Wytyczne dotyczące standardowych instalacji chowu zwierząt. Agencja Ochrony Środowiska Anglii i Walii

Transkrypt

1 Wytyczne dotyczące standardowych instalacji chowu zwierząt Agencja Ochrony Środowiska Anglii i Walii Wstęp do wersji polskiej Wytyczne IPPC sporządzone przez Agencję Środowiskową Anglii i Walii mają charakter ogólny, który wskazuje jedynie kierunek działań środowiskowych jakie powinien podjąć hodowca zobowiązany do zastosowania zintegrowanego podejścia (IPPC) na terenie wskazanej instalacji, bez szczegółowego opisu rozwiązań. Dlatego, aby ułatwić korzystanie z powyższych wytycznych, w tekście umieszczono uzupełnienia, które mają ułatwić znalezienie rozwiązań technicznych wraz z szczegółowymi opisami, a co najważniejsze kompatybilnych z polskim prawem i lokalnymi uwarunkowaniami. Uzupełnienia stanowią rodzaj przewodnika, który przy pomocy krótkich opisów i haseł, pozwala na odnalezienie stron internetowych zawierających rozwiązania niektórych problemów, niejasności i odpowiedzi na niektóre pytania. Dla ułatwienia uzupełnienia zostały umieszczone na końcach powiązanych rozdziałów, oraz wyróżnione kursywą. Należy zwrócić uwagę, że tytuły aktów prawnych zawarte w głównym tekście odnoszą się do prawodawstwa brytyjskiego. W uzupełnieniach starano się przedstawić odpowiadające im polskie akty prawne. 1

2 1. WSTĘP 1.1 RAMY PRAWNE STRUKTURA DOKUMENTU ZAKRES WNIOSEK O POZWOLENIE ZASADY DOTYCZĄCE NOWYCH I ISTNIEJĄCYCH OBIEKTÓW INSTYTUCJE UCZESTNICZĄCE W OPRACOWANIU WYTYCZNYCH EMISJE Z FERM PRZEMYSŁOWYCH WYTYCZNE TECHNIKI ZARZĄDZANIA FERMAMI SUROWCE I WODA... 6 DOBÓR I STOSOWANIE PASZ DLA DROBIU POD KĄTEM OGRANICZENIA ILOŚCI PODAWANEGO FOSFORU TECHNIKI ZAPOBIEGANIA ZANIECZYSZCZENIOM I ICH OGRANICZANIA...15 MINIMALIZACJA EMISJI Z BUDYNKÓW DLA BROJLERÓW I INDYKÓW...24 NOWE BUDYNKI DLA BROJLERÓW I INDYKÓW...25 ISTNIEJĄCE BUDYNKI DLA BROJLERÓW I INDYKÓW...25 MINIMALIZACJA EMISJI Z OBIEKTÓW DLA KACZEK...26 MINIMALIZACJA EMISJI Z CHOWU KURCZĄT...26 MAGAZYNOWANIE GNOJOWICY I OBORNIKA Z CHOWU TRZODY CHLEWNEJ...26 MAGAZYNOWANIE GNOJOWICY...26 PROCESY PRZETWARZANIA GNOJOWICY...28 MAGAZYNOWANIE ŚCIÓŁKI I POMIOTU Z CHOWU DROBIU I PRODUKCJI JAJ...28 STOSOWANIE POZA GOSPODARSTWEM...29 WYKORZYSTANIE NA TERENIE GOSPODARSTWA...30 PLANOWANIE GOSPODARKI NAWOZAMI ZWIERZĘCYMI...30 WYKORZYSTANIE OBORNIKA, NAWOZU DROBIOWEGO ORAZ GNOJOWICY DO CELÓW ROLNICZYCH...31 MINIMALIZACJA EMISJI DO POWIETRZA PRZY STOSOWANIU NAWOZÓW NA POLACH...31 OBORNIK...31 GNOJOWICA...32 STOSOWANIE NAWOZÓW Z UWZGLĘDNIENIEM MINIMALIZACJI ZANIECZYSZCZENIA WÓD...32 AZOT...33 FOSFOR ODPROWADZANIE ZANIECZYSZCZEŃ DO WÓD PODZIEMNYCH GOSPODARKA ODPADAMI, PRZECHOWYWANIE I POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI ODZYSK I UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW ZUŻYCIE ENERGII ZAPOBIEGANIE AWARIOM I POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU ICH WYSTĄPIENIA DZIAŁANIA W ZAKRESIE OGRANICZANIA HAŁASU I WIBRACJI PROWADZENIE EWIDENCJI I MONITORING...37 WYMOGI OGÓLNE...37 EWIDENCJA INWENTARZA...38 WYKORZYSTANIE I UNIESZKODLIWIANIE GNOJOWICY, OBORNIKA LUB ŚCIÓŁKI NA TERENIE ZAKŁADU LIKWIDACJA...40 ZAŁĄCZNIK1 SUROWCE WZÓR...41 UWAGA 2: LEKI WETERYNARYJNE...41 UWAGA 3: ŚCIÓŁKA...41 ZAŁĄCZNIK 2 PLANOWANIE DZIAŁAŃ NA WYPADEK AWARII W GOSPODARSTWACH PODLEGAJĄCYCH OBOWIĄZKOWI UZYSKANIA POZWOLENIA ZINTEGROWANEGO (IPPC)...42 ZAŁĄCZNIK 3 WYTYCZNE W TRAKCIE OPRACOWANIA...49 Przechowywanie ściółki i pomiotu...50 Gospodarka nawozami zwierzęcymi i nawożenie ściółką/obornikiem/gnojowicą...50 Inne

3 1. Wstęp 1.1 Ramy prawne Niniejszy dokument przedstawia uproszczoną procedurę ubiegania się o pozwolenia zintegrowane przez producentów żywca. Procedura jest zgodna z wymaganiami prawa obowiązującego w Wielkiej Brytanii. 1.2 Struktura dokumentu Wytyczne dotyczące standardowych instalacji chowu zwierząt przedstawione są w postaci ramek z wyjaśnieniami. Wytyczne przedstawione w ramkach stanową jednocześnie warunki uwzględnione w Standardowym pozwoleniu na chów zwierząt (wraz z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań lokalnych, zgodnie z punktem 1.3) 1.3 Zakres Niniejszy dokument dotyczy większości aspektów eksploatacji obiektów, z wyłączeniem: 1) sytuacji, w których będzie konieczne określenie wymogów wynikających z uwarunkowań lokalnych, szczególnie w odniesieniu do hałasu i odorów. Pominięcie tych emisji w przedstawianych wytycznych pozwoli na skorzystanie przez nich maksymalnej liczbie hodowców. 2) zagadnień regulowanych odrębnymi dokumentami: a) unieszkodliwianie padliny przez spalanie w spalarniach, b) gospodarka fosforem, c) chów młodzieży remontowej, d) chów kaczek. Dokumenty te będą publikowane w miarę opracowywania. 3) sytuacji, w których w wyniku kontroli i opracowania raportów wymaganych przepisami prawa nałożono obowiązek wprowadzenia działań naprawczych. Wystąpienie sytuacji opisanych w podpunktach 1), 2) i 3), nie stanowi przeszkody w ubieganiu się przez wnioskodawcę o obniżenie opłaty z tytułu wydania pozwolenia na prowadzenie standardowej instalacji chowu zwierząt. 1.4 Wniosek o wydanie pozwolenia Przy sporządzaniu wniosku o wydanie pozwolenia na standardową instalację chowu zwierząt należy skorzystać z załączonego do niniejszego dokumentu formularza 1. Jednocześnie zachęcamy do zgłaszania uwag na temat problemów z korzystaniem z wniosku oraz ewentualnych propozycji jego ulepszenia, pomocnych z punktu widzenia przyszłych wnioskodawców. Pozwolenie będzie poddane okresowej weryfikacji, w dowolnym momencie od chwili jego wydania. Podczas weryfikacji uwzględniane będą zmiany w obowiązujących wytycznych, np. będą brane pod uwagę nowe wytyczne będące aktualnie w opracowaniu. 1 Ministerstwo Środowiska opracowało i opublikowało dokument Wytyczne do sporządzenia wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Wytyczne można pobrać ze strony internetowej 3

