Polskie Sieci Morskie. ZAŁOśENIA KONCEPCYJNE PRZESYŁOWEJ PODMORSKIEJ SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ W POLSKICH OBSZARACH MORSKICH

Transkrypt

1 Polskie Sieci Morskie ZAŁOśENIA KONCEPCYJNE PRZESYŁOWEJ PODMORSKIEJ SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ W POLSKICH OBSZARACH MORSKICH Gdańsk, 23 listopad 2009

2 Polskie Sieci Morskie ZAŁOśENIA KONCEPCYJNE PRZESYŁOWEJ PODMORSKIEJ SIECI ELEKTROENERGETYCZNEJ W POLSKICH OBSZARACH MORSKICH Autorzy PSM: Mgr inŝ. Bogdan Gutkowski (AOS) Mgr inŝ. Jan Sawicki (ENERGOPROJEKT Kraków) Kierownik Projektu: Bogdan Gutkowski Przewodniczący Rady Konsorcjum Polskie Sieci Morskie Realizatorzy opracowania: AOS Sp. z o.o. Sp.k., O/Gdańsk ENERGOPROJEKT Kraków S.A. ELTEL Networks Olsztyn Współpraca: Instytut Morski w Gdańsku Fundacja na Rzecz Rozwoju Energetyki ZrównowaŜonej w Warszawie Instytut Energetyki Odnawialnej w Warszawie Adres do korespondencji: Polskie Sieci Morskie Gdańsk, ul. Jaśkowa Dolina 75 Tel

3 Spis treści Streszczenie 1. Cel opracowania Wstęp Idea Polskich Sieci Morskich Aktualny stan i perspektywy rozwoju morskiej energetyki wiatrowej (offshore) w Europie i na Bałtyku Polskie Sieci Morskie - proponowane załoŝenia koncepcyjne Wyprowadzenie sieci morskich na ląd Przesył energii do sieci morskich krajów sąsiadujących Niemcy, Dania, Szwecja oraz państwa bałtyckie Obliczenia modelowe działania i zdolności przesyłowej sieci morskich Problem wchłonięcia przez Krajową Sieć Przesyłową mocy wyprodukowanej na morzu Problem bilansowania mocy morskich generacji wiatrowych Współpraca z inwestorami morskich farm wiatrowych i operatorem KSE Współpraca międzynarodowa Projekt Polskich Sieci Morskich w dokumentach rządowych i pracach badawczo-rozwojowych Etapy rozwoju Projektu PSM Rola Rządu Polskiego w rozwoju morskiej infrastruktury elektroenergetycznej Podsumowanie i wnioski. 21 3

4 Streszczenie Niniejszy dokument stanowi prezentację nowatorskiej koncepcji przesyłowej infrastruktury elektroenergetycznej w Polskich Obszarach Morskich, obejmującą zarówno główne załoŝenia lokalizacyjne i techniczne systemu Polskich Sieci Morskich (System PSM). Prezentowane załoŝenia koncepcyjne po raz pierwszy prezentują moŝliwe do zrealizowania, w perspektywie najbliŝszych lat, połączenia energetyczne w Polskich Obszarach Morskich na Bałtyku. W dokumencie przedstawiono ogólny stan rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Europie oraz podejmowane w związku z tym powaŝne inicjatywy międzynarodowe w zakresie budowy transgranicznych systemów przesyłu energii, z wykorzystaniem morskich sieci kablowych. Zaprezentowano wstępny kalendarz działań naukowo-badawczych i wdroŝeniowych, w wyniku realizacji którego mogłoby nastąpić wybudowanie polskich sieci elektroenergetycznych na morzu. Sformułowano równieŝ rolę, jaką polski Rząd musi odegrać aby moŝliwy był rozwój polskiej energetyki na morzu, w tym realizacja projektu Polskich Sieci Morskich. W podsumowaniu przedstawiono jakie efekty dla Polski, bezpieczeństwa energetycznego i rozwoju gospodarczego, moŝe przynieść realizacja Projektu PSM. 4

5 1. Cel opracowania Celem niniejszego opracowania jest prezentacja Ministerstwu Gospodarki i innym instytucjom Rządu RP, opracowanych nowatorskich załoŝeń koncepcyjnych Systemu Polskich Sieci Morskich na Morzu Bałtyckim, w celu rozwaŝenia moŝliwości rozwinięcia i wdroŝenia proponowanych rozwiązań dla zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski. Wg autorów niniejszego opracowania, rozwiązania w nim prezentowane mają duŝe znaczenie dla nowoczesnego rozwoju gospodarki w Polskich Obszarach Morskich i dla polskiej elektroenergetyki. 2. Wstęp Rosnące zapotrzebowanie na energię elektryczną pochodzącą ze źródeł odnawialnych, stymulujące w ostatnich latach dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej, doprowadziło do wzrostu zainteresowania budową farm wiatrowych na obszarach morskich, ze względu na ich olbrzymi, a równocześnie słabo dotychczas wykorzystany potencjał energetyczny. Pomimo konieczności pokonania wielu barier inwestycyjnych związanych ze specyfiką prowadzenia inwestycji na morzu, perspektywy rozwoju morskiej energetyki wiatrowej są coraz lepsze. Ze wstępnych badań potencjału wiatrowego polskich obszarów morskich wynika, Ŝe realizacja projektów morskich farm wiatrowych (MFW) moŝe odegrać niezwykle znaczącą rolę w realizacji celów określonych dla Polski przez pakiet energetyczno-klimatyczny UE w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji CO 2. Nie odosobnione są opinie specjalistów, mówiące Ŝe bez morskiej energetyki wiatrowej Polska będzie miała trudności z realizacją wymogu wytwarzania odpowiedniej ilości energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do roku Potencjalną generację z farm wiatrowych zlokalizowanych w polskich obszarach morskich szacuje się na ok. 20 TWh rocznie przy załoŝeniu docelowej instalacji łącznej mocy generacyjnej rzędu MW. Aby jednak rozwój MFW w polskich obszarach morskich był moŝliwy, niezbędne jest rozpoczęcie działań na kilku kierunkach i w kilku waŝnych dziedzinach. Istotnym zagadnieniem do uzgodnienia na poziomie administracji rządowej będzie ustanowienie uwarunkowań prawnych i procedur zarządzania terenem morskim dla szeroko pojętych potrzeb energetyki wiatrowej. Równie istotnym zagadnieniem do rozwiązania będzie prawne ustanowienie operatora przyszłej sieci elektroenergetycznej, spinającej farmy wiatrowe powstałe na terenach morskich (PSM), i połączonej z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym (KSE) i sieciami krajów ościennych. Jest faktem, Ŝe obecne plany rozwoju PSE Operator SA, właściciela sieci przesyłowej (400 i 220 kv), nie uwzględniają w pełni zagadnień związanych z przyłączeniem morskich farm wiatrowych. Z uwagi na rozmiar zagadnienia MFW (kilka tysięcy megawatów mocy zainstalowanej) problem jest niezmiernie trudny do realizacji. Wskazanym będzie więc, w 5

