Bogusław Nierenberg ZARZĄDZANIE MEDIAMI UJĘCIE SYSTEMOWE WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

Transkrypt

1 Bogusław Nierenberg ZARZĄDZANIE MEDIAMI UJĘCIE SYSTEMOWE WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO T E K S T Y KULTURY

2 ZARZĄDZANIE MEDIAMI

3

4 ZARZĄDZANIE MEDIAMI

5 Publikacja dofinansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej oraz Instytutu Kultury RECENZENT dr hab. Stanisław Jędrzejewski, prof. ALK PROJEKT OKŁADKI Agnieszka Winciorek Copyright by Bogusław Nierenberg & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2011 All rights reserved Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy. ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, Kraków tel , , fax Dystrybucja: tel , tel./fax tel. kom , sprzedaz@wuj.pl Konto: PEKAO SA, nr

6 Mojej żonie i synom poświęcam

7

8 Spis treści Wstęp... 9 Część I 1. Geneza nauk o zarządzaniu Zarządzanie w ujęciu historycznym Zarządzanie jako dyscyplina naukowa Zarządzanie w ujęciu humanistycznym Metodologia systemowa. Systemy i modele medialne Koncepcje systemowe Systemy medialne Istota zarządzania mediami dualna natura przedsiębiorstw medialnych Zarządzanie mediami w ujęciu historyczno-metodologicznym Koncepcje teoretyczne zarządzania mediami Zarządzanie mediami w ujęciu systemowym Zakres i przedmiot zarządzania mediami Część II 4. Systemy i rynki informacyjne Systemowe i ekonomiczne aspekty informacji Informacja jako zasób Wykluczenie informacyjne postulat nieustannej edukacji Ekonomiczne aspekty zarządzania mediami Ekonomika mediów jako obszar badań Rynki medialne Zarządzanie finansami organizacji medialnych Zarządzanie reklamą Geneza reklamy Agencje reklamowe i ich zadania Kampanie reklamowe Wybrane metody badania reklamy

9 8 Spis treści Część III 7. Menedżerowie i dziennikarze Zasoby ludzkie w mediach Menedżerowie (sternicy mediów) Dziennikarze Strategie organizacji medialnych. Wartość dla odbiorców Strategia a komunikacja marketingowa Medialny łańcuch wartości Tworzenie wartości w organizacjach medialnych Prawne i etyczne aspekty zarządzania mediami Granice wolności mediów Dziennikarskie kodeksy deontologiczne Manipulacje medialne Trendy rozwojowe organizacji medialnych. Wyznaczniki medialnej przyszłości Język nowych mediów Wyzwania dla menedżerów Media publiczne Podsumowanie Bibliografia (wybrane pozycje) Spis tabel, rysunków i wykresów Indeks nazwisk Indeks rzeczowy

10 Wstęp Stwierdzenie, że podstawową determinantą współczesnego świata jest jego medialność, wydaje się tak oczywiste, że wręcz banalne. Tymczasem oczywistość jakiegoś zjawiska nie oznacza wcale jego powszechnej znajomości ani też wiedzy o prawach nim rządzących. Wydaje się, że podobnie jest z zarządzaniem mediami. Na polskim gruncie nie ma w ogóle takiej subdyscypliny zarządzania, nie ma nawet takiego kierunku studiów. Prowadzone tu i ówdzie studia podyplomowe mają na celu raczej nabycie pewnych określonych umiejętności niż przekazanie wiedzy akademickiej z zakresu zarządzania mediami. Studia II stopnia w tym zakresie jako pierwszy w Polsce zaproponował Instytut Kultury Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jest to zgodne nie tylko z duchem czasu, ale i z potrzebami państwa polskiego. W artykule 27 znowelizowanej w 2010 r. Ustawy o radiofonii i telewizji napisano: do zarządu powołuje się wyłącznie osobę posiadająca kompetencje w dziedzinie zarządzania oraz radiofonii i telewizji. Zarządzanie nie jest wiedzą tajemną i można się go nauczyć. Wydaje się, że wiele słabości polskiego życia gospodarczego i społecznego bierze się z nieumiejętności zarządzania. Szpitalem zarządza lekarz, a teatrem aktor. Niech będą to lekarz i aktor, ale posiadający kompetencje w dziedzinie zarządzania. Autor niniejszej monografii stawia sobie za cel przedstawienie dorobku naukowego w zakresie zarządzania mediami, powstałego głównie w Stanach Zjednoczonych i krajach skandynawskich, oraz podzielenie się wynikami badań, które przez wiele lat na tym polu prowadził. Jak się wydaje, kluczowe dla zrozumienia istoty współczesnego zarządzania mediami są dwa stwierdzenia Petera F. Druckera. Pierwsze, że: informacja będzie podstawowym zasobem XXI w., i drugie, iż: informacja jest tym cenniejsza, im jest powszechniejsza. O ile pierwsze wydaje się dość powszechnie akceptowane, choć jego konsekwencje nie zawsze i nie wszędzie bywają uświadamiane, o tyle drugie burzy podstawy naszej wiedzy ekonomicznej. W klasycznej ekonomii przyjmuje się, że im jakieś dobro rzadsze, tym cenniejsze i odwrotnie. Powszechność określonego dobra obniża jego cenę. Tymczasem P.F. Drucker wywraca na nice nasze dotychczasowe rozumienie najbardziej kardynalnych zasad ekonomii.

