Roczny plan pracy z historii dla klasy II gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości

Transkrypt

1 Roczny plan pracy z historii dla klasy II gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości Temat lekcji Środki dydaktyczne Zagadnienia, nauczania Odniesienia do pod.prog. Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe L.g. Lekcja organizacyjna - zapoznanie z PSO -zapoznanie z wymaganiami edukacyjnymi - przypomnienie u z klasy I ROZDZIAŁ I: POLSKA I ŚWIAT W XII XIV WIEKU. Wyprawy krzyżowe s. 8 4 s. 9) przyczyny, przebieg i skutki wypraw krzyżowych powstanie zakonów rycerskich podaje lata wydarzeń: 095 r. synod w Clermont, 096 r. pierwsza krucjata, 9 r. upadek twierdzy Akka poprawnie posługuje się terminami: krucjata, krzyżowcy, zakony rycerskie przedstawia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi wymienia zakony rycerskie założone podczas krucjat: joannitów, templariuszy i Krzyżaków lokalizuje na mapie Palestynę podaje co najmniej jedną przyczynę oraz jeden skutek wypraw krzyżowych omawia przyczyny wypraw krzyżowych przedstawia zasady funkcjonowania zakonów rycerskich wskazuje na mapie Królestwo Jerozolimskie porównuje uzbrojenie i sposób walki rycerzy europejskich z wyposażeniem oraz taktyką walki saracenów omawia pozytywne i negatywne skutki wypraw krzyżowych. Polska dzielnicowa s.5 9 s. 6) postanowienia statutu Kazimierza Krzywoustego i podział Polski na dzielnice odstąpienie od zasady senioratu skutki rozbicia dzielnicowe go przemiany gospodarcze na ziemiach polskich w XIII w sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego - opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego - opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego - dostrzega związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym poprawnie posługuje się terminami: statut, senior, princeps, zasada senioratu wskazuje na mapie dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie, Pomorze Zachodnie podaje wydarzenie wraz z datą, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe (testament Bolesława Krzywoustego 38 r.) podaje lata wydarzeń: 80 r. zjazd w Łęczycy, 7 r. zjazd w Gąsawie omawia przyczyny i skutki odstąpienia od zasady senioratu wskazuje tereny utracone przez książąt piastowskich w czasie rozbicia dzielnicowego, m.in. Pomorze Szczecińskie, ziemię lubuską, drohiczyńską i chełmińską wymienia grupy społeczne, które dążyły do przywrócenia jedności państwa polskiego omawia przemiany gospodarcze na ziemiach polskich rozwój osadnictwa i rzemiosła, wydobycie złota, srebra oraz ołowiu, wybudowanie kopalni soli w Bochni i Wieliczce

2 3. Mongołowie s. 0 5 s. 4) podboje Czyngis-chana budowa imperium mongolskiego najazd Tatarów na Polskę rozpad imperium mongolskiego wykraczaj ący programo wą podaje rok bitwy pod Legnicą 4 r. przedstawia dokonania postaci: Czyngis-chana, Henryka Pobożnego poprawnie posługuje się terminami: jarłyk, haracz, chan wskazuje na mapie zasięg terytorialny państwa Mongołów wymienia tereny w Europie, które atakowali Tatarzy podaje co najmniej jeden skutek najazdu tatarskiego na Polskę wyjaśnia skutki najazdów tatarskich na państwa europejskie określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów charakteryzuje stosunek Europejczyków do Mongołów wyjaśnia pochodzenie określenia Tatarzy 4. Sprowadzenie Krzyżakó w do Polski s. 6 3 s. 30) północno-wschodni sąsiedzi Polski w XIII w.: Prusowie i Jaćwingowie sprowadzenie Krzyżaków do Polski założenie i rozwój państwa zakonnego podbój i chrystianizacja Prus 4.3. podaje rok sprowadzenia Krzyżaków do Polski 6 r. wskazuje na mapie tereny państwa krzyżackiego wymienia plemiona podbite przez Krzyżaków: Prusów i Jaćwingów podaje korzyści i zagrożenia wynikające z osiedlenia się Krzyżaków w Prusach wskazuje na mapie Malbork przedstawia genezę powstania zakonu krzyżackiego wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski charakteryzuje zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji wskazuje, jaki wpływ mieli rycerze zakonni na rozwój gospodarczy podbitych ziem polskich omawia okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego wyjaśnia znaczenie pojęcia komturia 5. Zjednoczenie państwa polskiego s s. 35) skutki 4.3 rozbicia 4.4 dzielnicowo tendencje integracyjne wśród książąt piastowskich próby zjednoczenia ziem polskich podejmowane przez książąt śląskich, Przemysła II oraz Wacława II przejęcie władzy przez Władysława Łokietka i jego koronacja zjednoczenie ziem polskich przez Władysława Łokietka zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków - opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego podaje lata wydarzeń: koronacja Przemysła II 95 r., Wacława II 300 r., Władysława Łokietka 30 r. poprawnie posługuje się terminami: starosta, grosz praski przedstawia przyczyny podejmowania prób zjednoczenia ziem polskich wymienia książąt piastowskich dążących do połączenia ziem polskich: Henryka Probusa, Przemysła II, Władysława Łokietka omawia znaczenie koronacji Władysława Łokietka w Krakowie dla integracji państwa polskiego wskazuje etapy jednoczenia ziem polskich na przełomie XIII i XIV w. omawia zmiany gospodarcze i administracyjne wprowadzone za panowania Wacława II prezentuje dokonania Władysława Łokietka w procesie jednoczenia ziem polskich wymienia tereny wchodzące w skład państwa polskiego za panowania Władysława Łokietka omawia konflikty państwa polskiego z Krzyżakami przedstawia okoliczności i przebieg bitwy pod Płowcami w 333 r.