4 1.5 Wytyczne dotyczące nowych i istniejących obiektów Tam gdzie niniejszy dokument rozróżnia wytyczne dla budynków nowych i już istniejących, wskazania te dotyczą obiektów, a nie instalacji. Jeżeli dla istniejącej instalacji ma powstać nowy obiekt, musi on spełniać wymogi dla obiektów nowych. 1.6 Instytucje uczestniczące w opracowaniu wytycznych Niniejsze wytyczne zostały opracowane we współpracy z: Ministerstwem Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności Agencją ds. Rolnictwa i Ochrony Obszarów Wiejskich Szkocką Agencją Ochrony Środowiska Krajowym Związkiem Rolników Krajowym Stowarzyszeniem Producentów Trzody Chlewnej Brytyjską Federacją Producentów Mięsa Drobiowego Brytyjską Radą Przemysłu Jajczarskiego Brytyjskim Stowarzyszeniem Producentów Jaj Brytyjskim Stowarzyszeniem Producentów Jaj w Chowie Wybiegowym Komisją ds. Mięsa i Inwentarza Żywego Szkockim Związkiem Rolników Pomocy technicznej udzieliły między innymi Assured British Meats, ADAS, Szkocka Wyższa Szkoła Rolnicza, Uniwersytet Cranfield, Instytut Badawczy Silsoe oraz AEA Technology. 1.7 Emisje z ferm przemysłowych Do najistotniejszych emisji z instalacji chowu trzody i drobiu zalicza się: amoniak, substancje biogenne, metale ciężkie w oborniku, gnojowicy i ściółce, ścieki, pyły, zapachy i hałas. Emisje te mogą prowadzić do zakwaszenia, eutrofizacji, degradacji ekosystemów, odkładania się substancji niebezpiecznych glebie, a także być uciążliwe dla okolicy. Protokół UNECE [UN Economic Commission for Europe - Europejska Komisja Gospodarcza ONZ] do Konwencji w sprawie transgranicznych zanieczyszczeń powietrza z 1979 r. zobowiązuje Wielką Brytanię do obniżenia do 2010 r. emisji amoniaku z budynków inwentarskich o 20% oraz emisji ze stosowania obornika o 30%. Osiągnięcie tego celu wymaga uwzględniania minimalizacji emisji amoniaku przy budowie i eksploatacji chlewów i kurników oraz przechowywaniu i stosowaniu obornika/ściółki/gnojowicy. Należy również zapobiegać innym emisjom lub redukować je w taki sposób, by eksploatacja instalacji nie wywierała niekorzystnego wpływu na środowisko. 2. Wytyczne 2.1 Techniki zarządzania fermami Inspekcja i konserwacja Należy prowadzić rejestr inspekcji i konserwacji obiektów i urządzeń Okresowo, co najmniej raz w roku, należy przeprowadzić dokładną inspekcję wszystkich urządzeń i obiektów Wszystkie obiekty i urządzenia należy utrzymywać w dobrym stanie technicznym. 4

5 a) Inspekcjami należy objąć: zbiorniki na paszę, obiekty służące do magazynowania obornika, gnojowicy i ścieków, magazyny służące do przechowywania środków chemicznych i weterynaryjnych, zużytych produktów olejowych i paliw wykorzystywanych w rolnictwie. b) Inspekcje mają za zadanie wykrycie wycieków, korozji i uszkodzeń konstrukcji oraz ocenę bezpieczeństwa i poprawności działania instalacji, a także upewnienie się co do jej właściwej eksploatacji. c) Okresowe inspekcje oraz prace konserwacyjne, powinny być zgodne z zaleceniami producenta, a w razie potrzeby prowadzone przez odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów. d) Okresowe inspekcje powinny obejmować także ocenę wizualną obiektów. e) Inspekcje należy prowadzić w momencie, kiedy kontrolowane obiekty są puste lub częściowo opróżnione. Ponadto należy prowadzić rejestr inspekcji dla: systemów wentylacyjnych i rozrzutników w celu wykazania prawidłowego ich funkcjonowania, nie powodującego dodatkowego wzrostu emisji. Uwaga dotycząca bezpieczeństwa: W obiektach zamkniętych, może dochodzić do gromadzenia się gazów niebezpiecznych i wybuchowych, dlatego przed wejściem do obiektu należy zasięgnąć opinii i porady inspektora BHP Szkolenie personelu Cały personel powinien zostać przeszkolony w zakresie: - Zapobiegania zrzutom/emisjom awaryjnym i postępowania w przypadku takich awarii. - Planu działań na wypadek awarii, aby pracownicy doskonale orientowali się w elementach planu, które dotyczą ich obowiązków Odpowiedni pracownicy powinni zostać przeszkoleni w zakresie obejmującym: - Zapoznanie się z warunkami pozwolenia posiadanego przez zakład i jego implikacjami oraz z tym, jak poszczególni pracownicy powinni wykonywać swoje obowiązki, aby zapewnić przestrzeganie tych warunków. - Zapoznanie z potencjalnym oddziaływaniem zakładu na środowisko w warunkach normalnych i nadzwyczajnych Należy prowadzić rejestry szkoleń dla personelu uczestniczącego w eksploatacji instalacji i udostępniać je na żądanie Agencji. a) Spełnienie wymogów, o których mowa w punkcie , umożliwi ukończenie kursu Livestock GNVQ poziom III, który musi jednak przedtem zostać zaktualizowany: w międzyczasie LANTRA podjęła się przeprowadzenia kursu opracowanego specjalnie z myślą o spełnieniu wymogów wymienionych w punkcie Oczekuje się, że z kursu będzie można skorzystać jeszcze w bieżącym roku. 3 b) Zakład może prowadzić kursy wewnętrzne lub powtórkowe, które spełniać będą niektóre lub wszystkie wymogi. c) Dopuszcza się, by pracownicy przeszkoleni zgodnie z punktem szkolili innych pracowników tej samej jednostki z zakresu zapobiegania emisjom awaryjnym oraz planów działań na wypadek awarii. d) Rejestry szkoleń powinny zawierać: imię i nazwisko uczestnika, datę i rodzaj szkolenia oraz informację o tym, kto prowadził szkolenie. 2 W Polsce wymogi, o których mowa w pkt regulowane są na mocy art. 140 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z poźn. zm.) 3 Dla spełnienia wymogów wynikających z punktu w Wielkiej Brytanii opracowano specjalny program szkoleniowy. W Polsce nie ma odpowiednika takiego szkolenia. 5

