KATALOG DOBRYCH PRAKTYK

Transkrypt

1 Programy Aktywności Lokalnej w województwie śląskim URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEÓDZTWA ŚLĄSKIEGO WYDZIAŁ EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 14 grudnia 2011

2 Szanowni Państwo, Oddając w Państwa ręce KATALOG DOBRYCH PRAKTYK, chcielibyśmy zaprezentować kilka dobrych i ciekawych rozwiązań, dotyczących realizacji Programów Aktywności Lokalnej, które mogą skutecznie służyć mieszkańcom i animować lokalną społeczność. Mamy nadzieję, że opisane działania pomogą w planowaniu i realizacji innych Programów Aktywności Lokalnej oraz zainicjują powstanie nowych skutecznych metod i mechanizmów wspierających społeczność lokalną. Zamieszczone poniżej w KATALOGU DOBRYCH PRAKTYK informacje dotyczące poszczególnych Programów Aktywności Lokalnej, zostały nadesłane przez Ośrodki i stanowią ich autorski materiał. Jarosław Wesołowski p.o. Dyrektor Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego 1

3 Czym są, jak funkcjonują i czemu służą Programy Aktywności Lokalnej Program Aktywności Lokalnej (PAL) jest długofalowym programem strategicznym, zaplanowanym i przyjętym na poziomie gminy na rzecz aktywizacji, integracji mieszkańców i rozwiązywania problemów społecznych na danym terytorium. Program aktywności lokalnej daje szanse współpracy i koordynacji oddziaływań instytucji i organizacji istotnych dla zaspakajania potrzeb członków danej społeczności lokalnej w celu jej wzmacniania, wsparcia i włączenia grup wykluczonych bądź zagrożonych wykluczeniem. PAL oparty jest na metodzie środowiskowej pracy socjalnej, co dla instytucji pomocy społecznej jest szansą na rozszerzenie działań na wsparcie klientów w ich środowisku życia oraz na zmianę także ich otoczenia. Program Aktywności Lokalnej to określony sposób działania, którego celem jest aktywizowanie społeczności lokalnych, tworzenie poczucia przynależności do danego miejsca i lokalnej grupy, uruchamianie na nowo zbiorowych strategii pomagania ludziom w pomaganiu sobie samym. GŁÓWNE CELE PAL: powstanie silnych i zintegrowanych społeczności lokalnych; animowanie lokalnego rozwoju w oparciu o aktywność obywatelską; rozwój lokalnej samoorganizacji, solidarności i tworzenie więzów samopomocy; wspieranie społecznej, edukacyjnej i charytatywnej aktywności środowisk lokalnych; zaktywizowanie lokalnych zasobów instytucji i organizacji samorządowych, pozarządowych, biznesowych; budowanie tożsamości wspólnot lokalnych poprzez podnoszenie jakości społecznych interakcji, związków i sieci kontaktów; wspieranie działań organizacji, instytucji lokalnych i obywateli działających w obszarze samorządności, kultury, edukacji, przedsiębiorczości, pomocy społecznej i ochrony środowiska; rozwijanie uczestnictwa mieszkańców w życiu publicznym ze szczególnym uwzględnieniem grup marginalizowanych. ANIMACJA LOKALNA, jako kluczowy element Programu Aktywności Lokalnej Animacja lokalna to metoda edukacji skupiająca się na pobudzaniu członków społeczności do działania na rzecz danej społeczności lokalnej. Animacja to proces: odkrywania i ujawniania (potrzeb, pragnień i problemów), tworzenie związków pomiędzy ludźmi i ich działaniami oraz twórczości i innowacji w podejściu do środowiska życia. Konsekwencją animacji lokalnej jest rozwój społeczności lokalnej czyli formy postępowania służącego połączeniu wysiłku mieszkańców danej społeczności z wysiłkami organów państwa, które wspólnie zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej, społecznej i kulturalnej zbiorowości oraz włączenia w życie kraju i umożliwienia pełnego rozwoju (aktywne uczestnictwo, działanie w miarę możliwości z własnej inicjatywy). 2

4 Programy Aktywności Lokalnej w województwie śląskim Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej Miejsce i czas realizacji programu: Programy Aktywności Lokalnej są częścią projektu systemowego pn. Bielsko-Biała łączy ludzi Program Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica, miejsce realizacji: osiedle Wapienica, czas realizacji programu od 2008r. do nadal, przyjęty do realizacji Uchwałą Rady Miejskiej w Bielsku-Białej Nr XXVI/674/2008 z dnia r., zmieniony uchwałą RM w B-B Nr XXXVIII/905/2009 z dn r. Program Aktywności Lokalnej dla osiedla Śródmieście Bielsko, miejsce: osiedle Śródmieście Bielsko, czas realizacji programu od 2009r. do nadal, przyjęty do realizacji Uchwałą Rady Miejskiej w Bielsku-Białej Nr XLI/956/2009 z dnia r. Program Aktywności Lokalnej dla osiedla Grunwaldzkiego, miejsce realizacji: osiedle Grunwaldzkie, czas realizacji programu od 2011r., przyjęty do realizacji Uchwałą Rady Miejskiej w Bielsku-Białej Nr VII/126/2011 z dn r. Cele programu: Celem głównym Programów Aktywności Lokalnej dla osiedli: Wapienica, Śródmieście Bielsko, Grunwaldzkiego jest poprawa sytuacji społeczności lokalnej poprzez jej aktywizowanie i rozwiązywanie problemów ze szczególnym uwzględnieniem środowisk osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Celami szczegółowymi dla osiedla Wapienica są: 1. Wypracowanie wspólnych działań i rozwój partnerskich relacji w środowisku poprzez budowanie koalicji na rzecz społeczności lokalnej osiedla Wapienica; 2. Realizacja projektów odpowiadających na lokalne potrzeby; 3. Zdobywanie i tworzenie nowych zasobów w obrębie społeczności lokalnej poprzez pozyskiwanie nowych zewnętrznych i wewnętrznych źródeł finansowania; 4. Powstanie nowych form pomocy poprzez stworzenie grup zadaniowych i samopomocowych; 3