3 6. Państwo Kazimierza Wielkiego s s. 4) odbudowa Królestwa Polskiego za czasów Kazimierza Wielkiego reformy gospodarcze (prawna, skarbowa, monetarna) przeprowadzone przez Kazimierza Wielkiego założenie Akademii Krakowskiej dyplomatyczne rozwiązanie konfliktów z Krzyżakami i Czechami ekspansja terytorialna Polski na tereny Rusi Halickiej ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz polityce zagranicznej - charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ruskich podaje lata wydarzeń: 335 r. zjazd w Wyszehradzie, 343 r. pokój w Kaliszu z Krzyżakami, 364 r. ufundowanie Akademii Krakowskiej,370 r. śmierć Kazimierza Wielkiego poprawnie posługuje się terminami: przywilej składu, prawo przymusu drogowego, poradlne wymienia reformy gospodarcze wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego wskazuje na mapie państwo Kazimierza Wielkiego - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów opisuje działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego mające na celu zakończenie sporów z Czechami i Krzyżakami charakteryzuje znaczenie podboju Rusi Halickiej dla rozwoju gospodarczego państwa polskiego omawia reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie dla unifikacji i rozwoju gospodarczego ziem polskich prezentuje politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów podaje przykłady miejscowości, w których wybudowano Orle Gniazda Tajemnice Jak wyglądał piastowski orzeł? s legendy związane z pochodzeniem godła polskiego najstarsze podobizny orła i związane z nimi kontrowersje wizerunki orła na monetach książąt piastowskich wymienia najstarsze przekazy źródłowe dotyczące orła jako symbolu państwowego podaje przykłady źródeł materialnych z wizerunkiem orła, np. monety i pieczęcie wyjaśnia genezę symbolu orła przedstawioną w kronice Jana Długosza przedstawia inne znaki używane przez władców piastowskich jako symbole państwowe, np. lwa, gryfa, smoka POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU I ROZDZIAŁ II: SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZA. System feudalny s s. 5) społeczeństwo feudalne podział społeczeństwa na stany kultura rycerska i dworska narodziny monarchii stanowej w Polsce... - rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego - wyjaśnia pojęcie stanu - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej poprawnie posługuje się terminami: wasal, senior, suzeren, lenno, system feudalny, społeczeństwo stanowe, monarchia patrymonialna, hołd lenny wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu feudalnego wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego tłumaczy, na czym polegała zasada Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem przedstawia pozycję społeczną duchowieństwa, rycerstwa, chłopów i mieszczan na przykładzie państwa polskiego zjednoczonego przez Władysława Łokietka przedstawia cechy monarchii stanowej omawia różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową przedstawia przebieg hołdu lennego oraz pasowania na rycerza

4 . Życie średniowiecznej wsi s s. 57) wieś we wczesnym średniowieczu zmiany w rolnictwie w XIII i XIV w. kolonizacja na prawie niemieckim lokacja osad wiejskich życie codzienne mieszkańców średniowiecznej wsi pochodzenie nazw miejscowości.. - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu poprawnie posługuje się terminami: lokacja, sołtys, ława, wolnizna, dwupolówka, trójpolówka, metoda wypaleniskowa podaje przyczyny rozwoju kolonizacji wiejskiej wymienia wynalazki i ulepszenia w rolnictwie wprowadzone w XII XIV w. omawia etapy zakładania wsi na prawie niemieckim charakteryzuje zajęcia i życie codzienne chłopów w średniowieczu wymienia obowiązki i uprawnienia sołtysa wyjaśnia, dlaczego trójpolówka była skuteczniejszą metodą uprawy ziemi niż dwupolówka i gospodarka wypaleniskowa przedstawia znaczenie kolonizacji wiejskiej dla rozwoju gospodarczego Polski w XIII XIV w. tłumaczy pochodzenie nazw miejscowości, takich jak Środa, Piątek, Wola, Piekary, Kowale Tajemnice Jaka wiedza kryje się w pieczęciach? s znaczenie pieczęci jako źródła historycznego najstarsze pieczęcie używane przez władców polskich funkcja pieczęci jako sposobu uwiarygodnienia dokumentu omawia rolę pieczęci jako źródła historycznego podaje przykłady zastosowania pieczęci majestatycznej określa czas powstania najstarszych pieczęci używanych przez władców polskich wyjaśnia znaczenie badań archeologicznych dla datowania oraz analizy średniowiecznych pieczęci 3. Średniowieczne miasto i jego mieszkańcy s s. 6) rozwój miast w średniowiecznej Europie układ przestrzenny miasta w średniowieczu struktura organizacji rzemieślniczej cechu życie codzienne w średniowiecznym mieście wyjaśnia pojęcie stanu - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu - porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej poprawnie posługuje się terminami: patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, burmistrz, ława, cech, czeladnik wymienia warstwy społeczne w miastach średniowiecznych tłumaczy, na czym polegała lokacja miasta na prawie magdeburskim przedstawia warunki życia codziennego w średniowiecznym mieście porównuje życie codzienne mieszczan o różnym statusie społecznym omawia kompetencje wójta, rady miejskiej i burmistrza wyjaśnia, jakie funkcje pełniły w średniowiecznym mieście: ratusz, pręgierz, rynek, targowisko, mury podaje elementy obronne średniowiecznego miasta

