Depresja w wieku podeszłym a nadużywanie i uzależnienie od benzodwuazepin Depression in the elderly and benzodiazepines abuse and dependence
|
|
- Bronisław Wawrzyniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2006;3(4): artykuł oryginalny oryginal article Depresja w wieku podeszłym a nadużywanie i uzależnienie od benzodwuazepin Depression in the elderly and benzodiazepines abuse and dependence Tomasz Sobów, Elżbieta Kisiela, Iwona Kłoszewska Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Słowa kluczowe: depresja, depresja nawracająca, choroba afektywna dwubiegunowa, chorzy w wieku podeszłym, benzodwuazepiny, uzależnienie, nadużywanie Key words: depression, unipolar, bipolar, elderly, benzodiazepines, dependence, abuse Streszczenie Wstęp. Nadużywanie leków uspokajających i nasennych jest częste w populacji osób w wieku podeszłym. Współwystępowanie nadużywania i uzależnienia od leków z zaburzeniami afektywnymi pogarsza rokowanie, zwłaszcza w kontekście możliwości uzyskania długotrwałej remisji. Czynniki wpływające na ryzyko rozwoju nadużywania benzodwuazepin u chorych z depresją w wieku podeszłym są słabo poznane, zwłaszcza w aspekcie możliwych różnic między depresją nawracającą a chorobą afektywną dwubiegunową (CHAD). Materiał i metody. Dokonano retrospektywnej analizy dokumentacji medycznej 175 pacjentów z epizodem depresyjnym (w przebiegu depresji nawracającej lub CHAD). Oceniano rozpowszechnienie uzależnienia i nadużywania benzodwuazepin oraz możliwe czynniki ryzyka ich rozwoju. Wyniki. Nadużywanie i/lub uzależnienie od benzodwuazepin było częste w badanej grupie i dotyczyło około 30% badanych. Współwystępowanie uzależnienia (lub nadużywania) benzodwuazepin było istotnie częstsze w grupie chorych z depresją nawracającą w porównaniu z pacjentami z CHAD. Ryzyko rozwoju uzależnienia od benzodwuazepin (niezależnie od diagnozy zaburzenia afektywnego) podwyższają przewlekłość choroby, współwystępowanie zaburzeń lękowych o obrazie uogólnionego zaburzenia lękowego oraz niski poziom wykształcenia. Diagnoza depresji nawracającej, niepełna poprawa (brak remisji), utrzymywanie się zaburzeń zasypiania oraz utrzymywanie się niektórych objawów somatycznych podwyższają ryzyko długoterminowego stosowania benzodwuazepin u chorych, którym włączono te leki w trakcie indeksowego epizodu. Wnioski. Chorzy w wieku podeszłym z depresją nawracającą są bardziej niż osoby z diagnozą CHAD narażeni na ryzyko nadużywania i/lub uzależnienia od benzodwuazepin. Niektóre korelaty kliniczne pozwalają na wyodrębnienie grupy podwyższonego ryzyka rozwoju uzależnienia u chorych w wieku podeszłym z zaburzeniami afektywnymi. PGP 71 Adres do korespondencji: dr n. med. Tomasz Sobów Klinika Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych Uniwersytet Medyczny w Łodzi ul. Czechosłowacka 8/10, Łódź tmsobow@csk.umed.lodz.pl Copyright 2005 Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego
2 184 Summary Indroduction. Benzodiazepines abuse and/or dependence is common in the elderly. Prognosis in depressed elderly, particularly the chance of long-term remission, is severely compromised in those with co-morbid drug dependence or abuse. Factors influencing the risk of drug abuse and dependence in the depressed elderly (including differences between unipolar and bipolar cases) are poorly understood. Material and methods. A retrospective medical charts analysis has been done to assess the prevalence and clinical correlates of benzodiazepines abuse and dependence in 175 depressed (unipolar and bipolar), hospitalized elderly. Results. Benzodiazepines abuse or dependence was common in the cohort of interest and amounted to 30% of cases. Unipolar depressed subjects were at higher risk than their bipolar counterparts. The risk of drug abuse or dependence was higher in patients with chronic affective illness, co-morbid generalized anxiety disorder and less educated. The risk of long-term use of benzodiazepines in subjects who started them during index episode was higher in unipolars, those without remission, sleeping disorders and somatic complaints. Conclusions. Unipolar depression raises the risk of benzodiazepine abuse or dependence more than bipolar depression. Based on the presence of several clinical correlates, it is possible to characterize a group of subjects with higher risk of developing benzodiazepine dependence or their long-term use. Wstęp Stosowanie benzodwuazepin przez osoby w wieku podeszłym jest bardzo częste. Dane z badań epidemiologicznych wskazują, że pacjenci po 65. roku życia otrzymują ponad jedną czwartą wszystkich recept na benzodwuazepiny [1, 2]. Ponadto w przeciwieństwie do osób młodszych stosowanie benzodwuazepin w grupie wiekowej powyżej 65. roku życia jest często przewlekłe, a wskazania do kontynuacji zaleceń rzadziej oceniane i weryfikowane w toku terapii [3, 4]. Wśród czynników ryzyka długotrwałego stosowania benzodwuazepin u chorych w wieku podeszłym wymienia się starszy wiek, płeć żeńską, niższy poziom wykształcenia, liczne hospitalizacje (także niepsychiatryczne) lub przebywanie w ośrodkach opiekuńczych oraz korzystanie z porad wielu lekarzy [5-7]. Chorzy w wieku podeszłym z zaburzeniami afektywnymi (zwłaszcza depresją) stanowią grupę ryzyka długotrwałego stosowania benzodwuazepin, a czynnikami sprzyjającymi długotrwałemu stosowaniu i nadużywaniu benzodwuazepin są współistniejące zaburzenia lękowe (nawet niespełniające pełnych kryteriów diagnostycznych), zaburzenia