6 naszej opinii, jest jak najszybsze włączenie firmy PSE Operator SA do prac studialnych pod kątem przyłączenia farm morskich do KSE i powiązań z sieciami krajów ościennych, wynikiem których byłoby określenie moŝliwości technicznych i czasowych realizacji. Odrębnym i trudnym zagadnieniem będzie opracowanie spodziewanego wpływu PSM na bilans KSE. NaleŜy tu uwzględnić współpracę farm wiatrowych morskich ze źródłami konwencjonalnymi i wiatrowym farmami lądowymi. Równie waŝnym jest zagadnienie przyszłego finansowania budowy elementów PSM. Konsorcjum PSM W celu rozwiązania problemu przesyłu energii na obszarze południowego Bałtyku, sformułowane zostały w niniejszym dokumencie załoŝenia koncepcyjne pn. Polskie Sieci Morskie (PSM), zakładające powstanie w na polskich obszarach morskich systemu podmorskich kabli i stacji elektroenergetycznych, mających zapewnić odbiór energii z morskich farm wiatrowych, zlokalizowanych w polskich obszarach morskich i wprowadzenie tej energii do: (1) krajowego systemu elektroenergetycznego (KSE) lub (2) europejskiego systemu elektroenergetycznego za pośrednictwem podmorskich sieci transgranicznych. Dla realizacji koncepcji sieci morskich powołane zostało Konsorcjum pn. Polskie Sieci Morskie, w którego skład wchodzą doświadczone firmy z branŝy energetyki odnawialnej oraz projektowania i realizacji sieci wysokich napięć - AOS sp. z o.o. Oddział w Gdańsku, ENERGOPROJEKT Kraków S.A. oraz ELTEL Networks S.A. z Olsztyna. Poza rozwinięciem załoŝeń koncepcyjnych Polskich Sieci Morskich w pełną koncepcję organizacyjno-techniczną, celem powołanego Konsorcjum jest doprowadzenie do realizacji stworzonej koncepcji, udział w zaprojektowaniu Polskich Sieci Morskich, ich wybudowaniu późniejszej ich eksploatacji. Ze względu na skalę i nowatorski charakter problemów pozostających do rozwiązania Konsorcjum wspierane jest przez doświadczony zespół instytucji naukowo-badawczych, w skład którego wchodzą Instytut Morski w Gdańsku, Instytut Energetyki Odnawialnej z Warszawy oraz Fundacja na Rzecz Wspierania Energetyki Odnawialnej z Warszawy. Konsorcjum zakłada ścisłą współpracę z Operatorem Sieci PSE, bez którego udziału, zarówno w fazie wstępnej (koncepcyjnej i naukowo-badawczej), jak i późniejszej (projektoworealizacyjnej i eksploatacyjnej), realizacja tego przedsięwzięcia jest niemoŝliwa. Konsorcjum, wraz ze współpracującymi instytucjami naukowo-badawczymi, jest przygotowane merytorycznie do realizacji załoŝonych celów. 6

7 3. Idea systemu Polskich Sieci Morskich Celem ostatecznym Projektu Polskie Sieci Morskie jest doprowadzenie do opracowania, zaprojektowania, a następnie wybudowania i eksploatacji Systemu PSM sieci podmorskich kablowych linii przesyłowych wysokiego napięcia oraz morskich stacji elektroenergetycznych, pełniących rolę niezbędnej infrastruktury przyłączeniowej morskich farm wiatrowych planowanych do wybudowania w polskich obszarach morskich. Cząstkowym celem, w pierwszym etapie działania, jest przeprowadzenie prac naukowobadawczych w części dotyczącej legislacji spraw przyłączeniowych i energetycznych na obszarach morskich, stworzenia pełnej koncepcji Polskich Sieci Morskich, moŝliwości i współpracy tego typu sieci zarówno z Krajowym Systemem Energetycznym, jak i z sieciami europejskimi oraz określenia długoterminowego, do roku 2050, kalendarza rozwoju sieci energetycznych na morzu. Za pośrednictwem proponowanego Systemu PSM morskie farmy wiatrowe wybudowane w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej będą przyłączane do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Zgodnie z załoŝeniami autorów Polskie Sieci Morskie będą ponadto posiadały połączenia podmorskie z krajami sąsiednimi, pozwalające na transbałtycki transfer energii elektrycznej (elementy systemu Baltic Grid). Autorzy chcą podkreślić fakt, Ŝe prezentowane w tym opracowaniu załoŝenia koncepcyjne Systemu PSM dotyczą kompleksowego modelu przesyłu energii elektrycznej na obszarach morskich. Chodzi o stworzenie docelowej wizji całego morskiego systemu energetycznego, tak, aby projekty przyłączy poszczególnych farm morskich uwzględniały moŝliwość spięcia ich w przyszłości w jeden system, połączony następnie z systemem krajowym i paneuropejskim. Taka konstrukcja systemu PSM, pozwoli na zwiększenie stabilności i bezpieczeństwa odbioru i przesyłu energii wytwarzanej przez farmy wiatrowe na morzu oraz przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez rozwój międzynarodowych systemów przesyłowych. Proponowany program na lata powinien być rozpatrywany całościowo i w takim kształcie ujęty w długofalowej strategii zagospodarowania przestrzennego terenu Bałtyku oraz długofalowym planie rozwoju krajowego systemu elektroe-nergetycznego. 4. Aktualny stan i perspektywy rozwoju morskiej energetyki wiatrowej (offshore) w Europie i na Bałtyku Aktualnie w Europie na morzu jest zainstalowanych około 6100 turbin o łącznej mocy MW skupionych w 30 farmach wiatrowych, głównie na Morzu Północnym. Liderem w zakresie planowania rozwoju energetyki wiatrowej na morzu jest Wielka Brytania, gdzie rząd postawił za cel zbudowanie 33GW farm wiatrowych. Obecnie w Europie, w fazie zaawansowanej (z planowanym terminem uruchomienia w roku 2009 lub 2010) jest 6 morskich farm wiatrowych o łącznej mocy 750 MW. Moc budowanych lub planowanych morskich farm wiatrowych ciągle wzrasta i wynosi do 600 MW (w dalszym horyzoncie czasowym mówi się o farmach wiatrowych o mocach powyŝej 1000M) o mocy pojedynczej turbiny od 2 MW do 6 MW. Trwają prace nad turbinami o mocy 10MW i powyŝej. 7

