Evaluation of information technology solutions in processes of dental prosthetics

Transkrypt

1 J Stoma 2011, 64, 3-4: Polish Dental Society Evaluation of information technology solutions in processes of dental prosthetics Ocena wykorzystania technologii informacyjnych do realizacji procesów protetycznych Anna Baj-Rogowska Department of Business Informatics, University of Gdańsk Head: Prof. S. Wrycza Summary Aim of the study: To present the outcome of a survey of companies offering dental prosthetics healthcare and laboratory services, carried out to explore the use of information technologies (IT), and to identify changes and benefits resulting from supporting the prosthetic processes with information technologies. Material and methods: The research material was collected in face-to-face interviews, by means of a survey questionnaire. The tools used included: survey questionnaire, analysis and induction method, verbal, graphic and quantitative description. Results: Outcome analysis has revealed that the respondent companies can offer a wide range of innovative services successfully, without having to own the dedicated specialist (IT-based) equipment on their premises. Conclusion: The use of IT is of fundamental importance for improving dental prosthetics processes performed by services providers. It enhances innovativeness and competitiveness of medical practices. It also significantly improves the quality of services, reduces the manufacturing time, and increases the safety of treatment. Streszczenie Cel pracy: zaprezentowanie wyników badania podmiotów realizujących świadczenia kliniczne i laboratoryjne z dziedziny protetyki stomatologicznej, pod kątem stosowania technologii informacyjnych (IT) i odnotowanie zmian oraz korzyści wynikających ze wsparcia procesów technologią informacyjną. Materiał i metody: materiał badawczy zebrano techniką wywiadu bezpośredniego, posługując się ankietą. Zastosowano: badanie ankietowe, metodę analizy i indukcji oraz metodę opisową. Wyniki: analiza wyników wykazała, że badane firmy mogą z powodzeniem realizować szeroką gamę innowacyjnych usług, bez konieczności posiadania we własnych praktykach specjalistycznego sprzętu wykorzystującego IT. Wnioski: wykorzystanie IT ma zasadnicze znaczenie dla usprawniania procesów protetycznych realizowanych w podmiotach gospodarczych. Przyczynia się do zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności praktyk medycznych. Istotnie poprawia jakość świadczonych usług, skraca czas ich wykonania i zwiększa bezpieczeństwo leczenia. KEYWORDS: information technologies, prosthodontics HASŁA INDEKSOWE: technologia informacyjna, protetyka stomatologiczna *This research work was supported by the system project Innodoktorant Scholarships for PhD students, III edition. Project is co-financed by the European Union in the frame of the European Social Found. *Praca badawcza realizowana w ramach projektu systemowego InnoDoktorant stypendia dla doktorantów, III edycja. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego (Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Priorytet VIII, Działanie 8.2, Poddziałanie 8.2.2: Regionalne Strategie Innowacji ). 274

2 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics Introduction Recent years have witnessed a rapid progress in dental prosthetics caused among other factors by the introduction of dedicated IT solutions yielding the development of new clinical and laboratory methods. Prosthetic services should be provided to patients by dental clinics and offices, while the task of dental prosthetics laboratories is to supply items ordered by specialists. These two groups of entities represent two branches of dental prosthetics (clinical and laboratory) that complement each other and work in close cooperation when providing prosthetic services to patients. Today, dental clinics and laboratories may use traditional, old and proven medical methods and procedures, or they may upgrade these processes and shift to IT-aided techniques. There is a possibility of using only those of IT-based solutions that are found to be unquestionably useful. The term information technology was coined together with the development of computers, computer networks and software. The term being used in the Polish language is a faithful translation of the English term, similarly to most of the concepts in the