5 5. Zwiększenie demokratycznego uczestnictwa lokalnych mieszkańców w procesie podejmowania decyzji. Celami szczegółowymi dla osiedla Śródmieście Bielsko są: 1. Stworzenie warunków do powstawania lokalnych inicjatyw i struktur funkcjonowania na rzecz społeczności lokalnej; 2. Zwiększenie dostępności mieszkańców do informacji na temat ich praw i obowiązków oraz sposobów rozwiązywania ważnych problemów życiowych; 3. Wsparcie postaw obywatelskich poprzez promocję działań prospołecznych, dostęp do informacji, kultury i wiedzy; 4. Poprawa jakości życia poprzez zaspokojenie potrzeb życiowych i wykorzystywanie potencjału zasobów ludzkich i społecznych; 5. Aktywna integracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia. 6. Wzrost kompetencji społecznych mieszkańców Osiedla. Celami szczegółowymi dla osiedla Grunwaldzkiego są: 1. Identyfikacja lokalnych problemów i potrzeb, poprzez opracowanie lokalnej mapy zasobów i potrzeb dla osiedla Grunwaldzkiego. 2. Stworzenie warunków do powstawania lokalnych inicjatyw i ich funkcjonowania na rzecz społeczności lokalnej. 3. Zwiększenie dostępu do informacji na temat praw i obowiązków mieszkańców oraz sposobów rozwiązywania ważnych problemów życiowych. 4. Wsparcie postaw obywatelskich, poprzez promocję działań prospołecznych, dostęp do informacji, kultury i wiedzy. 5. Poprawa jakości życia, poprzez zaspokajanie potrzeb życiowych i wykorzystywanie potencjału zasobów ludzkich i społecznych. 6. Aktywna integracja osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia. 7. Wzrost kompetencji społecznych mieszkańców Osiedla. Opis grupy docelowej, w tym liczba uczestników: W okresie od 2008 roku do 2011 r. Programami Aktywności Lokalnej objęto 110 osób, jednak działania środowiskowe koncentrują się na otoczeniu uczestników Programów Aktywności Lokalnej tj. na społecznościach lokalnych. Realizatorzy, partnerzy, Nieodzownym elementem realizacji PAL są lokalne partnerstwa 4

6 instytucje współdziałające: Metody pracy wykorzystywane do realizacji programu: koalicje, których liderem jest MOPS. Do koalicji należą min. Rady przedmiotowych Osiedli, instytucje pomocowe, komenda Miejska Policji, kościoły, organizacje pozarządowe, placówki kulturalne, placówki oświatowe, przedsiębiorcy, media. Do realizacji działań w ramach PAL Programów Aktywności Lokalnej dla osiedli: Wapienica, Śródmieście Bielsko oraz Grunwaldzkiego, wykorzystuje się następujące narzędzia, metody i techniki: 1. Środowiskowa praca socjalna, która zgodnie z Zasadami przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych OPS, PCPR oraz ROPS w ramach PO KL , ponadto z art. 45 ustawy z dnia 12 marca roku o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) jest działaniem realizowanym przez pracownika socjalnego, mającym na celu pomoc osobom i rodzinom w środowisku przy wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie, poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi; 2. Instrumenty aktywnej integracji - to zestaw działań o charakterze aktywizacyjnym, na które składają się: instrumenty aktywizacji zawodowej, edukacyjnej, zdrowotnej i społecznej. -instrumenty aktywizacji edukacyjnej; -instrumenty aktywizacji zdrowotnej; -instrumenty aktywizacji społecznej. Stosowane instrumenty aktywnej integracji zmierzają do przywrócenia osób wykluczonych na rynek pracy oraz do ich integracji ze społeczeństwem, poprzez wyeliminowanie przeszkód napotykanych przez osoby i rodziny w procesie dostępu do praw i usług społecznych; 3. Działania o charakterze środowiskowym, które obejmują: edukację społeczną i obywatelską oraz organizowanie i inspirowanie udziału mieszkańców w imprezach o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowym czy ekologicznym. Działania realizowane w ramach PAL: 1. W ramach Programów Aktywności Lokalnej organizowane są comiesięczne spotkania koalicjantów, w których biorą udział przedstawiciele partnera w projekcie Bielsko-Biała łączy ludzi Stowarzyszenia Ludowy Klub Sportowy Zapora Wapienica, Rad Osiedli, Policji, Straży Miejskiej i instytucji oświatowych, a także kulturalnych działających na terenie przedmiotowych osiedli. Na spotkaniach prezentuje się sprawozdania z bieżącej działalności PAL, ustala również zadania i plany przedsięwzięć na rzecz integracji społeczności lokalnej Osiedli. 5

7 2. Na przestrzeni lat organizowano szereg działań wspierających animację lokalną m.in.: - wspólnie ze specjalistami pracy socjalnej MOPS w Bielsku-Białej organizowano spotkania Zespołu Interdyscyplinarnego. Do udziału zapraszano przedstawicieli placówek oświatowych, pomocowych oraz Policji; - na szczególną uwagę zasługują debaty społeczne, które odbyły się w 2009 roku. Celem tych 2 spotkań było pogłębienie integracji wewnętrznej lokalnej społeczności, zaangażowanie władz w realizowane przedsięwzięcia oraz omówienie działań mogących wspierać poprawę sytuacji mieszkańców Wapienicy. Debaty skupiły lokalnych liderów życia społecznego i gospodarczego oraz miłośników Wapienicy; - w 2010r. zorganizowano debaty społeczne, które dotyczyły możliwości zaktywizowania do udziału w życiu społecznym osób starszych oraz możliwości rozwiązania problemów społecznych mieszkańców Osiedla. Debaty nawiązywały także do działań na rzecz społeczności lokalnej proponowanych przez uczestników ubiegłorocznych debat, jako działania integracyjne; - zainicjowano zbiórki odzieży dla osób ubogich z terenu osiedli Wapienica i Śródmieścia Bielsko, zebrane rzeczy przekazano osobom zamieszkującym budynki socjalne przy ul. Sobieskiego/osiedla socjalne/; - organizowano paczki dla dzieci z rodzin z terenu osiedla Wapienica, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej; - zorganizowano zbiórki produktów żywnościowych w sklepach na terenie osiedli Wapienica, Śródmieście Bielsko oraz Grunwaldzkiego oraz w placówkach oświatowych. Do akcji włączyli się także indywidualni sponsorzy. Przygotowano paczki przeznaczone dla najuboższych mieszkańców osiedli Wapienica, Śródmieście Bielsko, Grunwaldzkiego; - zorganizowano konkurs plastyczny dla najstarszej grupy wiekowej w Przedszkolu nr 41 i Przedszkolu nr 42 p.t: Moje wspomnienia z wakacji. Finał tego konkursu odbył się w Domu Kultury, gdzie miała miejsce wystawa prac pokonkursowych; - zorganizowano konkurs profilaktyczny dla dzieci i młodzieży ze szkół na terenie osiedla Wapienica. Laureaci konkursu zostali wyróżnieni nagrodami rzeczowymi w czterech kategoriach wiekowych. Dodatkowo, wszyscy laureaci w ramach nagrody pojechali na jednodniową wycieczkę do Warszawy. Główną atrakcją wycieczki było zwiedzanie Muzeum Powstania Warszawskiego oraz projekcja filmu Co widzi kot nocą w formacie 5D. Na czas podróży dzieci miały zapewniony suchy prowiant oraz na miejscu w Warszawie ciepły posiłek; 6