8 Na Bałtyku znajduje się 8 pracujących morskich farm wiatrowych (o łącznej mocy 368 MW) zlokalizowanych na ogół blisko wybrzeŝy Danii, Szwecji i Finlandii. Jednocześnie trwają daleko zaawansowane prace (z przewidywanym terminem uruchomienia rok) nad 3 farmami wiatrowymi u wybrzeŝy Niemiec i Danii (o łącznej mocy około 400 MW). W bliŝszej perspektywie (do roku 2011) na Bałtyku planuje się zakończenie budowy kolejnych 3 farm o mocy 600 MW. Według prognozy EWEA (European Wind Energy Association) przewiduje się, Ŝe moc zainstalowanych morskich farm wiatrowych w Europie będzie wynosiła w 2010 roku MW, a w 2020 roku juŝ MW. Tak szeroko zakrojone działania są pośrednim efektem szeregu inicjatyw na poziomie narodowym jak i Unii Europejskiej. Szczególnie duŝe znaczenie przykłada się do potrzeby planowania i rozwoju infrastruktury umoŝliwiającej efektywną integrację energetyki wiatrowej z systemem elektroenergetycznym. W szczególności problemy te konsekwent-nie poruszane są w dokumentach takich jak: - Strategic Energy Technology Plan (SET-Plan. Listopad 2007). wskazujący jako priorytet technologiczny rozwój technologii wielkoskalowych turbin i farm wiatrowych oraz rozwój inteligentnych sieci elektroenergetycznych w celu jej sprawniejszej integracji z siecią - Second Strategic Energy Review (listopad 2008), wskazujący na konieczność budowy północnomorskiej sieci przesyłowej jako jeden z 6 priorytetów - Przygotowywany obecnie do opublikowania (początek 2010 roku) Blueprint for a North Sea offshore grid Ponadto z funduszy UE Sfinansowano szereg projektów o charakterze naukowym i studialnym, które pośrednio lub bezpośrednio dotyczą energetyki wiatrowej na morzu. Są to m.in.: i. EWIS (European Wind Energy Integration Study), project mający na celu oszacowanie niezbędnych inwestycji w infrastrukturę przesyłową w krótkim horyzoncie czasowym ii. UPWIND, największy projekt badawczy z zakresu energetyki wiatrowej sfinansowany dotąd przez Programy ramowe UE, stawiający sobie zadanie rozwiązania problemów związanych ze wzrostem skali pojedynczych turbin i farm wiatrowych iii. TradeWind, dotyczący integracji duŝych mocy generacji wiatrowej z Europejskim systemem energetycznym (zarówno pod kątem technicznym jak i rynkowym) iv. OffshoreGrid, rozpoczęty w maju 2009 roku projekt analizujący potrzeby w zakresie infrastruktury sieciowej w horyzoncie czasowym 2020 i 2030 roku. Niestety udział przedstawicieli Polski w tych inicjatywach jest bardzo ograniczony, a rozwój farm wiatrowych w naszej części Bałtyku bardzo rzadko jest przedmiotem analiz. Na polskich obszarach morskich, dotychczas rozpoczęto wstępne analizy koncepcyjne dla ok. 10 projektów. Są one zlokalizowane głównie w pasie północnego stoku Ławicy Słupskiej, zachodniego i południowego stoku Ławicy Środkowej oraz w środkowej części polskiego wybrzeŝa na wysokości miasta Kołobrzeg. Szacuje się, Ŝe przy sprzyjających zmianach legislacyjnych, stabilnej polityce Rządu wobec wsparcia OZE oraz wdroŝeniu projektu PSM, do roku 2030 zrealizowanych moŝe zostać ok. 15 projektów o łącznej mocy 7,5 GW. 8

9 ZałoŜenia koncepcyjne: POLSKIE SIECI MORSKIE Uruchomione W budowie / Planowane W tracie analizy przez OSP W tracie analizy przez OSP/rekomendowane przez EWEA Propozycja EWEA do roku 2020 Propozycja EWEA do roku 2030 Rys. 1 Wizja EWEA sieci morskich w Europie 9

10 5. Polskie Sieci Morskie - proponowane załoŝenia koncepcyjne Prezentowane załoŝenia koncepcyjne Polskich Sieci Morskich zakładają budowę w polskich obszarach morskich systemu podmorskich linii kablowych wysokiego napięcia wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą, słuŝących do przesyłu energii elektrycznej wyprodukowanej przez morskie elektrownie wiatrowe do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego na lądzie lub do innych krajów europejskich. Proponowany przez autorów system Polskich Sieci Morskich (przedstawiony na rys. 2 i 3) składać się ma z czterech zasadniczych elementów sieciowych, posiadających odrębne funkcje, zaleŝnie od kierunków rozwoju sieci morskich w Europie. Uproszczony system Polskich Sieci Morskich, wizja sieci do roku 2030, składa się z dwóch elementów, posiadających odrębne funkcje: Przyłącza Morskich Farm Wiatrowych odcinki podmorskich linii przesyłowych 110 kv lub 400 kv łączące poszczególne zgrupowania morskich farm wiatrowych zlokalizowanych w Polskiej Wyłącznej Strefie Ekonomicznej ze stacjami węzłowymi (kolor niebieski). Przyłącza Morsko-Lądowe 3 odcinki podmorskich linii przesyłowych 400 kv łączące węzłowe stacje elektroenergetyczne Szyny Bałtyckiej z infrastrukturą lądową, obejmujące równieŝ lądowe stacje odbiorcze, za pośrednictwem których System PSM będzie połączony z Krajowym Systemem Elektroenergetycznym (kolor zielony). ZaleŜnie od kierunku rozwoju europejskich sieci morskich po roku 2030, uzupełniony system Polskich Sieci Morskich (wizja do 2050) moŝe składać się z dodatkowych elementów sieciowych, jakimi są: (Polska) Szyna Bałtycka główna oś przesyłowa Systemu PSM, składająca się z podmorskiego stałoprądowego kabla przesyłowego 400 kv o długości ok. 350 km przebiegającego w odległości ok. 20 km wzdłuŝ polskiego brzegu morskiego oraz 3-4 węzłowych morskich stacji elektroenergetycznych WN (kolor czerwony). Linia transgraniczna transgraniczne odcinki podmorskich linii przesyłowych WN łączących skrajne stacje węzłowe Szyny Bałtyckiej z morskimi systemami elektroenergetycznymi innych krajów, tj. Niemiec, Danii i Szwecji oraz ewentualnie w drugą stronę w kierunku Litwy Łotwy i Estonii (kolor czarny). Elementy sieci określane jako Przyłącza Morskich Farm Wiatrowych zlokalizowano w okolicy akwenów przewidywanych pod lokalizację farm wiatrowych (odległość od brzegu ponad 20 km, głębokość morza do 40 m, poza obszarami NATURA 2000, poza szlakami nawigacyjnymi, wojskowymi obszarami zamkniętymi i miejscami wydanych koncesji) w okolicy Ławicy Środkowej, Ławicy Słupskiej oraz w akwenach na wschód i zachód od miasta Kołobrzeg. Przyłącza Morsko-Lądowe są wyprowadzane ze stacji węzłowych Szyny Bałtyckiej i łączą Szynę Bałtycką oraz farmy morskie z Krajową Siecią Energetyczną na wysokości trzech miejscowości: Lubiatowo, Ustka i Grzybowo. Prezentowana lokalizacja wyjść na ląd jest wynikiem tylko i wyłącznie analiz ekologicznych (jak najmniejsza konfliktowość) i wymaga kompleksowej weryfikacji o charakterze energetycznym przez PSE, na etapie tworzenia pełnej koncepcji PSM, celem określenia moŝliwości i sposobu spięcia z Krajowym Systemem Energetycznym. (Polska) Szyna Bałtycka biegnie wzdłuŝ wybrzeŝa biorąc swój początek na wysokości Lubiatowa i kończąc się na wysokości Dziwnowa. Tam rozpoczyna się Linia transgraniczna biegnąca w kierunku projektowanych połączeń sieciowych farmy morskiej Kriegers Flak i sieci paneuropejskich. Z kolei na wysokości Lubiatowa moŝliwe jest przyłączenie do Szyny Bałtyckiej drugiej Linii transgranicznej, prowadzącej na wschód, w kierunku państw bałtyckich. 10