field of informatics. Integrating the word technology (the term is related to the process) with the word information (in its traditional meaning this is an object recorded in a specified form) finds deep justification in the contemporary form of information, as well as in the ways in which information is used. For information is unceasingly accompanied by processes and activities. The object itself information is subject to change at every moment (expanding, being updated or given new associations, etc.) and the act of using it is a process as well. One may reach for the information needed Wprowadzenie W ostatnich latach obserwuje się postęp w protetyce stomatologicznej, spowodowany między innymi wprowadzaniem technologii informacyjnych (information technology IT) specjalnie dedykowanych dla tej dziedziny, co zaowocowało rozwojem nowych metod postępowania klinicznego i laboratoryjnego. Udzielaniem świadczeń z dziedziny protetyki stomatologicznej powinny zajmować się: gabinety stomatologiczne. Natomiast zadaniem laboratoriów techniki dentystycznej jest realizacja zleceń od specjalistów w tej dziedzinie. Te dwa podmioty reprezentują działy protetyki (kliniczny i laboratoryjny), które wzajemnie się uzupełniają i ściśle ze sobą współpracują przy realizacji świadczeń protetycznych dla pacjentów. Obecnie gabinety i laboratoria techniki dentystycznej mogą realizować procesy według tradycyjnych, starych i sprawdzonych metod i procedur, a także wspierać się technologią informacyjną. Istnieje możliwość zastosowania w praktykach medycznych tylko takich rozwiązań informatycznych, co do których istnieje pełne przekonanie o ich użyteczności. Termin technologia informacyjna powstał wraz z rozwojem komputerów, sieci komputerowych i oprogramowania. W języku polskim, pojęcie to jest wiernym odwzorowaniem określenia z języka angielskiego, jak zresztą większość pojęć informatycznych. Zintegrowanie słowa technologia (określenie związane z procesem) ze słowem informacja (w tradycyjnym znaczeniu jest to obiekt o ustalonej formie zapisu), ma głębokie uzasadnienie we współczesnej postaci informacji i w sposobach jej wykorzystania. Informacji towarzyszą bowiem nieustannie procesy i działania. Sam obiekt, jakim jest informacja w każdej chwili ulega zmianom (poszerzeniu, 275

3 A. Baj-Rogowska J Stoma aktualizacji, dopisaniu powiązań, itp.), jak i korzystanie z niej jest procesem. W każdej chwili można sięgnąć po potrzebne dane, a przez wydanie polecenia wyszukiwania informacji dla komputerowego systemu, zostaje uruchomiony proces jej uformowania w odpowiednim zakresie i postaci. W piśmiennictwie nie ma jednej spójnej definicji technologii informacyjnej. Jest to pojęcie bardzo szerokie, pojemne i definiowane w wielu perspektywach. Zatem, na potrzeby podjętego badania przyjęto, że technologia informacyjna stanowi zbiór zasobów sprzętowych, programowych i organizacyjnych umożliwiających komputerowe przetwarzanie danych. W przypadku IT tworzonej na potrzeby stomatologii, najczęściej mamy do czynienia z grupą tzw. systemów pod klucz (turnkey), w których sprzęt komputerowy i oprogramowanie tworzą powiązaną całość i są wykorzystywane do rozwiązywania określonych działań o dość wąskiej specjalizacji. Zatem, technologia informacyjna wykorzystywana przez podmioty realizujące świadczenia zdrowotne i laboratoryjne z dziedziny protetyki stomatologicznej jest najczęściej związana z posługiwaniem się gotowymi produktami informatycznymi. IT służy generowaniu, pozyskiwaniu, gromadzeniu, przechowywaniu i dystrybucji informacji. Jest narzędziem umożliwiającym uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej, poprawiającymi jakość realizowanych procesów, a w długim okresie znacząco obniżającym koszty działalności. Podmioty prowadzące działalność z zakresu protetyki stomatologicznej udzielają świadczeń, na które składają się zarówno procesy medyczne jak i pozamedyczne. Aby móc rozważać wspieranie poszczególnych procesów technologiami informacyjnymi, należy sklasyfikować główne procesy w działalności protetycznej. W oparciu o dostępne piśmiennictwo, 1 zdecydoat any time, and the command given to the computerized information search system starts a process of shaping it within the required scope and form. There is no coherent definition of information technology in the literature of the subject. The concept is very broad, capacious and