8 - zorganizowano konkurs historyczny Wrzesień 39 połączony z żywą lekcją historii. Konkurs adresowany był dla dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 32 z Wapienicy oraz Szkoły Podstawowej nr 41 w Mikuszowicach. Laureaci konkursu otrzymali albumowe wydania książek dot. historii miasta; - współorganizowano wraz z Radą Osiedla Wapienica i Stowarzyszeniem LKS Zapora trzy imprezy o charakterze lokalnym Dzień Wapienicy, integrujące mieszkańców osiedla Wapienica. W ramach festynów odbywały się prezentacje dorobku artystycznego dzieci z Przedszkoli, świetlic środowiskowych, Domu Kultury działających na terenie osiedla, a także występy zaproszonych gości: zespołu muzycznego, który przygrywał uczestnikom festynów w czasie zabawy tanecznej. Dzieci, młodzież, a przede wszystkim całe rodziny mogły wziąć udział w konkursach rodzinnych, które były nagradzane atrakcyjnymi nagrodami rzeczowymi. Uczestnikom zapewniono wiele atrakcji: przejazdy bryczkami konnymi, dmuchany plac zabaw, zabawy integracyjne, konkursy rysunkowe, malowanie twarzy, przejażdżka Ciuchcią Beskidzką. Wszystkie atrakcje festynu udostępniane były nieodpłatnie; - organizowano zgodnie z założeniami Programu letni wypoczynek dla dzieci i młodzieży z osiedla Wapienica w formie obozów sportowych; - współorganizowano także wraz ze Stowarzyszeniem LKS Zapora dwie imprezy o charakterze lokalnym Festyn z okazji rozpoczęcia sezonu LKS Zapora integrujące mieszkańców Osiedla. W ramach festynów odbywały się prezentacje dorobku artystycznego dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 32, Domu Kultury w Wapienicy, a także występy zaproszonych gości. Uczestnicy mogli skorzystać nieodpłatnie z wielu atrakcji: przejazdu bryczkami konnymi, dmuchanego placu zabaw, wziąć udział w konkursie rysunkowym z nagrodami oraz skorzystać z przejazdu Ciuchcią Beskidzką; - zorganizowano przedstawienie Jasełka dla mieszkańców osiedla Śródmieście Bielsko, przygotowane na tę okazje przez animatora społecznego i dzieci ze Szkoły Muzycznej; - współorganizowano wraz z Radą Osiedla Śródmieście Bielsko spotkanie integracyjne na terenach zielonych Przedszkola nr 12 w Bielsku-Białej dla mieszkańców osiedla; - w siedzibie Punktu Poradnictwa Obywatelskiego zorganizowano spotkanie edukacyjno-informacyjne dotyczące możliwości skorzystania z bezpłatnego programu badań profilaktycznych realizowanego przez Urząd Miejski dla mieszkańców osiedla Śródmieście Bielsko. Spotkanie poprowadziła lekarz chorób wewnętrznych; 7

9 - pracownicy socjalni animatorzy opracowali projekt pn. Mural na skwerku w związku z rewitalizacją skweru. Akcja odbyła się przy udziale Pełnomocnika Prezydenta Miasta Bielska-Białej ds. Rewitalizacji Starówki. Projekt muralu został wybrany spośród prac uczniów Zespołu Szkół Plastycznych w Bielsku-Białej. W dniu r. nastąpiło uroczyste zakończenie Projektu, w którym udział wzięli uczniowie ZSP oraz dzieci ze Świetlic Środowiskowych działających na terenie Śródmieścia Bielsko, które pod okiem autorki projektu dokończyły dzieło. Prace przebiegały przy akompaniamencie zespołu bębniarzy. Pełnomocnik PM ds. Rewitalizacji Starówki wręczyła wszystkim uczestnikom Projektu upominki. Dzieci ze Świetlic wzięły także udział w konkursie plastycznym p.t. Mój zielony zakątek, którego laureatom wręczono upominki i pamiątkowe dyplomy; - w 2011r. konturowano akcję malowania Muralu, w związku ze zniszczeniami poprzedniego malowidła. W ramach obchodów Dnia Dziecka zorganizowano akcję malowania muralu. W imprezie wzięli udział uczniowie Zespołu Szkół Plastycznych w Bielsku-Białej oraz dzieci ze Świetlic Środowiskowych działających na terenie Śródmieścia Bielsko; - zorganizowano dwie Uliczne Parady Teatralne na terenie osiedla Śródmieście Bielsko, w której wzięły udział dzieci i młodzież z okolicznych placówek oświatowych oraz pomocowych. W ramach Parady odbył się uroczysty przemarsz dzieci, który został zwieńczony występami zespołów artystycznych z poszczególnych placówek oświatowych i kulturalnych. Parada była także znakomitą okazją do przedstawienia działalności placówek wszystkim przybyłym gościom. Podczas parady wyświetlane były seanse dla dzieci w Kinie Studio. Ponadto dla dzieci i młodzieży zorganizowano dmuchany plac zabaw oraz poczęstunek. Impreza miała na celu integrację mieszkańców osiedla Śródmieście Bielsko; - zorganizowano trzy spotkania integracyjne dla samotnych i starszych mieszkańców osiedla Wapienica pn. Śniadanie Wielkanocne. Dzięki zaangażowaniu Rady Osiedla Wapienica, Świetlicy Środowiskowej oraz lokalnych sponsorów przygotowano spotkania wraz z poczęstunkiem. Każda osoba przybyła na spotkanie otrzymała paczkę żywnościową. - podjęto działania we współpracy z Bielsko-Bialskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji mające na celu umożliwienie dzieciom i młodzieży zamieszkujących na terenie osiedla Wapienica treningi sportowe na obiekcie sportowym Orlik należącym do BBOSiR, a także treningi na boisku sportowym Victoria. Zajęcia sportowe dla wszystkich chętnych dzieci prowadzone były przez instruktorów trenerów LKS Zapora ; - organizowano imprezy profilaktyczne pn. Rycerze nie biorą. Adresatami projektu były dzieci i młodzież ze szkół z osiedli Wapienica i Śródmieście Bielsko. Imprezy miały na celu zapobieganie narkomanii 8

10 oraz stosowania dopalaczy przez młodych ludzi. Podczas imprezy zapoznano młodzież z kulturą średniowiecza oraz zasadami kodeksu rycerskiego, którymi kierowali się ówcześni wojownicy. Istotne było zachęcenie dzieci i młodzieży do aktywności sportowej, działalności kulturalnej i wzbudzanie zainteresowań, tak by mogły one efektywnie wykorzystywać czas wolny od nauki szkolnej. W ramach imprez zorganizowano pokazy walk rycerskich liczne konkursy z nagrodami oraz propagowano wiedzę z zakresu profilaktyki w zakresie narkomanii; - organizowano 4 imprezy pn. Dzień Babci i Dziadka dla samotnych i starszych osób z osiedli: Wapienica i Śródmieście Bielsko. Dzięki współpracy koalicyjnej z placówkami oświatowymi i pomocowymi oraz lokalnymi sponsorami przygotowano spotkania wraz z poczęstunkiem i podarunkami wykonanymi własnoręcznie przez podopiecznych placówek oświatowych; - wydawany jest periodyk o sprawach osiedla Wapienica- bezpłatny w nakładzie 1650 egz.., który jest jedyną, bardzo poczytną formą informacji o osiedlu dostępną dla społeczności lokalnej. Rezultaty Programu: 1. Integracja społeczności lokalnej. 2. Usprawnienie przepływu informacji między instytucjami funkcjonującymi na terenie osiedli: Wapienica, Śródmieście Bielsko, Grunwaldzkiego oraz między członkami społeczności lokalnej. 3. Zwiększenie dostępu do informacji w zakresie uprawnień i możliwości sprzyjających przywróceniu samodzielności życiowej mieszkańców Osiedla. 4. Planowanie i realizowanie zadań w odpowiedzi na realne potrzeby mieszkańców. 5. Skuteczniejsze i efektywniejsze wykorzystywanie istniejących zasobów przedmiotowych. 6. Zmniejszenie kosztów finansowych realizowanych zadań. 7. Zaktywizowanie oraz reintegracja społeczna osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. 8. Usamodzielnianie się klientów pomocy społecznej. Cechy wyróżniające, mocne strony, rozwiązania godne polecenia etc. 1. Spotkania koalicjantów, w których biorą udział przedstawiciele Rad Osiedli, Policji, Straży Miejskiej i instytucji oświatowych, a także kulturalnych działających na terenie przedmiotowych osiedli. Przedstawiciele instytucji podpisują umowę koalicyjną - oświadczenie woli o współpracy na rzecz przedmiotowego osiedla. Współpraca z instytucjami działającymi w różnych dziedzinach życia umożliwia budowanie skuteczne platformy komunikacyjnej oraz 9