6 e) Definicja "personelu" zostanie podana w pozwoleniu, jednakże powinna ona obejmować wszystkich pracowników pracujących w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy (zarówno pracowników najemnych, jak i prowadzących własną działalność gospodarczą) Powiadamianie W przypadku jakichkolwiek zdarzeń/awarii mogących lub faktycznie powodujących istotne emisje należy bezzwłocznie powiadomić Agencję W ciągu 24 godzin od pierwszego zgłoszenia należy złożyć pisemne jego potwierdzenie. a) Przykładowymi zdarzeniami lub awariami podlegającymi obowiązkowemu zgłoszeniu są: przypadkowe przedawkowanie obornika, uszkodzenie zbiornika, przedostanie się wód z prac porządkowych do wód powierzchniowych czy też wyciek oleju napędowego. b) Potwierdzenia pisemne powinny być wysyłane faksem. c) Po wystąpieniu zdarzenia lub awarii operator powinien dokonać rewizji Planu działań na wypadek awarii, o którym mowa w punkcie Surowce i woda Wybór i wykorzystanie surowców Należy prowadzić ewidencję zawierającą ilości oraz charakterystykę ekologiczną użytych surowców Ewidencja powinna być prowadzona według wzoru z załącznika 1 i udostępniana na wniosek Agencji. a) Ewidencję należy prowadzić w formacie zatwierdzonym przez organ wydający pozwolenie (przykład przedstawiono w Załączniku 1). b) Ewidencja powininna obejmować biocydy (w tym środki dezynfekcyjne, środki do konserwacji drewna, środki zwalczania śluzowców), pestycydy (w tym herbicydy, środki grzybobójcze, środki owadobójcze, środki do zwalczania kręgowców, pestycydy biologiczne), leki weterynaryjne, paliwa olejowe wykorzystywane w rolnictwie i smary olejowe oraz ściółkę. c) W przypadku środków dezynfekcyjnych, pestycydów i leków weterynaryjnych ujętych w Podręczniku MAFF/HSE 500 [MAFF/HSE Reference Book 500], w Poradniku Krajowego Urzędu Zdrowia Zwierząt [National Office for Animal Health - NAOH] lub znajdujących się na zatwierdzonej przez MAFF liście środków dezynfekcyjnych nie wymaga się podawania poszczególnych pozycji, należy natomiast podać kategorie stosowanych materiałów, informację o tym, czy znajdują się one na zatwierdzonej liście, całkowite ilości wykorzystane w poszczególnych latach, całkowite ilości przechowywane w zakładzie (przykład znajduje się w Załączniku 1). 4 d) W przypadku produktów, które nie znajdują się na zatwierdzonych listach, należy wymienić poszczególne pozycje i dołączyć dostarczone przez producentów karty charakterystyk, zawierające informacje o potencjalnych zagrożeniach dla środowiska. e) Należy podać ilości leków weterynaryjnych znajdujących się w zakładzie. f) Użycie leków weterynaryjnych powinno być rejestrowane na kartach rejestrowych NOAH lub równoważnych, które należy przechowywać w zakładzie. g) Należy opisać rodzaje stosowanej ściółki. Nie wymaga się podania ilości magazynowanej ściółki. 4 W Polsce zasady prowadzenia dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej określa: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 października 2003 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia dokumentacji lekarskoweterynaryjnej oraz sposobu prowadzenia książki leczenia zwierząt (Dz. U. Nr 181 poz. 1774) 6

7 h) Gospodarkę paszową opisano w punktach i poniżej. 7

8 Uzupełnienie: Materiały i surowce Fermy hodowlane charakteryzują się dużym zużyciem różnych surowców i materiałów. Większość surowców i materiałów pochłanianych w procesach produkcyjnych w mniejszym lub większym stopniu oddziałuje negatywnie na środowisko, dlatego wymagają one zachowania możliwych środków ostrożności, tak w trakcie ich użycia w procesach technologicznych jak i transportu, czy magazynowania. Aby je właściwie zabezpieczyć, należy zaznajomić się z podstawowymi właściwościami poszczególnych surowców i materiałów, aby wiedzieć w jaki sposób oddziałują one na środowisko. Podział materiałów i surowców Materiały i surowce stosowane w produkcji, podzielić można w zależności od przeznaczenia na: Służące bezpośrednio do produkcji: - pasze i premiksy (paszom poświęcony będzie oddzielny rozdział), - środki weterynaryjne i dezynfekcyjne, - ściółki, - woda. Służące do utrzymania i rozbudowy środków trwałych - paliwa, - materiały budowlane, - materiały biurowe, - środki chemiczne, - inne. Wszystkie wyżej wymienione materiały i surowce, wymagają odpowiedniego postępowania i zabezpieczenia. Sposoby zabezpieczenia Właściwe przechowywanie surowców i materiałów ma decydujący wpływ na ograniczenie niekontrolowanych emisji. Do przechowywania i zabezpieczenia materiałów i surowców stosowanych w fermach hodowlanych zastosowanie mają wszelkiego rodzaju magazyny, wiaty, place, silosy czy zbiorniki. Ważne jest, aby dla każdego z w/w surowców, dobrany został odpowiedni sposób czy technika jego przechowywania, która prowadzi do ograniczenia strat, obniżenia jakości materiałów i surowców oraz ograniczenia ich niekorzystnego wpływu na środowisko. Więcej informacji na ten temat pod adresami: - Czasopismo fachowe poświęcone magazynom Nowoczesny Magazyn Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121 poz. 1138) - Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139) - Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 106 poz z późn. zmianami) 8

