Wilgoć może wnikać w konstrukcję

Transkrypt

1 Projektowanie zabezpieczeń wodochronnych pomieszczeń wilgotnych i mokrych cz. I mgr inż. Maciej Rokiel Zabezpieczenia wodochronne muszą być stosowane w pomieszczeniach, w których występuje oddziaływanie wody na ścianę lub posadzkę, poza tym występuje większa możliwość zalania wodą ścian lub posadzki oraz zawilgocenie na skutek skraplania się pary. Wilgoć może wnikać w konstrukcję lub jej elementy nie tylko od zewnątrz. Pomijając zjawiska kondensacji i sorpcji wilgoci, znaczącym źródłem wilgoci są także pomieszczenia wilgotne i mokre. Świadomość, że także tam trzeba wykonać odpowiednią hydroizolację, jest jednak dalece niewystarczająca. Jak w każdym przypadku, nie wolno mówić o materiale hydroizolacyjnym, lecz o systemie. Dobór odpowiednich materiałów nawet w tak (pozornie) błahej sprawie musi być poprzedzony analizą obciążeń oddziaływających na uszczelnianą powierzchnię. Dalszym krokiem jest przyjęcie odpowiedniego rozwiązania technologiczno-materiałowego oraz odpowiedniego układu warstw (rodzaj materiałów, grubości warstw itp.). Pomieszczenia wilgotne i mokre to pomieszczenia, których cechą wspólną jest brak parcia hydrostatycznego wody, woda może więc płynąć po powierzchni, nie występuje jednak jej spiętrzenie. Poza tym ściany mogą ulec zawilgoceniu na skutek skraplania się pary. W praktyce są to pomieszczenia typu: pralnie, suszarnie, prysznice, ubikacje, łazienki, pomieszczenia łaźni (w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej), natomiast w budownictwie przemysłowym będą to zakłady przemysłu spożywczego przetwórnie, rozlewnie, zakłady chemiczne, laboratoria itp. Ten podział rodzi pewne konsekwencje, w zakresie związanym z budownictwem przemysłowym trzeba się poruszać w obszarze posadzek przemysłowych. Uszczelnienie zespolone (podpłytkowe) to standardowa izolacja wodochronna pomieszczeń lub konstrukcji narażonych na obciążenie wilgocią/ wodą lub agresywnymi mediami. Trudno sobie wyobrazić pomieszczenia z prysznicami czy łazienki z kabinami natryskowymi (zwłaszcza w wariancie bezbarierowym, czyli przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych) jak również niektóre pomieszczenia użytkowe (np. kuchnie w zakładach zbiorowego żywienia, posadzki w warsztatach samochodowych) bez odpowiedniego zabezpieczenia wodochronnego, a w tym ostatnim przypadku także przy obecności agresywnych mediów. Taką właśnie funkcję pełni uszczelnienie zespolone. Warstwa ochronna (okładzina z płytek ceramicznych, mozaiki, rzadziej z kamieni naturalnych fot. 1, 2) zabezpiecza hydroizolację przed Fot. 1 Ι Kabina natryskowa z okładziną z kamieni naturalnych klasyczny przykład pomieszczenia, które wymaga uszczelnienia zespolonego (fot. autor) 58 Inżynier budownictwa

2 a b c Fot. 2 Ι a), b) kabina natryskowa bezbarierowa (fot. autor); c) brodzik bezbarierowy (fot. Agrob Buchtal) uszkodzeniem. Praktyka pokazuje, że zatrzymanie wilgoci na poziomie spodu płytki (z wyjątkiem specjalnych rozwiązań) to najlepszy sposób na zapobieżenie wnikaniu wody w element/konstrukcję i związanym z tym procesom destrukcyjnym. Punktem wyjścia jest zdefiniowanie nie tyle pomieszczenia mokrego, lecz stopnia obciążenia wodą jego poszczególnych części. Jest to o tyle istotne, że nie zawsze hydroizolacja musi być wykonywana całopowierzchniowo (na ścianach i posadzce), w wielu sytuacjach wystarczy wykonanie powłoki wodochronnej w części pomieszczenia. Od tego zależy również dobór materiałów hydroizolacyjnych. Do wykonania uszczelnienia zespolonego z materiałów bezspoinowych stosuje się najczęściej: Elastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające. Są to jednolub dwuskładnikowe wodoszczelne i wodoodporne powłoki zdolne do przenoszenia rys podłoża o szerokości rozwarcia nie mniejszej niż 0,5 mm. Podstawowym składnikiem elastycznej zaprawy uszczelniającej jest cement i polimery. Szczelność zapewnia odpowiednio dobrany stos okruchowy zaprawy oraz dodatki hydrofobizujące, polimery wpływają na elastyczność (zdolność mostkowania rys) oraz przyczepność do podłoża. Tab. 1 Ι stawiane materiałom do uszczelnień zespolonych wg PN-EN 14891:2012 podstawowe Przyczepność początkowa [N/mm 2 ] Przyczepność po oddziaływaniu wody [N/mm 2 ] Przyczepność po starzeniu termicznym [N/mm 2 ] 0,5 Przyczepność po cyklach zamrażania rozmrażania [N/mm 2 ] Przyczepność po oddziaływaniu wody wapiennej [N/mm 2 ] Wodoszczelność Brak przenikania i przyrost wagi 20 g/m 2 Zdolność do mostkowania pęknięć w warunkach znormalizowanych [mm] 0,75 dodatkowe Przyczepność po oddziaływaniu wody chlorowanej [N/mm 2 ] 0,5 Zdolność do mostkowania pęknięć w niskiej temperaturze (-5 o C) [mm] 0,75 Zdolność do mostkowania pęknięć w bardzo niskiej temperaturze (-20 o C) [mm] podstawowe muszą być zawsze spełnione, wymagania dodatkowe dotyczą tylko takich warunków użytkowania, gdzie wymagany jest podwyższony poziom wymagań podstawowych (stanowią one jednocześnie dodatkową informację o właściwościach wyrobów). grudzień 2014 [123] 59

3 Fot. 3 Ι Mata uszczelniająca (fot. Schlueter Systems) Dyspersyjne polimerowe masy uszczelniające (folie w płynie) są bezrozpuszczalnikowymi masami składającymi się z wodnej dyspersji tworzyw sztucznych. Dają gwarancję pełnego zabezpieczenia przeciwwilgociowego i powierzchniowego uszczelnienia już przy grubościach warstwy od 0,5 do 0,8 mm. Charakteryzują się dobrą przyczepnością do różnego rodzaju podłoży oraz znaczną elastycznością. Wiążą przez odparowanie wody (wyschnięcie). Elastyczne chemoodporne reaktywne powłoki uszczelniające są dwuskładnikowymi, bezrozpuszczalnikowymi żywicami, składającymi się z komponentów żywic syntetycznych (zazwyczaj na bazie poliuretanów), z dodatkiem wypełniaczy, pigmentów i modyfikatorów. Zapewniają zabezpieczenie podłoża i szczelność przy obciążeniu wilgocią i wodą w obecności Tab. 2 Ι Najważniejsze właściwości elastycznych powłok hydroizolacyjnych wykonywanych z emulsji polimerowych wg ZUAT-15/IV.19/2005 Zawartość wody [%] 50 Czas wysychania [h] 5 Spływność z powierzchni pionowej bezpośrednio po nałożeniu Przesiąkliwość powłoki przy działaniu słupa wody o wysokości 1000 mm w ciągu 24 godz. Brak Brak śladów przesiąkania wody Odporność na powstawanie rys w podłożu [mm] 0,5 Przyczepność do podłoża [MPa] 0,5 Przyczepność międzywarstwowa [MPa] 0,5 Odporność na działanie wody o podwyższonej temperaturze (+60 o C) Emisja lotnych związków organicznych (VOC) czas niezbędny do osiągnięcia dopuszczalnych stężeń substancji szkodliwych dla zdrowia Przyczepność do podłoża 0,5 MPa Nie więcej niż 28 dni Tab. 3 Ι Najważniejsze właściwości elastycznych powłok hydroizolacyjnych wykonywanych z emulsji polimerowych wg ZUAT-15/IV.13/2002 Przyczepność do podłoża [MPa] 0,5 Przyczepność międzywarstwowa [MPa] 0,5 Wodoszczelność [MPa] 0,3 Odporność na działanie wody o podwyższonej temperaturze (+60 o C) Przyczepność do podłoża 0,5 MPa Maksymalne naprężenie rozciągające [MPa] 0,4 Wydłużenie względne przy zerwaniu [%] > 8 Odporność na powstawanie rys podłoża [mm] 0,5 60 Inżynier budownictwa

