FIRMOWI UŻYTKOWNICY INTERNETU W POLSCE

Transkrypt

1 FIRMOWI UŻYTKOWNICY INTERNETU W POLSCE raport z badań przeprowadzonych w miastach wojewódzkich w 2004 roku Gdańsk, maj 2005 r.

2 WSTĘP W 2004 roku Instytut Łączności przeprowadził badanie firmowych użytkowników Internetu. Było to już drugie z kolei poświęcone zagadnieniom korzystania z nowych technologii ( Badania sondażowe społeczeństwa Trójmiasta w zakresie znajomości i zastosowań technik teleinformatycznych, 2003 r.). Celem badania było poznanie, w jakim stopniu polskie firmy posiadające już dostęp do Internetu, przygotowane są do korzystania z idei społeczeństwa informacyjnego. Sondaż przeprowadzono drogą internetową, a obszarem badania objęte zostały wszystkie miasta wojewódzkie. Ogółem zrealizowano 938 ankiet. Problematyka badań koncentrowała się wokół czterech zasadniczych zagadnień: 1. Sposoby korzystania z komputerów firmach, dostęp zatrudnionych do firmowych komputerów oraz wpływ komputeryzacji na funkcjonowanie firm. 2. Sposoby korzystania z Internetu w firmach, dostęp zatrudnionych do Internetu, wpływ wprowadzenia Internetu do firm na ich funkcjonowanie, firmowe strony internetowe oraz indywidualny dostęp zatrudnionych do poczty internetowej. 3. Korzystanie w firmach z telefonii komórkowej i sposoby komunikacji z klientami. 4. Zapotrzebowanie na publiczne usługi dla firm świadczone elektronicznie, korzystanie z tych usług oraz ocena jakości ich świadczenia. W badanej próbie najwięcej znalazło się firm z zatrudnieniem do 5 i od 6 do 20 osób (39% i 34%). Drugą dużą grupę tworzą firmy średnie, z zatrudnieniem od 21 do 50 i od 51 do 100 osób (12% i 7%). Firm dużych, z zatrudnieniem od 101 do 250 osób i więcej jest najmniej (5% i 3%). Reprezentowane są wszystkie obszary działalności gospodarczej (według klasyfikacji Rocznika Statystycznego); najwięcej firm jest tych, które zajmują się handlem i usługami (22% i 23%). Większość to firmy prywatne; firm państwowych jest 4%. Analiza porównawcza struktury podmiotów gospodarczych w rejestrze KRUPGN-REGON wg. sektorów oraz miast wojewódzkich ( dla populacji i próby pozwala stwierdzić, że próba objęta badaniem zbliżona jest do rzeczywistości, w której wyraźną przewagę mają firmy prywatne, zajmujące się handlem i usługami oraz zatrudniające niewiele osób. Wśród respondentów dominują firmy cieszące się dobrą i średnią kondycją finansową (41% i 34%). Najmniej jest firm o bardzo dobrej kondycji finansowej (9%). Zależności zwymiarowane zostały współczynnikiem korelacji liniowej Pearsona (z przedziałem ufności < 0,05). 1

3 2

4 1. KOMPUTERY 1.1 SPOSOBY KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW Firmowe komputery wykorzystywane są najczęściej do prac biurowych (96%) oraz jako narzędzie dostępu do Internetu (96%). Często również używa się ich do prowadzenia księgowości (74%) i utrzymywania baz danych klientów (71%). Znacznie rzadziej korzysta się z komputerów do przeprowadzania szkoleń pracowników lub tworzenia oprogramowania. Część firm wybierając opcję inne, wyszczególniła takie zastosowania, jak: projektowanie, podstawowe narzędzie pracy, gospodarka magazynowa, fakturowanie, przetwarzanie danych, analizy statystyczne, prace graficzne, przygotowywanie materiałów wydawniczych. Oznacza, że w pewnych firmach występuje potrzeba komputerowego wspomagania - z wykorzystaniem dedykowanego oprogramowania - różnego rodzaju prac związanych z ich podstawową działalnością. Do jakich celów wykorzystuje się w firmie komputery? % 96% % 71% Liczba obserwacji % 16% 29% prace biurowe księgowość Internet tworzenie oprogramowania szkolenie pracowników 100 utrzymywanie bazy o klientach 0 inne 3

5 Wykorzystywanie służbowych komputerów do takich czynności, jak: prace biurowe, prowadzenie księgowości, korzystanie z Internetu, pisanie oprogramowania oraz szkolenie pracowników najsilniej skorelowane jest z wielkością firmy (zwymiarowaną liczbą zatrudnionych). Wykonywanie prac biurowych na komputerach jest bardzo popularne w firmach zarówno małych, jak i dużych (wsp. Pearsona: -0,10). Największa częstość takiego korzystania z komputerów zdarza się w firmach średnich, chociaż przewaga wobec pozostałych jest niewielka. Stosunkowo najrzadziej występuje to w firmach bardzo małych. Korzystanie z komputerów do prowadzenia księgowości występuje częściej w firmach większych (wsp. Pearsona: -0,24). Momentem przełomowym, powodującym wzrost potrzeby wspomagania komputerem księgowości wydaje się być przekroczenie zatrudnienia 5 osób. Wykorzystywanie komputerów do używania Internetu jest dla wszystkich firm ważne, chociaż firmy większe robią to (nieznacznie) częściej (wsp. Pearsona: -0,10). Korzystanie z komputerów do tworzenia oprogramowania stosunkowo rzadko występuje w firmach małych, z zatrudnieniem do 5 osób (wsp. Pearsona: -0,12). Wielkość firmy najsilniej wpływa na używanie komputerów do szkoleń (wsp. Pearsona: - 0,29). Częstość takiego korzystania z komputerów rośnie wraz ze wzrostem zatrudnienia. Prace biurowe, księgowość, Internet, oprogramowanie. szkolenia wg. zatrudnienie częstosci potwierdzeń (%) do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej prace biurowe księgowość Internet oprogramowanie szkolenia 4