defined from various perspectives. Thus, an assumption was made for the purpose of this study that information technology is a set of hardware, software and organizational resources enabling computerized processing of data. In the case of IT solutions being developed for the purpose of dental treatment, turnkey systems are most common. This is where computer hardware and software work as an interrelated entity and are used to solve specific problems within a relatively narrow specialization. Thus, information technology solutions used by providers of dental prosthetics healthcare and laboratory services most typically include ready-made IT products. The purpose of IT is to generate, acquire, collect, store and distribute information. It is a tool enabling the user to gain competitive advantage. It enhances the quality of processes and provides significant long-term cost reduction. Entities operating in the dental prosthetics sector provide services consisting of both medical and non-medical processes. To be able to analyse how information technology supports individual processes, one needs to categorize the main activities of dental prosthetic treatment. The following main functional processes have been distinguished based on the literature of the subject 1 : core (medical) processes specific medical treatment activities performed by a dentist or a dental technician according to his/her knowledge and professional skills, auxiliary (support) processes supporting the core processes, 276

4 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics administrative processes information management, financial management, external relations management. Technologies used in core activities include: 3D implant planning and CAD/CAM systems used for fixed restorations (crowns, bridges, veneers). The group of auxiliary processes includes the use of an intra-oral camera, digital radiography, computed tomography, computeraided tooth shade analysis. The administrationrelated processes include the use of a computer database, as well as Internet services and tools applicable to all areas of organization s operation from communication, through information search, up to presentation of services on the website. Aim of the study The purpose of the study is to report on the findings of a survey of entities offering medical and laboratory services in the field of dental prosthetics as regards their use of information technology. Material and methods To collect the research material, a survey was conducted in 12 centres selected by means of nonprobability (judgmental Fig. 1) sampling. 3 The survey covered dental offices and clinics (specializing in prosthetics), and dental prosthetics laboratories offering their services in Poland s region of Pomerania. The research material was obtained in face-to-face interviews (a questionnaire was used) at the turn of December 2010 and January The questionnaire, which consisted of 30 questions constituting a logical whole, was structured into four main sections: section I dedicated to technologies being used by the respondent organizations, wano się wyodrębnić następujące główne procesy funkcjonalne: procesy podstawowe (medyczne) tworzą konkretne działania medyczne lekarza stomatologa bądź technika dentystycznego zgodnie z ich wiedzą i umiejętnościami zawodowymi, procesy pomocnicze (uzupełniające) wspierają realizację procesów podstawowych, procesy administracyjne obejmują zarządzanie informacją, zarządzanie zasobami finansowymi czy zarządzanie relacjami zewnętrznymi. Do technologii wykorzystanych w działalności podstawowej zaliczono: trójwymiarowe planowanie implantacji, systemy CAD/CAM służące do wykonywania protez (korony, mosty, licówki). Z kolei procesy pomocnicze, to: użytkowanie kamery wewnątrzustnej, radiografii cyfrowej, tomografii komputerowej i komputerowo wspomaganej analizy koloru zębów. Procesy administracyjne obejmują komputerową bazę danych oraz usługi i narzędzia internetowe, które znajdują zastosowanie we wszystkich obszarach związanych z funkcjonowaniem podmiotu począwszy od komunikacji, przez wyszukiwanie informacji, aż po prezentowanie świadczonych usług. Cel pracy Celem pracy było zaprezentowanie wyników badania podmiotów realizujących świadczenia zdrowotne i prace laboratoryjne z dziedziny protetyki stomatologicznej, w zakresie stosowania technologii informacyjnych. Materiał i metody W celu zgromadzenia materiału badawczego wykonano badania ankietowe w 12 wybranych jednostkach z uwzględnieniem nieprobabili- 277

