji projekt na rzecz poprawy warunków ramowych i dostępu do finansowania badań i innowacji, tak by innowacyjne pomysły przeradzały się w nowe produkty i usługi, które z kolei przyczynią się do wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy. Wydatki na działalność badawczo-rozwojową w Europie wynoszą poniżej 2%, podczas, gdy w USA jest to 2,6%, a w Japonii 3,4%. Różnica bierze się głównie z niższego poziomu inwestycji sektora prywatnego. Liczy się nie tylko wysokość kwot przeznaczanych na działalność B+R Europa musi się zastanowić nad wpływem i strukturą wydatków na badania oraz poprawić warunki prywatnej dzia- 6 Zob. Komunikat Komisji Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu, KOM(2010), Bruksela , s. 5-6.

12 12 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec łalności badawczo-rozwojowej w UE. Połowa różnicy w stosunku do Stanów Zjednoczonych wynika z mniejszej liczby europejskich przedsiębiorstw w dziale zaawansowanych technologii 7. W literaturze przedmiotu, opisującej ewolucję polityki naukowej i innowacyjnej w XXI wieku, podaje się jej nowe cechy. można zaobserwować ścisłe połączenie celów polityki innowacyjnej z potrzebami i celami społecznymi. Proces innowacyjny może mieć charakter interakcyjny i systemowy, a podstawowym kryterium selekcji przedsięwzięć jest ich wkład w rozwiązywanie problemów społecznych, kulturalnych oraz gospodarczych. Polityka innowacyjna i naukowa powinna być kluczem do sukcesu, który wprowadzi gospodarkę opartą na wiedzy i uczyni z UE jedną z najbardziej konkurencyjnych gospodarek świata. 3. Rola sektora publicznego w finansowaniu działalności innowacyjnej Podstawowym problemem rozwoju innowacji w Polsce i krajach UE jest brak właściwego systemu finansowania innowacji. W przypadku przedsiębiorstw, które działają w Polsce jest również brak zarówno własnych, jak i zewnętrznych źródeł finansowania, szczególnie wśród nowych, innowacyjnych a zarazem ryzykownych przedsięwzięć, przede wszystkim na etapie badań i we wczesnych fazach ich realizacji. Przeciętne wydatki na B+R, w przeliczeniu na jednego obywatela w Polsce, wynoszą 46,3 euro wynika z danych Eurostatu za 2007 rok. Sytuuje to nasz kraj na trzecim miejscu od końca wśród członków UE. Mniej wydaje się jedynie w Rumunii i Bułgarii. Najwięcej wydają na B+R, Szwecja ok euro, Luksemburg 1240 euro i Finlandia 1180 euro na jednego mieszkańca. Dane te świadczą same za siebie. Nowe państwa członkowskie UE, na przykład Estonia stara się szybko nadrobić dysproporcje wystę- 7 Ibidem, s. 13.

13 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu pujące w finansowaniu innowacji. W kraju tym, w stosunku do 2000 roku, nakłady na sferę B+R wzrosły o 380%, a w Rumunii o 360%, Czechach 180%. Na tle tych państw Polska z dynamiką 50% stoi właściwie w miejscu. Inną negatywną cechą jest to, że nakłady na B+R, ponoszone przez prywatny kapitał, rosną w Polsce wolniej niż te, ponoszone przez sektor publiczny (dynamika per capita od 2000 r. wyniosła odpowiednio 25% oraz 64%), natomiast w krajach takich jak Estonia czy Litwa sytuacja ta przedstawia się inaczej. Przedsiębiorstwa mają tam większą motywację, by zwiększyć swój potencjał rozwojowy. Dynamika nakładów w przedsiębiorstwach prywatnych i w sektorze państwowym przedstawia się następująco: Estonia 900% i 70%, Litwa 335% i 65% 8. We współczesnej gospodarce wolnorynkowej procesy innowacyjne podlegają regulacji głównie przez szeroko pojęty rynek. Regulacji tej towarzyszy jednak pewna, ograniczona skala interwencji państwowej. Interwencjonizm ten przyjmuje postać polityki innowacyjnej, która jest przykładem polityki strukturalnej współczesnego państwa 9. Budowanie państwa silnego w sensie skuteczności stanowi jedno z najważniejszych zadań wspólnoty narodowej, a ekonomiczna rola współczesnego państwa nie maleje. Natomiast zmienia się struktura wykonywanych przez nie funkcji oraz sfery, zakres i formy ingerencji 10. W rodzącej się nowej erze główne zadania państwa powinny polegać na 11 : tworzeniu warunków do rozwoju i wykorzystania kapitału ludzkiego, tworzeniu miejsca dla badań podstawowych, innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, konstruowaniu infrastruktury sektora wiedzy i umiejętności, kreowaniu elementów infrastruktury techniczno-ekonomicznej, których rozwój jest nieopłacalny dla prywatnego biznesu. 8 K. Janasz: op. cit., s Ibidem, s U. Płowiec: Innowacyjność polskiej gospodarki w ocenie uczestników VIII Kongresu PTE, [w:] Tendencje innowacyjnego : op. cit., s Ibidem.

14 14 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec Wysiłki sektora prywatnego i sektora publicznego są ważne w rozwoju innowacji i przedsięwzięć technologicznych w gospodarce. Zwykle jednak niezauważone i niedocenione są organy publiczne rządy, uniwersytety, fundacje pożytku publicznego, organizacje wolontariatu i inne, które są narzędziami w dostarczaniu zasobów, proponowaniu inicjatyw i określaniu możliwości rozwoju sektora prywatnego. Niezbyt często pisze się o roli rządu i przyjmuje do wiadomości rolę sił rynkowych w kształtowaniu innowacji. Przykładem ważnej roli sektora publicznego w innowacjach jest Internet. Jego początek datuje się na wczesne lata sześćdziesiąte ubiegłego wieku, kiedy amerykański Departament Obrony potraktował priorytetowo budowę zdecentralizowanej tarczy ochronnej komunikacji i transportu w razie ataku nuklearnego. Zjawiska, które wymagają ekonomicznego wsparcia przez sektor publiczny, podlegają badaniom w ramach neoklasycznej ekonomii instytucjonalnej w zakresie teorii praw własności, teorii kosztów transakcyjnych oraz teorii asymetrii informacji. Badania dotyczą relacji zachodzących między sektorem publicznym i sektorem prywatnym, ze zwróceniem szczególnej uwagi na 12 : a) większe możliwości władz publicznych do gromadzenia i rozkładania ryzyka innowacyjnego, dające projektowi silniejszą pozycję i ułatwiające jego finansowanie, a nawet obniżenie kosztów kapitału; b) asymetrię informacji lub niepełne informacje w zakresie polityki makroekonomicznej i regulacyjnej państwa; c) podział kosztów między posiadaczy kapitału a potencjalnych kredytodawców oraz między posiadaczy kapitału a menedżerów projektu. Sektor publiczny jest i powinien być zaangażowany w projekty i procesy innowacyjne z uwagi na ważne powody ekonomiczne i polityczne, wyrażone w następujących relacjach 13 : 12 J. Kultys: Istota produkcji a natura firmy, Gospodarka Narodowa 2000, nr 3, s C. Walker, A.J. Smith: Privatized Infrastructure. The Build Operate Transfer Approach, Thomas Telford Publ., London 1995, s. 232.

15 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu rząd jako klient przydzielenie korzyści bezpośrednim beneficjentom, rząd jako regulator regulowanie działalności o znamionach monopolu, rząd jako poręczyciel zabezpieczenie przed długoterminowym ryzykiem innowacyjnym, rząd jako obrońca zapewnienie bezpieczeństwa narodowego. 4. Model finansowania innowacji przez kapitał publiczny we współczesnej gospodarce światowej są różne modele wyboru strategii i polityki innowacyjnej. Wybór określonej polityki innowacyjnej w dużym stopniu zależy od rozwoju krajowych zdolności innowacyjnych. Model oparty na dorobku krajowego sektora B + R i silnym potencjale innowacyjnym rodzimych przedsiębiorstw jest charakterystyczny dla niewielkiej grupy nowoczesnych gospodarek świata, takich jak Stany Zjednoczone, Japonia, Niemcy, Finlandia czy Szwecja. Istotą takiego modelu jest orientacja na rozwój krajowych zdolności technologicznych i tworzenie instytucji stymulujących współpracę w układzie państwo przemysł sfera B + R. Realizacja tej strategii wymaga wysokich nakładów na działalność B + R, ponoszonych głównie przez sektor prywatny. O sukcesie innowacji decyduje powstanie odpowiedniego modelu finansowania innowacji i specyficznego układu między poszczególnymi podmiotami (administracja państwa, regiony ekonomiczne, przedsiębiorstwa, powiązania ponadnarodowe). Konieczne są zmiany legislacyjne i instytucjonalne, które umożliwią przedsiębiorcom korzystanie zarówno z wyspecjalizowanych instrumentów wspierania finansowego, jak i współdziałania publiczno-prywatne. Powiązania te mają być w dużym stopniu nieformalne, sieciowe, a nie hierarchiczne, i raczej wynikać z kooperacji niż ze współzawodnictwa. Odpowiedni model finansowania montaż finansowy ma właśnie szansę i możliwości pobudzenia gospodarki przez inwestycje