6 Na utrzymywanie baz danych najsilniejszy wpływ ma prowadzona działalność gospodarcza (wsp. Pearsona: 0,13). Najczęściej takie korzystanie z komputerów występuje w działalności hotelowej (razem z gastronomią, turystyką) oraz handlu. Najrzadziej ma to miejsce w administracji publicznej. Utrzymywanie baz danych wg. działalności 100% 80% nie tak 60% 20% 0% adm.pub rach. prawo nauka media budow. prod banki telekom. ochrona zdrowie trans. infor. handel hotele Na inne korzystanie z komputerów (statystycznie) istotny wpływ ma kondycja finansowa firm (wsp. Pearsona: -0,13) i dziedzina działalności (wsp. Pearsona: -0,08). 1.2 DOSTĘP ZATRUDNIONYCH DO KOMPUTERÓW W zdecydowanej większości badanych firm (77%) z komputerów korzysta ponad połowa pracowników. Świadczy to o stosunkowo wysokim poziomie informatyzacji firm, zwymiarowanym dostępem zatrudnionych do komputerów. 5

7 Jaki procent pracowników korzysta z komputerów w firmie? Liczba obserwacji % 7% 7% 8% 1% b_od do 10% 11-25% 26-50% % Między dostępnością pracowników do komputerów a takimi atrybutami firm, jak: wielkość zatrudnienia, dziedzina działalności oraz kondycja finansowa istnieją (statystycznie) istotne zależności. Najsilniejsza z tych korelacji dotyczy dziedziny działalności gospodarczej (wsp. Pearsona: 0,11). W firmach z takich obszarów działania, jak: informatyka, bankowość i finanse oraz biura prawne występuje największy dostęp pracowników do komputerów. Wszystkie zapewniają ich używanie ponad połowie zatrudnionym. W prawie wszystkich urzędach administracji publicznej dostęp do komputerów ma ponad połowa pracowników. Pozostałe (nieliczne) gwarantują to od 26 do 50% zatrudnionym. Minimalne korzystanie pracowników z komputerów (do 10% zatrudnionych) nie występuje także w: działalności wydawniczej, nauce, transporcie i telekomunikacji. Najczęściej mały, 10% dostęp zatrudnionych do komputerów, zdarza się wśród firm ochroniarskich i w produkcji. 6

8 Dostęp zatrudnionych do komputerów i działalność gospodarcza 100% 80% 60% % 20% 0% produkcja handel informatyka. media hotele budownictwo. nauka zdrowie adm.pub banki transport prawo telekomunikacja ochrona 26-50% 11-25% do 10% 1.3 SKUTKI KOMPUTERYZACJI FIRMY Firmy zdecydowanie pozytywnie oceniają wpływ wprowadzenia komputerów na sprawność swojego działania. Najczęściej odpowiadały, że wprowadzenie komputerów stało się niezbędne do funkcjonowania (73%). Opinie, że komputery nie wniosły żadnych zmian pojawiały się bardzo rzadko (0,2%). 7

9 Jakie skutki dla funkcjonowania firmy miało wprowadzenie komputerów? 1,8 % 73,0 % 21,6 % 1 stały się to niezbędne do funkcjonowania firmy 2 znacznie usprawniły funkcjonowanie firmy 3 nieznacznie usprawniły funkcjonowanie firmy 4 nie wniosły żadnych zmian 5 trudno powiedzieć 6 inne 1,2 % 0,2 % 0,4 % ,7 % Ocena skutków wprowadzenia komputerów nie jest skorelowana z żadnym atrybutem firmowym (wielkość, dziedzina działania, status prawny, kondycja finansowa). Istotny (statystycznie) wpływ ma na to dostęp pracowników do komputerów (wsp. Pearsona: 0,09). Wraz ze wzrostem poziomu komputeryzacji firm (dostępu zatrudnionych do komputerów) wpływ korzystania z komputerów na funkcjonowanie firm staje się coraz większy. W firmach, gdzie ponad połowa pracowników używa komputerów, najczęściej stają się one niezbędne do normalnego funkcjonowania. Oceny, iż komputeryzacja nie wniosła żadnych zmian występują wyłącznie tam, gdzie gwarantowany dostęp pracowników do komputerów jest stosunkowo mały. 8

10 Skutki komputeryzacji i dostęp zatrudnionych do komputerów dostęp zatrudnionych do komputerów % 26-50% 11-25% do 10% 0% 10% 20% 30% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Niezbędne do funkcjonowania Nieznacznie usprawniły funkcjonowanie Trudno powiedzieć Znacznie.usprawniły funkcjonowanie Nie wniosły zmian Inne 1.4 PLANY ZAKUPU KOMPUTERÓW Większość badanych firm myśli o zakupie nowych komputerów. Jedynie 9% respondentów nie ma takich planów; najczęściej tłumacząc to brakiem potrzeb (43%) lub problemami natury finansowej (). Dlaczego nie przewidują państwo zakupu komputerów w najbliższej przyszłości? 43% 13% 4% finanse brak potrzeb trudno pow. inne 9

11 2. INTERNET 2.1 SPOSOBY KORZYSTANIA Z INTERNETU Wszystkie firmy posiadają dostęp do Internetu, korzystają jednak z niego w różny sposób. Najczęściej jest on używany do takich czynności, jak prowadzenie korespondencji za pomocą poczty elektronicznej (99%) i wyszukiwanie informacji związanych z działalnością firmy (88%). Ponad połowa badanych korzysta z możliwości promowania firmy (72%), prowadzenia elektronicznej bankowości (69%), wyszukiwania partnerów (53%) oraz składania zamówień (52%). Najmniej firm zadeklarowało prowadzenie za pośrednictwem Internetu sprzedaży (23%). Niektóre firmy (6%), wybierając opcję inne, wskazały na takie zastosowania Internetu, jak: kontakt z klientami, przesyłanie wyników pracy, przeszukiwanie katalogów bibliotecznych, korzystanie z dostępu do czasopism specjalistycznych w wersji elektronicznej. Z tzw. nowych usług, związanych z ideami społeczeństwa informacyjnego, największą popularnością cieszy się bankowość elektroniczna. Stosunkowo mało wskazań potwierdzających wykorzystywanie Internetu do pracy na odległość (30%) oznacza, że taka forma zatrudnienia jest jeszcze wciąż mało popularna. Do czego głównie wykorzystywany jest Internet? Liczba obs % 88% 82% 69% 53% 23% 34% tak 52% 72% 35% 30% 26% 6% poczta informacje zwiazane z działalnościa szukanie informacji o innych firmach e-bankowość szukanie partnerów sprzedaż zakupy zamówienia promocja, reklama ogłoszenia świad. usług e-praca inne 10