9 2.2.2 Dobór i stosowanie pasz Dobór i stosowanie pasz dla trzody chlewnej pod kątem ograniczenia wydalania azotu Karmienie loch W praktyce, w cyklu produkcyjnym lochy stosuje się przynajmniej dwie dawki: - dla lochy luźnej, czyli między odsadzeniem od matki a oprosieniem (większość cyklu), - dla lochy z prosiętami (karmiącej), czyli rozpoczynająca się na kilka dni przed oprosieniem, przez cały okres laktacji i stopniowo obniżana kilka dni po odsadzeniu prosiąt. Dawka pokarmowa lochy luźnej zawiera pasze o mniejszej zawartości białka surowego niż w dawce dla lochy karmiącej Całe zaplecze techniczne powinno być zorganizowane tak, by umożliwić co najmniej dwuetapowy system karmienia. a) Zapotrzebowanie loch na energię i białka zmienia się w zależności od okresu w cyklu produkcyjnym. Zapotrzebowanie pokarmowe loch przy zapłodnieniu, w bardzo późnym okresie ciąży i podczas karmienia jest wyższe niż w przypadku loch luźnych. Etapowy system karmienia, na który składają się co najmniej dwie dawki pokarmowe o różnej zawartości białek, może przyczynić się do ograniczenia wydalania azotu. Celem jest optymalne wykorzystanie protein prowadzące do zminimalizowania ilości wydalanego azotu. b) Stosowanie przynajmniej dwóch dawek jest korzystne z punktu widzenia walorów użytkowych lochy oraz miotu, a także znacząco ogranicza nadmiar skarmianych białek, a tym samym również azotu. c) Termin przejścia z dawki dla lochy luźnej na dawkę dla lochy karmiącej i z powrotem zależy od charakterystyki genetycznej inwentarza oraz sposobu zarządzania jednostką. Orientacyjnie można przyjąć, że dietę niskobiałkową stosuje się na ogół przez co najmniej trzy czwarte ciąży. d) Można stosować więcej niż dwie dawki. e) Skład dawki należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz, tak aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. Dawki pokarmowe w okresie tuczu i przed ubojem Trzodę chlewną w okresie tuczu oraz bezpośrednio kilka dni przed ubojem (od 30 kg do uboju przy masie ciała 90 +/-10 kg) należy karmić według co najmniej dwóch różnych dawek. Dawka pokarmowa dla tuczników o masie ciała od 60 do 90 kg (+/-10) kg powinna odznaczać się niższym poziomem białek surowych niż o wadze od 30 do 60 (+/-10) kg. W przypadku tuczenia świń do masy przekraczającej 100 kg, przy masie 90 kg i powyżej należy stosować trzecią dawkę, charakteryzującą się jeszcze niższym poziomem białek surowych Budynki i infrastruktura towarzysząca, taka jak pojemniki do przechowywania paszy, powinny być zaprojektowane tak, by umożliwić realizację wieloetapowego systemu karmienia. a) Z wiekiem zapotrzebowanie świń na białko w przeliczeniu na kg masy ciała ulega zmniejszeniu. Przy stosowaniu jednej dawki młode świnie otrzymują z paszą za mało protein, co powoduje, że przyrosty mięsa nie osiągają maksymalnego tempa, natomiast starsze świnie otrzymują z paszą za dużo białka i zużywają energię na jego wydalenie. Azot wydalany w wyniku podawania nadmiaru białka przyczynia się do wzrostu emisji amoniaku do powietrza i wzrostu zwartości substancji biogennych w oborniku lub gnojowicy. 9

10 b) Można stosować więcej rodzajów dawek pod warunkiem, że ilości białek surowych w dawce będą ograniczane wraz z wiekiem świń. c) Skład dawki należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz, tak aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. Dobór i stosowanie pasz dla drobiu pod kątem ograniczania wydalania azotu Kury nioski Dawki pokarmowe dla niosek w przemysłowej produkcji jaj należy ustalać tak, by zminimalizować ilość azotu wydalanego przez ptaki w cyklu nieśności, optymalizując ilości dostarczonych białek surowych i wykorzystanie paszy. a) Zastosowanie podczas cyklu nieśności żywienia etapowanego, odznaczającego się malejącymi dawkami białek (określanych jako białka surowe i/lub aminokwasy egzogenne i endogenne), spowoduje zmniejszenie ilości wydalanego azotu. Mniejsze ilości wydalanego azotu powodują z kolei obniżenie emisji azotu do powietrza oraz zawartości azotu w ściółce. b) W cyklu nieśności należy stosować co najmniej trzy dawki. c) Skład diety należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz, tak aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. d) Celem ogólnym powinno być zapewnienie optymalnego wykorzystania paszy przy minimalnym jej wydalaniu. Młodzież remontowa i wychów stada hodowlanego Dawki pokarmowe należy ustalać tak, by ograniczyć do minimum ilość azotu wydalanego przez ptaki w cyklu wzrostu, optymalizując ilości dostarczanych białek surowych i wykorzystanie pasz. a) Zastosowanie żywienia etapowanego odznaczającego się malejącymi dawkami białek (określanymi jako białka surowe i/lub aminokwasy egzogenne i endogenne) w okresie od wyklucia się do uzyskania nieśności spowoduje zmniejszenie ilości wydalanego azotu. Mniejsze ilości wydalanego azotu powodują obniżenie emisji azotu do powietrza oraz zawartości azotu w ściółce. b) Dla zoptymalizowania wykorzystania paszy, w okresie od wyklucia się do nieśności, należy stosować co najmniej dwie dawki. c) Skład dawek należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz, tak aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. Brojlery Dawki należy ustalać tak, by ograniczyć do minimum ilość azotu wydalanego przez brojlery w cyklu wzrostu, optymalizując ilości dostarczonych białek surowych i wykorzystanie paszy. W cyklu produkcyjnym brojlery powinny otrzymywać dawki o coraz niższej zawartości białek. W przypadku tuczu krótszego niż 56 dni należy stosować co najmniej trzy dawki. W przypadku tuczu dłuższego niż 56 dni należy stosować co najmniej cztery dawki. a) System karmienia ziarnami pszenicy, w którym dana ilość pszenicy mieszana jest z mieszanką przemysłową, jest dopuszczalny i spełnia wymogi niniejszych wytycznych pod warunkiem, że ptaki 10

11 w cyklu produkcyjnym otrzymują dawki o malejącej zawartości białka. W efekcie ten system karmienia umożliwia różnicowanie dawek w miarę zwiększania udziału pszenicy. b) Zastosowanie w cyklu produkcyjnym żywienia etapowego odznaczającego się malejącymi dawkami białek (określanych jako białka surowe i/lub aminokwasy egzogenne i endogenne), spowoduje zmniejszenie ilości wydalanego azotu. Mniejsze ilości wydalanego azotu powodują obniżenie emisji azotu do powietrza oraz zawartości azotu w ściółce. c) Skład dawek należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz tak, aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. Indyki Dawki należy ustalać tak, by ograniczyć do minimum ilość azotu wydalanego przez indyki w cyklu produkcyjnym, optymalizując ilości dostarczanych białek surowych i wykorzystanie pasz. W czasie cyklu produkcyjnego indyki powinny otrzymywać dawki o malejącej zawartości białek. Zawartość białek surowych w dawce początkowej nie powinna przekraczać 30%, a w dawce dla ciężkich samców powyżej 16 tygodnia nie powinna przekraczać 22%. Młode indyczki przeznaczone do sprzedaży jako pieczone powinny otrzymywać co najmniej dwa rodzaje dawek pokarmowych. W przypadku innych indyków chowanych przez okres krótszy niż 16 tygodni należy stosować co najmniej trzy rodzaje dawek pokarmowych. W przypadku indyków chowanych w cyklach dłuższych niż 16 tygodni należy stosować co najmniej cztery dawki. a) System karmienia ziarnami pszenicy, w którym dana ilość pszenicy mieszana jest z mieszanką przemysłową jest dopuszczalny i spełnia wymogi niniejszych wytycznych pod warunkiem, że ptaki w cyklu produkcyjnym otrzymują dawki o malejącej w czasie cyklu zawartości białka. W efekcie ten system karmienia umożliwia różnicowanie dawek w miarę zwiększania udziału pszenicy. b) Zastosowanie w cyklu chowu żywienia etapowego, odznaczającego się malejącymi dawkami białek (określanego jako białka surowe i/lub aminokwasy egzogenne i endogenne), prowadzi do zmniejszenia ilości wydalanego azotu. Mniejsze ilości wydalanego azotu powodują obniżenie emisji azotu do powietrza oraz zawartości azotu w ściółce. c) Skład dawek należy zawsze konsultować z doradcą ds. żywienia lub dostawcą pasz, tak aby w każdym wypadku spełnić minimalne wymagania pokarmowe zwierząt. Dobór i stosowanie pasz dla drobiu pod kątem ograniczenia ilości podawanego fosforu Zawartość fosforu w dawkach pokarmowych dla drobiu powinna maleć w czasie cyklu produkcyjnego. a) Obniżenie zawartości fosforu w dawkach pokarmowych podawanych ptakom powoduje obniżenie wydalania fosforu, a tym samym również redukowana jest zawartość fosforu w pomiocie. b) W celu zwiększenia przyswajalności fosforu ze źródeł roślinnych, a tym samym obniżenia zawartości fosforu w dawce można rozważyć stosowanie fytazy 5. c) Jeżeli jest to możliwe, należy rejestrować ilości całkowitego i przyswajalnego fosforu w dawkach pokarmowych, może to bowiem być pomocne w ocenie zawartości fosforu w ściółce i pomiocie. Uzupełnienie: Pasze 5 fytaza - enzym znajdujący się w soku jelitowym, poprawiający współczynnik trawienia 11

