R A P O R T R O c z n y

Transkrypt

1 R A P O R T R O c z n y

2

3

4 Copyright by Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2011 ISBN: Wydawca: Fundacja Instytut Spraw Publicznych Warszawa, ul. Szpitalna 5 lok. 22 tel. (22) , fax. (22) isp@isp.org.pl, Zdjęcia: Jarosław Brzeziński Sławomir Kamiński/Agencja Gazeta Mirosław Kaźmierczak/PFP UW Robert Kowalewski/Agencja Gazeta Marta Orlik-Gaillard Wojciech Radwański D. Senkowski Krzysztof Wojda/Archiwum FRDL Maciej Zienkiewicz/Agencja Gazeta Archiwa: BIK, Icentis, Polityka, ISP, IWM, PwC, Grupa TP Opracowanie: Katarzyna Renaud Korekta: Katarzyna Banul Projekt graficzny i skład: Druk: WEMA Wydawnictwo Poligrafia sp. z o. o.

5 wstęp 4 O Instytucie Spraw Publicznych 6 Program Europejski 16 Program Polityki Społecznej 20 Program Społeczeństwa Obywatelskiego Program Prawa i Instytucji Demokratycznych Program Migracji i Polityki Rozwojowej 34 Nagroda im. Jerzego Zimowskiego 38 Stypendia i praktyki 40 Finanse 41 Publikacje 43 Wydarzenia 48 Partnerzy 52

6 wstęp Krzysztof Michalski Przewodniczący Rady Fundacji Instytut Spraw Publicznych Instytut Spraw Publicznych powstał w 1995 roku. Jego celem, w intencjach założycieli, była refleksja nad istotnymi problemami życia publicznego w Polsce refleksja, która mogłaby służyć za podstawę politycznego działania innych. Równie ważnym zadaniem Instytutu miała być inicjacja publicznej dyskusji nad tymi problemami i próbami ich rozwiązania. Założycielami Instytutu byli Leszek Balcerowicz, Aleksander Smolar, Jerzy Regulski, Józef Tischner i ja. Fundacja Batorego i wiedeński Instytut Nauk o Człowieku wsparły powstający Instytut instytucjonalnie i finansowo. Z czasem do grona wspierających dołączyły się i inne instytucje, w kraju i za granicą. Realizacja celów Instytutu wymaga jego całkowitej niezależności politycznej niezależności od partii politycznych i od politycznych ideologii także niezależności światopoglądowej. Konsekwencją tego wymogu jest powszechna dostępność rezultatów Instytutowej pracy, a także całkowita przejrzystość procesu dochodzenia do tych rezultatów. Centralną dziedziną zainteresowania Instytutu od początku jego istnienia były kwestie społeczne; w kraju powstającej wybuchowo gospodarki rynkowej stworzenie instrumentów polityki społecznej, a także stworzenie kompetencji pozwalających na rozpoznawanie w porę problemów społecznych i alternatywnych sposobów ich rozwiązywania było (i jest) problemem o zasadniczym znaczeniu. Innym polem działania Instytutu była reforma państwa; przemiana scentralizowanego molocha nastawionego na konsolidację władzy partii komunistycznej i zupełnie niedostosowanego do innych zadań w zdecentralizowany, demokratyczny i efektywny instrument organizacji interesu publicznego to ogromne, także intelektualne, zadanie. Istotnym elementem tego zadania i w rezultacie ważnym polem aktywności Instytutu jest też budowa świadomości obywatelskiej, aktywizacja obywateli. Wreszcie warunki i konsekwencje połączenia wolnej i demokratycznej Polski z wolną i demokratyczną Europą przede wszystkim, choć nie wyłącznie, integracja społeczeństwa polskiego z Unią Europejską to kolejny centralny przedmiot uwagi Instytutu. To prawda, wspólna świadomość społeczeństwa tworzona jest przez mity i widzianą przez nie przeszłość. Ale i przez świadomość problemów, wobec których to społeczeństwo stoi oraz wyborów, czasem wymagających tylko wiedzy, często także opcji za tymi, a nie innymi wartościami. Wysiłek zwiększenia tej świadomości niezależnie od procesu politycznego, ale i w związku z nim to misja Instytutu Spraw Publicznych.

7 5i Instytut spraw publicznych 2010 dr Jacek Kucharczyk Prezes Zarządu Instytutu Spraw Publicznych Rok 2010 był rokiem intensywnych prac programowych i zmian w Instytucie Spraw Publicznych. W marcu 2010 Rada Fundacji przyjęła kompleksową strategię rozwoju ISP na lata , przygotowaną przez Zarząd i zespół Instytutu. Podstawowe cele strategii Instytutu to rozwój zasobów eksperckich w priorytetowych obszarach programowych, wzmocnienie zarządzania i komunikacji oraz umocnienie pozycji Instytutu na arenie międzynarodowej. Realizacji strategii służyły wysiłki całego zespołu podjęte w 2010 roku. Nasze działania wspierała Rada Fundacji oraz Rada Programowa nowej kadencji, w skład której, na początku 2010 roku, powołano 23 nowych członków wybitnych przedstawicieli środowisk akademickich, polityki, mediów i biznesu. Na swoją przewodniczącą Rada wybrała profesor Ewę Łętowską. W 2010 roku ISP utrzymał dynamikę swoich działań programowych polegających na prowadzeniu badań i analiz polityki publicznej oraz organizacji licznych debat dotyczących kluczowych obszarów życia publicznego. Staraliśmy się, aby nasze działania odnosiły się w jak największym stopniu do bieżących i przyszłych wyzwań stojących przed Polską, Europą i wspólnotą międzynarodową. Podjęliśmy wiele ważnych i aktualnych tematów, takich jak przygotowanie Polski do przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej, rozwój społeczeństwa obywatelskiego i wolontariatu w Polsce i Europie, społeczny wizerunek polskich mediów, problematyka lobbingu, wyzwań demograficznych i jakości opieki zdrowotnej. Nasze działania miały realny wpływ na życie publiczne. Do ustaw wyborczych i Kodeksu wyborczego wprowadzono zmiany przygotowane przez ekspertów ISP, ułatwiające obywatelom dostęp do głosowania i regulujące zasady finansowania komitetów wyborczych. Nasze rekomendacje na temat współpracy administracji państwowej z trzecim sektorem włączono do strategii rządowych przygotowań do prezydencji w Radzie UE, a problematykę rozwoju wolontariatu do tematów polskiego przewodnictwa. Duży wpływ na debatę publiczną miała też przeprowadzona przez ISP ocena funkcjonowania ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Wzbudziła żywą dyskusję w mediach i na portalach społecznościowych, stała się też podstawą nowelizacji ustawy. Naszemu zaangażowaniu w polską debatę publiczną towarzyszył dalszy rozwój współpracy międzynarodowej i umacnianie pozycji ISP na arenie europejskiej. Instytut przystąpił w 2010 roku do kilku ważnych europejskich organizacji sieciowych, a nasi przedstawiciele zostali powołani do władz międzynarodowych organizacji. Wyrazem rosnącego znaczenia ISP i uznania dla naszego dorobku eksperckiego było przyznanie nam po raz drugi grantu operacyjnego z Komisji Europejskiej, który otrzymują organizacje aktywne w dziedzinie społeczeństwa obywatelskiego. Mam nadzieję, że niniejszy raport pozwoli czytelnikom bardziej szczegółowo poznać pełen zakres działania Instytutu i zachęci Państwa do bieżącego zapoznawania się z wynikami naszych prac poprzez lekturę publikacji na naszej stronie internetowej i w portalach społecznościowych oraz udział w licznych debatach i konferencjach, na które zawsze serdecznie zapraszamy.

