NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Lublinie

Transkrypt

1 NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Lublinie Lublin, dnia 01 grudnia 2009 r. LLU /2009 P/08/173 Pan prof. dr hab. Andrzej KsiąŜek Rektor Uniwersytetu Medycznego w Lublinie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Lublinie informuje, Ŝe na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o NajwyŜszej Izbie Kontroli 1, zwanej dalej ustawą o NIK, przeprowadziła w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 1 w Lublinie (dalej Szpital lub SPSK ) kontrolę realizacji zakupów sprzętu medycznego i leków oraz finansowania przez dostawców róŝnych sfer działalności Szpitala w latach Wyniki tej kontroli zostały przedstawione w protokole kontroli podpisanym przez dyrektora SPSK w dniu 30 lipca 2009r. W związku z tym, Ŝe Uniwersytet Medyczny w Lublinie jest podmiotem, który utworzył i sprawuje nadzór nad SPSK, NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 1 ustawy o NIK, przekazuje Panu Rektorowi niniejsze wystąpienie pokontrolne. NajwyŜsza Izba Kontroli oceniła negatywnie działalność Szpitala w kontrolowanym zakresie z uwagi na stwierdzone liczne nieprawidłowości, w tym noszące znamiona przestępstwa oraz naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Podejrzenie popełnienia przestępstwa nasuwało w ocenie NIK prowadzenie w Szpitalu badań klinicznych na rzecz zagranicznych koncernów farmaceutycznych bez podstaw w 1 Dz. U. z 2007 r., nr 231, poz ze zm. 1

2 statucie Szpitala oraz z naruszeniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa i interesów ekonomicznych Szpitala, o czym świadczą m.in. następujące fakty: - nieposiadanie przez dyrekcję i administrację Szpitala pełnej wiedzy o liczbie, zakresie i legalności prowadzonych w Szpitalu badań klinicznych oraz rzeczywistym wykorzystaniu na ich rzecz bazy materialnej i kadrowej Szpitala oraz czasu pracy pracowników (badaczy, współbadaczy, średniego personelu medycznego), przeznaczonego na realizację tych badań; - prowadzenie co najmniej 3 ze 104 zidentyfikowanych przez NIK badań klinicznych bez zawarcia umowy pomiędzy sponsorem i Szpitalem jako ośrodkiem badawczym, co stanowiło naruszenie przepisów 19 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r. w sprawie szczegółowych wymagań Dobrej Praktyki Klinicznej 2 oraz aktów prawnych poprzedzających to rozporządzenie 3 ; - brak systemu przepływu od badaczy do słuŝb administracyjnych Szpitala danych niezbędnych do prawidłowego naliczania i terminowego egzekwowania umownych naleŝności za realizację badań i w konsekwencji wystawianie faktur za badania nie w oparciu o dokumentację własną Szpitala lecz z inicjatywy sponsora jako usługobiorcy lub na podstawie dyspozycji badacza oraz na kwoty przez nich wskazane - co stanowiło naruszenie art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości 4 ; - ustalanie w umowach Szpitala ze sponsorami badań klinicznych stawek wynagrodzeń w wysokości zaproponowanej przez badaczy bez sporządzenia rzetelnej kalkulacji kosztów i bez uwzględnienia interesów finansowych Szpitala, wskutek czego: ustalone w umowach ze sponsorami badań klinicznych stawki wynagrodzeń dla Szpitala stanowiły średnio 11,3% łącznego wynagrodzenia Szpitala i badaczy, a w skrajnym przypadku (2 umowy realizowane w Klinice Chorób Wewnętrznych) 4,7%; kalkulacje kosztów sporządzone na wniosek NIK dla 86 realizowanych badań wykazały, Ŝe w 20 przypadkach ustalone w umowach ze Szpitalem wynagrodzenie za jednego pacjenta nie pokrywało kosztów wykonania wszystkich procedur określonych w protokołach badania. Po uwzględnieniu rzeczywistej liczby pacjentów włączonych do tych badań (121 osób) oraz przy załoŝeniu, Ŝe wykonano dla nich pełny komplet badań ustalony 2 Dz. U. z 2005r. nr 57, poz. 500 ze zm. 3 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2002r. w sprawie określenia szczegółowych wymagań Dobrej Praktyki Klinicznej (Dz. U. nr 221, poz. 1864), a do czasu wejścia w Ŝycie tego rozporządzenia zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 kwietnia 1993r. w sprawie wykazu jednostek upowaŝnionych do przeprowadzania badań laboratoryjnych i klinicznych oraz warunków przeprowadzania tych badań (M.P nr 20, poz. 196). 4 Dz. U. z 2009r. nr 152, poz