12 Pasze stanowią najważniejszy surowiec w produkcji zwierzęcej. Ze względu na ogromne ilości pasz zużywanych podczas produkcję w ciągu doby, pewna ich ilość musi być gromadzona na terenie gospodarstw w postaci rezerw. Ogromne ilości paszy w przypadku ich niekontrolowanego rozprzestrzeniania się mogą łatwo skazić wody i grunty w najbliższej okolicy farmy. Również niewłaściwe gospodarowanie paszami, zły ich dobór dla poszczególnych gatunków może spowodować znaczny wzrost emisji np. amoniaku. Dlatego ważnym jest, aby gospodarka tym surowcem była dobrze zaplanowana i zorganizowana. Podział pasz ze względu na konsystencję Trwałość i konsystencja pasz mają ogromne znaczenie dla ochrony środowiska oraz planowania gospodarki paszami. Szczególną uwagę należy zwrócić na pasze nietrwałe, a więc takie które powinny być skarmione zaraz po ich przygotowaniu, gdyż w innym wypadku ulegną szybkiemu zepsuciu stając się odpadem. Konsystencja pasz ma również znaczenie ze względu na sposób ich niekontrolowanego przemieszczania się np. z wiatrem, przesiąkanie przez nieszczelne zbiorniki itp. Pasze stałe gruboziarniste - są to wszelkiego rodzaju ziarna zbóż, roślin motylkowych gruboziarnistych, granulaty przemysłowe, pellety, makuchy itp. Z punktu widzenia środowiska są to najbezpieczniejsze pasze, gdyż ich samoistne przemieszczanie się jest praktycznie niemożliwe a stopień pylenia znikomy. Pasze stałe drobnoziarniste i pyliste do tej grupy zaliczyć możemy wszelkiego rodzaju śruty, gotowe mieszanki przemysłowe, dodatki witaminowe, mączki poekstrakcyjne itp. Pasze te mogą swobodnie przemieszczać się z wiatrem, są trudne do usunięcia po ich rozsypaniu na grunt, szybko ulegają zakwaszeniu w kontakcie z wodą, dlatego należy zachować szczególne środki ostrożności. Pasze płynne i półpłynne są to pasze silnie uwodnione, takie jak wywar, melasa czy serwatka. Pasze te, z punktu widzenia środowiska również zaliczyć można do niebezpiecznych ze względu na duże ryzyko rozlewania czy przesiąkania, w wyniku których mogą łatwo trafić do cieków wodnych oraz wód gruntowych. Szczególną ostrożność należy zachować w czasie transportu. Standardy w zakresie gospodarowania paszami Poniżej znaleźć można link do dokumentu, w którym dokonano porównania polskich i europejskich praktyk w zakresie standardów dotyczących gospodarki paszami. Link: Optymalizacja zużycia wody Należy przeprowadzić audit zużycia wody a raport przedłożyć Agencji, przy czym jego zakres powinien być zgodny z wytycznymi Agencji "Audit gospodarki wodą w rolnictwie" [ Agricultural Water Audit ]. Przegląd powinien być przeprowadzony w ciągu 18 miesięcy od daty wejścia w życie pozwolenia i po tym terminie należy udostępniać go na wniosek Agencji. a) Przykładowy wzór przedstawiono w wytycznych Agencji "Audit gospodarki wodnej w rolnictwie"; opracowanie to zawiera przydatne wzorcowe wskaźniki ilustrujące zużycie wody. b) Istnieją lub też są w opracowaniu inne wzory auditów, które mogą spełniać niniejsze wymogi. Należą do nich wytyczne MAFF [Ministerstwa Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności] "Korzyści finansowe z ograniczenia ilości odpadów wytwarzanych w gospodarstwie rolnym" 6 oraz wytyczne kampanii Racjonalne zużycie wody" 7 6 Ang. Opportunities for Saving Money by Reducing Waste on Your Farm 7 Ang. N F U Waterwise campaign 12

13 c) Tam gdzie wytyczne wskazują na możliwości ograniczenie marnotrawstwa, powinno się wziąć pod uwagę następujące działania: - inwentaryzacja planu całej sieci wodociągowej w obrębie instalacji, - izolacja rurociągów nadziemnych lub zainstalowanie odpowiednich systemów w celu ograniczenia ryzyka przemarzania rur, - zainstalowanie kranów odcinających i zaworów spustowych w sieci wodociągowej gospodarstwa, - spuszczenie wody i odcięcie wszystkich odcinków rury, które nie są wykorzystywane, - zainstalowanie pokryw na zbiornikach na wodę, - zainstalowanie spustowych regulatorów ciśnienia wody na wszystkich wężach i urządzeniach do mycia, - zainstalowanie wodomierzy, które mogą pomóc zlokalizować wycieki i nadmierne zużycie wody, - określenie miejsca wodomierza, - odczytywanie i rejestrowanie wskazań wodomierzy co najmniej raz w miesiącu w celu monitorowania zużycia wody i wykrycia wycieków, - zmiatanie, skrobanie lub czyszczenie gumową wycieraczką brudnych powierzchni przed ich spłukaniem Należy wyznaczyć osobę, która będzie odpowiedzialna za monitorowanie i zarządzanie zużyciem wody. Uzupełnienie: Woda Racjonalne gospodarowanie wodą stanowi obecnie priorytet w wielu zakładach przemysłowych. Dobrze zaplanowana gospodarka wodna może nieść za sobą znaczący efekt ekonomiczny i środowiskowy. Fermy przemysłowe ze względu na wyjątkowo wysokie zużycie wody szczególnie w okresie letnim, mają jeszcze bardziej utrudnione zadanie zapewnienia stałego dostępu do wody, gdyż przerwa w jej dostawie, nawet kilkugodzinna, mogłaby spowodować utratę całego stada. Przy tak dużym zużyciu wody jednocześnie powstają duże ilości ścieków z czego większość wymaga oczyszczenia lub zagospodarowania jako nawozu. Ujęcia Zużywana woda może pochodzić z różnych źródeł, np. woda służąca z mycia korytarzy gnojowych, klatek itp. może pochodzić z zbiorników na deszczówkę czy bezpośrednio z naturalnych zbiorników i cieków wodnych. Natomiast woda do pojenia czy innych czynności wymagających wody pitnej powinna być pobierana z ujęć do tego przeznaczonych. Jednocześnie należy pamiętać że ujęcia wody są chronione przez specjalnie ustanowione do tego przepisy prawne. Więcej na temat ujęć pod adresami: - Wzorcowy program działań dla obszarów szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego z uwzględnieniem specyfiki regionów polski i występujących problemów rolnośrodowiskowych - Wdrażanie programów rolno-środowiskowych w Polsce Minimalizacja ilości odpadów W ciągu 18 miesięcy od dnia wydania pozwolenia należy opracować raport dotyczący minimalizacji ilości wytwarzanych odpadów i po tym terminie udostępniać go na wniosek Agencji wraz z planem ograniczenia ilości odpadów w obszarach objętych raportem. (w Polsce nie ma podobnych wymagań jedynie wymogi dot. ewidencji odpadów) 8 8 W pozwoleniu zintegrowanym określa się warunki wytwarzania i sposoby postępowania z odpadami na zasadach określonych w przepisach ustawy o odpadach. Najbliższym odpowiednikiem wymagań określonych w punkcie w polskim ustawodawstwie, jest Art. 37 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn. zmianami) określający ogólne zasady prowadzenia ewidencji odpadów. Zestawienie danych dot. 13