16 16 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec w innowacje, wspieranie przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwoju oraz tworzenie nowych, innowacyjnych firm. Taki montaż może być niezmiernie korzystny w podtrzymaniu zrównoważonego wzrostu gospodarczego, tworzeniu nowych miejsc pracy i stymulowaniu innowacyjności. Wspomniany montaż należałoby podzielić ze względu na źródło pochodzenia środków finansowych, które będą przeznaczone na wsparcie i finansowanie projektów innowacyjnych. Podział ten mógłby być następujący: a) środki pochodzące od inwestorów prywatnych, tak zwany kapitał prywatny; b) środki pochodzące z budżetu państwa i funduszy europejskich, czyli kapitał publiczny; c) środki pochodzące zarówno od kapitału prywatnego i kapitału publicznego, czyli kapitał publiczno-prywatny (kapitał mieszany). Fundusze i środki publiczne powinny być inwestowane wyłącznie wówczas, gdy faktycznie brakuje finansowania przez kapitał prywatny. Środki publiczne powinny być angażowane w inwestycje za pośrednictwem istniejących systemów, opartych na mechanizmach rynkowych, czyli funduszy kapitału prywatnego. niewątpliwie należy pomyśleć nad stworzeniem publicznego funduszu VC (Venture Capital), z określoną rolą i zadaniami oraz ze środkami finansowymi, które mogą być przeznaczone tylko na ściśle określone w ustawie cele. Jeszcze innym rozwiązaniem jest stworzenie partnerstwa publiczno-prywatnego skierowanego do odpowiednich działów gospodarki lub określonego rodzaju innowacji (państwowy fundusz VC lub państwowy fundusz aniołów biznesu plus udział kapitału prywatnego). Należałoby również rozważyć ograniczenie finansowanie poniżej 50% wartości całej inwestycji przez kapitał publiczny. w ten sposób finansowany projekt powinien być również szczegółowo oceniony i monitorowany na każdym etapie pracy. Należy zwrócić uwagę, że montaż finansowy powinien być adekwatny do sytuacji ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstwa innowacyjnego. Wiadomo, że firmy w początkowym okresie rozwoju nie mogą liczyć na zasilenie kapitałowe w postaci na przykład kre-

17 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu dytu bankowego i muszą szukać kapitału w innych miejscach rynku. Można zaproponować model finansowania z uwzględnieniem etapu rozwoju danej firmy i jej sytuacji ekonomiczno-finansowej. Model taki dla nowego, innowacyjnego, ale i ryzykownego przedsięwzięcia (finansowanie etapu badań i komercjalizacji projektu) 14 przedstawiono na rysunku 1.1. Rys Montaż finansowy z udziałem kapitału publicznego i prywatnego Innovation funding scheme (financial engineering) public and private capital Finansowanie bada nad projektem Finansowanie wdro enia i komercjalizacji Kapitał własny Fundusz publiczny VC Rynek giełdowy Kredyt bankowy Fundusze private equity/venture capital Aniołowie biznesu PPP Fundusz publiczny, np. w dka technologiczna Źródło: opracowanie własne. Jest to, oczywiście, propozycja rozwiązania problemu finansowania nowego, innowacyjnego przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem dwóch etapów badania oraz wdrożenia i komercjalizacji. należy 14 W odniesieniu do cyklu życia danego projektu innowacyjnego należy uwzględnić następujące jego fazy (podział ten dotyczy działalności B + R): badania nad projektem; prototyp; weryfikacja projektu; patent; wdrożenie i komercjalizacja.

18 18 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec podkreślić finansowanie fazy badania przez kapitał publiczny. Jak wspomniano, nie powinien on przekroczyć 50% całości środków. trzeba dodać, że udział kapitału publicznego w tej fazie finansowania przedsięwzięcia innowacyjnego jest konieczny, ponieważ trudno pozyskać większy zasób kapitału prywatnego. 5. Podsumowanie Przedstawiony model i koncepcja sposobu finansowania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw z udziałem kapitału publicznego i prywatnego w Polsce, to oczywiście tylko propozycja, mająca na celu usprawnienie procesu finansowania innowacji, a przede wszystkim znalezienie optymalnej metody modelu finansowania tego rodzaju działalności. Stworzenie odpowiedniego montażu finansowego jest szansą dla polskich przedsiębiorstw szukających kapitału na innowacje. Przedstawiony model wymaga dopracowania, zwłaszcza rozwiązań prawnych oraz wzajemnego systemu rozliczeń i podziału ewentualnych zysków. Najważniejsze jest jednak to, aby inwestycje w innowacje zakończyły się sukcesem, a wszyscy inwestorzy, pomysłodawcy i innowatorzy osiągnęli z nich korzyści. skorzystają na tym nie tylko indywidualni odbiorcy, ale także cała gospodarka. BIBLIOGRAFIA 1. Bogle J.C. : Dość. Prawdziwe miary bogactwa, biznesu i życia, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa Janasz K.: Kapitał w finansowaniu działalności innowacyjnej w Polsce. Źródła i modele, Difin, Warszawa Komunikat Komisji Europa Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu, KOM (2010), Bruksela

19 Krzysztof Janasz sektor publiczny w finansowaniu Kultys J.: Istota produkcji a natura firmy, Gospodarka Narodowa 2000, nr Pangsy-Kania S., Rześny-Cieplińska J.: Polityka innowacyjna państwa w wybranych programach wspierania innowacyjności małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, [w:] Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw, red. naukowa E. Okoń-Horodyńska, A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa Płowiec U.: Innowacyjność polskiej gospodarki w ocenie uczestników VIII Kongresu PTE, [w:] Tendencje innowacyjnego rozwoju polskich przedsiębiorstw, red. naukowa E. Okoń-Horodyńska, A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa Stawasz E.: Innowacje a mała firma, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź Walker C., Smith A.J.: Privatized Infrastructure. The Build Operate Transfer Approach, Thomas Telford Publ., London 1995.

20 20 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec

21 R O Z P R A W Y I A R T Y K U Ł Y Karol Kuczera Piotr Szkudlarek Rola państwa w kontekście strategii rozwoju Unii Europejskiej Streszczenie Rola państwa w gospodarce jest przedmiotem sporów prowadzonych przez ekonomistów. Na początku artykułu dokonano klasyfikacji systemów ekonomicznych. Następnie przedstawiono argumenty za i przeciw interwencji państwa w gospodarkę na przykładzie poglądów dwóch ekonomistów. W ostatnim punkcie dokonano próby określenia zakresu interwencjonizmu państwa w kontekście strategii rozwoju Unii Europejskiej. Summary The role of government in economy has been the subject of disputes led by the economists since a very long time. The classification of economic systems was executed at the very begining of this aticle. What s more, the arguments for and against of intervention of government in the economy were introduced on the example of opinions of two economists. The attempt of qualification of range of government s intervention in the context of the strategy of the development of the European Union was made at the very end. Słowa klucze: strategia rozwoju UE, efektywność rynku, interwencjonizm w gospodarce, relacja państwo-gospodarka Keywords: development of the EU strategy, market efficiency, intervention in the economy, the state-business relationship.