12 Prowadzenie służbowej korespondencji za pomocą poczty elektronicznej jest najpopularniejszym sposobem korzystania z Internetu, niezależnie od wielkości firmy, działalności gospodarczej, statusu prawnego lub jej kondycji finansowej. Wyszukiwanie informacji związanych z działalnością firmy skorelowane jest ze statusem prawnym firm (wsp. Pearson: 0,11). Najrzadziej tego typu korzystanie z Internetu występuje w spółdzielniach. Szukanie informacji związanych z działalnością i status prawny firmy 100% 80% 60% 20% nie tak 0% os.fiz p.pańs. s.cywil.s.z o.o. s.ak. s.jawna spółdz. fundac. Na wyszukiwanie informacji o innych firmach najsilniejszy wpływ ma dziedzina działalności (wsp. Pearsona: 0,10). Najczęstsze korzystanie z takiej możliwości występuje w bankowości (i innych firmach zajmujących się finansami). Popularne jest to także wśród firm informatycznych. Najrzadziej używają w ten sposób Internetu firmy zajmujące się ochroną zdrowia. Szukanie informacji o innych firmach i rodzaj działalności 100% 80% 60% 20% 0% prod handel infor. media hotele budow. nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo telekom. rach. ochrona nie tak 11

13 Elektroniczna bankowość w (statystycznie) istotny sposób jest uzależniona od kondycji finansowej firm (wsp. Pearsona: 0,08). Najczęściej znajduje ona zastosowanie w firmach osiągających bardzo dobre finansowe, najrzadziej w tych o słabej kondycji finansowej. Dodatkowo, elektroniczna bankowość występuje częściej w firmach prywatnych niż państwowych. E-bankowość i kondycja firm słaba średnia dobra tak nie b.dobra 0% 20% 60% 80% 100% Wyszukiwanie partnerów przez Internet skorelowane jest w (statystycznie) istotny sposób z rodzajem prowadzonej działalności (wsp. Pearsona: 0,10). Najczęściej występuje to w firmach zajmujących się informatyką, zaś najrzadziej w urzędach administracji publicznej. Firmy ochroniarskie nie wykazują żadnego zainteresowania takim korzystaniem z Internetu. Wyszukiwanie partnerów i działalność gospodarcza 100% 80% 60% 20% 0% prod handel infor. media hotele budow. nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo telekom. rach. ochrona nie tak 12

14 Składanie zamówień, dokonywanie zakupów, sprzedaż towarów i świadczenie usług przez Internet to elementy elektronicznego biznesu. Ogólnie nie jest to jeszcze zbyt popularny sposób korzystania z Internetu, lecz są firmy, w których poszczególne opcje e-biznesu stanowią już dość znaczące sposoby używania Internetu. W pewnym stopniu skorelowane jest to z określonymi atrybutami tych firm. Występują istotne (statystycznie) zależności między prowadzoną działalnością gospodarczą i: składaniem zamówień (wsp. Pearsona: 0,11), sprzedażą produktów (wsp. Pearsona: 0,11) oraz świadczeniem usług (wsp. Pearsona: 0,07). Na dokonywanie zakupów przez Internet (statystycznie) istotny wpływ ma status prawny firm (wsp. Pearsona: 0,09). Wszystkie badane firmy ochroniarskie (i związane z ratownictwem) wykazały używanie Internetu do składania zamówień. Często również korzystają z takiej możliwości firmy zajmujące się telekomunikacją, informatyką i handlem. Najrzadziej internetowe składanie zamówień występuje w firmach prowadzących działalność związaną z ochroną zdrowia oraz w różnych urzędach administracji publicznej. Składanie zamówień wg. działalności gospodarczej 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% prod handel infor. media hotele budow nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo telekom. rach. ochrona nie tak 13

15 Zakupy przez Internet - zarówno w firmach prywatnych, jak i w państwowych są mało popularne. Najrzadziej używa się w ten sposób Internetu w spółdzielniach i fundacjach. Zakupy i status prawny firm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% os.fiz s.cywil. s.z o.o. s.ak. s.jawna fundac. nie tak Sprzedaż przez Internet największą popularnością cieszy się w działalności hotelarskiej (hotele, gastronomia, turystyka). Stosunkowo często ma to miejsce w obszarze informatyki i handlu. Najrzadziej takie działanie występuje wśród firm zajmujących się ochroną zdrowia. Urzędy administracji publicznej i firmy ochroniarskie nie wykazują takiej formy korzystania z Internetu. Sprzedaż i działalność gospodarcza 100% 80% 60% 20% nie tak 0% prod handel infor. media hotele nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo budow. telekom. rach. ochrona 14

16 Świadczenie usług przez Internet nie występuje tylko w służbach ochroniarskich (i ratowniczych), lecz nie jest to także popularny sposób korzystania z sieci w innych firmach. Najczęściej działania takie podejmowane są przez firmy informatyczne i telekomunikacyjne, a najrzadziej w budownictwie i w urzędach administracji publicznej. Świadczenie usług i działalność gospodarcza 100% 80% 60% 20% 0% prod handel infor. media hotele budow. nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo telekom. rach. ochrona Na korzystanie z Internetu do zdalnej pracy wpływ ma kondycja finansowa firm (wsp. Pearsona: 0,09). W firmach o lepszej kondycji finansowej e-praca jest zjawiskiem częstszym niż w tych, które osiągają słabe wyniki finansowe. nie tak e-praca i kondycja firm słaba średnia dobra tak nie b.dobra 0% 20% 60% 80% 100% 15

17 Korzystanie z Internetu do zamieszczania ogłoszeń w (statystycznie) istotny sposób powiązane jest z wielkością firm (wsp. Pearsona: -0,08). Częściej z takiej możliwości korzystają firmy większe (z większą liczbą zatrudnionych). Zamieszczanie ogłoszeń i wielkość firm więcej zatrudnienie do 250 do 100 do 50 do 20 do 5 0% 20% 60% 80% 100% tak nie Wykorzystywanie Internetu do własnej promocji jest bardzo popularne, chociaż nie wszystkie firmy z tego korzystają w jednakowy sposób. Na internetową autoreklamę istotny (statystycznie) wpływ ma wielkość firm (wsp. Pearsona: -0,09). Najczęściej działania takie podejmują firmy średnie, a najrzadziej bardzo małe (z zatrudnieniem do 5 osób). Promocja przez Internet i wielkość firm więcej do 250 zatrudnienie do 100 do 50 do 20 do 5 0% 20% 60% 80% 100% tak nie 16

