Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju"

Transkrypt

1 Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Opracował: Jan Kozłowski, Departament Strategii MNiSW. Wprowadzenie Związki statystyki nauki i techniki (a później, od lat 1980-tych, statystyki nauki, techniki i innowacji) z administrowaniem państwem i gospodarką oraz z naukami społecznymi (zwłaszcza badaniami nad polityką naukową oraz ekonomią) były silne od chwili jej krystalizacji w początku lat 1960-tych. Do rangi symbolu urasta fakt, że 1963 był zarówno rokiem pierwszej konferencji ministrów ds. nauki krajów OECD, jak i rokiem publikacji pierwszego podręcznika statystyki B+R Podręcznika Frascati; zaledwie trzy lata później podjął działalność angielski Science Policy Research Unit, założony przez współautora Podręcznika Chrisa Freemana. Od tego czasu wielokierunkowy rozwój statystyki N+T+I odzwierciedla zróżnicowanie funkcji, jakie pełni ona w politykach rządowych, w zarządzaniu nauką w sektorze publicznym i prywatnym oraz w nauce akademickiej. Statystyka nauki, techniki i innowacji weszła w okres szybkich zmian. Nie pozna jej ktoś, kto znał jej stan w połowie lat 1990-tych i przerwał na 10 lat kontakt z tą dyscypliną. Zarówno na szczeblu OECD i UE, jak i poszczególnych krajów członkowskich wyłania się nowy system jej tworzenia, obiegu i wykorzystywania. W takiej sytuacji wydaje się konieczne syntetyczne omówienie dokumentów z ostatnich lat, które diagnozują stan obecny, definiują wyzwania oraz wysuwają propozycje rozwiązań, a także przedstawienie podjętych działań zaradczych na szczeblu UE i OECD oraz państw członkowskich. Raport składa się z dwóch części. Przedmiotem pierwszej części będą ogólne problemy statystyki nauki, techniki i innowacji jako instrumentu polityki, przedmiotem drugiej części problemy poszczególnych pól, obszarów i tematów badawczych 1. Statystyka jako instrument polityki. Nowoczesna polityka to traktowanie instrumentu jako inwestycji, która ma dać zwrot, środka realizacji pewnego celu, czyli korygowanie świata społecznego w długofalowym interesie dobra publicznego za pośrednictwem takich prawnie umocowanych narzędzi, takich jak cele i zadania, mierniki, monitoring i ewaluacja, korekta działania dzięki mechanizmom autokorekcyjnym; każde z nich zakłada i opiera się na wiedzy. Dane i wskaźniki statystyczne pozwalają zmniejszyć obszar niepewności związanej z podejmowaniem decyzji. Dostarczają one decydentom informacji mówiących: a) co się dzieje z zasobami, którymi zarządzają, i co powstaje w efekcie działań, którymi kierują? b) w jakiej mierze działania te osiągają zakładane cele? c) co się dzieje w obszarach gospodarki/społeczeństwa/technologii związanych z ich działalnością? d) co prawdopodobnie wydarzy się w ich dziedzinie w przyszłości? 2 1 Autor dziękuje za cenne uwagi i komentarze Wydziału Statystyki Nauki i Techniki GUS. 1

2 Wg R. Barré i P. Papona 3 wskaźniki N+T+I posiadają następujące parametry: 1. przedmiot pomiaru: ludzie (np. badacze i inżynierowie, personel pomocniczy; gdy istnieje taka potrzeba - w podziale na stopnie i tytuły naukowe, wiek, płeć i specjalizację); zasoby finansowe (np. w rozbiciu wg źródeł finansowania i w podziale na wydatki wewnętrzne i zewnętrzne, bieżące i inwestycyjne); wiedza skodyfikowana (publikacje, patenty, kwalifikacje); wiedza ucieleśniona (urządzenia, komponenty lub dobra trwałego użytku o wkładzie myśli technicznej - nabyte lub sprzedane, importowane lub eksportowane); 2. przestrzeń, wewnątrz której dokonuje się pomiaru: instytucja (laboratorium, przedsiębiorstwo, instytut państwowy, uniwersytet) lub terytorium (miasto, region kraju, kraj, region kontynentu); 3. typ działalności, jaką mierzą (dyscyplina lub pole badawcze; dziedzina technologii; branża przemysłu; cel społeczno-gospodarczy; typ badań - badania podstawowe, badania stosowane, prace rozwojowe); 4. skala pomiaru: mikro (instytucja naukowa, przedsiębiorstwo, uniwersytet), mezo (dyscyplina, pole badawcze, branża), lub makro (terytorium); 5. typ pomiaru: parametr zasobu, który mierzy rozmiary (lub poziom) albo też parametr relacji (przepływu lub zależności pomiędzy dwoma jednostkami). W ocenie projektowanych lub stosowanych wskaźników sięga się po kilka kryteriów, takich jak m.in. prostota, wiarygodność, odpowiedniość, dostępność i porównywalność 4. Przywołuje się jednak przy tym o tzw. prawie Goodharta, które mówi, że gdy tylko wprowadza się pewien wskaźnik jako pomoc w prowadzeniu polityki, wskaźnik ten szybko traci funkcję informacyjną, którą miał pełnić 5. Statystyka nauki, techniki i innowacji pełni rozliczne funkcje. Za Benoît Goden`em i J.C.G. van Steen`em możnaby podzielić je na teoretyczne (rozumienie obszaru pomiaru; porównywanie krajów i regionów; przewidywanie trendów), praktyczne zarządzanie (planowanie i podział zasobów, ustalanie priorytetów), monitoring ewaluacyjne (uzasadnienie sposobu podziału budżetu, sprawozdanie z jego wykonania, ocena wyników osiągniętych przez organizację w odniesieniu do jej misji i celów itd.) symboliczne i ideologiczne (perswazja, promocja, retoryka, ostrzeganie, mobilizacja, lobbowanie) 6. 2 Consequences of the TEP for the Development of Indicators, w: Technology and the Economy. The Key Relationships, Paryż 1992, s R. Barré, P. Papon, Indicators: Purpose and Limitations [w:] World Science Report 1993, UNESCO, Paris 1993, s. 136; 4 Por. Ebbe K. Graversen and Karen Siune, Statistical Indicators for R&D and Innovation - A guide for Interpretation and Valuation, The Danish Centre for Studies in Research and Research Policy Working Paper 2008/4, s Jan Van Steen, The use of S&T Indicators in science policy,. how can they matter?, Research Evaluation, Vo15, no. 2,1995; Benoît Godin, Are Statistics...; tenże, The Who, What, Why and How of S&T 2

3 Rozwój historyczny statystyki N+T+I następował równolegle z rozwojem polityk, ich ram koncepcyjnych oraz narzędzi (takich jak np. definiowanie problemów, ustalanie priorytetów, ewaluacja instrumentów). W sposób syntetyczny przedstawia to poniższa tabela: Lata te Wydatki na działalność B+R Model innowacji liniowy Podstawowe wskaźniki statystyki N+T+I - rozwój w kolejnych dekadach Lata 70-te Lata 80-te Lata 90-te I dekada XXI wieku Wydatki na działalność B+R, statystyka patentów, bilans płatniczy w dziedzinie techniki Model innowacji liniowy Wydatki na działalność B+R, statystyka patentów, bilans płatniczy w dziedzinie techniki, produkty wysokiej techniki, bibliometria, statystyka w zakresie zasobów ludzkich, badania ankietowe działalności innowacyjnej Model innowacji łańcuchowy Wydatki na działalność B+R, statystyka patentów, bilans płatniczy w dziedzinie techniki, produkty wysokiej techniki, bibliometria, statystyka w zakresie zasobów ludzkich, badania ankietowe działalności innowacyjnej w sektorze wytwórczym, przegląd technologii produkcyjnych, innowacje opisane w literaturze technicznej, wsparcie budżetowe działalności innowacyjnej, inwestycje w wartości niematerialne, wskaźniki z zakresu technologii ICT, produktywność, kapitał wysokiego ryzyka Model innowacji systemowy Wydatki na działalność B+R, statystyka patenów, bilans płatniczy w dziedzinie techniki, produkty wysokiej techniki, bibliometria, statystyka w zakresie zasobów ludzkich, badania ankietowe działalności innowacyjnej we wszystkich sektorach, innowacje technologiczne, organizacyjne, marketingowe, wsparcie budżetowe działalności innowacyjnej, inwestycje w wartości niematerialne, wskaźniki z zakresu technologii ICT, produktywność, kapitał wysokiego ryzyka, zachęty podatkowe, statystyka biotechnologii i nanotechnologii, statystyka komercjalizacji badań naukowych, statystyka umiędzynarodowienia i globalizacji, gospodarka oparta na wiedzy, kapitał intelektualny Model innowacji systemowy Źródła: D. Archibugi., G. Sirilli., The Direct Measurement of Technological Innovations in Business, w: Innovation and enterprise creation: Statistics and indicators, European Commission, Luxemburg, 2001, cyt. za: Michał Górzyński, Przegląd wskaźników monitorowania systemów wspierania innowacyjności w krajach UE i wybranych krajach pozaeuropejskich wnioski i rekomendacje dla Polski, Warszawa 2005; modyfikacje i uzupełnienie o I dekadę XXI wieku. Struktury organizacyjne i praktyki działalności badawczej i innowacyjnej, instrumenty polityczne, koncepcje oraz wskaźniki statystyczne wzajemnie oddziaływały na siebie 7. M.in. polityki określały, co mierzyć (np. sektor publiczny B+R, dotacje rządowe na rzecz B+R i innowacji w biznesie) i pod jakim kątem (wkładu do wzrostu gospodarczego), efekty pomiaru wpływały na decyzje polityczne (co i jak wspierać). Zmiana perspektywy widzenia zjawiska innowacji (od modelu liniowego do systemowego) owocowała rozszerzaniem skali pomiaru N+T+I 8. Measurement, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper no. 26, Le Banquet (Revue du CERAP), 19-20, January Por. np. Ruud Smits and Stefan Kuhlmann, The rise of systemic instruments in innovation policy, International Journal of Foresight and Innovation Policy, vol. 1, no.1-2, 26 May 2004; Lynn K. Mytelka, Keith Smith, Policy learning and innovation theory: an interactive and co-evolving process, Research Policy, vol. 31, no Mario Cervantes, Background note for Panel 3: Implications for TIP and NESTI, Joint NESTI-TIP 3