8 O Instytucie Spraw Publicznych Instytut Spraw Publicznych (ISP) to niezależny think-tank, który powstał w 1995 roku jako zaplecze naukowe dla wprowadzanych w kraju reform. Tworzymy zespół kilkudziesięciu ekspertów, którzy prowadzą badania naukowe, przygotowują ekspertyzy i rekomendacje dla instytucji rządowych. Szukamy nowych rozwiązań prawnych, które mogłyby się przyczynić do poprawy jakości życia w Polsce i wzmocnienia pozycji naszego kraju na arenie międzynarodowej. Nasza misja podnoszenie jakości debaty publicznej w Polsce i na poziomie europejskim, aby była merytoryczna oraz nastawiona na rozwiązywanie problemów i pogłębianie wiedzy wprowadzanie do debaty publicznej nowych tematów oraz upowszechnianie innowacyjnego podejścia do kwestii publicznych tworzenie mechanizmów umożliwiających włączanie obywateli, a także różnych grup i środowisk w debatę publiczną oraz w inne formy aktywności życia publicznego dbanie o jakość polityki publicznej realizowanej w Polsce poprzez inspirowanie zmian prawnych i instytucjonalnych Nasza wizja obywatel: wykształcony, świadomy swoich praw i obowiązków, współodpowiedzialny i zaangażowany w życie publiczne polskie społeczeństwo: otwarte, tolerancyjne, aktywne, solidarne i zamożne państwo polskie: demokratyczne, praworządne, nowoczesne, sprawne, zorientowane na obywatela, partnerskie, transparentne, aktywne i odpowiedzialne wobec wspólnoty międzynarodowej

9 7i Instytut spraw publicznych 2010 Instytut Spraw Publicznych aktywnie uczestniczy w debacie publicznej wokół istotnych dla Polski spraw. Jesteśmy pomostem pomiędzy światem akademickim a światem polityki. Korzystamy z naukowych metod badawczych, ale nasze pomysły przekuwamy w praktyczne rozwiązania służące państwu i obywatelom. Poprzez badania, ekspertyzy i rekomendacje dotyczące podstawowych kwestii życia publicznego ISP służy obywatelowi, społeczeństwu i państwu. Instytut współpracuje z ekspertami i badaczami z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych. Wyniki swoich badań rozpowszechnia wśród parlamentarzystów, członków rządu i administracji, w środowiskach akademickich, wśród dziennikarzy i działaczy organizacji pozarządowych. ISP działa w ramach pięciu programów: Programu Europejskiego, Programu Polityki Społecznej, Programu Społeczeństwa Obywatelskiego, Programu Migracji i Polityki Rozwojowej oraz Programu Prawa i Instytucji Demokratycznych. Nasza wizja to wykształcony, odpowiedzialny i aktywny obywatel w otwartym, zamożnym, solidarnym społeczeństwie oraz nowoczesnym, demokratycznym i transparentnym państwie. Tematy Polityka europejska: działania instytucji unijnych, polityka zagraniczna Unii Europejskiej, kierunki reform polityk unijnych, wizerunek Polski i innych krajów europejskich, przyszły kształt granic UE, skuteczne wykorzystanie funduszy unijnych dla rozwoju Polski, społeczne postawy związane z integracją europejską Polityka społeczna: przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, rynek pracy, dialog społeczny, stosunki przemysłowe, polityka rodzinna, wyzwania demograficzne, system opieki zdrowotnej społeczeństwo obywatelskie: kondycja trzeciego sektora w Polsce, rozwój współpracy między organizacjami pozarządowymi a sektorem publicznym i prywatnym, rozwój dialogu obywatelskiego, udział obywateli w życiu publicznym, edukacja obywatelska prawo i instytucje demokratyczne: stan polskiej demokracji, aktywizacja wyborcza obywateli, dostęp obywateli do wymiaru sprawiedliwości i pomocy prawnej, przeciwdziałanie korupcji, finansowanie polityki, etyka w administracji publicznej, kobiety w życiu publicznym migracje i polityka rozwojowa: migracje z Polski i do Polski, integracja uchodźców, przeciwdziałanie dyskryminacji, upowszechnianie doświadczeń polskiej transformacji w krajach Europy Wschodniej, budowanie demokracji na zewnątrz UE

10 O Instytucie Spraw Publicznych 8 Współpraca międzynarodowa Instytut Spraw Publicznych jest członkiem wielu międzynarodowych sieci i stowarzyszeń. Jesteśmy jednym z założycieli Policy Association for an Open Society (PASOS), organizacji zrzeszającej ponad 40 think tanków z krajów Europy Środkowo-Wschodniej i Centralnej Azji. Należymy do European Partnership for Democracy, niezależnej organizacji wspierającej rozwój demokracji poza granicami Unii Europejskiej. Jesteśmy członkami European Policy Institutes Network (EPIN), European Civic Forum, Democracy Forum przy Radzie Europy, Grupy Zagranica, Active Citizenship Group przy Komisji Europejskiej, Active Social Policies European Network, Migrant Integration Policy Index (MIPEX), EUnomad, Network on Migrations and Development, Euro- MeSCo oraz Network of Democracy Research Institutes (NDRI). Przedstawiciele Instytutu Spraw Publicznych zasiadają we władzach międzynarodowych sieci i organizacji zrzeszających NGOsy. Prezes ISP, Jacek Kucharczyk, jest członkiem Rady Dyrektorów European Partnership for Democracy. Agnieszka Łada zasiada w Radzie Dyrektorów PASOS oraz Polsko-Niemieckiej Rady Młodzieży, Grzegorz Makowski w zarządzie European Civic Forum sieci 97 organizacji europejskich, które działają na rzecz rozwoju europejskiego dialogu obywatelskiego. Dwie przedstawicielki ISP, Justyna Frelak i Elżbieta Kaca, reprezentują fundację w Grupie Zagranica. Przedstawiciele Instytutu Spraw Publicznych zasiadają we władzach międzynarodowych sieci i organizacji zrzeszających NGOsy.