11 sprawniejszą logistykę w planowaniu działań. 2. Na szczególną uwagę zasługuje organizacja debat społecznych, która nie tylko umożliwia integrację społeczności lokalnej, ale przyczynia się do pełniejszego rozpoznania potrzeb, zgłaszanych podczas spotkań debatowych. 3. Ważnym elementem budowania integracji są działania angażujące społeczność lokalną nie tylko, w postaci imprez integracyjnych, ale inicjatywy oddolne, które uczą społeczność odpowiedzialności za własne działania oraz uczą samoorganizacji. 4. Funkcjonowanie terenowych oddziałów MOPS umożliwia dotarcie zainteresowanym mieszkańcom do informacji, uprawnień. 5. Wydawanie periodyka o sprawach mieszkańców i umożliwienie im współtworzenia tego czasopisma. Kontakt: Koordynator ds. Programów Aktywności Lokalnej p. Agnieszka Kowalska, tel , agnieszka.kowalska@zaradni.eu Koordynator projektu Bielsko-Biała łączy ludzi p. Małgorzata Biłka, tel , malgorzata.bilka@zaradni.eu Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu - BOBREK Miejsce i czas realizacji programu: Cele programu: Bytom - Bobrek. Program realizowany od lutego 2009 roku w dzielnicy Bytomia uznawanej za szczególnie zagrożoną wykluczeniem społecznym. Cel główny: zwiększenie poziomu integracji społeczno-zawodowej mieszkańców Bobrka zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia Cele szczegółowe: - zmniejszenie barier psychologiczno-społecznych przyczyniających się do izolacji społeczno-zawodowej wśród uczestników/uczestniczek PAL, - zdobycie lub uzupełnienie umiejętności lub kwalifikacji ułatwiających 10

12 powrót bądź zaistnienie na rynku pracy wśród uczestników/uczestniczek PAL, - wzrost aktywności społecznej i zawodowej uczestników/uczestniczek PAL, - poprawa wizerunku dzielnicy. Opis grupy docelowej, w tym liczba uczestników: Program jest skierowany do mieszkańców Bobrka. Kryterium udziału w przedsięwzięciach PAL stanowi zamieszkiwanie na terenie dzielnicy, natomiast porozumienia o uczestnictwie w instrumentach aktywnej integracji zawierane są z osobami korzystającymi ze świadczeń pomocy społecznej. Co roku do współpracy zapraszane są nowe osoby, a pracownicy kierują się zasadą, by włączać do aktywności osoby nie mające zatrudnienia. Specyfika Bobrka polega na postrzeganiu tej części miasta jako biernej, zagrożonej patologią i niebezpiecznej. Przyczyniły się do tego między innymi reportaże telewizyjne przedstawiające Bobrek jako miejsce skupiające ludzi biednych z całej okolicy, generujące przestępczość i typowe zjawiska charakterystyczne dla tzw. enklaw biedy. Duża grupa mieszkańców Bobrka to osoby autentycznie wykluczone, przejawiające wyuczoną bezradność, trudne do zaktywizowania. Jednak istnieją mocne więzi środowiskowe, pozwalające na budowanie poczucia lokalnej wspólnoty i tożsamości. Mieszkańcy w przeważającej części zajmują lokale substandardowe, o charakterze lokali socjalnych, zasiedlone w wyniku utraty prawa do mieszkań w droższych dzielnicach, najczęściej z powodu zaległości czynszowych. Jest też duża grupa rdzennych mieszkańców, z niepokojem obserwujących degradację pięknej niegdyś, historycznej dzielnicy (dawne osiedle robotnicze ma charakter zabytkowy, jest objęte ochroną konserwatora zabytków). Rekrutacja uczestników PAL opiera się o zasadę równości szans płci, toteż corocznie zapewnia się udział większej liczby kobiet jako grupy dyskryminowanej na rynku pracy. W kolejnych latach w PAL uczestniczyło: osób (19 kobiet i 11 mężczyzn), osób (15 kobiet i 6 mężczyzn), osób (14 kobiet i 6 mężczyzn). Do podejmowanych działań angażuje się również otoczenie uczestników, w szczególności do działań o charakterze środowiskowym. Realizatorzy, partnerzy, instytucje współdziałające: Realizatorem PAL jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu odpowiadający za realizację Systemowego Projektu Aktywizacji SPA w Bytomiu. MOPR zatrudnia osoby odpowiedzialne za poszczególne działania zaplanowane w ramach programu, tj. koordynatora PAL i animatora lokalnego. Realizatorzy współdziałają z podmiotami mającymi siedziby na terenie Bobrka lub prowadzącymi tam swoją działalność. Są to: Bytomskie Centrum Kultury (Becek), Centrum Misji i Ewangelizacji Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP w Dzięgielowie, Fundacja 11

13 Pamięci Księdza Prałata Pawła Krafczyka, Fundacja Dom Nadziei - Katolicki Ośrodek Dom Nadziei, Komisariat IV Policji w Bytomiu, Przedszkole Miejskie nr 33, Parafia Ewangelicko-Augsburska w Bytomiu, Parafia Rzymskokatolicka Pw. Świętej Rodziny, Powiatowy Urząd Pracy, Przychodnia Zdrowia BOVITA, Szkoła Podstawowa nr 16, Zespół Szkół Specjalnych nr 3, Zakład Budynków Miejskich Sp. z o.o., XVI Drużyna Harcerska NIEPOKONANI - Hufca Bytom, Śląski Teatr Tańca. Wymienione instytucje zawarły z MOPR porozumienia o współpracy partnerskiej na rzecz rozwiązywania problemów i aktywizacji mieszkańców Bobrka. Metody pracy wykorzystywane do realizacji programu: Środowiskowa praca socjalna z jednoczesnym wykorzystaniem metody pracy grupowej i pracy z indywidualnym przypadkiem. Animacja środowiska lokalnego i angażowanie mieszkańców do działań na rzecz poprawy funkcjonowania dzielnicy. Wykorzystanie instrumentów aktywnej integracji tj. zespołu instrumentów o charakterze aktywizacyjnym spośród czterech grup aktywizacji: zawodowej, edukacyjnej, zdrowotnej i społecznej. Działania o charakterze środowiskowym - inicjatywy aktywizujące i integrujące społeczność lokalną, o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, turystycznym, sportowym. Koordynowanie współpracy instytucji i pobudzanie do działania partnerów, z którymi realizowany jest program. Wskazywanie mieszkańcom alternatywnych i twórczych form spędzania czasu. Działania realizowane w ramach PAL: W programie zapewniono możliwość skorzystania z czterech instrumentów aktywnej integracji tj. działań animatora lokalnego, poradnictwa specjalistycznego, uczestnictwa w szkoleniach, warsztatach, treningach oraz spotkaniach grupy samopomocowej. Animator lokalny jest odpowiedzialny za inicjowanie i realizację działań o charakterze środowiskowym. W ramach tych działań realizowano corocznie szereg przedsięwzięć. Najważniejsze z nich to: spotkania animatora lokalnego z mieszkańcami (tzw. Wiece), spotkania osób mających wpływ na ważne decyzje w dzielnicy (tzw. Rada Możnych, obecnie Grupa Razem), aktywna i przynosząca widoczne efekty działalność Zielonych Brygad grupy uczestników biorących udział w akcjach sprzątania Bobrka, porządkowania cmentarza parafialnego, rewitalizacji podwórek, porządkowania boiska, sadzenia drzew i krzewów ozdobnych, przygotowaniu terenu pod zimowe lodowisko, czy układaniu skalniaków. Coraz aktywniej rozwijają się działania o charakterze sportowym mecze siatkówki, koszykówki, wycieczki 12