4 Tło rozwoju statystyki N+T+I. Rozwój polityk i statystyki N+T+I był pochodną zmian zachodzących w czynnikach rozwoju państw zaawansowanych gospodarczo (rosnącego wpływu na praktyki produkcyjne i życie codzienne coraz ściślej powiązanych ze sobą badań naukowych i technologicznych) oraz w strukturze ich gospodarek (kurczenia się sektorów rolnictwa i kopalnictwa, a następnie przemysłu przetwórczego, oraz awansu sektorów usług i informacji) 9. Wg Manuala Castellsa kraje rozwinięte gospodarczo weszły w fazę społeczeństw postagrarnych w latach 1920-tych, oraz społeczeństw po-przemysłowych w latach 1970-tych 10. Od lat 1950-tych (gdy w Stanach Zjednoczonych udział usług w zatrudnieniu przekroczył 50%) fala ekonomistów, socjologów, filozofów i specjalistów od zarządzania podjęła się opisu tego nowego systemu (m.in. Boulding 1953, Drucker 1959, Dahrendorff 1959, Rostow 1960, McLuhan 1964, Galbright 1967, Brzezinski 1970, Bell 1973, Toffler 1980, Beniger 1986) 11. Kluczowy wkład innowacji technologicznych do wzrostu gospodarczego uznawano od czasu Schumpetera (1950) 12, Solowa (1956) 13 i Abramowitza (1956) 14. Przedstawione przez nich idee poprzedziły m.in. koncepcje innowacji socjologa Williama F. Ogburna (rozwijane od lat 1920-tych do 1950-tych) 15, a także pionierskie książki Babbage, Rae, Lista, Knight`a 16. W latach 1960-tych publikacje Nelsona (1959) 17, Arrowa (1962) 18, Denisona (1962) 19, Schultza (1963) 20, Kuznetza (1966) 21, Schmooklera (1966) 22, Jorgensona i Grilichesa (1967) 23 Workshop on Innovation Indicators for Policy Making and Impact Assessment, OECD 2007, 9 Np. w Stanach Zjednoczonych, w sektorze rolnictwa w latach nastąpił spadek zatrudnienia z 87,1% do 2,1%, zatrudnienie w przemyśle podniosło się z 1,4% w 1800 do 38,3% w 1950, a następnie spadło do 22,5% w roku 1980, w sektorze usług wzrosło z od 11,3% do 22,5, a w sektorze informacji z 0,2% do 46,6%. J. Beniger, The Control Revolution: Technological and economic origins of the information society, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1986, s. 23. Kolor niebieski: rolnictwo; bordo przemysł; żółty usługi; zielony informacji. (Dane bez uwzględnienia sektora wojskowego). 10 Manuel Castells, The Rise of the Network Society, The Information Age: Economy, Society and Culture vol. I. Cambridge, MA; Oxford, UK, Blackwell 1996, s James R. Beniger, The control revolution: technological and economic origins of the information society, Cambridge J.A. Schumpeter, Capitalism, Socialism and Democracy, New York, London, Harper & Brothers Schumpeter podejmował problematykę innowacji także w swoich wcześniejszych pracach. 13 R.M. Solow, A Contribution to the Theory of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics 1956, M. Abramowitz, Catching Up, Forging Ahaed and Falling Behind, Journal of Economic History 1956, Benoît Godin, The Invention of Innovation: William F. Ogburn and the Use of Invention (w druku) 16 Charles Babbage, On the economy of machinery and manufactures, 1834; John Rae, Some of some new principles on the subject of political economy, 1834; Friedrich List, Das nationale System der politischen Oekonomie, 1841; Charles Knight; Knowledge is power. A view of the productive forces of modern society and the results of labor capital and skill Wzmianki o roli wiedzy w rozwoju gospodarczym można znaleźć w klasycznych pracach Smitha, Ricardo, Malthusa, Marksa and Milla. 17 R.R. Nelson, The Simple Economics of Basic Scientific Research, Journal of the Political Economy, vol. 67, K.J. Arrow, Economic Welfare and the Allocation of Resources for inventions [w:]: R. Nelson (ed.), The Rate and Direction of Inventive Activity: Economic and Social Factors, Princeton, Princeton University Press Edward Denison, The sources of economic growth in the United States and the alternatives before us, New York, Common Economic Development Theodore W. Schultz, The economic value of education, New York, Columbia University Press Simon Kuznets, Economic Growth and Structure: Selected Essays, New York, Norton Jacob Schmookler, Invention and Economic Growth, Cambridge Mass. Harvard University Press, D.W. Jorgenson, Z. Griliches, The Explanation of Productivity Change, Review of Economic Studies 4

5 dowiodły roli, jaką we wzroście gsopodarczym odgrywają inne czynniki niż praca i kapitał fizyczny. Książka The Age of Discontinuity Petera Druckera (1969) była pierwszym pełnym opracowaniem roli wiedzy w gospodarce. Ważny wkład do pomiaru wkładu wiedzy i B+R do wzrostu gospodarczego oraz konkurencyjności wnieśli Fritz Machlup (The production and distribution of knowledge in the United States, 1962) i Uri Porat (The information economy, 1977). W latach 1970-tych Zvi Griliches, Edwin Mansfield, Jacob Schmookler, Nestor E. Terleckyj rozwinęli analizy stopy zwrotu z inwestycji w B+R 24 ; pionierami analiz byli Grilliches (1958), Minnasian (1962), Peterson (1967) 25. Mimo wszystkich tych osiągnięć aż do lat 1980-tych innowacje znajdowały się na marginesie zainteresowań ekonomii 26. Przełomem były lata 1980-te, gdy Richard R. Nelson i Sidney G. Winter zainicjowali tzw. ekonomię ewolucyjną (An evolutionary theory of economic change, 1982) 27, Paul Romer w swojej dysertacji doktorskiej (Dynamic competitive equilibria with externalities, increasing returns and unbounded growth, 1983) położył podstawy pod tzw. nową teorię wzrostu 28, a Chris Freeman wprowadził do obiegu naukowego koncepcję krajowego systemu innowacji (Technology, policy and economic performance; lessons from Japan, 1987) 29. Od lat 1980-tych i 1990-tych innowacje technologiczne zaczęły być ujmowane jako czynnik endogeniczny w modelach ekonometrycznych 30. Połowa lat tych to okres krystalizacji koncepcji information economy 31, a lata 1990-te to czas dojrzewania koncepcji gospodarki opartej na wiedzy i kapitału intelektualnego 32, a także okres rozszerzania koncepcji systemu innowacji (regionalne 33 i sektorowe 34 systemy (99) 24 Zob. Np. Jacob Schmookler, Patents, invention, and economic change; data and selected essays. Ed. by Zvi Griliches and Leonid Hurwicz, 1972; R&D, patents, and productivity, ed. by Zvi Griliches, 1984; Paula Stephan, Examining The Link Between Science And Economic Growth, The Scientist 11[11]:8, May 26, 1997; Richard Freeman, What does modern growth analysis say about government policy toward growth?, archive.treasury.gov.uk/docs/2001/ growth_sem/sem_1.pdf 25 David A. Wolfe and Ammon Salter, The Socio-Economic Importance of Scientific Research to Canada, SPRU 1997, 26 Jon Sundbo, The theory of innovation: enterpreneurs, technology and strategy, Cheltenham, UK, Northampton, MA, USA, E. Elgar, Por też National systems of innovation: towards a theory of innovation and interactive learning, ed. by Bengt-Åke Lundvall, 1992; National innovation systems: a comparative analysis, ed. by R. R. Nelson, 1993; Systems of Innovation: Technologies, Institutions and Organizations, ed. Charles Edquist, 1997; Reijo Miettinen, National Innovation System. Scientific Concept or Political Rhetoric, Edita Helsinki Np. Paul Romer, Increasing Returns and Long-Run Growth, Journal of Political Economy, 94(5) 1986; tenże, Endogenous Technological Change, Journal of Political Economy, 98, 1990; P. Aghion, i P. Howitt, Endogenous Growth Theory, Cambridge, Massachusetts: MIT Press 1998; Jeffrey L. Furman, Michael E. Porter, Scott Stern, The Determinants of National Innovative Capacity, 2001, %20of%20 NIC%20-%20Fall% pdf 31 D. Rooney, G. Hearn, & A. Ninan, Handbook on the Knowledge Economy, Cheltenham, Edward Elgar 2005; D. Rooney, G. Hearn, T. Mandeville, & R. Joseph, Public Policy in Knowledge-Based Economies: Foundations and Frameworks, Cheltenham, Edward Elgar 2003; Richard Harris, The Knowledge-based Economy: Facts and Theories, 2000, 32 Jan Kozłowski, Intellectual Capital, Knowledge Management and Intellectual Products in the Light of Catalogue and Abstract Data Basis, [w:] Knowledge Café for Intellectual Product and Intellectual Capital, ed. Stefan Kwiatkowski, Charles Stowe, Leon Kozminski Academy of Entrepreneurship and Management, Warsaw 2001, s David Doloreux, Saaed Parto, Regional Innovation Systems: A Critical Review, library/17.pdf 34 Np. Anna Bergek i in., Analysing the dynamics and functionality of sectoral innovation systems, DRUID 2005, 5

6 innowacji) 35. Cały czas składnikiem tego nowego myślenia o gospodarce i społeczeństwie, dociekającego sensu i perspektyw zmian, był rozwój statystyki nauki, techniki i innowacji. Jego kamieniami milowymi był podjęcie systematycznego gromadzenia statystyki B+R w USA przez National Science Foundation (1953) oraz (wspomniane) opracowanie Podręcznika Frascati (1963) 36. Inną ważną siłą pociągową statystyki N+T+I były potrzeby pomiaru wydajności, efektywności i odpowiedzialności (accountability) administracji publicznej i stosowanych przez nią instrumentów. Skuteczność zarządzania była ideą kolejnych programów wprowadzanych w Stanach Zjednoczonych, takich jak Planning-Programming-Budgeting (PPBS, poł. lat 1960-tych), Zarządzanie Przez Cele (administracja Nixona), Zero-Based Budgeting (administracja Cartera), TQM (administracja Regana i Busha seniora), The Government Performance and Results Act (1993). Legła ona także u podstaw tzw. Nowego Zarządzania Publicznego, którego jednym z elementów są ewaluacje programów i instrumentów finansowanych ze środków publicznych. Ewaluacje badań i instrumentów badawczych stały się także jednym z przejawów rewolucji zarządzania w sektorze publicznym nauki 37. Jak pisał John Ziman, szczególnie od lat 1970-tych nauka stała się bardziej zracjonalizowana, a ministerstwa oraz agencje grantowe przeszły od prostego podziału funduszy do ich profesjonalnego zarządzania 38. Statystyka N+T+I była jednym z jego narzędzi. Współbieżność rozwoju statystyki N+T+I z rozwojem koncepcji ekonomicznych i społecznych oraz z rozwojem ewaluacji jako narzędzia zarządzania była jednym z źródeł jej siły rozwojowej, ale też jednym ze źródeł jej ograniczeń. Ograniczenia statystyki nauki, techniki i innowacji. Wskaźniki są ze swej natury uwikłane w pewne założenia teoretyczne. Założenia te przesądzają, jakie dane się zbiera, jakie kategorie i klasyfikacje stosuje i jakie relacje pomiędzy danymi bada. A zatem wskaźniki, które mają służyć za podstawę obiektywnej oceny pewnej rzeczywistości, już same w sobie zawierają pewien jej obraz 39. Analiza danych statystycznych zależy od ram zmieniających się ram interpretacyjnych. Do najważniejszych należały lub należą wkład produkt 40, liniowy 35 Por. też Naubahar Sharif, Emergence and development of the National Innovation Systems concept, Research Policy vol. 35, no. 5, June 2006; David Warsh, Knowledge and the Wealth of Nations: A Story of Economic Discovery, W.W. Norton, Por. Benoi t Godin, Measurement and statistics on science and technology, 1920 to the present, London- New York, Routledge, 2005; tenże, Making Science, Technology and Innovation Policy: Conceptual Frameworks as Storytelling (w druku). Ważne pionierskie obliczenia nakładów na rozwój nauki kraju (Wielkiej Brytanii) przedstawił G.J. Bernal w The Social Funcion of Science (1939). 37 David Roessner, Outcome Measurement In the United States: State of the Art, 38 John Ziman, Prometheus bound: science in a dynamic steady state, Cambridge-New York, Cambridge University Press, 1994; Jane Calvert and Ben Martin, Science funding: Europe, w: International Encyclopaedia of the Social and Behavioural Sciences. 39 Science System. International Benchmarking. Bureau of Industry Economics, Report 96/2, Canberra January 1996, s Benoît Godin, Science, Accounting and Statistics: the Input-Output Framework, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper no. 31. Presented at the ENIP / PRIME International Workshop S&T Indicators for Policy Analysis: Needs, Status and New Developments, Lisbon, September 2005, tenże, Outline for a History of Science Measurement, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Paper No. 1, 2000, w: Science, Technology and Human Values, 27 (1) 2002:

7 model innowacji 41, krajowy system innowacji 42, luka produktywności 43, produktywność nauki 44. Aby móc mierzyć naukę, statystyka w sobie tylko właściwy sposób konceptualizuje obszary poddane pomiarom. Np. nauka dla statystyka to badania naukowe i prace rozwojowe prowadzone w sposób zinstytucjonalizowany i systematyczny 45. Takie rozumienie nauki jest skutkiem wielu wyborów dokonanych w przeszłości przez ekspertów i polityków. Powstało ono wskutek dyskusji i negocjacji i nie jest jedne możliwe. Posiada ono wiele ograniczeń, np. pomija prace prowadzone ad hoc, doraźnie i w sposób nieformalny, charakterystyczne dla wielu małych i średnich przedsiębiorstw, oraz prace prowadzone poza nauką instytucjonalną, np. przez emerytowanych profesorów lub kwalifikowanych amatorów. Ponadto, lepiej mierzą wiedzę skodyfikowaną od wiedzy nieskodyfikowanej, specyficznej dla danej branży, technologii i firmy. Wreszcie, wskaźniki N+T+I odnoszą się zazwyczaj do szczebla krajowego, wskutek czego pomijają ważne branżowe i regionalne zróżnicowania B+R i działalności innowacyjnej. Wskaźniki branżowe nie ujawniają różnic pomiędzy firmami. Jak dotąd statystyki ujmują wyłącznie bezpośrednie wydatki budżetowe. Równocześnie jednak kraje OECD stosują coraz szerzej pośrednie formy wspierania prac badawczych i rozwojowych 46. W miarę rozwoju statystyki N+T+I i jej zastosowań wzrasta wiedza o jej zaletach i ograniczeniach. Każdy wskaźnik, podkreślają R. Barré i P. Papon 47, chwyta tylko jeden aspekt badanego zjawiska. Wskaźniki wkładu nie powiedzą niczego o wynikach, wskaźniki publikacji - nie informują o pracach badawczych, których owocem są ekspertyzy, wskaźniki patentowe nie mówią niczego o innowacjach w dziedzinach, w których wynalazki nie są patentowane. Pomimo wieloletnich zabiegów standaryzacyjnych poszczególne kraje stosują różne definicje i techniki gromadzenia danych oraz różne deflatory, co ogranicza możliwości porównań 41 Benoît Godin, The Linear Model of Innovation: The Historical Construction of an Analytical Framework, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper no. 30, 2005, 42 Benoît Godin, National Innovation System: The System Approach In Historical Perspective, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, 2007, Benoît Godin, The Knowledge-Based Economy: Conceptual Framework or Buzzword?, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper no. 24, 2003, 43 Benoît Godin, Rhetorical Numbers: How the OECD Constructs Discourses on S&T, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper No. 19, 37 pages, w: Technology in Society, 24, 2002: , 44 Benoît Godin, Science and Productivity: On the Origins of a Policy Framework and its Statistics, 45 Por. Benoît Godin, What's So Difficult About International Statistics? UNESCO and the Measurement of Scientific and Technological Activities, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, 2001 Working Paper No.13, Zupełnie inaczej konceptualizują naukę inne dziedziny wiedzy o nauce. Dla filozofii kwintesencją nauki jest metoda naukowa i efekty jej zastosowań (ustalenia, teorie). Dla socjologii nauka to instytucje i praktyki oraz percepcje i poglądy na to, co uchodzi za naukę. Dla psychologii nauka to proces twórczy, dla ekonomii to typ informacji użyteczny w rozwoju gospodarki, dla zarządzania procesy produkcji i transferu danych i informacji. Każda z dziedzin traktuje naukę w innym kontekście np. psychologia w kontekście twórczości artystycznej, zarządzanie w kontekście kierowania procesami produkcji i dystrybucji artefaktów, ekonomia w kontekście innych typów użytecznej gospodarczo informacji, np. pozyskiwanych dzięki tzw. odwróconej inżynierii produktów przemysłowych. 46 S. Radosevic, What S&T Indicators Can Tell Us About Transformation and Growth in Countries of Central and Eastern Europe?, NATO Advanced Workshop Quantitative Studies for Science and Technology Policy in Transition Countries, Moscow, October , mszp., s. 2; Technology and Economy. The Key Relationships, OECD Paris R. Barré, P. Papon, dz. cyt. 7

8 międzynarodowych. Zmiana zasad lub wprowadzenie odmiennego deflatora 48 pociąga nieraz za sobą drastyczną zmianę uzyskiwanych danych, a zatem także wniosków z analiz 49. W stosunku do statystyki N+T+I da się odnieść to, co jeszcze w XIX w. pisał w odniesieniu do statystyki ekonomicznej Zygmunt Heryng: statystyka ekonomiczna przedstawiać winna cyfry i fakty w formie ugrupowanego odpowiednio materiału surowego, nie zaś, jak to dotychczas bywa, w formie przeciętnych zestawień. Dane uśrednione ( przeciętne ) ukrywają prawdę o zjawiskach gospodarczych i nie wiadomo wówczas czy przeciętna cyfra jest w danym wypadku odbiciem typowego zjawiska, czy też tylko nic nam nie mówiącym rezultatem pewnego działania arytmetycznego 50. GUS (dla uniknięcia wejścia na poziom danych niejawnych) publikuje dane na zbyt wysokim szczeblu agregacji. Ogłasza np. drukiem dane dotyczące wydatków na B+R wyłącznie w układzie branżowym i wojewódzkim, a nie w układzie krzyżowym (województwa w układzie branżowym i odwrotnie). Tymczasem wiele ważnych problemów wyłania się dopiero na tych niższych szczeblach agregacji lub nawet podczas analizy mikro-danych. Statystyka N+T+I w okresie przemian. Źródła zmian statystyki nauki, techniki i innowacji są wielorakie. Zmieniają się: praktyki działalności naukowej, technologicznej i innowacyjnej, szczególnie wskutek globalizacji i zmian technologicznych, percepcja nauki, techniki i innowacji m.in. wskutek zmiany koncepcji politycznych i ekonomicznych, w jakich są opisywane; sposób rządowego oddziaływania na sferę nauki, techniki i innowacji (nowego typu programy i instrumenty oraz nowe procedury formułowania i realizacji polityk), co warunkuje potrzebę nowego typu danych 51, oceny statystyki N+T+I w środowisku eksperckim dzięki doświadczeniu i uczeniu się na błędach 52. Wzrasta różnorodność uczestników polityki naukowej i innowacyjnej (konsorcja badawcze, ośrodki transferu technologii i platformy technologiczne, nowe firmy technologiczne, firmy kapitału ryzyka, wiedzo-chłonne usługi biznesowe (KIBS), klastry, organizacje non-profit, stowarzyszenia interesariuszy ). Tradycyjni uczestnicy, jak uniwersytety, laboratoria 48 Wskaźnik wyrażający procentowy stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe). 49 Manuel Trajtenberg, R&D Policy In Izrael. An Overview and Reassessment, NBER Working Paper No. 7930, s W Izraelu po zmianie zasad pomiaru B+R w przedsiębiorstwach, szacunki wydatków na B+R w sektorze biznesu wzrosły o 44%. 50 Zygmunt Heryng, Logika ekonomii. Zasadnicze pojęcia ekonomiczne ze stanowiska nauki o energii, Warszawa 1896, Wydawnictwo Głosu. Cyt. za: Witold Kwaśnicki, Zygmunta Herynga logika ekonomii Gospodarka Narodowa, Szczególne znaczenie mają tu tzw. wskaźniki strukturalne Strategii Lizbońskiej, por. Reinhilde Veugelers, Developments In EU Statistics on Science, Technology and Innovation: taking stock and moving towards evidence based policy analysis, Annex 4 - Rethinking the monitoring of the Lisbon Strategy s targets, A Network of European Institutes for Forecasting and Policy Analysis in the Monetary Union. The Autumn 2004 Report, European Forecasting Network, Annex 4, oraz wskaźniki Europejskiej Przestrzeni Badawczej, por. EU Statistics on Science, Technology and Innovation. Current situation and the way forward, Doc.Eurostat/F4/STI/2007/3_DG RTD. Por też. NESTI Roadmap: contributions to the innovation strategy and longer-term directions, DSTI/EAS/NESTI(2008)13rev1 52 Por. Benoît Godin, Metadata: How Footnotes Make for Doubtful Numbers,Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper No.10, 8

9 rządowe i firmy, różnicują swoje strategie, sposoby i program działania oraz umiejscowienie w systemie. Systemy innowacji są w coraz mniejszym stopniu scentralizowane i shierarchizowane, nabierają natomiast charakteru sieciowego. Budowa Europejskiej Przestrzeni Naukowej (ERA) jako systemu badań i innowacji znacznie rozszerza zakres współdziałania pomiędzy jego uczestnikami na trzech poziomach funkcjonowania tego systemu: politycznym (Otwarta Metoda Koordynacji, regionalny, narodowy, europejski), programowania, w którym instytucje pośredniczące przekształcają polityki w alokację zasobów (ERANET, ERC, platformy technologiczne), badaczy gdzie firmy, uniwersytety, laboratoria publiczne rozwijają strategie współpracy (projekty zintegrowane, infrastruktura badawcza, programy mobilności) 53. Rośnie znaczenie powiązań nauki i przemysłu, badań multidyscyplinarnych, szczególnie ICT, biotechnologii, nanotechnologii, technologii przetwórstwa surowców, komercjalizacji badań naukowych (w formie patentów, licencji, firm odpryskowych), outsourcingu (firmy oferujące usługi B+R na rzecz przemysłu), uczestników krajowych B+R i innowacji szczebla międzynarodowego, regionalnego, branżowego. Zmienia się charakter innowacji, np. wzrasta znaczenie innowacji tzw. otwartych, 2. opartych na współpracy pomiędzy firmami (w formie joint ventures, umów, outsourcingu), 3. opartych na próbach i błędach oraz usprawnieniach (np. oprogramowań), 4. nietechnicznych, 5. eko-innowacji, 6. w sektorze publicznym B+R, np. w służbie zdrowia, administracji publicznej, w szkolnictwie 55. W działalności innowacyjnej wzrasta także znaczenie 7. użytkowników (zarówno kolejnych członów łańcucha wartosci, jak i 53 Rémi Barré, Ghislaine Filliatreau, Benedetto Lepori, New perspectives for the design and production of S&T indicators, PRIME, Pisa 29 I 1 II Measuring new factors in economic growth - statistical work on innovation, technology and globalization, OECD 2005; Joaquín M. Azagra Caro, Workshop on R&D Indicators to monitor the European Research, May 2007; Vincent Duchêne, August Goetzfried and Reinhilde Veugelers, EU Statistics on Science, Technology and Innovation. Current situation and the way forward, 2006; Mario Cervantes, Background note for Panel 3: Implications for TIP and NESTI, Joint NESTI-TIP Workshop on Innovation Indicators for Policy Making and Impact Assessment, OECD 2007; Christopher Freeman, Luc Soete, Developing science, technology and innovation indicators: what we can learn from the past, UNU-MERIT Working Papers, 2007, 55 Dominik Foray, Enriching the Indicator Base for the Economics of Knowledge, w: Science, Technology and Innovation Indicators in a Changing World: Responding to Policy Needs, OECD Paris 2007, 9

10 konsumentów) 56, 8. czynnika ludzkiego (know how, informacja) w stosunku do czynników hardware`owych. Ogół zmian ujmowany jest nieraz jako powstawanie nowego paradygmatu gospodarczego otwartej innowacji 57. A zatem, szybko zmieniają się zarówno charakter B+R i innowacji, jak i potrzeby polityczne (projektowanie, monitoring, ewaluacja). Jednakże narzędzia statystyczne nie nadążają za tymi zmianami. Np. stosowane dotąd dane i wskaźniki pozwalają na rozumienie tylko pewnych elementów procesu innowacji, w szczególności tych dotyczących wkładu (input). Brakuje informacji obrazujących produkty/efekty (output) i wpływ (impact). A właśnie te dwie ostatnie kategorie są kluczowe dla ewaluacji polityk (instrumentów i programów rządowych). W odpowiedzi na te wyzwania wysuwa się wiele propozycji 58. Należą do nich m.in. postulaty, aby obok wskaźników wkładów, rozwijać także wskaźniki efektów i wpływów (postulat realizowany w statystyce biotechnologii) 59 ; budować wskaźniki tzw. łącznikowe, badające istnienie sieci powiązań pomiędzy wynalazcami, badaczami a producentami, stopień, w jaki przemysł wykorzystuje wyniki badań naukowych w działalności innowacyjnej. Np. współ-publikowanie, współ-patentowanie, cytowanie patentu przez patent, artykułu naukowego przez patent, patentu przez artykuł 60 ; tworzyć tablice konkordancyjne łączące kategorie klasyfikacji nauk, technologii, przemysłu edukacji, rozwijać inne niż narodowy wymiary statystyki N+T+I i innowacji: międzynarodowy, 56 Globalisation and open innovation, DSTI/STP/(2008)11; Eric von Hippel, Democratizing innovation: the Evolving Phenomenon of User Innovation, w: Science, Technology and Innovation Indicators in a Changing World: Responding to Policy Needs, OECD Paris 2007, E.PDF 57 Por. Philip Mirowski and Esther-Mirjam Sent, The Commercialization of Science and the Response of STS, w: The Handbook of Science and Technology Studies, Third Edition ed. by Edward J. Hackett, Olga Amsterdamska, Michael Lynch and Judy Wajcman, The MIT Press 2007; Sverre J. Herstad, Carter Bloch, Bernd Ebersberger, Els van de Velde, Open innovation and globalisation: Theory, evidence and implications, 2008, 58 Por. Blue Sky Forum: Implications for the NESTI agenda, DSTI-EAS-STP-NESTI(2007)2; What indicators for science, technology and innovation policy in the 21st century?, BLUE SKY II conference background and issues for discussion, OECD 2005; Rémi Barré, Ghislaine Filliatreau, Benedetto Lepori, New perspectives for the design and production of S&T indicators, PRIME, Pisa 29 I 1 II 2007; Masatsura Igami, Abaka Saka, Capturing the Evolving Nature of Science, the Development of New Scientific Indicators and the Mapping of Science, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 2007/1, vl=483851/cl=13/nw=1/rpsv/cgi-bin/wppdf?file=5l4tgtcf0bwl.pdf; Vincent Duchêne, August Goetzfried and Reinhilde Veugelers, EU Statistics on Science, Technology and Innovation. Current situation and the way forward, Por. zwłaszcza ważne propozycje zawarte w artykule Benoît Godin and Christian Doré, Measuring the Impacts of Science: Beyond the Economic Dimension, Także Fred Gault, How far and fast can we go? 32 nd CEIES Seminar Innovation indicators more than technology? Århus, Dania, 5-6 February Fred Gault, How far and fast can we go? 32 nd CEIES Seminar Innovation indicators more than technology? Århus, Dania, 5-6 February Wskaźniki tego rodzaju są rozwijane w: A Longitudinal Study into the Science-Technology-Market Interactions, _Project.pdf; Highly cited patents, highly cited publications, and research networks, December 2006, 10