18 2.2 DOSTĘP ZATRUDNIONYCH DO INTERNETU Większość badanych firm (70%) gwarantuje dostęp do Internetu ponad połowie swoich pracowników. Jednak korzystanie w firmach z Internetu jest mniejsze niż korzystanie z komputerów (77% badanych firm gwarantuje ponad połowie zatrudnionym dostęp do komputera). Być może nie zawsze wszystkie firmowe komputery są podłączone do sieci lub też istnieją inne przyczyny, wynikające z polityk firm. Procent zatrudnionych z dostępem do Internetu 70% 10% 8% 11% 1% b_od do 10% 11-25% 26-50% % Na odsetek pracowników mających dostęp do Internetu największy (statystycznie) istotny wpływ ma działalność gospodarcza ich firm (wsp. Pearsona: 0,14). Istnieją sfery działalności, w których występuje wyłącznie duży dostęp zatrudnionych do Internetu. Największy służbowy dostęp do sieci mają pracownicy z firm informatycznych. Kolejne miejsce zajmują firmy związane z działalnością medialną (i wydawniczą) oraz te, które zajmują się bankowością, ubezpieczeniami lub finansami. Mały dostęp zatrudnionych do Internetu (do 10% składu osobowego) nie zdarza się w instytucjach naukowych, urzędach administracji publicznej, telekomunikacji i firmach prawniczych. Najczęściej sytuacja taka (do 10% zatrudnionych posiada dostęp do Internetu) występuje w firmach produkcyjnych, ochroniarskich i związanych z ochroną zdrowia. 17

19 Dostęp zatrudnionych do Internetu i działalność firm 100% 80% 60% 20% 0% prod handel infor. media hotele budow. nauka zdrowie adm.pub banki trans. prawo telekom. rach. ochrona do 10% 11-25% 26-50% % Dodatkowo, na dostęp pracowników do Internetu także ma wpływ kondycja finansowa firm (wsp. Pearsona: -0,07). Duży dostęp występuje częściej w firmach o dobrej kondycji finansowej niż w słabszych. 2.3 SKUTKI WPROWADZENIA INTERNETU DO FIRMY Firmy pozytywne oceniają skutki wprowadzenia Internetu. Świadczą o tym ich opinie, że Internet stał się niezbędny do prowadzenia firmy (54%) lub znacznie usprawnił jej funkcjonowanie (39%). Tylko niewielka część badanych (1%) stwierdziła, że podłączenie firmy do sieci nie wprowadziło żadnych zmian. Porównanie ocen skutków wprowadzenia Internetu i komputerów uwidacznia, że dla firm podłączenie do Internetu ma mniejsze znaczenie niż ich komputeryzacja. Stwierdzenie, że komputery stały się niezbędne do funkcjonowania firmy występuje znacznie częściej (73% badanych firm) niż takie same stwierdzenie w odniesieniu do Internetu. 18

20 Jakie skutki dla firmy miało wprowadzenie Internetu? Liczba obserwacji % 54% 39% 5% 0 - brak odpowiedzi 1 - stał się niezbędny 2 - znacznie usprawnił funkcjonowanie firmy 3 - nieznacznie usprawnił funkcjonowanie firmy 4 - nie wniósł żadnych zmian 5 - trudno powiedzieć 6 - inne Kategorie odpowiedzi 1% 1% 0,4% Na oceny skutków podłączenia do Internetu atrybuty firm wpływu nie mają. Oceny te w (statystycznie) istotny sposób skorelowane są z dostępem zatrudnionych w firmach do Internetu (wsp. Pearsona: -0,21). Im większa dostępność do Internetu tym bardziej jest on postrzegany jako coś niezbędnego w firmie. Opinia, iż Internet jest niezbędny do prowadzenia firmy najczęściej występuje tam, gdzie ponad połowa zatrudnionych ma do niego dostęp, zaś najrzadziej w firmach, w których tylko do 10% zatrudnionych korzysta z Internetu. Firmy z mniejszą dostępnością częściej niż z większą odczuwają tylko nieznaczny wpływ Internetu na swoje funkcjonowanie. Skutki wprowadzenia Internetu i dostęp zatrudnionych do Internetu % zatrud % zatrud % zatrud. do 10% zatrud. 0% 10% 20% 30% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Niezbędny Znacznie usprawnił Nieznacznie usprawnił Żadnych zmian Trudno powiedzieć Inne 19

21 2.4 FIRMOWE STRONY WWW POSIADANIE STRONY WWW Większość badanych firm (83%) utrzymuje internetową stronę WWW. Czy firma posiada własną stronę internetową? Liczba obserwacji % 16% 1% b_od tak nie Posiadanie stron WWW w (statystycznie) istotny sposób jest skorelowane z wielkością firm (wsp. Pearsona: -0,23). Firmy większe częściej niż mniejsze utrzymują strony internetowe. Stosunkowo najrzadziej strony WWW zakładają firmy z zatrudnieniem do 5 osób. Utrzymywanie firmowych WWW i wielkość firm więcej zatrudnienie do 250 do 100 do 50 do 20 do 5 tak nie 0% 10% 20% 30% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 20

22 Te badane firmy, które nie posiadają własnej strony internetowej w większości planują takie utworzyć (59%). Dość duża grupa takich firm nie ma jeszcze na ten temat wyrobionego zdania (25%). Stwierdzeń odrzucających możliwość założenia firmowej strony odnotowano 12% Czy firma planuje utworzyć stronę WWW? 59% 70 Liczba obserwacji % % 12% 0 brak odp. tak nie trudno pow. Zamiar utworzenia firmowej strony internetowej w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest z wielkością firm (wsp. Pearsona: 0,21). Największe zdecydowanie utworzenia WWW wykazują firmy największe, zaś brak zainteresowania firmowymi WWW najczęściej występuje wśród firm średnich, z zatrudnieniem od 51 do 100 osób. Plany utworzenia WWW i wielkość firm więcej do 250 do 100 do 50 do 20 do 5 0% 20% 60% 80% 100% tak nie trudno pow. 21