14 a) Wymagania tych wytycznych spełnia przegląd w zakresie ograniczania ilości odpadów zgodny z wytycznymi MAFF "Korzyści finansowe z ograniczenia ilości odpadów wytwarzanych w gospodarstwie rolnym". b) Spośród podanych w wytycznych punktów należy wypełnić następujące: - środki weterynaryjne, - zwłoki zwierząt, - odpady z pasz - paliwo i smary, - złom, - opony, - opakowania. Do pozostałych zagadnień ujętych w wytycznych MAFF odnoszą się inne wytyczne. Na podstawie treści raportu Agencja może stwierdzić potrzebę dalszej minimalizacji ilości odpadów. Uzupełnienie: Odpady W fermach przemysłowych, tak jak każdej innej dziedzinie przemysłu, w procesie produkcyjnym powstają odpady. Przy dużej skali produkcji gospodarka odpadami ze względu na duże ilości produkowanych odpadów może stanowić znaczne obciążenie dla przedsiębiorstwa. Poniższe wskazówki, mają ułatwić sporządzenie optymalnego planu gospodarki odpadami z zachowaniem wymogów ochrony środowiska. Zagospodarowanie odpadów Odpady pochodzenia rolniczego z produkcji zwierzęcej, można ze względu na ich specyfikę, zagospodarować w własnym zakresie np. w nawożeniu, do celów energetycznych, do powtórnego użycia (np. niektóre opakowania), a także jako materiały budowlane (np. izolacyjne). Jeżeli rodzaj odpadów nie pozwala na zagospodarowanie we własnym zakresie, jego zagospodarowanie możemy zlecić uprawnionemu do tego podmiotowi 9. Pod adresami wymienionymi poniżej, znaleźć można kilka przydatnych informacji na ten temat: - Biologiczny nawóz z pierza i puchu - Lista rodzajów odpadów, które wytwarzający odpady może przekazywać osobom fizycznym do wykorzystania Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2000 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które wytwarzający odpady może przekazywać osobom fizycznym do wykorzystania (Dz. U. Nr 51 poz. 620 ) Regulacje prawne dotyczące odpadów gospodarki odpadami sporządzone zgodnie z wymogami ustawy o których mowa w art. 37, posiadacz odpadów lub wytwórca komunalnych osadów ściekowych jest obowiązany przekazać marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w terminie do końca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy. 9 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach Art. 25. (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn. zmianami) 1. Wytwórca odpadów może zlecić wykonanie obowiązku gospodarowania odpadami innemu posiadaczowi odpadów. 2. Posiadacz odpadów może je przekazywać wyłącznie podmiotom, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działalności w zakresie gospodarki odpadami, chyba że działalność taka nie wymaga uzyskania zezwolenia. (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym (Dz. U. Nr 74, poz. 686), odchody zwierzęce, mogą być przekazywane osobom fizycznym nie posiadającym specjalnego zezwolenia) 14

15 Pod poniższymi adresami znaleźć można listę regulacji prawnych dotyczących zasad gospodarki odpadami: - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627 z poźn. zm.) - Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622) - Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn. zmianami) - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. (Dz. U. Nr 63 poz. 638) - Projekt ustawy o zapobieganiu powstawaniu zanieczyszczeń i odpadów - Podstawowe założenia Programu restrukturyzacji i modernizacji przemysłu utylizacyjnego w Polsce (plik w załączniku) Utylizacja padliny Zwłoki zwierząt należy unieszkodliwiać zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie zwierzęcych produktów ubocznych z 1999, natomiast nie wolno ich grzebać na terenie gospodarstwa w przypadkach innych niż przewidziane w uzgodnionym i oznaczonym datą Planem działań na wypadek awarii. a) Plan przedstawia się wraz z wnioskiem i musi on zostać uzgodniony z Agencją. b) Zwłoki mogą być utylizowane poza zakładem przez posiadającą właściwe pozwolenie rzeźnię, zakład utylizacji, hodowlę psów, fermę larw lub autoryzowaną spalarnię. Padlinę należy usuwać regularnie aby zapobiec uciążliwościom zapachowym oraz przykrywać je folią lub, jeżeli jest to możliwe, umieszczać w przykrywanych pojemnikach w celu zabezpieczenia przed dostępem padlinożerców. 10 c) Wytyczne do opracowania planu działań na wypadek awarii przedstawiono w Załączniku nr W przypadku pomoru, zwłoki należy unieszkodliwiać zgodnie z planem lub w przypadku wybuchu choroby podlegającej obowiązkowi zgłoszenia zgodnie z instrukcjami Państwowych Służb Weterynaryjnych. 2.3 Techniki zapobiegania zanieczyszczeniom i ich ograniczania Dostawa, mielenie i przygotowanie pasz Materiały pyliste lub potencjalnie pyliste należy przechowywać w przykrywanych pojemnikach lub specjalnych silosach Transport paszy do i z miejsc magazynowania należy organizować tak, by przeciwdziałać emisji pyłów do powietrza lub ograniczyć do minimum. 10 Polskie przepisy w zakresie gospodarki odpadami zwierzęcymi zezwalają na utylizację padliny i resztek wyłącznie w specjalnie wyznaczonych i posiadających odpowiednie uprawnienia zakładach utylizacji - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 23 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych warunków weterynaryjnych wymaganych przy zbieraniu, przetwarzaniu, grzebaniu lub spalaniu zwłok zwierzęcych i ich części oraz odpadów poubojowych (Dz. U. Nr 3 poz. 23) 15