11 9i Instytut spraw publicznych w skrócie W wyborach prezydenckich i samorządowych w 2010 roku po raz pierwszy obowiązywały zmiany postulowane i przygotowane przez ISP, m.in. zakaz finansowania komitetów wyborczych przez osoby prawne, likwidacja instytucji zbiórek publicznych, uregulowanie kwestii kredytów i darowizn rzeczowych na rzecz komitetów wyborczych, głosowanie przez pełnomocnika dla wyborców niepełnosprawnych i powyżej 75 roku życia. Postulaty ISP zostały również wprowadzone do uchwalonego przez Sejm Kodeksu wyborczego. Rządowa strategia przygotowań do prezydencji zawierała rekomendacje ISP na temat współpracy administracji państwowej z trzecim sektorem. Zrealizowany został m.in. pomysł utworzenia specjalnej strony internetowej o prezydencji skierowanej do organizacji pozarządowych: W strategii znalazły się również rekomendacje Instytutu dotyczące włączenia zagadnienia wolontariatu do listy tematów polskiego przewodnictwa w Radzie UE. Rozpoczęliśmy pierwsze w Polsce, kompleksowe badania Centrów i Klubów Integracji Społecznej oraz Zakładów Aktywności Zawodowej, aby przyjrzeć się, jak w Polsce działają programy reintegracji zawodowej. Prowadziliśmy warsztaty integracyjne i szkolenia z wiedzy obywatelskiej dla cudzoziemców, uchodźców i migrantów przymusowych. W 2010 roku uczestniczyło w nich około 170 osób pochodzących głównie z Czeczenii oraz Dagestanu. Byliśmy pierwszą w Polsce instytucją, która zbadała, jak funkcjonuje lobbing na szczeblu samorządowym. Zrealizowaliśmy pierwsze w Polsce, pilotażowe badania dotyczące dyskryminacji migrantów na rynku pracy - badania nad rzeczywistym, a nie deklaratywnym stosunkiem pracodawców do zagranicznych pracowników. Eksperci ISP współtworzyli ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w szczególności regulacje dotyczące zwiększenia przejrzystości pozyskiwania przez organizacje pożytku publicznego środków z mechanizmu 1 %. Na podstawie rekomendacji ISP znowelizowano na początku 2011 roku ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Zrealizowaliśmy, pierwsze od 1996 roku, ogólnopolskie badania pracowników socjalnych, które będą podstawą reformy systemu pracy socjalnej w Polsce. Przygotowaliśmy z radiem PIN kilkadziesiąt audycji Radio Wspólna Europa, które przybliżyły Polakom Parlament Europejski. Jako jedyny think tank z Europy Środkowo-Wschodniej uzyskaliśmy trzyletni grant operacyjny z Komisji Europejskiej przyznawany organizacjom aktywnym w dziedzinie społeczeństwa obywatelskiego o wyróżniającym się dorobku eksperckim. Zrealizowaliśmy 55 projektów, wydaliśmy 70 publikacji, zorganizowaliśmy 85 seminariów, konferencji i warsztatów. W prasie polskiej i zagranicznej ukazało się kilkaset artykułów, wywiadów i komentarzy ekspertów ISP.

12 O Instytucie Spraw Publicznych 10 Rada Fundacji Krzysztof Michalski Przewodniczący Rady Fundacji Profesor filozofii, tłumacz, nauczyciel akademicki. Jeden z założycieli i rektor Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. Profesor Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW, gdzie kieruje Katedrą Erazma z Rotterdamu. Jest również profesorem filozofii na Uniwersytecie w Bostonie. Jerzy Baczyński Redaktor naczelny tygodnika Polityka. Członek Komisji Trójstronnej. Laureat wielu nagród dziennikarskich, m. in. nagrody Dziennikarza 20-lecia przyznawanej przez Kapitułę Nagrody im. A. Woyciechowskiego. Igor Chalupec Założyciel i prezes zarządu ICENTIS Corporate Solutions. Były prezes zarządu i dyrektor generalny Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN. Katarzyna Chałasińska-Macukow Profesor fizyki, rektor Uniwersytetu Warszawskiego (od 2005), przewodnicząca Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich. Wykładała na uniwersytetach we Francji, Kanadzie (Quebec) i Hiszpanii. Członkini licznych towarzystw naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Fizycznego i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Danuta Hübner Profesor nauk ekonomicznych, posłanka, przewodnicząca Komisji Rozwoju Regionalnego w Parlamencie Europejskim. Była m.in. szefową Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, sekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, szefową Kancelarii Prezydenta RP. Marcin Król Filozof i historyk idei, publicysta. Profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, dziekan Wydziału Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji UW. Założyciel opozycyjnego, liberalnego pisma Res Publica (obecnie Res Publica Nowa ).

13 11i 11i Instytut spraw publicznych 2010 Jarosław Kurski Zastępca redaktora naczelnego Gazety Wyborczej. Należał do opozycyjnego Ruchu Młodej Polski. Autor esejów o Raymondzie Aronie oraz biografii Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Jerzy Regulski Profesor nauk ekonomicznych, prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej. Inicjator i realizator reformy samorządowej. Pełnił m. in. funkcje pełnomocnika rządu ds. reformy samorządu terytorialnego ( ) i przewodniczącego Rady ds. Reform Ustrojowych Państwa ( ). Wojciech Sadurski Filozof prawa i konstytucjonalista, profesor nauk prawnych, wykładowca Wydziału Prawa Uniwersytetu Sydnejskiego i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Andrzej Topiński Główny ekonomista Biura Informacji Kredytowej SA. Był m.in. wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego, prezesem PKO BP i Związku Banków Polskich, członkiem zarządu Krajowej Izby Rozliczeniowej SA.

14 O Instytucie Spraw Publicznych 12 Rada Programowa Ewa Łętowska Przewodnicząca Rady Programowej ISP Profesor nauk prawnych, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego ( ) i Trybunału Konstytucyjnego ( ). W latach była pierwszym w Polsce rzecznikiem praw obywatelskich. Włodzimierz Cimoszewicz Senator RP, nauczyciel akademicki. Wicemarszałek Sejmu RP II kadencji, marszałek Sejmu IV kadencji. Pełnił funkcje prezesa rady ministrów ( ), ministra sprawiedliwości ( ) oraz spraw zagranicznych ( ). Małgorzata Fuszara Profesor nauk humanistycznych, prawniczka, socjolożka, współtwórczyni i kierowniczka Gender Studies przy Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka wielu publikacji poświęconych udziałowi kobiet w polityce i życiu publicznym. Lidia Geringer de Oedenberg Posłanka do Parlamentu Europejskiego VI i VII kadencji. Kwestor PE, członkini Prezydium PE oraz Komisji Prawnej, Budżetowej i Petycji. Andrzej Klesyk Prezes zarządu PZU SA. Wcześniej partner i dyrektor zarządzający The Boston Consulting Group w Warszawie. Twórca i szef Inteligo. Członek Rady Gospodarczej przy Prezesie Rady Ministrów. Joanna Kluzik-Rostkowska Posłanka na Sejm RP. W latach pełniła funkcje m.in. podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, od sierpnia do listopada 2007 ministra pracy i polityki społecznej. Paweł Kowal Historyk, publicysta, poseł do Parlamentu Europejskiego, poseł na Sejm RP V i VI kadencji. Pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Wiceminister w Ministerstwie Spraw Zagranicznych ( ).