11 regionalny, sektorowy, metropolii, sięgać po nowe źródła, zwłaszcza w badaniach innowacji, takie jak np. rejestry i bilanse finansowe firm 61, sięgać po nowe jednostki analizy (np. nie tylko instytuty, ale także zespoły badawcze), w znacznie większej mierze przeprowadzać dezagregacje (badania statystyczne powinny być prowadzone odrębnie dla różnych technologii, branż lub regionów, gdyż patenty, publikacje czy innowacje posiadają swoje wyraźne odrębne cechy w zależności od układu, w jakim powstały) oraz w znacznie większym stopniu sięgać po dane mikro 62 oraz wskaźniki względnej pozycji 63 opisujące względną pozycję i powiązania pomiędzy uczestnikami systemu innowacji (nie zrozumiemy zachowań graczy na scenie innowacji firm, badaczy, instytutów, Rad ds. Badań, platform technologicznych, firm odpryskowych, inwestorów ryzyka itd. posługując się tylko agregatami), 64 w większym zakresie łączyć ze sobą dane, zarówno na poziomach makro, meso i mikro, jak i pomiędzy nimi, np. dane pochodzące z badań innowacji z danymi z badań Inne postulaty dotyczą: o praktyk biznesowych, o inwestycji kapitałowych firm, o wynagrodzeń, o wartości dodanej, o zatrudnienia np. w formie baz danych służących analizom ekonometrycznym poprawy dostępu do danych, umiejętności ich łączenia oraz stosowania podejścia interdyscyplinarnego, 2. rozwijania badań nad polityką naukową jako koniecznego układu odniesienia dla badań nad B+R i innowacjami, 3. polepszenia umiejętności sięgania po pokrewne statystyki (społeczeństwa informacyjnego, międzynarodowych przedsiębiorstw, edukacji, produktywności). 4. tworzenia (lub ulepszania) wskaźników: 61 NESTI Roadmap: contributions to the innovation strategy and longer-term directions, DSTI/EAS/STP/NESTI (2008) Np. The 2006 EU Industrial R&D Investment Scoreboard IPTS podaje dane o indywidualnych firmach. Por też. Cinzia Dario, Andrea Bonaccorsi, Exploiting The Potential Of Micro-Based Indicators On European Universities, w: Excellence and Emergence. Books of Abstracts. 10th International Conference on Science and Technology Indicators 2008, Wiedeń Benedetto Lepori, Metodologie analizy nakładów i wydatków na badania naukowe od wskaźników nakładu do wskaźników względnej pozycji, Nauka i Szkolnictwo Wyższe nr 1 (29) 2007, s Oryg. Methodologies for the analysis of research funding and expenditure: from input to positioning indicators, Research Evaluation vol. 15 no Rémi Barré, Ghislaine Filliatreau, Benedetto Lepori, New perspectives for the design and production of S&T indicaors, PRIME, Pisa 29 I 1 II 2007; Towards an European Network of Indicator Designers, 1st PRIME Indicators conference, Lugano, 16th-17th November 2006; The emergence of positioning indicators; Towards the emergence of a European STI Indicator Platform?, PRIME annual conference, Paris, 6th-10th February 2006, 65 NESTI Roadmap: contributions to the innovation strategy and longer-term directions, DSTI/EAS/NESTI(2008)13rev1 11

12 a) integracji Europejskiej Przestrzeni Badawczej, b) produkcji akademickiej w naukach społecznych i humanistycznych (jako trudniejszej do pomiaru w porównaniu z produkcją w naukach przyrodniczych i technicznych), c) dotyczących zasobów ludzkich i karier 66. Wysuwaniu postulatów towarzyszą różnorakie prace metodologiczne i badawcze, podejmowane m.in. na szczeblu OECD, Unii Europejskiej, UNESCO, poszczególnych państw unijnych i poza-europejskich (w szczególności USA, Kanady i Australii). Jedną z reakcji na tak rozumiane problemy są prace grupy NESTI (Group of National Experts on Science and Technology Indicators Grupa Ekspertów OECD do spraw Wskaźników Naukowo-Technicznych OECD), Working Group on Statistics on Science, Technology and Innovation Eurostatu, a także PRIME Network of Excellence, VII Programu Ramowego oraz IPTS (UE). PRIME utworzyła europejską sieć projektantów wskaźników European Network of Indicator Designers 67 oraz przeprowadziła badania dotyczące wskaźników finansowania działalności badawczej ze źródeł publicznych 68, finansowania badań w krajach Środkowej i Wschodniej Europy 69, oraz szkolnictwa wyższego 70. IPTS rozwinęło statystykę i badania dotyczące trendów w B+R biznesu, specjalizacji B+R oraz inwestycji w B+R w aspekcie regionalnym 71. Jak zawsze, rozważaniom metodologicznym towarzyszą badania empiryczne, zmierzające do a) testowania nowych danych, c) przedstawienia obrazu badanego przedmiotu. Nowo wyłaniający się system produkcji, upowszechniania i wykorzystywania statystyki N+T+I jest reakcją na formułowane w ostatnich latach diagnozy i realizuje wiele z proponowanych działań. Jego główne cechy w porównaniu z dotychczasowym systemem to: wzrost znaczenia statystyk zbieranych przez agencje rządowe odpowiedzialne za naukę i innowacje, instytuty sektora prywatnego oraz grupy konsultingowe, zarówno ad hoc, jak i w ramach okresowych krajowych badań ankietowych (survey), zwiększenie roli użytkowników statystyk w decyzjach strategicznych dotyczących rozwoju statystyki, w szczególności roli decydentów politycznych, co skutkuje wzrostem wpływu polityki naukowej, technicznej i innowacyjnej na statystykę 72, zwiększenie roli organizacji międzynarodowych, takich jak OECD, Eurostat i UNESCO w tworzeniu standardów metodycznych statystyk, kontroli jakości statystyk oraz prowadzeniu analiz porównawczych opartych na danych statystycznych; Eurostat i OECD są dla krajowych urzędów statystycznych ważnym źródłem informacji co do kompletności i jakości danych statystyki poprzez o tzw. raporty jakości (quality reports) 73, Indicators of public funding of research activities, html 69 Public funding of research in Central and Eastern European countries, CEEC.html; Np. w roku 2008 przeprowadzono badania użytkowników statystyki patentów(patent statistics: Progress Report, Working Group Meeting on Science, Technology and Innovation, Luxembourg ) oraz statystki HRST Statistics on Human Resources in Science and Technology. Results of survey: HRST usres` needs, ARTEMIS. Information Management. 73 Raporty jakości, żądane od państw członkowskich przez OECD i Eurostat, dotyczą dokładności, punktualności, dostępności, klarowności, porównywalności oraz spójności danych. Por. Quality report 12

13 o meta-dane, czyli zbiory informacji dotyczących zasad i rozwiązań gromadzenia danych 74. o stale przekazywane informacje o wypełnianiu wymagań związanych z transferem danych, wdrażaniem nowych kwestionariuszy, wprowadzaniem wszystkich elementów metod, stosowaniem właściwych definicji itd. 75 wprowadzenie umocowań prawnych statystyki UE 76. zwiększenie zakresu upubliczniania danych o zarówno przez umieszczanie ich w bezpłatnych witrynach internetowych (w miejsce wcześniejszych odpłatnych publikacji OECD, Eurostat, GUS) jak i o udostępnianie badaczom (za pozwoleniem) wcześniej niedostępnych danych jednostkowych (tak po zabiegach anonimizacji, jak i na podstawie zobowiązania co do publikowania jedynie ustaleń, a nie samych danych) 77, krystalizacja nowych pól statystyki, takich jak np. umiędzynarodowienie B+R, a także szybki rozwój metod już okrzepłych pól, takich jak np. statystyka innowacji, względne zmniejszenie roli danych i wskaźników zagregowanych, takich jak np. wydatki na B+R jako % PKB, na rzecz coraz bardziej szczegółowych danych coraz dogłębniej penetrujących system B+R i innowacji (wskaźniki mikro oraz tzw. wskaźniki względnej pozycji, positioning indicators) 78, przesunięcie punktu ciężkości ze wskaźników aktywów na wskaźniki powiązań (wewnątrz systemu B+R i innowacji, np. dotyczące współpracy w publikacjach naukowych i patentowaniu, zagranicznej własności patentów, powołań na patenty oraz artykuły naukowe w patentach), ze wskaźników wkładu (inputs), na wskaźniki rezultatu, produktu i oddziaływania (output, outcome i impact) - oprócz istniejących od dawna wskaźników bibliometrycznych i patentowych 79, collection, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg 2007, Doc. Eurostat/A4/Quality/03/General/Definition; Working Group Assessment of quality in statistics. Sixth meeting Luxembourg, 2-3 October Meta-dane to zbierana w sposób systematyczny dodatkowa wiedza o danych, którą często ujawnia się w przypisach do tabel statystycznych. 75 Por. Evaluation of Compliance with the Commission Regulation (EC) 753/2004, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg Od roku 2004 statystyka N+T+I w UE jest objęta regulacjami prawnymi (no 753/2004 oraz 1450/2004). Zwraca się uwagę na konieczność stałej modyfikacji w.w. rozporządzeń.eu Statistics on Science, Technology and Innovation. Current situation and the way forward, Doc.Eurostat/F4/STI/2007/3_DG RTD, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg 2007; Other topics related to R&D statistics, Doc.Eurostat/F4/STI/7 77 Coraz częściej podkreśla się potrzebę udostępniania statystyki N+T+I na szczeblu mikro, w szczególności pochodzącej z Community Innovation Survey, zarówno po zabiegach anonimizacji, jak i nieanonimizowanej, która od niedawna jest dostępna w Komisji UE w DG ESTAT Safe Centre (na mocy rozporządzenia Komisji no 831/2002 z dnia 17 maja 2002 r., polski tekst: LexUriServ/site/pl/consleg/2002/R/ 02002R pl.pdf). por też. The Fourth Community Innovation Survey. Methodology of Anonymisation, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg Dirk Czarnitzki, The value of using microdata and microdata linking to investigate innovation impacts, Joint NESTI-TIP Workshop on Innovation Indicators for Policy Making and Impact Assessment, 2007, 79 Np. Henri Delanghe, Measuring S&T impacts and S&T integration, Joint NESTI-TIP Workshop on Innovation Indicators for Policy Making and Impact Assessment, OECD 2007, 13