11 ZałoŜenia koncepcyjne: POLSKIE SIECI MORSKIE Rys. 2. ZałoŜenia koncepcyjne schemat systemu Polskich Sieci Morskich - przyłącza farm morskich i linie przesyłowe do Szwecji - wizja do 2030 r. Rys. 3. ZałoŜenia koncepcyjne schemat systemu Polskich Sieci Morskich - wizja do 2050r. 11

12 Etapowanie realizacji projektu i finansowanie Koncepcja przewiduje trzyetapową realizację projektu Polskich Sieci Morskich: (1) Pierwszym elementem Systemu PSM będą przyłącza pionowe w kierunku lądu, tj. Przyłącza Morskich Farm Wiatrowych oraz Przyłącza Morsko-Lądowe oraz dodatkowo prognozowane przez EWEA kolejne połączenie stałoprądowe ze Szwecją. Przyłącza Morskich Farm Wiatrowych łączą farmy wiatrowe z węzłowymi stacjami transformatorowymi (zlokalizowanymi na projektowanej Szynie Bałtyckiej), natomiast Przyłącza Morsko-Lądowe stanowią dalsze połączenie z lądem. Ta część systemu byłaby wybudowana w I Etapie i zrealizowana w takim zakresie, w jakim jest to zaplanowane i wymagane przez Inwestorów farm wiatrowych. Ten etap projektu PSM byłby finansowany przez Inwestorów farm wiatrowych. W części dotyczącej Przyłączy Morsko-Lądowych i stacji węzłowych Szyny Bałtyckiej naleŝy jednak bardzo powaŝnie przeanalizować i przedyskutować rolę Państwa polskiego w tej inwestycji, zarówno od strony własnościowej, jak i współfinansowania. Wydaje się zasadne twierdzenie, Ŝe podstawy przyłączenia farm morskich do sieci powinny zostać częściowo przygotowane i sfinansowane przez Rząd Polski z udziałem środków UE. (2) Drugim elementem Systemu PSM, którego powstanie uzaleŝnione będzie m.in. od kierunków rozwoju sieci morskich po roku 2030, będzie połączenie poprzeczne poprzez stałoprądową tzw. (Polską) Szynę Bałtycką, spinające w stacjach węzłowych przyłącza farm wiatrowych, pozwalające na przesył energii elektrycznej w kierunku sąsiednich państw UE. Ta część systemu byłaby wybudowana w II Etapie, jako uzupełnienie i spięcie Systemu PSM w całość. Budową Szyny Bałtyckiej powinien być zainteresowany Rząd Polski, jeśli koncepcja budowy sieci BalticGrid będzie w okolicy roku 2030 aktualna i realna. Zarówno realizacja, jak i finansowanie mogłyby się odbyć po uzyskaniu odpowiednich środków i subwencji UE. Ze względu na bezpieczeństwo energetyczne kraju, wydaje się, Ŝe Skarb Państwa powinien być właścicielem (zarządzającym) Szyny Bałtyckiej. Inwestorzy farm wiatrowych mogliby wziąć udział we współfinansowaniu Szyny Bałtyckiej, z otrzymaniem opcji jej uŝytkowania i wykorzystania do przesyłu wytworzonej przez nich energii elektrycznej. Do drugiego etapu rozwoju Systemu PSM naleŝeć będą połączenia transgraniczne, w postaci Linii transgranicznej zrealizowanej w III Etapie Projektu,. Poprzez tak powstałą Szynę Bałtycką będzie moŝna przesłać energię elektryczną z polskiego morskiego systemu energetycznego do podmorskich sieci innych krajów Europy (element systemu Baltic Grid czy Supergrid). Budowa Linii transgranicznej to projekt typowo europejski, naleŝący do zadań o charakterze strategicznym dla interesów Państwa, realizowany w ramach projektów unijnych o charakterze transgranicznym jako element procesu integracji sieci europejskich. Ta część inwestycji w podstawowym wymiarze powinna być finansowana ze środków UE. 12