3 w protokołach badania, koszty nie znajdujące pokrycia w ustalonym dla Szpitala wynagrodzeniu stanowiły sumę nie niŝszą niŝ ,69 zł; w skrajnych przypadkach, np. w umowie sponsor-szpital [...] 5 wynagrodzenie za jednego pacjenta ustalono dla Szpitala w wysokości 350 euro równowartości 1.354,46 zł, a koszty wykonania pełnego zakresu badań jednego pacjenta wynosiły zł (strata 2.765,54 zł); wynagrodzenie badacza z tytułu tego samego badania wynosiło euro za jednego pacjenta (17.414,55 zł). Wg stanu na koniec 2008r. do badania włączonych było 4 pacjentów, a więc strata Szpitala związana z badaniem tej liczby pacjentów wynosiła ,16 zł, a wynagrodzenie badacza ,20 zł; - niezasadne obciąŝanie Narodowego Funduszu Zdrowia jako publicznego płatnika kosztami komercyjnych badań klinicznych finansowanych przez sponsorów tych badań: przy załoŝeniu, Ŝe wszyscy pacjenci włączeni do badań klinicznych, dla których w trakcie kontroli NIK sporządzono kalkulacje kosztów (86 badań osoby), uczestniczyli we wszystkich fazach badania i procedurach medycznych ustalonych w protokołach poszczególnych badań, sfinansowane przez NFZ koszty stanowiły sumę nie mniejszą niŝ ,50 zł; W związku z powyŝszymi ustaleniami NIK skierowała do prokuratury zawiadomienie o działaniu przez dyrektora Szpitala dra Adama Borowicza na szkodę Szpitala poprzez: przekroczenie uprawnień do zawierania umów o badania kliniczne w sytuacji nieokreślenia w statucie moŝliwości prowadzenia przez Szpital tego rodzaju działalności, zaniechanie przeprowadzania kalkulacji kosztów badań klinicznych przed zawarciem umów ze sponsorami tych badań oraz zaniechanie prowadzenia księgowej ewidencji rzeczywistych kosztów tych badań, co stanowiło niedopełnienie wynikającego z art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej 6 obowiązku prawidłowego zarządzania publicznym zakładem opieki zdrowotnej. Znamiona przestępstwa nosiło teŝ w ocenie NIK - złoŝenie przez 2 lekarzy, powołanych w skład komisji przetargowych, oświadczeń o braku okoliczności wskazanych w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 7, mimo iŝ korzystając z zagranicznych wyjazdów szkoleniowych sponsorowanych przez dostawców leków i sponsorów badań klinicznych lekarze ci pozostawali z wykonawcą 5 Tajemnica ustawowo chroniona art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. nr 112, poz ze zm.) 6 Dz. U. z 2007r. nr 14, poz. 89 ze zm. 7 Dz. U z 2007 r. Nr 223, poz ze zm. 3

4 w takim stosunku faktycznym i prawnym, Ŝe mogło to budzić uzasadnione wątpliwości co do zachowania przez nich bezstronności w postępowaniu o udzielenie zamówień na dostawę leków. O podejrzeniu przestępstwa polegającego na złoŝeniu przez lekarzy fałszywych oświadczeń NIK takŝe złoŝyła zawiadomienie do prokuratury. Kontrola wykazała teŝ przypadki dokonywania przez Szpital zakupów leków i materiałów medycznych bez stosowania prawa zamówień publicznych albo z zastosowaniem niewłaściwego trybu zamówień. Stwierdzone fakty nosiły znamiona naruszenia dyscypliny finansów publicznych, o czym NIK zawiadomiła Rzecznika Dyscypliny Finansów Publicznych Resortowej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Ministrze Zdrowia. Negatywnie o działalności Szpitala świadczyły teŝ inne stwierdzone nieprawidłowości takie m.in. jak: 1. Dokonywanie wydatków w wysokości przekraczającej załoŝenia planów rzeczowofinansowych (o 8,5%) i inwestycyjnych, zaopiniowanych przez Radę Społeczną i zatwierdzonych przez Rektora Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (dalej: UM ), co naruszało postanowienia 23 statutu Szpitala. 2. Nieprowadzenie pozabilansowej ewidencji środków trwałych uŝywanych na podstawie umów uŝyczenia i dzierŝawy, co oznaczało niespełnienie wymogu wynikającego z załącznika nr 1 do ww. ustawy o rachunkowości, a takŝe uŝytkowanie obcego sprzętu medycznego bez zawarcia umów uŝyczenia lub dzierŝawy, co mogło sprzyjać powstawaniu mechanizmów uzaleŝnienia Szpitala od kontrahentów właścicieli tego sprzętu. 3. Naruszanie zasad obowiązujących przy obrocie majątkiem trwałym: wynajęcie w grudniu 2006r. firmie Gambro Healthcare Poland spółka z o.o. w Warszawie (przejętej od r. przez spółkę Diaverum Polska spółka z o.o. w Warszawie) jednego z budynków Szpitala z przeznaczeniem na stację dializ naruszało postanowienia statutu Szpitala, który w 6 ust. 1 lit. d) dopuszczał wynajmowanie lokali szpitalnych wyłącznie na działalność pozamedyczną oraz nastąpiło bez przeprowadzenia przetargu, co naruszało zasady ustalone w 6 uchwały Senatu Akademii Medycznej z dnia 19 grudnia 2001r. w sprawie określenia zasad zakupu lub przyjęcia darowizny aparatury i sprzętu medycznego oraz w sprawie zbycia, wydzierŝawienia lub wynajęcia majątku trwałego w szpitalach klinicznych, dla których organem załoŝycielskim jest AM w Lublinie; 4