22 22 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec Wprowadzenie Rola państwa w obszarze ekonomicznym ulega ciągłej ewolucji i zarazem stanowi jeden z bardziej burzliwych tematów dyskusji wśród ekonomistów. Dochodzi tutaj do ścierania się argumentów na linii egalitaryzm versus elitaryzm. Transformacja polityczna i gospodarcza Polski, przystąpienie do struktur Unii Europejskiej wymusiło konieczność poszukiwania nowych kierunków rozwoju gospodarki polskiej i określenia w nich właściwej roli państwa. Także światowy kryzys, sytuacja w Europie w kontekście trendów gospodarek amerykańskiej, chińskiej czy południowokoreańskiej skłania do podjęcia dyskusji o kształcie relacji państwo-gospodarka. Porażka strategii lizbońskiej oraz prace nad dokumentem Europe2020 podkreślają ważność poszukiwania pożądanych rozwiązań w tym obszarze. Wydaje się, iż warto prześledzić raz jeszcze takie problemy ekonomii jak efektywność rynku i państwa w gospodarce czy poglądy Keynesa jak i Hayeka, w celu określania zakresu interwencjonizmu w gospodarce, w aspekcie reorganizacji europejskiej strategii rozwoju. 1. Klasyfikacje systemów ekonomicznych System ekonomiczny, rozumiany jako zespół zasad, poglądów, norm czy przepisów prawnych, określających warunki oraz regulujących zachowanie się uczestników rynku, jest wypadkową dwóch głównych kryteriów. Pierwszym z nich jest własność zasobów, wykorzystywanych w gospodarce do wytwarzania dóbr i świadczenia usług. Dobra prywatne oraz prawo swobodnego nimi dysponowania, w tym zbywania, jest cechą ustrojów indywidualistycznych lub inaczej kapitalistycznych. Gospodarki kolektywistyczne oparte są na czynnikach wytwórczych wspólnych, kolektywnych lub mówiąc inaczej, państwowych. Drugim, obok relacji własnościowych, kryterium opisującym system ekonomiczny jest przyjęty mechanizm sterowania procesami gospodarczymi. Również tu podział jest dychotomiczny i wyróżnia rozwiązania kompetytywne i regulowane

23 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola Państwa w kontekście administracyjnie. Pierwszy typ opiera się na samoregulacjach, relacji popytu i podaży, czyli mechanizmie wolnorynkowym. W drugim przypadku zdecydowana większość decyzji zarezerwowana jest dla administracji rządowej, która realizując centralny system nakazów reguluje procesy produkcji, dystrybucji oraz redystrybucji dochodów. Syntezy powyższych pozwalają wyróżnić cztery teoretyczne modele ustrojów polityczno-gospodarczych, które zaprezentowano na rysunku 1. Rysunek 1. Cztery modele systemów gospodarczych Dominujący typ własności prywatna kolektywna Mechanizm podejmowania decyzji gospodarczych kompetetywny administracyjny indywidualistyczno- -kompetetywny (kapitalizm) indywidualistyczno-- administracyjny kolektywno- -kompetetywny (socjalizm rynkowy) kolektywno- -administracyjny (realny socjalizm) Źródło: Opracowanie własne Cztery modele teoretyczne 1 zastępowane są często w polemikach praktycznych enumeracją, obejmującą trzy systemy gospodarcze: wolnorynkowy, centralnie planowany oraz etatystyczny. Wśród zalet podejścia wolnorynkowego wyróżnić należy w szczególności racjonalne i efektywne wykorzystanie czynników produkcji przez podmioty gospodarcze, kierujące się chęcią maksymalizacji zysku, 1 Jako dwa odmienne podejścia postrzegamy gospodarkę rynkową (model indywidualistyczno-kompetetywny) i realny socjalizm. Najbardziej czytelnymi przedstawicielami systemu rynkowego są gospodarki krajów UE oraz gospodarka USA i Japonii. Realny socjalizm był przede wszystkim domeną Związku Radzieckiego. System oparty na własności prywatnej i dominującej decyzyjności administracyjnej znaleźć można w Niemczech po I wojnie światowej do upadku Trzeciej Rzeszy. Jako przykład socjalizmu rynkowego przywołuje się często doświadczenia Jugosławii.

24 24 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec dużą innowacyjność gospodarki czy wysoką elastyczność podejmowanych decyzji. Z kolei do ujemnych cech możemy zaliczyć m.in. znaczne zróżnicowanie dochodów, skupienie się producentów na dostarczaniu dóbr, pozwalających maksymalizować zyski (zawodność rynku w produkcji dóbr publicznych) czy występowanie cykliczności gospodarki. Model wolnorynkowy idzie w parze z koncepcją homo oeconomicus, mówiącej, że człowiek jako jednostka działa racjonalnie, dokonuje wyborów ekonomicznych, maksymalizuje korzyści. Homo oeconomicus to jednostka, która realizuje własne cele, jest zainteresowana jak największym zyskiem przy minimalnym koszcie (zasada mini-max). Jest racjonalna, gdyż kieruje się intelektem nie uczuciami, jest chciwa i egoistyczna, realizuje cele bez oceniania własnego postępowania, nie uznaje dobra wspólnego i zasad współżycia w społeczeństwie. Z kolei system centralnie sterowany zakłada przede wszystkim zniesienie dysproporcji społecznych i równoważenie gospodarki, z uwzględnieniem sprawiedliwego podziału dochodów. Dokonując pewnego usystematyzowania, możemy podać kilka argumentów za i przeciw angażowaniu się państwa w życie gospodarcze. Do tych pierwszych należy zaliczyć m.in. występowanie typowych dla gospodarki rynkowej wahań koniunkturalnych, konieczność produkcji dóbr publicznych, których dostarczaniem sektor prywatny nie jest zainteresowany, a także powstawanie różnic w podziale dochodu, powodujących konieczność dokonywania pewnej jego redystrybucji. Z kolei wśród tych drugich możemy w szczególności wymienić wątpliwą skuteczność państwa, w procesie naprawy błędów rynku, ograniczenie wolności gospodarczej i swobody podejmowania decyzji, niską efektywność i innowacyjność gospodarki. Skutkiem powyższych słabości jest niedobór zasobów wytwórczych oraz dóbr konsumpcyjnych. Doświadczenia wielu krajów, zarówno kapitalistycznych jak i socjalistycznych oraz rozważania teoretyków przyczyniły się do próby pogodzenia gospodarki rynkowej i aktywnej roli państwa w kształtowaniu procesów gospodarczych czego efektem jest etatyzm nazywany także systemem mieszanym lub państwowo-prywatnym. Etatyzm rozumiany może być jako powierzanie państwu administrowania prywatnymi firmami lub tworzenie przez państwo nowych podmiotów gospo-

25 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola Państwa w kontekście darczych, finansowanych kapitałem publicznym lub publiczno-prywatnym. Współcześnie pojęcie to interpretowane jest jako aktywna rola państwa w gospodarce pod postacią interwencjonizmu, który znajduje obecnie uznanie w oczach wielu decydentów. 2. Za i przeciw interwencjonizmowi państwowemu na przykładzie poglądów Keynes a i Hayek a Już w starożytnej Grecji Platon, uznawany za ojca komunizmu, postulował pogląd skutecznego oddziaływania władzy na sferę społeczno-gospodarczą. W późniejszym okresie, w XVI-XVII wieku, w nurcie merkantylizmu, interwencjonizm państwowy ujawniał się przede wszystkim w obszarze międzynarodowej wymiany handlowej. Twórcą interwencjonizmu państwowego, jako nurtu w ekonomii, był angielski ekonomista John Maynard Keynes. Najszersze definicje interwencjonizmu wiążą go z realizacją interesu ogólnospołecznego oraz z zawodnością rynku. Interwencjonizm państwowy ujawnia się wtedy, gdy działalność podmiotów gospodarczych jest sprzeczna z interesem społecznym. Konieczność interwencjonizmu wynika także z tego, że mechanizm rynkowy generuje negatywne zjawiska, których sam nie potrafi usunąć. 2 Szkoła keynesowska, która była odpowiedzią na Wielki kryzys ekonomiczny lat 30 XX, wieku kwestionowała czysto liberalne podejście do ekonomii i finansów. Keynes sprzeciwił się prawu rynków Say a, mówiącym o tym, iż podaż stwarza popyt. Podjął próbę ustabilizowania gospodarki poprzez stronę popytową, zwracając jednocześnie uwagę na relacje pomiędzy dochodami i oszczędnościami. Uważał, że rynek nie potrafi samodzielnie osiągać stanu równowagi. Keynes widział rolę państwa głównie po stronie pobudzania wydatków, szczególnie w okresach spadku koniunktu- 2 Grabowski T., Społeczna gospodarka rynkowa zarys doktryny I polityki gospodarczej, Socjalista, nr 10, 1997.