5 4. Kościół w średniowieczu s s. 7) zróżnicowanie. stanu duchownego. zakony benedyktynów i cystersów oraz ich rola w społeczeństwie wpływ Kościoła na średniowieczną kulturę założenie zakonów żebraczych ruchy heretyckie kryzys papiestwa i niewola awiniońska sobór w Konstancji - charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu - wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa przedstawia dokonania : Benedykta z Nursji, św. Franciszka z Asyżu, św. Dominika Guzmana, Pawła Włodkowica poprawnie posługuje się terminami: duchowieństwo, benedyktyni, cystersi, ruchy heretyckie, inkwizycja, zakony żebracze wyjaśnia wyrażenie benedyktyńska praca wyjaśnia, w jaki sposób kopiowano i ozdabiano księgi w średniowieczu charakteryzuje sytuację materialną duchowieństwa w średniowieczu i wskazuje źródła majątku Kościoła określa przyczyny i skutki utworzenia zakonów żebraczych uzasadnia, dlaczego działalność ruchów heretyckich wywołała sprzeciw Kościoła porównuje zakony żebracze z zakonami rycerskimi wymienia najstarsze ośrodki zakonne na ziemiach polskich wymienia średniowieczne ruchy heretyckie: waldensów i albigensów 5. Kultura i nauka wieków średnich s s. 77) uniwersalny charakter kultury średniowiecznej średniowieczne wzorce osobowe: asceta, rycerz, władca rola łaciny jako międzynarodowego języka dyplomacji, nauki i kultury edukacja i uniwersytety w średniowieczu.3 - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu poprawnie posługuje się terminami: uniwersytet, scholastyka, sztuki wyzwolone przedstawia dokonania św. Tomasza z Akwinu wyjaśnia, dlaczego kultura średniowiecza określana jest mianem uniwersalnej omawia znaczenie łaciny w średniowiecznej Europie wymienia średniowieczne wzorce osobowe: ascety, rycerza, władcy charakteryzuje średniowieczne wzorce osobowe przedstawia postacie, które w kulturze europejskiej uznaje się za wzorce: Szymona Słupnika, Rolanda, Karola Wielkiego omawia cechy charakterystyczne kultury rycerskiej, dworskiej i ludowej określa rolę kobiet w średniowieczu na przykładzie Eleonory Akwitańskiej i Jadwigi Śląskiej wymienia pierwsze europejskie uniwersytety i omawia ich rolę dla rozwoju nauki w średniowieczu ocenia znaczenie działalności ojców Kościoła i św. Tomasza z Akwinu 6. W cieniu kościołów i zamków s architektura średniowiecznej Europy sztuka polskiego średniowiecza średniowieczna rzeźba i zdobnictwo.3 - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu poprawnie posługuje się terminami: portal, prezbiterium, przypora, inicjał, miniatura, Biblia pauperum porównuje styl romański ze stylem gotyckim podaje przykłady średniowiecznych budowli świeckich tłumaczy, dlaczego polskie budownictwo w stylu romańskim nie rozwinęło się w tak wysokim stopniu jak w Europie Zachodniej Tajemnice O czym opowiadają średniowieczne katedry? s symbolika średniowiecznych katedr katedra w Chartres wyjaśnia symbolikę średniowiecznych katedr wskazuje cechy stylu gotyckiego na przykładzie katedry w Chartres POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU II ROZDZIAŁ III: U SCHYŁKU ŚREDNIOWIECZA

6 . Unia Polski z Litwą s s. 93) panowanie Andegawenów w Polsce przywilej koszycki sytuacja na Litwie przed zawarciem unii z Polską unia polskolitewska w Krewie znaczenie chrystianizacji Litwy na arenie międzynarodowej wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą - charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego podaje lata wydarzeń: 374 r. nadanie przywileju w Koszycach, 385 r. unia polsko-litewska w Krewie, 43 r. unia w Horodle poprawnie posługuje się terminami: przywilej, unia, unia personalna, wymienia postanowienia unii w Krewie i Horodle wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie, państwo zakonu krzyżackiego, Węgry omawia okoliczności wstąpienia na tron polski Ludwika Andegaweńskiego opisuje okoliczności zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie ocenia panowanie Jadwigi i Władysława Jagiełły wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z zawarcia unii polsko-litewskiej opisuje skutki unii w Krewie dla sytuacji międzynarodowej Litwy. Wielka wojna z zakonem krzyżackim s s. 99) przyczyny wybuchu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim bitwa pod Grunwaldem i jej znaczenie pokój toruński z 4 r. i skutki wielkiej wojny z Krzyżakami rola konfliktu polsko- krzy- -żackiego na arenie międzynarodowej 5. podaje lata wydarzeń: 5 lipca 40 r. bitwa pod Grunwaldem, 4 r. pierwszy pokój toruński, przedstawia dokonania: Ulricha von Jungingena, Zawiszy Czarnego, Mikołaja Trąby, Pawła Włodkowica wyjaśnia przyczyny wielkiej wojny z zakonem krzyżackim wymienia postanowienia pokoju toruńskiego z 4 r. wymienia skutki wielkiej wojny z Krzyżakami - podaje lata soboru w Konstancji charakteryzuje sytuację państwa polsko-litewskiego na przełomie XIV i XV w. omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem wymienia podstawowe elementy uzbrojenia rycerzy z początku XV w. opisuje uzbrojenie lekkiej jazdy litewskiej biorącej udział w bitwie pod Grunwaldem Tajemnice Jaką bitwę namalował Jan Matejko? s okoliczności powstania obrazu Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem ukryte znaczenie i symbolika obrazu losy dzieła w czasie II wojny światowej omawia okoliczności powstania obrazu Bitwa pod Grunwaldem opisuje przedstawione na obrazie sceny pod względem zgodności z prawdą historyczną charakteryzuje symboliczne znaczenie dzieła wyjaśnia, dlaczego Niemcom w czasie II wojny światowej zależało na zniszczeniu Bitwy pod Grunwaldem 3. Europa Zachodnia w XIV i XV wieku s s. 07) epidemia dżumy w XIV w. przyczyny, najważniejsze wydarzenia i skutki wojny stuletniej ruchy heretyckie i ich przedstawiciele powstania ludowe wprowadzenie broni palnej i wzrost znaczenia armii zaciężnej podaje lata: wojna stuletnia przedstawia dokonania postaci: Joanny d Arc, Jana Husa, Johna Wiklefa, Jana Żiżki tłumaczy pojęcie czarna śmierć podaje niektóre skutki epidemii dżumy w XIV w. przedstawia co najmniej jedną przyczynę i jeden skutek wojny stuletniej wskazuje na mapie państwa biorące udział w wojnie stuletniej wyjaśnia skutki wprowadzenia broni palnej i armii zaciężnej omawia główne założenia husytyzmu omawia skutki epidemii dżumy wymienia przyczyny i następstwa wojny stuletniej omawia przyczyny wystąpień ludowych na terenie Francji i Anglii w XIV i XV w. charakteryzuje nowe techniki walki wprowadzone w XV w.: zastosowanie broni palnej, walka taborem, uformowanie armii zaciężnej przedstawia przyczyny powstania husytów w Czechach wyjaśnia, dlaczego Jana Husa spalono na stosie