11 10 Wstęp Autor niniejszej rozprawy stara się objaśnić tę pozorną sprzeczność poprzez opisany w 1989 r. przez Roberta G. Picarda dualizm mediów oraz stworzoną przez siebie formułę guzików medialnych (informacyjnych), która pozwala zrozumieć paradoks zawarty w stwierdzeniu P.F. Druckera. Objaśnienie tych zagadnień zostało zawarte w rozdziałach trzecim i czwartym, które zdaniem autora są najważniejszymi dla prezentowanych rozważań. W niniejszej pracy, dla opisu zjawisk odnoszących się do zarządzania mediami, przyjęto metodologię systemową, wedle której badane zjawiska należy widzieć jako całość powiązaną z sobą pośrednio lub bezpośrednio, gdyż jak się wydaje taki rodzaj oglądu rzeczywistości pozwala oddać istotę badanego zagadnienia, a nie jedynie jego strukturę, bowiem zachowanie się systemów zarówno kształtuje środowisko, jak i jest przez nie kształtowane. Poprawa otoczenia i zwiększenie wpływu na systemy, które ono»zawiera«, wymaga od każdego z tych systemów uwzględnienia wszystkiego, dzięki czemu można ulepszyć otoczenie, a zarazem siebie 1. Autor starał się przy opisie badanych zjawisk nie tracić z pola widzenia trzech zasadniczych pytań Russella L. Ackoffa: 1. Dlaczego widzę to, co widzę? 2. Dlaczego rzeczy są takie, jakie są? 3. Dlaczego rzeczy się zmieniają? Te z pozoru banalne pytania pozwalają wniknąć w istotę badanego zagadnienia, a nie jedynie opisać jego strukturę. Niestety, wielu badaczy opis struktur nazywa systemem, co wydaje się być nadużyciem metodologicznym. By nie odnosić się do przykładów negatywnych, które Czytelnik znajdzie w nadmiarze w najbliższej księgarni, wskazano na przykład książki wzorcowej w tym względzie. Jest to monografia Daniela C. Hallina i Paola Manciniego zatytułowana Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym. Jej autorzy nie ograniczyli się jedynie do opisu badanych struktur, ale starali się wniknąć w istotę opisywanych zjawisk. Zadawali pytania istotne z punktu widzenia metodologii systemowej, sięgali głęboko do tradycji danych systemów, by zrozumieć ich sens i odkryć korelacje zachodzące pomiędzy opisywanymi obiektami. Badanie systemowe wydaje się być żmudne i mozolne, ale pozwala dotrzeć do samego jądra badanych zjawisk i sformułować wnioski co do ich istoty. W niniejszej monografii zaproponowano uporządkowanie definicyjne, odnoszące się do opisywanych zagadnień na gruncie polskim. Zapożyczone z języka angielskiego określenie media management ma, zgodnie z przyjętymi w niniejszej pracy założeniami, dwa znaczenia: 1. zarządzanie mediami, 2. zarządzanie w mediach. Jeśli idzie o pierwsze znaczenie, odnosi się ono zarówno do poziomów zarządzania (mega, mezzo i mikro), jak i sposobów wpływania na działanie mediów (organizacji medialnych) poprzez rozmaite unormowa- 1 R.L. Ackoff, Redesigning the Future. A System Approach to Societal Problems, John Wiley & Sons, New York 1974, s. 68.

12 Wstęp 11 nia, (np. prawne) bądź regulatory rynku medialnego, ale także publicznego bądź komercyjnego ich wykorzystania w różnych celach (np. kampaniach reklamowych, społecznych, które na ogół prowadzone są za pośrednictwem rozmaitych mediów). Jeśli idzie natomiast o drugie znaczenie, to pod pojęciem zarządzanie w mediach należy rozumieć wszelkie procesy decyzyjne odnoszące się do samych organizacji medialnych. Mogą to być czynności rozpatrywane zarówno w ujęciu funkcjonalnym (odnoszącym się do specyficznych działań składających się na zarządzanie), procesowym (odnoszącym się do planowania i monitorowania samego procesu) bądź strukturalnym (odnoszącym się do budowania samej organizacji). Konsultacje przeprowadzone przez autora niniejszych rozważań pośród uczonych 2 związanych z tym obszarem badawczym skłaniają raczej do użycia pojęcia zarządzanie mediami jako pojęcia szerszego niż zarządzanie w mediach, będącego określeniem znaczeniowo węższym, bowiem zarządzanie w mediach zawiera się w zarządzaniu mediami. Nie bez znaczenia dla takiego rozstrzygnięcia jest też zakorzenienie w języku polskim takich określeń jak zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie jakością, zarządzanie wiedzą etc. Autor ma świadomość, że mogą być odmienne stanowiska od zaproponowanego przez niego. Oponenci wskazują, że poprawne jest określenie zarządzanie w kulturze, zamiast zarządzanie kulturą, gdyż zarządzać można każdym dobrem. Istotne zatem będzie, jaką przyjmiemy definicję pojęcia, co do którego chcemy odnieść owo zarządzanie. Jeżeli przyjmiemy za Geertem Hofstedem, że kultura to zbiorowe zaprogramowanie umysłów, które wyróżnia jedną grupę społeczną od drugiej, to owym zaprogramowaniem można zarządzać, jego istotą bowiem jest informacja. Per analogiam dotyczy to także mediów. Jeżeli przyjmiemy za Denisem McQuailem, że media masowe oznaczają instytucjonalne środki publicznego komunikowania na odległość, do wielu odbiorców, w krótkim czasie, to bez wątpienia można zarządzać mediami. I takiego też pojęcia używa D. McQuail zarządzanie mediami masowymi. Określenie masowe można pominąć, bowiem we współczesnym świecie właściwie każdy przekaz ma charakter masowy. I w tym znaczeniu D. McQuail rozumie termin zarządzanie jako ogół praw, regulacji, reguł i konwencji służących sprawowaniu kontroli nad mediami w interesie ogółu, w tym także w interesie samych mediów. I dalej, tenże uczony jest zdania, że istota zarządzania mediami przewiduje pewien zbiór standardów lub celów, którym towarzyszą procedury o różnym stopniu rygoryzmu, służące ich egzekwowaniu 3. Można też odwołać się do najprostszej 2 Są to opinie między innymi: dr B. Mierzejewskiej z Uniwersytetu St. Gallen w Szwajcarii, dr. J. Beliczyńskiego z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, dr. R. Żabińskiego z Wyższej Szkoły Zarządzania Edukacja we Wrocławiu. 3 D. McQuail, Teoria komunikowania masowego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 242.

13 12 Wstęp analogii, odnoszącej się do zarządzania przedsiębiorstwem (przedsiębiorstwami) czy zarządzania w przedsiębiorstwie. Oba terminy są uprawnione, choć mają inne zakresy znaczeniowe. Ten pierwszy szersze, drugi węższe. Ten drugi zawiera się w tym pierwszym. I w takim rozumieniu pojęcia zarządzania mediami jest ono przedmiotem analizy oraz oglądu naukowego, które przeprowadzono w 10 rozdziałach niniejszej monografii. W pierwszym rozdziale została nakreślona geneza nauk o zarządzaniu oraz nauk szczegółowych, takich jak zarządzanie kulturą, oświatą, turystyką, a także mediami jako rodzącej się subdyscyplinie, która wydaje się mieć coraz większe znaczenie ze względu na skalę i rozmiar zjawiska, jakim są one we współczesnym świecie. Wskazano także na ujęcie humanistyczne nauk o zarządzaniu, które stanowi o polskiej specyfice klasyfikowania dyscyplin naukowych. W rozdziale tym przypomniano, że nurt humanistycznych nauk o zarządzaniu narodził się w opozycji do nurtu klasycznego, jako odpowiedź na nadmierną eksploatację ludzi i ich brak satysfakcji z wykonywanej pracy. Rozdział drugi poświęcono metodologii systemowej, która zdaniem piszącego te słowa, oferuje najstosowniejsze narzędzia badawcze do opisu zarządzania mediami. W rozdziale tym opisano rozmaite koncepcje systemowe, a także systemy medialne. Odwołano się do fundamentalnych publikacji w tym zakresie, jak choćby Four Theories of the Press autorstwa Freda S. Sieberta, Theodore a Petersona i Wilbura Schramma czy wspomniane już Systemy medialne. Trzy modele mediów i polityki w ujęciu porównawczym D.C. Hallina i P. Manciniego, ale także przywołano dorobek polskich badaczy w tym przedmiocie, jak choćby: Janusza W. Adamowskiego, Bogusławy Dobek-Ostrowskiej, Mariana Gieruli, Bartłomieja Golki, Macieja Mrozowskiego, Beaty Ociepki, Zbigniewa Oniszczuka. Z tej perspektywy zaproponowano analizę systemów medialnych dotychczas niebadanych w ujęciu podanym przez D. Hallina i P. Manciniego, a także polskiego systemu medialnego. W tym kontekście przywołano koncepcję Trójkąta Sił Medialnych zaproponowaną przez autora niniejszych rozważań 4. W rozdziale trzecim, najważniejszym dla rozważań zawartych w niniejszej monografii, wskazano na koncepcje teoretyczne odnoszące się do zarządzania mediami i na tej podstawie zaproponowano nowe ujęcie tego procesu, uwzględniające paradoks P.F. Druckera, który wskazał, że informacja jest tym cenniejsza, im powszechniejsza. Wedle klasycznej analizy takie postawienie sprawy byłoby zaprzeczeniem podstawowym prawom ekonomicznym, wedle których dobro im rzadsze, tym cenniejsze. W rozdziale tym przeprowadzono dowód wyjaśniający ów paradoks na podstawie dokonań jednego z najwybit- 4 Por. B. Nierenberg, Publiczne przedsiębiorstwo medialne. Determinanty, systemy, modele, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.