26 26 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec ry, finansowanych długiem publicznym. W ten sposób odrzucono założenie szkoły klasycznej o samoregulującym się mechanizmie rynkowym, doprowadzającym do optymalnego wykorzystania zasobów w gospodarce. Postulaty te znalazły wielu zwolenników w krajach Europy Zachodniej i w USA. Wśród wielu obecnie możliwych instrumentów interwencjonizmu należy zwrócić uwagę na bezpośrednie inwestycje środków publicznych w wybrane obszary gospodarki, udzielanie wsparcia wybranym podmiotom gospodarczym, kontrolowanie cen wybranych produktów, kształtowanie relacji pracownik-pracodawca poprzez płace minimalne oraz interwencje na rynkach finansowych. Nie ma niestety jednoznacznej odpowiedzi na to, czy przez interwencję państwa błędy rynku mogą zostać wyeliminowane. Przeciwnicy aktywnej roli państwa w gospodarce wskazują na niesprawności, inaczej błędy samego państwa, czasami nawet te same, które decydują o błędach rynku. Krytykami koncepcji Keynes a byli m.in. Ludwig von Mises, Fryderyk von Hayek czy Milton Friedman. Skupimy się na jednym z nich. Hayek był przedstawicielem klasycznego liberalizmu, sformułowanego przez myślicieli oświeceniowych Adama Smitha i Davida Hume a z XVIII wieku. W czasach, gdy w świecie nauki powszechnie preferowano zorientowaną na popyt teorię ekonomiczna Keynesa, Hayek był sprzymierzeńcem wolnego rynku, ostrym krytykiem socjalizmu i wszelkich form państwowego interwencjonizmu. Jak nikt inny odcisnął piętno swojej nauki na polityce gospodarczej Magraret Thatcher i Ronalda Reagana 3. Hayek był zwolennikiem sprawiedliwości kumutatywnej, będącej efektem spontanicznego zachowania się rynku 4. Uważał, że rynkowy mechanizm cenowy jest najlepszym instrumentem do dzielenia i synchronizacji lokalnej oraz indywidualnej wiedzy, pozwalając uzyskać społeczeństwu 3 R. Luchinger, 12 ikon ekonomii, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2007, s Wyróżniał porządek naturalny (spontaniczny) oraz porządek celowo stwarzany przez człowieka. Poglądy Hayeka kształtowały się w oparciu o filozofów oświecenia, wśród których wymienia się najczęściej myślicieli angielskich D. Hume a, J. Locke a czy A. Smitha.

27 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola Państwa w kontekście zróżnicowane cele przez zasady spontanicznego porządku 5. Wolny rynek kształtuje ceny, które motywują ludzi do robienia rzeczy społecznie pożądanych, bez potrzeby nacisku ze strony władz. Państwo natomiast, przez redystrybucję dochodów, działa niesprawiedliwie 6. Utrzymywał, że egalitaryzm państwowy krzywdzi ludzi zdolnych, ambitnych i pracowitych i zmierza do kontrolowania i wydzielania środków, zgodnie z uznanymi zasługami i potrzebami tzw. państwo rodzina. I choć Hayek był przeciwny wszelkim formom mieszania się państwa w konkurencję, to dopuszczał on jego udział w gospodarce, ale jako równoprawnego, nieuprzywilejowanego podmiotu. Państwo może wówczas pełnić funkcje usługowe, zaspokajając potrzeby całej zbiorowości (bez wyróżniania specyficznych grup) w obszarach, w których zawodzi mechanizm rynkowy. Zwracał także uwagę na konieczność ochrony jednostek najsłabszych, jednak i tu nie na zasadzie monopolu państwa. Krytyka prezentowanego podejścia Hayka dotyczyła głównie nierealności głoszonych postulatów, w kontekście warunków funkcjonowania gospodarki, zbytniego idealizowania i niemożności praktycznej realizacji tak skrajnej postawy liberalnej. Oba zaprezentowane, sprzeczne podejścia do roli państwa, stanowią tło do budowy współcześnie pożądanych relacji państwowolny rynek, w nowej strategii Europe 2020, o której będzie mowa w ostatniej części artykułu. 3. Ewolucja strategii Unii Europejskiej Celem Unii Europejskiej jest m.in. konwergencja gospodarek i poziomu życia obywateli krajów członkowskich. Teoria konwergencji, zaproponowana przez Alexandra Gerschenkrona z Uniwersytetu Harvarda stanowi przeciwwagę statycznej teorii zasobów 5 F. Hayek, The Use of Knowledge in Society, Reprinted from the American Economic Review, XXXV, No. 4; September, 1945, , K. Kostro, Koncepcja sprawiedliwości Friedricha von Hayeka w: J. Wilkin (red.), Efektywność a sprawiedliwość, KeyText, Warszawa 1997

28 28 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec Thomasa Malthusa. Wielu autorów zwraca jednak uwagę, iż konwergencja ma charakter warunkowy. Powstaje więc obszar do interwencjonizmu państwowego, m.in. w takich krajach jak Polska, w których ujawnia się efekt doganiania (catch-up effect) i ważne jest, aby tworzyć właściwe warunki i kierować strumień pomocy unijnej w obszary, dzięki którym możliwe wydaje się ich najlepsze spożytkowanie. Unia Europejska deklaruje chęć wysunięcia się na pozycję najbardziej konkurencyjnej oraz najszybciej rozwijającej się gospodarki świata. Obecnie jednak w ciągu godziny Europejczyk wytwarza dobra i usługi warte 93% tego, co wytworzy Amerykanin. Dochód narodowy na mieszkańca Unii stanowi 70% jego poziomu w USA 7. Wg stowarzyszenia EuroChambers, Europa jest opóźniona o ok. 30 lat w stosunku do gospodarki amerykańskiej w finansowaniu nauki i badań, 22 lata przyjmując PKB na mieszkańca i 20 lat w wydajności na mieszkańca, przy czym ostatni parametr ma tendencję rosnącą (pogłębianie się dystansu) 8. Dynamikę gospodarki amerykańskiej interpretuje się często jako efekt realizacji założeń państwa minimalnego, czyli ograniczającego się jedynie do zapewnienia warunków prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego i wolnego rynku. Państwo realizuje zadania w takich obszarach jak: stanowienie oraz zapewnienie egzekwowania prawa, ochrona przed przemocą, kradzieżą i oszustwem jak również zapewnienie egzekwowania swobodnie zawartych umów. Koncepcja zakłada, iż realizowanie przez państwo minimalnego zestawu zadań wiąże się z bardzo dużymi kosztami, do pokrycia których niezbędne są funkcje pomocnicze, jak np. opodatkowanie 9. Wydaje się jednak, że kryzys z początku XXI wie- 7 Radło, M. J. (2005) Strategia lizbońska nie spełnia pokładanych w niej nadziei, Polskie Forum Strategii Lizbońskiej. Dostępny na: php?id=254 ( ) 8 EuroChambers (2009) What foundations does Europe need to ensure its global competitiveness? Time-Distance Study Dostępny na: ( ) 9 Nicola Acocella: Zasady polityki gospodarczej, Warszawa: PWN, 2002

29 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola Państwa w kontekście ku ten obraz zaciera. Doszło tutaj do przewartościowania pewnych rynkowych wartości na rzecz interwencjonizmu. Zatem, choć w ostatnich dziesięcioleciach panowała doktryna liberalna, to wstrząs rynkowy (nie po raz pierwszy zresztą) zburzył tezę o niezawodności wolnego rynku. Obecnie trwa proces powrotu do modelu, ze znaczącym udziałem państwa, który co warto przypomnieć, doprowadził np. w latach 70. XX wieku w krajach Europy Zachodniej do stagflacji. Europa bogatsza o doświadczenia związane ze Strategią Lizbońską, wydaje się zobligowana do poszukiwania odpowiedzi dotyczącej zakresu i obszarów interwencjonizmu państwowego. Wydaje się, że o porażce Strategii Lizbońskiej w znacznym zakresie zadecydował opór przed ograniczaniem przywilejów dla wybranych grup społecznych, opierających się na redystrybucji dochodów. Skoro do tej pory postrzegano siłę gospodarki amerykańskiej poprzez liberalizm i minimalizowanie roli państwa tym większy wysiłek należy poczynić w kształtowaniu kierunków i tworzeniu warunków rozwoju Unii Europejskiej, opartej na wolnym rynku i na właściwym systemie redystrybucji dochodów. Należy jednak mieć obawy, że obecny kryzys będzie zbyt pomocny w zwiększaniu dynamiki gospodarki europejskiej wykorzystującej wiele założeń keynsizmu. Oczywiście należy dodać, że zasada im mniej państwa, tym lepiej nie powinna być bezwzględnie obowiązująca. Współistnienie sektora prywatnego i publicznego jest trudne, ale i konieczne. Kryzys z początków XXI wieku wskazuje, że niektóre rynki, np. finansowy a zwłaszcza sektor bankowy, nie działają w sposób zgodny z interesem publicznym. Można uznać, że postępująca deregulacja zbyt mocno ograniczyła awersję do ryzyka, co stworzyło ujemne koszty dla całej, światowej gospodarki. Konieczne są zatem takie rozwiązania w gospodarce, które niwelują pokusę nadużycia. Te aspekty powinny być respektowane w strategii Europe , która ma zapewnić UE wyjście z kryzysu i przygotowanie europejskiej 10 ec/ pdf.