15 13i Instytut spraw publicznych 2010 Joanna Kurczewska Profesor socjologii, historyk idei. Pracuje w Polskiej Akademii Nauk i na Uniwersytecie Warszawskim. W Instytucie Filozofii i Socjologii PAN kieruje Zakładem Socjologii i Antropologii Kultury. Bronisław Misztal Profesor nauk humanistycznych, dyrektor wykonawczy Community of Democracies, organizacji międzyrządowej z sekretariatami w Warszawie i Waszyngtonie. Szef Wydziału Socjologii na Katolickim Uniwersytecie Ameryki. Wiktor Osiatyński Pisarz, wykładowca, prawnik, konstytucjonalista, doktor socjologii. Profesor Central European University w Budapeszcie. Członek rady międzynarodowych Fundacji Społeczeństwa Otwartego. Pomysłodawca powstania Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Maria Pasło-Wiśniewska Prezes Central European Pharmaceutical Distribution (CEPD NV) w Amsterdamie. Ekonomistka, bankowiec i menedżer, posłanka na Sejm V kadencji. Prezes zarządu Banku Pekao SA w latach Monika Płatek Profesorka Uniwersytetu Warszawskiego, wykłada na Wydziale Prawa i Administracji UW oraz na Gender Studies w Polskiej Akademii Nauk. Kierowniczka Zakładu Kryminologii w Instytucie Prawa Karnego WPiA UW. Jacek Raciborski Socjolog, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, kierownik Zakładu Socjologii Polityki. Zajmuje się m.in. instytucjonalnymi podstawami ładu politycznego oraz teorią demokracji. Adam Daniel Rotfeld Profesor nauk humanistycznych, badacz stosunków międzynarodowych, były minister spraw zagranicznych (2005). Współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. Pracuje w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych UW. Irena Rzeplińska Profesor Instytutu Nauk Prawnych PAN i Uniwersytetu Warszawskiego, kryminolog. Ekspert Programu Bezpłatnej Pomocy Prawnej dla Uchodźców i Migrantów w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.

16 O Instytucie Spraw Publicznych 14 Marek Safjan Profesor prawa, sędzia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Wykładowca Katedry Prawa Cywilnego UW. Od 1998 do 2006 roku pełnił funkcję prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Tomasz Sielicki Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej Sygnity SA. Członek Rady Głównej Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych LEWIATAN, Rady Nadzorczej Agora SA, Rady Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Krystyna Slany Profesor socjologii, wykłada w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej. Interesuje się zagadnieniami łączącymi problematykę demograficzną, socjologiczną oraz związaną z gender studies. Magdalena Środa Filozofka, etyczka, publicystka, profesorka Uniwersytetu Warszawskiego. Pracuje w Zakładzie Etyki Instytutu Filozofii WFiS UW. Pełniła funkcję pełnomocnika rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn w rządzie Marka Belki. Joanna Staręga-Piasek Doktor ekonomii, ekspertka w dziedzinie polityki społecznej. Dyrektorka Instytutu Rozwoju Służb Społecznych. Współtwórczyni pierwszej powojennej ustawy o pomocy społecznej. Wiceminister pracy i polityki społecznej ( ). Posłanka na Sejm I, II i III kadencji. Maciej Witucki Prezes zarządu Telekomunikacji Polskiej. Prezes Francuskiej Izby Przemysłowo-Handlowej w Polsce. Przewodniczący Rady Programowej Polskiego Forum Obywatelskiego. Członek Rady Dyrektorów Atlantic Council of the United States i Rady Fundacji Centrum im. prof. Bronisława Geremka. Działa w organizacjach branżowych, będąc m.in. członkiem zarządu PKPP Lewiatan. Mirosław Wyrzykowski Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, sędzia Trybunału Konstytucyjnego ( ). Członek Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Członek rad naukowych Instytutu Nauk Prawno-Administracyjnych oraz Instytutu Nauk o Państwie i Prawie UW. Andrzej Zoll Profesor prawa karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierownik Katedry Prawa Karnego UJ. Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego i Komisji ds. etyki w nauce. Sędzia (od 1989 r.) i prezes Trybunału Konstytucyjnego ( ), rzecznik praw obywatelskich ( ).

17 15i Instytut spraw publicznych 2010 Zarząd Jacek Kucharczyk prezes zarządu Doktor socjologii, absolwent Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Członek Rady Dyrektorów European Partnership for Democracy w Brukseli, Rady Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, Rady Think Tank Fund w Open Society Foundations. Jeden z założycieli stowarzyszenia Policy Association for an Open Society (PASOS). Agnieszka Liszka Menedżer ds. komunikacji w jednej z największych firm konsultingowych. Członkini Rady Programowej Kongresu Kobiet, Rady Kwartalnika Res Publica Nowa, Rady Fundacji PZU. Była rzeczniczka rządu Donalda Tuska ( ). Jest doktorem socjologii. Ukończyła dziennikarstwo oraz stosunki międzynarodowe na Uniwersytecie Warszawskim. Elżbieta Tarkowska Profesor socjologii, od 2007 roku pracuje w Akademii Pedagogiki Specjalnej, gdzie pełni funkcje p.o. Dyrektora Instytutu Filozofii i Socjologii. Prowadzi też Zespół Badań nad Ubóstwem w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Jest redaktorem naczelnym kwartalnika Kultura i Społeczeństwo. Członkini Komitetu Nauk Etnologicznych PAN, wiceprzewodnicząca Komitetu Socjologii PAN. Dyrektor ds. Rozwoju Danuta Pławecka Absolwentka Wydziału Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz Europejskiego Studium Samorządowego. Posiada duże doświadczenie dotyczące koordynacji i zarządzania procesem grantowym, w tym projektami finansowanymi ze środków UE. Dyrektor Sekretariatu i Komunikacji Katarzyna Renaud Absolwentka Filologii Słowiańskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Pracowała również jako pedagog. Brała udział w wielu kursach i szkoleniach z zakresu pedagogiki, zarzadzania i public relations. Specjalista ds. Public Relations Aleksandra Murawska Studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim oraz w Warsaw Journalism Center. Pracowała w dziale prasowym ambasady brytyjskiej w Warszawie.

18 Program Europejski Program Europejski koncentruje się na badaniu i analizie aktualnej polityki europejskiej i zagranicznej Polski oraz monitorowaniu działalności instytucji unijnych. Naszym celem jest współtworzenie merytorycznej debaty na tematy europejskie w Polsce oraz proponowanie rozwiązań w obszarze polskiej polityki zagranicznej. Śledzimy i analizujemy bieżące wydarzenia w Unii Europejskiej, żeby formułować rekomendacje dla decydentów w Polsce i na szczeblu unijnym. Tematy wiodące w 2010 roku: Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej Parlament Europejski Partnerstwo Wschodnie Stosunki polsko-niemieckie Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej Ważnym wyzwaniem dla polskiej polityki europejskiej w 2010 roku były przygotowania do sprawowania przez Polskę przewodnictwa w Radzie UE. Eksperci programu regularnie publikowali teksty na temat prezydencji w specjalistycznych publikacjach, a także w polskiej i zagranicznej prasie. Rekomendacje dotyczące polityki europejskiej prezentowaliśmy na wielu krajowych i międzynarodowych konferencjach poświęconych prezydencji. Jedną z nich była konferencja Ministerstwa Spraw Zagranicznych dotycząca współpracy trzeciego sektora z administracją publiczną. W 2010 roku program monitorował przygotowania polskiej administracji publicznej do sprawowania przewodnictwa w Radzie UE. Śledziliśmy implementację rekomendacji ISP, które znalazły się w przygotowanych we wcześniejszych latach ekspertyzach. Rekomendacje Instytutu na temat współpracy administracji państwowej z trzecim sektorem zostały uwzględnione w wytycznych do konkursów grantowych oraz stanowisku rządu. Zgodnie z propozycją ISP przygotowano stronę internetową dla organizacji pozarządowych na temat prezydencji: Uczestniczyliśmy także w nieformalnych spotkaniach grupy polskich think tanków na temat stanu przygotowań i priorytetów polskiej prezydencji z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Polskie przewodnictwo przypadło na Europejski Rok Wolontariatu. Pomysłem Instytutu było włączenie do programu prezydencji