7 4. Nowe potęgi w Europie Wschodniej s. 08 s. 09) rozwój terytorialny Polski i Litwy wzrost znaczenia Moskwy ekspansja imperium osmańskiego w Europie bitwa pod Warną upadek Konstantynopola 5. - wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą podaje lata wydarzeń: 444 r. bitwa pod Warną, 453 r. zdobycie Konstantynopola przedstawia dokonania: Władysława III Warneńczyka, Iwana IV Groźnego poprawnie posługuje się terminami: sułtan, janczarzy, car wskazuje na mapie: imperium osmańskie, Konstantynopol, Warnę, Wielkie Księstwo Moskiewskie wyjaśnia skutki zdobycia Konstantynopola przez Turków - charakteryzuje przywileje ludowe w czasie wojny trzynastoletniej porównuje oddziały janczarów z oddziałami piechoty europejskiej wskazuje na mapie kolejne ziemie podbijane przez Turków w Europie uzasadnia, dlaczego upadek Konstantynopola jest uznawany za jedną z granicznych dat średniowiecza wyjaśnia, z jakiego powodu po klęsce Konstantynopola wyznawcy prawosławia zaczęli nazywać Moskwę trzecim Rzymem ocenia konsekwencje, jakie miały dla Polski i Litwy powstanie imperium osmańskiego oraz zjednoczenie ziem ruskich 5. Wojna trzynastoletnia s. 3 7 s. 4) znaczenie powstania Związku Jaszczurczego i Związku Pruskiego przyczyny wybuchu wojny trzynastoletniej przebieg działań wojennych w latach postanowienia drugiego pokoju toruńskiego 5. podaje lata wydarzeń: 440 r. powstanie Związku Pruskiego, 454 r. początek wojny trzynastoletniej, 466 r. drugi pokój toruński wymienia przyczyny i skutki wojny trzynastoletniej wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Polski w wyniku podpisania drugiego pokoju toruńskiego - porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi w epoce Jagiellonów wyjaśnia, dlaczego szlachta i mieszczanie mieszkający w Prusach dążyli do przyłączenia ich ziem do Polski podaje nazwy ziem odzyskanych przez Królestwo Polskie na mocy pokoju toruńskiego z 466 r. wymienia zmiany, które zaszły w sytuacji międzynarodowej Polski po wojnie trzynastoletniej ocenia znaczenie przywilejów nadanych w czasie wojny trzynastoletniej stanowi szlacheckiemu Tajemnice Jak wyglądały działania średniowiecznych szpiegów? s. 8 9 działalność średniowiecznych szpiegów polscy i krzyżaccy szpiedzy w średniowieczu sposób szyfrowania wiadomości omawia główne zadania średniowiecznych szpiegów charakteryzuje średniowieczne sposoby szyfrowania wiadomości wyjaśnia, jak werbowano i wynagradzano szpiegów w średniowieczu wymienia najsłynniejszych szpiegów polskich i krzyżackich 6. Kultura późnego średniowiecza w Polsce s. 0 5 s. 4) rozkwit kultury polskiej w XIV i XV w. wybitni polscy uczeni średniowiecza i ich dokonania najważniejsze osiągnięcia polskiej architektury i sztuki gotyckiej twórczość rzeźbiarska Wita Stwosza.3 - rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem gotyckim, przedstawia dokonania postaci: Wita Stwosza,, Mikołaja Kopernika, wymienia najsłynniejsze przykłady sztuki gotyckiej w Polsce: m.in. ołtarz Wita Stwosza, Bazylikę Mariacką w Gdańsku, Barbakan w Krakowie, ratusz w Toruniu omawia znaczenie odnowienia Akademii Krakowskiej w 400 r. wymienia cechy charakterystyczne rzeźby średniowiecznej na przykładzie piety i Pięknej Madonny wyjaśnia, na czym polega wartość historyczna i kulturowa ołtarza Wita Stwosza wyjaśnia, dlaczego okres panowania Kazimierza Jagiellończyka nazywany jest złotą jesienią polskiego średniowiecza POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU III ROZDZIAŁ IV: NARODZINY NOWOŻYTNEGO ŚWIATA