13 6. Wyprowadzenie sieci morskich na ląd Z racji lokalizacji morskich farm wiatrowych z dala od istniejącej infrastruktury sieciowej oraz odbiorów energii elektrycznej, moc wyprodukowana w farmach wiatrowych zlokalizowanych na terenach morskich musi zostać przesłana na obszar lądu. Dla realizacji tego przesyłu konieczne jest powstanie sieci energetycznej o odpowiednich parametrach technicznych, łączącej poszczególne turbiny wiatrowe, poprzez stacje transformatorowe i linie kablowe ułoŝone na dnie morskim, z siecią przesyłową na lądzie. BliŜsze informacje odnośnie sposobu przesyłu energii na ląd wraz ze stosowanymi dziś systemami przesyłu przedstawiono w Aneksie do opracowania. W tym miejscu chcielibyśmy stwierdzić, Ŝe w ramach dotychczasowych prac nad załoŝeniami koncepcyjnymi Polskich Sieci Morskich przeprowadzono wstępne wielowariantowe analizy i badania moŝliwości wyprowadzenia elektroenergetycznych przyłączy morsko-lądowch wzdłuŝ polskiego wybrzeŝa Bałtyku, uwzględniające podstawowe uwarunkowania technologiczne, środowiskowe i społeczne. Wykonane analizy lokalizacyjne poparte licznymi konsultacjami m.in. z odpowiednimi Urzędami Morskimi doprowadziły do ustalenia trzech optymalnych lokalizacji wyprowadzenia na ląd morskich kabli energetycznych, połoŝonych w rejonie miejscowości: a. Lubiatowo, gm. Choczewo, pow. wejherowski, woj. Pomorskie, b. Ustka, pow. słupski, woj. Pomorskie, c. Grzybowo, gm. Kołobrzeg, pow. kołobrzeski, woj. Zachodnio-pomorskie. Wskazane lokalizacje charakteryzują się korzystnymi warunkami hydrogeologicznymi, brakiem znaczących przeciwwskazań związanych z występowaniem obszarów cennych przyrodniczo objętych ochroną oraz korzystnym połoŝeniem względem elementów Systemu PSM projektowanych na obszarach morskich. Lokalizacje powyŝsze wymagają teraz szczegółowej analizy moŝliwości przyłączenia do KSE. Musi to być przedmiotem ścisłej współpracy z Polskimi Sieciami Elektroenerge-tycznymi, które opracują i określą załoŝenia do włączenia PSM do KSE a następnie poprowadzone zostaną prace naukowo-badawcze i rozwojowe (obliczenia), równieŝ z udziałem PSE, określające moŝliwości, warunki i ostateczne miejsca włączenia PSM do KSE. 7. Przesył energii do sieci morskich krajów sąsiadujących Niemcy, Dania, Szwecja oraz państwa bałtyckie W ramach niniejszego projektu zakładane jest połączenie polskich morskich farm wiatrowych morską linią kablową (Szyna Bałtycka i Linia transgraniczna) w kierunku zachodnim i północno zachodnim z morskimi sieciami krajów sąsiednich: Niemiec, Danii i Szwecji oraz w kierunku wschodnim - państwa bałtyckie, umoŝliwiający przesył i bilansowanie mocy pomiędzy planowanymi obszarami morskich farm wiatrowych całego południowego i zachodniego Bałtyku. Zakres realizacji oraz parametry technicznie morskiej sieci kablowej zaleŝeć będą od mocy przyłączonych morskich farm wiatrowych oraz potrzeb energetycznych poszczególnych państw mających bezpośredni, jak i pośredni dostęp do energii wytwarzanej na morzu. Z uwagi na duŝą sumaryczną moc, moŝliwą do wyprodukowania w morskich farmach wiatrowych wskazane jest, aby dostęp do tej energii (moŝliwość jej wielokierunkowego przesyłu) był moŝliwie jak najszerszy. 13

14 Uniwersalność Istotą prezentowanego Systemu PSM jest jego przyszła uniwersalność. Poza odprowadzaniem energii elektrycznej z morskich farm wiatrowych do KSE, w przypadku odpowiedniego zaprojektowania i zrealizowania systemów, Szyną Bałtycką moŝna byłoby równieŝ przesyłać energię elektryczną do innych krajów Europy i wykorzystywać system do eksportu energii. Realizacja tej koncepcji mogłaby doprowadzić do włączenia Polski do ogólnoeuropejskich sieci przesyłowych typu Supergrid, jeśli koncepcja ta po 2030 roku będzie realizowana, przyczyniając się w ten sposób do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju. Rozwiązania podobne do Polskich Sieci Morskich umoŝliwią w przyszłości efektywne wykorzystanie faktu zróŝnicowania prędkości wiatru na obszarze kontynentu. Wielu ekspertów podkreśla obecnie fakt, Ŝe wiatr jest zjawiskiem o skali kontynentalnej i w takiej teŝ skali powinno odbywać się bilansowanie duŝych generacji wiatrowych. 8. Modelowe obliczenia działania i zdolności przesyłowej sieci morskich PSM jest projektem kompleksowym, wymagającym realizacji kolejnych, następujących po sobie etapów. KaŜdy kolejny etap będzie musiał być dostosowany do zakresu działań wykonanych uprzednio oraz uwzględniać aktualny stan i plany rozwoju Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, określone przez PSE. W skali długoterminowej, system PSM, jako wizja przyszłościowa, powinien być dołączony do planów rozwojowych stworzonych juŝ przez PSE, stanowiąc jeden ze scenariuszy przyszłościowej wizji sieci na lądzie i morzu. Dlatego teŝ, w najbliŝszych etapach prac nad Projektem PSM (2-3 lat) konieczne będzie wykonanie szeregu prac analitycznych i naukowo-badawczych dla określenia moŝliwości i warunków współpracy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) z Polską Siecią Morską. Prace te (poza sferą wspomnianej wcześniej legislacji na morzu) powinny dotyczyć: - obliczeń rozpływów mocy, - prądów zwarciowych, - stabilności napięciowej, - równowagi dynamicznej najbliŝej połoŝonych bloków elektrowni konwencjonalnych. W pierwszej kolejności, po uzyskaniu stosownych załoŝeń z PSE, naleŝy przeprowadzić prace obliczeniowe i optymalizacyjne dla określenia parametrów technicznych Polskich Sieci Morskich, uwzględniających moŝliwości generacyjne poszczególnych obszarów morskich. Analiza wyników wszelkich powyŝszych prac naukowo-badawczych i obliczeń pozwoli określić poziom nakładów finansowych na realizację przesyłowej sieci morskiej. 14

15 9. Problem wchłonięcia przez Krajową Sieć Przesyłową mocy wyprodukowanej na morzu Prowadzone prace naukowo-badawcze oraz obliczenia i analizy techniczno-ekonomiczne uwzględniać będą wartość maksymalnej mocy, jaka moŝe zostać wygenerowana przez morskie farmy wiatrowe. Poszczególne elementy morskich sieci będą tak zwymiarowane, aby moŝliwie było efektywne przesłanie wygenerowanej mocy. Przedmiotem analiz będzie równieŝ moŝliwość dalszego przesłania siecią lądową, mocy i energii powstałej w morskich farmach wiatrowych do odbiorców w głębi kraju. Obecne moŝliwości odbioru mocy i energii z morskich farm wiatrowych przez KSE są ograniczone z uwagi na zbyt słabe powiązania liniami 400 kv północnego obszaru z centrum kraju. Nowe kierunki lądowych połączeń liniowych 400 kv powinny nawiązywać do trzech lokalizacji wyprowadzeń infrastruktury morskiej na ląd, przedstawionych w rozdziale 8. Rzeczywiste moŝliwości wchłonięcia mocy wyprodukowanej na morzu przez KSE pokaŝą badania prognostyczne rozwoju sieci na morzu w skorelowaniu ze średnioterminowymi i długofalowymi planami PSE. W wyniku takich badań mogą powstać scenariusze, które dołączone mogą być do stworzonego przez PSE planu rozwoju KSE. 10. Problem bilansowania mocy morskich generacji wiatrowych Potencjalną generację z farm wiatrowych zlokalizowanych na polskich obszarach morskich szacuje się na ok. 20 TWh rocznie przy załoŝeniu docelowej instalacji łącznej mocy generacyjnej rzędu MW. Tak znacząca koncentracja wiatrowych mocy wytwórczych, charakteryzujących się zmiennością warunków generacji (choć zdecydowanie mniejszą, niŝ farm lądowych), będzie wymagała podjęcia niezbędnych działań dostosowawczych w ramach modernizacji Krajowego Systemu Elektroenergetycznego w celu zapewnienia odpowiedniego bilansowania rozpływów mocy. Dotyczy to zarówno konieczności przebudowy istniejących oraz budowy nowych linii przesyłowych, w tym wzorem Niemiec, budowy interkonektorów wewnątrzsystemowych, jak równieŝ realizacji nowych dyspozycyjnych mocy wytwórczych, zlokalizowanych w północnej części kraju. Tak więc farmy wiatrowe zlokalizowane na polskich obszarach morskich będą stanowić interesującą alternatywę w stosunku do podobnych obiektów na lądzie. Ponadto, odpowiednie bilansowanie morskich generacji wiatrowych moŝe zostać zapewnione równieŝ dzięki konsekwentnej realizacji europejskich transgranicznych projektów infrastrukturalnych, w tym tzw. mostów energetycznych i międzynarodowych morskich sieci kablowych. W tym ostatnim przypadku, projekt Polskich Sieci Morskich stanowiłby kluczowy element wkładu Polski w budowę postulowanego bałtyckiego i europejskiego systemu morskich połączeń energetycznych. Ze względu na szereg powiązań technologicznych związanych z rozwojem MFW, wydaje się niezbędne na jak najwcześniejszym etapie w perspektywie lat uwzględnianie ich powstania w dodatkowych scenariuszach i planach obejmujących rozwój KSE. Dlatego teŝ naleŝy rozwaŝyć, czy Program PSM nie powinien być swoistym integratorem planów inwestycyjnych i rozwojowych w zakresie generacji i przesyłu energii elektrycznej w pasie nadmorskim. 15