19 17 Instytut spraw publicznych 2010 tematyki wolontariatu. Przygotowaliśmy ekspertyzę dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w której oceniliśmy korzyści, jakie to przyniesie polskiej prezydencji. W ekspertyzie pokazaliśmy, jak do wagi problemu przekonać polskie kręgi opiniotwórcze oraz jakie działania powinien podjąć polski rząd na arenie europejskiej. Na podstawie naszych rekomendacji powołano grupę roboczą przygotowującą konkluzje Rady UE na ten temat. We współpracy z dziennikarzami portalu Gazety Wyborczej przygotowaliśmy koncepcję eksperckiego portalu internetowego monitorującego przygotowania i przebieg polskiego przewodnictwa: Portal ruszył w marcu 2011 roku. Publikujemy na nim nasze komentarze o przebiegu prezydencji, priorytetowych tematach, oczekiwanych i podjętych decyzjach oraz możliwych konsekwencjach. Prezydencja była tematem naszej współpracy z organizacjami międzynarodowymi. W listopadzie 2010 roku zorganizowaliśmy w Warszawie debatę z udziałem ekspertów brukselskich think tanków poświęconą traktatowi lizbońskiemu, w tym zmianom w sposobie prowadzenia prezydencji. W debacie wzięli udział posłowie do Parlamentu Europejskiego oraz eksperci i pracownicy polskiego MSZ. Traktat lizboński był również przedmiotem naszej współpracy z partnerami z Czech i Niemiec. Razem z nimi przyjrzeliśmy się, jak zmieniła się rola parlamentów narodowych po wejściu w życie traktatu. Nasze spostrzeżenia omówiliśmy podczas trzech debat, które odbyły się w Warszawie, Berlinie i Pradze. Europejski Rok Wolontariatu można by połączyć z prezydencją i na tak wdzięcznym temacie pokazać, że jesteśmy krajem, któremu zależy nie tylko na własnym interesie - uważa Agnieszka Łada kierująca Programem Europejskim w Instytucie Spraw Publicznych. Jej zdaniem to by mogło bardzo pozytywnie wpłynąć na wizerunek Polski. Nawet wolontariusz potrzebuje pomocy, gazeta wyborcza,

20 Program Europejski 18 Parlament Europejski Stosunki polsko- -niemieckie Wroku 2010 wiele miejsca poświęciliśmy funkcjonowaniu Parlamentu Europejskiego. W czerwcu, w rocznicę wyborów ukazała się książka pod redakcją Jacka Kucharczyka i Agnieszki Łady pt. W stronę europejskiego demos? Polskie wybory do Parlamentu Europejskiego w 2009 roku w perspektywie porównawczej na temat roli Parlamentu Europejskiego w budowaniu europejskiej wspólnoty politycznej. Przez cały rok 2010 przygotowywaliśmy z radiem PIN audycje pod szyldem Radio Wspólna Europa poświęcone działalności Parlamentu Europejskiego. Partnerstwo Wschodnie Partnerstwo Wschodnie to jeden z priorytetów polskiego przewodnictwa. W 2010 roku aktywnie działaliśmy na rzecz wzmacniania społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Wschodniej. Uczestniczyliśmy w Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego zorganizowanym przez Komisję Europejską w Berlinie oraz w grupach roboczych poprzedzających Forum. W ramach przygotowań do Forum zorganizowaliśmy w Warszawie polsko-czeskie konsultacje dotyczące mechanizmów walki z korupcją w krajach Partnerstwa oraz konferencję na temat społecznego wymiaru tej inicjatywy. Pod koniec roku przeprowadziliśmy badanie na temat możliwości polsko-niemieckiej współpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego. Polityka wschodnia była także tematem II Forum Nordyckiego, które zorganizowaliśmy wspólnie Audycje miały przybliżyć słuchaczom jedną z najważniejszych instytucji unijnych, jej struktury i funkcjonowanie. Eksperci ISP, oprócz merytorycznego przygotowywania programów, pisali artykuły o PE, które ukazywały się na stronie internetowej radia PIN. We współpracy z Biurem Informacyjnym Parlamentu Europejskiego zorganizowaliśmy debatę na temat skutków wejścia w życie traktatu lizbońskiego. Podczas dyskusji, wspólnie z posłami do PE, podsumowaliśmy zmiany w funkcjonowaniu Unii Europejskiej w wyniku wprowadzenia traktatu. z ambasadami Danii, Norwegii, Szwecji i Finlandii. Szczególną uwagę poświęciliśmy największemu krajowi Partnerstwa Wschodniego Ukrainie. Przeprowadziliśmy badania wizerunku Polski w tym kraju oraz zorganizowaliśmy kilka debat na temat ukraińskiej sytuacji politycznej. Jacek Kucharczyk był obserwatorem wyborów prezydenckich na Ukrainie. W dwudziestą rocznicę zjednoczenia Niemiec zbadaliśmy, jak Polacy oceniają obecne stosunki polsko-niemieckie. Wyniki badań opublikowaliśmy w raporcie autorstwa Agnieszki Łady Dwadzieścia lat minęło. Polacy o zjednoczeniu Niemiec i stosunkach polsko-niemieckich w dwudziestą rocznicę upadku muru berlińskiego. Wspólnie z Fundacją Nauka i Polityka z Berlina zbadaliśmy, co o polsko- -niemieckiej współpracy wobec Rosji myślą polscy i niemieccy eksperci. Wyniki badań zostały zaprezentowane na konferencjach w Warszawie i Berlinie. Znalazły się też w książce wydanej pod redakcją Agnieszki Łady pt. Rosja dziś i jutro. Opinie polskich i niemieckich ekspertów. ISP, jako jedyny think tank z naszego regionu Europy, uzyskał trzyletni grant operacyjny z Komisji Europejskiej przyznawany organizacjom aktywnym w dziedzinie społeczeństwa obywatelskiego, o wyróżniającym się dorobku eksperckim. Jesteśmy krajem sukcesów, który może pomóc Ukrainie w wejściu do Unii Europejskiej wynika z najnowszych badań Instytutu Spraw Publicznych. Dla ponad jednej czwartej Ukraińców Polska to kraj przyjazny, podobny do Ukrainy, a Polacy to naród bratni i sympatyzujący z Ukrainą. Polak i Ukrainiec dwa bratanki, Gazeta Wyborcza,