8 . Cywilizacje Ameryki. Wielkie odkrycia geograficzne s s. 33) s s. 39) cywilizacje Ameryki prekolumbijskiej osiągnięcia naukowo- -techniczne oraz sztuka Olmeków, Majów, Azteków i Inków rozwój nauki i techniki w Europie w XV w. poszukiwanie morskiej drogi do Indii wyprawa Krzysztofa Kolumba i znaczenie odkrycia Ameryki wyprawa Ferdynanda Magellana dookoła świata układ w Tordesillas wykraczaj ący programo wą wskazuje na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków omawia najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich 6. - sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy K.Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana - wskazuje na mapie posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii podaje lata wydarzeń: 498 r. odkrycie morskiej drogi do Indii, 49 r. dotarcie do Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, 59 5 wyprawa dookoła świata Ferdynanda Magellana poprawnie posługuje się terminami: astrolabium, karawela, kompas, busola wymienia co najmniej dwie przyczyny wielkich odkryć geograficznych uzasadnia, dlaczego Majowie są określani przez niektórych uczonych Grekami Ameryki omawia funkcjonowanie poczty i sieci dróg w państwie Inków wskazuje cechy charakterystyczne sztuki prekolumbijskiej opisuje przebieg wypraw wielkich odkrywców: Vasco da Gamy, Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana omawia zasługi, jakie mieli dla rozwoju żeglarstwa Henryk Żeglarz, Ferdynand Aragoński i Izabela Kastylijska wyjaśnia, dlaczego Hiszpania i Portugalia miały największy udział w wielkich odkryciach geograficznych przedstawia dokonania postaci: Ameriga Vespucciego, szczegółowo omawia przyczyny wielkich odkryć geograficznych ocenia, jaki wpływ na odkrycia geograficzne miał rozwój kartografii i nawigacji 3. Skutki wielkich odkryć s s. 44) podbój Ameryki przez konkwistadorów zagłada Indian zniszczenie dorobku kulturalnego ludów Ameryki wzajemne wpływy cywilizacyjne pomiędzy Europą a nowo odkrytym kontynentem skutki odkryć geograficznych sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy K. Kolumba, V. da Gamy, F. Magellana - sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii poprawnie posługuje się terminem konkwistador wymienia skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki przedstawia następstwa odkryć geograficznych dla gospodarki Europy - ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społecznogospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata wymienia najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami geograficznymi, m.in.: rozwój handlu, zwiększenie produkcji, zmiany w rolnictwie wyjaśnia przyczyny powstania kolonii w Ameryce wskazuje tereny zajęte przez Hiszpanów i Portugalczyków podaje przyczyny zmniejszenia się liczby rdzennych mieszkańców Ameryki w XVI w. omawia funkcjonowanie europejskich kolonii w Ameryce 4. Kultura odrodzenia w Europie s s. 53) idea humanizmu i nawiązania do antyku wynalazek druku i jego wpływ na rozpowszechnienie się idei odrodzenia rola Włoch w powstaniu i rozwoju renesansu działalność i osiągnięcia Leonarda da Vinci zmiany w nauce i technice w okresie odrodzenia wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu opisuje jej charakterystyczne cechy - charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da Vinci, M. Anioła, M. Kopernika, Galileusza - ocenia rolę druku dla upowszechnienia idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej poprawnie posługuje się terminami: mecenas, renesans, odrodzenie, humanizm tłumaczy znaczenie wynalezienia ruchomej czcionki dla rozwoju renesansowej nauki wymienia cechy charakterystyczne architektury renesansu podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów wyjaśnia sens stwierdzenia: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce omawia rolę uniwersytetów w rozwoju nauki w odrodzeniu tłumaczy, na czym polegał mecenat wymienia najsłynniejszych mecenasów włoskiego odrodzenia charakteryzuje humanizm jako nowy nurt w filozofii i kulturze podaje tytuły najsłynniejszych dzieł włoskiego renesansu wskazuje podobieństwa oraz różnice pomiędzy sztuką średniowiecza i renesansu podaje przykłady inspiracji sztuką antyczną w architekturze i dziełach renesansowych artystów

9 5. Nowe wyznania w Europie s s. 6) Kościół na początku XVI 8. w. 8. przyczyny reformacji główne nurty ruchu reformacyjnego i ich twórcy przebieg ruchu reformacyjnego dysputy, prześladowania i wojny religijne wymienia przyczyny reformacji podaje główne tezy głoszone przez Marcina - wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Lutra i Jana Kalwina Kościele zachodnim charakteryzuje wyznania protestanckie: - opisuje cele i charakteryzuje działalność Lutra, Kalwina luteranizm, kalwinizm, anglikanizm - przedstawia okoloczności powstania kościoła anglikańskiego wyjaśnia, kim byli arianie podaje lata wydarzeń: 57 r. wystąpienie tłumaczy znaczenie zasady czyj kraj, tego Marcina Lutra, początek reformacji, 555 r. religia podpisanie pokoju w Augsburgu przedstawia gospodarcze skutki ruchu poprawnie posługuje się terminami: symonia, odpust, reformacyjnego nepotyzm, reformacja, luteranizm, protestanci, kalwinizm, arianie prezentuje główne nurty ruchu reformacyjnego 6. Kontrreformacja s s. 66) postanowienia soboru trydenckiego cele i sposób działania jezuitów zmiany w Kościele katolickim wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego - wskazuje postanowienia soboru służące wzmocnieniu katolicyzmu podaje rok zwołania soboru trydenckiego 545 r. poprawnie posługuje się terminami: inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, nuncjusz, omawia główne zasady działalności zakonu jezuitów opisuje sytuację w Kościele katolickim w XVI w. wymienia zadania inkwizycji w walce z reformacją wyjaśnia, w jakim celu sporządzono indeks ksiąg zakazanych ocenia rolę jezuitów w walce z reformacją przedstawia postać Ignacego Loyoli POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU IV ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU. Początki demokracji szlacheckiej s s. 77) przywileje szlacheckie ekonomiczne podstawy demokracji szlacheckiej znaczenie konstytucji Nihil novi instytucje demokracji szlacheckiej sejm walny i sejmiki reformy związane z ruchem egzekucyjnym 0. - wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje poprawnie posługuje się terminami: szlachta, magnaci, szlachta zagrodowa, gołota, senat, sejmik, poseł, instrukcje poselskie, sejm walny, izba poselska, marszałek, konstytucje sejmowe, veto, hetman, ruch egzekucyjny, omawia najważniejsze przywileje szlacheckie charakteryzuje różnorodność stanu szlacheckiego wymienia trzy stany sejmujące wyjaśnia, czym była egzekucja praw i dóbr przedstawia genezę stanu szlacheckiego ocenia znaczenie przywilejów szlacheckich omawia pozycję gospodarczą i polityczną szlachty polskiej w XVI w. wyjaśnia zasady działalności ruchu egzekucyjnego przedstawia funkcjonowanie sejmu walnego przedstawia etapy kształtowania się ustroju demokracji szlacheckiej Tajemnice Jak obradowano na sejmikach i sejmach? s znaczenie sejmików i sejmu walnego przebieg obrad sejmików ziemskich uczestnictwo przedstawicieli sejmików w roli posłów na sejmie walnym ocenia stosunek szlachty do udziału w sejmikach ziemskich i sejmie walnym tłumaczy, dlaczego sejmiki odbywały się najczęściej w kościołach omawia sposób głosowania na posłów podczas obrad sejmiku ziemskiego przedstawia zastosowanie rugów poselskich