5 A. Baj-Rogowska J Stoma Fig. 1. Judgmental sampling versus random sampling (author s analysis based on: Steczkowski J: Wybór celowy. Ed. J. Steczkowski in: Zastosowanie metody reprezentacyjnej w badaniach społeczno-ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, pp ). Wybór celowy a wybór losowy (opracowanie własne na podstawie Steczkowski J: Wybór celowy. Red. J. Steczkowski in: Zastosowanie metody reprezentacyjnej w badaniach społeczno-ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, s ). section II designed to identify changes resulting from the use of IT solutions in dental clinics and laboratories, section III exploring benefits achieved from using IT solutions, section IV the respondent company particulars. The research material was analysed with MS Excel tool used to present the structure of the sector companies in various perspectives. Results Figure 2 shows the use of IT solutions, as declared by practices providing dental prosthetics healthcare and laboratory services in the region of Pomerania. CAD/CAM system was the most common one. It was indicated by some 92% of the respondents. This technology enabled much of the prosthetic work (ceramic Fig. 2. Usage of IT in prosthetic services (author s own analysis). Wykorzystywane IT w działalności protetycznej (opracowanie własne). stycznej metody wyboru próby (wybór celowy judgmental sampling Fig. 1). 3 Podmiotami badania były jednostki takie jak: gabinety stomatologiczne (specjalizujące się w protetyce) i laboratoria techniki dentystycznej działające w województwie pomorskim. Materiał badawczy zebrano techniką wywiadu bezpośredniego (face to face), na przełomie grudnia 2010 r. i stycznia 2011 r. posługując się ankietą, zawierającą 30 pytań, stanowiących logiczną całość i podzielonych na cztery zasadnicze części: pierwsza dotyczyła wykorzystywanych technologii w badanych podmiotach, druga umożliwiała określenie zmian zachodzących w gabinetach stomatologicznych i laboratoriach techniki dentystycznej pod wpływem IT, trzecia bada korzyści, jakie podmioty osiągają dzięki IT, czwarta pozwala scharakteryzować jednostkę. Zgromadzony materiał badawczy poddany został analizie przy wykorzystaniu programu MS Excel, co umożliwiło graficzne przedstawienie struktury firm badanego sektora w różnych perspektywach. 278

6 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics crowns, bridges, veneers, and inlays) done by methods alternative to traditional procedures. Computer-aided tooth shade analysis turned out to be the least common of IT solutions used by every third respondent only. When analyzing the use of IT solutions in dental prosthetics, one should be aware that many of the sub-processes the dental prosthetic treatment consists of can be outsourced. Thus, many of the respondents did not own a CAD/ CAM system, while offering services where this technology was used. Dental practitioners rarely choose to purchase CAD/CAM systems for instant fabrication of complete prosthetic restorations at the chair side (e.g. CEREC 3D). Similarly, most dental technicians did not have CAD/CAM equipment of their own either, but they offered such services, outsourcing some of the subprocesses to other providers (e.g. model scanning, as well as designing and cutting prosthetic restorations base structures). This tendency was indicated by 70% of the respondents (Fig. 3). The situation was similar as regards the application of digital radiography, magnetic resonance imaging (MRI) and 3D implant planning. Many providers of dental prosthetic services offer a full range of these to their patients, while not owning all of the specialist equipment. When a procedure like magnetic resonance imaging or radiography is required, or prosthetic work needs to be done in a state-of-the-art technology (e.g. CAD/CAM or 3D implant planning), such procedures are outsourced to other entities operating in the sector. This kind of co-operation allows companies to provide overall treatment to patients without major capital expenditure on purchasing specialist equipment that might be used too seldom for the investment to be cost-effective. With the option of outsourcing the processes based on latest, innovative technologies, even