snu (zwłaszcza zasypiania) oraz starszy wiek i płeć żeńska [7-8]. Związki między diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej u pacjentów w wieku podeszłym a stosowaniem benzodwuazepin są słabo zbadane, choć zwłaszcza w ostrej fazie choroby leki te są powszechnie stosowane. W pracy podjęliśmy próbę oceny częstości występowania oraz korelatów klinicznych uzależnienia i nadużywania benzodwuazepin w grupie hospitalizowanych chorych z depresją w przebiegu nawracającego zaburzenia depresyjnego i choroby afektywnej dwubiegunowej. Dodatkowymi celami badania było ustalenie, w jakim stopniu skuteczne leczenie aktualnego epizodu pozwala na odstawienie lub redukcję dawek benzodwuazepin, zwłaszcza włączonych jako towarzyszące leczenie w trakcie indeksowego epizodu. Ponadto podjęto próbę identyfikacji czynników odpowiedzialnych za uporczywe (pomimo uzyskania poprawy klinicznej w zakresie objawów epizodu depresyjnego) przyjmowanie benzodwuazepin. Materiał i metoda Przeanalizowano dane z dokumentacji medycznej dotyczące 175 kolejnych pacjentów hospitalizowanych w Klinice Psychiatrii Wieku Podeszłego i Zaburzeń Psychotycznych, u których rozpoznano epizod depresyjny w przebiegu nawracającego zaburzenia depresyjnego (choroby afektywnej jednobiegunowej, CHAJ) lub choroby afektywnej dwubiegunowej (CHAD). Rzetelna retrospektywna analiza dokumentacji
3 185 była możliwa dzięki systematycznemu zbieraniu informacji klinicznych dotyczących poszczególnych pacjentów oraz stosowaniu w naszej klinice jednakowego schematu diagnostycznego. W szczególności u wszystkich pacjentów stawiano diagnozy na podstawie kryteriów ICD-10, ponadto chorzy są oceniani za pomocą skal klinicznych dla oceny nasilenia zaburzeń afektywnych (Geriatryczna Skala Depresji, ang. Geriatric Depression Scale według Yesavage oraz Skala Depresji Hamiltona), u wszystkich pacjentów odnotowuje się także stopień poprawy klinicznej przy wypisie z oddziału. Informacje dotyczące przyjmowania benzodwuazepin przed przyjęciem do kliniki zbierano od pacjentów oraz, w miarę możliwości, weryfikowano w oparciu o istniejącą i dostępną badaczom indywidualną dokumentację medyczną pacjentów (np. karty informacyjne z pobytów w innych szpitalach, odpisy ambulatoryjnych historii choroby) a także wtedy, kiedy było to możliwe, na podstawie wywiadów od opiekunów (zwykle współmałżonków lub dzieci) chorych. Dawki przyjmowanych benzodwuazepin przeliczano na ekwiwalenty diazepamu według tabeli opublikowanej przez profesor Heather Ashton z Uniwersytety w Newcastle (pełny tekst źródłowy dostępny na stronie internetowej Dane, których istniała wątpliwość co do ich rzetelności, traktowano jak dane brakujące, a analizy statystyczne uwzględniały brak niektórych danych. Wszystkie analizy statystyczne przeprowadzono z wykorzystaniem programu statystycznego SPSS 13.0 for Windows (The Apache Software Foundation, 2004, Chicago, Illinois, USA), z wyjątkiem porównań proporcji i rozkładów oraz ilorazów szans dla zmiennych nominalnych (np. płci, kategorii diagnostycznych), których dokonano z wykorzystaniem programu MedCalc (Frank Schoopians, 2005, Belgia). Dla porównania średnich w przypadku zmiennych o charakterystyce ciągłej zastosowano test t-studenta dla prób niezależnych. Dla porównania rozkładów zmiennych nominalnych stosowano test χ 2, a istotność statystyczną ilorazów szans kalkulowano testem dokładnym Fischera. Wyniki Stosowanie benzodwuazepin, jak należało oczekiwać, było częste w badanej grupie. Spośród 175 badanych chorych rozpoznanie uzależnienia od benzodwuazepin (według kryteriów ICD-10) można było postawić u 33, co stanowiło 18,9% badanej grupy. Pacjenci, u których można było postawić diagnozę uzależnienia, chorowali dłużej (średni czas trwania choroby afektywnej 12,8 ±8,4 lat w porównaniu z 9,0 ±3,1 dla nieuzależnionych; test t-studenta dla prób niezależnych, t= -2,3; p=0,026) oraz byli gorzej wykształceni (średnia liczba lat formalnego wykształcenia 6,7±2,1 lat w porównaniu z 8,9 ±3,1 lat dla nieuzależnionych; test t-studenta dla prób niezależnych, t=3,8; p<0,0001), nie różnili się natomiast pod względem wieku, liczby uprzednich epizodów, czasu trwania obecnego epizodu ani nasilenia objawów obecnego epizodu. Przeciwnie do intuicyjnego i znajdującego oparcie w piśmiennictwie [5-6] poglądu rozkład płci wśród uzależnionych nie wskazywał na przewagę kobiet (χ 2 =0,14; p=0,7). Odsetek osób, u których rozpoznano uzależnienie od benzodwuazepin, był około dwukrotnie wyższy w grupie osób z nawracającym zaburzeniem depresyjnym (21%) niż z chorobą dwubiegunową (11%), to różnica ta nie osiągnęła jednak istotności statystycznej [OR=2,3 (95% CI = 0,8-6,3), test dokładny Fishera p=0,1] (tabela 1). Rozpoznanie nadużywania benzodwuazepin (bez uzależnienia; kategoria ICD-10: używanie szkodliwe) było w badanej grupie, naturalnie, znacznie częstsze niż uzależnienie i dotyczyło 54 osób, co stanowiło 30,9%. Podobnie jak w przypadku pacjentów uzależnionych, osoby nadużywające benzodwuazepin chorowały dłużej (12,1± 8,2 lat w porównaniu do 8,0 ± 8,1 dla nienadużywających; test t-studenta dla prób niezależnych, t= -2,5; p=0,14), były gorzej wykształcone (średnia liczba lat formalnego wykształcenia 7,7 ±2,8 lat w porównaniu z 8,9 ± 3,1 lat dla nienadużywających; test t-studenta dla prób niezależnych, t=3,8; p=0,04) oraz miały za sobą większą liczbę uprzednich hospitalizacji psychiatrycznych (3,1 ± 2,1 versus 2,4 ± 1,0; test t-studenta dla prób niezależnych, t= -2,0; p=0,04 [z uwzględnieniem nierówności wariancji rozkładu w obu grupach, test Levene a F=8,9; p<0,05]). Nie obserwowano różnic ze względu na płeć (χ 2 =0,3; p=0,6). Nadużywanie benzodwuazepin było natomiast statystycznie częstsze u osób z diagnozą nawracającego zaburzenia depresyjnego niż w przebiegu CHAD [OR = 3,9, 95% CI= 1,6 10,0; test dokładny Fischera, p=0,03, tabela 2). Bez względu na to, czy można było postawić niezależną od epizodu depresyjnego diagnozę uzależnienia lub nadużywania benzodwuazepin, pacjenci z CHAJ przyjmowali wyjściowo wyższe dawki (w przeliczeniu na ekwiwalenty diazepamu) niż chorzy z CHAD (12,9 ± 10,3 versus 7,9 ± 6,7 mg; różnica na poziomie