30 30 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec gospodarki na wyzwania w kolejnej dekadzie. Określono w niej trzy priorytety działań, zarówno na szczeblu unijnym i krajowym: wzrost inteligentny (zwiększenie roli wiedzy, innowacji, edukacji i społeczeństwa cyfrowego), wzrost zrównoważony (produkcja efektywniej wykorzystująca zasoby przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności), wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu (zwiększenie aktywności zawodowej, podnoszenie kwalifikacji i walka z ubóstwem). Choć wymieniono w nich wielce konkretnych projektów, to zdaniem Autorów do kluczowych należy zaliczyć: Unia innowacji wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej i innowacji do rozwiązywania naszych największych problemów oraz likwidacja przepaści między światem nauki a rynkiem, tak by wynalazki stawały się produktami Europejska agenda cyfrowa osiągnięcie trwałych korzyści gospodarczych i społecznych z jednolitego rynku cyfrowego opartego na bardzo szybkim Internecie. Realizacja całej strategii powinna się odbywać na zasadach rynkowych a państwo powinno stanowić jego dopełnienie. W żadnym obszarze gospodarki nie powinno mieć monopolu oraz nie powinno być wykorzystywane do uprawiania przez sektor prywatny moral hazard. Zakończenie Wiele wieków rozwoju światowej gospodarki nie wypracowało optymalnego modelu wzrostu. Okres ożywienia i bumu gospodarczego kończy się wstrząsem, który może mieć charakter egzogeniczny lub endogeniczny. Zatem zmiany dokonujące się w gospodarce generują i warunkują działanie pewnych modeli wzrostu, które w innych, nowych okolicznościach okazują się nieskuteczne. Stwarza to wyzwanie do poszukiwania nowej drogi rozwoju. Zmiany systemowe w Polsce, integracja z gospodarką europejską czy obecny kryzys światowy tworzą nowe warunki funkcjonowania państw, przedsiębiorstw i obywateli. Jednym nato-

31 Karol Kuczera, Piotr Szkudlarek Rola Państwa w kontekście miast z burzliwiej dyskutowanych zagadnień w teorii ekonomii są relacje pomiędzy państwem i rynkiem. Praktyczna implementacja systemu polityczno-ekonomicznego przybiera najczęściej postać etatystyczną. Nie ma zbieżnego stanowiska dotyczącego pożądanego zakresu interwencjonizmu państwowego. Rozziew efektywności gospodarek światowych a także porażka strategii lizbońskiej oraz przygotowywanie strategii Europe2020 wywołuje ciągłe dyskusje nad kierunkami zmian gospodarki europejskiej oraz polskiej. Państwo powinno stać na straży swobody gospodarowania. Zdaniem Autorów w wielu krajach państwo wykazuje obecnie tendencję do przekraczania swoich naturalnych kompetencji, podejmując się wykonywaniu zadań, które powinny zostać pozostawione mechanizmowi rynkowemu. Niech będzie słuszną zasadą, że państwo stanowi dopełnienie rynku. W żadnym obszarze gospodarki nie powinno mieć monopolu oraz nie powinno być wykorzystywane do uprawiania moral hazard. Takie zasady powinny towarzyszyć w realizacji nowej strategii rozwoju Europe Bibliografia 1. Acocella N., Zasady polityki gospodarczej, PWN, Warszawa Hayek F., The Use of Knowledge in Society, Reprinted from the American Economic Review, XXXV, No. 4; September, 1945, , Kostro K., Koncepcja sprawiedliwości Friedricha von Hayeka w: J. Wilkin (red.), Efektywność a sprawiedliwość, KeyText, Warszawa Luchinger R., 12 ikon ekonomii, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa Radło M.J., Strategia lizbońska nie spełnia pokładanych w niej nadziei, Polskie Forum Strategii Lizbońskiej, pl/news.php?id=254,

32 32 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec 6. Winiarski B., Merkantylizm, protekcjonizm, liberalizm, gospodarka wojenna w: B. Winiarski, Polityka gospodarcza. Wyd. 3, PWN, Warszawa EuroChambers, What foundations does Europe need to ensure its global competitiveness? Time-Distance Study 2009, pressdata/pl/ec/ pdf.

33 R O Z P R A W Y I A R T Y K U Ł Y Magdalena Kinga Stawicka PERSPEKTYWY ZRÓWNANIA POZIOMU ROZWOJU GOSPODARCZEGO POLSKI I UNII EUROPEJSKIEJ. PROGNOZA NA LATA PROSPECTS OF EQUALIZATION OF ECONOMIC DEVELOPMENT OF THE POLAND AND THE EUROPEAN UNION FORECAST FOR YEARS Streszczenie Podstawowym celem Unii Europejskiej jest zrównanie poziomu rozwoju gospodarczego wszystkich jej członków. Jest to również ważne dla Polski, której poziom dochodu narodowego mierzony za pomocą PKB per capita stanowi zaledwie 50% średniego poziomu Unii Europejskiej. Celem artykułu było zbadanie poziomu PKB per capita gospodarki polskiej w porównaniu z wartościami liczonymi jako średnia dla 27 państw Unii Europejskiej w latach Taka analiza pozwoliła na ocenę istniejącej luki PKB per capita między Polską a Wspólnotą. Ponadto Autorka podjęła próbę określenia okresu, w którym powinno nastąpić zrównanie poziomu rozwoju gospodarczego Polski i UE. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż najbardziej prawdopodobnym terminem jest rok 2032, pod warunkiem, że wzrost PKB per capita w Polsce w tym okresie będzie dwukrotnie wyższy niż w całej Unii Europejskiej.

34 34 ZARZĄDZANIE I EDUKACJA nr 82/2012 maj czerwiec Summary A basic objective of the European Union is equalization of the economic development of all member states. It is also important for Poland, whose level of the domestic product measured in form of the GDP per capita, poses only 50% of the average European Union level. The objective of the article was investigation of the GDP per capita of the Polish economy compared to the average of 27 member states of the European Union from 1995 to Such investigation enables assessment of the existing gap in terms of the GDP per capita between the Poland and the Union. Moreover, the Author tried to forecast a period within which the economic levels of Poland and European Union could equalize. From the investigation it results that the most probable date is 2032, provided that the growth of the GDP per capita in Poland shall be two times higher than in the entire European Union. Słowa klucze: rozwój gospodarczy, kohezja gospodarcza i społeczna, PKB per capita Keywords: economic development, economik and social cohesion, GDP per capita 1. Wstęp Dysproporcje w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego krajów świata są zjawiskiem naturalnym, wynikającym z nierównomiernego podziału oraz dostępu do czynników produkcji, takich jak praca, kapitał czy zasoby naturalne. Powstanie związku gospodarczo-politycznego, jakim jest Unia Europejska spowodowało, iż kraje członkowskie, jako jeden ze swoich celów, wyznaczyły konieczność niwelowania zróżnicowań w poziomie rozwoju gospodarczego, występujących między państwami, należącymi do struktur Unii Europejskiej. Pojęcia wzrostu i rozwoju gospodarczego używane często zamiennie, co można uznać za istotny błąd, z uwagi na to,

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII

Spis treści. Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Spis treści Rozdział I ELEMENTARNE POJĘCIA I PRZEDMIOT EKONOMII Wstępne określenie przedmiotu ekonomii 7 Ekonomia a inne nauki 9 Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, środki produkcji i środki konsumpcji,

Bardziej szczegółowo

Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy

Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11

Spis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11 Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu

Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu Jerzy Majchrzak Dyrektor Departamentu Innowacji i Przemysłu AUTOEVENT 2014 2 PRZEMYSŁ MOTORYZACYJNY Jeden z największych producentów samochodów i komponentów motoryzacyjnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich Studia niestacjonarne II stopnia Kierunek Ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Andrzej GRACZYK (min. 5 osób) Prof. dr hab. Jerzy

Bardziej szczegółowo

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji

Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Region i jego rozwój w warunkach globalizacji Jacek Chądzyński Aleksandra Nowakowska Zbigniew Przygodzki faktycznie żyjemy w dziwacznym kręgu, którego środek jest wszędzie, a obwód nigdzie (albo może na

Bardziej szczegółowo

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/strony/ glowna.aspx 2 I Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowoprzemysłowe

Bardziej szczegółowo

Łukasz Urbanek. Departament RPO. Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

Łukasz Urbanek. Departament RPO. Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego 1 Łukasz Urbanek Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji Departament RPO Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego Strategia lizbońska 2007-2013 Strategia Europa 2020 2014-2020 Główne założenia