14 rowerowe i zorganizowany w 2011 roku po raz pierwszy Bieg Bobrów. Organizowane są grupowe wyjazdy do ciekawych miejsc na terenie Śląska (Skansen, Planetarium, park w Ojcowie, pałac w Pszczynie, muzeum w Żywcu, ZOO, basen AWF w Katowicach, Multikino, Kopalnia Srebra i Sztolnia czarnego pstrąga w Tarnowskich Górach itp.), wystawy profesjonalnej fotografii Bobrka, coroczne festyny Święto Mieszkańców Bobrka i jednorazowe wydarzenia typu spotkanie przy grillu, czipowanie psów połączone z poradami weterynarza, prelekcja znanego historyka (prof. Jana Drabiny) o historii dzielnicy czy oddolne inicjatywy mieszkańców. Poradnictwo specjalistyczne prowadzone było w różnych zakresach jako psychologiczne, rodzinne i prawne. Każdorazowo rodzaj i zakres poradnictwa wynikał z rozeznania potrzeb grupy uczestników PAL i ich otoczenia, a co roku korzystają z niego nowe osoby. Szkolenia, warsztaty, treningi mieszkańcy Bobrka, klienci pomocy społecznej zawierający porozumienia uczestnictwa w PAL, mają możliwość skorzystania w ramach projektu systemowego z wybranych szkoleń zawodowych lub treningów o charakterze miękkim. Grupa samopomocowa w każdym roku wśród osób uczestniczących w PAL tworzą się grupy samopomocowe, zorientowane na wzajemne wsparcie, wspólne spędzanie czasu, poszerzanie zainteresowań lub realizację ulubionego hobby. Charakter grup jest każdorazowo nieco inny, uzależniony od zainteresowań osób w danym roku zaangażowanych w PAL. Rezultaty Programu: Dzięki realizacji PAL, w stosunku do uczestników programu osiągnięte zostały wszystkie zakładane w projekcie rezultaty. Zapewniono udział planowanej liczby uczestników i uczestniczek PAL w każdym roku, zrealizowano po 4 instrumenty aktywnej integracji i przeprowadzono planowane zajęcia. Dzięki temu uzyskano: - poprawę umiejętności interpersonalnych uczestników i uczestniczek programu, - podniesienie aktywności społecznej w dzielnicy, - podniesienie samooceny osób biorących udział w programie, - wzrost dostępu do usług i informacji przyczyniających się do przywrócenia samodzielności życiowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia. W wyniku działalności koordynatora programu i animatora lokalnego w Bobrku zdecydowanie wzrosła liczba inicjatyw aktywizacyjnych i integracyjnych. Wzrosła też liczba ofert spędzania wolnego czasu, pojawiły się propozycje skierowane do ludzi młodych (liga podwórkowa), 13

15 a mieszkańcy poczuli się odpowiedzialni za miejsce, w którym żyją. Poza rezultatami projektowymi, można wymienić odnowienie podwórka przy ul Stalowej, gdzie oprócz efektów wizualnych nowej zieleni, skwerków, urządzeń rekreacyjno zabawowych, pobudzono aktywność i poczucie wspólnoty sąsiedzkiej. Podwórko stało się atrakcyjne i widoczne. Inni mieszkańcy wykazują zainteresowanie podobnymi działaniami na swoim terenie. Ponadto grupka kobiet i mężczyzn z własnej inicjatywy zorganizowała mini festyn rodzinny wieńczący pierwszy Bieg Bobrów. Udział w instrumentach aktywnej integracji podniósł osobiste kompetencje uczestników i uczestniczek ułatwiające funkcjonowanie w rodzinie i najbliższym otoczeniu, przyczyniając się do poprawy integracji i poczucia bezpieczeństwa, więzi społecznych, jakości życia. Aby osiągnięte rezultaty utrwaliły się i były widoczne na tle dzielnicy, niezbędna jest kontynuacja programu aktywności lokalnej w kolejnych latach. Cechy wyróżniające, mocne strony, rozwiązania godne polecenia etc. Rozwiązaniem organizacyjnym godnym polecenia jest zatrudnienie na pełny etat na rzecz jednej dzielnicy animatora lokalnego i powierzenie mu organizowania działań o charakterze środowiskowym. Pozwala to na dobry, efektywny kontakt tego pracownika z mieszkańcami, dużą rozpoznawalność w lokalnej społeczności, a przez to podniesienie frekwencji i większą skuteczność działań integracyjno-aktywizacyjnych. Mocną stroną PAL dla Bobrka jest duża różnorodność przedsięwzięć i podejmowanie coraz to nowych inicjatyw. Wpływa to na widoczną dynamikę działań, osoby aktywne mają możliwość wykazania się i satysfakcji z udziału w wielu ciekawych formach pracy. Zdobywają nowe umiejętności, uczą się poprzez doświadczanie, przekonują, że można pokonać własną bierność i lęk przed porażką. Dodatkowym wyróżnikiem PAL w Bobrku jest stała współpraca z redakcją lokalnego tygodnika Życie Bytomskie. Artykuły o wydarzeniach w Bobrku ukazują się bardzo często i są promowane wśród mieszkańców przez koordynatora PAL, co wywołuje u nich przeświadczenie, iż sprawy Bobrka są dla miasta ważne. Jest to czynnik podnoszący ich motywację do dalszych działań. Zarówno koordynator, jak i animator lokalny są osobami potrafiącymi pozytywnie promować dzielnicę, budzić zainteresowanie i docierać do szerokiego grona odbiorców, co ma duży wpływ na zmianę wizerunku Bobrka. Praca, której celem jest reaktywacja jakiegoś obszaru miejskiego jest trudna i wymaga wiele zaangażowania. Jednak jest kilka elementów, które warto wykorzystywać, aby stopniowo osiągać zakładane cele. Jednym z nich jest nawiązywanie aktywnego partnerstwa między 14