14 Wstęp 13 niejszych badaczy ekonomiki mediów na świecie, R.G. Picarda, który wskazał na dualną naturę przedsiębiorstw medialnych, a także na podstawie badań własnych odnoszących się do rynków medialnych i ich rozmaitych aspektów w kontekście zarządzania mediami, w tym do koncepcji Trójkąta Sił Medialnych. W rozdziale tym wskazano ponadto, że informacją można, a nawet trzeba zarządzać. Podstawą takiego stwierdzenia stał się przegląd teoretycznych koncepcji zarządzania mediami, w tym także w ujęciu systemowym. W tej części pracy wskazano również, że przy obecnym stanie prawnym zarządzanie polskimi mediami publicznymi musi stanowić połączenie dwóch celów: komercyjnego i interesu publicznego, bowiem mediom nadano formę spółek prawa handlowego, które ze swej natury są nastawione na zysk. Oprócz tego polskie media publiczne poddano Ustawie o radiofonii i telewizji, gdzie opisano interes publiczny (misja), którego egzekutorem uczyniono Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. W rozdziale tym przedstawiono konsekwencje takiego stanu prawnego dla sposobu zarządzania mediami publicznymi w Polsce. W rozdziale czwartym badano systemowe i ekonomiczne aspekty informacji, która przez długi czas była domeną informatyków. Rzadziej stanowiła przedmiot zainteresowania ekonomistów, socjologów, kulturoznawców czy politologów. Tymczasem Daniel Bell czy P. Drucker wskazywali na informację jako podstawowy zasób współczesnych czasów. Spowodowało to niebywałe konsekwencje gospodarcze i społeczne, miało i ma także ogromne znaczenie dla rynków medialnych. W rozdziale tym wskazano także na systemowe i ekonomiczne aspekty zasobu, jakim jest informacja. Pokazano, że informacja stała się podstawą budowy organizacji typu sieciowego, i zwrócono uwagę na konsekwencje wynikające z tego faktu. Jedną z nich jest zjawisko zwane wykluczeniem informacyjnym. Wydaje się, że jedynym sposobem przeciwdziałania temu niekorzystnemu zjawisku jest postulat nieustannego uczenia się. W rozdziale piątym opisano ekonomiczne aspekty zarządzania mediami i wskazano na obszary badawcze istotne z tego punktu widzenia. D. McQuail określił media jako biznes inny niż wszystkie. Rozumieniu zagadnień rozpatrywanych w tym rozdziale służą badania R.G. Picarda i innych badaczy, które wskazują na dualizm organizacji medialnych. Oznacza on, że przedsiębiorstwa medialne dostarczają nie tylko treści medialnych, ale też mają zdolność skupiania na sobie uwagi zasobu niezwykle cennego we współczesnym świecie. Dla uporządkowania rozpatrywanych zagadnień przywołano niektóre definicje ekonomiki mediów, z których za najistotniejszą uznano tę zaproponowaną przez Alana B. Albarrana. W rozdziale tym wskazano także na rodzaje rynków medialnych, sposoby zarządzania finansami organizacji medialnych, a także nowe zjawiska ekonomiczne, jakie pojawiły się na rynkach medialnych za sprawą cyfryzacji i nowych mediów, jak choćby koncepcja ekonomiczna długiego ogona (Long

15

16 Bibliografi a (wybrane pozycje) 1. Dokumenty i materiały Apel środowisk twórczych w sprawie zasad powoływania Rad Nadzorczych w mediach publicznych, Rzeczpospolita 2006, nr 21. Aspekty finansowo-ekonomiczne działalności spółek regionalnej radiofonii publicznej (2002), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa. Aspekty finansowo-ekonomiczne działalności spółek regionalnej radiofonii publicznej w latach (2003), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa. Aspekty finansowo-ekonomiczne działalności spółek regionalnej radiofonii publicznej w latach (2005), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa. Bergant B. (2003), Media w Europie, materiały z IV Konferencji Mediów Publicznych, Kraków, maja. Błeszyński J. (2003), wypowiedź podczas konferencji Rynek audiowizualny w Polsce ocena i perspektywy, panel III Funkcje regulacyjne państwa, [w:] Rynek audiowizualny w Polsce. Ocena i perspektywy, red. J. Adamowski, Wyd. Aspra-Jr, Warszawa. Bochenek J. (2006), Przyszłość mediów elektronicznych w Polsce. Wartość za pieniądze czyli jak mierzyć realizację misji i efektywność funkcjonowania mediów publicznych, Andersen Business Consulting. Bughin J. (2000), Broadband Internet: Changes and Opportunities for the European Radio Industry, EBU SIS Briefings Feb., 37. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on Certain Legal Aspects Relating to Cinematographic and Other Audiovisual Works, Brussels 2001, COM (2001) 534 final. Dyrektywa 97/36 Rady Europy i Parlamentu Europejskiego. European Commission, XXIX Report on Competition Policy, Brussels Luxembourg 2000, Box 11. Ewangelia wg św. Łukasza III, 4 (1990), [w:] Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Wyd. Pallottinum, Poznań Warszawa. Finansowanie, program i widownia TVP S.A. na tle innych telewizji publicznych w Europie (2002), Warszawa. Informacja o sytuacji ekonomiczno-finansowej spółek radiofonii publicznej za rok 2000 (2001), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa.