21 19i Instytut spraw publicznych 2010 Zespół Programu Europejskiego Agnieszka Łada kierownik programu/analityk Doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce, niemcoznawca. Reprezentuje ISP m.in. w: Grupie Kopernika, Zespole Doradców Społecznych Przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu, Radzie Dyrektorów PASOS, Radzie Polsko- -Niemieckiej Współpracy Młodzieży. specjalizacje: Instytucje UE, przewodnictwo w Radzie UE, Niemcy i stosunki polsko-niemieckie, Partnerstwo Wschodnie, polska polityka zagraniczna, europejskie społeczeństwo obywatelskie, edukacja obywatelska, badania prasy. Elżbieta Kaca koordynator projektów/badacz Politolożka, ukończyła Kolegium Europejskie w Natolinie oraz nauki polityczne na Uniwersytecie Warszawskim. specjalizacje: Europejska Polityka Sąsiedztwa, Partnerstwo Wschodnie, polityka rozwojowa, polityka promocji demokracji, Parlament Europejski. Aleksander Fuksiewicz koordynator projektów/badacz Absolwent stosunków międzynarodowych w Collegium Civitas w Warszawie i europeistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. specjalizacje: proces decyzyjny i przyszłe rozszerzenie Unii Europejskiej, polityka rozwojowa. Małgorzata Fałkowska-Warska koordynator projektów/badacz Socjolożka, absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. specjalizacje: socjologia prawa, partycypacja społeczna, socjologia przestrzeni i miasta, badania wizerunkowe, zagadnienia tożsamości narodowej. Katarzyna Grzybowska-Walecka ekspertka, stypendystka Programu Nauka i Społeczeństwo Absolwentka nauk politycznych Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Doktoryzowała się na Wydziale Nauk Politycznych i Społecznych Uniwersyteckiego Instytutu Europejskiego we Florencji. Eksperci stale współpracujący z Programem: Grzegorz Gromadzki, Tomasz Grzegorz Grosse, Joanna Konieczna-Sałamatin, Melchior Szczepanik

22 Program Polityki Społecznej Działalność Programu Polityki Społecznej skupia się wokół takich tematów jak aktywna polityka społeczna, integracja wykluczonych, zapobieganie marginalizacji czy zwiększanie zatrudnienia. PPS wychodzi tym samym naprzeciw potrzebie zreformowania polityki społecznej w Polsce tak, by odpowiadała ona wymogom współczesnego społeczeństwa. W 2010 roku rozpoczęliśmy prace nad dwoma wieloletnimi projektami. Jeden dotyczy ekonomii społecznej, drugi systemu pomocy społecznej. Realizujemy je w bezpośredniej współpracy z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, a wypracowane rezultaty będą miały wpływ na kształt rozwiązań legislacyjnych w obu dziedzinach. Tematy wiodące w 2010 roku: Ekonomia społeczna System pomocy społecznej Wyzwania demograficzne Polityka narkotykowa Dialog społeczny i rynek pracy System ochrony zdrowia Ekonomia społeczna Ekonomia społeczna to prowadzenie działalności gospodarczej nakierowanej na wartości społeczne. Prace ISP mają zwiększyć potencjał i profesjonalizować sektor ekonomii społecznej w Polsce oraz stworzyć przyjazne warunki do jego dalszego rozwoju. Realizujemy to zadanie poprzez prowadzenie badań przedsiębiorstw społecznych oraz udział w opracowaniu rozwiązań legislacyjnych dotyczących tego sektora. W 2010 roku przeprowadziliśmy badania w 36 przedsiębiorstwach społecznych w całym kraju. Przeanalizowaliśmy ich dotychczasową historię, doświadczenia, plany na przyszłość oraz funkcjonowanie w kontekście prawa krajowego. Rozpoczęliśmy też pierwsze w Polsce, kompleksowe badania instytucji prowadzących programy reintegracji zawodowej i społecznej. ISP prowadził prace ekspercko- -konsultacyjne, organizował seminaria eksperckie na temat projektu ustawy o przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstwie społecznym. Ważnym wymiarem naszej pracy był monitoring prac legislacyjnych parlamentu i centralnej administracji rządowej dotyczący ekonomii społecznej. PPS jest członkiem krajowych i zagranicznych sieci współpracy organizacji związanych z ekonomią społeczną. Na spotkaniach Stałej Konferencji Ekonomii Społecznej omawiamy najważniejsze problemy i zmiany polskiego sektora przedsiębiorczości społecznej. Dzięki kontaktom z Active Social Policies European Network zorganizowaliśmy w Warszawie seminarium z udziałem znanego eksperta prof. Rika van Berkela z Uniwersytetu w Utrechcie, który przedstawił holenderskie doświadczenia we wdrażaniu aktywizujących usług społecznych, adresowanych do osób długotrwale bezrobotnych lub pozostających poza rynkiem pracy.

23 21i Instytut spraw publicznych 2010 System pomocy społecznej Działania PPS w obszarze pomocy społecznej wychodzą naprzeciw jednemu z zasadniczych wyzwań, jakie stoi przed polskim systemem pomocy i integracji społecznej prowadzeniu aktywizującej polityki społecznej na poziomie lokalnym. W ramach projektu systemowego Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej eksperci PPS opracowują model prowadzenia pracy socjalnej metodą środowiskową. Kładzie on nacisk na aktywizację i wspieranie grup społecznych, środowisk i społeczności lokalnych (a nie pojedynczych klientów) zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Działania prowadzone przez ISP oraz innych partnerów projektu, w szczególności Stowarzyszenie Centrum Aktywności Lokalnej (Stowarzyszenie CAL), mają umocować środowiskową pracę socjalną w systemie pomocy i integracji społecznej oraz profesjonalizować służby społeczne, które będą pracować metodą środowiskową. W roku 2010 przygotowaliśmy i zrealizowaliśmy ogólnopolskie badania pracowników socjalnych. Ostatnie takie badanie przeprowadzone zostało w Polsce w 1996 roku. Diagnoza potencjału służb społecznych posłuży przygotowaniu standardów środowiskowej pracy socjalnej w Polsce. Zorganizowaliśmy też dziesięć spotkań Laboratorium Innowacji Społecznej z udziałem przedstawicieli środowisk akademickich i pracowników różnych instytucji pomocy i integracji społecznej. Celem prac laboratorium było opracowanie modelu organizowania społeczności lokalnej (OSL), czyli wypracowanie standardu środowiskowej pracy socjalnej oraz monitorowanie prac nad nowelizacją przepisów ustawy o pomocy społecznej. Wyzwania demograficzne Starzenie się społeczeństwa i wyzwania demograficzne to jeden z kluczowych tematów podejmowanych przez Program Polityki Społecznej. W 2010 roku zbadaliśmy, jak lokalne społeczności wspierają osoby starsze i ich opiekunów (badania zostały przeprowadzone w wybranych miejskich i wiejskich społecznościach lokalnych dwóch województw: kujawsko-pomorskiego i podlaskiego). Wyniki badań miały nam dać odpowiedź na pytanie, jak społeczności lokalne radzą sobie ze zmianami demograficznymi zachodzącymi w Polsce. Badania stały się podstawą do powstania propozycji zintegrowanego systemu wsparcia osób starszych i ich opiekunów opartego na skoordynowanej działalności wszystkich sektorów: publicznego, pozarządowego i nieformalnego (rodzina, krewni, sąsiedzi). Jako jedna z pierwszych organizacji w Polsce przeanalizowaliśmy miejsce nieformalnych opiekunów osób starszych (najczęściej krewnych) w systemie polityki społecznej. Zidentyfikowaliśmy też wzorce działań podejmowanych w gminach na rzecz osób starszych. Na ich podstawie powstała propozycja zintegrowanego modelu wsparcia osób starszych. Podjęliśmy również kwestię podnoszenia wieku emerytalnego. Dyskutowaliśmy na ten temat z ekspertami z Polski i Niemiec podczas dwóch debat. Jeśli w perspektywie pięciu lat nie podwyższymy wieku emerytalnego, to nie będzie gwarancji wypłaty emerytur i rent w perspektywie dziesięciu i dalszych lat. W najbliższych dwóch dekadach istotnie spadnie liczba osób w wieku produkcyjnym, a wzrośnie w wieku emerytalnym. Poza tym stan zdrowia osób starszych jest coraz lepszy i mogą dłużej pracować. Coraz później też wchodzimy na rynek pracy, wydłużając okres kształcenia. Wszystkie te przyczyny wskazują na konieczność wydłużenia wieku emerytalnego. prof. Irena Kotowska dla PAP po konferencji Instytutu Spraw Publicznych i Fundacji Konrada Adenauera