16 instytucjami. Dzięki porozumieniu z PUP na terenie Bobrka udało się stworzyć Punkt Pomocy Koleżeńskiej. Porozumienia z pozostałymi partnerami pozwoliły przeprowadzić szereg akcji Zielonych Brygad, zrealizować kilka przedsięwzięć sportowych, realizować ciekawe projekty pilotowane przez Becek. Istotne okazuje się również podejmowanie działań, których efekty są widoczne gołym okiem lub mogą zaangażować wiele osób, gdyż one pomagają mieszkańcom uwierzyć w efektywność i zidentyfikować się z nimi. Przykładem takich przedsięwzięć jest odnowienie podwórka przy Stalowej, uliczny 1. Bieg Bobrów, cykliczne festyny, aktywowanie boiska, liga podwórkowa. Ważne jest, aby imprezy miały charakter cykliczny, gdyż wtedy można udowodnić, że mieszkańcy są dla nas ważni. Dobrze jest, jeśli imprezy uświetniane są obecnością i aktywnym udziałem miejscowych ważnych, znaczących osób. Istotne dla przyszłych rezultatów jest angażowanie do udziału w różnych przedsięwzięciach całych rodzin, co pozwala na pracę na rzecz poprawy relacji międzyludzkich i uczenia nowych wzorców postępowania. Bardzo dobre efekty daje włączanie do przedsięwzięć otoczenia uczestników i zadbanie o rzeczywistą integrację osób wykluczanych z mieszkańcami dobrze radzącymi sobie w życiu, pracującymi, aktywnymi społecznie. Kolejnym rozwiązaniem godnym polecenia jest organizowanie wyjazdów grupowych, w czasie których niejednokrotnie po raz pierwszy mieszkańcy mogą wyjechać z dzielnicy i zobaczyć ciekawe miejsca. Dodatkową zaletą działań grupowych jest nawiązanie i pogłębienie pozytywnych relacji między uczestnikami oraz poprawa funkcjonowania rodzin. Kontakt: Koordynator PAL Bobrek: Aleksandra Bubniak, tel , pal_bobrek@mopr.bytom.pl Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu - ROZBARK Miejsce i czas realizacji programu: Cele programu: Program jest realizowany od lutego 2009 roku do nadal w jednej z dzielnic Bytomia tj. Rozbarku. Cel główny: zwiększenie poziomu integracji społeczno-zawodowej mieszkańców 15

17 Opis grupy docelowej, w tym liczba uczestników: Rozbarku zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia Cele szczegółowe: - zmniejszenie barier psychologiczno-społecznych przyczyniających się do izolacji społeczno-zawodowej wśród uczestników/uczestniczek PAL, - zdobycie lub uzupełnienie umiejętności lub kwalifikacji ułatwiających powrót bądź, zaistnienie na rynku pracy wśród uczestników/uczestniczek PAL, - wzrost aktywności społecznej i zawodowej uczestników/uczestniczek PAL, - poprawa wizerunku dzielnicy. Program jest adresowany do mieszkańców Rozbarku z tzw. starej części dzielnicy, w której dominują lokale o niskim standardzie, zasiedlane często przez osoby eksmitowane z droższych mieszkań w innych rejonach miasta. W kolejnych latach do udziału w PAL w Rozbarku zaangażowało się: w 2009 roku 31 osób (28 kobiet i 3 mężczyzn), w 2010 roku 20 osób (14 kobiet i 6 mężczyzn), w 2011 roku 20 osób (15 kobiet i 5 mężczyzn). Poszczególne działania aktywizacyjne są kierowane przede wszystkim do uczestników PAL zagrożonych wykluczeniem społecznym lub wykluczonych, którzy są w wieku aktywności zawodowej i korzystają z pomocy społecznej. Ponadto otoczenie tych osób jest włączane do środowiskowej pracy socjalnej. Dotychczas w ramach otoczenia, (tj. spośród pozostałych mieszkańców Rozbarku) w każdym roku włączyło się do działań po około 40 osób. Ponadto corocznie w festynie Święto Mieszkańców Rozbarku brało udział po kilkaset osób z dzielnicy (od 300 do 700 w poszczególnych latach). Jednym z celów specyficznych dla Rozbarku było nawiązanie porozumienia między starszym i młodszym pokoleniem mieszkańców. Była to potrzeba zasygnalizowana przez uczestników spotkań w dzielnicy w trakcie opracowania założeń PAL. Na etapie tworzenia programu założono w związku z tą sugestią aktywny udział otoczenia osób korzystających z pomocy społecznej. Realizatorzy, partnerzy, instytucje współdziałające: Realizatorem programu jest Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Bytomiu. MOPR zatrudnia osoby odpowiedzialne za poszczególne działania organizowane w ramach programu tj. koordynatora PAL i animatora lokalnego. Instytucjami współdziałającymi są: Bytomskie Centrum Kultury, 16

18 Powiatowy Urząd Pracy, Komisariat III Policji w Bytomiu, Szkoła Podstawowa nr 6 w Bytomiu, Parafia pod wezwaniem św. Jacka w Bytomiu, Akademia Humanistyczno- Ekonomiczna w Łodzi Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Bytomiu, Stowarzyszenie Opiekuńcze im. św. Franciszka z Asyżu, Miejski Zarząd Dróg i Mostów, administracje domów mieszkalnych. Wymienione instytucje zawarły z MOPR porozumienia o współpracy partnerskiej na rzecz rozwiązywania problemów i aktywizacji mieszkańców Rozbarku. Metody pracy wykorzystywane do realizacji programu: We wdrażaniu programu pracy, a w szczególności: wykorzystuje się szeroki wachlarz metod - środowiskową pracę socjalną z jednoczesnym wykorzystaniem metody pracy grupowej i pracy z indywidualnym przypadkiem, - animację środowiska lokalnego i angażowanie mieszkańców do działań na rzecz poprawy funkcjonowania dzielnicy, - instrumenty aktywnej integracji tj. zespołu instrumentów o charakterze aktywizacyjnym spośród czterech grup aktywizacji: zawodowej, edukacyjnej, zdrowotnej i społecznej, - działania o charakterze środowiskowym - inicjatywy aktywizujące i integrujące społeczność lokalną o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, turystycznym, sportowym. Działania realizowane w ramach PAL: W programie zapewniono możliwość skorzystania z czterech instrumentów aktywnej integracji tj. działań animatora lokalnego, poradnictwa specjalistycznego, uczestnictwa w szkoleniach, warsztatach, treningach oraz spotkaniach grupy samopomocowej. W ramach działań o charakterze środowiskowym realizowano corocznie szereg przedsięwzięć, z których część miała charakter cykliczny np. spotkania animatora lokalnego z mieszkańcami (tzw. Wiece), spotkania animatora i koordynatora PAL z przedstawicielami instytucji, stowarzyszeń działających w Rozbarku (tzw. Grupa Razem), mecze piłki nożnej (Liga Podwórkowa), akcje sprzątania skwerków i cmentarza, odnawiania podwórek, tworzenia nowych terenów zielonych takich jak skalniak i jarzębinowy gaj (Zielone Brygady), wyjazdy o charakterze integracyjnym, turystycznym, kulturalnym (Koło Kultury). Inne przedsięwzięcia miały charakter imprez okolicznościowych np. Mikołajki, Zajączek. Corocznie organizowany jest festyn Święto Mieszkańców Rozbarku z udziałem zaproszonych przedstawicieli władz miasta, uświetniany przemarszem Górniczej Orkiestry Dętej ulicami Rozbarku. Istotnymi działaniami są te, które pozwalają na pokazanie PAL poprzez czynne angażowanie się w lokalne zdarzenia, jak Dzień Sąsiada i 17