micro Wyniki Stopień wykorzystania technologii informacyjnych w badanych pomorskich praktykach realizujących świadczenia zdrowotne i laboratoryjne z dziedziny protetyki stomatologicznej, zilustrowano na Fig. 2. Najczęstsze zastosowanie znalazła technologia CAD/CAM. Wykorzystuje ją około 92% badanych jednostek. Technologia ta umożliwiła powstanie alternatywnego w stosunku do metod tradycyjnych sposobu wykonywania wielu prac protetycznych (koron ceramicznych, mostów, licówek oraz wkładów koronowych). Najrzadziej stosowaną IT okazała się komputerowa analiza koloru zębów tę metodę stosuje tylko co trzeci badany podmiot. Analizując wykorzystanie IT w działalności z zakresu protetyki stomatologicznej, należy mieć świadomość, że wiele podprocesów składających się na leczenie protetyczne, może być realizowanych przez zlecanie ich firmom zewnętrznym (outsourcing). I tak, wiele badanych firm nie ma własnego systemu CAD/ CAM, a spełnia świadczenia w tej technologii. Dentyści bardzo rzadko decydują się na zakup systemów CAD/CAM umożliwiających wykonanie gotowych uzupełnień protetycznych przy fotelu pacjenta (jak np. CEREC 3D). Również technicy dentystyczni w większości nie posiadają w swoich laboratoriach sprzętu CAD/CAM, ale z powodzeniem realizują świadczenia w tej technologii poprzez zlecanie pewnych podprocesów innym podmiotom (np. skanowanie modeli oraz projektowanie i wycinanie podbudów pod uzupełnienia protetyczne). Ta tendencja jest obserwowana w 70 % badanych firm (Fig. 3). Podobnie wygląda sytuacja ze stosowaniem radiografii cyfrowej, rezonansu magnetycznego (RM) i trójwymiarowego planowania implantacji. Wiele jednostek udzielających świadczeń z 279

7 A. Baj-Rogowska J Stoma Fig. 3. Services performed on provider s own equipment versus outsourcing (author s own analysis). Realizacja usług w oparciu o własny sprzęt a zlecanie ich firmom zewnętrznym (opracowanie własne). Fig. 4. Benefits of using IT solutions (author s own analysis). Korzyści wynikające z zastosowania IT (opracowanie własne). zakresu protetyki stomatologicznej oferuje pacjentom pełne ich spektrum, bez konieczności posiadania do ich realizacji własnego, specjalistycznego sprzętu. Gdy pojawi się potrzeba badania takiego jak rezonans magnetyczny czy radiografia, bądź wykonania pracy w innowacyjnej technologii (np. CAD/CAM czy trójwymiarowe planowanie implantacji), to działania te są realizowane na zasadach outsourcingu w innych podmiotach tego sektora. Ten rodzaj współpracy pozwala firmom zapewnić kompleksowe leczenie pacjentów, bez wydatkowania dużego kapitału na zakup specjalistycznego sprzętu, który mógłby być wykorzystywany zbyt rzadko, aby opłacało się ponieść taką inwestycję. Możliwość realizowania świadczeń z wykorzystaniem najnowszych, innowacyjnych technologii w oparciu o outsourcing sprawia, że nawet bardzo małe firmy (1-2 osobowe) mają do nich dostęp, dzięki czemu nie tracą swojego udziału w rynku klinicznych i laboratoryjnych świadczeń z dziedziny protetyki stomatologicznej. W opinii respondentów badania, do czynników hamujących implementację rozpatrywanych technologii informacyjnych należy zaliczyć: wysokie koszty zakupu, brak środków pieniężnych, brak wyszkolonej kadry do obsługi urządzeń, obawa przed małym wykorzystaniem oraz niepewność, co do jakości i efektów uzyskanych dzięki zakupionemu sprzętowi. Badane firmy użytkujące omawiane IT dostrzegają zakres korzyści płynących z realizacji procesów poprzez wsparcie ich IT (Fig. 4). O ile, odnotowane korzyści w postaci zwiększenia zadowolenia leczonych pacjentów, uzyskania skrócenia czasu realizacji i wysokiej jakości świadczonych usług są oczywiste i nie wymagają komentarza to w otrzymanych wynikach badania może dziwić, słaba (50 % respondentów) świadomość badanych podmiotów, co do poprawy swojej pozycji konkurencompanies (1-2 employees) are gaining access to them, thus being able to retain their shares in the market of clinical and laboratory dental prosthetics services. In the respondents opinion, the following factors are likely to impede the implementation of information technologies in question: high capital expenditure, shortage of funds, lack of trained equipment operators, concern that the equipment will remain underused, and uncertainty as regards the quality and effects such equipment would provide. 280