4 186 trendu: test t-studenta dla prób niezależnych, t= -1,9; p=0,05). W momencie wypisu z kliniki, pomimo istotnej redukcji dawek benzodwuazepin w obu grupach, chorzy z CHAJ nadal przyjmowali istotnie wyższe ich dawki (7,7 ±6,3 versus 2,8 ± 4,6 mg; test t-studenta dla prób niezależnych, t= -3,1; p<0,005). Tabela 1. Rozpoznanie uzależnienia w badanej grupie wg kryteriów ICD-10 Tab.1. Diagnosis of benzodiazepine dependence in the cohort examined according to ICD-10 criteria Diagnoza Rozpoznanie uzależnienia nie tak Razem F31 choroba dwubiegunowa F33 choroba jednobiegunowa Razem Tabela 2. Rozpoznanie nadużywania benzodwuazepin bez uzależnienia w badanej grupie według kryteriów ICD-10 Tab. 2. Diagnosis of benzodiazepine abuse (no dependence) in the cohort examined according to ICD-10 criteria Diagnoza Nadużywanie benzodwuazepin nie tak Razem F31 choroba dwubiegunowa F33 choroba jednobiegunowa Razem Przeanalizowano także łączne stosowanie benzodwuazepin u wszystkich chorych, w tym także u tych pacjentów, u których leki te włączono w trakcie indeksowego epizodu. Jak należało oczekiwać, wystąpienie epizodu podwyższa prawdopodobieństwo sięgnięcia po benzodwuazepiny: w grupie pacjentów z nawracającym zaburzeniem depresyjnym poza 48 osobami nadużywającymi lub uzależnionymi od leków w trakcie epizodu stosowało te leki dodatkowych 36 osób (w całej próbie 84 spośród 129, czyli 65,1%); w grupie chorych z CHAD poza 6 osobami nadużywającymi lub uzależnionymi od leków w trakcie epizodu stosowało benzodwuazepiny dodatkowo 12 osób (w całej próbie 18 z 46, czyli około 40%). Odsetki pacjentów, u których włączono benzodwuazepiny w trakcie indeksowego epizodu, nie różniły się w grupie z diagnozą CHAJ i CHAD benzodwuazepiny i stanowiły odpowiednio 27,9% i 26,1%. Ważnym pytaniem badawczym było stwierdzenie, czy możliwe jest odstawienie benzodwuazepin po uzyskaniu poprawy w zakresie objawów indeksowego epizodu. Okazało się, że było to możliwe u wszystkich osób z CHAD (N=12), które zaczęły stosować te leki w trakcie epizodu, i zaledwie u 23 osób z CHAJ spośród 36, które zaczęły stosować benzodwuazepiny w trakcie epizodu. A zatem u aż 13 nowych osób z CHAJ benzodwuazepiny były nadal stosowane pomimo uzyskania poprawy klinicznej. Skalkulowany iloraz szans (CHAD vs CHAJ) możliwości odstawienia benzodwuazepin w całej grupie osób je stosujących: OR = 5,3 (1,8-15,8), test dokładny Fischera p=0,002 [Porównanie proporcji osób, które odstawiły benzodwuazepiny po ustąpieniu epizodu u tych chorych, którzy sięgnęli po nie wyłącznie w trakcie epizodu: CHAD 12/12 =1; CHAJ 23/36 =0,64; średnia różnica 36% (95% CI 20,3-51,7), χ 2 = 4,2; p= 0,04]. Podjęto także próbę identyfikacji czynników odpowiedzialnych za uporczywe (pomimo uzyskania poprawy klinicznej w zakresie objawów epizodu depresyjnego) przyjmowanie benzodwuazepin. Jak wykazano, za pomocą analizy metodą regresji logistycznej, takimi czynnikami ryzyka, poza diagnozą
5 187 CHAJ, okazały się być utrzymywanie się zaburzeń snu, zwłaszcza zasypiania, utrzymywanie się innych niż zaburzenia snu objawów somatycznych depresji oraz niepełna remisja, bez względu na charakter utrzymujących się objawów. Ponadto zarówno uzależnienie, jak i nadużywanie benzodwuazepin wiązało się u niektórych pacjentów z diagnozą uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) lub podobnego doń zaburzenia lękowego, choć niespełniającego kryteriów diagnostycznych dla GAD. Diagnoza GAD lub zaburzenia lękowego podobnego do GAD była istotnie częstsza u chorych z CHAJ (35 z 129) niż CHAD (2 z 46): różnica jest istotna statystycznie (OR=6,2; 95CI=1,4-30; test dokładny Fischera, p=0,0006). Wśród pacjentów, którzy cierpieli z powodu objawów GAD stosowanie benzodwuazepin wynosiło 100%, kryteria dla nadużywania spełniała większość (36 z 37 chorych), a znaczny odsetek także kryteria dla uzależnienia (22 z 37). Co ciekawe, wśród chorych uzależnionych z diagnozą CHAJ (N=28) większość cierpiała jednocześnie na uporczywe zaburzenia lękowe o obrazie GAD lub zbliżonym do GAD (N=21), natomiast wśród 5 uzależnionych chorych z CHAD objawy lękowe o obrazie podobnym do GAD stwierdzono tylko u jednej chorej. Dyskusja Zgodnie z danymi z literatury odsetki osób z epizodem depresyjnym (bez względu na nozologiczną diagnozę nawracającego zaburzenia depresyjnego lub choroby afektywnej dwubiegunowej) nadużywających lub uzależnionych od benzodwuazepin były wysokie [7-9]. Rozpoznanie uzależnienia od benzodwuazepin było numerycznie (ale nie istotnie statystycznie) dwukrotnie częstsze w grupie osób z depresją nawracającą w porównaniu z grupą z rozpoznaniem CHAD, zaś nadużywanie benzodwuazepin było w grupie z depresją nawracającą blisko czterokrotnie częstsze. Dane z badań epidemiologicznych dotyczące osób w wieku podeszłym wskazują jednoznacznie, że depresja (zwłaszcza przewlekła [7, 8, 10]) jest potężnym czynnikiem podwyższającym ryzyko nadużywania lub uzależnienia od benzodwuazepin [11, 12], a dodatkowo wskaźniki podwyższają (i to kilkakrotnie) sam fakt hospitalizacji [13], a zwłaszcza przebywania w domach opieki [10]. Z przeglądu literatury wynika, że trzy czynniki mogą kontrybuować do większego ryzyka nadużywania benzodwuazepin w przypadku depresji nawracającej: przewlekłość i nasilenie zaburzeń [8], poziom wykształcenia [8, 14] oraz rodzaj opieki (wyższe w opiece zamkniętej niż otwartej oraz wyższe w praktykach lekarzy rodzinnych niż specjalistów [5, 15]). W naszej obserwacji potwierdził się niewątpliwie wpływ niskiego poziomu wykształcenia oraz przewlekłości choroby. Nie budzi także wątpliwości znaczenie współwystępowania zaburzeń lękowych, zwłaszcza typu uogólnionego zaburzenia lękowego. Co ciekawe, nie ma istotnego znaczenia, czy objawy zaburzenia lękowego spełniają (zwłaszcza obecnie) wszystkie wymagania dla postawienia diagnozy według kryteriów ICD-10. Ta obserwacja może wskazywać na niedoskonałość kryteriów, co podkreślają również inni badacze [16] oraz na znaczenie rozpoznawania takich formalnie subklinicznych zaburzeń lękowych. Podkreślić należy także, że współistniejąca diagnoza zaburzenia lękowego o obrazie GAD była zgodnie z danymi z literatury częsta (około 21% w całej kohorcie, w podgrupie z depresją nawracającą aż 27%) oraz, również w zgodzie z danymi z piśmiennictwa ich obecność znacznie podwyższała ryzyko długoterminowego stosowania benzodwuazepin i rozwoju uzależnienia [17-19]. Istotna wydaje się obserwacja pacjentów, u których włączono benzodwuazepin w trakcie indeksowego epizodu i możliwości ich odstawienia, gdy ustąpią podstawowe objawy epizodu. W naszej grupie pacjenci, którzy po ustąpieniu objawów epizodu nadal wymagali pobierania benzodwuazepin, należeli wyłącznie do grupy z diagnozą depresji nawracającej. Obserwacja, że czynnikami ryzyka takiego stanu były utrzymywanie się zaburzeń zasypiania (zwykle obecnych przed epizodem i z nim niezwiązanych) oraz objawów somatycznych jest zgodna z danymi z literatury, wskazującymi, że ryzyko długoterminowego używania benzodwuazepin jest wyższe, jeśli leki te włączono z powodu zaburzeń zasypiania oraz u chorych odbierających swój ogólny stan zdrowia jako niedobry i/lub zgłaszających liczne skargi somatyczne [9, 20]. Na ryzyko długoterminowego stosowania benzodwuazepin u chorych w wieku podeszłym z zaburzeniami afektywnymi wpływa wiele czynników, niektóre z nich, o ile odpowiednio wcześnie zidentyfikowane, pozwalają na podjęcie działań profilaktycznych. Wydaje się zatem, że szczególnej ostrożności przy po-
6 188 dejmowaniu decyzji o zapisaniu benzodwuazepin wymagają pacjenci z towarzyszącymi zaburzeniami lękowymi (nawet jeśli nie spełniają one formalnych kryteriów diagnostycznych!), z nieustępującymi w toku leczenia zaburzeniami zasypiania i objawami somatycznymi oraz gorzej wykształceni. Wnioski 1. Uzależnienie od benzodwuazepin jest często dodatkową diagnozą u chorych w wieku podeszłym zarówno z CHAJ, jak i CHAD. W badanej przez nas populacji chorzy z taką podwójną diagnozą stanowili około 19%. Wprawdzie odsetek chorych z podwójną diagnozą był wyższy w grupie CHAJ (blisko 22%) niż CHAD (niespełna 11%), to różnica ta nie osiąga poziomu istotności statystycznej (test dokładny Fischera, p=0,1). 2. Nadużywanie benzodwuazepin (z uzależnieniem lub bez) było bardzo częste w całej badanej grupie i dotyczyło ponad 30% chorych. Zjawisko to było istotnie bardziej powszechne u chorych z CHAJ (37%) niż CHAD (13%); różnica jest istotna statystycznie (test dokładny Fischera, p=0,03). 3. Czynnikami ryzyka uzależnienia od benzodwuazepin (lub nadużywania tych leków) u chorych w wieku podeszłym z nawracającym zaburzeniem afektywnym (CHAJ lub CHAD) są przewlekłość choroby oraz niski poziom formalnego wykształcenia 4. Współwystępowanie objawów lękowych o obrazie klinicznym uogólnionego zaburzenia lękowego (spełniające formalne kryteria dla GAD lub nie) wyraźnie podwyższa ryzyko nadużywania i uzależnienia od benzodwuazepin, zwłaszcza u chorych z diagnozą CHAJ. 5. Spośród osób, które sięgnęły po benzodwuazepiny wyłącznie w trakcie epizodu (N=48), 13 nadal pobierało te leki pomimo uzyskania poprawy klinicznej. Wszystkie (!) te osoby cierpiały na CHAJ, a czynnikami, które odróżniały je od pozostałych (tj. od tych, którzy odstawili benzodwuazepiny przyjmowane wyłącznie w trakcie epizodu), były: niepełna poprawa, utrzymywanie się zaburzeń zasypiania oraz utrzymywanie się niektórych objawów somatycznych. Piśmiennictwo [1] Woods JH, Winger G. Current benzodiazepine issues. Psychopharmacology 1995; 118: [2] Thomson M, Smith WA. Prescribing benzodiazepines for noninstitutionalized elderly. Can Fam Physician. 1995; 41: [3] Mellinger GD, Balter MB, Uhlenhuth EH. Prevalence and correlates of the long-term regular use of anxiolytics. JAMA. 1984; 251: [4] Mant A, Duncan-Jones P, Saltman D, Bridges-Webb C, Kehoe L, Lansbury G, Chancellor AH. Development of long term use of psychotropic drugs by general practice patients. Br Med J (Clin Res Ed). 1988; 296: [5] Isacson D. Long-term benzodiazepine use: factors of importance and the development of individual use patterns over time - a 13-year follow-up in a Swedish community. Soc Sci Med. 1997; 44: [6] Jorm AF, Grayson D, Creasey H, Waite L, Broe GA. Long-term benzodiazepine use by elderly people living in the community. Aust N Z J Public Health. 2000; 24: [7] Fourrier A, Letenneur L, Dartigues JF, Moore N, Begaud B. Benzodiazepine use in an elderly community-dwelling population. Characteristics of users and factors associated with subsequent use. Eur J Clin Pharmacol. 2001; 57: [8] Valenstein M, Taylor KK, Austin K, Kales HC, McCarthy JF, Blow FC. Benzodiazepine use among depressed patients treated in mental health settings. Am J Psychiatry. 2004; 161: [9] Gleason PP, Schulz R, Smith NL, Newsom JT, Kroboth PD, Kroboth FJ, Psaty BM. Correlates and prevalence of benzodiazepine use in community-dwelling elderly. J Gen Intern Med. 1998; 13: [10] Zandstra SM, Furer JW, van de Lisdonk EH, Bor JH, Zitman FG, van Weel C. Differences in health status between long-term and short-term benzodiazepine users. Br J Gen Pract. 2002; 52:
7 189 [11] Myers JK, Weissman MM, Tischler GL, Holzer CE 3rd, Leaf PJ, Orvaschel H, Anthony JC, Boyd JH, Burke JD Jr, Kramer M. Six-month prevalence of psychiatric disorders in three communities 1980 to Arch Gen Psychiatry. 1984; 41: [12] Robins LN, Helzer JE, Weissman MM, Orvaschel H, Gruenberg E, Burke JD Jr, Regier DA. Lifetime prevalence of specific psychiatric disorders in three sites. Arch Gen Psychiatry. 1984; 41: [13] Salzman C, van der Kolk B. Psychotropic drug prescriptions for elderly patients in a general hospital. J Am Geriatr Soc. 1980; 28: [14] Zandstra SM, Van Rijswijk E, Rijnders CA, Van De Lisdonk EH, Bor JH, Van Weel C, Zitman FG. Long-term benzodiazepine users in family practice: differences from short-term users in mental health, coping behaviour and psychological characteristics. Fam Pract. 2004; 21: [15] van Hulten R, Isacson D, Bakker A, Leufkens HG. Comparing patterns of long-term benzodiazepine use between a Dutch and a Swedish community. Pharmacoepidemiol Drug Saf. 2003; 12: [16] Flint AJ. Generalized Ankiety Disorder in elderly patients. Drugs Aging 2005; 22: [17] Schoevers RA, Deeg DJ, van Tilburg W, Beekman AT. Depression and generalized anxiety disorder: co-occurrence and longitudinal patterns in elderly patients. Am J Geriatr Psychiatry. 2005; 13: [18] Lenze EJ, Mulsant BH, Mohlman J, Shear MK, Dew MA, Schulz R, Miller MD, Tracey B, Reynolds CF 3rd. Generalized anxiety disorder in late life: lifetime course and comorbidity with major depressive disorder. Am J Geriatr Psychiatry. 2005; 13: [19] Grant BF, Hasin DS, Stinson FS, Dawson DA, June Ruan W, Goldstein RB, Smith SM, Saha TD, Huang B. Prevalence, correlates, co-morbidity, and comparative disability of DSM-IV generalized anxiety disorder in the USA: results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. Psychol Med. 2005; 35: [20] van Hulten R, Teeuw KB, Bakker A, Leufkens HG. Initial 3-month usage characteristics predict long-term use of benzodiazepines: an 8-year follow-up. Eur J Clin Pharmacol. 2003; 58: Zrecenzowano/Reviewed Zatwierdzono do druku/accepted
8 190 KOMUNIKAT REDAKCJI Zaproszenie do publikacji Redakcja uprzejmie zaprasza do nadsyłania pełnotekstowych artykułów oryginalnych i krótkich doniesień badawczych mieszczących się w tematyce czasopisma, wcześniej niepublikowanych oraz nieprzedłożonych do innych wydawnictw, celem rozważenia publikacji w Psychogeriatrii Polskiej. Wszystkie przedłożone artykuły zostaną niezależnie zrecenzowane. Wydawca Psychogeriatrii Polskiej Fundacja Ochrony Zdrowia Psychicznego Wrocław, ul. Nożownicza 4/8 fozp@fozp.org.pl
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE
ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE Katowice 2007 Śl.C.Z.P Dział Chorobowości Hospitalizowanej 23 luty Ogólnopolski
Bardziej szczegółowoZABURZENIE DEPRESYJNE NAWRACAJĄCE
ZABURZENIE DEPRESYJNE NAWRACAJĄCE F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F.33.0 Zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod depresyjny łagodny F33.1 Zaburzenia depresyjne nawracające, obecnie epizod
Bardziej szczegółowoOcena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoObjawy zwiastujące początek otępień. Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź
Objawy zwiastujące początek otępień Tomasz Sobów, dr hab. Profesor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Zakład Psychologii Lekarskiej, UMed Łódź Przedkliniczne stadia otępienia: AD Przedkliniczne stadia chorób
Bardziej szczegółowoCzęść I: Dane epidemiologiczne wraz z analizą związku wybranych zmiennych z rodzajem współwystępujących zaburzeń nastroju. *
1 Współwystępowanie zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych i uzależnień z zaburzeniami nastroju w populacji polskiej analiza wyników rejestru epidemiologicznego. Część I: Dane epidemiologiczne wraz z analizą
Bardziej szczegółowoROZPOWSZECHNIENIE ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
ROZPOWSZECHNIENIE ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA The prevalence of affective disorders review Łukasz Mokros, Tadeusz Pietras Title and authors Zakład Farmakologii Klinicznej I Katedry Chorób
Bardziej szczegółowoTomasz Sobów, Elżbieta Kisiela, Małgorzata Bocheńska, Iwona Kłoszewska
PSYCHOGERIATRIA POLSKA 2007;4(4):201-211 artykuł oryginalny oryginal article Odrębności w obrazie klinicznym epizodu depresji w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej i zaburzenia depresyjnego nawracającego
Bardziej szczegółowoKto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta
Kto uzyskuje najlepsze efekty w wyniku leczenia CCSVI? Charakterystyka pacjenta Copyright All rights reserved 211 AMEDS Centrum 2 PACJENCI W badaniu wzięła udział grupa 47 pacjentów ze Stwardnieniem Rozsianym