10 . Rozwój gospodarczy Polski s s. 8) zasady funkcjonowania folwarku pańszczyźnianego rola Gdańska w rozwoju gospodarczym Królestwa Polskiego w XVI w. zmiany w handlu europejskim w XVI w. wykraczaj ący programo wą poprawnie posługuje się terminami: folwark, pańszczyzna wymienia produkty eksportowane z Polski w XV XVII w. podaje nazwy towarów importowanych do Polski w XV XVII w. wyjaśnia znaczenie Gdańska dla wymiany towarowej między Polską a Europą Zachodnią omawia funkcjonowanie folwarku pańszczyźnianego wymienia przyczyny rozwoju folwarków pańszczyźnianych charakteryzuje pozycję gospodarczą Gdańska oraz jego mieszkańców w XVI XVII w. ocenia wpływ rozwoju gospodarczego Polski w XVI w. na poziom życia poszczególnych grup społecznych 3. Czasy Zygmunta Starego s s. 87) polityka dynastyczna Jagiellonów panowanie Zygmunta Starego przyczyny i znaczenie hołdu pruskiego 9. - ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów podaje lata wydarzeń: 55 r. hołd pruski lokalizuje na mapie kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny za panowania Zygmunta Starego charakteryzuje sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego wyjaśnia przyczyny i przebieg ostatniego konfliktu zbrojnego z zakonem krzyżackim wskazuje na mapie ziemie utracone w XVI w. przez Wielkie Księstwo Litewskie na rzecz Moskwy ocenia znaczenie hołdu pruskiego dla sytuacji międzynarodowej Polski ocenia wpływ rządów Zygmunta Starego na umocnienie międzynarodowej pozycji państwa polskiego 4. Rzeczpospolita Obojga Narodów s s. 9) mapa ścienna panowanie Zygmunta Augusta pierwsza wojna o Inflanty i jej następstwa unia polskolitewska w Lublinie powstanie Rzeczypospolitej Obojga Narodów ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów - przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia - wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów podaje lata wydarzeń: 569 unia lubelska, 57 bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta poprawnie posługuje się terminami: unia realna i unia personalna wyjaśnia skutki zawarcia unii w Lublinie wymienia przyczyny i skutki wojny o Inflanty przedstawia stanowisko zwolenników unii realnej Polski i Litwy podaje argumenty przeciwników zawarcia unii polsko-litewskiej charakteryzuje ustrój, podział administracyjny, obszar oraz zróżnicowanie narodowościowe i religijne Rzeczypospolitej Obojga Narodów określa konsekwencje zawarcia unii lubelskiej 5. Kultura polskiego odrodzenia s s. 98) wpływ sytuacji gospodarczej na rozwój polskiej kultury i sztuki w XVI w. oddziaływanie włoskiego renesansu na rozwój odrodzenia na terenach Rzeczypospolitej najwybitniejsze polskie dzieła renesansowe przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego okresu renesansu uwzględniając twórczość Reja, Kochanowskiego, Frycza Modrzewskiego uzasadnia, dlaczego XVI w. w Polsce nazywa się złotym wiekiem wskazuje wpływy włoskiego renesansu na kulturę polską wymienia przykładowe dzieła sztuki renesansowej w Polsce - omawia główne tezy teorii heliocentrycznej wymienia przedstawicieli polskiego renesansu i omawia ich największe osiągnięcia wyjaśnia, w jaki sposób działalność królowej Bony przyczyniła się do rozwoju polskiej gospodarki i kultury tłumaczy znaczenie ogłoszenia teorii heliocentrycznej Mikołaja Kopernika i porównuje ją z systemem geocentrycznym wskazuje renesansowe elementy krakowskiego Wawelu omawia cechy architektury renesansu na przykładzie zabytków w Polsce charakteryzuje literaturę polskiego odrodzenia i jej znaczenie dla rozwoju języka polskiego