16 11. Współpraca z inwestorami morskich farm wiatrowych i operatorem KSE Operator KSE i sprawy formalno-prawne W celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego RP oraz niezawodności krajowej sieci energetycznej Projekt PSM powinien, jako scenariusz dodatkowy, dołączać do istniejących juŝ planów PSE i w przyszłości stanowić integralną część lub uzupełnienie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE), gdyŝ realizacja PSM zapewniałaby równieŝ przesył i wymianę energii elektrycznej z obszaru farm morskich z pozostałą częścią Europy. Zakłada się, Ŝe budowa morskich linii przesyłowych zarówno w kierunku zachodnim i wschodnim, jak i do krajowej sieci energetycznej (Polska Szyna Bałtycka i Linia transgraniczna oraz przyłącza lądowe) odbywać się będzie na zasadach komercyjnych. Finansowanie tego etapu i tej części realizacji projektu PSM odbywałoby się częściowo przez inwestorów MFW (mogli by otrzymać za to opcje przesyłu energii) ale w głównej części oparte byłoby na wykorzystaniu środków UE oraz operatorów systemów energetycznych. Sprawy formalno-prawne Sprawa współdziałania z inwestorami MFW, operatorem KSE i innymi podmiotami zaangaŝowanymi w budowę i eksploatację PSM, wymaga stworzenia spójnego modelu własnościowego sieci morskich oraz w dalszej części inicjatyw legislacyjnych (dotyczących spraw lokalizacyjnych sieci, spraw własnościowych sieci - naleŝą jako prywatne do inwestorów czy są elementem KSE?), ustalenia zasad wydawania koncesji na przesył energii itp, które to rozwiązania nie są rozstrzygnięte w dniu dzisiejszym. Powinny one zostać rozstrzygnięte we wstępnej fazie naukowo-badawczej Projektu PSM, która to faza w części prawno-legislacyjnej dotyczyłaby przebadania stanu formalnoprawnego stosowanego w innych krajach europejskich, stworzenia modelu prawnego dla polskich obszarów morskich w części elektroenergetycznej oraz uchwalenia stosownego prawodawstwa. Inwestorzy farm wiatrowych Projekt PSM, w części zarówno naukowo-badawczej, jak i projektowo-realizacyjnej, z załoŝenia ma być silnie skorelowany z planami budowy morskich farm wiatrowych przez polskich i zagranicznych inwestorów. Wykonanie Przyłączy Morskich Farm Wiatrowych oraz Przyłączy Morsko-Lądowych systemu PSM realizowane byłoby na zamówienie i finansowane byłoby w większości przez inwestorów morskich farm wiatrowych. Odbywałoby się to na zasadach komercyjnych przy zachowaniu wymaganych procedur. W realizacji i sfinansowaniu części Przyłączy Morsko-Lądowych, nie wyklucza się jednak udziału RP, zaleŝnie od ostatecznych rozwiązań prawno-własnościowych, które dla systemu energetycznego na morzu będą dopiero powstawać. 16

17 12. Współpraca międzynarodowa W rozwoju projektu Polskich Sieci Morskich ogromną rolę ma do odegrania współpraca międzynarodowa. Aktualnie Unia Europejska coraz większą wagę przywiązuje do wykorzystywania obszarów morskich do realizacji projektów energetycznych, zarówno na Morzu Północnym, jak i Bałtyckim. Państwa regionu Morza Bałtyckiego (Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Polska i Szwecja) osiągnęły porozumienie w sprawie planu działań (Agreement Reached on Baltic Energy Market Interconnetion Plan - BEMIP) związanych z połączeniami międzysystemowymi na rynku energii państw bałtyckich (w tym połączeń związanych z włączeniem morskich farm wiatrowych offshore do systemu sieci energetycznych) i w dniu podpisały Memorandum, którego celem jest zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego w regionie Morza Bałtyckiego. Szereg proponowanych projektów w planie BEMIP dotyczących infrastruktury stanowi część europejskiego programu naprawy gospodarczej (EERP). Oznacza to, Ŝe projekty dotyczące infrastruktury energetycznej (w tym związane z morską energetyką wiatrową) w regionie otrzymają dodatkowe wsparcie w wysokości ponad pół miliarda euro. Zgodnie z podpisanym Memorandum ustalono, Ŝe Komisja UE ds. Transportu i Energii będzie monitorowała postępy prac nad realizacją tego planu działań BEMIP a pierwsze sprawozdanie zostanie przedstawione w grudniu Podpisane Memorandum nie przewiduje połączeń podmorskich w kierunku Polski. Wynika to zapewne z faktu, Ŝe Ŝaden projekt dotyczący sieci energetycznych w polskiej części morza nie był zgłaszany polskiemu Rządowi. Tę sytuację zmienia na pewno fakt pojawienia się projektu Polskich Sieci Morskich. Jeśli koncepcja Polskich Sieci Morskich zyska uznanie polskiego Rządu, rolą polskich przedstawicieli w Unii Europejskiej powinno być wnioskowanie o dołączenie do Memorandum dodatkowych połączeń podmorskich w kierunku Polski. Polska stanowczo powinna być włączona w przyszły system transbałtyckiego przesyłu energii elektrycznej i równieŝ powinna być beneficjentem funduszy unijnych przewidywanych na ten cel w najbliŝszych latach. Przykładem międzynarodowej współpracy z zakresu energetyki wiatrowej offshore polegającej na podłączeniu farm na morzu do systemów energetycznych 3 krajów (Niemiec, Szwecji i Danii) jest budowa przez te kraje 3 morskich farm wiatrowych Kriegers Flak zlokalizowanych na Bałtyku pomiędzy Niemcami a Szwecją i Danią. Warto mieć na uwadze ten projekt, jako Ŝe znajduje się on w nieduŝej odległości od Polski i w sąsiedztwie planowanego zakończenia (Polskiej) Szyny Bałtyckiej. Pierwszy etap farmy Kriegers Flak 1 (o mocy docelowej 330 MW) podłączonej do niemieckiej sieci energetycznej ma być gotowy w 2010 roku, następna farma Kriegers Flak 2 (o mocy docelowej 640 MW) podłączona będzie do szwedzkiej sieci energetycznej - ma się to odbyć w 2013 roku a farma Kriegers Flak 3 (o mocy docelowej 450 MW) ma być zbudowana i podłączona do duńskiej sieci energetycznej w 2015 roku. Projekt ten będzie wsparty finansowo (kwotą 150 mln euro) przez UE w ramach europejskiego programu naprawy gospodarczej (EERP), który przewiduje wykorzystanie około 5 miliardów euro w latach na inwestycje w róŝnych dziedzinach energetyki. 17