16 a) Działania podejmowane w tym celu mogą obejmować ekstrakcję pyłu z miejsc przygotowania paszy Paszę należy przechowywać w zamknięciu, aby zapobiec rozsypywaniu i zminimalizować marnotrawstwo Zbiorniki na paszę należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami przez pojazdy. a) Pasze mogą powodować poważne zanieczyszczenie, jeżeli dopuści się do przedostania się ich do cieków wodnych. b) Wszystkie pasze mogące przemieszczać się grawitacyjnie należy przechowywać w sposób uniemożliwiający ich rozsypywanie/rozlewanie się. c) W Planie działań na wypadek awarii (por. punkt 2.8.1) należy wskazać miejsca wrażliwe, takie jak obszary o zwiększonym ruchu kołowym. d) Rozsypywanie/rozlewanie się paszy można uniemożliwić stosując zbiorniki o podwójnych ścianach lub obwałowania. W przeciwnym wypadku pasze należy przechowywać w miejscach odizolowanych od systemu wód powierzchniowych. e) Zabezpieczenie przed uszkodzeniem w wyniku kolizji z pojazdami może polegać na odpowiedniej lokalizacji w stosunku do strumieni ruchu kołowego połączonej z zastosowaniem takich środków jak krawężniki lub inne elementy służące zatrzymywaniu cofających pojazdów lub, w przypadku bardziej wrażliwych miejsc, barierek Przechowywanie rolniczych paliw olejowych i innych materiałów Wszystkie obiekty magazynowania paliw olejowych o pojemności powyżej 1500 litrów powinny spełniać wymogi stosownych przepisów Rozporządzenia o ograniczaniu zanieczyszczeń (kiszonki, gnojowica i rolnicze paliwa olejowe) z 1991 r. znowelizowanych w 1997 r. 11 a) Zapis rozszerza wymogi dotyczące obiektów przechowywania paliw olejowych na wszystkie gospodarstwa podlegające wymogowi uzyskania pozwolenia. Poprzednio wymogi te odnosiły się jedynie do nowo wybudowanych obiektów oraz obiektów w znacznym stopniu rozbudowanych lub zmodernizowanych po 1 września 1991 r. Rozwiązanie to przyjęto ze względu na wysokie zagrożenie wyciekami z nie posiadających podwójnego zabezpieczenia zbiorników magazynowych w wyniku rozlania paliwa, przeciekania zbiornika lub uszkodzenia fizycznego. b) Wytyczne te nie są stosowane w przypadku paliwa olejowego przeznaczonego do celów bytowogospodarczych. c) Wytyczne dotyczące podwójnych zabezpieczeń (obudowy zbiorników) zawarte są w opracowanych przez Agencję Wytycznych zapobiegania zanieczyszczeniom. 11 W Polsce wymagania techniczne dot. zbiorników magazynowych określają jedynie minimalną pojemność zbiorników w przypadku nawozów płynnych, która musi wystarczyć na zmagazynowania nawozu na okres nie krótszy niż 6-msc. Podstawowe zasady dotyczące bezpiecznego magazynowania i składowania materiałów niebezpiecznych zawarte są w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844 z późn. zm.; tekst jednolity znajduje się w Dz. U. z 2003 Nr 169, poz. 1650). Zasady bezpieczeństwa pożarowego zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138) a warunki usytuowania budynków ze względu na ochronę przeciwpożarową zawarte są w rozdziale 7 działu VI rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. 16

17 Rolnicze paliwo olejowe w ilościach mniejszych od 1500 litrów, inne oleje i chemikalia należy przechowywać w magazynie lub na nieprzepuszczalnym podłożu z obwałowaniem zdolnym do zatrzymania wycieków i rozlanych substancji. Uzupełnienie: Wytyczne dotyczące wymogów technicznych dla zbiorników masowych Pod poniższymi adresami znaleźć można szczegółowe informacje dotyczące wymogów technicznych, oraz schematy budowy zbiorników magazynowych oraz sposobów magazynowania i postępowania z beczkami i zbiornikami masowymi (wytyczne angielskie) Murowane obudowy zbiorników magazynowych na oleje Magazynowanie i postępowanie z beczkami i zbiornikami masowymi Pestycydy należy przechowywać w ognioodpornym magazynie zdolnym do zatrzymania wycieków i rozlanych substancji, suchym, zabezpieczonym przed mrozem i wtargnięciem osób postronnych. Pestycydy są często silnie toksyczne dla organizmów wodnych i mogą powodować obniżenie parametrów jakości wód w ciekach wodnych do wartości, które nie odpowiadają normom Leki weterynaryjne należy przechowywać w magazynie zdolnym do zatrzymania wycieków i rozlanych substancji, suchym i zabezpieczonym przed wtargnięciem osób postronnych Minimalizacja zanieczyszczeń z obiektów chowu zwierząt Wytyczne dotyczą wszystkich obiektów chowu trzody chlewnej i drobiu Konstrukcja oraz sposób zarządzania i eksploatacji wszystkich obiektów chowu na terenie instalacji musza być zgodne z wnioskiem Spływ z zanieczyszczonych podwórzy należy izolować od systemu odprowadzania wody czystej oraz gromadzić i przechowywać w bezpieczny sposób w zbiorniku, do czasu zastosowania do nawożenia, zgodnie z Planem gospodarki nawozami zwierzęcymi lub ich wywozu z terenu zakładu. a) Gospodarstwo powinno być prowadzone tak, by zapobiegać zanieczyszczeniu systemów odprowadzania wody czystej. b) Należy wykorzystywać możliwości izolacji spływu z terenów czystych podwórzy w celu minimalizacji ilości wytwarzanych wód zanieczyszczonych. c) Odprowadzanie przez istniejącą jednostkę zanieczyszczonego spływu do wód gruntowych poprzez studnie chłonne może stanowić naruszenie Ustawy o zasobach wodnych Nie należy dopuszczać do przelewania się zawartości brodzików dezynfekcyjnych. Ścieki z brodzików należy odprowadzać na pola razem z gnojowicą lub obornikiem. 17