14 z wymiaru narodowego, na (także) międzynarodowy, regionalny i branżowy (w miarę globalizacji oraz wzrostu roli organizacji międzynarodowych oraz władz regionalnych). Jak się zdaje, trendom tym towarzyszą dwie trudniej uchwytne i trudniejsze do udowodnienia tendencje 1. zwiększenie częstotliwości sporządzania analizy statystycznych i ekonometrycznych, szczególnie na potrzeby polityki, 2. zwiększenie stopnia absorpcji danych i analiz podczas procesu decyzyjnego na różnych szczeblach zarządzania nauką, zwłaszcza w formie różnego typu ewaluacji polityk. W okresie obecnym okresie przesilenia podkreśla się, że czas dokonać ogólnego przeglądu i oceny wartości statystyki N+T+I dla użytkowników, gdyż wartość niektórych danych (zwłaszcza dotyczących wkładu finansowego, jak GBOARD) jest często poniżej ich oczekiwań. Konieczne jest także rozwijanie podejścia systemowego w analizach statystycznych, łączącego zmienne N+T+I ze zmiennymi społeczno-ekonomicznymi. Dla tego celu oprócz tradycyjnych danych i wskaźników wkładu i produktu powinno się rozwinąć wskaźniki powiązań, a także budować tablice konkordancyjne łączące sektory NACE i kody patentów IPC (International Patent Classification), OECD klasyfikację OECD dziedzin Nauki (Fields of Science, FOS) oraz klasyfikację edukacji UNESCO (ISCED 1997) 80. Przegląd sytuacji w poszczególnych polach i obszarach tematycznych Zanim UE i OECD dokonają takiego ogólnego przeglądu i oceny wartości statystyki N+T+I, spróbujmy dokonać podsumowania stanu rzeczy i stanu dyskusji o potrzebnych zmianach na poziomie poszczególnych pól i obszarów tematycznych statystyki nauki, techniki i innowacji 81. W poniższym przeglądzie opiszę obszerniej 18 pól lub obszarów problemowych statystyki N+T+I. Należą do nich: 1. Statystyka B+R (w wąskim znaczeniu; dane dotyczące wkładu finansowego i osobowego w B+R) 2. Statystyka nakładów budżetowych na (GBOARD) oraz innych środków publicznych na omawia zagadnienia pomiaru wpływu gospodarczego, społecznego, środowiskowego oraz pomiar przepływów (finansowych i osobowych) wewnątrz Europy oraz Europy z resztą świata. 80 EU Statistics on Science, Technology and Innovation. Current situation and the way forward, Doc.Eurostat/F4/STI/2007/3_DG RTD, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg 2007; Other topics related to R&D statistics, Doc.Eurostat/F4/STI/7 81 Podstawowe bazy i publikacje: Ogólne: The World Bank World Development Indicators, UNESCO Statistical Yearbook, Industrial Development Report; Oceny konkurencyjności: IMD World Competitiveness Yearbook, World Economic Forum Global Competitiveness Report, Ogólne B+R+I, Eurostat Science, technology and innovation in Europe, Eurostat Innovation and research, Eurostat Statistics In Focus, OECD Main Science and Technology Indicators, OECD R&D Statistics, OECD Science, Technology and Industry Scoreboard, OST L'Observatoire des sciences et des techniques, NSF Science and Engineering Indicators, Key Figures 2007 on Science, Technology and Innovation. Towards a European Knowledge Area, 2007 DG RTD / C03. Inne typy baz uwzględniane w statystyce N+T+I dotyczą m.in. PKB, edukacji i społeczeństwa informacyjnego, gospodarki i produktywności, bezpośrednich inwestycji zagranicznych, finansów, rynku pracy, sfery socjalnej, sfery kultury (wartości, postawy i opinie), regionów. 14

15 B+R 3. Statystyka zachęt podatkowych 4. B+R i innowacje w systemie rachunków narodowych SNA (System of National Accounts (SNA)) 5. Statystyka biotechnologii 6. Statystyka nanotechnologii 7. Bibliometria 8. Statystyka patentów 9. Statystyka Zasobów Ludzkich dla Nauki i Techniki (Human Resources for Science and Technology, HRST) 10. Statystyka wysokiej techniki (produkcja, zatrudnienie i handel zagraniczny) 11. Statystyka zaawansowanych technologii produkcyjnych 12. Statystyka innowacji 13. Bilans płatniczy w zakresie technologii (TBP) 14. Statystyka umiędzynarodowienia B+R i innowacji 15. Statystyka transferu technologii z nauki do gospodarki oraz komercjalizacji badań naukowych 16. Wskaźniki wpływu społecznego N+T+I 17. Pomiar wiedzy i postaw wobec nauki i techniki 18. Narzędzia statystyki: klasyfikacje i konkordancje Ponadto omówię inne węższe, zanikające, zarzucone lub tylko postulowane obszary i tematy statystyki N+T i innowacji: 1. Statystyka B+R w sektorze ICT 2. Statystyka nowych technologii ogólnego zastosowania 3. Statystyka organizacji naukowych 4. Statystyka uczelni 5. Statystyka sieci powiązań naukowych i innowacyjnych 6. Statystyka tzw. pokrewnej działalności naukowej 7. Statystyka komunikacji naukowej i technicznej 8. Statystyka informacji naukowej i technicznej 9. Statystka urządzeń badawczych 10. Statystyka wydatków instytucji naukowych 11. Statystyka wynagrodzeń badaczy 12. Statystyka kosztów administrowania finansowaniem nauki ze środków publicznych 13. Statystyka kapitału ryzyka 14. Statystyka udziału w programach europejskich 15. Specjalizacja B+R 15

16 16. Statystyka w problematyce geografii B+R i innowacji 17. Wymiar regionalny statystyki nauki, techniki i innowacji 18. Statystyka historyczna 19. Pomiar kultury naukowej i technicznej 20. Statystyka N+T+I w procesie decyzyjnym 21. Statystyka N+T+I w krajach rozwijających się oraz odrabiających zaległości Z kolei opiszę skrótowo zastosowania istniejących danych statystycznych w celach ewaluacji badań oraz polityki N+T+I: 1. Statystyka N+T+I dla ceny badaczy i instytucji naukowych 2. Statystyka Europejskiej Przestrzeni Badawczej 3. Benchmarking nauki, techniki i innowacji 4. Rankingi 5. Analizy statystyczne Na koniec omówię pola pokrewne: 1. Statystyka klastrów 2. Statystyka biznesu 3. Statystyka przedsiębiorczości 4. Statystyka gospodarki opartej na wiedzy 5. Statystyka inwestycji niematerialnych 6. Statystyka społeczeństwa informacyjnego 7. Statystyka informacji 8. Statystyka kultury 9. Badania wartości społeczeństw 10. Pomiar kapitału intelektualnego 11. Statystyka globalizacji Każde pole lub obszar zagadnieniowy (jeśli to możliwe) zostanie opisane wg następującego schematu: Problemy i metody Wyzwania rozwojowe Odpowiedź na te problemy (na szczeblu OECD i UE) Standardy metodologiczne danego pola. Zastosowanie danego działu statystyki w polityce N+T+I Bazy-monitoring-badania-analizy-ekspertyzy Sytuacja w Polsce Jak widać, poszczególne pola prac i dyskusji nad metodologią statystyki N+T+I są nierównoważne i zostały wyodrębnione na podstawie różnych zasad. Jedne z pól statystyki korzystają z odrębnych źródeł danych (takich jak specjalne kwestionariusze, dane urzędów skarbowych itd.), podczas gdy inne z wielu różnych źródeł. Jedne przeżywają okres 16

17 szybkiego wzrostu, dyskusji i przewartościowań (np. statystyka innowacji), podczas gdy inne weszły w okres letargu, a nawet zaniku (np. statystyka zaawansowanych technologii produkcyjnych). Jedne szybko podbijają kolejne kraje, ekspansja innych nigdy nie przekroczyła kilku państw (np. badania działalności naukowo-technicznej), a jeszcze inne nie są dziś kontynuowane (np. statystyka informacji naukowo-technicznej). Niektóre zmieniają status, formułę i funkcje (np. statystyka innowacji, statystyka wysokiej techniki), inne pozostają stabilne (np. statystyka bilansu płatniczego w dziedzinie technologii). Statystyka N+T+I to bardziej luźna federacja zróżnicowanych obszarów i tematów prac metodologicznych i analitycznych, rozwijanych z różnych pobudek i służących różnym celom, niż spoista, scentralizowana i sterowana z jednego ośrodka dyscyplina (pomimo roli odgrywanej przez grupę OECD NESTI oraz inicjującej i pionierskiej roli odgrywanej przez niektóre kraje, takie jak Kanada). Wprawdzie istnieją próby klasyfikacji statystyki N+T+I (Eurostat dzieli ją na statystykę: B+R; GBOARD; innowacji; patentów; zasobów ludzkich dla nauki i techniki; wysokiej techniki oraz usług opartych na wiedzy) 82, ale wydzielane w ten sposób grupy nie pokrywają całego jej obszaru. Podstawą wyodrębnienia tych tak bardzo zróżnicowanych obszarów i tematów jest albo problem wpływu inwestycji w naukę, technologie i innowacje (np. statystyka komercjalizacji badań), albo też wspólne: źródła danych (np. bibliometria, statystyka patentów, statystka zachęt podatkowych), typ działalności (np. statystyka B+R, statystyka innowacji), typ technologii (np. statystyka wysokiej techniki, statystyka zaawansowanych technologii produkcyjnych), typ kapitału finanse, zasoby ludzkie, aparatura (np. statystyka GBOARD, HRST), problemy metodologiczne (np. statystyka N+T+I w krajach słabiej rozwiniętych, problemy konkordancji i klasyfikacji), funkcje informacyjne i decyzyjne (np. rankingi, statystyka służąca ocenie badaczy i instytucji naukowych). Tylko wyjątkowo pewne obszary statystyki mają osobne czasopisma (np. Scientometrics). Udział OECD w kształtowaniu statystyki N+T+I Podręcznik OECD (manual/ handbook, guide ) Inne standardy OECD Temat prac NESTI (od 1995) Statystyka B+R (w wąskim znaczeniu; dane dotyczące wkładu finansowego i osobowego w B+R) x x Statystyka nakładów budżetowych na B+R (GBOARD) Statystyka zachęt podatkowych B+R i innowacje w systemie rachunków narodowych SNA (System of National Accounts (SNA)) Statystyka biotechnologii x x x x x 82 High-tech statistics and Venture Capital a Progress report, Working Group Meeting on Statistics on Science, Technology and Innovation, Luxembourg November

18 Statystyka nanotechnologii Bibliometria x x Statystyka patentów x x Statystyka Zasobów Ludzkich dla Nauki i Techniki (Human Resources for Science and Technology, HRST) x x Statystyka wysokiej techniki (produkcja, zatrudnienie i handel zagraniczny) Statystyka zaawansowanych technologii produkcyjnych Statystyka innowacji x x Statystyka transferu technologii z nauki do gospodarki oraz komercjalizacji badań naukowych Bilans płatniczy w zakresie technologii (TBP) Statystyka umiędzynarodowienia B+R i innowacji x x Wskaźniki wpływu N+T+I oraz inne typy nowych wskaźników Pomiar wiedzy i postaw wobec nauki i techniki Narzędzia statystyki: klasyfikacje i konkordancje x x x Statystyka B+R w sektorze ICT Statystyka nowych technologii ogólnego zastosowania Statystyka N+T+I w procesie decyzyjnym Statystyka N+T+I w krajach rozwijających się oraz odrabiających zaległości Statystyka społeczeństwa informacyjnego Statystyka gospodarki opartej na wiedzy Statystyka globalizacji Oprócz OECD i Eurostatu, najbardziej znane ośrodki rozwoju statystyki N+T+I i opartych na nich analiz to m.in. ONZ-towski UNU-Merit w Maastricht 83, brytyjskie SPRU 84 oraz Manchester Institute of Innovation Research 85, irlandzki Forfas 86, norweski Institute for Studies in Innovation, Research and Education (NIFU STEP) 87, duński Dansk Center for Forskningsanalyse Aarhus Universitet 88, szwedzki Research Policy Institute na uniwersytecie w Lund 89, fiński TaSTI Unit for Science, Technology and Innovation Studies na uniwersytecie w Tampere 90 niemiecki Fraunhofer Institute of Systems and Innovation Research (Fraunhofer ISI) w Karlsruhe 91, flamandzki Steunpunt O&O Indicatoren na Katholieke Universiteit Leuven 92, francuskie Observatoire des sciences et des techniques 93 oraz (nowo założony) L'Institut Francilien Recherche, Innovation et Société 94, kanadyjskie Statistics Canada 95 oraz L'Observatoire des Sciences et des Technologies 96, japoński National Institute x x x x x x

19 of Science and Technology Policy 97, amerykańska School of Public Policy w Georgia Institute of Technology 98. Istotną rolę odgrywają także sieci, takie jak PRIME Network of Excellence 99, DIME Dynamics of Institutions and Markets in Europe 100 oraz wielkie programy badawcze, takie jak amerykański NSF Science of Science and Innovation Policy Initiative 101. Źródła danych statystyki N+T+I Odrębne niezależne źródło Zbiór danych z różnych danych źródeł Statystyka B+R (w wąskim znaczeniu) Specjalny kwestionariusz X Nakłady budżetowe na B+R (GBOARD) Raporty budżetowe X Zachęty podatkowe Urzędy skarbowe X Biotechnologia Specjalny kwestionariusz X Nanotechnologia Specjalny kwestionariusz X Bibliometria Komercyjne bazy danych X Statystyka patentów Krajowe i międzynarodowe urzędy patentowe, komercyjne X Zasoby ludzkie dla nauki i techniki (Human Resources for Science and Technology, HRST) Statystyka wysokej techniki (produkcja, zatrudnienie i handel zagraniczny) Statystyka innowacji Umiędzynarodowienie B+R i innowacji Bilans płatniczy w zakresie technologii B+R i innowacje w systemie rachunków narodowych SNA (System of National Accounts (SNA)) Statystyka powiązań nauki i gospodarki oraz komercjalizacji badań naukowych Specjalizacja B+R bazy danych Różne źródła, takie jak badania ludności (spisy powszechne i badania na próbach), statystyka siły roboczej, statystyka emigracji i imigracji, specjalne badania x Specjalny kwestionariusz (np. CIS, PNT-02), a także bilanse firm, badania B+R, ICT, patenty, badania praktyk organizacyjnych, GBOARD itd. Banki narodowe x x x Statystyka edukacji, rynku pracy, rejestry firm Statystka inwestycji kapitału ryzyka, handlu, zatrudnienia, wynagrodzeń, B+R, zasobów ludzkich dla nauki i techniki, patentów i innowacji Statystyka B+R, rejestry firm, patenty, kapitał ryzyka, spin-offs... Statystyka patentów, bibliometria itd. X Statystyka patentów, bibliometria, administracyjne rejestry firm, HRST Statystyka B+R, statystyka patentów, bibliometria, statystyka wysokiej techniki