4 REKLAMA technologie agresywnych mediów. Charakteryzują się elastycznością i bardzo dobrą przyczepnością do podłoża. Znacznie rzadziej (przynajmniej w Polsce) stosuje się materiały rolowe specjalne maty uszczelniające, występujące w dwóch postaciach. Pierwszej jako mata kompensacyjno-uszczelniająca, zatapiana w zaprawie klejącej (fot. 3). Forma jej powierzchni (jaskółczy ogon) zapewnia dobre mechaniczne zakotwienie w zaprawie klejowej; rozwiązanie to musi być rozwiązaniem systemowym i obejmować wszystkie niezbędne materiały i akcesoria, począwszy od materiałów uszczelniających poprzez listwy dylatacyjne, a skończywszy na kształtkach do uszczelnień dylatacji i wpustów. Drugą postacią opisanego wyżej rozwiązania są folie uszczelniające (proszę nie mylić z tzw. foliami w płynie, nakładanymi na podłoże pędzlem, pacą lub wałkiem). Folie te dostępne są w pasach o szerokości zazwyczaj 1 2 m i składają się z właściwego materiału uszczelniającego, zespolonego z włókniną techniczną. Według [1] rozróżnić można następujące klasy obciążenia: intensywne obciążenie wodą bezciśnieniową w pomieszczeniach wewnętrznych (klasa obciążenia A) pomieszczenia obciążone w sposób bezpośredni lub pośredni wodą użytkową lub stosowaną do czyszczenia/mycia, np. natryski, plaże basenowe (bardzo częste mycie/ zmywanie powierzchni lub długotrwałe oddziaływanie wody bezciśnieniowej); średnie obciążenie wodą bezciśnieniową (klasa A0) pomieszczenia obciążone w sposób bezpośredni lub pośredni wodą użytkową lub stosowaną do czyszczenia/mycia, np. łazienki w hotelach, łazienki z odprowadzeniem wody przez wpust podłogowy; intensywne obciążenie wodą bezciśnieniową zawierającą agresywne media (klasa C) pomieszczenia obciążone w sposób bezpośredni lub pośredni wodą użytkową lub stosowaną do czyszczenia/mycia z dodatkowym oddziaływaniem chemicznie agresywnych związków, np. kuchnie w zakładach zbiorowego żywienia, pralnie (bardzo częste mycie/zmywanie lub długotrwałe oddziaływanie wody bezciśnieniowej). Możliwość zastosowania powłok hydroizolacyjnych zależy od miejsca wbudowania (innymi słowy właśnie od obciążenia wilgocią/wodą). Dyspersyjne polimerowe masy uszczelniające (folie w płynie) mogą być stosowane tylko do uszczelnień pomieszczeń (w praktyce jest to obciążenie klasy A oraz A0), co oznacza, że nie mogą być stosowane np. na plażach basenowych. W tym miejscu potrzebny jest jednak komentarz. stawiane materiałom do uszczelnień zespolonych (a więc foliom w płynie, szlamom i żywicom reaktywnym) znaleźć można w normie PN-EN [2]. O ile wydanie z 2009 r. dotyczyło materiałów do zastosowań wewnętrznych i zewnętrznych (PN-EN 14891:2009 Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami, metody badań, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie), o tyle kolejna nowelizacja z roku 2012 (PN-EN 14891:2012) zawęża obszar zastosowań normy do stref zewnętrznych, nie zmieniając jednocześnie w sposób znaczący wymagań. stawiane materiałom do uszczelnień zespolonych wg [2] podano w tab. 1. Skutkuje to tym, że folii w płynie stosowanych do uszczelnień pomieszczeń nie powinno się deklarować na zgodność z normą [2], lecz z aprobatą techniczną. Zestawienie najważniejszych AUTORYZOWANY I REKOMENDOWANY WYKONAWCA Ekspertyzy Badania Pomiary Wykonawstwo Zakres Usług izolacje wodochronne, przeciwwodne, przeciwwilgociowe budynków izolacje balkonów, tarasów, posadzek, stropów iniekcje grawitacyjne i ciśnieniowe uszczelnienie zewnętrzne i wewnętrzne budynków hydroizolacje ścian, piwnic, techniki KMB, NHP hydroizolacje fundamentów hydroizolacje hybrydowe renowacje obieków zabytkowych profesjonalne systemy antykondensacyjne przeglądy techniczne, gwarancyjne i okresowe zabezpieczenia konstrukcji mostów i wiaduktów specjalistyczne usługi budowlane Jako nieliczni w branży stosujemy wyłącznie Europejską NORMĘ DIN podczas wszystkich prac począwszy od analizy stanu technicznego, pomiaru budynku i kończąc na opracowaniu techniki izolacyjnej adekwatnej do uszkodzeń obiektu. FIRMA IWB Izolacje Wodochronne Budynków ul. Bielańska 4/30, Warszawa NIP , REGON tel. kontaktowy Ekspertyzy grudzień Badania 2014 Pomiary [123] Wykonawstwo