24 program polityki społecznej 22 Polityka narkotykowa W2010 roku minęło dziesięć lat od wprowadzenia do polskiego ustawodawstwa kar za posiadanie nawet najmniejszej ilości narkotyków. Był to dobry moment, aby sprawdzić, jakie ten zapis niesie ze sobą społeczne skutki i obciążenie dla budżetu. Wyniki badań zaprezentowaliśmy podczas pięciu debat poświęconych efektywności polityki narkotykowej w Polsce. W debatach wzięli udział funkcjonariusze i urzędnicy realizujący ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii (policjanci, prokuratorzy, sędziowie, kuratorzy), a także terapeuci i naukowcy. Wyniki badań ISP były wielokrotnie cytowane w prasie, radiu, mediach elektronicznych i czasopismach branżowych. Rekomendacje Instytutu znalazły się w nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, która została przegłosowana przez Sejm w 2011 roku. Z badań Instytutu Spraw Publicznych wynika, że nawet sami funkcjonariusze wiedzą, że art. 62 to lipa. Aż 72 proc. prokuratorów uważa np., że art. 62 NIE pomaga w wychodzeniu z nałogu osobom uzależnionym, 61 proc., że NIE ogranicza używania narkotyków przez okazjonalnych użytkowników, a 60 proc. uwaga! że NIE przeszkadza w handlu narkotykami piotr pacewicz, Skończmy wreszcie z polską nekrofobią, gazeta wyborcza, Narodowy Fundusz Zdrowia ustawia chorych w kolejki wyznacza limity przyjęć, a ZUS płaci w tym czasie za niezdolność do pracy, którą można by skrócić, gdyby leczenie było szybsze. Jaka jest w tym logika? pyta Piotr Krasucki, autor raportu Co trzeba zmienić w systemie ochrony zdrowia?, który niedawno powstał w Instytucie Spraw Publicznych. Jedna z 10 rekomendacji sugeruje połączenie ubezpieczenia zdrowotnego z zasiłkiem chorobowym tak, aby płatnikowi finansującemu leczenie zależało na jego jak najlepszych efektach, które przekładałyby się na oszczędności z tytułu rzadszych zasiłków i rent Ćwiczenia z liczenia, polityka System ochrony zdrowia W2010 roku podjęliśmy temat funkcjonowania systemu ochrony zdrowia we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Naszym celem była diagnoza problemów w obecnym systemie, wskazanie tematów wymagających pogłębionej dyskusji eksperckiej oraz zainicjowanie publicznej debaty. Zorganizowaliśmy dwa seminaria z udziałem polityków, lekarzy i urzędników. Dialog społeczny i rynek pracy PPS kontynuował prace realizowane od 2002 roku w ramach Polskiego Centrum Monitorowania Stosunków Przemysłowych, Warunków Pracy i Procesów Restrukturyzacji. Celem monitoringu jest dostarczanie W spotkaniu podsumowującym projekt wziął udział minister Michał Boni, szef Zespołu Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów. Opublikowaliśmy raport zawierający kluczowe elementy diagnozy i rekomendacje pt. Co trzeba zmienić w systemie ochrony zdrowia? Rekomendacje opracowane na podstawie opinii panelu ekspertów, pod redakcją Piotra Krasuckiego. aktualnych i rzetelnych informacji na temat stanu tych obszarów w Polsce. Wyniki wysyłane są do European Foundation for the Improvement of Working and Living Conditions (Eurofound) w Dublinie. Ich odbiorcami są partnerzy społeczni w innych państwach członkowskich, organizacje doradcze i badawcze, Komisja Europejska i Parlament Europejski, media, naukowcy i działacze społeczni.

25 23i Instytut spraw publicznych 2010 Zespół Programu Polityki Społecznej Ewelina Kuźmicz kierownik programu/analityk Socjolożka, absolwentka Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim, doktorantka w Instytucie Socjologii UW. specjalizacje: aktywna polityka społeczna, struktura społeczna, polityka narkotykowa. Ewa Broma-Bąk koordynator projektu Absolwentka Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego w Warszawie, koordynatorka projektów szkoleniowych finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego kierowanych do uczniów, nauczycieli, przedsiębiorców i ich pracowników. specjalizacje: pozyskiwanie środków z funduszy UE, polityka społeczna, ekonomia społeczna. Dominik Owczarek koordynator projektów/badacz Psycholog środowiskowy, absolwent Wydziału Psychologii i Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, obecnie doktorant w Instytucie Socjologii UW. specjalizacje: partycypacja obywatelska i dialog społeczny, rozwój społeczności lokalnych, studia miejskie. Izabela Przybysz kierownik projektu/badacz Socjolożka, absolwentka Instytutu Socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończyła również laboratorium pedagogiczne przy Międzywydziałowych Indywidualnych Studiach Humanistycznych. specjalizacje: ekonomia społeczna, wyzwania demograficzne, dyskryminacja kobiet. Paulina Sobiesiak kierownik projektów/badacz Socjolożka, doktorantka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Koordynatorka i badaczka projektów dotyczących problematyki społeczeństwa obywatelskiego, przeciwdziałania marginalizacji społecznej i rozwoju lokalnego. specjalizacje: współpraca między sektorem publicznym a organizacjami pozarządowymi, partycypacja społeczna, osoby niepełnosprawne, socjologia społeczności lokalnych, rozwój lokalny i zmiana społeczna. Anna Jaroń ekspertka, stypendystka programu nauka i społeczeństwo Absolwentka Nauk Politycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Doktoryzowała się na Wydziale Prawa w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim we Florencji. specjalizacje: prawa człowieka, prawa socjalne, system ochrony zdrowia w Polsce i w Europie. Eksperci stale współpracujący z Programem: Jan Czarzasty, Magdalena Dudkiewicz, Tomasz Kaźmierczak, Mariola Racław, Marek Rymsza, Tomasz Schimanek