23 2.4.2 ZADOWOLENIE Z FUNKCJONOWANIA WWW Firmy posiadające strony internetowe w większości (75%) są zadowolone z ich funkcjonowania. Tylko niewielka część firm (8%) wyraziła swoje niezadowolenie. Czy funkcjonowanie firmowej WWW jest zadowalające? Liczba obserwacji % 14% 8% 3% b_od tak nie trudno pow. Zadowolenie z funkcjonowania stron WWW (statystycznie) istotnie skorelowane jest z wielkością firm (wsp. Pearsona: -0,21). Najczęściej zastrzeżenia do działania swoich stron mają firmy mniejsze, zatrudniające do 20 osób. Dodatkowo, niezadowolenie z WWW zdarza się częściej w firmach państwowych niż prywatnych. Zadowolenie z WWW i wielkość firm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej nie wiem nie tak 22

24 2.4.3 KORZYŚCI Z POSIADANIA STRONY WWW Większość firm (77%) czerpie z posiadania strony internetowej korzyści. Tylko niewielu firmom (3%) ich WWW nie przynoszą żadnych zysków. Zadowolenie z korzyści deklaruje nieznacznie więcej firm niż zadowolenie z funkcjonowania stron WWW. Czy posiadanie strony WWW przynosi firmie korzyści? % 19% 1% 3% b_od tak nie trudno pow. Czerpanie korzyści z posiadania stron WWW w (statystycznie) istotny sposób skorelowane jest z wielkością firm (wsp. Pearsona: -0,21). Najczęściej korzyści z posiadania stron WWW czerpią firmy średnie, tj. z zatrudnieniem powyżej 20 do 100 osób. Korzyść z WWW wg. wielkości firm 100% 80% 60% 20% 0% do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej Tak Nie Trudno powiedzieć 23

25 Wśród korzyści, jakie wynikają z posiadania strony WWW, pierwsze miejsce zajmuje promocja firmy (49%). Korzyści finansowe zdarzają się rzadziej - na znaczne wskazało 24%, a na niewielkie 18% badanych firm Jaki rodzaj korzyści przynosi firmie strona WWW? 49% 24% 18% 5% 4% brak odp. małe fin. inne znaczne fin. tylko promuje trudno pow. Korzyści, jakie czerpią firmy ze swoich stron internetowych w (statystycznie) istotny sposób skorelowane są z ich wielkością (wsp. Pearsona: -0,11). Korzyści finansowe częściej czerpią firmy mniejsze niż większe, którym z kolei strony WWW częściej przynoszą korzyści promocyjne lub reklamowe. Rodzaj korzyści z WWW i wielkość firm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej znaczne finansowe małe finansowe promuje inne trudno powiedzieć 24

26 2.5 INDYWIDUALNE ADRESY POCZTY ELEKTRONICZNEJ Wszystkie badane firmy - co wynika ze sposoby przeprowadzenia ankietyzacji - posiadają adresy poczty elektronicznej. Większość z nich (70%) przydzieliła swoim pracownikom do użytku służbowego indywidualne adresy . Czy pracownicy posiadają adresy poczty elektronicznej? % 28% 2% brak odp. tak nie Na to, czy pracownicy korzystają z indywidualnych adresów , przydzielonym im służbowo, (statystycznie) istotny wpływ ma wielkość firm (wsp. Pearsona: -0,15). W firmach większych pracownicy posiadają swoje adresy częściej niż w mniejszych. Najrzadziej zdarza się to w firmach bardzo małych, zatrudniających maksymalnie 5 osób. Pracownicze i wielkości firm więcej do 250 do 100 do 50 do 20 tak nie do 5 0% 10% 20% 30% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 25

27 Firmy przydzielają swoim pracownikom adresy różnie. Najczęściej w firmach ponad połowa pracowników ma indywidualny dostęp do poczty elektronicznej (66%). Drugą liczną grupę firm stanowią te, w których adresy posiada od 26 do 50 procent zatrudnionych (14%). Mniejszy dostęp pracowników do firmowej poczty elektronicznej zdarza się stosunkowo rzadko. Jaki odsetek zatrudnionych posiada indywidualny adres ? % 14% 10% 10% b_od do 10% 11-25% 26-50% % Na to, ilu pracowników ma indywidualne firmach w (statystycznie) istotny sposób najsilniej uzależnione jest od ich wielkości (wsp. Pearsona: -0,21). Firmy małe częściej niż duże udostępniają ponad połowie zatrudnionym indywidualny . Tylko 10-procentowy indywidualny dostęp do poczty elektronicznej najczęściej zdarza się w firmach dużych. Należy jednak pamiętać, że w bardzo dużych firmach, ze względu na ich strukturę zatrudnienia, wydaje się być niemożliwe (nieuzasadnione), by większość zatrudnionych miała indywidualny dostęp do poczty elektronicznej. Odsetek zatrudnionych z wg. wielkości firm 100% 80% 60% 20% 0% do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej do 10% 11-25% 26-50% % 26

28 3. SPOSOBY KOMUNIKACJI 3.1 TELEFONIA KOMÓRKOWA W FIRMIE KORZYSTANIE Z TELEFONII KOMÓRKOWEJ Z telefonii komórkowej korzysta większość badanych firmowych użytkowników Internetu; potwierdziło to 90% firm Czy w firmie korzysta się z telefonii komórkowej? 90% Liczba obserwacji % brak odp. tak nie Na korzystanie z telefonii komórkowej (statystycznie) istotny wpływ ma prawna forma funkcjonowania firm (wsp. Pearsona: 0,10). Zdarza się to znacznie częściej w firmach prywatnych niż w państwowych. 27

29 Korzystanie z telefonii komórkowej i status prawny firm 100% 80% 60% nie tak 20% 0% os.fiz p.pańs. s.cywil. s.z o.o. s.ak. s.jawna spółdz. fundac. Używanie telefonii bezprzewodowej także pozostaje w związku z kondycją finansową firm (wsp. Pearsona: 0,10). Największe korzystanie z komórek występuje w firmach osiągających bardzo dobre wyniki finansowe. Najrzadziej korzystają z telefonii bezprzewodowej firmy o słabej kondycji finansowej. Korzystanie z telefonii komórkowej i kondycja finansowa firm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% b.dobra dobra średnia słaba tak nie 28