11 Tajemnice Gdzie pochowano Mikołaja Kopernika? s Kraj wielu wyznań s s. 04) badania historyków i archeologów odkrycie krypty w katedrze we Fromborku w 005 r. znalezienie miejsca pochówku Mikołaja Kopernika wieloreligijna tradycja państwa Jagiellonów rozwój protestantyzmu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów bracia polscy i zasady ich wiary działalność Piotra Skargi unia brzeska i jej skutki konfederacja warszawska i jej znaczenie wymienia hipotezy dotyczące miejsca pochówku Mikołaja Kopernika tłumaczy, dlaczego podczas II wojny światowej Niemcy interesowali się poszukiwaniami grobu Mikołaja Kopernika omawia zasady współpracy historyków, archeologów, kryminologów i genetyków podczas poszukiwań grobu Mikołaja Kopernika wyjaśnia udział bibliologów w potwierdzeniu tożsamości Mikołaja Kopernika - charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polskolitewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim - wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej podaje lata wydarzeń: 573 r. konfederacja warszawska, 596 r. unia brzeska, 60 r. założenie Akademii Rakowskiej przedstawia dokonania: Jana Łaskiego, Piotra Skargi, Stanisława Hozjusza poprawnie posługuje się terminami: bracia polscy, konfederacja, grekokatolicy wyjaśnia, kim byli arianie wskazuje tereny zamieszkałe przez katolików, prawosławnych, luteran, kalwinistów i arian wymienia grupy społeczne, które na terenach Rzeczypospolitej przyjmowały luteranizm i kalwinizm wyjaśnia, dlaczego poglądy braci polskich zostały uznane za radykalne i były zwalczane przez przedstawicieli innych wyznań omawia wkład arian w rozwój nauki i szkolnictwa przedstawia postanowienia konfederacji warszawskiej tłumaczy, w jaki sposób reformacja wpłynęła na rozwój kultury polskiej ocenia znaczenie konfederacji warszawskiej dla sytuacji protestantów w Rzeczypospolitej 7. Pierwsi królowie elekcyjni s. 07 s. 08) mapa ścienna przebieg i skutki pierwszego bezkrólewia elekcja i ucieczka Henryka Walezego okoliczności wyboru na króla Stefana Batorego wojna o Inflanty wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia artykułów henrykowskich - przedstawia zasady wolnej elekcji podaje lata wydarzeń: 57 r. śmierć Zygmunta Augusta, 573 r. pierwsza wolna elekcja, 575 r. elekcja Stefana Batorego, przedstawia dokonania: Jakuba Uchańskiego, Henryka Walezego, Anny Jagiellonki, Stefana Batorego, Jana Zamoyskiego poprawnie posługuje się terminami: konfederacja, interreks, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, sejm koronacyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, piechota wybraniecka, wolna elekcja omawia okoliczności pierwszych wolnych elekcji wymienia pierwszych królów elekcyjnych i charakteryzuje ich panowanie omawia główne założenia artykułów henrykowskich oraz dokumentu pacta conventa ocenia rolę Jana Zamoyskiego w elekcji Stefana Batorego na króla Polski określa wpływ pierwszych wolnych elekcji na ukształtowanie ustroju Rzeczypospolitej charakteryzuje przebieg i skutki wojny polsko- -moskiewskiej o Inflanty POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU V ROZDZIAŁ VI: WIEK WOJEN

12 . Angielska monarchia parlamentarna s. 6 9 s. 9) rządy Tudorów w Anglii przyczyny konfliktu między angielskim królem a parlamentem rola Olivera Cromwella w polityce republiki angielskiej podbój Irlandii, uzależnienie Szkocji i powstanie Wielkiej Brytanii. charakteryzuje ustrój monarchii parlamentarnej podaje lata wydarzeń: 649 r. ścięcie Karola I, 660 r. restauracja monarchii, 679 r. uchwalenie Habeas Corpus Act poprawnie posługuje się terminami: gentry, purytanie, rojaliści, restauracja monarchii przedstawia dokonania postaci: Henryka VIII, Elżbiety I, Karola I, Olivera Cromwella,Karola II Stuarta, Wilhelma Orańskiego - wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej podaje rok uchwalenia Aktu nawigacyjnego 65 r. podaje przyczyny konfliktu króla Karola I z parlamentem ocenia dokonania Olivera Cromwella dla ukształtowania się monarchii parlamentarnej w Anglii wymienia przedstawicieli zasiadających w angielskiej Izbie Gmin oraz w Izbie Lordów omawia przyczyny wojny domowej w Anglii określa skutki uchwalenia Aktu nawigacyjnego. Monarchia absolutna we Francji s. 0 4 s. ) mapa ścienna wojna trzydziestoletnia. rola kardynała Richelieu.3 w kształtowaniu monarchii absolutnej we Francji ustrój monarchii absolutnej na przykładzie państwa pod panowaniem Ludwika XIV merkantylizm i jego znaczenie dla gospodarki Francji - charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój wymienia działania kardynała Richelieu, które monarchii absolutnej doprowadziły do stworzenia we Francji monarchii - porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, absolutnej uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki wyjaśnia, jaką rolę w walce z opozycją wobec rządów poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu) króla pełniła Bastylia przedstawia dokonania: Ludwika XIV, Armanda Richelieu, omawia rozwój gospodarczy we Francji Jeana Baptiste a Colberta, Moliera, podaje zasady funkcjonowania merkantylizmu poprawnie posługuje się terminami: monarchia absolutna, charakteryzuje rozwój kultury i sztuki za panowania merkantylizm Ludwika XIV wymienia co najmniej jedną cechę gospodarki merkantylistycznej 3. Początki rządów Wazów w Polsce s s. 6) mapa ścienna panowanie Zygmunta III 0.4 Wazy. polityka wewnętrzna.4 i zagraniczna wojny polsko-szwedzkie w pierwszej połowie XVII w. rola husarii w wojnach w XVII w. - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją - wyjaśnia na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy podaje lata wydarzeń: 605 r. bitwa pod Kircholmem, 67 r. bitwa pod Oliwą, przedstawia dokonania: Zygmunta III Wazy,, Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Koniecpolskiego poprawnie posługuje się terminami: rokosz, husaria omawia okoliczności wyboru Zygmunta III Wazy na króla Polski wskazuje pokrewieństwo Zygmunta III Wazy z Jagiellonami ocenia politykę zagraniczną i wewnętrzną Zygmunta III Wazy wymienia przyczyny i skutki wojen polsko- -szwedzkich opisuje uzbrojenie husarii - ocenia charakter zmian systemu politycznoustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. 4. Konflikt z Rosją i Turcją s s. 3) mapa ścienna walki o tron w Rosji wojna z Rosją sytuacja na Zaporożu i Kozaczyźnie wojny z Turcją..3 - wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją opisuje przebieg i skutki walk o tron moskiewski i Rosją w XVII w. podaje lata wydarzeń: 60 r. bitwa pod Kłuszynem, 6 omawia przyczyny oraz przebieg wojen z Turcją r. kapitulacja Smoleńska, 60 r. bitwa pod Cecorą w pierwszej połowie XVII w. przedstawia dokonania: Borysa Godunowa, Wasyla charakteryzuje rolę hetmanów Stanisława Szujskiego, Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Żółkiewskiego i Jana Karola Chodkiewicza Chodkiewicza w bitwach pod Kłuszynem, Cecorą i Chocimiem poprawnie posługuje się terminami: dymitriady, Dzikie Pola, przedstawia sytuację militarną Rzeczypospolitej Zaporoże, Kozacy, ataman, sicz w pierwszej połowie XVII w.