20 Zazwyczaj odpowiedzi na pytania badawcze odpowiedzi szuka się w różnych źródłach i odwrotnie poszczególne źródła udzielają odpowiedzi na wiele pytań; podobnie, materiału do danej kwestii badawczej często szuka się w różnych obszarach statystyki N+T+I, np. studia nad międzynarodową dyfuzją technologii można prowadzić na podstawie badań patentów, zasobów ludzkich dla nauki i techniki, technologicznego bilansu płatniczego, a także danych dotyczących eksportu i importu wyrobów i usług wysokiej techniki 102. Statystyka N+T+I: obszary, pola i tematy Statystyka B+R (GERD) Problemy i metody. W obliczu szybkiego wzrostu ilości funduszy przeznaczanych na badania i eksperymentalne prace rozwojowe (B+R) większość państw członkowskich OECD zaczęła gromadzić dane statystyczne o nauce i technice około roku Poszły one śladem pionierów USA (1953 r.), Japonii, Kanady, Wielkiej Brytanii, Holandii i Francji. Po rozpoczęciu badań statystycznych z zakresu B+R kraje te napotkały jednak trudności teoretyczne, a różnice dotyczące zasięgu danych, stosowanych metod oraz pojęć utrudniały porównania międzynarodowe. Pojawiła się coraz bardziej nagląca potrzeba podjęcia próby standaryzacji takiej jak ta, którą stosowano w statystyce ekonomicznej. W roku 1962 OECD zleciło Chrisowi Freemanowi sporządzenie roboczej propozycji standaryzacji, którą - po poprawkach zgłoszonych przez kraje członkowskie organizacji i przedyskutowaniu na konferencji we Frascati (Włochy) ogłoszono drukiem w roku 1963 pt. Frascati Manual. Proposed Standard Practice for Surveys of Research and Experimental Development (Podręcznik Frascati. Proponowane procedury standardowe dla badań statystycznych w zakresie działalności badawczo-rozwojowej). Wielokrotnie rozszerzany i modyfikowany (kolejne wydania w latach 1969, 1974, 1980, 1993, 2002) i tłumaczony na wiele języków, Frascati Manual zainicjował serię podręczników OECD definiujących standardy metod pomiaru nauki, techniki i innowacji 103. Główne rozwiązania, na których oparto statystykę B+R to: Oparcie pomiaru na pojęciu badań i prac rozwojowych, Uwzględnienie czynnika systematyczności prowadzonych badań i prac rozwojowych (wykluczenie B+R prowadzonych ad hoc lub poza instytucjami naukowymi), Oddzielenie pojęcia badań podstawowych od stosowanych, Oddzielenie pojęcia B+R od tzw. pokrewnej działalności naukowo-technicznej (takiej jak np. informacja naukowo-technicznej), 102 Elżbieta Wojnicka, System Innowacyjny Polski z perspektywy przedsiębiorstw, IBGR Gdańsk 2004, s. 64; Historia statystyki N+T+I: Benoît Godin, The Culture of Numbers: the origins and Development of statistics on science, mimeo; The Emergence of Science and Technology Indicators: Why Did Governments Supplement Statistics With Indicators?, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Paper No. 8, w: Research Policy, 32 (4) 2003, tenże, What's So Difficult About International Statistics? UNESCO and the Measurement of Scientific and Technological Activities, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper No.13, 2001, tenże, The Number Makers: A Short History of Official Science and Technology Statistics, Project on the History and Sociology of S&T Statistics, Working Paper No. 9, 2001, w: Minerva, 40 (4) 2002: , 20

Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy

Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy w Konkurencyjność Polski w procesie pogłębiania integracji europejskiej i budowy gospodarki opartej na wiedzy redakcja naukowa Tomasz Michalski Krzysztof Piech SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE WARSZAWA

Bardziej szczegółowo

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: Październik 2011

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: Październik 2011 Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: Październik 2011 Opracował: Jan Kozłowski, Departament Strategii MNiSW Spis treści

Bardziej szczegółowo

Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski

Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Warunki poprawy pozycji innowacyjnej kraju Globalizacja działalności badawczej i rozwojowej: próba oceny miejsca Polski Wojciech Burzyński Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur Warszawa, 8 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie. Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne

Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie. Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne Konsultacja publiczna na temat skuteczności wsparcia innowacji w Europie Kwestionariusz Cześć B, podmioty instytucjonalne Sekcja I: Identyfikacja respondenta 1. Skąd dowiedział(a) się Pan(i)o konsultacji

Bardziej szczegółowo

Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów

Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów Transfer wiedzy z uczelni wyższych do przemysłu podstawą rozwiniętej gospodarki rynkowej doświadczenia zachodnich krajów Dr Marek Szarucki Katedra Analiz Strategicznych Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bardziej szczegółowo

BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP

BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP 5 th International Forum SPECIAL FORUM & EXHIBITION BEST OF EAST FOR EASTER PARTNERSHIP Challenges and Opportunities for Collaboration European Union Poland Eastern Europe Countries November 28-30, 2011

Bardziej szczegółowo

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014

Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Koncepcja SMART SPECIALISATION a Polityka Spójności UE po 2014 Małgorzata Rudnicka Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie Departament Strategii i Rozwoju Regionalnego Wydział Innowacyjności

Bardziej szczegółowo

THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS

THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS THE LISBON STRATEGY FROM A PERSPECTIVE OF CHOSEN COUNTRIES AND REGIONS Edited by Eufemia Teichmann *'*, WARSAW SCHOOL OF ECONOMICS OFICYNA WYDAWNICZA WARSAW 2009 STRATEGIA LIZBOŃSKA Z PERSPEKTYWY WYBRANYCH

Bardziej szczegółowo

NARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off

NARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off Wydział Zarządzania mgr Jerzy Ryżanycz Proponowany temat rozprawy : NARZĘDZIA INTERNETOWE W BUDOWANIU PRZEWAGI STRATEGICZNEJ SPÓŁEK spin-off Opiekun naukowy: prof. dr hab. Jerzy Kisielnicki PLAN 1. Wstęp

Bardziej szczegółowo

Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce

Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Znaczenie klastrow dla innowacyjności gospodarki w Polsce Arkadiusz Michał Kowalski 4. OFICYNA WYDAWNICZA SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA W WARSZAWIE OFONAWTDAWN^ WARSZAWA 2013 SPIS TREŚCI wstęp : 9 1. Przedmiot,

Bardziej szczegółowo

Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki. Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne

Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki. Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne Eugeniusz Koś micki Zrównoważony rozwój w warunkach globalizacji gospodarki Podstawowe problemy teoretyczne i polityczne Białystok Poznań 2009 3 copyright by: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów

Bardziej szczegółowo

Scenariusze i trendy rozwojowe wybranych technologii społeczeństwa informacyjnego do roku 2025. Kraków, 14 marca 2013 r.

Scenariusze i trendy rozwojowe wybranych technologii społeczeństwa informacyjnego do roku 2025. Kraków, 14 marca 2013 r. Scenariusze i trendy rozwojowe wybranych technologii społeczeństwa informacyjnego do roku 2025 Kraków, 14 marca 2013 r. Ekonomiczne i społeczne aspekty rozwoju technologii społeczeństwa informacyjnego.

Bardziej szczegółowo

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 12 stycznia 2015

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 12 stycznia 2015 Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 12 stycznia 2015 Opracował: Jan Kozłowski, Departament Innowacji i Rozwoju MNiSW

Bardziej szczegółowo

PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00

PROGRAMY SEMINARIÓW. TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk. Godziny spotkania: 10:00 13:00 PROGRAMY SEMINARIÓW TEMAT A Innowacje w biznesie przegląd dobrych praktyk 1. Pojęcia podstawowe z obszaru innowacyjnej przedsiębiorczości 2. Proces poszukiwania innowacyjności 3. Proces wprowadzania innowacji

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE KLASTRÓW W PROGRAMIE OPERACYJNYM INTELIGENTNY ROZWÓJ 2014-2020

WSPARCIE KLASTRÓW W PROGRAMIE OPERACYJNYM INTELIGENTNY ROZWÓJ 2014-2020 WSPARCIE KLASTRÓW W PROGRAMIE OPERACYJNYM INTELIGENTNY ROZWÓJ 2014-2020 Daniel SZCZECHOWSKI Departament Zarządzania Programami Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Kraków,

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I

SPIS TREŚCI WSTĘP ROZDZIAŁ I SPIS TREŚCI WSTĘP... 11 ROZDZIAŁ I POLITYKA EKONOMICZNA UNII EUROPEJSKIEJ NA RZECZ ZAPEWNIENIA KONKURENCYJNEGO I SPÓJNEGO TERYTORIUM... 21 1.1. Polityka ekonomiczna w koncepcjach teoretycznych europejskiej

Bardziej szczegółowo

Konferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego

Konferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego www.pwc.com Konferencja prasowa Projekt Opracowanie Polityk Sektorowych Województwa Łódzkiego Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu

Bardziej szczegółowo

Wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości w ramach WRPO założenia programowe

Wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości w ramach WRPO założenia programowe Wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości w ramach WRPO 2014+ - założenia programowe Wielkopolskiego Departament Wdrażania Programu Regionalnego Wsparcie przedsiębiorczości w ramach WRPO 2007-2013 Podział

Bardziej szczegółowo

Możliwości wsparcia z funduszy UE. Zbigniew Krzewiński

Możliwości wsparcia z funduszy UE. Zbigniew Krzewiński Możliwości wsparcia z funduszy UE Zbigniew Krzewiński krzew@man.poznan.pl Plan prezentacji 1. Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2. 7. Program Ramowy 3. Program technostarterów WRPO Priorytety

Bardziej szczegółowo

Rola statystyki publicznej w procesie programowania, monitorowania i ewaluacji polityk publicznych

Rola statystyki publicznej w procesie programowania, monitorowania i ewaluacji polityk publicznych Rola statystyki publicznej w procesie programowania, monitorowania i ewaluacji polityk publicznych Zielona Góra 10 kwietnia 2014 r. Halina Dmochowska 1 Statystyka publiczna w demokratycznym państwie prawa

Bardziej szczegółowo

Badanie potrzeb dotyczących inicjatyw promujących postawy przedsiębiorcze i wspierających rozwój przedsiębiorczości

Badanie potrzeb dotyczących inicjatyw promujących postawy przedsiębiorcze i wspierających rozwój przedsiębiorczości 2010 Badanie potrzeb dotyczących inicjatyw promujących postawy przedsiębiorcze i wspierających rozwój przedsiębiorczości STRESZCZENIE Zamawiający: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/83

Bardziej szczegółowo

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 7 kwietnia 2015

Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 7 kwietnia 2015 Statystyka nauki, techniki i innowacji w krajach UE i OECD. Stan i problemy rozwoju Wersja: 7 kwietnia 2015 Opracował: Jan Kozłowski, Departament Innowacji i Rozwoju MNiSW

Bardziej szczegółowo

Fundusze Europejskie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacji

Fundusze Europejskie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacji Fundusze Europejskie na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacji Webinarium nr 4-8 grudnia 2016 Projekt Fundusze Europejskie na jedynce prasy lokalnej i regionalnej jest realizowany w ramach konkursu

Bardziej szczegółowo

Strategie Inteligentnych Specjalizacji RIS3 dzisiaj i po 2020 roku

Strategie Inteligentnych Specjalizacji RIS3 dzisiaj i po 2020 roku Strategie Inteligentnych Specjalizacji RIS3 dzisiaj i po 2020 roku Rzeszów, 4 kwietnia 2018 Podkarpacka RIS3 Wizja Regionu: ekologicznie i społecznie zrównoważona, innowacyjna i konkurencyjna gospodarka

Bardziej szczegółowo

PLANY I PROGRAMY STUDIÓW

PLANY I PROGRAMY STUDIÓW WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I LOGISTYKI PLANY I PROGRAMY STUDIÓW STUDY PLANS AND PROGRAMS KIERUNEK STUDIÓW FIELD OF STUDY - ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI - MANAGEMENT AND PRODUCTION ENGINEERING Studia

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Katowice, 16 maja

Bardziej szczegółowo

Horyzont Wiodąca pozycja w przemyśle. Katarzyna Bartkowiak r.