30 3.1.2 DOSTĘP ZATRUDNIONYCH DO TELEFONII KOMÓRKOWEJ Firmy różnie umożliwiają pracownikom - wyposażając ich w komórki - korzystanie z telefonii bezprzewodowej. Najczęściej ponad 50% zatrudnionych posiada służbowe komórki - taki stan rzeczy zadeklarowała prawie połowa firm (46%). Jaki odsetek zatrudnionych wyposażonych jest w służbowe komórki? % Liczba obs % 14% 17% do 10% 11-25% 26-50% % Służbowy dostęp pracowników do telefonii komórkowej skorelowany jest z wielkością firmy (wymiarowaną liczbą zatrudnionych) (wsp. Pearsona -0,33). W firmach małych najczęściej ponad połowa pracowników wyposażona jest w komórki; mniejsze korzystanie z telefonii komórkowej występuje tam stosunkowo rzadko. W firmach większych przypadki takie zdarzają się znacznie częściej. Najmniejsze wyposażenie w komórki (do 10% zatrudnionych) najczęściej występuje w dużych firmach, z zatrudnieniem powyżej 250 osób. 29

31 Dostęp zatrudnionych do telefonii komórkowej i wielkość firmy 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% do 5 do 20 do 50 do 100 do 250 więcej zatrudnienie w firmie % 26-50% 11-25% do 10% Dodatkowo, na służbowy dostęp pracowników do telefonii komórkowej pewien wpływ ma forma prawna działania firmy (wsp. Pearsona: 0,15). W firmach prywatnych służbowe wyposażenie zatrudnionych w komórki jest większe niż w państwowych PLANY WPROWADZENIA TELEFONII KOMÓRKOWEJ Firmy, które nie korzystają z telefonii komórkowej, raczej nie są zainteresowane zmianą tej sytuacji w najbliższej przyszłości. Zapytane o zamiar wprowadzenia komórek do służbowego użytku, najczęściej odpowiadały, że nie mają takich planów () lub nie miały jeszcze wyrobionego na ten temat zdania (38%). Tylko 11% firm potwierdziło, iż rozważa taką możliwość. 30

32 Czy w firmie istnieją plany korzystania z telefonii komórkowej? 45% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 38% 12% 11% brak odp. tak nie trudno pow. Na zamiar wprowadzenia służbowej telefonii komórkowej wpływ ma kondycja finansowa firm (wsp. Pearsona: 0,10). Te nieliczne firmy o bardzo dobrej kondycji, w których nie używa się jeszcze telefonii komórkowej, nie mają jeszcze wyrobionego zdania na temat ewentualnego korzystania z takiej łączności. Zamiar używania telefonów komórkowych w przyszłości potwierdzają jedynie firmy o dobrej i średniej kondycji finansowej, z większą częstością takich deklaracji ze strony firm osiągających dobre wyniki finansowe. Firmy o słabej kondycji, które mają już wyrobione na ten temat zdanie, odrzucają możliwość korzystania w najbliższej przyszłości z bezprzewodowej telefonii. 31

33 Plany używania telefonii komórkowej wg. kondycji firm 100% 80% 60% 20% 0% b.dobra dobra średnia słaba Tak Nie Trudno powiedzieć Dodatkowo, zamiar wprowadzenia telefonii potwierdziły tylko firmy działające w sektorze prywatnym. 3.2 KONTAKTY Z KLIENTAMI Badani firmowi użytkownicy Internetu w swoich kontaktach z klientami wykorzystują wszystkie możliwości, które wyszczególnione zostały w zapytaniu, lecz w różnym stopniu. Podstawowym medium nawiązywania kontaktów z klientami pozostaje wciąż telefon stacjonarny. Telefonię komórkową wyprzedzają poczta elektroniczna i kontakt osobisty. Najrzadziej firmy korzystają z poczty kurierskiej. 32

34 POTWIERDZENIA W jaki sposób pracownicy firmy kontaktują się z klientami? 84% 95% 81% 89% osobiscie tel. kom. tel. stac. 77% 46% 53% faks listy przes. kur. 3% inne Na osobiste kontakty z klientami i używanie telefonii stacjonarnej nie ma wpływu żaden z firmowych atrybutów. Korzystanie z telefonii komórkowej do kontaktów z klientami najsilniej skorelowane jest ze statusem prawnym firm (wsp. Pearsona: 0,09); częstsze jest w firmach prywatnych niż państwowych. Istotny wpływ na takie działanie ma także kondycja finansowa. Służbowe kontakty z klientami poprzez pocztę elektroniczną najsilniej skorelowane są z wielkością firmy (wsp. Pearsona: 0,09); częściej występują w firmach większych niż tych o mniejszym zatrudnieniu. Istotny wpływ na występowanie takich kontaktów ma także dziedzina działalności gospodarczej. Korzystanie z faksu do kontaktów z klientami najsilniej skorelowane jest z wielkością firmy (wsp. Pearsona: 0,18). Kontakty takie występują we wszystkich firmach - w miarę wzrostu zatrudnienia (wielkości firm) stają się coraz częstsze. Istotny wpływ na korzystanie z faksu ma także status prawny. Prowadzenie listownej korespondencji z klientami w istotny sposób skorelowane jest z wielkością firmy (wsp. Pearsona: 0,18). We wszystkich grupach firm, wydzielonych ze względu na liczbę zatrudnionych, służbowe kontakty listowne występują, lecz w większych firmach częściej. Istotny wpływ na występowanie tego typu kontaktów ma także rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. 33

35 4. PUBLICZNE USŁUGI DLA FIRM ŚWIADCZONE ELEKTRONICZNIE Badani firmowi użytkownicy Internetu wyrazili swoje zapotrzebowanie na usługi publiczne dla firm, które ich zdaniem powinny być świadczone drogą elektroniczną. Lokalne urzędy administracji państwowej, realizując programy elektronicznego urzędu w mniejszym lub większym stopniu wdrożyły już pewne idee społeczeństwa informacyjnego, w tym i niektóre z zakresu publicznych usług dla firm. Firmy, które już korzystały z takiej możliwości wyszczególniły używane przez siebie usługi, a także oceniły jakość ich świadczenia. 4.1 POPYT NA PUBLICZNE E-USŁUGI DLA FIRM Największy popyt ze strony firmy występuje na możliwość opłacania podatków oraz regulowania innych płatności przez Internet (90%). Duże zapotrzebowanie istnieje także na elektroniczny dostęp do dokumentów i zarządzeń (85%), możliwość zdalnego załatwiania spraw związanych z ewidencją działalności gospodarczej (73%) i e-przetargi (72%). Najmniej pożądaną usługą okazało się być załatwianie spraw związanych z aktami notarialnymi (32%). liczba potwierdzeń Jakie e-usługi publiczne dla firm powinny być świadczone? 90% 32% 70% 73% 85% 72% 59% podatki,inne płatności 2 - akty notarialne 3 - pozwolenia i opinie 4 - ewidencja działalności 5 - dostęp do dokumentów, zarzadzeń 6 - przetargi 7 - sprawy związane z zatrud 8 - inne 9 - trudno pow. 5% 4% 34