19 rewitalizacja podwórka przy ul. Brzezińskiej w ramach akcji Fundacji All For Planet Zielone Podwórka. Zmieniamy rzeczy na lepsze. W ramach poradnictwa specjalistycznego zapewniono pomoc doradcy rodzinnego, prawnika i psychologa. Uczestnicy i uczestniczki PAL miały możliwość skorzystania z wybranych kursów zawodowych, część osób skorzystała z kursu prawa jazdy. Rezultaty Programu: W stosunku do uczestników programu osiągnięte zostały wszystkie zakładane w projekcie rezultaty twarde i miękkie. Zapewniono udział zakładanej liczby uczestników i uczestniczek PAL w każdym roku, zrealizowano po 4 instrumenty aktywnej integracji i przeprowadzono planowane zajęcia. Dzięki temu uzyskano: - poprawę umiejętności interpersonalnych uczestników/uczestniczek programu, - podniesienie aktywności społecznej wśród uczestników/uczestniczek PAL, - podniesienie samooceny osób biorących udział w programie, - wzrost dostępu do usług i informacji przyczyniających się do przywrócenia samodzielności życiowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich otoczenia. Uzyskano ponadto wzrost liczby inicjatyw w dzielnicy, pozyskano lokalnych liderów i zapewniono im udział w treningu podnoszącym osobiste umiejętności działania w środowisku zamieszkania. Niemniej jednak, aby rezultaty stałe się widoczne na tle dzielnicy, niezbędna jest kontynuacja tej formy pracy jeszcze przez kilka kolejnych lat. Cechy wyróżniające, mocne strony, rozwiązania godne polecenia etc. Dobrym rozwiązaniem w działalności PAL jest organizowanie działań o charakterze środowiskowym prowadzonych przez animatora lokalnego. Mają one wpływ na zwiększenie aktywności społeczno-zawodowej mieszkańców dzielnicy i włączają do tych działań nie tylko samych uczestników programu, ale i ich otoczenie. Godne polecenia rozwiązania to przede wszystkim działania pozostawiające widoczny efekt w środowisku lokalnym, jak rewitalizacja podwórek, malowanie graffiti. Do tej pory rozpoczęto rewitalizację trzech podwórek. Inicjatywy te objęto wsparciem merytorycznym. Członkowie Zielonych Brygad byli przeszkoleni przez pracownika zawodowo zajmującego się zielenią. Natomiast graffiti realizowała, w trzech miejscach dzielnicy, profesjonalna firma. Dobrym pomysłem okazało się dotarcie do dorosłych w celu ich aktywizacji poprzez angażowanie młodzieży do Ligi Podwórkowej i włączanie rodziców do 18

20 działań integrujących. Bardzo pozytywne efekty dały wyjazdy grupowe do Skansenu, muzeów, ZOO, parku w Ojcowie, Kokotka, Pszczyny itd. Wyjazdy te dały dodatkowy efekt w postaci nawiązania i pogłębienia pozytywnych relacji między uczestnikami oraz poprawy funkcjonowania rodzin w środowisku. Ponadto okazały się bardzo dobrą formą edukacji w zakresie poznawania najbliższej okolicy, jej historii i samego uświadomienia, że są tak blisko. Kontakt: Koordynator PAL Rozbark: Barbara Czyż, tel , pal_rozbark@mopr.bytom.pl Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach Miejsce i czas realizacji programu: Cele programu: Program Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie PAL-M jest realizowany na terenie miasta Katowice od Cel główny: Wsparcie co najmniej 33 mieszkańców Katowic w wieku lat, zagrożonych wykluczeniem społecznym ze względu na swój status materialny, wykształcenie, środowisko zamieszkania, stan zdrowia itp. w przygotowaniu do prawidłowego funkcjonowania w życiu społecznym i zawodowym. Cele operacyjne (szczegółowe): a) określenie potencjału i deficytów kompetencji zawodowych i społecznych uczestników Programu w celu zaproponowania wsparcia adekwatnego do ich potrzeb, b) doposażenie uczestników Programu w kompetencje zawodowe, podnoszące ich szanse na rynku pracy, c) rozwijanie kompetencji społecznych uczestników Programu poprawiających ich funkcjonowanie w rodzinie i społeczeństwie, d) rozbudzanie w młodych ludziach aktywności społecznej poprzez wolontariat i realizację inicjatyw lokalnych, e) zapewnienie młodzieży dostępu do informacji o aktualnej sytuacji na rynku pracy, umożliwiających świadome dokonywanie wyborów ścieżki edukacyjnej i zawodowej, f) propagowanie wśród młodych ludzi sportu, rekreacji, kultury i 19

21 Opis grupy docelowej, w tym liczba uczestników: Realizatorzy, partnerzy, instytucje współdziałające: turystyki jako form spędzania wolnego czasu alternatywnych dla nudy i zachowań ryzykownych, g) współpraca międzysektorowa w kreowaniu działań na rzecz rozwoju katowickiej młodzieży i rozwiązywania ważnych z jej punktu widzenia problemów. Program Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży w Katowicach Postaw na siebie! adresowany jest do młodych mieszkańców Katowic oraz osób z ich otoczenia. Wsparciem Programu jest objętych ok. 33 młodych mieszkańców Katowic z różnych względów zagrożonych wykluczeniem społecznym oraz otoczenie tych osób. Rekrutacja do projektu jest prowadzona poprzez spotkania edukacyjne i informacyjne w szkołach i innych miejscach gromadzących młodzież, media, strony i portale internetowe, serwisy społecznościowe, we współpracy z organizacjami pozarządowymi i instytucjami jak również akcyjnie-stosownie do planowanych w ramach projektu działań. Realizatorem Programu Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie! jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach. Program jest częścią projektu systemowego Damy Radę - Program aktywizacji zawodowej i społecznej w Katowicach i jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W 2011 r. Program realizowany jest w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Pomocy Dzieciom i Młodzieży Dom Aniołów Stróżów. Program jest realizowany przez 3-osobowy zespół pracowników tj. animatora lokalnego, brokera edukacyjnego oraz pracownika socjalnego. Partnerzy: - Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Młodzieży Dom Aniołów Stróżów Instytucje współdziałające: - Świetlice i Kluby Młodzieżowe MOPS Katowice - Dom Dziecka Tęcza - Katolicka Fundacja Dzieciom - Inicjatywa Śląska Droga Metody pracy - Biuro ESK Katowice katowickie gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne w zakresie warsztatów dot. preorientacji zawodowej Program Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie! jest realizowany poprzez zastosowanie instrumentów aktywnej integracji 20