17 238 Bibliografi a Jakubowicz K., Jung B., Kowalski T. (2003), Polityka państwa polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych w kontekście europejskiej polityki audiowizualnej. Założenia nowej ustawy o mediach elektronicznych oraz nowelizacji innych ustaw, red. K. Jakubowicz, Warszawa. Janicki A. (2002), wypowiedź podczas Konferencji Nadawców Publicznych, Kraków maja 2001, [w:] Media publiczne i edukacja Polaków. Społeczeństwo, naród, kultura, obywatel. II Konferencja Nadawców Publicznych, Kraków, maja 2001, Wyd. Rada Nadzorcza PR SA, Rada Nadzorcza TVP SA, Warszawa. Jankowska J. (2002), wypowiedź podczas Konferencji Nadawców Publicznych, Kraków, maja 2001, [w:] Media publiczne i edukacja Polaków. Społeczeństwo, naród, kultura, obywatel. II Konferencja Nadawców Publicznych, Kraków, maja 2001, Wyd. Rada Nadzorcza PR SA, Rada Nadzorcza TVP SA, Warszawa. Karda A., Newsroom 2.0, materiały NTO. Kiszluk G. (1997), ABC kampanii telewizyjnej, dodatek specjalny miesięcznika Press, Poznań. Komunikat Komisji Europejskiej Electronic Communications: the Road to the Knowledge Economy (COM [2003] 65 final). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (DzU 1997, nr 78, poz. 483). Kultura i prawo. Materiały z II Międzynarodowej Konferencji na temat: Wolność mediów, Lublin, maja 2000 (2002), red. J. Krukowski, O. Theisen, Wyd. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin. Media w czasie powodzi (1998), załącznik do Sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności, KRRiT, Warszawa. Media w Europie (2003), materiały z IV Konferencji Mediów Publicznych, Kraków, maja 2003, opr. A. Dolistowski. Misja w programach TVP (2006), [w:] Abonament a misja publiczna, Telewizja Polska, nr specjalny, kwiecień. Model funkcjonowania i racjonalizacja kosztów w radiofonii publicznej (2006), materiał analityczny przygotowany dla Komisji Kultury i Środków Przekazu Sejmu RP, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Warszawa, marzec. Opinie o telewizji regionalnej TVP3, raport OBOP, badanie zrealizowane w marcu 2002 r. Porozumienie Polskich Nadawców Telewizyjnych Przyjazne media. Radio i Telewizja w Polsce: Raport o stanie rynku w chwili przystępowania do Unii Europejskiej (2004), KRRiT, Warszawa. Raport Departamentu Kultury, Mediów i Sportu rządu Wielkiej Brytanii, 2001 r. Review of Public Broadcasting Around the World (2004), McKinsey Company, London. Rozmus M. (2003), wypowiedź podczas konferencji Rynek audiowizualny w Polsce ocena i perspektywy, panel III Funkcje regulacyjne państwa, [w:] Rynek audiowizualny w Polsce. Ocena i perspektywy, red. J. Adamowski, Wyd. Aspra-Jr, Warszawa. Sobczak J. (2003), wypowiedź podczas konferencji Rynek audiowizualny w Polsce ocena i perspektywy, panel III Funkcje regulacyjne państwa, [w:] Rynek audiowizualny w Polsce. Ocena i perspektywy, red. J. Adamowski, Wyd. Aspra-Jr, Warszawa. Sołtysiński S., Szwajkowski A., Szwaja J. (1997), Kodeks handlowy: komentarz, Wyd. C.H. Beck. Warszawa. Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności (1994), Wyd. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Warszawa, marzec.

18 Bibliografi a 239 Sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności (2005), KRRiT, Warszawa. Stępka P., Woźniak A. (2009), Finansowanie mediów elektronicznych ze środków publicznych analiza porównawcza na przykładzie wybranych państw europejskich, dokument KRRiT. Strategia Państwa Polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych na lata tekst opracowany przez KRRiT w celu przedstawienia Prezesowi Rady Ministrów na podstawie art. 6 ust. 2 Ustawy o radiofonii i telewizji; Sytuacja finansowo-ekonomiczna spółek regionalnej radiofonii publicznej w latach (2001), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa. Sytuacja finansowo-ekonomiczna nadawców publicznych (2003), Departament Ekonomiczny Biura KRRiT, Warszawa. The Future Funding of the BBC. Report of the Independent Review Panel, (1999), Department for Culture, Media and Sport, London. Uchwała nr P/23/92 Prezydium Sejmiku Samorządowego Województwa Opolskiego w sprawie umieszczenia w projekcie Ustawy o radiofonii i telewizji Opola jako ośrodka TV pr. II, jak również przyznanie częstotliwości na nadawanie programu telewizyjnego. Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 1995 r. dotycząca ustalenia powszechnie obowiązującej wykładni przepisów art. 26 ust. 4 i art. 28 ust. 1 (zadanie drugie) Ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (DzU 1992, nr 2, poz. 15). Ustawa o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r. (DzU 2004, nr 253, poz. 2531). Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji: komentarz (2000), red. J. Szwaja, Wyd. C.H. Beck, Warszawa. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (DzU 1998, nr 91, poz. 576). Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU 2005, nr 244, poz. 2080). Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU 2000, nr 94, poz. 1037). Ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (DzU 2005, nr 85, poz. 728). Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji. Ustawa z dnia 29 grudnia 2005 r. o przekształceniach i zmianach w podziale zadań i kompetencji organów państwowych właściwych w sprawach łączności, radiofonii i telewizji (DzU 2005, nr 267, poz. 2258). Wprowadzenie telewizji cyfrowej w Polsce. Polityka państwa a polskie i zagraniczne inicjatywy gospodarcze (1999), Załącznik do Sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności, Warszawa. 2. Opracowania książkowe Ackoff R.L. (1974), Redesigning the Future. A System Approach to Societal Problems, John Wiley & Sons, New York. Adamowski J.W., Golka B., Stasiak-Jazukiewicz E. (1996), Wybrane zagraniczne systemy informacji masowej, Dom Wyd. Elipsa, Warszawa. Adorno T.W., Horkheimer M. (2002), Dialektika razsvetljenstva. Filozofski fragmenti, ISH, Ljubljana. Albarran A.B. (2010), Media Economics, Routledge, New York.