Horyzont Wiodąca pozycja w przemyśle. Katarzyna Bartkowiak r. Horyzont 2020 - Wiodąca pozycja w przemyśle Katarzyna Bartkowiak 11.04.2014 r. Struktura programu Doskonała baza naukowa Badania pionierskie (ERC) Mobilność naukowców (MSC) Infrastruktury badawcze Przyszłe

Bardziej szczegółowo

Inteligentna specjalizacja w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020

Inteligentna specjalizacja w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 Inteligentna specjalizacja w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 MNiSW \ Departament Strategii \ ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09

Bardziej szczegółowo

Nomenklatura statystyczna w przedsiębiorstwie i w handlu (Statistic Nomenclature applicable in companies and trade)

Nomenklatura statystyczna w przedsiębiorstwie i w handlu (Statistic Nomenclature applicable in companies and trade) Nomenklatura statystyczna w przedsiębiorstwie i w handlu (Statistic Nomenclature applicable in companies and trade) Prezentacja opracowana na podstawie materiałów seminariów realizowanych w ramach projektu

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 18 grudnia 2014 r. Negocjacje POIR z KE 8-10 lipca br. (Warszawa)

Bardziej szczegółowo

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Wsparcie przedsiębiorców w latach 2014-2020 możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej Iwona Wendel Podsekretarz Stanu Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Warszawa, 22 maja 2014

Bardziej szczegółowo

System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu

System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu N a r o d o w y P r o g r a m F o r e s i g h t w d r o ż e n i e w y n i kó w System cyklicznej oceny potencjału sfery B+R+I (badanie, rozwój, innowacje) a specjalizacja regionu mgr inż. Jan Bondaruk

Bardziej szczegółowo

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020.

Źródła finansowania Celów strategicznych Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020. Załącznik do Uchwały Nr 2661/2016 Zarządu Województwa Opolskiego z dnia 26 września 2016 r. Załącznik do Planu działania dla Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Opolskiego do roku 2020 przyjętego

Bardziej szczegółowo

WZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY

WZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY WZROST KONKURENCYJNOŚCI KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW 2004-2006 Krzysztof Gulda p.o. Dyrektora Departament Innowacyjności

Bardziej szczegółowo

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie

Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Marcin Kłak Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach Kielce czerwiec 2010 1 Spis treści Wstęp 7 Rozdział

Bardziej szczegółowo

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI DO 2020 ROKU Warszawa, 17 września 2015 r. Strategia Europa 2020 Program Rozwoju Turystyki do 2020 roku, a dokumenty strategiczne Polski Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF

WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU SPIN-OFF ZARZĄDZANIE SIECIĄ WSPÓŁPRACY MŚP Łukasz Pytliński CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej Wrzesień 2010 1 WSPARCIE FIRM TYPU START-UP I FIRM TYPU

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA POLITYKI PAŃSTWA W OBSZARZE NAUKI DO 2020 ROKU

ZAŁOŻENIA POLITYKI PAŃSTWA W OBSZARZE NAUKI DO 2020 ROKU ZAŁOŻENIA POLITYKI PAŃSTWA W OBSZARZE NAUKI DO 2020 ROKU maj-czerwiec, 2013 ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09 22 ZAŁOŻENIA POLITYKI PAŃSTWA

Bardziej szczegółowo

WSPARCIE KOMERCJALIZACJI B+R W RAMACH PERSPEKTYWY FINANSOWEJ

WSPARCIE KOMERCJALIZACJI B+R W RAMACH PERSPEKTYWY FINANSOWEJ WSPARCIE KOMERCJALIZACJI B+R W RAMACH PERSPEKTYWY FINANSOWEJ 2014 2020 Departament Strategii, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa WyŜszego Konferencja Nauka idzie w... biznes 7 listopada 2012 r. 2 PLAN PREZENTACJI:

Bardziej szczegółowo

Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich?

Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich? Warsztaty dla początkujących czyli o co chodzi w Funduszach Europejskich? Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Irena Romańczuk Departament Programów Regionalnych Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO

REGULAMIN CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO Załącznik do uchwały nr 463 Senatu UZ z 29.04.2015r. REGULAMIN CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TRANSFERU TECHNOLOGII UNIWERSYTETU ZIELONOGÓRSKIEGO 1. Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Strategia Lizbońska droga do sukcesu zjednoczonej Europy, UKIE, Warszawa 2002, s. 11. 5

Strategia Lizbońska droga do sukcesu zjednoczonej Europy, UKIE, Warszawa 2002, s. 11. 5 O autorze Tomasz Bartosz Kalinowski ukończył studia w 2003 r. na Uniwersytecie Łódzkim. W tym samym roku został zatrudniony jako asystent w Katedrze Zarządzania Jakością tej uczelni oraz rozpoczął studia

Bardziej szczegółowo

Warszawa, 28 marca 2011r. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki

Warszawa, 28 marca 2011r. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki Warszawa, 28 marca 2011r. Stawiamy na innowacje Kluczem do stałego i szybkiego rozwoju gospodarczego są: - maksymalizacja efektywności wykorzystania zasobów (wiedzy, kapitału, pracy, zasobów naturalnych

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla polskich firm w ramach programu COSME.

Wsparcie dla polskich firm w ramach programu COSME. Wsparcie dla polskich firm w ramach programu COSME Wsparcie dla polskich firm w ramach programu COSME 1. Wprowadzenie 2. COSME 3. Finansowanie 4. Enterprise Europe Network 5. Wsparcie prowadzenia 6. 7.

Bardziej szczegółowo

Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji

Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji 2010 Pozycja mikroprzedsiębiorstw w regionalnych systemach innowacji Paweł Czyż Warszawa, maj 2010 WPROWADZENIE Ewolucja teorii wzrostu gospodarczego i podejścia do innowacji Od podejścia neoklasycznego

Bardziej szczegółowo

Obecne i nowe usługi polskiego systemu wsparcia MŚP

Obecne i nowe usługi polskiego systemu wsparcia MŚP 2010 Aneta Wilmańska Zastępca Prezesa PARP Obecne i nowe usługi polskiego systemu wsparcia MŚP Wsparcie dla innowacyjnych przedsiębiorstw nowe perspektywy Warszawa, 26 maja 2010 r. PARP na rzecz rozwoju

Bardziej szczegółowo

Plan działalności Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na rok 2016 dla działów administracji rządowej Nauka i Szkolnictwo Wyższe

Plan działalności Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na rok 2016 dla działów administracji rządowej Nauka i Szkolnictwo Wyższe Plan działalności Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na rok 2016 dla działów administracji rządowej Nauka i Szkolnictwo Wyższe CZĘŚĆ A: Najważniejsze cele do realizacji w roku 2016 Mierniki określające

Bardziej szczegółowo

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Natalia Gorynia-Pfeffer STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ Instytucjonalne uwarunkowania narodowego systemu innowacji w Niemczech i w Polsce wnioski dla Polski Frankfurt am Main 2012 1 Instytucjonalne uwarunkowania

Bardziej szczegółowo

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk

System monitorowania realizacji strategii rozwoju. Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Andrzej Sobczyk System monitorowania realizacji strategii rozwoju Proces systematycznego zbierania, analizowania publikowania wiarygodnych informacji,

Bardziej szczegółowo

Metody mapowania powiązań pomiędzy nauką, gospodarką i technologiami w ramach inteligentnej specjalizacji

Metody mapowania powiązań pomiędzy nauką, gospodarką i technologiami w ramach inteligentnej specjalizacji Narodowy Program Foresight wdrożenie wyników Metody mapowania powiązań pomiędzy nauką, gospodarką i technologiami w ramach inteligentnej specjalizacji Regionalne Forum Inteligentnych Specjalizacji Toruń,

Bardziej szczegółowo

BIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013

BIOGOSPODARKA. Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim SZCZECIN 20 \06 \ 2013 SZCZECIN 20 \06 \ 2013 BIOGOSPODARKA Inteligentna specjalizacja w Województwie Zachodniopomorskim ul. Hoża 20 \ ul. Wspólna 1/3 \ 00-529 Warszawa \ tel. +48 (22) 529 27 18 \ fax +48 (22) 628 09 22 BIOGOSPODARKA

Bardziej szczegółowo

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020.

Rozwój konkurencyjności polskiej gospodarki poprzez cyfryzację Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020. Raport Społeczeństwo informacyjne w liczbach 2012 http://www.mac.gov.pl/raporty-i-dane/ 2 3% populacji firm w Polsce 1540 firm dużych Potencjał sektora

Bardziej szczegółowo

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. 23 stycznia 2014 r.

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020. 23 stycznia 2014 r. Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, 2014-2020 23 stycznia 2014 r. Założenia PO IR Najważniejsze założenia Programu: realizacja projektów B+R w konsorcjach biznesu i nauki,

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat

Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych Zarządzanie wiedzą w Polsce i na świecie w świetle ostatnich lat Zarządzanie wiedzą we współczesnym przedsiębiorstwie Autor: Marcin Kłak Wstęp Rozdział 1. Zarządzanie wiedzą we współczesnych organizacjach gospodarczych 1.1. Rola i znaczenie wiedzy 1.1.1. Pojęcia i definicje

Bardziej szczegółowo

Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020. Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r.

Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020. Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r. Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej 2014-2020 Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r. Uwarunkowania programowe Unia Europejska Strategia Europa 2020 Pakiet legislacyjny dla Polityki

Bardziej szczegółowo

Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki Faculty of Production Engineering and Logistics

Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki Faculty of Production Engineering and Logistics Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki Faculty of Production Engineering and Logistics Plan studiów stacjonarnych II stopnia (magisterskich) na kierunku ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI MANAGEMENT

Bardziej szczegółowo

2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju

2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju 2020 dokąd zmierzamy, czyli o największych wyzwaniach rozwoju Jarosław Pawłowski Podsekretarz Stanu Ministerstwo Rozwoju Regionalnego I Forum Gospodarcze Podregionu Nadwiślańskiego 22 października 2010

Bardziej szczegółowo

ZJAZDY, KONFERENCJE, SYMPOZJA, SEMINARIA MIĘDZYNARODOWE 2012 - European Federation of Public Service Unions (EPSU), European Confederation of

ZJAZDY, KONFERENCJE, SYMPOZJA, SEMINARIA MIĘDZYNARODOWE 2012 - European Federation of Public Service Unions (EPSU), European Confederation of ZJAZDY, KONFERENCJE, SYMPOZJA, SEMINARIA MIĘDZYNARODOWE 2012 - European Federation of Public Service Unions (EPSU), European Confederation of Independent Trade Unions (CESI) and EU Public Administration

Bardziej szczegółowo

Biogospodarka jako platforma współpracy tradycyjnych i nowych gałęzi gospodarki

Biogospodarka jako platforma współpracy tradycyjnych i nowych gałęzi gospodarki Biogospodarka jako platforma współpracy tradycyjnych i nowych gałęzi gospodarki Mariusz Maciejczak Konferencja CENY W SEKTORZE ROLNO-ŻYWNOŚCIOWYM I W JEGO OTOCZENIU. SGGW, Warszawa, 3 grudnia 2015 r. Plan

Bardziej szczegółowo

Klastry wyzwania i możliwości

Klastry wyzwania i możliwości Klastry wyzwania i możliwości Stanisław Szultka Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 29 września 2015 Klastry wyzwania nowej perspektywy 1. Klastry -> inteligentne specjalizacje 2. Organizacje klastrowe

Bardziej szczegółowo

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i wynikające z nich Programy Operacyjne ze szczególnym uwzględnieniem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka Warszawa, 28 stycznia 2007 1 Narodowe Strategiczne

Bardziej szczegółowo

Architektura bezpieczeństwa informacji w ochronie zdrowia. Warszawa, 29 listopada 2011

Architektura bezpieczeństwa informacji w ochronie zdrowia. Warszawa, 29 listopada 2011 Architektura informacji w ochronie zdrowia Warszawa, 29 listopada 2011 Potrzeba Pomiędzy 17 a 19 kwietnia 2011 roku zostały wykradzione dane z 77 milionów kont Sony PlayStation Network. 2 tygodnie 25 milionów

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (IG) Priorytet 1 - Badania i rozwój nowoczesnych technologii Działanie1.1. Wsparcie badań naukowych dla budowy gospodarki opartej na wiedzy Identyfikacja kierunków prac B+R mających na celu zdynamizowanie rozwoju

Bardziej szczegółowo

INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY

INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY INTERREG IVC CELE I PRIORYTETY Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej W prezentacji przedstawione zostaną: Cele programu Interreg IVC Priorytety programu Typy działań

Bardziej szczegółowo

Potencjał naukowy Wydziału Ekonomii. Poznań, 16 maja 2017 roku

Potencjał naukowy Wydziału Ekonomii. Poznań, 16 maja 2017 roku Potencjał naukowy Wydziału Ekonomii Poznań, 16 maja 2017 roku Plan prezentacji 1. Projekty międzynarodowe 2. Projekty NCN 3. Badania statutowe i MNiD 4. Wybrane rezultaty działań 5. Inne osiągnięcia Projekty

Bardziej szczegółowo

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020. Warszawa, 14 października 2014 r.