8 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics Those respondents who did use the IT solutions discussed in this study, reported a broad spectrum of benefits from supporting their processes with IT-based solutions as presented in Figure 4. While such benefits as greater patient satisfaction, economy of time spent on performing the activities, and high quality of services are obvious and do not need to be commented on, what may be surprising is the respondents low awareness (50% of indications) of how the competitive position can be strengthened due to IT deployment. For information technology is a crucial tool for enterprises to achieve a competitive advantage and organizational innovation ( ) a tool facilitating management, collection and transfer of information. 4 Any enterprise can gain a competitive advantage, providing that it has a plan for running the business in a better (more innovative) way than its competitors do, is open to changes and in addition to this knows how to make use of the tools (utilize the right IT solutions) in order to perform in a more cost-effective manner. When observing traditional processes being replaced with IT-based procedures in other sectors, one may conclude that these changes are always accompanied by cost and employment reduction. In the case of dental prosthetics services sector, the survey revealed an opposite tendency. As many as 60% of the respondents did not notice any cost-reducing effect of IT, while the application of IT solutions caused employment increase in 60% of the surveyed companies (Fig. 5). Experience in, and knowledge of IT is very helpful when operating restoration design applications in CAD/CAM systems, or when using dental implant placement planning and surgical guide generating software (eg. SimPlant Materialise, Med 3D Co cyjnej dzięki implementacji IT. Technologia informacyjna jest bowiem kluczowym narzędziem przedsiębiorstw umożliwiającym osiąganie przewagi konkurencyjnej i wprowadzania innowacji w organizacji (...) narzędziem, które pomaga zarządzać, gromadzić i przesyłać informacje. 4 Każde przedsiębiorstwo może osiągnąć przewagę konkurencyjną, jeśli posiada pomysł na prowadzenie działalności lepiej (innowacyjnej) niż konkurencja, charakteryzuje się otwartością na wprowadzanie zmian i dodatkowo potrafi skorzystać z narzędzi (implementacja właściwej IT) w celu realizacji tych zmian. Finalnym efektem tego działania jest z reguły osiągnięcie lepszego wyniku ekonomicznego. Obserwując zamianę procesów tradycyjnych na procesy wsparte IT w innych sektorach, można powiedzieć, że zmianom tym zawsze towarzyszy redukcja kosztów wykonywanych działań wraz z redukcją zatrudnienia. W sektorze świadczeń protetycznych, badanie wykazało odwrotny kierunek tej tendencji. Aż 60% badanych podmiotów nie zauważa wpływu IT na redukcję kosztów prowadzonej działalności i dodatkowo implementacja IT powoduje wzrost zatrudnienia również w 60% badanych podmiotów (Fig. 5). Doświadczenie i wiedza z dziedziny informatyki znacznie pomaga przy obsłudze programów (aplikacji) służących do projektowania uzupełnień w systemach CAD/ CAM czy przy korzystaniu z oprogramowania (np. SimPlant Materialise lub Med 3D Co Diagnostix bądź Nobel-Guide NobelBiocare), pozwalającego przygotować specjalny plan wszczepienia implantów stomatologicznych oraz szablony chirurgiczne. Jednakże niniejsze badanie pokazało, że w niewielkim stopniu (8 %) realizacja procesów wspartych IT, pociąga za sobą wymianę starych pracowników na nowych, posiadających 281

9 A. Baj-Rogowska J Stoma Fig. 5. Impact of IT on employment (author s own analysis). Wpływ IT na zatrudnienie (opracowanie własne). Diagnostix, or Nobel-Guide NobelBiocare). The survey, however, revealed that the use of IT-aided solutions did not bring about any mass replacement of old employees with new personnel, skilled and experienced in operating computer applications (8% of responses only). Figure 6 shows the impact of IT (as perceived by the respondents) from the following perspectives: profit increase, growth of the volume of patients undergoing treatment, higher quality of services, improved company s image, time savings and achieving the market leader position. Improvement of company s reputation due to the implementation of state-of-the-art solutions was most often stressed by the respondents (67% significantly and 25% moderately ). The fact that services are provided