26 program społeczeństwa ObywatelsKIegO Program koncentruje się na problematyce społeczeństwa obywatelskiego. Jego misją jest podejmowanie działań na rzecz promocji aktywnych postaw obywatelskich, wzmacniania sektora pozarządowego i rozwoju współpracy między obywatelami a władzami publicznymi. tematy wiodące w 2010 ROKu: ROZWóJ I OTOCZENIE PRAWNE TRZECIEGO SEKTORA W POLSCE WSPółPRACA ORGANIZACJI POZARZąDOWyCh Z ADMINISTRACJą PUBLICZNą DIALOG OByWATELSKI I PARTyCyPACJA AKTyWIZACJA OByWATELI W życiu PUBLICZNyM EDUKACJA OByWATELSKA Rozwój i otoczenie prawne trzeciego sektora w Polsce Wroku 2010 kontynuowaliśmy monitoring i analizę zmian w środowisku instytucjonalno-prawnym trzeciego sektora. Braliśmy udział w pracach najważniejszych ośrodków mających wpływ na sytuację organizacji pozarządowych w kraju Rady Działalności Pożytku Publicznego przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej oraz stałej sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. Eksperci i ekspertki PSO opublikowali ponad 70 artykułów poświęconych tej problematyce i wzięli udział w blisko 30 konferencjach i seminariach. Najistotniejsze wydarzenia dotyczące NGOsów opisywaliśmy również w biuletynie internetowym oraz na łamach kwartalnika Trzeci Sektor. Instytut Spraw Publicznych monitorował funkcjonowanie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie odkąd weszła ona w życie. W latach 2005 i 2007 zrealizowaliśmy dwie edycje badań poświęconych ustawie. Naturalną konsekwencją działań ISP był nasz udział w końcowych pracach nad nowelizacją ustawy w 2010 roku. W ten sposób przyczyniliśmy się do powstania wielu istotnych przepisów, w tym w szczególności regulacji dotyczących zwiększenia przejrzystości pozyskiwania przez organizacje pożytku publicznego środków z mechanizmu 1%. Współtworzyliśmy nowelizację ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, w szczególności regulacje dotyczące zwiększenia przejrzystości pozyskiwania przez organizacje pożytku publicznego środków z mechanizmu 1 %.

27 25i Instytut spraw publicznych 2010 Podjęliśmy również temat wykorzystania mechanizmu loterii dobroczynnych jako alternatywnego sposobu finansowania działalności organizacji pozarządowych. We współpracy z Ambasadą Królestwa Niderlandów, Association of Charity Lotteries in the European Union, European Center for Not-for-Profit Law i Forum Darczyńców w Polsce zorganizowaliśmy międzynarodową konferencję Hazard Pro Publico Bono. Loterie jako Pierwsi w kraju poddaliśmy publicznej debacie możliwość wykorzystania loterii jako źródła wsparcia finansowego działalności prospołecznej. źródło finansowania inicjatyw obywatelskich, na której zaproszeni goście przedstawili doświadczenia dotyczące funkcjonowania loterii charytatywnych w Europie. Przeanalizowaliśmy też polskie prawo pod kątem możliwości stosowania takich rozwiązań w naszym kraju. Konferencja była pierwszą w Polsce okazją, aby poddać publicznej debacie możliwość wykorzystania hazardu jako źródła wsparcia finansowego działalności prospołecznej. Współpraca organizacji pozarządowych z administracją publiczną Program Społeczeństwa Obywatelskiego zajmuje się wypracowaniem skutecznych metod współpracy administracji samorządowej z trzecim sektorem i upowszechnieniem ich wśród bezpośrednich adresatów samorządów i organizacji. Partnerami ISP w realizacji tego zadania są Departament Pożytku Publicznego, Collegium Civitas, Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT, Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich oraz Związek Miast Polskich. Rola ISP polega przede wszystkim na działaniach analitycznych i badawczych. PSO od połowy 2010 roku prowadził rozbudowane badania poświęcone jakości współpracy między trzecim sektorem a administracją samorządową oraz współtworzeniu polityk publicznych w zakresie ochrony środowiska i spraw społecznych. Rezultaty badań posłużą w najbliższej przyszłości opracowaniu standardów tej współpracy.

28 program społeczeństwa obywatelskiego 26 Dialog obywatelski i partycypacja Program kontynuował prace nad pogłębianiem wiedzy o mechanizmach włączania się obywateli w życie publiczne. Warunkiem dobrego rządzenia jest taki model funkcjonowania władz publicznych, w którym identyfikowanie i rozwiązywanie problemów społeczności dokonuje się z jej udziałem. ISP wraz z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i sześcioma innymi organizacjami pracuje nad stworzeniem ogólnopolskiego systemu wsparcia partycypacji społecznej i nadania jej wymiaru trwałej praktyki. Przetestujemy różne formy partycypacji i przygotujemy ramy społeczne, edukacyjne i prawne, które będą sprzyjały stosowaniu jej rozwiązań w jak najszerszej skali. Projekt jest przedsięwzięciem pilotażowym, skierowanym do władz samorządowych i społeczności lokalnych. Prowadzony będzie w latach w stu ośmiu gminach i powiatach wszystkich regionów Polski. Zadaniem ISP są prace diagnostyczno-badawcze: przeprowadzenie diagnozy stanu partycypacji w Polsce, zbudowanie narzędzia do pomiaru partycypacji w dowolnej społeczności lokalnej, a także prowadzenie monitoringu prawa. W 2010 roku pracowaliśmy nad zbudowaniem narzędzia do pomiaru partycypacji, które pozwoli społeczności lokalnej na autodiagnozę i monitorowanie włączania się obywateli w życie publiczne. Prowadzone badania nad partycypacją spowodowały, że rozszerzyliśmy o ten obszar zakres dotychczas prowadzonego monitoringu prawa. Śledziliśmy i analizowaliśmy regulacje prawne, które mogą mieć wpływ na ogólną zdolność obywateli do partycypacji. Zajmowaliśmy się takimi zagadnieniami jak funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego czy dialog obywatelski. Razem z partnerami z siedmiu krajów europejskich zorganizowaliśmy otwarte konsultacje, które były próbą umożliwienia obywatelom udziału w procesie tworzenia polityk europejskich oddziaływujących na sferę społeczną. W każdym z krajów, w specjalnej ankiecie on-line, obywatele mogli wypowiedzieć się na temat skutecznych, ich zdaniem, sposobów walki z nierównością i wykluczeniem społecznym. Spośród osób, które wzięły udział w ankiecie, wylosowano uczestników tzw. paneli krajowych, na których wypracowano rekomendacje dla instytucji europejskich. Wylosowani uczestnicy paneli krajowych stworzyli wspólną treść rekomendacji na międzynarodowym spotkaniu w Maladze, która została przedstawiona szerszej publiczności w czasie Europejskich Dni Obywatelskich. Dokument zawierający rekomendacje tzw. Apel Obywateli zaprezentowano następnie na specjalnie zorganizowanym spotkaniu w Europejskim Komitecie Ekonomiczno-Społecznym w Brukseli. Dzięki udziałowi w przedsięwzięciu ISP wzmocnił swoja pozycję w sieci organizacji europejskich European Civil Forum, działającej na rzecz rozwoju idei dialogu obywatelskiego w krajach Unii. Monitoring instytucjonalizacji dialogu obywatelskiego w Polsce realizowaliśmy również w ramach badań poświęconych lobbingowi w samorządzie wojewódzkim. Opracowaliśmy metodologię badań i monitoringu lobbingu w samorządzie województwa. Projekt był pierwszym w kraju przedsięwzięciem badawczym dotyczącym problematyki lobbingu na szczeblu samorządowym. Wnioski i rekomendacje ukazały się w publikacjach Instytutu Lobbing w samorządzie województwa. Raport z badań i monitoringu pod redakcją Grzegorza Makowskiego oraz Praktyczny przewodnik po lobbingu w samorządzie województwa pod redakcją Jarosława Zbieranka.