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020. Warszawa, 14 października 2014 r. Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej 2014-2020 Warszawa, 14 października 2014 r. 1 Cele tematyczne 2 Programy operacyjne na poziomie krajowym i regionalnym 3 Programy ramowe Unii Europejskiej Wsparcie

Bardziej szczegółowo

Innowacyjność Polski (makro) Platforma Internetowa - INNOWACJE DLA PRZEMYSŁU I NAUKI. Miejsce w rankingu innowacyjności EU -2010

Innowacyjność Polski (makro) Platforma Internetowa - INNOWACJE DLA PRZEMYSŁU I NAUKI. Miejsce w rankingu innowacyjności EU -2010 Platforma Internetowa - INNOWACJE DLA PRZEMYSŁU I NAUKI NCBiR 11-0026-10 / 2010 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Zebranie KLUBU PARTNERA 14 maja 2012 Badania i rozwój to przemiana pieniędzy w wiedzę.

Bardziej szczegółowo

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Daniel Szczechowski Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Opole, 13 listopada 2014 r. Potencjał innowacyjny

Bardziej szczegółowo

Stowarzyszenie Klastering Polski 40-010 Katowice ul. Warszawska 36

Stowarzyszenie Klastering Polski 40-010 Katowice ul. Warszawska 36 Stowarzyszenie Klastering Polski platformą współpracy międzyklastrowej Ekoinnowacje w nowej perspektywie finansowej kraju i Europie: Środowisko i energia z czego finansować projekty i z kim współpracować?

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia)

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego (Załącznik do uzupełnienia) Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji województwa lubuskiego. Dokument przedstawia

Bardziej szczegółowo

Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji. Rafał Rowiński Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce

Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji. Rafał Rowiński Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce Horyzont 2020 program ramowy na rzecz badań naukowych i innowacji Rafał Rowiński Komisja Europejska Przedstawicielstwo w Polsce Kluczowe zagadnienia Główne cele i założenia polityki badań naukowych i innowacji

Bardziej szczegółowo

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R Gorzów Wielkopolski, 4 marca 2013 r. Plan prezentacji Strategia Rozwoju

Bardziej szczegółowo

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014

Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 Anna Ober Aleksandra Szcześniak 09.05.2014 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020/strony/ glowna.aspx 2 I Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowoprzemysłowe

Bardziej szczegółowo

Tworzenie innowacyjnej Europy

Tworzenie innowacyjnej Europy Tworzenie innowacyjnej Europy Sprawozdanie dotyczące R&D i innowacji przedstawione przez niezależną grupę ekspertów mianowaną w związku ze szczytem w Hampton Court STRESZCZENIE Styczeń 2006 r. Pełna wersja

Bardziej szczegółowo

Nowe narzędzia pozycjonowania uczelni założenia U-Map i U-Multirank. Szansa, czy zagrożenie dla polskich uczelni?

Nowe narzędzia pozycjonowania uczelni założenia U-Map i U-Multirank. Szansa, czy zagrożenie dla polskich uczelni? Nowe narzędzia pozycjonowania uczelni założenia U-Map i U-Multirank. Szansa, czy zagrożenie dla polskich uczelni? Gliwice, 30.11.2012 Jakub Brdulak Ekspert Boloński U-Map i U-Multirank Jakub Brdulak 1

Bardziej szczegółowo

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Strona główna Działania PROJEKTY ZAKOŃCZONE Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego

Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Załącznik nr 2 do Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego Szczegółowe nakłady na realizację Programu Rozwoju Innowacji Województwa Lubuskiego. Dokument przedstawia w formie tabelarycznej szacunkową

Bardziej szczegółowo

Bank partnerem wspierającym innowacyjne rozwiązania klientów

Bank partnerem wspierającym innowacyjne rozwiązania klientów Bank partnerem wspierającym innowacyjne rozwiązania klientów AGENDA PREZENTACJI INNOWACJE W BIZNESIE POZYSKANIE FINANSOWANIA REALIZACJA ZAŁOŻEŃ od teorii i założeń do faktycznych możliwości i barier wachlarz

Bardziej szczegółowo

Komitet Nauk Demograficznych PAN

Komitet Nauk Demograficznych PAN Komitet Nauk Demograficznych PAN Ewolucja badań procesów ludnościowych oraz relacji między demografią a naukami ekonomicznymi Irena E.Kotowska, Jolanta Kurkiewicz Ewolucja nauk ekonomicznych. Jedność a

Bardziej szczegółowo

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI

BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy

Bardziej szczegółowo

Finansowanie MSP z funduszy europejskich w perspektywie oraz Konferencja SOOIPP Warszawa, maj 2019

Finansowanie MSP z funduszy europejskich w perspektywie oraz Konferencja SOOIPP Warszawa, maj 2019 Finansowanie MSP z funduszy europejskich w perspektywie 2014-20 oraz 2021-27 Konferencja SOOIPP Warszawa, maj 2019 Wsparcie przedsiębiorstw w POIR Finansowanie: badań i prac rozwojowych, inwestycji, w

Bardziej szczegółowo

Zasady uczestnictwa w programie Horyzont 2020

Zasady uczestnictwa w programie Horyzont 2020 Zasady uczestnictwa w programie Horyzont 2020 Agnieszka, Murzec-Wojnar Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE www.uwm.edu.pl/rpk agnieszka.murzec@uwm.edu.pl Struktura H2020 HORYZONT 2020 Czas

Bardziej szczegółowo

XIII Konferencja BGK dla JST Wydatki rozwojowe a dynamika gospodarki lokalnej Jacek Sierak, Michał Bitner

XIII Konferencja BGK dla JST Wydatki rozwojowe a dynamika gospodarki lokalnej Jacek Sierak, Michał Bitner XIII Konferencja BGK dla JST Wydatki rozwojowe a dynamika gospodarki lokalnej Jacek Sierak, Michał Bitner Honorowy Patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy 0 0 Teoretyczne koncepcje

Bardziej szczegółowo

www.cru.uni.lodz.pl HORIZON 2020

www.cru.uni.lodz.pl HORIZON 2020 HORIZON 2020 Program Ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014-2020) CO TO JEST H2020? Największy program Komisji Europejskiej na badania i innowacje Budżet na lata 2014-2020 to prawie 80 mld

Bardziej szczegółowo

Projektowanie (design) Eurostat

Projektowanie (design) Eurostat Projektowanie (design) Eurostat Podstawa prezentacji moduł Overall design autor Eva Elvers ze Statistics Sweden Prezentacja autora na szkoleniu w Hadze 28-29 listopada 2013 r. Zarys Badanie statystyczne

Bardziej szczegółowo

Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań

Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2013 Joanna Podgórska Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez klastry propozycja działań 2014-2020 II Forum Innowacji Transportowych

Bardziej szczegółowo

Staż naukowy Foresight impact on innovation

Staż naukowy Foresight impact on innovation Staż naukowy Foresight impact on innovation Łukasz Nazarko Visitining Research Associate @ Yashiro Lab Institute of Industrial Science University of Tokyo Bialystok University of Technology Faculty of

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie innowacjami i transferem technologii / Kazimierz Szatkowski. Warszawa, cop Spis treści

Zarządzanie innowacjami i transferem technologii / Kazimierz Szatkowski. Warszawa, cop Spis treści Zarządzanie innowacjami i transferem technologii / Kazimierz Szatkowski. Warszawa, cop. 2016 Spis treści Wstęp 11 ROZDZIAŁ 1 Istota i rodzaje innowacji 17 1.1. Interpretacja pojęcia innowacji 17 1.2. Cele

Bardziej szczegółowo

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza

Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza Budowa systemu monitoringu i podstaw ewaluacji wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Mazowsza www.ris.mazovia.pl Projekt realizowany przez Samorząd Województwa Mazowieckiego w ramach Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

Plan prac na 2019 rok konkursy WRPO i zmiany w obszarach inteligentnych specjalizacji

Plan prac na 2019 rok konkursy WRPO i zmiany w obszarach inteligentnych specjalizacji Plan prac na 2019 rok konkursy WRPO 2014+ i zmiany w obszarach inteligentnych specjalizacji Podsumowanie dotychczasowego wsparcia dla IS w Wielkopolsce 18/12/2018 Elizabeth Duda Departament Gospodarki

Bardziej szczegółowo

Instrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020

Instrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 Instrumenty II i III osi priorytetowej Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020 Założeniem POIR jest wsparcie realizacji całego procesu powstawania

Bardziej szczegółowo

HORYZONT 2020 nowy program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji

HORYZONT 2020 nowy program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji Politechnika Śląska 28 luty 2014 rok HORYZONT 2020 nowy program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji Mobilność naukowców Akcje Marie Skłodowska-Curie oraz ERC Renata Downar-Zapolska Regionalny

Bardziej szczegółowo

PANEL 1 Zarządzanie strategiczne, jakość życia, usługi publiczne, komunikacja z mieszkańcami

PANEL 1 Zarządzanie strategiczne, jakość życia, usługi publiczne, komunikacja z mieszkańcami Jak skutecznie wykorzystać system zarządzania JST do poprawy jakości życia mieszkańców? Konferencja zamykająca realizację innowacyjnego projektu partnerskiego MJUP PANEL 1 Zarządzanie strategiczne, jakość

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do Funduszy Europejskich na lata 2014-2020

Wprowadzenie do Funduszy Europejskich na lata 2014-2020 1 Wprowadzenie do Funduszy Europejskich na lata 2014-2020 2 Stan prac wdrożeniowych System informatyczny Wytyczne i wzory dokumentów Szczegółowe opisy priorytetów Negocjacje programów operacyjnych z KE

Bardziej szczegółowo

Finansowanie badań i rozwoju z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej

Finansowanie badań i rozwoju z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej Finansowanie badań i rozwoju z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej Tomasz Nowakowski III Konferencja Prorektorów w ds. Nauki i Rozwoju publicznych wyższych szkół technicznych Poznań,, 11 stycznia

Bardziej szczegółowo

Maciej Zastempowski. Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw

Maciej Zastempowski. Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw Maciej Zastempowski Uwarunkowania budowy potencja u innowacyjnego polskich ma ych i rednich przedsi biorstw Wstęp... 13 Rozdział 1. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw... 21 1.1. Kontrowersje wokół

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9

SPIS TREŚCI. Wprowadzenie... 9 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 9 ROZDZIAŁ I Teoretyczne ujęcie innowacji... 11 1. Innowacje-proces innowacyjny-konkurencyjność... 11 2. System innowacyjny na poziomie regionu... 15 3. System innowacyjny a

Bardziej szczegółowo

rok akad. 2013/2014 Podstawowy Kierunkowy Ogólny 2 Makroekonomia* X Z/E 4 4 Prawo cywilne X E 4

rok akad. 2013/2014 Podstawowy Kierunkowy Ogólny 2 Makroekonomia* X Z/E 4 4 Prawo cywilne X E 4 Kierunek: Zarządzanie Studia: II stopnia, stacjonarne Specjalności: Marketing na rynkach krajowych i międzynarodowych Przedsiębiorczość Specjalność menedŝerska Zarządzanie finansowe Zarządzanie marketingowe

Bardziej szczegółowo

Koncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku. regionalnego, 7 listopada, 2011

Koncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku. regionalnego, 7 listopada, 2011 Koncepcje Komisji Europejskiej wdrażania funduszy po 2013 roku Zespół ds. opracowania ramowego zintegrowanego programu regionalnego, 7 listopada, 2011 Cele bieżącej i przyszłej polityki: Nowa Polityka

Bardziej szczegółowo