36 Między wyrażanym przez firmy popytem na: elektroniczne usługi regulowania płatności, załatwianie spraw związanych z aktami notarialnymi oraz zdalne przetargi a atrybutami firm nie występują żadne (istotne) zależności. Kondycja finansowa firm w (statystycznie) istotny sposób skorelowana jest z popytem na korzystanie drogą elektroniczną z następujących usług: pozwolenia i opinie (wsp. Pearsona: 0,07), dostęp do dokumentów i zarządzeń (wsp. Pearsona: 0,10) oraz załatwianie spraw związanych z zatrudnieniem (wsp. Pearsona: 0,07). Największy popyt na te usługi występuje w firmach wykazujących się bardzo dobrą kondycją finansową. Pozwolenia i opinie, dostęp do dokumentów, sprawy zatrudnienia wg. kondycji finansowej firm częstości (%) pozwolenia i opinie dostęp do dokumentów sprawy zatrudnienia b.dobra dobra średnia słaba Dodatkowo, na zapotrzebowanie załatwiania przez Internet spraw związanych z zatrudnieniem oraz elektronicznego dostępu do dokumentów i zarządzeń wpływa także wielkość firmy (zatrudnienie). Najmniejsze zainteresowanie możliwością korzystania z tych usług przejawiają firmy małe. Popyt na nie rośnie wraz ze wzrostem zatrudnienia im większe firmy tym częściej występuje takie zapotrzebowanie. Wyrażone potrzeby załatwiania drogą elektroniczną spraw związanych z działalnością gospodarczą są w zależności ze statusem prawnym firm (wsp. Pearsona 0,07). Firmy państwowe znacznie rzadziej niż prywatne deklarowały popyt na tego typu możliwość. 35

37 4.2 KORZYSTANIE Z PUBLICZNYCH E-USŁUG DLA FIRM Firmy najczęściej korzystały z następujących publicznych usług, świadczonych dla nich elektronicznie przez urzędy lokalnej władzy administracyjnej: podatki i inne płatności (70%), dostęp do dokumentów i zarządzeń (55%), przetargi (36%) i sprawy związane z zatrudnieniem (18%). Z jakich publicznych e-usług firma korzystała? % 55% płatności akty notarialne pozwolenia i opinie Liczba obs % 18% ewidencja działalności dostęp do dok. i zarządzeń przetargi % 7% 5% 4% 7% sprawy zw. z zatrudnieniem inne nie pamiętam Wykazane korzystanie z usług jest znacznie mniejsze niż wyrażony popyt na nie. Sytuacja taka prawdopodobnie wynika między innymi z tego, że dla części firm to, co w tej chwili oferują im urzędy, jeszcze w pełni nie spełnia ich oczekiwań. Niektóre z nich prawdopodobnie korzystają już z tego, co jest im oferowane, ale nie traktują tego jeszcze jako usługi elektroniczne, w związku z tym nie potwierdzali tego korzystania. Dużo uwag krytycznych wysunięto np. w stosunku do usługi zdalnych przetargów. Sens tych uwag w zasadzie sprowadza się do jednego: świadczona usługa 36

38 elektronicznych przetargów to tylko informacje o przetargach i do prawdziwie internetowych przetargów jest jeszcze daleko. Popyt na usługi i korzystanie z nich popyt korzystanie płatności akta not. pozwolenia dział.gos, dok. i zarz. przetargi zatrud inne 4.3 OCENA JAKOŚCI ŚWIADCZENIA USŁUG Firmowi użytkownicy Internetu, którzy korzystali z elektronicznych usług publicznych, oferowanych przez lokalne urzędy administracji państwowej środowisku biznesowemu, ocenili jakość ich świadczenia. Firmy najczęściej stwierdzały, że jakość udostępnianych usług jest średnia (37%) lub dobra (36%). Pojawiały się też oceny bardzo dobre, ale częstość ich wystąpień jest znacznie mniejsza niż opinii negatywnych (słaba jakość świadczenia usług). 37

39 Jakość świadczenia e-usług publicznych dla firm Liczba obs % b_od 4% b.dobra 36% dobra 37% średnia 10% słaba 7% 4% nie dot trudno pow. Oceny jakości świadczenia elektronicznych usług publicznych przez urzędy są niezależne od jakichkolwiek atrybutów firmowych, w tym geograficznego miejsca prowadzenia działalności (miasta). Poniższy wykres prezentuje oceny firm według miast i służy wyłącznie celom porównawczym (nie ilustruje korelacji). 100% 90% 80% 70% 60% 50% 30% 20% 10% 0% Gdansk Bydgoszcz Katowice Kielce Krakow Lublin Olsztyn Opole Szczecin Warszawa Poznan b.dobra dobra średnia słaba trudno pow. 38