22 wykorzystywane do realizacji programu: Działania realizowane w ramach PAL: oraz działań o charakterze środowiskowym W zakresie instrumentów aktywnej integracji: a) wsparcie animatora lokalnego (polega ono m.in. na organizacji spotkań grupowych, w trakcie których młodzież przy wsparciu animatora planuje inicjatywy, adekwatnie do swoich potrzeb i możliwości) b) wsparcie brokera edukacyjnego (indywidualne wsparcie doradcze, w zakresie określenia własnego potencjału edukacyjnego i zawodowego oraz wyboru ścieżki edukacyjnej) c) skierowanie i sfinansowanie zajęć w ramach podnoszenia kluczowych kompetencji o charakterze zawodowym (w ramach tego instrumentu staramy się w oparciu o wcześniejsze konsultacje z brokerem edukacyjnym, dobrać i sfinansować szkolenie zawodowe lub inne zajęci podnoszące indywidualne kompetencje zawodowe uczestnika) d) skierowanie i sfinansowanie badań profilaktycznych lub specjalistycznych w związku z możliwością podjęcia zatrudnienia (instrument ten pomaga sfinansować badania specjalistyczne lub profilaktyczne, dzięki którym uczestnik ma szanse podjąć zatrudnienie np. badania sanitarne itp.) e) możliwość skorzystania z specjalistycznego poradnictwa psychologicznego i dietetycznego (indywidualne konsultacje ze specjalistą) f) trening umiejętności społecznych W zakresie działań o charakterze środowiskowym: 21 a) organizacja wyjazdu integracyjno-turystycznego dla młodzieży (w zorganizowanym w czerwcu 2011 roku 3-dniowym wyjeździe w Beskidy uczestniczyło 16 osób) b) organizacja imprez i wydarzeń o charakterze sportowym, rekreacyjnym, rozrywkowym i kulturalnym dla katowickiej młodzieży (współorganizujemy ligę piłkarską i turnieje sportowe dla młodzieży, wraz z młodymi ludźmi bierzemy udział w imprezach miejskich, stawiamy na integrację i aktywność) c) wsparcie w realizacji oddolnych inicjatyw lokalnych przez katowicką młodzież (dzięki temu działaniu, młodzież realizująca inicjatywy na bazie własnych pomysłów i potrzeb może poczuć siłę sprawczą własnej aktywności) d) współpraca międzysektorowa w kreowaniu działań na rzecz rozwoju katowickiej młodzieży i rozwiązywania ważnych z jej punktu widzenia problemów (współpracujemy m.in. z organizacjami pozarządowymi, szkołami, instytucjami kultury i jednostkami pomocy społecznej)

23 e) promocja i organizacja wolontariatu na rzecz dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych marginalizacją społeczną, f) współorganizacja prelekcji dla dzieci, dotyczących bezpieczeństwa, w ramach profilaktycznego programu Z MOPSikiem bezpieczniej (dzięki temu programowi najmłodsi mieszkańcy Katowic zyskują szansę nauczenia się podstawowych zasad bezpieczeństwa) g) współorganizacja obozu integracyjno socjoterapeutycznego dla młodzieży (w zorganizowanym na przełomie sierpnia i września obozie w Tatrach wzięło udział 10 osób) Rezultaty Programu: Rezultaty miękkie: a) wzrost aktywności młodzieży w życiu społecznym, b) wzrost kompetencji i umiejętności społecznych uczestników programów, w tym w obszarze umiejętności koncepcyjnych i organizacyjnych, c) nabycie przez młodzież poczucia sprawczości swoich działań, d) zmiana postrzegania młodzieży jako grupy społecznej przez innych mieszkańców Katowic, poprzez realizację i promocję podjętych działań i inicjatyw. Rezultaty twarde: a) co najmniej 2 osoby ukończą szkolenie zawodowe przez co podniosą kluczowe kompetencje o charakterze zawodowym b) co najmniej 16 osób skorzysta ze wsparcia animatora lokalnego c) co najmniej 20 osób nabędzie niezbędnych informacji i umiejętności do dokonania świadomego, opartego m.in. o realia rynku pracy i własnych predyspozycji, wyboru dalszej ścieżki zawodowej i edukacyjnej poprzez usługę brokera edukacyjnego d) co najmniej 4 osoby przejdą badania profilaktyczne lub specjalistyczne dzięki czemu podniosą swoje szanse na zatrudnienie. e) co najmniej 14 uczestników Programu skorzysta ze specjalistycznego wsparcia, f) co najmniej 30 młodych mieszkańców Katowic uczestniczących w zajęciach świetlic środowiskowych oraz środowiskowych klubów młodzieżowych skorzysta m.in. z pomocy w nauce świadczonej przez wolontariuszy. Cechy wyróżniające, mocne strony, rozwiązania godne polecenia etc. Program Aktywności Lokalnej na Rzecz Młodzieży Postaw na siebie! jest młodą inicjatywą, która dopiero osadza się w realiach i przede wszystkim w świadomości młodych ludzi. Dla nas - realizatorów Programu - bardzo ważne jest każde doświadczenie wynoszone z pracy z młodzieżą. Jest to grupa bardzo wymagająca, często nieufna. Dlatego też bardzo duży nacisk kładziemy w naszej pracy na autentyczność intencji oraz szczerość i otwartość w budowanie relacji. W myśl zasady to my jesteśmy dla młodzieży, a nie ona dla nas, nie robimy tego zza 22

24 biurka ale staramy się docierać do skupisk młodzieży (doświadczamy w tym zakresie dużego wsparcia naszych Partnerów) jak i do indywidualnych osób. Stawiamy na elastyczność i nieszablonowość. W swych działaniach pokazujemy młodzieży nowe możliwości ale również stawiamy wymagania. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że Program jest realizowany dla ludzi młodych przez ludzi młodych, stąd łatwiej jest nam zrozumieć potrzeby młodzieży, zaufać i wzbudzić zaufanie. Staramy się tak dobierać działania i miejsca ich realizacji, żeby tworzyć przestrzeń do zdobywania nowych doświadczeń, wrażeń i budowania relacji. Robiąc to na górskim szlaku, kibicowskim sektorze, boisku czy osiedlowym placu możemy po prostu działać efektywniej. Kontakt: Koordynator PCAL: Mariusz Nowak Tel ul. Krakowska Katowice Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach - Nikiszowiec Miejsce i czas realizacji programu: Program Centrum Aktywności Lokalnej w Nikiszowcu (PCAL Nikiszowiec) od VI 2008 do nadal Cele programu: Głównym celem Programu jest podniesienie poziomu aktywności mieszkańców dzielnicy Nikiszowiec i Janów oraz instytucji lokalnych na rzecz samodzielnego rozwiązywania ważnych problemów społecznych. Program ukierunkowany jest na rozwój Nikiszowca, realizuje także funkcje promocyjne, kulturalne, turystyczne. Jest jednym z projektów rewitalizacyjnych Miasta Katowice. Obecnie PCAL Nikiszowiec współtworzy Zintegrowany Program Rewitalizacji Nikiszowca. Opis grupy docelowej, Grupą docelowa jest społeczność Nikiszowca (Ok osób) osiedla 23