Jean Tirole: Si la rynkowa i regulacje

Transkrypt

1 Wp lyw teorii na praktyke Nagroda Nobla października 2014

2 Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Wp lyw teorii na praktyke

3 Si la rynkowa Wp lyw teorii na praktyke Co to jest si la rynkowa? Zdolność do na lożenia ceny wyższej od kosztów wytworzenia. Dlaczego firmy maja si l e rynkowa? Bariery wejścia Korzyści skali i zakresu Sieciowe efekty zewnetrzne Zachowania antykonkurencyjne Ograniczenia nak ladane przez regulatora, np. licencje, patenty Czy to dobrze, że ja maja? Strata z powodu monopolu Nadużywanie si ly rynkowej Z drugiej strony... korzyści skali, inwestycje w badania i rozwój

4 Wp lyw teorii na praktyke Polityka ochrony konkurencji a regulacje Polityka ochrony konkurencji daje ogólne wytyczne dla wszystkich ga l ezi Regulacje obowiazuj a w niektórych sektorach, skierowane bezpośrednio na ceny, zyski czy jakość Radio, TV Telekomunikacja Poczta Energia elektryczna, ciep lownictwo, woda+kanalizacja Zdrowie, edukacja Banki, ubezpieczenia, itd.

5 Powody regulacji Wp lyw teorii na praktyke Osiagni ecie efektywności ekonomicznej Osiagni ecie pożadanej redystrybucji (równości) Osiagni ecie sukcesu wyborczego Uleganie naciskom lobby

6 Wp lyw teorii na praktyke Problemy skutecznej regulacji Niepe lna informacja Koszty transakcyjne Korupcja i uleganie naciskom Ograniczenia polityczne Niekompetencja

7 Wp lyw teorii na praktyke Instrumenty regulatora Zawieranie kontraktu dotyczacego regulowanych zagadnień Transfer dla firm może być przekazywany bezpośrednio lub pośrednio Zamówienia publiczne Liniowy kontrakt motywujacy t(c) = a + (1 b)c Regulacja Liniowy kontrakt motywujacy p(c) = ˆp + (1 b)c

8 Si la motywacji Wp lyw teorii na praktyke Parametr b mierzy si l e motywacji firm do zmniejszania kosztów Transfer możliwy Brak transferu Wysoka motywacja Kontrakty o sta lej cenie Pu lapy cenowe Średnia motywacja Kontrakty motywacyjne Regulacje motywacyjne Niska motywacja Kontrakty koszt plus Regulacje kosztowe Regulacje i zamówienia Regulacje

9 Rodzaje regulacji Wp lyw teorii na praktyke Model kosztowy: cena dobra lub us lugi wyznaczana tak, aby pokryć koszty (może zawierać też koszt utraconych możliwości, oraz zwrot z kapita lu) Historycznie najcześciej stosowany Wymaga dużo informacji Model motywacyjny: oparty na podziale kosztów lub zysków, firma tylko cześciowo przejmuje zyski zwiazane ze zmniejszeniem kosztów Model pu lapowy: regulator ustala pu lap cenowy dla wszystkich dóbr lub ich koszyka Nie wymaga informacji o kosztach produkcji Pu lap ten trzeba co jakiś okres dostosowywać

10 Cele regulatora Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Efektywność alokacyjna: wymaga ceny na poziomie kosztu krańcowego Efektywność dystrybucyjna: zyski firm licza sie w funkcji dobrobytu, ale mniej niż nadwyżka konsumenta Efektywność produkcyjna: osiagni ecie przez firmy efektywnej kombinacji nak ladów i wyników

11 Oznaczenia: firma Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Rozważmy projekt publiczny o wartości S β miara efektywności firmy e miara wysi lku zarzadczego, e > 0 Funkcja kosztu: C = β e Użyteczność firmy: U = t Ψ(e), gdzie Ψ mierzy nieużyteczność wysi lku, Ψ > 0, Ψ > 0 Firma akceptuje kontrakt tylko wtedy, gdy U 0 (warunek indywidualnej racjonalności)

12 Wp lyw teorii na praktyke Oznaczenia: dobrobyt Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) λ cena cień funduszy publicznych Nadwyżka konsumenta netto: S (1 + λ)(t + β e) Dobrobyt ex post: S (1 + λ)(t + β e) + t Ψ(e) Z punktu widzenia regulatora, im mniejszy zysk firmy tym lepiej.

13 Rozwiazanie Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Regulator zna wartość β i e, oferuje kontrakt firmie, który ona może przyjać lub odrzucić Problem regulatora max {U,e} {S (1 + λ)[β e + Ψ(e)] λu} p. w. U 0 Rozwiazanie: Ψ (e) = 1, czyli e = e, U = 0, t = Ψ(e ) Istnienie ceny cień funduszy publicznych powoduje, że firma nie ma zysku Kontrakt o sta lej cenie, który pozwala osiagn ać rozwiazanie optymalne: t(c) = a (C C ), gdzie a Ψ(e ), C β e Daje firmie doskona l a motywacje do redukowania kosztu Wielkość a jest tak dobrana, żeby odebrać firmie wszystkie korzyści Regulator nie Ma lgorzata musi znać Knauff e! Wystarczy Jean Tirole: Si laznajomość rynkowa i regulacje β, bo

14 Wp lyw teorii na praktyke Niepe lna informacja Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Regulator nie obserwuje β (negatywna selekcja), ani e (pokusa nadużycia) Regulator wie, że β przyjmuje dwie wartości, β > β i zna prawdopodobieństwo v, że β = β Regulator obserwuje C i robi transfer t do firmy Kontrakt musi bazować na obserwowanych zmiennych