promptly (66% significantly and 17% moderately ) and that the standard of services was high and of the same quality as in other European countries (59% significantly and 25% moderately ) resulted in an increased volume of patients (42% significantly and 25% moderately ) coming not only from our region, but also from abroad (dental tourism). There is Fig. 6. Multi-aspect evaluation of IT impact (author s own analysis). Wieloaspektowa ocena wpływu IT (opracowanie własne). biegłość i doświadczenie w zakresie obsługi komputerowych aplikacji. Na rycinie 6 zilustrowano siłę wpływu IT (w ocenie badanych) w następujących perspektywach: zwiększenie zysków, powiększenie liczby leczonych pacjentów, wyższa jakość świadczeń, wzrost prestiżu firmy, oszczędność czasu oraz osiągnięcie pozycji lidera rynku. Badane podmioty najbardziej podkreślają wzrost prestiżu prowadzonej działalności uzyskany dzięki pracy wspartej nowoczesną technologią (67% znacznie i 25% średnio). Realizowanie świadczeń z zakresu protetyki stomatologicznej szybko (66% znacznie i 17% średnio) i na wysokim poziomie (59% znacznie i 25% średnio) nie odbiegającym jakością od leczenia w innych krajach europejskich skutkuje wzrostem liczby leczonych pacjentów (42% znacznie i 25% średnio), nie tylko z naszego województwa, ale także z zagranicy (turystyka stomatologiczna). Bez wątpienia, implementacja IT zwiększa innowacyjność i konkurencyjność prowadzonej działalności gospodarczej, a także poprawia jakość i bezpieczeństwo leczenia. Dlatego wielu pacjentów z krajów Unii Europejskiej, kierując się wymienionymi przesłankami oraz doce- 282

10 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics no doubt that IT deployment enhances business innovativeness and competitiveness, while improving the quality and safety of treatment at the same time. For that reason, many patients from the European Union countries consider the above-mentioned criteria, recognize our specialists expertise and skills, and choose to visit clinics in the Pomeranian region. Discussion The purpose of the survey was to identify changes and benefits for the sector s players, which result from supporting their processes with information technology. To define the problem more specifically, the study sought to answer the following questions: which technologies are used most frequently and which of them are less popular? how do the entities change as a result of using information technology to provide their services? how are these technologies evaluated by their users in terms of: work facilitation, financial aspects for the company, quality of services and effect on the patient? It should be stressed that this was a pilot study. In a situation like this, it is safer to adopt the judgmental sampling technique, since random mechanism usually fails in the case of very limited samples (Fig. 1). 2 Moreover, it is believed that when some initial information about the phenomenon being studied is to be obtained (e.g. in order to construct a working hypothesis), this sampling method is justifiable, especially that the hypothesis will be verified in the nearest time, based on the random sample. The survey discussed here was conducted by means of the expert sampling technique the niając umiejętności i wiedzę naszych specjalistów decyduje się na leczenie w pomorskich klinikach. Dyskusja Podjęcie tej tematyki badawczej ma na celu zidentyfikowanie zmian oraz korzyści wynikających dla jednostek tego sektora ze wsparcia procesów technologią informacyjną. Ujmując cel bardziej szczegółowo, podjęte badania miały dostarczyć odpowiedzi na następujące pytania: które technologie są wykorzystywane najczęściej, a które są rzadziej stosowane? jakie zmiany zachodzą w analizowanych podmiotach pod wpływem realizowania swoich usług z użyciem technologii informacyjnych? jak te technologie są oceniane przez podmioty je użytkujące w wymiarach: ułatwienia pracy, finansowym dla firmy, jakości świadczonych usług oraz wpływu na pacjenta? Należy podkreślić, że badanie miało charakter pilotażowy. W takiej sytuacji bezpiecznej jest dobierać jednostki do badania celowo, gdyż mechanizm losowy w bardzo małych próbach na ogół zawodzi (Fig. 1). 2 Ponadto uważa się, że gdy chodzi o uzyskanie wstępnych informacji o badanym zjawisku (np. w celu sformułowania hipotezy roboczej), to ten rodzaj doboru próby odnajduje uzasadnienie, zwłaszcza, że utworzona hipoteza będzie weryfikowana w najbliższym czasie na podstawie próby losowej. W omawianym badaniu zastosowano wybór celowy tzw. kilku ekspertów wybieranych spośród liderów sektora protetyki stomatologicznej w województwie pomorskim (próba ekspercka). Oparto się tu na założeniu, że więcej można się dowiedzieć i nauczyć z próby, 283