18 Ścieki z czynności porządkowych w obiektach chowu zwierząt należy gromadzić i przechowywać w zbiorniku na gnojowicę albo w innym wydzielonym zbiorniku, a następnie odprowadzać na pola zgodnie Planem gospodarki nawozami zwierzęcymi lub wywozić ją poza teren zakładu. Minimalizacja zanieczyszczeń z obiektów chowu trzody chlewnej Z ostatnich badań wynika, że w Wielkiej Brytanii ponad 8% emisji amoniaku ze źródeł rolniczych, pochodzi z obiektów chowu trzody chlewnej. Techniki ograniczania emisji zależą od rodzaju obiektu oraz stosowanego systemu gromadzenia gnojowicy lub obornika. W przypadku systemów bezściółkowych stosuje się głównie techniki polegające na ograniczaniu powierzchni emisji z gnojowicy oraz na ograniczaniu powierzchni wilgotnych powyżej rusztu, na których może dochodzić do mieszania się odchodów i moczu. W systemach ściółkowych stosowanie dużej ilości słomy pozwala na związanie azotu i zapobiega uwalnianiu amoniaku. Przewiduje się, że wytyczne dotyczące obiektów chowu zwierząt ulegną znacznym modyfikacjom i zaostrzeniu w celu uwzględnienia rozwoju najlepszych dostępnych technik. Wytyczne dotyczące nowych obiektów chowu zwierząt odnoszą się do wszystkich nowych obiektów, budowanych zarówno na terenie nowych, jak i istniejących instalacji. Wytyczne dotyczące wszystkich obiektów chowu trzody chlewnej Na terenach wokół budynków nie może gromadzić się obornik, gnojowica czy rozsypana pasza Jeżeli pozwalają na to warunki na polu, obornik i gnojowicę należy rozprowadzać na polach bezpośrednio po usunięciu z obiektu. W przeciwnym wypadku należy je w bezpieczny sposób magazynować do czasu, kiedy będą mogły być wykorzystane do nawożenia lub kiedy będzie możliwe wywiezienie ich z gospodarstwa. Sposób stosowania nawozów zwierzęcych w gospodarstwie powinien być zgodny z Planem gospodarki nawozami zwierzęcymi Gospodarstwo powinno być prowadzone tak, by zapobiegać zanieczyszczaniu systemów odprowadzania wody czystej. a) Pod żadnymi pozorem nie można dopuszczać do przedostawania się gnojowicy (a także odcieków z obornika) do kanalizacji burzowej, ani też do jej przesiąkania do gruntu. b) W celu minimalizacji ilości wytwarzanych ścieków i gnojowicy należy wykorzystywać każdą możliwość izolacji systemu odprowadzania wód nie zanieczyszczonych z dachów i podwórzy od systemu odprowadzania wód zanieczyszczonych. Wytyczne dotyczące nowych obiektów chowu trzody chlewnej - systemy bezściółkowe Emisje z nowych obiektów chowu trzody chlewnej z pełnym lub częściowym rusztem muszą być mniejsze niż emisje z obiektów z pełnym rusztem betonowym (podłoże w formie rusztu a pod nim zbiornik na gnojowicę na całą szerokość kojca). a) Wytyczne te będą ulegać modyfikacji w miarę gromadzenia doświadczeń. b) Wymóg wynikający z powyższych wytycznych można spełnić poprzez zmniejszenie powierzchni gnojowicy pod rusztem i/lub zmniejszenie powierzchni rusztu. c) Konstrukcja rusztu i kanały na gnojowicę 18

19 I. Konstrukcja rusztu powinna maksymalnie ułatwiać odprowadzanie odchodów i moczu do kanałów odprowadzających. II. Kanały mają służyć do odprowadzania gnojowicy do zbiorników magazynujących, nie zaś do magazynowania gnojowicy. III. Co najmniej raz na trzy dni należy usuwać gnojowicę spod rusztu. IV. W strefach oddawania kału i kojcach dla zwierząt odsadzonych od matki należy stosować samoczyszczący ruszt metalowy lub ruszt powleczony tworzywem sztucznym. d) Kojce z podłogami rusztowymi dla loch powinny być zaprojektowane tak, by kanał odprowadzający gnojowicę znajdował się z tyłu zwierzęcia, z dala od strefy karmienia. Do przechwytywania rozsypanej paszy lub rozlanej wody oraz odchodów prosiąt należy przewidzieć niewielkie powierzchnie z rusztem znajdującym się pod korytem/poidłem. e) W pomieszczeniach dla zwierząt odsadzonych od matek należy zapewnić wentylację utrzymującą niską temperaturę gnojowicy. f) W przypadku obiektów z rusztem częściowym przeznaczonych do chowu i tuczu powierzchnia podłoża bez rusztu powinna być lekko nachylona lub perforowana w celu odprowadzenia moczu. Poza głównym rusztem z przodu kojca, w pobliżu koryta powinien znajdować się dodatkowy mniejszy ruszt zainstalowany nad niewielkim, częściowo wypełnionym wodą kanałem odprowadzającym, służący do zbierania rozsypanej paszy. Materiał z tego kanału powinien być odprowadzany do oddzielnych zbiorników. g) Nawyki defekacyjne: I. W celu wykształcenia u młodszych zwierząt dobrych nawyków defekacyjnych należy rozważyć zastosowanie ogrzewania podłogowego. II. Należy prawidłowo obliczyć wymaganą powierzchnię podłoża pełnego stanowiącego legowisko, ponieważ zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała powierzchnia legowiska może być przyczyną złych nawyków defekacyjnych. III. Wysoki standard zarządzania obiektem i skuteczna kontrola warunków środowiskowych w nim panujących pomagają w utrzymaniu legowisk w czystości. IV. W celu zapewnienia zwierzętom chłodu w gorące dni i wykształcenia dobrych nawyków defekacyjnych można instalować nad rusztem natryski wodne. h) Przestrzeń zapewniona zwierzętom musi spełniać minimalne standardy określone w Rozporządzeniu w sprawie humanitarnego traktowania zwierząt inwentarskich z 1994 r. i) Wymogi dotyczące procentowego udziału podłoża pełnego mogą ulegać zmianie wraz ze zmianami w przepisach dotyczących odpowiedniego traktowania zwierząt. Minimalizacja zanieczyszczeń z nowych obiektów chowu trzody chlewnej systemem ściółkowym Nowe budynki dla trzody chlewnej należy projektować i eksploatować tak, aby: - ilość stosowanej słomy lub innej ściółki była wystarczająca dla zapewnienia czystego, suchego podłoża, - poidła i koryta uniemożliwiały rozlewanie wody oraz rozsypywanie paszy, - w strefach czyszczonych nie powstawały kałuże i nie gromadził się mocz. a) Wytyczne te będą podlegały zmianom w miarę zbierania doświadczeń. b) W systemach ściółkowych należy wyraźnie wyodrębniać strefy oddawania kału i legowiska. Dzięki temu legowiska pozostaną czyste i suche. c) Strefy oddawania kału powinny być czyszczone (skrobane) co najmniej trzy razy w tygodniu. d) Zarówno strefy oddawania kału jak i legowiska powinny być nachylone w celu umożliwienia odprowadzania moczu i przeciwdziałania powstawaniu kałuż. e) Ilość słomy lub innej ściółki powinna być wystarczająca do utrzymania legowisk w czystości i suchości oraz do związania azotu w celu ograniczenia emisji amoniaku. f) Należy prawidłowo obliczyć wymaganą powierzchnię podłoża, ponieważ zarówno zbyt duża jak i zbyt mała powierzchnia może być przyczyną oddawania przez zwierzęta kału na legowiskach. 19

20 g) Zapewniona zwierzętom przestrzeń musi spełniać minimalne standardy określone w Rozporządzeniu w sprawie humanitarnego traktowania zwierząt inwentarskich z 1994 r 12,13. h) W pomieszczeniach dla zwierząt odsadzonych od matek należy zapewnić wentylację wystarczającą do utrzymania niskiej temperatury obornika! 12 Polski odpowiednik - Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 2 września 2003 r. (Dz. U. Nr 167, poz.1629) w sprawie minimalnych warunków utrzymania poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich. 13 Ang. Welfare of Livestock Regulations