40 PODSUMOWANIE KOMPUTER W FIRMIE Firmowe komputery najczęściej wykorzystywane są do wspomagania różnych prac biurowych oraz jako narzędzie dostępu do Internetu; na takie korzystanie z tego medium wskazało 96% respondentów. Dość często znajdują one zastosowanie w księgowości (74%) i do utrzymywania baz danych (71%). Inne możliwości wykorzystywania komputerów (np. pisanie oprogramowania i szkolenia pracowników) są znacznie mniej popularne. W pewnych firmach, obok ogólnych sposobów korzystania z komputerów, występuje dość silna potrzeba ich używania z wykorzystaniem dedykowanego oprogramowania do różnego rodzaju prac, nieodłącznie związanych z ich podstawową działalnością. Jednym ze wskaźników osiągniętego poziomu komputeryzacji firmy wydaje się być to, ilu zatrudnionych korzysta z komputera. W większości firm dostęp do komputera ma ponad połowa zatrudnionych; taki stan zadeklarowało 77% respondentów. Świadczy to o tym, że osiągnięty w badanych firmach poziom komputeryzacji zwymiarowany w ten sposób jest dość wysoki. Respondenci pozytywnie oceniają wpływ wprowadzenia komputerów do firmy na sprawność jej działania. W świetle opinii większości komputery stały się wręcz niezbędne do funkcjonowania firmy (73%) lub znacznie usprawniły jej działanie (22%). Większość firm myśli o zakupie nowych komputerów. Tylko 9% badanych nie ma takich planów, najczęściej argumentując to brakiem potrzeb (43%) lub ograniczonymi możliwościami finansowymi (). INTERNET W FIRMIE Internet w firmach najczęściej służy do korespondencji za pomocą poczty elektronicznej (99%). Kolejne liczące się sposoby korzystania dostępu do Internetu to: wyszukiwanie informacji związanych z działalnością firmy (88%), wyszukiwanie informacji o innych firmach (82%), autoreklama (72%) oraz elektroniczna bankowość (69%). Najrzadziej firmy wykorzystują Internet do prowadzenia sprzedaży (23%). 39

41 Z tzw. nowych usług, związanych z ideami społeczeństwa informacyjnego, największą popularnością cieszy się bankowość elektroniczna. Stosunkowo rzadkie używanie Internetu do zdalnej pracy (30%) oznacza, że taka forma zatrudnienia jest jeszcze mało popularna. Dla większości respondentów Internet stał się niezbędny do funkcjonowania firmy (54%) lub znacznie poprawił jej funkcjonowanie (39%). Jeśli porówna się te opinie z tym, co sądzą badani odnośnie wpływu komputeryzacji na działanie firmy, to widać, że większe znaczenie dla nich miało wprowadzenie komputerów niż fakt podłączenia do Internetu. W obu przypadkach wiodącym stwierdzeniem jest, że stało się to niezbędne do funkcjonowania firmy, lecz w odniesieniu do komputerów opinia taka występuje częściej. Większość badanych firm (70%) gwarantuje duży, ponad 50 procentowy dostęp zatrudnionych do Internetu. Na podstawie tego stwierdza się, że firmy osiągnęły już poziom nowoczesności, w którym można mówić o ich informatyzacji. Jest to jednak poziom podstawowy; na ocenę stopnia korzystania z nowoczesnych technologii wpływ mają także pewne mierniki aktywnego dostępu do Internetu: służbowe adresy poczty elektronicznej i firmowe strony WWW. Dopiero zestawienie gwarantowanego dostępu pracowników do Internetu z gwarantowaną możliwością indywidualnego korzystania przez nich z poczty elektronicznej oraz utrzymywanie firmowych stron internetowych pozwala dokładniej określić, na jakim etapie informatyzacji znajdują się firmy. Większość firm (70%) umożliwia ponad połowie zatrudnionym indywidualne korzystanie z poczty elektronicznej. Firm, w których tylko niewielki odsetek zatrudnionych (do 10%) posiada swoje adresy jest mało (10%). Tyle samo jest firm, w których od 11 do 20 % zatrudnionych ma indywidualne adresy poczty elektronicznej, przydzielone im służbowo. Większość badanych firm (83%) utrzymuje swoje strony WWW. Zadowolenie z ich funkcjonowania wyraziło 75% z nich, a 77% stwierdziło, że strona WWW przynosi firmie korzyści. Oznacza to, że są firmy, które mimo tego, że czerpią korzyści ze swoich stron, to jednak jeszcze nie są zbyt zadowolone z ich działania. Najczęściej wymienianą korzyścią z posiadania strony WWW jest promocja firmy (49%). Niektóre firmy z utrzymywania internetowych stron odnoszą znaczne (24%) bądź nieznaczne (18%) korzyści finansowe. Firmy, które nie posiadają własnej strony WWW w większości myślą o ich utworzeniu (59%). 40

42 TELEFONIA KOMÓRKOWA Jednym ze wskaźników rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest obok korzystania z komputerów i dostępu do informacji z wykorzystaniem Internetu używanie telefonii komórkowej. Większość badanych firm (90%) z niej korzysta. Najczęściej ponad połowa zatrudnionych posiada służbowe komórki taki stan rzeczy zadeklarowała prawie połowa firm (46%). Na drugim miejscu znalazło się stwierdzenie, że do 10% zatrudnionych posiada służbowe komórki potwierdziło to 22% respondentów. Firmy, które nie korzystają z telefonii bezprzewodowej najczęściej () nie planują zmienić tego w najbliższej przyszłości. Stosunkowo mało takich firm potwierdziło zamiar wprowadzenia telefonii komórkowej do firmy (11%). Sporo firm nie ma jeszcze na ten temat wyrobionego zdania (38%). Firmowa telefonia komórkowa, mimo iż jest dość popularna, nie jest podstawowym narzędziem w komunikacji z klientami (81%). Najczęściej do takich kontaktów firmy wykorzystują klasyczną telefonię stacjonarną (95%). Telefonię komórkową wyprzedzają jeszcze poczta elektroniczna (89%) i kontakt osobisty (84%). ELEKTRONICZNE USŁUGI PUBLICZNE DLA FIRM Największy popyt ze strony firm występuje na możliwość dokonywania drogą internetową płatności (90%). Duże zapotrzebowanie występuje także na takie e-usługi dla firm, jak: dostęp do dokumentów i zarządzeń (85%), zdalne załatwianie spraw związanych z ewidencją działalności gospodarczej (73%) i zdalne przetargi (72%). Badane firmy najczęściej korzystały już z takich e-usług, jak: zdalne opłaty (70%), dostęp do dokumentów (55%), przetargi (36%) i sprawy związane z zatrudnieniem (18%). Analiza porównawcza wyrażonego popytu i wykazane korzystanie z publicznych e-uaług pokazuje, że dla części firm świadczone elektronicznie usługi nie spełniają jeszcze ich oczekiwań. Respondenci, którzy już korzystali z możliwości, które oferują lokalne urzędy administracji państwowej najczęściej stwierdzali, że jakość świadczenia publicznych e-usług jest średnia (37%) lub dobra (37%). Ocen słabych wystąpiło więcej niż bardzo dobrych (10% i 4%). 41