13 5. Powstanie kozackie s s. 37) mapa ścienna pozycja Kozaków. w Rzeczypospolitej.3 powstanie Chmielnickiego interwencja rosyjska na Ukrainie skutki wojny domowej na Ukrainie - wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana charakteryzuje sytuację Kozaków na Ukrainie Chmielnickiego na Ukrainie wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z - ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen powstania kozaczyzny w XVII w. podaje przyczyny, przebieg i skutki wybuchu powstań omawia sytuację Kozaków zamieszkujących kozackich na Ukrainie Zaporoże omawia rolę Tatarów w wojnie Kozaków z wojskiem podaje lata wydarzeń: 648 r. wybuch powstania polskim Chmielnickiego, 658 r. ugoda w Hadziaczu, 667 r. porównuje uzbrojenie wojska zaporoskiego rozejm w Andruszowie, 686 r. przyznanie Rosji Ukrainy z wyposażeniem husarii lewobrzeżnej wymienia postanowienia ugody zawartej w wymienia co najmniej jedną przyczynę powstania Hadziaczu kozackiego wskazuje na mapie ziemie przyłączone do Rosji przedstawia skutki powstania Chmielnickiego na mocy pokoju wieczystego z 686 r. 6. Potop szwedzki s s. 44) przyczyny i przebieg potopu szwedzkiego wojna partyzancka śluby lwowskie Jana Kazimierza pokój w Oliwie wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze przedstawia okoliczności najazdu Szwedów na Polskę Szwecją określa znaczenie ataku Szwedów na klasztor - ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen jasnogórski dla przebiegu wojny polsko-szwedzkiej w XVII w. omawia kolejne etapy potopu szwedzkiego - wyjaśnia przyczyny kryzysu politycznego i społecznogospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. konfliktu polsko-szwedzkiego ocenia postawę króla Jana Kazimierza podczas podaje lata wydarzeń: 655 r. początek potopu wyjaśnia znaczenie podpisania traktatów welawskobydgoskich szwedzkiego, 660 r. pokój w Oliwie wymienia przyczyny i skutki najazdu Szwedów na Polskę 7. Kryzys Rzeczypospolitej s s. 50) mapa ścienna konflikt polsko-turecki w drugiej połowie XVII w. wojna domowa w Rzeczypospolitej panowanie Jana III Sobieskiego odsiecz wiedeńska kryzys ustroju Rzeczypospolitej wygnanie arian wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją w XVII w. - wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w. podaje lata wydarzeń: 673 r. bitwa pod Chocimiem, 683 r. bitwa pod Wiedniem, 699 r. pokój z Turcją w Karłowicach przedstawia dokonania postaci: Jana Sobieskiego, Marii Kazimiery, poprawnie posługuje się terminami: abdykować, Święta Liga, wskazuje przyczyny wojny z Turcją w drugiej połowie XVII w. omawia znaczenie bitwy pod Wiedniem z 683 r.dla Polski i Europy charakteryzuje politykę dynastyczną Jana Kazimierza i wskazuje przyczyny jego abdykacji opisuje okoliczności elekcji Jana III Sobieskiego przedstawia przyczyny, przebieg i skutki odsieczy wiedeńskiej wyjaśnia, na czym polegał kryzys Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w. ocenia znaczenie zastosowania liberum veto w celu zerwania sejmu Tajemnice Kto zwyciężył pod Wiedniem? s spory historyków dotyczące odsieczy wiedeńskiej przebieg bitwy z armią turecką Jan III Sobieski zwycięzcą pod Wiedniem echa sukcesu wojsk JanaIIISobieskiego w Europie wymienia dowódców biorących udział w bitwie z Turkami wyjaśnia przyczyny niezadowolenia cesarza Austrii z triumfu Jana III Sobieskiego omawia przygotowania armii polskiej do wyprawy pod Wiedeń

14 8. Kultura baroku i sarmatyzmu s s. 58) idee kultury barokowej wzorce architektury epoki baroku wybitni twórcy literatury baroku dzieła sztuki barokowej w Polsce porównanie kultury i sztuki barokowej w Polsce do kultury i sztuki barokowej na zachodzie Europy sarmatyzm rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie przedstawia dokonania postaci: Jana Sebastiana Bacha, Jerzego Fryderyka Haendla, Antonia Vivaldiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Jana Chryzostoma Paska, Wespazjana Kochanowskiego, Wacława Potockiego poprawnie posługuje się terminami: barok, makaronizmy, portret trumienny, sarmatyzm omawia cechy charakterystyczne dla architektury epoki baroku omawia cechy charakterystyczne sztuki barokowej w Polsce wskazuje związek sztuki barokowej z kontrreformacją wymienia cechy charakterystyczne rzeźby barokowej omawia tematykę dominującą w malarstwie i rzeźbie epoki baroku charakteryzuje polską literaturę barokową przedstawia cechy charakterystyczne kultury sarmackiej opisuje typowy strój polskiej szlachty z XVII w. POWTÓRZENIE WIADOMOŚCI I SPRAWDZIAN Z ROZDZIAŁU VI