18 13. Projekt Polskich Sieci Morskich w dokumentach rządowych i pracach badawczo-rozwojowych PSM a PEP 2030 Powstanie Projektu PSM, wg autorów niniejszego opracowania, powinno zostać uwzględnione w projekcie Polityki Energetycznej Polski do roku W szczególności PSM wpisuje się dobrze w Program działań wykonawczych do PEP 2030 (Działanie 4.6: Stworzenie warunków ułatwiających podejmowanie decyzji inwestycyjnych dotyczących budowy farm wiatrowych na morzu). Wskazany sposób realizacji Działania 4.6 to: 1. Identyfikacja barier prawnych uniemoŝliwiających lub utrudniających budowę farm wiatrowych na morzu 2009/2010 r. 2. Przygotowanie projektów zmian prawnych usuwających zidentyfikowane bariery, w szczególności zmian w ustawie o obszarach morskich RP i administracji morskiej 2010 r. 3. Dokonanie rozstrzygnięć odnośnie zaangaŝowania Polski w budowie międzynarodowej morskiej kablowej linii energetycznej ( Supergrid ) kluczowej dla rozwoju morskich farm wiatrowych 2010 r. W tej sprawie realizowane są projekty UE - OFFSHOREGIRD I SUSPLAN w których aktywny udział bierze współpracujący z PSM, Instytut Energii Odnawialnej, przez co Konsorcjum PSM juŝ teraz jest włączone do projektów unijnych 4. Wskazanie potencjalnych lokalizacji farm wiatrowych na obszarach morskich RP 2010 r. PSM a Dyrektywa 2009/28/WE Równocześnie naleŝy podkreślić odniesienie programu PSM do nowej dyrektywy OZE. Trwały priorytet dla rozwoju energetyki odnawialnej, wyraŝony nową Dyrektywą 2009/28/WE stanowi czynniki zachęcający do rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Dlatego teŝ jesteśmy zdania, iŝ naleŝy przygotować w najbliŝszym czasie odpowiedni materiał, mający na celu wniesienie przez Konsorcjum PSM wkładu w przygotowanie przez Ministerstwo Gospodarki działań wykonawczych (NREAP), który Rząd polski ma przedstawić na forum Komisji Europejskiej do końca czerwca 2010 roku. Projekty i prace badawcze Rozwój koncepcji PSM będzie prawdopodobny i moŝliwy po stworzeniu przez Rząd RP odpowiednich warunków wsparcia. Projekt PSM wymaga we wstępnej fazie przeprowadzenia wielokierunkowych prac naukowobadawczych m.in. w tematach: przebadania stanu formalno-prawnego stosowanego w obszarach morskich w innych krajach europejskich, stworzenie modelu prawnego dla energetyki morskiej w polskich obszarach morskich stworzenia modelu własnościowego sieci morskich zoptymalizowania zagadnień legislacyjnych dotyczących spraw lokalizacyjnych sieci, spraw własnościowych sieci stworzenia zasad wydawania koncesji na przesył energii na morzu dokonania obliczeń oddziaływania systemu PSM na KSE 18

19 dokonania obliczeń technicznych (rozpływów mocy, prądów zwarciowych, stabilności napięciowej, równowagi dynamicznej najbliŝej połoŝonych bloków elektrowni konwencjonalnych w końcowej fazie badań stworzenia optymalnego układu sieci morskich na morzu. Dla realizacji powyŝszych prac, Projekt PSM wymaga wsparcia w pozyskaniu krajowych i europejskich środków finansowych na realizację programu w ramach istniejących źródeł finansowania rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii oraz funduszy strukturalnych i naprawczych (NFOŚiGW, FS, Recovery Plan). Wsparciem dla rozwoju sieci morskich byłoby wprowadzenie projektu PSM na listę projektów indykatywnych na lata Po przeanalizowaniu etapów potrzebnych do zrealizowania Polskich Sieci Morskich autorzy dochodzą do wniosku, Ŝe istnieje konieczność utworzenia Strategicznego Programu Badawczego Polskich Sieci Morskich oraz stworzenie systemu wsparcia przez Rząd RP dla polskich instytucji naukowych i przemysłu przy składaniu wniosków do Centralnych Węzłów Wiedzy. 14. Etapy rozwoju Projektu PSM i koszty przygotowawcze Realizację prezentowanego Projektu PSM podzielono na etapy przygotowawcze (Etap 1 - Etap 5) oraz etap projektowo-realizacyjny. Poszczególne Etapy przedstawiono poniŝej. Etap 1 Wykonanie ZałoŜeń koncepcyjnych systemu energetycznego farm morskich w Polskich Obszarach Morskich Polskie Sieci Morskie (VI XI, 2009) Etap 2 Konsultacje w zakresie przydatności PSM dla realizacji polityki energetycznej Państwa, uzyskanie wsparcia Rządu RP dla realizacji PSM. (XI, 2009 / I, 2010) Etap 3 Wprowadzenie Projektu PSM w zakres współpracy z Polskimi Sieciami Elektroenergetycznymi, wprowadzenie PSM jako dodatkowego scenariusza do Planu Rozwoju KSE, Narodowego Programu Rozwoju Morskiej Energetyki Wiatrowej, nowego programu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Narodowego Planu Działań (okres programowania ) (I III, 2010) Etap 4 Prowadzenie wielowariantowych prac badawczo-rozwojowych Projektu PSM w zakresie spraw formalno-prawnych systemu elektroenergetycznego na morzu, spraw legislacyjnych oraz badań i obliczeń podstawowych moŝliwości i sposobu współpracy systemu PSM z KSE i sieciami europejskimi wraz z opracowaniem studium wykonalności z oszacowaniem kosztów i perspektywy czasowej realizacji Projektu, Opracowanie projektu finansowania i realizacji. (IV, 2010 IV, 2013) Etap 5 Przygotowanie i złoŝenie wniosku o wydanie decyzji na układanie kabli podmorskich na polskich obszarach morskich (pierwsze elementy Sieci PSM) jako element projektów przyłączanych farm wiatrowych oraz przeprowadzenie procedury oceny oddziaływania na środowisko i uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji inwestycji (I, 2012 IX, 2013) Etap 6 Rozpoczęcie realizacji pierwszych elementów Projektu PSM (badania morza, projektowanie i realizacja pierwszych elementów sieci PSM) ( ) 19