5 właściwości technicznych i eksploatacyjnych elastycznych powłok hydroizolacyjnych, wykonywanych z emulsji polimerowych wg ZUAT-15/ IV.19/2005 Wyroby polimerowe. Emulsje przeznaczone do wykonywania powłok hydroizolacyjnych podano w tab. 2. Elastyczne szlamy uszczelniające są stosowane w uszczelnieniu pomieszczeń mokrych znacznie rzadziej, jakkolwiek mogą być stosowane zarówno wewnątrz (obciążenie wilgocią klasy A oraz A0), jak i na zewnątrz. Są także stosowane, choć nie jest to do końca rozwiązanie poprawne, w pomieszczeniach narażonych na agresję chemiczną (klasa obciążenia C). Wynika to z tego, że szlamy mogą się cechować także relatywnie wysoką (jak na materiały cementowe) chemoodpornością. Zestawienie najważniejszych właściwości technicznych wyrobów przeznaczonych do wykonywania elastycznych powłok hydroizolacyjnych wykonywanych z materiałów zawierających cement wg ZUAT-15/ IV.13/2002 Wyroby zawierające cement przeznaczone do wykonywania powłok hydroizolacyjnych podano w tab. 3. Literatura 1. Verbundabdichtungen. Hinweise für die Ausführung von flüssig zu verarbeitenden Verbundabdichtungen mit Bekleidungen und Belägen aus Fliesen und Platten für den Innenund Außenbereich. ZDB Merkblatt I PN-EN 14891:2012 Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami, metody badań, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie. wydarzenia Dotknij Innowacji Patronat Forum Autodesk 2014, które odbyło się 4 listopada br. na Stadionie Narodowym w Warszawie, zgromadziło ponad 500 osób. Hasłem przewodnim tegorocznego forum była innowacyjność. Na fakt coraz szerszej obecności innowacyjnych technologii Jak planować i zarządzać przestrzenią wyrzystując narzędzia Autodesk, opowiadała Beata Krystek na przykładzie budowy drogi na osiedlu mieszkaniowym Innowacja to recepta, jak z mniejszych zasobów osiągnąć więcej. (prof. Witold Orłowski) Medialny projektowych w polskiej gospodarce zwrócił uwagę rozpoczynając sesję główną zatytułowaną Przyszłość projektowania Wojciech Jędrzejczak, dyrektor zarządzający Autodesk w Polsce. Gość forum Lynn Allen z Autodesk Technical Evangelist podzieliła się swoimi refleksjami na temat stanu obecnego i przyszłości projektowania komputerowego. Rozwiązania do prototypowania cyfrowego, modelowania informacji i wizualizacji interesują specjalistów wielu branż, w tym inżynierów budownictwa i architektów, którzy uczestniczyli w interesujących ich sesjach. Sesje te poświęcono m.in.: wykorzystaniu modelu BIM w procesie realizacji budynku, możliwościom, jakie daje wykorzystanie chmury dla branży architektury i budownictwa, inwentaryzacji cyfrowej, wizualizacji projektów, zastosowaniu GIS w planowaniu inwestycji, usprawnieniu procesu projektowania sieci energetycznych, zintegrowanemu projektowaniu obiektów przemysłowych. Wykłady prowadzili praktycy, chętnie odpowiadając na szczegółowe pytania słuchaczy dotyczące programów. Warto podkreślić, że wiele programów komputerowych jest rozwijanych z uwzględnieniem potrzeb polskich użytkowników, np. Fundacja Rozwoju Kardiochirurgii w Zabrzu wykorzystywała nowoczesne oprogramowanie do prac przy konstrukcji robota kardiochirurgicznego. Forum towarzyszyła wystawa narzędzi i sprzętu IT, m.in. stacji roboczych, skanerów, drukarek 3D. 62 Inżynier budownictwa