19 240 Bibliografi a Albarran A.B. (1996), Media Economics: Understanding Markets, Industries and Concepts, Iowa State University Press, Ames. Albarran A.B. (2010), The Transformation of the Media and Communication Industries, Media Markets Monographs, issue 11, Universidad de Navarra. Pamplona. Albarran A.B., Chan-Olmsted S. (1998), Global Media Economics: Commercialization, Concentration and Integration of World Media Markets, Iowa State University Press, Ames. Albin K. (2000), Reklama, przekaz, odbiór, interpretacja, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa Wrocław. Anderson B. (1983), Imagined communities, New Left Books, London. Anderson Ch. (2006), The Long Tail. Why the Future of Business Is Selling Less of More, Hyperion, London. Ansoff I., McDonnell E. (1990), Implanting Strategic Management, Prentice Hall, New York. Ansoff H.I. (1985), Zarządzanie strategiczne, PWE, Warszawa. Arche G.L. (1939), Big Business and Radio, The American Historical Company, New York. Arendt H. (1958), The Human Condition, Chicago University Press, Chicago. Arendt H. (2000), Kondycja ludzka, Wyd. Aletheia, Warszawa. Arystoteles (2003), Metafizyka, Wyd. DeAgostini Polska, Warszawa. Arystoteles (2002), Polityka, Wyd. DeAgostini Polska, Warszawa. Atalli J. (2008), Krótka historia przyszłości, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa. Avritzer L. (2002), Democracy and the Public Space in Latin America, Princeton University Press, Princeton, NJ. Bajka Z. (2008), Historia mediów, Towarzystwo Słowaków w Polsce, Kraków. Bajka Z. (1994), Krótka historia reklamy na świecie i w Polsce (I), Aida Media. Banasiński C., Rittner R., Kolasiński M. (2001), Prawo radiofonii i telewizji w Polsce w świetle standardów europejskich, Wyd. Konieczny i Kruszewski, Warszawa. Barney J. (1991), Firm Resources and Sustained Competitive Advantage, Journal of Management, 17. Barta J., Markiewicz R., Matlak A. (2001), Prawo mediów, Wyd. Lexis, Kraków. Barta J., Markiewicz R., Matlak A. (1997), Telewizja kablowa i prawo, Wyd. ABC, Warszawa. Bednarczyk M. (2001), Organizacje publiczne. Zarządzanie konkurencyjnością, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa Kraków. Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2000), Makroekonomia, PWE, Warszawa. Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2003), Mikroekonomia, PWE, Warszawa. Beliczyński J. (2005), Radio jako obiekt zarządzania, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków. Benjamin W. (1968), Illuminations, Harcourt, New York. Bertalanffy L. von (1984), Ogólna teoria systemów, PWN, Warszawa. Bielski M. (1997), Organizacje: istota, struktury, procesy, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. Bień W., Dobiegała-Korona B., Duczkowska-Piasecka M., Jasiewicz S., Pierścionek Z. (2000), Skuteczne strategie, Wyd. Centrum Informacji Menedżera, Warszawa. Bishop B. (2001), Marketing globalnej ery cyfrowej, PWE, Warszawa. Bobrowski I. (2005), Składniowy model polszczyzny, Wyd. LexisNexis, Kraków. Braun J. (2005), Potęga czwartej władzy. Media, rynek, społeczeństwo, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Castells M. (2003), Galaktyka Internetu, Rebis, Poznań. Castells M. (1996), The Rise of Network Society, Blackwell, Oxford. Carey J. (1989), Communication as Culture: Essays on Media and Society, Routledge, London.

20 Bibliografi a 241 Carlisle H.M. (1987), Management Essential: Concept for Productivity and Innovation, Science Research Associates, Chicago. Carter T.B., Franklin M.A., Wright J.B. (1994), The First Amendment and the Fifth Estate: Regulation of Electronic Mass Media, 3rd ed. Chandler A.D. (1978), Strategy and Structure. Chapter in the History of the American Industrial Enterprise, MIT Press, Cambridge. Chyliński M., Russ-Mohl S. (2007), Dziennikarstwo, Grupa Wyd. Polskapresse, Warszawa. Cieślak M. (2004), Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowania, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Civil society: Challenging Western Models (1996), red. Ch. Hahn, F. Dunn, Routledge, London. Clausewitz von C. (1958), O wojnie, Wyd. Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa. Cobo C., Shaughnessy H. (1990), The Cultural Obligation of Broadcasting, Manchester. Cohen B. (1963), The Press and Foreign Policy, Princeton University Press, New York. Compaine B.M. (1978), The Book Industry in Transition: An Economic Study of Book Distribution and Marketing, Knowledge Industry Publications, New York. Compaine B.M. (1979), Who Owns the Media?, Knowledge Industry Publications, New York. Connected Marketing, the Viral, Buzz and Word of Mouth Resolution (2005), red. J. Kirby, P. Mardsen, Butterworth-Heinemann, Oxford. Czarnecki P. (2008), Etyka mediów, Wyd. Difin, Warszawa. Dahlgren P. (1991), Introduction. In Communication and Citizenship, red. P. Dahlgren, C. Sparks, Sage, London. Dobek-Ostrowska B. (2001), Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne, Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego. Dobek-Ostrowska B. (2004), Podstawy komunikowania społecznego, Wyd. Astrum, Wrocław. Dobek-Ostrowska B., Ratajczak M. (2000), Media i komunikowanie polityczne, Oficyna Wyd. Arboretum, Wrocław. Doktorowicz K. (1995), Europejska telewizja publiczna. Zmiana modelu w Europie Zachodniej, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Doliński D. (2001), Psychologia reklamy. Agencja Reklamowa, Wyd. Aida, Wrocław. Doyle P. (2003), Marketing wartości, Wyd. Felberg SJA, Warszawa. Drucker P.F. (1992), Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa. Drucker P.F. (2001), Myśli przewodnie Druckera, Wyd. MT Biznes, Warszawa. Drucker P.F. (1992), Praktyka zarządzania, Nowoczesność Sp. z o.o., Warszawa. Drucker P.F. (1999), Społeczeństwo prokapitalistyczne, Wyd. PWN, Warszawa. Drucker P.F. (1942), The Future of Industrial Man, John Day, New York. Drucker P.F. (1954), The Practice of Management, Harper & Row, New York. Drucker P.F. (1954), The Practise of Management, Harper & Row, New York. Drucker P.F. (2000), Zarządzanie w XXI wieku, Wyd. Muza, Warszawa. Dudzik S. (2002), Pomoc państwa dla przedsiębiorstw publicznych w prawie Wspólnoty Europejskiej. Między neutralnością a zaangażowaniem, Kantor Wyd. Zakamycze, Kraków. Durlik I. (1998), Inżynieria zarządzania, Agencja Wyd. Placet, Warszawa. Dyke G. (2004), Inside Story, Harper Perennial, London Dylematy kształcenia menedżerów u progu XXI wieku (2001), red. T. Borkowski, A. Marcinkowski, A. Oherow-Urbaniec, Wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków. Dylematy teorii i praktyki zarządzania, t. 2: Finansowo-społeczne problemy zarządzania w mikro- i makroskali (2006), red. M. Duczmal, T. Pokusa, Wyd. Polska Akademia