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Cel główny: Rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa Cele szczegółowe: zwiększenie innowacyjności przedsiębiorstw, wzrost konkurencyjności

Bardziej szczegółowo

WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19

WSTĘP 11 GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 ROZDZIAŁ I GLOBALIZACJA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I NOWY REGIONALIZM 19 1. Współczesna gospodarka światowa i jej struktura... 19 1.1. Podmioty gospodarki światowej... 21 1.2. Funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Środki strukturalne na lata

Środki strukturalne na lata Środki strukturalne na lata 2007-2013 Prof. Tadeusz Więckowski Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Gospodarką Plan wystąpienia: Część I Charakterystyka ogólna Część II Finansowanie infrastruktury

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Daniel Szczechowski Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Opole, 13 listopada 2014 r. Potencjał innowacyjny

Bardziej szczegółowo

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział

Bardziej szczegółowo

Dr hab. Magdalena Knapińska, prof. nadzw. UEP Katedra Makroekonomii i Historii Myśli Ekonomicznej

Dr hab. Magdalena Knapińska, prof. nadzw. UEP Katedra Makroekonomii i Historii Myśli Ekonomicznej Dr hab. Magdalena Knapińska, prof. nadzw. UEP Katedra Makroekonomii i Historii Myśli Ekonomicznej Terminy konsultacji: E-mail: magdalena.knapinska@ue.poznan.pl Inne przedmioty: Makroekonomia (wykłady i

Bardziej szczegółowo

Wyzwania Cyfrowej Polski Jerzy Kwieciński

Wyzwania Cyfrowej Polski Jerzy Kwieciński Wyzwania Cyfrowej Polski 2014-2020 Jerzy Kwieciński XXII Podkarpacka Konferencja Samorządów Terytorialnych Solina, WDW Jawor, 16-17 czerwca 2014 1 2 Agenda 1. Dlaczego Polska Cyfrowa jest tak ważna? 2.

Bardziej szczegółowo

Zarys historii myśli ekonomicznej

Zarys historii myśli ekonomicznej Zarys historii myśli ekonomicznej Ekonomia Rok akademicki 2009/2010 Literatura H. Landreth, D.C. Colander, Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, cz. I: rozdz. 3; cz. II:

Bardziej szczegółowo

Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności

Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności Dostęp p do informacji naukowej i jej rozpowszechnianie w kontekście konkurencyjności ci oraz innowacyjności ci Unii Europejskiej dr hab. Diana Pietruch-Reizes, prof. ŚWSZ w Katowicach IX Krajowe FORUM

Bardziej szczegółowo

Konsultacje społeczne

Konsultacje społeczne Konsultacje społeczne Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2011-2020 10 maja 2011 r. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Prezentacja drugiego celu operacyjnego: zwiększenie partycypacji społecznej

Bardziej szczegółowo

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji

PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji PB II Dyfuzja innowacji w sieciach przedsiębiorstw, procesy, struktury, formalizacja, uwarunkowania poprawiające zdolność do wprowadzania innowacji Arkadiusz Borowiec Instytut Inżynierii Zarządzania Politechnika

Bardziej szczegółowo

FINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA

FINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA FINANSOWANIE INNOWACJI REKOMENDACJE DLA DOLNEGO ŚLĄSKA prof. nzw. dr hab. Beata Filipiak Unia Europejska stoi wobec konieczności wzmocnienia swojej międzynarodowej pozycji konkurencyjnej w obliczu zmieniających

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014

Bardziej szczegółowo

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020.

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2012 http://www.mac.gov.pl/raporty-i-dane/ 2 3% populacji firm w Polsce 1540 firm dużych Potencjał sektora

Bardziej szczegółowo

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Bardziej szczegółowo

Nowa perspektywa finansowa założenia do nowego okresu programowania.

Nowa perspektywa finansowa założenia do nowego okresu programowania. Nowa perspektywa finansowa 2014-2020 założenia do nowego okresu programowania.. Spotkanie współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Podstawa prawna: - Pakiet

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP

BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP 5 th International Forum SPECIAL FORUM & EXHIBITION BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP Challenges and Opportunities for Collaboration European Union Poland Eastern Europe Countries November 28-30, 2011

Bardziej szczegółowo

Wsparcie publiczne dla MSP

Wsparcie publiczne dla MSP Marta Gancarczyk Wsparcie publiczne dla MSP Podstawy teoretyczne a praktyka gospodarcza Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2010 Wstęp 9 Część i. TEORETYCZNE PODSTAWY PODEJMOWANIA DECYZJI O WSPARCIU PUBLICZNYM

Bardziej szczegółowo

Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a. Redaktor naukowy Teresa Kupczyk

Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a. Redaktor naukowy Teresa Kupczyk Uw a r u n k o w a n i a r o z w o j u Do l n e g o Śl ą s k a w perspektywie roku 2020 Redaktor naukowy Teresa Kupczyk Wrocław 2010 Spis treści Wprowadzenie...7 1. Szanse i zagrożenia dla rozwoju Polski

Bardziej szczegółowo

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020. Warszawa, 14 października 2014 r.

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020. Warszawa, 14 października 2014 r. Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020 Warszawa, 14 października 2014 r. 1 Cele tematyczne 2 Programy operacyjne na poziomie krajowym i regionalnym 3 Programy ramowe Unii Europejskiej Wsparcie

Bardziej szczegółowo

Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy

Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego

Bardziej szczegółowo

Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw

Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw Czynniki wzrostu innowacyjności regionu i przedsiębiorstw prof. dr hab. Krystyna Poznańska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Katedra Zarządzania Innowacjami Poziom innowacyjności Polski na tle UE W raporcie

Bardziej szczegółowo

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne ze szczególnym uwzględnieniem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Warszawa, 28 stycznia 2007 1 Narodowe Strategiczne

Bardziej szczegółowo

Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ

Punkt Informacji Europejskiej EUROPE DIRECT - POZNAŃ EUROPA 2020 Europa 2020 to unijna strategia na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, zapoczątkowana w 2010 roku. W obliczu stale zmieniającej się zglobalizowanej rzeczywistości niezbędnym jest funkcjonowanie

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata

POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata ZINTEGROWANE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU OBSZARÓW MIEJSKICH POLITYKA SPÓJNOŚCI na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyjęła propozycje ustawodawcze dotyczące polityki spójności na lata 2014-2020

Bardziej szczegółowo

Spis treści: Wprowadzenie Część I Relacje przedsiębiorstw z otoczeniem w warunkach globalizacji

Spis treści: Wprowadzenie Część I Relacje przedsiębiorstw z otoczeniem w warunkach globalizacji Spis treści: Wprowadzenie Część I Relacje przedsiębiorstw z otoczeniem w warunkach globalizacji 1.Niepewność i zmienność jako podstawowe czynniki określające współczesne zarządzanie organizacjami - Damian

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 28 marca 2011r. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki

Warszawa, 28 marca 2011r. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Warszawa, 28 marca 2011r. Stawiamy na innowacje Kluczem do stałego i szybkiego rozwoju gospodarczego są: - maksymalizacja efektywności wykorzystania zasobów (wiedzy, kapitału, pracy, zasobów naturalnych

Bardziej szczegółowo

Funkcjonowanie metropolii w Polsce : gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo / Michał Kudłacz, Jerzy Hausner (red.). Warszawa, 2017.

Funkcjonowanie metropolii w Polsce : gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo / Michał Kudłacz, Jerzy Hausner (red.). Warszawa, 2017. Funkcjonowanie metropolii w Polsce : gospodarka, przestrzeń, społeczeństwo / Michał Kudłacz, Jerzy Hausner (red.). Warszawa, 2017 Spis treści Wprowadzenie 11 Część I ROLA MIAST W BUDOWANIU PRZEWAGI KONKURENCYJNEJ

Bardziej szczegółowo

Rola państwa w gospodarce

Rola państwa w gospodarce Rola państwa w gospodarce Wykład 7 WNE UW Jerzy Wilkin Pojęcie państwa w ekonomii Państwo jako podmiot gospodarczy; Państwo i rynek jako komplementarne i substytucyjne regulatory gospodarki; Państwo minimalne,

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia)

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji województwa lubuskiego. Dokument przedstawia

Bardziej szczegółowo

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych Państwowej Szkoły Wyższej im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Zestaw pytań do egzaminu magisterskiego na kierunku Ekonomia II stopień PYTANIA NA OBRONĘ

Bardziej szczegółowo

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza i inteligentne specjalizacje regionu

Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza i inteligentne specjalizacje regionu Regionalna Strategia Innowacji dla Mazowsza i inteligentne specjalizacje regionu Małgorzata Rudnicka Kierownik Wydziału Innowacyjności Departament Rozwoju Regionalnego i Funduszy Europejskich Urząd Marszałkowski

Bardziej szczegółowo

Możliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze

Możliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze Możliwości zwiększania efektywności wykorzystania zasobów polskich MSP EDIT VALUE nowoczesne narzędzie wspierające decyzje gospodarcze 16.10. 2014, Konstantynów Łódzki AGENDA EDIT VALUE TOOL Narzędzie

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Książka Współczesna polityka gospodarcza" jest podzielona na pięć części: Teoretyczne podstawy polityki gospodarczej; Główne obszary polityki rozwoju gospodarczego; Polityka stabilizacyjna państwa; Polityka

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ

Wprowadzenie CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Spis treści Wprowadzenie...... 11 CZĘŚĆ I TEORETYCZNE PODSTAWY POLITYKI GOSPODARCZEJ Rozdział 1 Istota i zakres przedmiotowy polityki gospodarczej - Aneta Kosztowniak, Marzena Sobol 17 1.1. Pojęcie, zakres

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich Studia II stopnia stacjonarne Kierunek ekonomia Promotorzy prac magisterskich Promotorzy prac magisterskich Studia stacjonarne Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Prof. dr hab. Bogusław FIEDOR Prof. dr hab.

Bardziej szczegółowo

Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka)

Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 2. Współczesny świat w erze turbulencji (Alojzy Z. Nowak) 3. Przedsiębiorczość (Beata Glinka) Wstęp 1. Dwugłos o zarządzaniu 1.1. Ewolucja podejść do zarządzania (Włodzimierz Piotrowski) 1.1.1. Kierunek klasyczny 1.1.2. Kierunek human relations (szkoła stosunków międzyludzkich) 1.1.3. Podejście

Bardziej szczegółowo

Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce

Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,

Bardziej szczegółowo

Studia I stopnia (licencjackie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac dyplomowych na kierunku Ekonomia

Studia I stopnia (licencjackie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac dyplomowych na kierunku Ekonomia Studia I stopnia (licencjackie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac dyplomowych na kierunku Ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Promotorzy

Bardziej szczegółowo

Aktywne formy kreowania współpracy

Aktywne formy kreowania współpracy Projekt nr... Kształtowanie sieci współpracy na rzecz bezpieczeństwa energetycznego Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomiczno społecznych Aktywne formy kreowania współpracy Dr inż.

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego. Dokument przedstawia w formie tabelarycznej szacunkową

Bardziej szczegółowo

Konkurencja i współpraca międzynarodowa. Jan W. Bossak

Konkurencja i współpraca międzynarodowa. Jan W. Bossak Konkurencja i współpraca międzynarodowa. Jan W. Bossak Autor adresuje książkę do Czytelników pragnących lepiej zrozumieć procesy rozwoju gospodarczego we współczesnym świecie. Do studentów, ekonomistów

Bardziej szczegółowo

7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu

7. Zastosowanie wybranych modeli nieliniowych w badaniach ekonomicznych. 14. Decyzje produkcyjne i cenowe na rynku konkurencji doskonałej i monopolu Zagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Ekonomia 1. Znaczenie wnioskowania statystycznego w weryfikacji hipotez 2. Organizacja doboru próby do badań 3. Rozkłady zmiennej losowej 4. Zasady analizy

Bardziej szczegółowo

10130/10 mik/kt/kd 1 DG C IIB

10130/10 mik/kt/kd 1 DG C IIB RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 26 maja 2010 r. (27.05) (OR. en) 10130/10 TELECOM 58 COMPET 171 RECH 200 NOTA Od: COREPER Do: Rada Nr wniosku Kom.: 9981/10 TELECOM 52 AUDIO 17 COMPET 165 RECH 193 MI 168

Bardziej szczegółowo

WZROST GOSPODARCZY. a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu. pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA

WZROST GOSPODARCZY. a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu. pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA WZROST GOSPODARCZY a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu pod redakcją WOJCIECHA PACHO I MARKA GARBICZA % SZKOŁA GŁÓWNA HAN DLOWA W WARSZAWIE OFICYNA WYDAWNICZA WARSZAWA 2008 SPIS TREŚCI Wstęp -

Bardziej szczegółowo

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020.

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020. Załącznik do Uchwały Nr 2661/2016 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 26 września 2016 r. Załącznik do Planu działania dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 przyjętego

Bardziej szczegółowo

Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści

Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop Spis treści Współczesna makroekonomia a teoria dynamicznej gospodarki / Józef Chmiel. Warszawa, cop. 2017 Spis treści Przedmowa 9 Wprowadzenie 10 Część I. Główne kierunki ekonomii a teoria dynamicznej gospodarki 25

Bardziej szczegółowo

Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski

Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Warszawa, 8 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Małgorzata Rudnicka Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego Wydział Innowacyjności

Bardziej szczegółowo

Studia II stopnia (magisterskie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac magisterskich na kierunku Ekonomia

Studia II stopnia (magisterskie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac magisterskich na kierunku Ekonomia Studia II stopnia (magisterskie) niestacjonarne rok akademicki 2014/2015 Wybór promotorów prac magisterskich na kierunku Ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie Prof. dr hab. Stanisław CZAJA

Bardziej szczegółowo

Wydatkowanie czy rozwój

Wydatkowanie czy rozwój Wydatkowanie czy rozwój priorytety Polityki Spójności 2014-2020 i nowego RPO Województwa Łódzkiego Agnieszka Dawydzik Dyrektor Departamentu Koordynacji Strategii i Polityk Rozwoju Łódź, 27 maja 2015 r.

Bardziej szczegółowo

Procesy informacyjne zarządzania

Procesy informacyjne zarządzania Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1 Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu

Bardziej szczegółowo

Wpływ technologii informatycznych i telekomunikacyjnych na wzrost gospodarczy i rozwój przedsiębiorstw w krajach posocjalistycznych.

Wpływ technologii informatycznych i telekomunikacyjnych na wzrost gospodarczy i rozwój przedsiębiorstw w krajach posocjalistycznych. 16 październik 2004 Obrona pracy doktorskiej pt. Wpływ technologii informatycznych i telekomunikacyjnych na wzrost gospodarczy i rozwój przedsiębiorstw w krajach posocjalistycznych Marcin Piątkowski Motywacja

Bardziej szczegółowo

Literatura i egzamin. R. Milewski, E. Kwiatkowski, Podstawy ekonomii, Wydawnictwo PWN, Warszawa. r. ZALICZENIE: egzamin pisemny w formie testu.

Literatura i egzamin. R. Milewski, E. Kwiatkowski, Podstawy ekonomii, Wydawnictwo PWN, Warszawa. r. ZALICZENIE: egzamin pisemny w formie testu. MAKROEKONOMIA dr Andrzej Pieczewski Instytut Ekonomii Katedra Historii Myśli Ekonomicznej i Historii Gosp. apieczewski@uni.lodz.pl DYŻUR: wtorki godz. 18.00-19.30 pok. A410 Literatura i egzamin R. Milewski,

Bardziej szczegółowo

11294/09 TRANS 257 AVIATION 96 MAR 96 ENV 457 ENER 234 IND 76

11294/09 TRANS 257 AVIATION 96 MAR 96 ENV 457 ENER 234 IND 76 RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 5 października 2009 r. (06.10) (OR. en) 14075/09 TRANS 373 MAR 136 AVIATION 156 ENV 634 ENER 320 IND 121 NOTA Od: Do: Nr wniosku Kom.: Dotyczy: Sekretariat Generalny Rady

Bardziej szczegółowo

Jak stworzyć i rozwijać sieć agroturystyczną. Koncepcje, finanse, marketing

Jak stworzyć i rozwijać sieć agroturystyczną. Koncepcje, finanse, marketing http://www.varbak.com/fotografia/olbrzym-zdj%c4%99%c4%87-sie%c4%87-paj%c4%85ka; 15.10.2012 Jak stworzyć i rozwijać sieć agroturystyczną. Koncepcje, finanse, marketing dr Anna Jęczmyk Uniwersytet Przyrodniczy

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG) Priorytet 1 - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Identyfikacja kierunków prac B+R mających na celu zdynamizowanie rozwoju

Bardziej szczegółowo

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów

3.1. Istota, klasyfikacja i zakres oddziaływania wydatkowych instrumentów Spis treści Wprowadzenie... 7 Rozdział 1. Cele, uwarunkowania i obszary działania współczesnej polityki fiskalnej... 11 1.1. Istota, zarys historyczny i uwarunkowania polityki fiskalnej... 12 1.2. Obszary

Bardziej szczegółowo

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO

ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ TURYSTYKI UE NA PRZYKŁADZIE REGIONU ŁÓDZKIEGO MGR RADOSŁAW DZIUBA KATEDRA GOSPODARKI ŚWIATOWEJ I INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ UNIWERSYTET ŁÓDZKI CEL STRATEGII EUROPA 2020 Inteligentny, zielony

Bardziej szczegółowo

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju

Rysunek 1. Miejsce SRT w systemie zintegrowanych strategii rozwoju kraju STRESZCZENIE STRATEGII ROZWOJU TRANSPORTU Miejsce i rola Strategii Rozwoju Transportu Strategia Rozwoju Transportu (SRT) jest średniookresowym dokumentem planistycznym, który zgodnie z ustawą z dnia 6

Bardziej szczegółowo

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe

PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA. CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe PYTANIA NA EGZAMIN MAGISTERSKI KIERUNEK: EKONOMIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA CZĘŚĆ I dotyczy wszystkich studentów kierunku Ekonomia pytania podstawowe 1. Cele i przydatność ujęcia modelowego w ekonomii 2.