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 232 SECTIO D 2003 *Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pedagogiki i Pielęgniarstwa 21-500
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoPorównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami
Piotr Magiera, Miko/aj Majkowicz, Iwona Trzebiatowska, Krystyna de Walden-Ga/uszko Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami Katedra i I Klinika Chorób Psychicznych AM w
Bardziej szczegółowoCzynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet
Czynniki ryzyka zaburzeń związanych z używaniem alkoholu u kobiet Risk factors of alcohol use disorders in females Monika Olejniczak Wiadomości Psychiatryczne; 15(2): 76 85 Klinika Psychiatrii Dzieci i
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka rozwoju odleżyn na podstawie wybranych czynników ryzyka i skali D.Norton Aleksandra Popow, Maria T. Szewczyk, Katarzyna Cierzniakowska, Elżbieta Kozłowska Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego,
Bardziej szczegółowoLeczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII 98,3,78-82 Antoni Florkowski, Wojciech Gruszczyński, Henryk Górski, Sławomir Szubert, Mariusz Grądys Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem
Bardziej szczegółowoRisperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu.
Risperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu. Omówienie artykułu: "Risperidon in acute and continuation treatment of mania." Yatham L. N. i wsp. RIS-CAN Study Group. International Clinical
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Wstęp Choroby nowotworowe są poważnym problemem współczesnych społeczeństw. Rozpoznawanie trudności w funkcjonowaniu psychosomatycznym pacjentów jest konieczne do świadczenia
Bardziej szczegółowoPsychiatr. Pol. 2018; 52(6):
Psychiatr. Pol. 2018; 52(6): 1127 1132 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE) www.psychiatriapolska.pl DOI: https://doi.org/10.12740/pp/99972 List do Redakcji. Zalecenia Konsultanta Krajowego
Bardziej szczegółowoProfil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe
lek. Krzysztof Kołodziejczyk Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: dr hab. n. med. Andrzej
Bardziej szczegółowoZaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE
Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W
Bardziej szczegółowoZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE
ZABURZENIA AFEKTYWNE DWUBIEGUNOWE F 31 F 31.0 F 31.1 F 31.2 F 31.3 F 31.4 F 31.5 F 31.6 F 31.7 F 31.8 F 31.9 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe Zaburzenia afektywne dwubiegunowe, obecnie epizod hipomanii
Bardziej szczegółowoJolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski
FARMAKOTERAPIA W PSYCIDATRII I NEUROLOOll, 98, 2, 82-87 Jolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPlNY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA U CHORYCH NA DEPRESJĘ W STARSZYM
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoAnaliza danych ilościowych i jakościowych
Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego 8 kwietnia 2010 Plan prezentacji 1 Zbiory danych do analiz 2 3 4 5 6 Implementacja w R Badanie depresji Depression trial data Porównanie
Bardziej szczegółowoZaburzenia afektywne. Justyna Andrzejczak Kognitywistyka
Zaburzenia afektywne Justyna Andrzejczak Kognitywistyka Podział wg ICD-10 F30 Epizod maniakalny F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe F32 Epizod depresyjny F33 Zaburzenia depresyjne nawracające F34 Uporczywe
Bardziej szczegółowoZadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
Podnoszenie kompetencji kadr medycznych uczestniczących w realizacji profilaktycznej opieki psychiatrycznej, w tym wczesnego wykrywania objawów zaburzeń psychicznych KONSPEKT ZAJĘĆ szczegółowy przebieg
Bardziej szczegółowoOcena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży
Ewa Racicka-Pawlukiewicz Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych PROMOTOR: Dr hab. n.
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoS T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoObraz i leczenie kolejnych epizodów depresji (wyniki polskiego badania wieloośrodkowego) *
Obraz i leczenie kolejnych epizodów depresji (wyniki polskiego badania wieloośrodkowego) * Clinical picture and treatment of subsequent depressive episodes results of Polish multicenter study Janusz Rybakowski
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 144 SECTIO D 2004 Zakład Pielęgniarstwa Psychiatrycznego Wydział Opieki i Oświaty Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej*
Bardziej szczegółowo* Rejestr epidemiologiczny: przeprowadzenie i opracowanie wyników sponsorowane przez firmę Sanofi- Aventis-Polska. Nr badania: DPKIN_L_01684
1 Współwystępowanie zaburzeń osobowości, zaburzeń lękowych i uzależnień z zaburzeniami nastroju w populacji polskiej analiza wyników rejestru epidemiologicznego. Część II: Ocena metod leczenia pacjentów
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowomedyczne eksploracje
Neurolingwistyka Praktyczna 2016 nr 2 ISSN 2450-5072 medyczne eksploracje Tomasz Zyss BADANIA NAD LICZBOWYMI ASPEKTAMI MOWY U PACJENTÓW Z DEPRESJĄ WSTĘPNE WYNIKI BADAŃ Streszczenie W artykule zaprezentowano
Bardziej szczegółowoMarcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Bardziej szczegółowoCzy patologiczne zbieractwo mieści się w tak zwanych "nałogach behawioralnych?