21 242 Bibliografi a Nauk, Oddział w Katowicach, Komisja Nauk Prawnych i Ekonomicznych i Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole. Eley G. (1992), Nations, Publics, and Political Cultures: Placing Habermas in the Nineteenth Century. In Habermas and the Public Sphere, red. C. Calhoun, MIT Press, Cambridge. Encyklopedia kina (2003), red. T. Lubelski, Wyd. Biały Kruk, Kraków. Fauconnier G. (1975), Mass Media and Society, Leuven University Press, Leuven. Flaherty J.E. (1999), Peter Drucker: Shaping Managerial Mind, Jossey-Bass, New York. Flasiński M. (1997), Wstęp do analitycznych metod projektowania systemów informatycznych, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa. Fraser N. (1992), Rethinking the Public Sphere. In Habermas and the Public Sphere, red. C. Calhoun, MIT Press, Cambridge. Garnham N., Collins R., Locksley G., Davis J., Hayward P., Reem D. (1986), The Economics of UK Television, London Centre for Information and Communication Studies, London. Giles R.H. (1988), Newsroom Management: A Guide to Theory and Practice, Media Management Books, Detroit. Goban-Klas T. (2005), Cywilizacja medialna, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Goban-Klas T. (1973), Komunikowanie masowe w nowoczesnym społeczeństwie, Wyd. PWN, Warszawa. Goban-Klas T. (1978), Komunikowanie masowe: zarys problematyki socjologicznej, Wyd. Ośrodek Badań Prasoznawczych, Kraków. Goban-Klas T. (2000), Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wyd. PWN, Warszawa Kraków. Goban-Klas T. (2004), Niepokorna orkiestra medialna: dyrygenci i wykonawcy polityki informacyjnej w Polsce po 1944 roku, Wyd. Aspra-Jr, Warszawa. Goban-Klas T. (1997), Public relations, czyli promocja reputacji: pojęcia, definicje, uwarunkowania, Wyd. Business Press, Warszawa. Goban-Klas T. (2001), Zarys historii i rozwoju mediów. Od malowideł naskalnych do multimediów, Wyd. Nauk. Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków. Goban-Klas T., Sienkiewicz P. (1999), Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia, wyzwania, Wyd. Fundacja Postępu Telekomunikacji, Kraków. Godzic W. (1996), Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej, Wyd. Universitas, Kraków. Godzic W. (2004), Telewizja i jej gatunki. (Po Wielkim Bracie), Wyd. Universitas, Kraków. Golka B. (2001), System medialny Francji, Wyd. Elipsa, Warszawa. Golka B. (2004), System medialny Stanów Zjednoczonych, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Gościński J. (1977), Zarys teorii sterowania ekonomicznego, PWN, Warszawa. Griffin R.W. (1999), Podstawy zarządzania organizacjami, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Grudzewski W.M., Hejduk I.K., Sankowska A., Wańtuchowicz M. (2010), Sustainability w biznesie, czyli przedsiębiorstwo przyszłości. Zmiana paradygmatów i koncepcji zarządzania, Wyd. Poltext, Warszawa. Grzelewska D., Habielski R., Kozieł A., Osica J. Piwońska-Pykało L. (2001), Prasa, radio i telewizja w Polsce. Zarys dziejów, Wyd. Elipsa, Warszawa. Habermas J. (1979), Communication and Social Evolution, Heinemann, London. Habermas J. (1986), Pojęcie działania komunikacyjnego, Kultura i Społeczeństwo, nr 3. Habermas J. (1999), Teoria działania komunikacyjnego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.

22 Indeks nazwisk Ackoff R.L. 10, 40, 48 Adamiecki K. 39 Adamowski J.W. 12, 17, 47, 58, 233 Albarran A.B. 13, 67 72, 77, 78, 105, 107, 108, 110, 183, 233 Albin K. 134 Aleksander Wielki 26 Anderson Ch. 14, 117, 221, 222 Anderson P.J. 169, 176 Aplin J.C. 24 Arango G. 78 Arnett P. 214 Arystoteles 25, 27, 28, 43, 56, 90, 129 Aspen M. 174, 175 Attali J. 217 Babbage Ch. 28 Bain J.S. 115 Bajer M. 207 Barnard Ch.I. 30 Barta J. 203 Baudrillard J. 225 Becker L.B. 73 Beliczyński J. 77, 109, 190 Bendyk E. 199 Bernstein C. 206, 207 Bertalanffy L. von 43, 44 Bielski M. 36, 46, 76 Blair T. 162, 163 Blanchard A. 73 Boulding K. 44 Boulton M.R. 29 Bratkowski S. 205 Braun-Gładkowska M. 101 Brecht B. 48 Brown H. 158 Brown M.M. 175 Bush G.W. 161, 163 Carlisle H.M. 24 Cartwright E. 94 Castells M. 16, 86, 219, 235 Chang B.H. 119 Chan-Olmsted S. 72, 108, 110, 119, 223 Chavez H. 52 Chojecki M. 199 Christensen C.M. 71 Churchill W. 162 Chyliński M. 98 Close G. 16 Cohen B. 211 Compaine B.M. 108 Cosier R.A. 24 Cycero 129 Davies G. 162 Davis K. 41 Dell M. 191 Dobek-Ostrowska B. 12, 47, 233 Donaldson L. 25 Dovey J. 222 Doyle P 177, 186 Drucker P. 9, 10, 12, 13, 19, 29, 30, 68, 81 83, 90, 91, 93, 94, 106, 155, 160, 178, 181, 186, 232, 233 Duczmal M. 205 Durczok K. 15, 161, Durkheim É. 51 Dyke G. 15, Emerson H. 30 Fayol H. 30, 38 Fiut I. 218 Flaherty J.E. 160 Flippo E.B. 24

23 262 Indeks nazwisk Foley L. 159 Follett M.P. 30, 40 Fontane T. 38 Franklin B. 39 Friedman M. 42 Fromm E. 219 Furman W. 39 Gardial S.F. 195 Garnham N. 108, 111 Gassaway B. 153 Gantt H. 30 Gershon R. 72, 73 Giddings S. 222 Gilbreth F. 30 Gilbreth L. 30 Giles R.H. 156 Gilligan A. 162, 163 Gluza R. 146 Goban-Klas T. 86, 97, 235 Godzic W. 95, 101, 102, 165 Golka B. 47, 58 Gorbaczow M. 57, 58 Górski P. 35, 38 Grabowska M. 74 Graham K. 206, 207 Grant I. 222 Griffin R.W , 34, 79 Grudzewski W.M. 33 Gusinski W. 58, 59 Gutenberg J. 81 Habermas J. 48 Hallin D.C. 10, 12 50, 51, 53, 56, 59, 61, 77, 233 Hamel G. 33 Hammurabi 26 Hayes D. 227 Hayes G. 139 Hejduk I.K. 33 Herrick D.F , 160 Hofstede G. 11, 25 Hollifield C.A Holmes R.E. 24 Horacy 129 Huxley A. 95 Iłowiecki M Ingham A.G. 45 Jakubowicz K. 17, 61, 63, 85, 124, 199, 228, 229 Janke I. 218 Jan Paweł II 212 Jawetz P. 175 Jennings D.F. 24 Jędrzejewski S. 17, 52, 53, 120, 122, 190 Jędrzejowski G. 166 Jung B. 77, 109 Kajdanowicz G. 166 Kall J. 134 Kaplan R.S. 33 Kapuściński R. 14, 15, 39, , 205 Kast F.E. 76 Kaye J. 119, 120 Keaton M. 16 Kelly D. 162 Kelly K. 222 King M.L. 171 King S. 133, 134 Klimkiewicz B. 109 Konarska K. 47 Konfucjusz 26 Kopaliński W. 90 Kosicki G.M. 73 Kostera M. 25, 42 Kotarbiński T. 131 Kotler Ph. 98, 133 Kowalski T. 77, 80, 82, 109, 182, 183, 199 Kownacki S. 25 Kozak R. 199 Kożuch B. 35, 35, 36 Koźmiński A.K. 25, 86 Kranenburg H. van Krzyżanowski L. 44 Kserkses 95 Kublik A. 218 Küng L. 73, Lacy S. 73, 160 Lane W.R. 131 Lavine J.M. 67, 127, 158 Lawson-Borders G. 69 LeBlanc Wicks J. 160 Lee M. 15, 73, 171, , 221 Levin H.J. 107 Levinson P. 125 Lilien G. 133