5 wynajęcie w grudniu 2007r. pomieszczeń w jednym z budynków Szpitala na rzecz spółki Fresenius Kabi Polska z przeznaczeniem na prowadzenie szkoleń i prezentacji dla lekarzy i farmaceutów zainteresowanych tematyką Ŝywienia pozajelitowego nastąpiło bez uprzedniego sporządzenia oceny techniczno-ekonomicznej uzasadniającej tę decyzję i bez wyceny wynajmowanych pomieszczeń oraz bez przeprowadzenia przetargu, co takŝe stanowiło naruszenie zasad ustalonych w ww. uchwale Senatu AM. 4. Nieprzestrzeganie limitów zwrotu naleŝności z tytułu podróŝy słuŝbowych poza granicami kraju, określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania naleŝności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budŝetowej z tytułu podróŝy słuŝbowej poza granicami kraju 8. Spośród 9 takich wyjazdów, sfinansowanych przez Szpital w latach , przekroczenia limitów bez uzasadnienia wystąpiły w 6 przypadkach, na łączną kwotę 1.407,51 zł. 5. Nieokreślenie zasad uczestnictwa pracowników Szpitala w wyjazdach szkoleniowych sponsorowanych przez podmioty zewnętrzne. 6. Nieprzestrzeganie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001r. Prawo farmaceutyczne 9 w zakresie ewidencji próbek leków do badań klinicznych (art. 86 ust. 4 pkt. 1) oraz próbek leków dostarczanych bezpłatnie osobom uprawnionym do wystawiania recept (art. 54 ust. 4): w badanym okresie Apteka Szpitalna prowadziła ewidencję przychodów i rozchodów leków tylko do 5 badań klinicznych (5% ogólnej liczby prowadzonych w Szpitalu) i nie posiadała informacji o rzeczywistej liczbie tych badań, poniewaŝ, wbrew stosownym zapisom w umowach ze sponsorami, leki te były dostarczane bezpośrednio do badaczy (z pominięciem Apteki) i wykorzystywane poza ewidencją szpitalną; Apteka Szpitalna nie prowadziła ewidencji i nie posiadała danych o rozmiarach otrzymywanych przez lekarzy bezpłatnych próbek produktów leczniczych, a w dokumentacji za okres 3 badanych lat znajdowało się jedynie 6 zamówień na takie próbki (w tym 5 z 2008r. i jedno z 2007r.); w obowiązujących procedurach gospodarki produktami leczniczymi i wyrobami medycznymi nie ustalono zasad postępowania lekarzy i pracowników Apteki Szpitalnej zapewniających realizację powyŝszych obowiązków. 8 Dz. U. nr 236, poz Dz. U. z 2008r. nr 45, poz. 271 ze zm. 5

6 7. Niezgodne z decyzjami NFZ oraz instrukcją producenta gospodarowanie lekiem okulistycznym Lucentis, wskutek czego Szpital niezasadnie obciąŝył Fundusz kosztami 2 fiolek tego leku o wartości zł oraz nie uzyskał od Funduszu refundacji kosztów zakupu 6 fiolek leku o wartości zł. Według ustaleń kontroli stwierdzone nieprawidłowości były następstwem niezgodnych z prawem działań dyrektora SPSK oraz braku z jego strony skutecznego nadzoru nad pracownikami Szpitala. W związku z tym NajwyŜsza Izba Kontroli, na podstawie art. 60 ust. 3 ustawy o NIK, wyraŝa negatywną ocenę co do zasadności zajmowania stanowiska dyrektora SPSK przez dra n. med. Adama Borowicza. NajwyŜsza Izba Kontroli Delegatura w Lublinie, na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy o NIK, oczekuje przedstawienia przez Pana Rektora w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, informacji o sposobie wykorzystania zawartych w nim uwag. Zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 ustawy o NIK, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, przysługuje Panu Rektorowi prawo zgłoszenia na piśmie do dyrektora Delegatury NIK w Lublinie umotywowanych zastrzeŝeń w sprawie ocen i uwag zawartych w tym wystąpieniu. W razie zgłoszenia zastrzeŝeń, zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy o NIK, termin nadesłania informacji, o którym mowa wyŝej, liczy się od dnia otrzymania ostatecznej uchwały właściwej komisji NIK. 6