20 15. Rola Rządu Polskiego w rozwoju morskiej infrastruktury elektroenergetycznej Ze względu na rangę i skalę planowanych inwestycji, a takŝe z uwagi na istotny wpływ realizacji projektu Polskich Sieci Morskich na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Państwa oraz realizację zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy 2009/28/WE, jest to zadanie wymagające nie tylko zaangaŝowania inwestorów prywatnych, zainteresowanych budową morskich farm wiatrowych oraz obiektów elektroenergetycznych, ale równieŝ czynnego i stanowczego wsparcia ze strony Rządu RP. W naszej ocenie zaangaŝowanie Rządu RP jest niezbędne w zakresie: Poparcia dla idei Projektu PSM i wpisania jego realizacji do programu działań wykonawczych polityki energetycznej Polski do roku Poparcia dla idei Projektu PSM i wpisania jego realizacji do programu działań wykonawczych (NREAP), który Rząd polski ma przedstawić na forum Komisji Europejskiej do końca czerwca 2010 roku. Poparcia dla wpisania realizacji projektu PSM jako uzupełnienia i dodatkowego scenariusza do istniejącego Programu rozwoju Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Uznania realizacji projektu Szyny Bałtyckiej i Linii transgranicznej, stanowiących główną oś przesyłową Systemu PSM, za istotne zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski. Podjęcia współpracy na poziomie międzyrządowym w celu określenia moŝliwości budowy transgranicznych połączeń PSM z sieciami morskimi krajów sąsiednich (Niemcy, Dania, Szwecja). Poparcia dla zmian prawnych pozwalających na rozwój morskiej energetyki wiatrowej (nowelizacja ustawy o obszarach morskich RP). Aktywnego włączenia się w międzynarodowe inicjatywy dotyczące energetyki wiatrowej na morzu, w szczególności inicjowania dla obszaru Morza Bałtyckiego inicjatyw analogicznych/komplementarnych do prowadzonych obecnie dla Morza Północnego Wsparcia w pozyskaniu krajowych i europejskich środków finansowych na realizację programu w ramach istniejących źródeł finansowania rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii oraz funduszy strukturalnych i naprawczych (NFOŚiGW, FS, Recovery Plan). Wprowadzenia projektu PSM na listę projektów indykatywnych na lata Wsparcie dla polskich instytucji naukowych i przemysłu przy składaniu wniosków do Centralnych Węzłów Wiedzy. Utworzenie Strategicznego Programu Badawczego Polskich Sieci Morskich 20

21 16. Podsumowanie i wnioski Przedstawione autorskie załoŝenia koncepcyjne budowy Polskich Sieci Morskich, pionierskie na gruncie polskiej energetyki morskiej, pozwalają na sformułowanie następujących wniosków: 1. Realizacja projektu budowy Polskich Sieci Morskich w kształcie zaprezentowanym w niniejszym opracowaniu załoŝeń koncepcyjnych, moŝe przynieść następujące efekty dla Polski: 1) pozwoli na realizację w latach co najmniej kilkunastu projektów morskich farm wiatrowych na polskich obszarach morskich o łącznej mocy od 1,5 do 7,5 GW. 2) pozwoli na wykorzystanie morskich elementów sieci do rozwoju połączeń transbałtyckich sieci elektroenergetycznej (połączenie z Europą). 3) pozwoli na spełnienie wymaganych prawem Unii Europejskiej wskaźników produkcji energii ze źródeł odnawialnych, 4) zwiększy konkurencyjność północnej Polski z punktu widzenia dostępności energii elektrycznej, przy jednoczesnym zwiększeniu udziału energii zielonej w całkowitej produkcji energii, 5) będzie miała prorozwojowy charakter i przy zastosowaniu systemu odpowiednich zachęt pozwoli na rozwinięcie w Regionie WybrzeŜa silnego przemysłu morskiej energetyki wiatrowej, 6) pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez zmniejszenie zaleŝności od paliw kopalnych, 7) pozwoli na absorpcję przez Polskę środków pomocowych na rozwój infrastruktury sieciowej na obszarach morskich Morza Bałtyckiego. 2. Dla realizacji powyŝszych celów potrzebne jest wsparcie projektu przez Rząd RP. Potrzebna jest więc decyzja o wpisaniu Projektu PSM do programu działań wykonawczych polityki energetycznej Polski do roku 2030 oraz do programu działań wykonawczych NREAP który Rząd polski ma przedstawić na forum Komisji Europejskiej do końca czerwca 2010 roku. 3. Niezbędne jest pilne przeprowadzenie zmian legislacyjnych pozwalających na przygotowanie projektów inwestycyjnych Morskich Farm Wiatrowych, w tym zwłaszcza ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej, w wersji zaproponowanej przez Fundację na Rzecz ZrównowaŜonej Energii w Warszawie i Polskie Towarzystwo Energetyki Wiatrowej w Gdańsku. 4. Opracowania wymaga model prawno-własnościowy sieci morskich i w związku z tym odpowiednie zmiany legislacyjne w ustawie Prawo Energetyczne i innych odpowiednich ustawach. 5. Niezbędne jest nawiązanie i prowadzenie stałej współpracy międzynarodowej państw nadbałtyckich UE zainteresowanych rozwojem MFW, mającej na celu zapewnienie dodatkowego wsparcia finansowego dla tego typu inwestycji w ramach polityki spójności UE. 6. Niezbędne jest stworzenie odrębnego programu naukowo-badawczego, dedykowanego moŝliwościom powstania i rozwoju sieci elektroenergetycznych na Morzu Bałtyckim, a w tym zakresie kwestiom formalno-prawnym, własnościowym, legislacyjnym i technicznym oraz wprowadzenie tej tematyki do istniejących juŝ krajowych programów badawczych. 21