Czy patologiczne zbieractwo mieści się w tak zwanych "nałogach behawioralnych? II Międzynarodowa Konferencja: Patologiczny hazard i inne uzależnienia behawioralne Warszawa, 26 XI 2014 r TOMASZ SZAFRAŃSKI
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoChoroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych
Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoAneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania
Aneks III Zmiany Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dołączonej do opakowania Uwaga: Poniższe zmiany należy dodać do ważnej Charakterystyki Produktu Leczniczego, oznakowania i ulotki dla pacjenta,
Bardziej szczegółowoNarzędzie pracy socjalnej nr 14 Wywiad z osobą długotrwale chorą 1 Przeznaczenie narzędzia:
Narzędzie pracy socjalnej nr 14 Wywiad z osobą długotrwale chorą 1 Przeznaczenie narzędzia: Etap I (1b) Ocena / Diagnoza (Pogłębienie wiedzy o sytuacji związanej z problemem osoby/ rodziny) Zastosowanie
Bardziej szczegółowoOCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI
Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie
Bardziej szczegółowoDepresja. Epidemiologia, przyczyny. Czynniki bio-psycho- społeczne
Depresja. Epidemiologia, przyczyny. Czynniki bio-psycho- społeczne Prof. Marek Jarema III Klinika Psychiatryczna Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa Najpowszechniejsza teza Depresja jest coraz
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 14/2012 Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu I nforma cje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
Bardziej szczegółowoKategoria zaburzeń Przykład Kod ICD-10. zaburzenia nastroju (afektywne) Depresja F30-F39
Wioleta Kitowska Kategoria zaburzeń Przykład Kod ICD-10 zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi Zespół czołowy F00-F09 zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem
Bardziej szczegółowoNCBR: POIG /12
Rezultaty polskiego rocznego wieloośrodkowego randomizowanego badania klinicznego telepsychiatrycznej metody terapii pacjentów ze schizofrenią paranoidalną czy jesteśmy gotowi do leczenia? Krzysztof Krysta
Bardziej szczegółowoRejestr codziennej praktyki lekarskiej w zakresie leczenia choroby wieńcowej
Rejestr codziennej praktyki lekarskiej w zakresie leczenia choroby wieńcowej Badanie Nr: BETAX_L_01459 Autorzy: Dr hab. n. med. Marek Kuch, Klinika Kardiologii, Uniwersytet Medyczny w Warszawie Michał
Bardziej szczegółowoKto i kiedy powinien być objęty opieką paliatywną? Dr n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz
Kto i kiedy powinien być objęty opieką paliatywną? Dr n. med. Aleksandra Ciałkowska-Rysz Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej Pracownia Medycyny Paliatywnej Katedra Onkologii Uniwersytet Medyczny w
Bardziej szczegółowoNawroty w uzależnieniach - zmiany w kontaktach z alkoholem po zakończeniu terapii
Sabina Nikodemska Rok: 1998 Czasopismo: Świat Problemów Numer: 6 (68) Celem niniejszego opracowania jest próba przyjrzenia się populacji tych pacjentów, którzy zgłaszają się do ambulatoryjnych placówek
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoZapobieganie nawrotom i rozpoznawanie objawów zwiastunowych raport z programu edukacyjnego dla pacjentów chorych na schizofrenię, leczonych olanzapiną
Psychiatria R A P O R T tom 11, nr 2, 120 124 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1732 9841 Iwona Patejuk-Mazurek Klinika Psychiatrii, Oddział Fizjoterapii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Mazowieckie
Bardziej szczegółowoWspółwystępowanie używania substancji psychoaktywnych i zaburzeń psychicznych u młodzieży
Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2001, 10, 353-358 Praca oryginalna Original article Współwystępowanie używania substancji psychoaktywnych i zaburzeń psychicznych u młodzieży Concurrence o f psychoactive
Bardziej szczegółowoDepresja Analiza kosztów ekonomicznych i społecznych
Depresja Analiza kosztów ekonomicznych i społecznych Raport badawczy Zaburzenia depresyjne to zaburzenia psychiczne charakteryzujące się obniżeniem nastroju, obniżeniem napędu psychoruchowego, zaburzeniem
Bardziej szczegółowoJerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE
Czynniki ryzyka związane ze stylem i jakością życia a częstość zachorowań na nowotwory złośliwe górnych dróg oddechowych w mikroregionie Mysłowice, Imielin i Chełm Śląski Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski
Bardziej szczegółowoLeczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego
Leczenie w domu pacjenta - praca w Zespole Leczenia Środowiskowego Zespół Leczenia Środowiskowego Wieliczka Paweł Sacha specjalista psychiatra Idea psychiatrycznego leczenia środowiskowego, a codzienna
Bardziej szczegółowoZnaczenie depresji u chorych kardiologicznych
Znaczenie depresji u chorych kardiologicznych Tomasz Podolecki, Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, Oddział Kliniczny Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego;
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoZaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne
Bardziej szczegółowoLek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Bardziej szczegółowojest zbudowany i które są niezbędne do jego prawidłowej (fizjologicznej pracy) a taką zapewniają mu zgodnie z badaniami nnkt EPA+DHA omega-3.
Opis publikacji Tomasz Pawełczyk, Marta Grancow-Grabka, Magdalena Kotlicka-Antczak, Elżbieta Trafalska, Agnieszka Pawełczyk. A randomized controlled study of the efficacy of six-month supplementation with
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 6. Lp. Profil oraz rodzaj komórki organizacyjnej Warunki realizacji świadczenia gwarantowanego
Załącznik nr 6 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH AMBULATORYJNYCH PSYCHIATRYCZNYCH I LECZENIA ŚRODOWISKOWEGO (DOMOWEGO) ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Profil oraz rodzaj komórki
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 572 SECTIO D 2005
AALES UIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLI - POLOIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 72 SECTIO D 200 Klinika Psychiatrii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik dr hab. med. Andrzej Czernikiewicz Department
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoOchrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2010 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 30 sierpnia 2011 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Badań Społecznych i Warunków Życia Notatka informacyjna WYNIKI BADAŃ GUS Ochrona zdrowia w gospodarstwach
Bardziej szczegółowoZnaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.
Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.
Bardziej szczegółowoProgram Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2013-2015
Załącznik do uchwały Nr 47/1698/13 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 27 listopada 2013 r. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Kujawsko- Pomorskiego na lata 2013-2015 Toruń,
Bardziej szczegółowoWstęp ARTYKUŁ REDAKCYJNY / LEADING ARTICLE
Dzieciństwo w cieniu schizofrenii przegląd literatury na temat możliwych form pomocy i wsparcia dzieci z rodzin, gdzie jeden z rodziców dotknięty jest schizofrenią Childhood in the shadow of schizophrenia
Bardziej szczegółowoSYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Kod PNS modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Nazwa modułu Informacje ogólne Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne Obowiązkowy Wydział Nauk o Zdrowiu Położnictwo
Bardziej szczegółowoZdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne
Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej Szpital
Bardziej szczegółowoPLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH
PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH W badaniach nowych leków placebo - nieomal standardem. zasady dopuszczające jego stosowanie u ludzi por. Deklaracja Helsińska dyrektywy Unii Europejskiej
Bardziej szczegółowopieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data...
pieczątka zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej Miejscowość i data... Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia osoby ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej osobie wymagającej
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Instytut Psychologii/Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatrii 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychopatologia - aspekt medyczny 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychopathology - medical perspective 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoLek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą
Lek w porównaniu z lekiem u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Jest to podsumowanie badania klinicznego dotyczącego łuszczycy plackowatej. Podsumowanie sporządzono dla ogółu społeczeństwa.
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LIX, SUPPL. XIV, 3 SECTIO D 2004 Katedra Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Zdrowia Publicznego AM we Wrocławiu MARTA ARENDARCZYK, EWA
Bardziej szczegółowoGeriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna i rodzinna osób starszych. Wstępne wyniki projektu PolSenior
Aleksandra Szybalska Katarzyna Broczek Warszawski Uniwersytet Medyczny Malwina Wawrzyniak Warszawski Uniwersytet Medyczny Małgorzata Mossakowska Geriatryczna Skala Oceny Depresji a sytuacja materialna
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
Załączniki do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia..(poz. ) WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załącznik nr 1 Lp. Nazwa
Bardziej szczegółowoZAŚWIADCZENIE PSYCHOLOGA
Pieczątka zakładu opieki zdrowotnej Zaświadczenie wydaje psycholog dla osoby upośledzonej umysłowo ubiegającej się o skierowanie do domu pomocy społecznej (dla dzieci od 3 roku życia zaświadczenie wystawia
Bardziej szczegółowoZadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia
Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie
Bardziej szczegółowoChronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny
WYDZIAŁ LEKARSKI Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych lek. Łukasz Mokros Praca
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoUdzielający świadczeń ogółem (w osobach, stan w dniu 31.12.) 1) ogółem (w osobach)
Nazwa i adres samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej MSW Numer identyfikacyjny REGON MINISTERSTWO SPRAW WEWNĘTRZNYCH DEPARTAMENT ZDROWIA, 02-507 Warszawa, ul. Wołoska 137 MSW-36 Sprawozdanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB
LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH U PACJENTÓW 65+ Włodzimierz Samborski Katedra Reumatologii i Rehabilitacji Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB REUMATYCZNYCH
Bardziej szczegółowoZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ
ZAANGAŻOWANIE W PRZEBIEG LECZENIA U CHORYCH ZE SCHIZOFRENIĄ PODDANYCH TERAPII PRZECIWPSYCHOTYCZNEJ Raport z Programu Edukacyjno-Badawczego Październik 2017 Założenia programu Małe zaangażowanie w przebieg
Bardziej szczegółowoutrudnienia we współpracy lekarza i poradni psychologicznopedagogicznych doświadczenia własne Izabela Gorzkowska
utrudnienia we współpracy lekarza i poradni psychologicznopedagogicznych doświadczenia własne Izabela Gorzkowska różne wzory zaświadczeń brak w zaświadczeniu rubryki, w której należy wpisać uzasadnienie
Bardziej szczegółowoWYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI
WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH STACJONARNYCH LECZENIA UZALEŻNIEŃ ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Załącznik nr 2 Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczenia
Bardziej szczegółowoPrzegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.
Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz
Bardziej szczegółowo1. Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitac yjny Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności Kazuń Bielany 288 ul. Działkowa 13 05 152 Czosnów tel.
NARKOTYKI PLACÓWKI STACJONARNE 1. Młodzieżowy Ośrodek Rehabilitac yjny Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności Kazuń Bielany 288 ul. Działkowa 13 05 152 Czosnów tel. (22) 794 02 97 liczba miejsc 30, ubezpieczenie
Bardziej szczegółowoNazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące WIEDZA
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: GERIATRIA I OPIEKA DŁUGOTERMINOWA Typ studiów: doskonalące
Bardziej szczegółowoZaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska
Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW
PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW 1. SPECJALNOŚĆ WYBRANA: 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoAnaliza retrospektywna skuteczności terapii elektrowstrząsami w depresji lekoopornej
FARMAKOTERAPIA W PSYCHIATRII I NEUROLOGII, 2013, 1, 51 56 Praca oryginalna Original paper MIŁOSZ KRZYWOTULSKI, MARIA CHŁOPOCKA-WOŹNIAK, MARIA ABRAMOWICZ, MACIEJ RÓŻAŃSKI, JANUSZ RYBAKOWSKI Analiza retrospektywna
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoDZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW
DZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW CO TO JEST DEPRESJA? Depresja jako choroba czyli klinicznie rozpoznany zespół depresyjny to długotrwały, szkodliwy i poważny
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoProblem rehabilitacji pacjentów z przewlekłym bólem dolnego odcinka kręgosłupa
Wydawnictwo UR 2007 Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego ISSN 1730-3524 Rzeszów 2007, 4, 355 359 Agnieszka Ćwirlej, Elżbieta Domka-Jopek, Katarzyna Walicka-Cupryś, Anna Wilmowska-Pietruszyńska
Bardziej szczegółowo