24 Indeks nazwisk 263 Lis T. 166 Lister M. 222 Listiew W. 58 Longenecker J.G. 24 Lumumba P. 173 Mackay H. 156, 160, 161 Malinowski B. 36, 37 Mallette M.F. 201 Małysz A. 83 Mamczura J. 57 Mancini P. 10, 12, 50, 51, 53, 56, 59, 61, 77, 233 Markiewicz R. 203 Marks K. 43 Maslow A.H. 30, 31, 154 Matlak A. 203 Mattelart A. 107 Mayo E. 30, 68 McGregor D. 30, 31, 38 McLuhan M. 23, 129, 218 McQuail D. 11, 13, 47, 71, 81, 97, 106, 201, 231, 233 Mierzejewska B Mikułowski-Pomorski J. 45, 46 Mill J.S. 215 Monteskiusz (właśc. Charles Louis de Montesquieu) 27 Moorer T.H. 214 Moorthy K. 133 Mrozowski M Murdoch R. 164 Murrow E. 40 Muszyński J. 89 Münsterberg H. 30 Nadotti M. 174 Nguyen T. 175 Nieto Tamargo A. 108 Nissim G.M. 100 Nixon R. 163, 207 Noelle-Neumann E. 211 Norton D.P. 33 Oleński J. 91, 93, 96 Oniszczuk Z. 12, 47, 49, 233 Orwell G. 95 Orzechowski E. 34 Ossowski S. 212 Ostrowska E. 102 Ouchie W.G. 31 Owen B.M. 108, 110 Owen R. 28, 29 Palm F.C. 116 Pfann G.A. 116 Phalen P. 78 Parsons T. 34, 43 Pember D. 97 Peterson T. 12, 50, 233 Penc J. 178 Piątkowska-Stepaniak W. 39 Picard R.G. 10, 13, 15, 42, 67, 72, 78 79, 81 83, , 115, 124, , 196, 197, Piotrowski W. 25, 32, 43, 45 Pitrus A. 102 Platon 27, 28 Porter M.E. 181, 182 Postman N. 95 Pringle Ch. 24 Pringle P.K. 24 Pszczołowski T. 36 Puppis M. 71 Quinn S. 119, 120 Radziszewski P. 199 Ray R.H. 107 Raynor M.E. 71 Redmond J.W. 39, 40 Reddaway W.A. 107 Reith J. 53, 205 Rex A. 130 Rheingold H. 220 Ringelmann M. 45 Rizzuto R.J. 119 Roberts K. 73 Roethlisberger F.J. 30 Rogers W. 201 Roosevelt T. 29, 68 Root E. 29, 68 Rosenzweig J.E. 76 Roux M. 138, 139 Russ-Mohl S. 98 Russell J.T. 131

25 264 Indeks nazwisk Sankowska A. 33 Schiller H.I. 107 Schlapp H. 205 Schoderbek P.P. 24 Schramm W. 12, 50, 233 Schretter D. 104 Schwab Ch. 191 Schumpeter J. 39 Sekielski T. 166 Semka P. 218 Shapiro D.S. 119 Shaver D. 222, 223 Shaver M.A. 222, 223 Siebert F. 12, 50, 233 Siegelaub S. 107 Simpson J. 164 Sklair L. 41 Smith A. 38, 94 Smythe D.W. 107 Sobczak J. 210 Sokrates 27 Solorz Z. 153 Sohn A. 160 Starr M.F. 24 Starck K. 154 Stasiak-Jazukiewicz E. 58 Steiner P.O. 107 Stiglitz J.E. 225 Strzałecki A. 134 Sylvie G. 72, 73, 160 Taylor F.W. 29, 30, 39, 68 Teszner Ł. 220 Thatcher M. 164 Turner T. 58 Urwick L. 30 Vanderbilt C. 25 Veblen T. 39 Wackman D.B. 67, 127, 158 Wańtuchowicz M. 33 Ward G. 169, 176 Warhol A. 140 Watt J. 29, 94 Wawak T. 35 Wayne Mondy R. 24 Weber M. 30, 209 Weezel A. van 78 Weinberg G.M. 48, 50, 75, 77 Welles O. 213 Wells H.G. 213 White R. 131, 133 Wildman S.S. 108, 110 Wildstein B. 218 Wojciechowski K. 199 Wolny-Zmorzyński K. 39, 90 Woodruff R.B. 195 Woodward B. 206, 207 Wowra W. 174, 175

26 Indeks rzeczowy abonament 13, 54, 55, 60, 63, 64, , 198, 234 Absolut (marka wódki) Advanced Television Systems Committee (ATSC) 98 AIDA 133, 143 AIDCAS 143, 144 Amerykańskie Stowarzyszenie Wydawców Prasy (NAA) 208 Asahi Shimbun 54 AOL 119 ATL (above the line) 131 AT&T 119 BBC 15, 17, 54, 62, 82, 84, 99, 122, 124, , 167, , 205, 213, 228 BBC Trust 189 Belo 69 Bit 90 brief 135 British Gazette 162 British Museum 128 BTL (below the line) 131, 132 Carillon 138, 139 CBS 213 cesarstwo rzymskie 26 Channel 4 99 CNN 214 cost per million (CPM) 141 cost per point (CPP) 145 cost per thousand (CPT) 82, 124, 141, 145 cyfryzacja 15, 16, 98, 118, 129, 217, 218, 232, 235 człowiek ekonomiczny (homo oeconomicus) 30, 35, 38 człowiek społeczny (homo socius) 35 DAGMAR 133, 143, 144 Daily Mirror 116 Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 202 Deklaracja Praw Wirginii 201 Dell Computer Corporation 191 Digital Video Broadcasting Cable (DVB-C) 98 Digital Video Broadcasting Satellite (DVB-S) 98 Digital Video Broadcasting Terrestrial (DVB- -T) 98 długi ogon (long tail) 117, 221, 233 ekonomika długiego ogona (Long Tail Economics) 14, 117, 233 Electronic Program Guide (EPG) 99 Entelico 225 Europejskie Stowarzyszenie Edukacji Medialnej (AEEMA) 104 Fakty 167, 168 Federalna Komisja Łączności (FCC) 204, 207 Foote Cone & Belding (FCB) 137 ford edsel 137, 138 format, formatowanie 40, 169 Forum 166 Fox 222 Gazprom 58 George Washington University 45, 78 GfK BehaviorScan 146 Głos Słuchacza i Telewidza (Voice of the Listener & Viewer, VLV) 102 Google 119, 225 GRP (gross rating points) 141