15 Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Indywidualna racjonalność i zgodność motywacji Warunki indywidualnej racjonalności: U 0 (1) Warunki zapewniajace zgodność motywacji U 0 (2) t Ψ(β C) t Ψ(β C) (3) Z tego wynika, że C C t Ψ(β C) t Ψ(β C) (4)

16 Problem regulatora Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) max {C,C,U,U} {vw (β) + (1 v)w (β)} przy warunkach zgodności i indywidualnej racjonalności Można je sprowadzić do U 0 U t Ψ(β C) U + Φ(e) gdzie Φ(e) Ψ(e) Ψ(e β)

17 Rozwiazanie Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Ψ (β C) = 1 czyli e = e Ψ (β C) = 1 λ v 1+λ 1 v Φ (β C), czyli e < e W tym kontrakcie bardziej efektywna firma wk lada wiecej wysi lku w obniżanie kosztów i uzyskuje dodatnie zyski mniej efektywna firma wk lada mniej wysi lku w obniżanie kosztów i ma zerowy zysk

18 Implementacja Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Firma, znajac β podaje oczekiwany koszt produkcji C a Faktyczny koszt produkcji C jest obserwowany przez regulatora Transfer t(c a, C) a(c a ) + b(c a ) (C C a ) Jest to menu kontraktów, firma podajac swoje oczekiwane koszty otrzymuje taki kontrakt, który odpowiada jej typowi

19 Menu kontraktów Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) b(c a ) = 0 dla β = β Najefektywniejsza firma otrzymuje kontrakt o sta lej cenie Ma wysoka motywacje do zmniejszenia kosztu Podejmuje optymalny wysi lek Zapewnienie takiej motywacji wszystkim typom efektywności by loby spo lecznie bardzo drogie Kontrakt o sta lej cenie, taki, żeby zaakceptowa ly go firmy o ma lej efektywności, by lby bardzo drogi Wtedy firmy o dużej efektywności wola lyby udawać ma l a efektywność (poprzez podanie wysokiego oczekiwanego kosztu C a ) Dlatego zapewnienie wysokiej motywacji ma lo efektywnym firmom wymaga renty informacyjnej dla firm bardziej efektywnych

20 Wp lyw teorii na praktyke Najważniejsze wnioski Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Asymetria informacyjna prowadzi do konieczności wymiany pomiedzy efektywnościa a wydobywaniem renty Negatywna selekcja powoduje konieczność poświecenia efektywności alokacyjnej aby oszczedzić spo leczeństwu dużych wydatków Pokusa nadużycia powoduje konieczność poświ ecenia efektywności produkcyjnej aby oszczedzić wydatków Optymalny statyczny mechanizm regulacji ma trzy cechy Firmy podaja prawdziwe oczekiwane koszty (przez co informuja o swojej efektywności) Każda firma z β > β wk lada w redukcj e kosztu mniejszy wysi lek niż optymalny w warunkach pe lnej informacji e Każda firma z β < β otrzymuje rente informacyjna, U > 0

21 Uogólnienia Wp lyw teorii na praktyke Model z pe ln a informacja Model z asymetria informacyjna (Laffont&Tirole, 1986, JPE) Firmy wytwarzajace wiele produktów Jakość Konkurencja na rynku produktu Ceny dostepu do sieci Dynamiczne kontrakty, wiarygodność i renegocjacje Różne cele regulatora

22 Wp lyw teorii na praktyke Problemy implementacji Znajomość rozk ladu prawdopodobieństwa typów efektywności Opinie ekspertów Oferowanie menu kontraktów Uproszczony model, z dwoma tylko kontraktami, b = 0 i b = 1 Zatwierdzanie taryf a negocjacje

23 Debata regulacyjna Wp lyw teorii na praktyke Lata 80: modele kosztowe regulacji zapewniaja niewystarczajac a motywacje do zmniejszania kosztów Odchodzono od modeli kosztowych na rzecz modeli pu lapowych Model Laffonta-Tirola Wysoka motywacja do zmieszania kosztów zapewnia duże renty informacyjne dla efektywniejszych firm, co jest spo lecznie kosztowne Menu kontraktów powoduje, że firmy wybiora taki poziom motywacji, jaki odpowiada ich efektywności Empiryczna weryfikacja (telekomunikacja): te firmy, które dzia la ly w warunkach regulacji pu lapowych mia ly średnio mniejsze ceny i uzyskiwa ly wieksze zyski niż te, które podlega ly regulacjom kosztowym

24 Wp lyw teorii na praktyke Ekonomia niedoskona lej konkurencji Strategiczne inwestycje i ich wp lyw na konkurencje Konkurencja w d lugim okresie: koncepcja równowagi Innowacje i rozprzestrzenianie sie nowych technologii Polityka ochrony konkurencji: porozumienia poziome i pionowe

25 Zastosowania Wp lyw teorii na praktyke Regulacje w telekomunikacji, pu lapy cenowe i ceny dost epu do sieci Regulacje w bankowości i na rynkach finansowych

26 Podsumowanie Wp lyw teorii na praktyke L aczny naukowy wk lad Jeana Tirola jest wiekszy niż suma poszczególnych jego osiagni eć Zbudowa l podwaliny pod ścis l a analize regulacji i innych zachowań strategicznych w sytuacji niepe lnej informacji Jego prace zachowuja realizm bez konieczności czynienia za lożeń ad hoc Uświadomi l, że nie ma jednej optymalnej regulacji, scharakteryzowa l optymalne regulacje w wielu poszczególnych sektorach