11 A. Baj-Rogowska J Stoma respondents were selected judgmentally from among leaders of the dental prosthetics sector in the region of Pomerania (expert sample). An assumption was made that one may learn more from a sample that, although not representative, consists of sector specialists and experts rather than from a large random sample. Considering how successful in running prosperous medical practices the owners of entities chosen for the survey are (outstanding leaders of the Pomerania region s dental prosthetics market), their opinions and experience in implementing IT in their processes may become in the author s opinion a valuable reference material for other players of the sector throughout the country. Conclusion Using information technology solutions in establishments providing healthcare and laboratory services in the field of dental prosthetics is becoming an indispensable thought often intuitive practice aimed at achieving competitive advantage and company growth as a guarantee of market success. Today, each and every clinic and laboratory is facing new challenges, where efficient assistance supported by IT solutions enables faster provision of services, and definitely guarantees their higher quality, while bringing a number of benefits to patients. By improving processes through IT support, dental practices services follow global trends, thus gaining recognition among both Polish and foreign patients. Once all the benefits of innovative technologies are appreciated, sooner or later they will become commonplace in the dental practice, despite many logistic and financial obstacles. która wprawdzie jest niereprezentatywna, ale składa się ze specjalistów i ekspertów z tego sektora, niż z licznej próby losowej. Biorąc pod uwagę osiągnięty przez właścicieli badanych podmiotów sukces zawodowy w postaci dobrze prosperujących praktyk medycznych (wybijających się na pomorskim rynku świadczeń z zakresu protetyki stomatologicznej), ich opinie i zebrane doświadczenia wynikające z implementacji IT w prowadzonej działalności w opinii autorki mogą stać się wartościowym materiałem dla innych podmiotów tego sektora w kraju. Podsumowanie Zastosowanie technologii informacyjnych w placówkach udzielających świadczeń zdrowotnych i laboratoryjnych z zakresu protetyki stomatologicznej staje się niezbędnym lecz często nieuświadomionym w tym sektorze działaniem zmierzającym do uzyskania przewagi konkurencyjnej i rozwoju zapewniającego sukces rynkowy. Obecnie przed każdą jednostką kliniczną i laboratoryjną stawiane są nowe wyzwania, których sprawna obsługa wsparta przez IT umożliwia szybszą realizację świadczeń i przynosi zdecydowaną poprawę ich jakości, dając też wiele korzyści pacjentom. Dzięki usprawnieniu procesów poprzez wsparcie ich IT, praktyki stomatologiczne realizują świadczenia zgodne z ogólnoświatowymi trendami, które zyskały uznanie nie tylko wśród pacjentów krajowych, ale również zagranicznych. Dostrzeżenie wszystkich dobrodziejstw wynikających z nowoczesnych technologii sprawi, że mimo wielu trudności (logistycznych i finansowych) zostaną one prędzej czy później powszechnie wprowadzane do praktyki stomatologicznej. 284

12 2011, 64, 3-4 Information technology in prosthodontics References 1. Maciąg A: Świadczenia zdrowotne. Red. A. Maciąg in: Rola procesów, standardów i procedur w kształtowaniu jakości świadczeń zdrowotnych. Wydawnictwo α medica press, Bielsko-Biała 2007, s Steczkowski J: Wybór celowy. Red. J. Steczkowski in: Zastosowanie metody reprezentacyjnej w badaniach społeczno-ekonomicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, s Szreder M: Charakterystyka technik wyboru próby. Red. M. Szreder in: Metody i techniki sondażowych badań opinii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. Warszawa 2004, s Tseng S: The effects of information technology on knowledge management systems. Expert Systems with Applications 2008; 35(1/ 2): Address: Sopot, ul. Piaskowa 9 Tel.: Fax: ab-r@wp.pl Received 8 March 2011 Accepted 24 April