27 266 Indeks rzeczowy Hirakawa 55 Hörzu 146, 147 HTML 221 Instytut Monitorowania Mediów 169 interesariusze (stakeholders) 40 infotainment 16, 169, 234 Integrated Marketing Communication (IMC) 180 International Brotherhood of Electrical Workers (IBEW) 159 ITV (Independent Television) 99 Journal of Media Economics 72 Karta Etyczna Mediów 209 Kasumi 55 KDKA 204 Keiretsu 55 Klub dziennikarzy (kisha kurabu) 55 kluczowy wskaźnik efektywności (KPI) 186 Komisja Hutchinsa 170, 202, 204 Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. 203 Konstytucja z 3 maja 1794 r. 202 konwergencja 15, 16, 62, 70, 118, 178, 217, korporacyjna odpowiedzialność społeczna (KOS) 41, 42 koszty utopione (sunk costs) 116 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT) 63, 121, 122, 199, 203, 230 kultura organizacyjna 25, 73 Latin American Media Management Association 78 LWT (London Weekend Television) 164 łańcuch wartości (value chain) 15, Mainichi Shimbun 54 management by objectives (MBO) 15, 155 mass customizing 181 MBA (Master of Business Administration) 108 Media General 69 Media Management and Transformation Center 78 MediaOne 119 Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) 34 minirynek 146, 234 multipleks 99, 113 Nagata 55 National Association of Broadcast Employees and Technics (NABET) 159 National Labor Relations Act (NRLA) 159 NATO 173 Newspaper Guild 158, 159 New York Times 174, 227 NHK (Nippon Hoso Kyokai) 54, 55 NTV (Nihon Terebi) 54 NTW 58 Office of Telecommunications (OFTEL) 99 Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) 162, 171, , 221 organizacje typu sieciowego 16, 219 Oxford University 78 Pay Per View (PPV) 99 piramida potrzeb 31 platforma cyfrowa Freeview 165 Platforma Obywatelska 60 Przyjazne media 102, 103 rachunek kosztów działań (ABC) 186 Rada Gubernatorów 165 Resource Based View (RBV) 72 RTL7 224 shareholder value analysis (analiza wartości dla udziałowców, SVA) 191 Shunkan Shonen Jump 54 SLB (Stay, Look, Buy) 143 smirnoff 139, 140 spirala milczenia 212 stolichnaya 139 Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich (SDP) 205 Stowarzyszenie Dziennikarzy RP (SDRP) 210 Structure Conduct Performance (SCP) 72, 115 Stuxnet 94, 95 Sun 116 sunk costs zob. koszty utopione SWOT 178, 189 sympatyczność firmy 181 Świat bagietek (Bread Stick World) 130

28 Indeks rzeczowy 267 TBWA 139 The International Journal on Media Management 72 Time Warner 119 Tribune 69 Trójkąt Sił Medialnych (TSM) 12, 13, 63 66, 233 Turner Broacasting System 58 TVN 15, 161, TVP 109, 121, 122, 124, 161, 166, 167, 213 Uniwersytet Jagielloński 9, 190, 232 Uniwersytet Jönköping 108 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 190 Uniwersytet Fordham 108 Uniwersytet Jerzego Waszyngtona zob. George Washington University Uniwersytet Navarry 108 Uniwersytet Northwestern 108 Uniwersytet Oksfordzki zob. Oxford University Uniwersytet St. Gallen 108 Uniwersytet w Cambridge 28 Uniwersytet w Dortmundzie 109 Uniwersytet w Kolonii 109 Uniwersytet w Nowym Meksyku 153 Uniwersytet w Turku 108 Ustawa o radiofonii i telewizji 60, 85, 203, 229 Video On Demand (VOD) 99 Vodafone 119 W centrum uwagi 166 Warner Bros. 222 Washington Post 159, 206, 207 Watergate 206 Web Web Wiadomości 161, 166, 167 Wireless Broadcasting Licence 162 World Wide Web (WWW) 221, 222 Writers Guild of America (WGA) 159 Wszechzwiązkowy Komitet ds. Radiofonizacji i Radiofonii 57 Yahoo 119 Yomiuri Shimbun 54 zrównoważona karta wyników (BSC) 186, 187

29 REDAKTOR PROWADZĄCY Mirosław Ruszkiewicz ADIUSTACJA JĘZYKOWO-STYLISTYCZNA Marta Bochenek KOREKTA Patrycjusz Pilawski SKŁAD I ŁAMANIE Hanna Wiechecka Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, Kraków tel , , fax

30 Autor podjął ambitny trud opisania i zanalizowania procesu zarządzania mediami w ujęciu systemowym. Jego książka ma charakter pionierski na gruncie polskim, gdzie ten obszar funkcjonowania mediów jest stosunkowo słabo penetrowany, choć prof. Nierenberg należy do grona badaczy, których prace wyznaczają standard w tej dziedzinie. Książkę uznaję za niezwykle wartościową i potrzebną, należącą do najlepszych opublikowanych w ostatnich kilku latach pozycji medioznawczych i politologicznych. Przyjęte przez Autora konstrukcja i metodologia pozwoliły mu na zrealizowanie w pełni zamierzeń badawczych. Zamysł dokonania systematyzacji problematyki, opisu i analizy kwestii zarządzania mediami z własną wartością dodaną w pełni się powiódł. Podkreślić też wypada jasność wywodu, świetny język, a także trud włożony w przedstawienie wielodyscyplinarnej literatury i analizę zgromadzonego materiału empirycznego. Bez wątpienia, należy uznać niniejszy tom za użyteczny materiał dla wszystkich zajmujących się lub zamierzających się zająć zarządzaniem w mediach elektronicznych, a także studentów istniejących lub nowo powstałych specjalistycznych kierunków. Podsumowując, stwierdzam, że jest to książka znakomita, ważna, prezentująca wszechstronną panoramę zarządzania mediami. Jestem pewny, że wysoki poziom naukowy publikacji zapewni Autorowi miejsce wśród uznanych specjalistów w tej tematyce, sama zaś praca z pewnością stanie się czymś w rodzaju reference book dla przyszłych badaczy. Z recenzji dr. hab. Stanisława Jędrzejewskiego, prof. ALK T E K S T Y KULTURY