Bardziej szczegółowo

Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich?

Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich? Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich? Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Irena Romańczuk Departament Programów Regionalnych Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe efekty kształcenia

Kierunkowe efekty kształcenia Kierunkowe efekty kształcenia Kierunek: ekonomia Obszar kształcenia: nauki społeczne Poziom kształcenia: studia drugiego stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Uzyskane kwalifikacje: magister Symbol

Bardziej szczegółowo

8944/17 dj/mi/gt 1 DG G 3 C

8944/17 dj/mi/gt 1 DG G 3 C Rada Unii Europejskiej Bruksela, 12 maja 2017 r. (OR. en) 8944/17 COMPET 305 IND 103 NOTA Od: Do: Sekretariat Generalny Rady Komitet Stałych Przedstawicieli Nr poprz. dok.: 8630/17 COMPET 278 IND 96 Dotyczy:

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych

WYDZIAŁ NAUK EKONOMICZNYCH. Studia niestacjonarne I stopnia Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Kierunek ekonomia Promotorzy prac dyplomowych Promotorzy prac dyplomowych Profesorowie i doktorzy habilitowani Prof. dr hab. Stanisław CZAJA Dr hab. Karol KOCISZEWSKI, prof. UE Promotorzy prac dyplomowych

Bardziej szczegółowo

Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego

Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego Włączeni w rozwój wsparcie rodziny i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb gospodarki regionu pomorskiego Gdańsk, 31 marca 2017 r. Projekt współfinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:

Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń: Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy

Bardziej szczegółowo

Nowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania

Nowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania Wydział Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym Nowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania UNIA EUROPEJSKA EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO Rozporządzenie ogólne PE i Rady Ukierunkowanie

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wykaz skrótów... 7. Włodzimierz Gromski Wstęp... 13 Bibliografia... 18. Część I. Państwo

Spis treści. Wykaz skrótów... 7. Włodzimierz Gromski Wstęp... 13 Bibliografia... 18. Część I. Państwo Wykaz skrótów... 7 Włodzimierz Gromski Wstęp... 13 Bibliografia... 18 Część I. Państwo Elżbieta Kundera Państwo w gospodarce w ujęciu doktryny liberalnej... 21 1. Wstęp... 21 2. Państwo w teorii A. Smitha...

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00

PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00 PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji

Bardziej szczegółowo

6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym

6.4. Wieloczynnikowa funkcja podaży Podsumowanie RÓWNOWAGA RYNKOWA Równowaga rynkowa w ujęciu statycznym Spis treœci Przedmowa do wydania ósmego... 11 Przedmowa do wydania siódmego... 12 Przedmowa do wydania szóstego... 14 1. UWAGI WSTĘPNE... 17 1.1. Przedmiot i cel ekonomii... 17 1.2. Ekonomia pozytywna

Bardziej szczegółowo

Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej

Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej Projekt Europejski Wymiar Łodzi Wsparcie przedsiębiorców z Łodzi środkami Unii Europejskiej Towarzystwo Inicjatyw Europejskich ul. Próchnika 1 lok. 303 90-408 Maj 2013 Operator Programu Wolontariatu Długoterminowego

Bardziej szczegółowo

Seminarium informacyjno naukowe

Seminarium informacyjno naukowe Seminarium informacyjno naukowe Budownictwo na Lubelszczyźnie w statystyce perspektywy dla nauki Przemiany budownictwa ostatniej dekady w woj. lubelskim na tle kraju w świetle badań statystycznych Zofia

Bardziej szczegółowo

Europejski Fundusz Społeczny

Europejski Fundusz Społeczny Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest głównym narzędziem finansowym Unii Europejskiej, wspierającym zatrudnienie w państwach członkowskich oraz promującym spójność gospodarczą i społeczną. Wydatki EFS

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Katowice, 16 maja

Bardziej szczegółowo

MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE

MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE MANAGER INNOWACJI MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT I-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Czym jest innowacja? Możliwe źródła Wewnętrzne i zewnętrzne źródła informacji o innowacji w przedsiębiorstwie.

Bardziej szczegółowo

Skorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony.

Skorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony. Skorzystanie z funduszy venture capital to rodzaj małżeństwa z rozsądku, którego horyzont czasowy jest z góry zakreślony. Jedną z metod sfinansowania biznesowego przedsięwzięcia jest skorzystanie z funduszy

Bardziej szczegółowo

Możliwości finansowania podmiotów ekonomii społecznej

Możliwości finansowania podmiotów ekonomii społecznej Możliwości finansowania podmiotów ekonomii społecznej Dr Irena Herbst Dlaczego wspierać ekonomię społeczną O poziomie życia społeczeństw decyduje nie tylko kapitał fizyczny, ale także kapitał ludzki i

Bardziej szczegółowo

STYMULOWANIE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ I INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI

STYMULOWANIE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZEJ I INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI SPIS TREŚCI Wstęp 9 KREATYWNOŚĆ, PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I KAPITAŁ LUDZKI Jan Koch 13 Metody generowania nowych pomysłów Krzysztof B. Matusiak, Łukasz Arendt 29 Kadry dla nowoczesnej gospodarki wyzwania dla

Bardziej szczegółowo

Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji

Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji Źródła finansowania badań przemysłowych i prac rozwojowych oraz wdrożeń innowacji Agnieszka Matuszak 1 Strona 0 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA BADAŃ PRZEMYSŁOWYCH I PRAC ROZWOJOWYCH ORAZ WDROŻEŃ INNOWACJI Jednym

Bardziej szczegółowo

Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego

Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego Strategia Badań i Innowacyjności (RIS3) Od absorpcji do rezultatów jak pobudzić potencjał Województwa Świętokrzyskiego 2014-2020+ Spotkanie animacyjne 12.12.2013 r. Główne założenia: Efektywne środki unijne

Bardziej szczegółowo

Planowane kierunki instrumentów wsparcia dla MŚP w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

Planowane kierunki instrumentów wsparcia dla MŚP w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata Planowane kierunki instrumentów wsparcia dla MŚP w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 Rafał Solecki Dyrektor MCP Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości (MCP) jest

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów

KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów KONFERENCJA Infrastruktura wiejska drogą do sukcesu gospodarczego regionów Panel W zgodzie z naturą i kulturą czyli jak skutecznie wspierać rozwój infrastruktury na wsi? Warszawa, 28 października 2010

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. 23 stycznia 2014 r.

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. 23 stycznia 2014 r. Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 23 stycznia 2014 r. Założenia PO IR Najważniejsze założenia Programu: realizacja projektów B+R w konsorcjach biznesu i nauki,

Bardziej szczegółowo

Współpraca międzynarodowa w biznesie i rozwój eksportu

Współpraca międzynarodowa w biznesie i rozwój eksportu Współpraca międzynarodowa w biznesie i rozwój eksportu Katowice, 9 marzec 2016 Agenda: 1. Przywitanie uczestników posiedzenia JM Rektor Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej prof. nadzw. dr Zdzisława

Bardziej szczegółowo

Ekonomia rozwoju wykład 7 Rola instytucji w rozwoju ekonomicznym. Prawa własności, ryzyka ekonomiczne, polityczne i

Ekonomia rozwoju wykład 7 Rola instytucji w rozwoju ekonomicznym. Prawa własności, ryzyka ekonomiczne, polityczne i Ekonomia rozwoju wykład 7 Rola instytucji w rozwoju ekonomicznym. Prawa własności, ryzyka ekonomiczne, polityczne i prawne. dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I http://www.e-sgh.pl/piotr_bialowolski/er

Bardziej szczegółowo